Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 72/2018 du 7 juin 2018 Numéro du rôle : 6671 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 806 du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour constitutionnelle, composée des présidents après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 72/2018 du 7 juin 2018 Numéro du rôle : 6671 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 806 du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour constitutionnelle, composée des présidents après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) Uittreksel uit arrest nr. 72/2018 van 7 juni 2018 Rolnummer 6671 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 806 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 72/2018 du 7 juin 2018 Uittreksel uit arrest nr. 72/2018 van 7 juni 2018
Numéro du rôle : 6671 Rolnummer 6671
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 806 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 806 van het
judiciaire, posée par la Cour d'appel de Liège. Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et R. Leysen, rechters J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en R.
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder
Spreutels, voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 1er juin 2017 en cause de Yasemin Duran contre Nuh Bij arrest van 1 juni 2017 in zake Yasemin Duran tegen Nuh Günalp,
Günalp, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 8 juin waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 8 juni
2017, la Cour d'appel de Liège a posé la question préjudicielle 2017, heeft het Hof van Beroep te Luik de volgende prejudiciële vraag
suivante : gesteld :
« L'article 806 du Code judiciaire, en ce qu'il limite les pouvoirs « Schendt artikel 806 van het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre het de
beoordelingsbevoegdheden van de rechter die bij verstek uitspraak doet
d'appréciation du juge statuant par défaut sur l'action civile, dès over de burgerlijke rechtsvordering beperkt daar hij, met toepassing
lors, qu'en application de la thèse minimaliste, il ne peut soulever van de minimalistische stelling, geen andere middelen ambtshalve kan
d'office d'autres moyens que ceux qui se fondent sur des règles aanvoeren dan die welke steunen op regels van openbare orde, de
d'ordre public, viole-t-il les articles 10, 11, 12 et 13 de la artikelen 10, 11, 12 en 13 van de Grondwet, in voorkomend geval in
Constitution, combinés le cas échéant avec les articles 6 de la samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
Convention européenne des droits de l'homme et 14 du Pacte rechten van de mens en met artikel 14 van het Internationaal Verdrag
international relatif aux droits civils et politiques de New York van New York inzake burgerrechten en politieke rechten, met name
notamment lorsque le juge répressif est requis de prononcer un wanneer de strafrechter verzocht wordt een vonnis op tegenspraak uit
jugement contradictoire conformément à l'article 4 du titre te spreken overeenkomstig artikel 4 van de voorafgaande titel van het
préliminaire du Code de procédure pénale ? ». Wetboek van strafvordering ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 806 du Code B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 806 van het
Gerechtelijk Wetboek. In de versie ervan die van kracht was op het
judiciaire. Dans la version qui était la sienne au moment où la Cour ogenblik dat het Hof van Beroep te Luik het verwijzingsarrest wees,
d'appel de Liège a rendu l'arrêt de renvoi, cet article disposait : bepaalde dat artikel :
« Dans le jugement par défaut, le juge fait droit aux demandes ou « In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen of
moyens de défense de la partie comparante, sauf dans la mesure où la verweermiddelen van de verschijnende partij in, behalve in zoverre de
procédure, ces demandes ou moyens sont contraires à l'ordre public ». rechtspleging, die vorderingen of middelen strijdig zijn met de openbare orde ».
Cette disposition a été introduite dans le Code judiciaire par Die bepaling werd in het Gerechtelijk Wetboek ingevoerd bij artikel 20
l'article 20 de la loi du 19 octobre 2015 « modifiant le droit de la van de wet van 19 oktober 2015 « houdende wijziging van het burgerlijk
procédure civile et portant des dispositions diverses en matière de procesrecht en houdende diverse bepalingen inzake justitie », die de «
justice », dite « loi pot-pourri I ». Potpourri I-wet » wordt genoemd.
