Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 136/2018 du 11 octobre 2018 Numéro du rôle : 6752 En cause : le recours en annulation de la loi du 9 avril 2017 modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances et visant à garantir le libre choix d'un avocat ou La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...)"
Extrait de l'arrêt n° 136/2018 du 11 octobre 2018 Numéro du rôle : 6752 En cause : le recours en annulation de la loi du 9 avril 2017 modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances et visant à garantir le libre choix d'un avocat ou La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen(...) Uittreksel uit arrest nr. 136/2018 van 11 oktober 2018 Rolnummer 6752 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 9 april 2017 tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuze Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L. L(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 136/2018 du 11 octobre 2018 Uittreksel uit arrest nr. 136/2018 van 11 oktober 2018
Numéro du rôle : 6752 Rolnummer 6752
En cause : le recours en annulation de la loi du 9 avril 2017 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 9 april 2017 tot
modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances et visant à wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen en
garantir le libre choix d'un avocat ou de toute autre personne ayant ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat of iedere andere
les qualifications requises par la loi applicable à la procédure pour persoon die krachtens de op de procedure toepasselijke wet de vereiste
défendre ses intérêts dans toute phase judiciaire, dans le cadre d'un kwalificaties heeft om zijn belangen te verdedigen in elke fase van de
rechtspleging te waarborgen in het kader van een
contrat d'assurance de la protection juridique, introduit par l'« Orde rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst, ingesteld door de Orde van
van Vlaamse balies » et l'Ordre des barreaux francophones et germanophone. Vlaamse balies en de « Ordre des barreaux francophones et germanophone
La Cour constitutionnelle, ». Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et F. Daoût, et des juges L. Lavrysen, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en F. Daoût, en de rechters L.
J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet et J. Moerman, assistée du greffier Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul, T. Giet en J. Moerman, bijgestaan
F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 oktober
octobre 2017 et parvenue au greffe le 23 octobre 2017, un recours en 2017 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 23
oktober 2017, is beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 9
annulation de la loi du 9 avril 2017 modifiant la loi du 4 avril 2014 april 2017 tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de
relative aux assurances et visant à garantir le libre choix d'un verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat of
avocat ou de toute autre personne ayant les qualifications requises iedere andere persoon die krachtens de op de procedure toepasselijke
par la loi applicable à la procédure pour défendre ses intérêts dans wet de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te verdedigen in
toute phase judiciaire, dans le cadre d'un contrat d'assurance de la elke fase van de rechtspleging te waarborgen in het kader van een
rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst (bekendgemaakt in het Belgisch
protection juridique (publiée au Moniteur belge du 25 avril 2017) a Staatsblad van 25 april 2017) door de Orde van Vlaamse balies en de «
été introduit par l'« Orde van Vlaamse balies » et l'Ordre des
barreaux francophones et germanophone, assistés et représentés par Me Ordre des barreaux francophones et germanophone », bijgestaan en
F. Judo et Me D. Lindemans, avocats au barreau de Bruxelles. vertegenwoordigd door Mr. F. Judo en Mr. D. Lindemans, advocaten bij
de balie te Brussel.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition attaquée et à son contexte Ten aanzien van de bestreden bepaling en de situering ervan
B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de la loi du 9 B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de wet van
avril 2017 « modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances 9 april 2017 « tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende
de verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat
et visant à garantir le libre choix d'un avocat ou de toute autre of iedere andere persoon die krachtens de op de procedure
personne ayant les qualifications requises par la loi applicable à la toepasselijke wet de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te
procédure pour défendre ses intérêts dans toute phase judiciaire, dans verdedigen in elke fase van de rechtspleging te waarborgen in het
le cadre d'un contrat d'assurance de la protection juridique », qui dispose : kader van een rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst », die bepaalt :
«

Article 1er.La présente loi règle une matière visée à l'article 74 de la Constitution.

«

Artikel 1.Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 74 van de Grondwet.

Art. 2.Dans l'article 156 de la loi du 4 avril 2014 relative aux

Art. 2.In artikel 156 van de wet van 4 april 2014 betreffende de

assurances, le 1° est remplacé par ce qui suit : verzekeringen wordt de bepaling onder 1° vervangen als volgt :
' 1° l'assuré a la liberté de choisir, lorsqu'il faut recourir à une ' 1° wanneer moet worden overgegaan tot een gerechtelijke,
procédure judiciaire, administrative ou arbitrale, un avocat ou toute administratieve of arbitrageprocedure, de verzekerde vrij een advocaat
of iedere andere persoon kan kiezen die, krachtens de op de procedure
autre personne ayant les qualifications requises par la loi applicable toepasselijke wet, de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te
à la procédure pour défendre, représenter et servir ses intérêts et, verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen, en dat, in het
dans le cas d'un arbitrage, d'une médiation ou d'un autre mode non geval van arbitrage, bemiddeling of een andere erkende
judiciaire reconnu de règlement des conflits, une personne ayant les buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting, de verzekerde vrij
qualifications requises et désignée à cette fin; ' ». een persoon kan kiezen die de vereiste kwalificaties heeft en die daartoe is aangewezen; ' ».
B.1.2. Avant son remplacement par l'article 2 de la loi attaquée, B.1.2. Vóór de vervanging ervan bij artikel 2 van de bestreden wet,
l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances bepaalde artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014 betreffende de
(ci-après : la loi du 4 avril 2014) disposait : verzekeringen (hierna : wet van 4 april 2014) :
« Tout contrat d'assurance de la protection juridique stipule « In elke verzekeringsovereenkomst inzake rechtsbijstand moet
explicitement au moins que : uitdrukkelijk ten minste worden bepaald dat :
1° lorsqu'il faut recourir à une procédure judiciaire ou 1° wanneer moet worden overgegaan tot een gerechtelijke of
administrative, l'assuré a la liberté de choisir pour défendre, représenter ou servir ses intérêts, un avocat ou toute autre personne ayant les qualifications requises par la loi applicable à la procédure ». B.2. La modification de l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014, opérée par la loi du 9 avril 2017, présente deux aspects : - le libre choix garanti à l'assuré dans le cadre de l'assurance protection juridique d'un conseil - un avocat ou une personne ayant les qualifications requises pour défendre, représenter ou servir les administratieve procedure, de verzekerde vrij is in de keuze van een advocaat of van iedere andere persoon die de vereiste kwalificaties heeft krachtens de op de procedure toepasselijke wet om zijn belangen te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen ». B.2. De bij de wet van 9 april 2017 doorgevoerde wijziging van artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014 vertoont twee aspecten : - de in het kader van de rechtsbijstandverzekering voor de verzekerde gewaarborgde vrije keuze van een raadsman - een advocaat of een persoon die de vereiste kwalificaties heeft om de belangen van een rechtzoekende te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen
intérêts d'un justiciable (ci-après : la personne qualifiée) - (hierna : gekwalificeerde persoon) - geldt niet alleen wanneer moet
s'applique non seulement lorsqu'il faut recourir à une procédure worden overgegaan tot een gerechtelijke of een administratieve
judiciaire ou administrative, mais également lorsqu'il faut recourir à procedure, maar ook wanneer moet worden overgegaan tot een
une procédure d'arbitrage; et arbitrageprocedure; en
- dans le cas d'un arbitrage, d'une médiation ou d'un autre mode - in het geval van arbitrage, bemiddeling of een andere erkende
buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting, wordt, in het
extra-judiciaire reconnu de règlement des conflits, le libre choix de kader van de voormelde verzekering, de vrije keuze van de « persoon
la « personne ayant les qualifications requises et désignée à cette [...] die de vereiste kwalificaties heeft en die daartoe is aangewezen
fin » est garanti à l'assuré dans le cadre de l'assurance précitée. Il » gewaarborgd voor de verzekerde. Uit de parlementaire voorbereiding
ressort des travaux préparatoires que la « personne ayant les blijkt dat de « persoon [...] die de vereiste kwalificaties heeft en
qualifications requises et désignée à cette fin », visée à l'article die daartoe is aangewezen », bedoeld in artikel 156, 1°, laatste
156, 1°, dernier membre de phrase, de la loi du 4 avril 2014, est zinsdeel, van de wet van 4 april 2014, betrekking heeft op de persoon
celle qui mène la procédure en question, comme le médiateur et die de desbetreffende procedure leidt, zoals de bemiddelaar en de
l'arbitre, et non le conseil d'un justiciable dans une telle procédure scheidsrechter, en aldus niet op de raadsman van een rechtzoekende in
(Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC 54-0192/005, p. 2). zulk een procedure (Parl. St., Kamer, 2016-2017, DOC 54-0192/005, p. 2).