B.1.2. L'article 806 précité a été modifié par l'article 138 de la loi B.1.2. Het voormelde artikel 806 werd gewijzigd bij artikel 138 van de
du 6 juillet 2017 « portant simplification, harmonisation, wet van 6 juli 2017 « houdende vereenvoudiging, harmonisering,
informatisation et modernisation de dispositions de droit civil et de informatisering en modernisering van bepalingen van burgerlijk recht
procédure civile ainsi que du notariat, et portant diverses mesures en en van burgerlijk procesrecht alsook van het notariaat, en houdende
matière de justice » (dite « loi pot-pourri V ») et dispose désormais diverse bepalingen inzake justitie » (de « Potpourri V-wet » genoemd),
: en bepaalt voortaan :
« Dans le jugement par défaut, le juge fait droit aux demandes ou « In het verstekvonnis willigt de rechter de vorderingen of
moyens de défense de la partie comparante, sauf dans la mesure où la verweermiddelen van de verschijnende partij in, behalve in zoverre de
procédure, ces demandes ou moyens sont contraires à l'ordre public, y rechtspleging, die vorderingen of middelen strijdig zijn met de
compris les règles de droit que le juge peut, en vertu de la loi, openbare orde, met inbegrip van de rechtsregels die de rechter
appliquer d'office ». krachtens de wet ambtshalve kan toepassen ».
Les dispositions de procédure étant, en vertu de l'article 3 du Code judiciaire, immédiatement applicables aux procès en cours, la Cour examine la disposition en cause dans cette version. B.1.3. Avant l'entrée en vigueur de la disposition en cause, l'étendue des pouvoirs du juge statuant par défaut était controversée. Selon une thèse dite « maximaliste », le juge statuant par défaut était autorisé à soulever d'initiative toutes contestations, même si elles n'étaient fondées que sur une règle supplétive. Ainsi que l'expose le Conseil d'Etat dans son avis relatif à la disposition en cause, la thèse « maximaliste » était retenue de manière constante par la Cour de Aangezien de bepalingen inzake rechtspleging, krachtens artikel 3 van het Gerechtelijk Wetboek, onmiddellijk van toepassing zijn op de hangende rechtsgedingen, onderzoekt het Hof de in het geding zijnde bepaling in die versie. B.1.3. Vóór de inwerkingtreding van de in het geding zijnde bepaling, was de omvang van de bevoegdheden van een rechter die uitspraak doet bij verstek omstreden. Volgens de zogenoemde « maximalistische » opvatting was een rechter die uitspraak doet bij verstek gemachtigd om uit eigen beweging alle mogelijke betwistingen op te werpen, zelfs al steunden ze enkel op een suppletieve regel. Zoals uiteengezet door de Raad van State in zijn advies over de in het geding zijnde bepaling, werd de « maximalistische » opvatting op aanhoudende wijze gevolgd
cassation depuis un arrêt de principe du 30 avril 1936 (Cass., 30 door het Hof van Cassatie sinds het principearrest van 30 april 1936
avril 1936, Pas., I, p. 228). Cette jurisprudence faisait toutefois (Cass., 30 april 1936, Pas., I, p. 228). Die rechtspraak werd
l'objet de critiques, d'une part, parce qu'elle accordait une niettemin bekritiseerd, enerzijds, omdat zij extra bescherming bood
protection supplémentaire à la partie défaillante par rapport à la aan de niet-verschenen partij ten opzichte van de partij die wel
partie qui comparaissait et, d'autre part, parce qu'elle créait des verscheen en, anderzijds, omdat zij verschillen in behandeling in het
différences de traitement, notamment entre les parties défaillantes leven riep, inzonderheid tussen de niet-verschenen partijen naargelang
selon qu'il s'agissait du demandeur ou du défendeur car, lorsque het ging om de eiser of de verweerder want, wanneer de eiser niet
c'était le demandeur qui ne comparaissait pas, la jurisprudence était verscheen, was de rechtspraak niet geneigd hem te beschermen zoals ze
hésitante à le protéger comme elle le faisait pour le défendeur dat wel deed voor de niet-verschenen verweerder (Parl. St., Kamer,
défaillant. (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-1219/001, pp. 2014-2015, DOC 54-1219/001, pp. 167-168). Ingevolge die kritiek
167-168). Une thèse dite « minimaliste » ou « réformatrice », selon ontstond dan ook de zogenoemde « minimalistische » of « reformistische
laquelle le juge statuant par défaut ne pouvait soulever d'initiative » opvatting, volgens welke de rechter die uitspraak doet bij verstek
que les moyens déduits de règles d'ordre public et impératives avait enkel middelen afgeleid uit regels van openbare orde en dwingende
dès lors vu le jour à la suite de ces critiques. regels uit eigen beweging kon opwerpen.