Quant à l'étendue du recours Ten aanzien van de omvang van het beroep
B.3.1. La Cour peut uniquement annuler des dispositions législatives B.3.1. Het Hof kan slechts uitdrukkelijk bestreden wetskrachtige
explicitement attaquées contre lesquelles des moyens sont invoqués et, bepalingen vernietigen waartegen middelen worden aangevoerd en, in
le cas échéant, des dispositions qui ne sont pas attaquées mais qui voorkomend geval, bepalingen die niet worden bestreden maar die
sont indissociablement liées aux dispositions qui doivent être onlosmakelijk zijn verbonden met de bepalingen die moeten worden
annulées. vernietigd.
B.3.2. Bien que les parties requérantes postulent, par leur recours, B.3.2. Hoewel de verzoekende partijen met hun beroep de vernietiging
l'annulation de l'ensemble de la loi du 9 avril 2017, les moyens vorderen van de volledige wet van 9 april 2017, voeren zij uitsluitend
qu'elles formulent ne portent que sur l'article 156, 1°, de la loi du middelen aan tegen artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014, zoals
4 avril 2014, remplacé par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017, en vervangen bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, in zoverre de in
ce que la liberté de choix d'un conseil, garantie par cet article, est dat artikel gewaarborgde vrijheid op het vlak van de keuze van een
étendue à la procédure d'arbitrage mais ne l'est pas à la procédure de raadsman wordt uitgebreid tot de arbitrageprocedure, maar niet tot de
médiation. En conséquence, le recours en annulation n'est recevable bemiddelingsprocedure. Bijgevolg is het beroep tot vernietiging
que dans cette mesure. slechts in die mate ontvankelijk.
Quant aux mémoires en intervention Ten aanzien van de memories van tussenkomst
B.4.1. L'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la B.4.1. Artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
Cour constitutionnelle dispose : het Grondwettelijk Hof bepaalt :
« Lorsque la Cour constitutionnelle statue sur les recours en « Wanneer het Grondwettelijk Hof uitspraak doet op beroepen tot
annulation visés à l'article 1er, toute personne justifiant d'un vernietiging als bedoeld in artikel 1, kan ieder die van een belang
intérêt peut adresser ses observations dans un mémoire à la Cour dans doet blijken, zijn opmerkingen in een memorie aan het Hof richten
les trente jours de la publication prescrite par l'article 74. Elle binnen dertig dagen na de bekendmaking voorgeschreven in artikel 74.
est, de ce fait, réputée partie au litige ». Justifie d'un intérêt au sens de cette disposition la personne qui montre que sa situation peut être directement affectée par l'arrêt que la Cour est appelée à rendre à propos du recours en annulation. B.4.2. Les parties intervenantes invoquent leur qualité d'assurés et de personnes disposant des qualifications requises pour défendre, représenter ou servir les intérêts d'un justiciable dans certaines procédures. L'Institut des experts-comptables et des conseils fiscaux, également partie intervenante, invoque sa qualité de personne morale ayant notamment pour mission de protéger les droits et intérêts professionnels communs de ses membres. Les parties précitées interviennent pour défendre la loi attaquée et estiment que, par leur recours, les parties requérantes cherchent à asseoir un monopole pour les avocats, par le biais d'une annulation des termes « toute autre personne ayant les qualifications requises par la loi applicable à la procédure pour défendre, représenter et Hij wordt daardoor geacht partij in het geding te zijn ». Van een belang in de zin van die bepaling doet blijken de persoon die aantoont dat zijn situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het arrest dat het Hof in verband met het beroep tot vernietiging dient te wijzen. B.4.2. De tussenkomende partijen beroepen zich op hun hoedanigheid van verzekerden en van personen die beschikken over de vereiste kwalificaties om de belangen van een rechtzoekende te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen in bepaalde procedures. Het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten, eveneens tussenkomende partij, beroept zich op zijn hoedanigheid van rechtspersoon die, onder meer, als opdracht heeft erop toe te zien dat de rechten en de gemeenschappelijke beroepsbelangen van zijn leden worden beschermd. De voormelde partijen komen tussen ter verdediging van de bestreden wet en zijn van oordeel dat de verzoekende partijen met hun beroep een monopolie voor de advocaten nastreven, door middel van een vernietiging van de in artikel 156, 1°, van de wet van 4 april 2014 vermelde woorden « iedere andere persoon [...] die, krachtens de op de procedure toepasselijke wet, de vereiste kwalificaties heeft om zijn
servir ses intérêts » et « une personne ayant les qualifications belangen te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen » en «
requises », utilisés par l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014. een persoon [...] die de vereiste kwalificaties heeft ».
B.4.3. Comme il est dit en B.3.2, il ressort de l'exposé du recours en B.4.3. Zoals is vermeld in B.3.2, blijkt uit de uiteenzetting van het
annulation qu'il est demandé à la Cour de statuer sur la beroep tot vernietiging dat het Hof wordt gevraagd uitspraak te doen
constitutionnalité de l'article 156, 1°, de la loi du 4 avril 2014, over de grondwettigheid van artikel 156, 1°, van de wet van 4 april
remplacé par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017, en ce que le libre 2014, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, in
choix d'un conseil est étendu à la procédure d'arbitrage mais ne l'est zoverre de vrije keuze van een raadsman wordt uitgebreid tot de
pas à la procédure de médiation. Le recours ne tend donc pas à arbitrageprocedure, maar niet tot de bemiddelingsprocedure. Het beroep
beoogt aldus niet de vernietiging van de in dat artikel vervatte
l'annulation des mots « toute autre personne ayant les qualifications woorden « iedere andere persoon [...] die, krachtens de op de
requises par la loi applicable à la procédure pour défendre, procedure toepasselijke wet, de vereiste kwalificaties heeft om zijn
représenter et servir ses intérêts » et « une personne ayant les belangen te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen » en «
qualifications requises », utilisés dans cet article. een persoon [...] die de vereiste kwalificaties heeft ».
B.4.4. Il en ressort que les parties intervenantes ne justifient pas B.4.4. Daaruit volgt dat de tussenkomende partijen niet doen blijken
de l'intérêt requis par l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989. van het belang dat is vereist bij artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989.
B.5. Les mémoires en intervention sont irrecevables. B.5. De memories van tussenkomst zijn niet ontvankelijk.
Quant au fond Ten gronde
B.6. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
B.6. Le premier moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 10 en 11 van de Grondwet, doordat de bestreden bepaling een verschil
de la Constitution, en ce que la loi attaquée crée une différence de in behandeling in het leven roept tussen, enerzijds, de rechtzoekende
traitement entre le justiciable qui recourt à une procédure die voor de beslechting van een geschil gebruik maakt van een
d'arbitrage pour le règlement d'un litige et qui peut en outre choisir
librement un conseil dans le cadre de l'assurance protection arbitrageprocedure en hierbij in het kader van de
juridique, d'une part, et le justiciable qui recourt dans ce cadre à rechtsbijstandverzekering vrij een raadsman kan kiezen en, anderzijds,
une procédure de médiation et qui ne dispose pas à cet égard de cette de rechtzoekende die in dat kader gebruik maakt van een
liberté de choix, d'autre part. bemiddelingsprocedure en daarbij niet over die keuzevrijheid beschikt.
Le second moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de la Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en
Constitution, lus en combinaison avec l'article 201 de la directive 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 201 van de
2009/138/CE du Parlement européen et du Conseil du 25 novembre 2009 richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25
sur l'accès aux activités de l'assurance et de la réassurance et leur november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het
exercice, en ce que la disposition attaquée ne garantit pas, dans le verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf, doordat de bestreden
cadre de l'assurance protection juridique, le libre choix d'un conseil bepaling in het kader van de rechtsbijstandverzekering de vrije keuze
dans une procédure de médiation. van een raadsman niet waarborgt in een bemiddelingsprocedure.