B.1.4. Par l'article 806 du Code judiciaire en cause, le législateur a B.1.4. Met het in het geding zijnde artikel 806 van het Gerechtelijk
Wetboek heeft de wetgever geopteerd voor de zogenoemde «
opté pour la thèse dite « minimaliste » : minimalistische » opvatting :
« Si une partie ne comparaît pas et que, sur cette base, le défaut « Ook als een partij niet verschijnt, op grond waarvan tegen haar
peut être requis contre elle, le juge doit également veiller d'office verstek kan worden gevorderd, moet de rechter ambtshalve instaan voor
au respect des règles de droit afférentes à l'ordre public. La de handhaving van de rechtsregels die de openbare orde raken. Of hij
question de savoir s'il doit également veiller d'office au respect ook ambtshalve de naleving van andere (formeel- en
d'autres règles (formelles et de droit matériel) est controversée. materieelrechtelijke) regels moet nagaan wordt betwist. Het verzet
L'opposition offre une protection suffisante à la partie défaillante biedt voldoende bescherming voor de versteklater te goeder trouw ('
de bonne foi (' Absens, si bonam causam habuit, vincet '), a fortiori Absens, si bonam causam habuit, vincet '), a fortiori bij vorderingen
dans le cas de demandes de paiement d'une somme d'argent (dans le tot betaling van een geldsom (waar niet alleen het verzet zelf, maar
cadre desquelles non seulement l'opposition même, mais également le ook de verzetstermijn de uitvoerbaarheid van het verstekvonnis
délai d'opposition suspendent le caractère exécutoire du jugement par
défaut). Il en résulte qu'une vérification marginale est en fait schorst). Het gevolg hiervan is dat een marginale toetsing eigenlijk
suffisante. De plus, seule une partie des jugements par défaut fait volstaat. Overigens wordt slechts tegen een fractie van de
l'objet d'une opposition, ce qui démontre que la majorité des parties verstekvonnissen verzet aangetekend, wat aantoont dat de meerderheid
faisant défaut ne sont pas malheureuses ou de bonne foi. Ainsi le van de verstekmakers niet ongelukkig of te goeder trouw is. Zoals de
législateur, comme le souligne le Conseil d'Etat, se rallie à Raad van State opmerkt sluit de wetgever op die manier aan bij de '
l'opinion ' minimaliste ' ou ' réformatrice ' » (ibid., p. 20). minimalistische ' of ' reformistische ' opvatting » (ibid., p. 20).
En commission de la Justice, le ministre a indiqué : In de Commissie voor de Justitie gaf de minister aan dat :
« [...] avec cette disposition légale, on en revient à une conception « we met deze wetsbepaling terugkeren naar de minimalistische
minimaliste. Pour l'heure, d'aucuns font en effet une interprétation opvatting. Voor het ogenblik is er immers bij sommigen een
maximaliste et estiment que le juge fait tout [...] : ' aujourd'hui, maximalistische interpretatie dat de rechter alles doet [...] : ' de
le meilleur avocat, c'est de ne pas comparaître ', c'est-à-dire que le beste advocaat vandaag is niet verschijnen ', dit wil zeggen de
juge va d'office invoquer presque tous les moyens. Telle est rechter zal dan ambtshalve ongeveer alles inroepen. Dit is juist de
précisément la teneur du projet de loi : décharger autant que possible teneur van het wetsontwerp: de rechters zoveel mogelijk ontlasten van
les juges du travail superflu, sachant que seule une fraction des overbodig werk, wetende dat slechts tegen een fractie van de
jugements par défaut donne lieu à une opposition » (Doc. parl., verstekvonnissen verzet wordt aangetekend » (Parl. St., Kamer,
Chambre, 2014-2015, DOC 54-1219/005, p. 102). 2014-2015, DOC 54-1219/005, p. 102).
B.1.5. Les travaux préparatoires de la loi précitée du 6 juillet 2017 B.1.5. In de parlementaire voorbereiding van de voormelde wet van 6
indiquent que le législateur a voulu, par l'ajout des mots « y compris juli 2017 wordt aangegeven dat de wetgever, door de toevoeging van de
les règles de droit que le juge peut, en vertu de la loi, appliquer woorden « met inbegrip van de rechtsregels die de rechter krachtens de
d'office » dans l'article 806 du Code judiciaire, mettre un terme aux wet ambtshalve kan toepassen » in artikel 806 van het Gerechtelijk
Wetboek, een einde wilde maken aan de controversen die opnieuw waren
controverses qui avaient resurgi, après l'adoption de la loi du 19 ontstaan, na de aanneming van de wet van 19 oktober 2015, over de
octobre 2015, au sujet de la portée exacte des pouvoirs du juge precieze draagwijdte van de bevoegdheden van een rechter die uitspraak
statuant par défaut : doet bij verstek.
« Il est dès lors recommandé de ne plus laisser planer aucun doute sur « Het verdient dan ook aanbeveling over de draagwijdte van de
la portée de la modification de l'article 806 par la loi du 19 octobre wijziging van artikel 806 bij de wet van 19 oktober 2015 geen twijfel
2015, de sorte que l'article 806 est précisé en ce sens » (Doc. parl., meer te laten bestaan, zodat artikel 806 in die zin wordt gepreciseerd
Chambre, 2016-2017, DOC 54-2259/001, p. 118). » (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2259/001, p. 118).
« Le projet ne revient donc pas sur la loi du 19 octobre 2015. Au « Met het voorstel wordt dus hoegenaamd niet teruggekomen op de wet
contraire, il confirme, notamment par l'ajout des mots ' en vertu de van 19 oktober 2015 en integendeel bevestigd, onder meer door de
la loi ', que l'article 806 du Code judiciaire, tel qu'il aura été toevoeging van de notie ' krachtens de wet ', dat artikel 806 Ger. W.,
complété par l'article 145 du projet, interdit bien au juge statuant aangevuld overeenkomstig artikel 145 van het ontwerp, de rechter in
par défaut de soulever un moyen que ni l'ordre public ni un texte geval van verstek verbiedt een middel op te werpen zonder dat de
exprès ne l'invite à soulever d'office » (Doc. parl., Chambre, openbare orde of een uitdrukkelijke tekst hem daartoe uitnodigen »
2016-2017, DOC 54-2259/003, p. 118). (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-2259/003, p. 118).
B.2.1. La décision rendue par défaut peut faire l'objet d'une B.2.1. Tegen een bij verstek gewezen beslissing kan verzet worden
opposition. Toutefois, en matière pénale, l'opposition est déclarée aangetekend. Niettemin wordt, in strafzaken, het verzet als ongedaan
beschouwd indien de eiser in verzet, wanneer hij persoonlijk of in de
non avenue si l'opposant, lorsqu'il comparaît en personne ou par persoon van een advocaat verschijnt en vaststaat dat hij kennis heeft
avocat et qu'il est établi qu'il a eu connaissance de la citation dans gehad van de dagvaarding in de procedure waarin hij verstek heeft
la procédure dans laquelle il a fait défaut, ne fait pas état d'un cas laten gaan, geen gewag maakt van overmacht of van een wettige reden
de force majeure ou d'une excuse légitime justifiant son défaut lors van verschoning ter rechtvaardiging van zijn verstek bij de bestreden
de la procédure attaquée, la reconnaissance de la force majeure ou de rechtspleging, waarbij het erkennen van de aangevoerde overmacht of
l'excuse invoquées restant soumise à l'appréciation souveraine du juge reden overgelaten wordt aan het soevereine oordeel van de rechter
(article 187, § 6, 1°, du Code d'instruction criminelle, tel qu'il est (artikel 187, § 6, 1°, van het Wetboek van strafvordering, zoals
modifié par l'article 83 de la loi du 5 février 2016 modifiant le gewijzigd bij artikel 83 van de wet van 5 februari 2016 tot wijziging
droit pénal et la procédure pénale et portant des dispositions van het strafrecht en de strafvordering en houdende diverse bepalingen
diverses en matière de justice, dite « loi pot-pourri II »). inzake justitie, de « Potpourri II-wet » genoemd).