B.7.1. Conformément à l'article 154, alinéa 1er, de la loi du 4 avril B.7.1. Krachtens artikel 154, eerste lid, van de wet van 4 april 2014
2014, les articles 155 à 157 (articles relatifs à l'assurance protection juridique) s'appliquent aux contrats d'assurance par lesquels l'assureur s'engage à fournir des services et à prendre en charge des frais afin de permettre à l'assuré de faire valoir ses droits en tant que demandeur ou défendeur, soit dans une procédure judiciaire, administrative ou autre, soit en dehors de toute procédure. Il ressort de cette disposition que l'assurance protection juridique constitue un contrat par lequel l'assureur s'engage, d'une part, à fournir des services et, d'autre part, à prendre en charge des frais, zijn de artikelen 155 tot 157 (de artikelen betreffende de rechtsbijstandverzekering) toepasselijk op de verzekeringsovereenkomsten waarbij de verzekeraar zich verbindt diensten te verrichten en kosten op zich te nemen, teneinde de verzekerde in staat te stellen zijn rechten te doen gelden, als eiser of als verweerder, hetzij in een gerechtelijke, administratieve of andere procedure, hetzij los van enige procedure. Uit die bepaling volgt dat de rechtsbijstandverzekering een overeenkomst is waarbij de verzekeraar zich ertoe verbindt, enerzijds, diensten te verrichten en, anderzijds, kosten op zich te nemen, en dit
et ce, en vue de garantir les droits de l'assuré, dans le cadre ou non met het oog op het waarborgen van de rechten van de verzekerde, al dan
d'une procédure. niet in het kader van een procedure.
B.7.2. La fourniture de services porte notamment sur l'octroi à B.7.2. Het verlenen van diensten heeft onder meer betrekking op het
l'assuré d'une aide juridique, par l'assureur lui-même ou par une bieden van juridische bijstand aan de verzekerde, door de verzekeraar
personne qu'il a désignée, en vue d'aboutir à un règlement à l'amiable zelf of door een door hem aangewezen persoon, met het oog op het komen
du litige, en dehors de toute procédure. tot een minnelijke oplossing van het geschil, los van enige procedure.
B.7.3. En cas d'impossibilité d'aboutir à une solution amiable, il est B.7.3. Wanneer een minnelijke oplossing niet kan worden bereikt, kan,
possible, selon la nature du litige, de lancer une procédure afhankelijk van de aard van het geschil, een gerechtelijke, een
judiciaire, administrative, arbitrale ou de médiation. administratieve, een arbitrale of een bemiddelingsprocedure worden opgestart.
B.8.1. Avant le remplacement de l'article 156, 1°, de la loi du 4 B.8.1. Vóór de vervanging van artikel 156, 1°, van de wet van 4 april
avril 2014 par l'article 2 de la loi du 9 avril 2017, tout contrat 2014, bij artikel 2 van de wet van 9 april 2017, diende in elke
d'assurance de la protection juridique devait stipuler explicitement verzekeringsovereenkomst inzake rechtsbijstand uitdrukkelijk te worden
que l'assuré a la liberté de choisir un avocat ou une autre personne bepaald dat de verzekerde vrij een advocaat of een gekwalificeerde
qualifiée « lorsqu'il faut recourir à une procédure judiciaire ou administrative ». Le libre choix d'un conseil dont les frais sont supportés par l'assureur protection juridique, conformément aux dispositions du contrat d'assurance, était donc garanti lorsqu'il y avait lieu de recourir à une procédure judiciaire ou administrative. La loi attaquée étend ce libre choix d'un conseil à la procédure d'arbitrage, mais ne l'étend pas à la procédure de médiation; la liberté de choix est également garantie quant à la personne qui mène un arbitrage, une médiation ou un autre mode extra judiciaire reconnu de règlement des conflits. persoon kan kiezen « wanneer moet worden overgegaan tot een gerechtelijke of administratieve procedure ». De vrije keuze van een raadsman, van wie de kosten, overeenkomstig de bepalingen van de verzekeringsovereenkomst, door de rechtsbijstandverzekeraar worden gedragen, was aldus gewaarborgd in het geval waarin diende te worden overgegaan tot een gerechtelijke of een administratieve procedure. Bij de bestreden wet wordt die vrije keuze van een raadsman uitgebreid tot de arbitrageprocedure, maar niet tot de bemiddelingsprocedure, en wordt eveneens een vrije keuze gewaarborgd op het vlak van de persoon die een arbitrage, bemiddeling of een andere erkende buitengerechtelijke vorm van geschillenbeslechting leidt.