B.2.2. Par ailleurs, en application de l'article 4, alinéa 11, du B.2.2. Overigens kan de meest gerede partij, met toepassing van
titre préliminaire du Code de procédure pénale, au jour fixé par le artikel 4, elfde lid, van de voorafgaande titel van het Wetboek van
juge répressif statuant sur l'action civile, la partie la plus strafvordering, op de dag die is vastgesteld door de strafrechter die
diligente peut requérir un jugement contradictoire et empêcher ainsi uitspraak doet over de burgerlijke rechtsvordering, een vonnis op
l'autre partie, défaillante, de former opposition. tegenspraak vorderen en aldus de andere partij, die niet verschenen
is, verhinderen om verzet aan te tekenen.
B.2.3. Enfin, l'article 143 de la loi du 6 juillet 2017 précitée a B.2.3. Ten slotte heeft artikel 143 van de voormelde wet van 6 juli
modifié l'alinéa 1er de l'article 1047 du Code judiciaire, qui dispose 2017 het eerste lid van artikel 1047 van het Gerechtelijk Wetboek
désormais : gewijzigd, dat voortaan bepaalt :
« Tout jugement par défaut rendu en dernier ressort peut être frappé « Tegen ieder verstekvonnis dat in laatste aanleg is gewezen kan
d'opposition, sauf les exceptions prévues par la loi ». verzet worden gedaan, onverminderd de bij de wet bepaalde uitzonderingen ».
Il résulte de cette modification que les jugements rendus par défaut Uit die wijziging volgt dat verstekvonnissen in burgerlijke zaken
en matière civile qui sont susceptibles d'appel ne peuvent plus être waartegen hoger beroep kan worden ingesteld, enkel nog op die wijze
entrepris que par cette voie, conformément à l'article 1050 du Code kunnen worden bestreden, overeenkomstig artikel 1050 van het
judiciaire, pour autant que la loi n'en dispose pas différemment. Gerechtelijk Wetboek, tenzij de wet anders bepaalt.
Quant à la question préjudicielle Ten aanzien van de prejudiciële vraag
B.3. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 806 du B.3. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van
Code judiciaire avec les articles 10, 11, 12 et 13 de la Constitution, artikel 806 van het Gerechtelijk Wetboek met de artikelen 10, 11, 12
lus isolément ou en combinaison avec l'article 6 de la Convention en 13 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6
européenne des droits de l'homme et avec l'article 14 du Pacte van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 14
international relatif aux droits civils et politiques. Il ressort de van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke
la question préjudicielle et des motifs de l'arrêt de renvoi que la rechten. Uit de prejudiciële vraag en uit de motieven van het
Cour est invitée à examiner la compatibilité de la disposition en verwijzingsarrest blijkt dat het Hof wordt verzocht na te gaan of de
cause avec les principes de la légalité et de la prévisibilité de la in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de beginselen van
procédure ainsi qu'avec le droit d'accès au juge, en ce qu'elle limite wettigheid en van voorzienbaarheid van de rechtspleging alsook met het
recht op toegang tot een rechter, in zoverre zij de
le pouvoir d'appréciation du juge répressif statuant par défaut sur beoordelingsbevoegdheid van de strafrechter die bij verstek uitspraak
l'action civile, notamment lorsqu'il est requis de prononcer un doet over de burgerlijke rechtsvordering beperkt, met name wanneer hij
jugement contradictoire contre lequel la partie défaillante ne pourra verzocht wordt een vonnis op tegenspraak uit te spreken waartegen de
pas former opposition. La Cour examine la disposition dans cette niet-verschenen partij geen verzet zal kunnen aantekenen. Het Hof
interprétation. onderzoekt de bepaling in die interpretatie.
B.4.1. L'article 12 de la Constitution établit le principe de la légalité et de la prévisibilité de la procédure pénale. L'exigence de prévisibilité de la procédure pénale garantit à tout citoyen qu'il ne pourra faire l'objet d'une information, d'une instruction et de poursuites que selon une procédure établie par la loi et dont il peut prendre connaissance avant sa mise en oeuvre. B.4.2. La disposition en cause est applicable lorsque le juge répressif se prononce sur l'action civile. Elle n'est pas relative à l'information, à l'instruction ou aux poursuites pénales. Les garanties de légalité et de prévisibilité de la procédure pénale ne lui sont donc pas applicables. B.4.1. Artikel 12 van de Grondwet verankert het beginsel van wettigheid en van voorzienbaarheid van de strafrechtspleging. De vereiste van voorzienbaarheid van de strafrechtspleging waarborgt elke burger dat tegen hem enkel een opsporingsonderzoek, een gerechtelijk onderzoek en een vervolging kunnen worden ingesteld volgens een bij de wet vastgestelde procedure waarvan hij vóór de aanwending ervan kennis kan nemen. B.4.2. De in het geding zijnde bepaling is van toepassing wanneer de strafrechter zich uitspreekt over de burgerlijke rechtsvordering. Zij heeft geen betrekking op het opsporingsonderzoek, het gerechtelijk onderzoek of de strafvervolging. De waarborgen van wettigheid en van voorzienbaarheid van de strafrechtspleging zijn dus niet erop van toepassing.
B.5.1. L'article 13 de la Constitution dispose : B.5.1. Artikel 13 van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être distrait, contre son gré, du juge que la loi lui « Niemand kan tegen zijn wil worden afgetrokken van de rechter die de
assigne ». wet hem toekent ».
Cette disposition implique un droit d'accès au juge compétent. Ce Die bepaling impliceert een recht op toegang tot een bevoegde rechter.
droit est également garanti par l'article 6.1 de la Convention Dat recht wordt eveneens gewaarborgd door artikel 6.1 van het Europees
européenne des droits de l'homme, par l'article 14.1 du Pacte Verdrag voor de rechten van de mens, door artikel 14, lid 1, van het
international relatif aux droits civils et politiques et par un principe général de droit. Le droit d'accès au juge garantit au justiciable que sa cause soit entendue par un juge indépendant et impartial. B.5.2. La disposition en cause limite le pouvoir d'appréciation du juge statuant par défaut en lui enjoignant de faire droit aux demandes ou moyens de défense de la partie comparante, sauf dans l'hypothèse où la procédure, ces demandes ou moyens sont contraires à l'ordre public. Le droit d'accès à un juge indépendant n'est cependant pas absolu et peut faire l'objet de limitations en vue de garantir, notamment, une bonne administration de la justice et la sécurité juridique. Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en door een algemeen rechtsbeginsel. Het recht op toegang tot een rechter waarborgt de rechtsonderhorige de behandeling van zijn zaak door een onafhankelijke en onpartijdige rechter. B.5.2. De in het geding zijnde bepaling beperkt de beoordelingsbevoegdheid van de rechter die uitspraak doet bij verstek door hem te gelasten de vorderingen of verweermiddelen van de verschijnende partij in te willigen, behalve wanneer de rechtspleging, die vorderingen of middelen strijdig zijn met de openbare orde. Het recht op toegang tot een onafhankelijke rechter is evenwel niet absoluut en kan worden beperkt om, meer bepaald, een goede rechtsbedeling en rechtszekerheid te waarborgen.