B.8.2. Il ressort des travaux préparatoires que la proposition de loi B.8.2. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat het
initiale qui a donné lieu à la loi attaquée visait à étendre également oorspronkelijke wetsvoorstel dat heeft geleid tot de bestreden wet
le libre choix d'un conseil à la procédure de médiation (Doc. parl., beoogde de vrije keuze van een raadsman eveneens uit te breiden tot de
Chambre, 2014, DOC 54-0192/001). Mais cette proposition de loi a été bemiddelingsprocedure (Parl. St., Kamer, 2014, DOC 54-0192/001). Dat
amendée par la suite, en ce sens que l'extension à la procédure de wetsvoorstel werd later evenwel geamendeerd in die zin dat de
médiation a été supprimée (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC uitbreiding tot de bemiddelingsprocedure werd geschrapt (Parl. St.,
54-0192/005). A cet égard, les travaux préparatoires exposent ce qui Kamer, 2016-2017, DOC 54-0192/005). De parlementaire voorbereiding
suit : vermeldt ter zake :
« M. [...] souligne l'importance de la proposition de loi à laquelle « De heer [...] benadrukt het belang van het wetsvoorstel, waarvoor de
les acteurs de terrain souscrivent. [...] La question de actoren in het veld gewonnen zijn. [...] Het vraagstuk inzake de
l'instauration de la liberté de choix d'un avocat dans le cadre de la vrijheid om bij bemiddeling een advocaat te kiezen, lokt debat uit.
médiation fait débat. L'orateur n'y est personnellement pas favorable Zelf is de spreker daar geen voorstander van, want de aanwezigheid van
car la présence d'un avocat n'est pas de nature à favoriser la een advocaat is niet bevorderlijk voor de bemiddeling » (Parl. St.,
médiation » (Doc. parl., Chambre, 2016-2017, DOC 54-0192/006, p. 4). Kamer, 2016-2017, DOC 54-0192/006, p. 4).
« Le ministre rejoint l'argumentation de M. [...]. Ce qui distingue la médiation et les autres modes de règlement des conflits d'une part de la procédure judiciaire, administrative ou arbitrale d'autre part, c'est que dans le premier cas, le droit n'est pas le plus important. L'accord obtenu n'est pas nécessairement le produit d'un raisonnement juridique. Il n'est donc pas nécessaire d'être assisté en droit de la même façon que dans la procédure judiciaire, administrative ou arbitrale. En outre, indépendamment de cela, beaucoup de médiations sont préjudiciaires. En cas de médiation qui suit la phase judiciaire, il est logique que « De minister volgt de argumentering van de heer [...]. Wat bemiddeling en andere vormen van geschillenbeslechting onderscheidt van de gerechtelijke, administratieve of arbitrageprocedure, is dat bij bemiddeling en andere vormen van geschillenbeslechting het recht niet het belangrijkste is : de verkregen overeenkomst vloeit niet noodzakelijkerwijze uit een juridische redenering voort. Men hoeft dus niet op dezelfde wijze in rechte te worden bijgestaan als bij de gerechtelijke, administratieve of arbitrageprocedure. Bovendien gaan veel bemiddelingsprocedures aan de gerechtelijke fase vooraf. Bij bemiddeling nß de gerechtelijke fase is het logisch dat de advocaat zijn cliënt blijft verdedigen. Bij pre-gerechtelijke
l'avocat continue à défendre son client. Cependant, en cas de bemiddeling is het meer bepaald voor de verzekeraars nochtans
médiation préjudiciaire, il est important, notamment pour les belangrijk te preciseren dat geen beroep moet worden gedaan op een
assureurs, de préciser qu'il ne faut pas recourir à un avocat. Imposer advocaat. Momenteel zou het dus een vergissing zijn in het raam van de
le libre choix, et donc l'assistance d'un avocat dans le cadre de la bemiddeling de vrije keuze en dus de bijstand door een advocaat te
médiation serait donc une erreur à l'heure actuelle » (ibid., pp. verplichten » (ibid., pp. 5-6).