B.6.1. Ainsi qu'il ressort des travaux préparatoires cités en B.1.3 et B.6.1. Zoals blijkt uit de in B.1.3 en B.1.4 geciteerde parlementaire
B.1.4, l'article 806 du Code judiciaire a été justifié par la volonté voorbereiding, werd artikel 806 van het Gerechtelijk Wetboek
verantwoord door de wil van de wetgever om een einde te maken aan een
du législateur de mettre fin à une controverse doctrinale et controverse in de rechtsleer en rechtspraak over de omvang van de
jurisprudentielle relative à l'étendue des pouvoirs du juge statuant bevoegdheden van een rechter die uitspraak doet bij verstek, en om
par défaut et d'éviter les discriminations entre justiciables. La discriminatie tussen rechtsonderhorigen te vermijden. De in het geding
mesure en cause est pertinente par rapport à cet objectif. zijnde maatregel is pertinent ten opzichte van dat doel.
La Cour doit encore examiner si la limitation en cause n'a pas de Het Hof dient nog te onderzoeken of de in het geding zijnde beperking
conséquences disproportionnées pour le justiciable défaillant. geen onevenredige gevolgen heeft voor de niet-verschenen rechtsonderhorige.
B.6.2. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition en cause B.6.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde
que le législateur a laissé au juge statuant par défaut le soin de bepaling blijkt dat de wetgever het aan de rechter die uitspraak doet
préciser plus avant la notion d'ordre public, notion qui lui permet de bij verstek heeft overgelaten het begrip « openbare orde » nader in te
refuser de faire droit aux demandes ou aux moyens de défense de la vullen, begrip op grond waarvan hij kan weigeren de vorderingen of
partie comparante : verweermiddelen van de verschijnende partij in te willigen :
« En principe, le juge peut décider librement de ce qui est d'ordre « In principe kan de rechter vrij bepalen wat van openbare orde is,
public, mais la Cour de cassation a le dernier mot; de plus, il s'agit maar het Hof van Cassatie heeft het laatste woord; bovendien is dit
d'un concept évolutif et il convient donc de laisser toute liberté au een evolutief concept en dient men dus de vrijheid aan de rechter te
juge » (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-1219/005, pp. 100-101). laten » (Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-1219/005, pp. 100-101).
B.6.3. Il en ressort également que le législateur s'est interrogé sur B.6.3. Daaruit blijkt eveneens dat de wetgever zich heeft afgevraagd
le sort des demandes manifestement excessives en cas de défaut du welk gevolg dient te worden gegeven aan kennelijk buitensporige
défendeur : vorderingen in geval van verstek vanwege de verweerder :
« [Un membre] revient sur l'exemple précité de la présidente du « [Een lid] komt terug op een voorbeeld van de voorzitter van de
tribunal de la famille : on demande à un justiciable dont les revenus familierechtbank dat reeds hoger werd aangehaald : iemand met een
sont de 1 100 euros de payer une pension alimentaire de 1 000 euros, inkomen van 1 100 € wordt gevraagd om een alimentatie te betalen van 1
ce qui est évidemment excessif. Mais, cette demande est-elle contraire 000 €, hetgeen uiteraard overdreven is maar is dit dan van openbare
à l'ordre public ? orde ?
Le ministre répond que, lorsqu'il est prévu que le juge doit
intervenir d'office, les choses sont simples. En revanche, il subsiste De minister antwoordt dat waar staat dat de rechter ambtshalve moet
une catégorie ouverte ' ordre public '. La Cour de cassation optreden het gemakkelijk is. Daarnaast blijft er echter de open
considérera peut-être un jour que le cas évoqué est contraire à categorie ' openbare orde ' en wie weet zal het Hof van Cassatie -
l'ordre public - comme ce fut le cas dans les années 60 en ce qui zoals in de jaren 60 toen het exorbitante strafbedingen strijdig
achtte met de openbare orde - ooit zeggen dat het geschetste geval
concerne les clauses pénales excessives. Cette marge d'appréciation strijdig is met de openbare orde. Deze ruimte moet worden gelaten aan
doit être réservée à la jurisprudence » (ibid., p. 101). de rechtspraak » (ibid., p. 101).
B.7. Par son arrêt du 13 décembre 2016, cité par l'arrêt de renvoi, la B.7. Bij zijn arrest van 13 december 2016, dat in het
verwijzingsarrest wordt geciteerd, heeft het Hof van Cassatie
Cour de cassation a jugé : geoordeeld :
« 4. Il résulte de la genèse légale de cette disposition que le « 4. Uit de wetgeschiedenis van deze bepaling volgt dat de wetgever
législateur a confié au juge le soin de préciser la notion d'ordre het aan de rechter heeft overgelaten om het begrip openbare orde nader
public. in te vullen.
5. Ce qui touche aux intérêts essentiels de l'Etat ou de la communauté 5. Van openbare orde is datgene wat de essentiële belangen van de
ou détermine dans le droit privé les fondements juridiques sur Staat of van de gemeenschap raakt of wat in het privaat recht de
lesquels repose l'ordre économique ou moral de la société est d'ordre juridische grondslagen bepaalt waarop de economische of morele orde
public. van de maatschappij berust.
6. Dans le contexte de l'article 806 du Code judiciaire, faire droit à 6. In de context van artikel 806 Gerechtelijk Wetboek is het
une demande manifestement non fondée ou à une défense manifestement inwilligen van een kennelijk ongegronde vordering of een kennelijk
non fondée est contraire à l'ordre public. ongegrond verweer strijdig met de openbare orde.
7. Le juge statuant par défaut qui n'accueille pas les demandes ou
moyens de défense de la partie comparante, est tenu de constater que 7. De rechter bij verstek die de vorderingen of verweermiddelen van de
l'accueil de ces demandes ou moyens est contraire à l'ordre public » verschijnende partij niet inwilligt, moet vaststellen dat het
(Cass., 13 décembre 2016, P.16.0421.N). inwilligen ervan strijdig is met de openbare orde » (Cass., 13
december 2016, P.16.0421.N).
B.8.1. Il résulte de ce qui précède que la notion d'ordre public qui B.8.1. Uit het voorgaande volgt dat het begrip « openbare orde » dat
figure dans l'article 806 du Code judiciaire permet au juge statuant voorkomt in artikel 806 van het Gerechtelijk Wetboek de rechter die
par défaut de refuser de faire droit aux demandes dont il constate uitspraak doet bij verstek toelaat een inwilliging te weigeren van de
qu'elles sont manifestement non fondées ou manifestement excessives. vorderingen waarvan hij vaststelt dat zij kennelijk ongegrond of
kennelijk buitensporig zijn.
B.8.2. La disposition en cause ne porte dès lors pas d'atteinte B.8.2. De in het geding zijnde bepaling doet derhalve niet op
onevenredige wijze afbreuk aan het recht op toegang tot een rechter
disproportionnée au droit d'accès au juge garanti par l'article 13 de dat is gewaarborgd bij artikel 13 van de Grondwet, al dan niet in
la Constitution, lu isolément ou en combinaison avec l'article 6.1 de samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de
la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 14.1 rechten van de mens en met artikel 14, lid 1, van het Internationaal
du Pacte international relatif aux droits civils et politiques. Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
B.9.1. La prise en considération des articles 10 et 11 de la B.9.1. De inaanmerkingneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
Constitution ne conduit pas à une autre conclusion. leidt niet tot een andere conclusie.
B.9.2. Compte tenu de ce qui est dit en B.8.1, la question B.9.2. Rekening houdend met hetgeen is vermeld in B.8.1, dient de
préjudicielle appelle une réponse négative. prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 806 du Code judiciaire ne viole pas les articles 10, 11, 12 Artikel 806 van het Gerechtelijk Wetboek schendt niet de artikelen 10,
et 13 de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention 11, 12 en 13 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 6.1 van
européenne des droits de l'homme et avec l'article 14.1 du Pacte het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 14,
international relatif aux droits civils et politiques. lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en
politieke rechten.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 7 juin 2018. op 7 juni 2018.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^