5-6). B.8.3. Il en ressort que le législateur a choisi de ne pas étendre à B.8.3. Daaruit blijkt dat de wetgever ervoor heeft geopteerd de in het
la procédure de médiation le libre choix d'un conseil, garanti dans le kader van een rechtsbijstandverzekering gewaarborgde vrije keuze van
cadre d'une assurance protection juridique, parce que, d'une part, la een raadsman niet uit te breiden tot de bemiddelingsprocedure, omdat,
présence d'un conseil ne serait pas de nature à favoriser la médiation enerzijds, de aanwezigheid van een raadsman niet bevorderlijk zou zijn
et que, d'autre part, la médiation ne reposerait pas nécessairement voor de bemiddeling en, anderzijds, de bemiddeling niet noodzakelijk
sur un raisonnement juridique. zou steunen op een juridische redenering.
B.9.1. La médiation est réglée par les articles 1723/1 à 1737 du Code B.9.1. De bemiddeling wordt geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737
van het Gerechtelijk Wetboek en vormt een alternatieve wijze om
judiciaire et constitue un mode alternatif de résolution des conflits conflicten tussen twee of meer personen op te lossen, die steunt op de
entre deux ou plusieurs personnes, qui repose sur le consentement des instemming van de partijen om het tussen hen bestaande geschil te
parties de mettre un terme au conflit qui les oppose par un accord de beëindigen door middel van een bemiddelingsakkoord, door hen opgesteld
médiation rédigé par elles avec l'aide d'un médiateur. Chacune des onder begeleiding van een bemiddelaar. Elke partij kan te allen tijde
parties peut à tout moment mettre fin à la médiation, sans que cela een einde maken aan de bemiddeling, zonder dat dit tot haar nadeel kan
puisse lui porter préjudice (article 1729 du Code judiciaire). strekken (artikel 1729 van het Gerechtelijk Wetboek).
B.9.2. Het Gerechtelijk Wetboek voorziet in twee vormen van
B.9.2. Le Code judiciaire prévoit deux formes de médiation, la bemiddeling, namelijk de buitengerechtelijke bemiddeling (artikelen
médiation extrajudiciaire (articles 1730 à 1733) et la médiation 1730 tot 1733) en de gerechtelijke bemiddeling (artikelen 1734 tot
judiciaire (articles 1734 à 1737). 1737).
B.9.3. La médiation extrajudiciaire implique que toute partie peut B.9.3. De buitengerechtelijke bemiddeling houdt in dat elke partij
proposer aux autres parties, avant, pendant ou après le déroulement vóór, tijdens of na een rechtspleging aan de andere partijen mag
d'une procédure judiciaire, de recourir au processus de médiation voorstellen een beroep te doen op de bemiddelingsprocedure (artikel
(article 1730 du Code judiciaire). Les parties définissent entre 1730 van het Gerechtelijk Wetboek). De partijen bepalen onderling, in
elles, avec l'aide du médiateur, qu'elles désignent de commun accord samenspraak met de bemiddelaar die door de partijen in onderlinge
ou avec l'intervention d'un tiers qu'elles chargent de cette overeenstemming dan wel door een derde die zij daarmee belasten, wordt
désignation, les modalités d'organisation de la médiation et la durée aangewezen, de nadere regels van het verloop van de bemiddeling,
du processus, qu'elles consignent dans un protocole de médiation alsmede de duur ervan, in een bemiddelingsprotocol (artikel 1731, § 1,
(article 1731, § 1er, du Code judiciaire). Lorsque les parties van het Gerechtelijk Wetboek). Wanneer de partijen tot een
parviennent à un accord de médiation, celui-ci fait l'objet d'un écrit bemiddelingsakkoord komen, wordt dat in een gedateerd en door hen en
daté et signé par elles et le médiateur (article 1732 du Code de bemiddelaar ondertekend geschrift vastgelegd (artikel 1732 van het
Gerechtelijk Wetboek). Indien de bemiddelaar die de bemiddeling leidde
judiciaire). Si le médiateur qui a mené la médiation est agréé par la erkend is door de federale bemiddelingscommissie bedoeld in artikel
commission fédérale de médiation visée à l'article 1727 du Code 1727 van het Gerechtelijk Wetboek, kunnen de partijen of één van hen
judiciaire, les parties ou une des parties peuvent soumettre l'accord het bemiddelingsakkoord ter homologatie voorleggen aan de bevoegde
de médiation pour homologation au juge compétent (article 1733, alinéa rechter (artikel 1733, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek). De
1er, du Code judiciaire). Le juge ne peut refuser l'homologation de rechter kan de homologatie van het akkoord alleen weigeren indien het
l'accord que si celui-ci est contraire à l'ordre public ou si l'accord strijdig is met de openbare orde of indien het akkoord dat werd
obtenu à l'issue d'une médiation familiale est contraire à l'intérêt bereikt na een bemiddeling in familiezaken strijdig is met de belangen
des enfants mineurs (article 1733, alinéa 2, du Code judiciaire). van de minderjarige kinderen (artikel 1733, tweede lid, van het
Conformément à l'article 1733, dernier alinéa, du Code judiciaire, Gerechtelijk Wetboek). Krachtens artikel 1733, laatste lid, van het
l'ordonnance d'homologation a les effets d'un jugement au sens de Gerechtelijk Wetboek heeft de homologatiebeschikking de gevolgen van
l'article 1043 dudit Code, si bien que l'accord acquiert force een vonnis, in de zin van artikel 1043 van datzelfde Wetboek, waardoor
exécutoire. Si le médiateur qui a mené la médiation n'est pas agréé het akkoord uitvoerbare kracht verkrijgt. Indien de bemiddelaar die de
par la commission fédérale de médiation, l'accord de médiation ne peut pas être homologué et sa force exécutoire doit être établie d'une autre manière (par exemple, par un acte notarié). B.9.4. La médiation judiciaire suppose que le juge saisi d'un litige peut, à la demande conjointe des parties ou de sa propre initiative mais avec l'accord de celles-ci, ordonner une médiation, tant que la cause n'a pas été prise en délibéré (article 1734, § 1er, du Code judiciaire). La décision ordonnant une médiation mentionne le nom et la qualité du médiateur agréé ou des médiateurs agréés, fixe la durée bemiddeling leidde niet erkend is door de federale bemiddelingscommissie, kan het bemiddelingsakkoord niet worden gehomologeerd en dient de uitvoerbare kracht ervan op een andere wijze te worden vastgesteld (bijvoorbeeld bij een notariële akte). B.9.4. De gerechtelijke bemiddeling houdt in dat de rechter bij wie een zaak aanhangig is gemaakt, op gezamenlijk verzoek van de partijen, of op eigen initiatief maar met instemming van de partijen, een bemiddeling kan bevelen zolang de zaak niet in beraad is genomen (artikel 1734, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek). De beslissing die een bemiddeling beveelt, vermeldt de naam en de hoedanigheid van de erkende bemiddelaar of erkende bemiddelaars, legt de duur vast van hun
de la mission, sans que celle-ci puisse excéder six mois, et fixe la opdracht, zonder dat die zes maanden kan overschrijden, en stelt de
cause à la première date utile suivant l'expiration de ce délai zaak vast op de eerste nuttige datum na het verstrijken van die
(article 1734, § 2, du Code judiciaire). Le juge reste saisi de termijn (artikel 1734, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek). Gedurende
de bemiddeling blijft de zaak bij de rechter aanhangig, kan hij op elk
l'affaire durant la médiation et peut, à tout moment, prendre toute ogenblik elke door hem noodzakelijk geachte maatregel nemen, en kan
mesure qui lui paraît nécessaire. Il peut aussi, à la demande du hij op verzoek van de bemiddelaar of van één van de partijen, ook vóór
médiateur ou de l'une des parties, mettre fin à la médiation avant het verstrijken van de vastgestelde termijn, een einde maken aan de
l'expiration du délai fixé (article 1735, § 3, du Code judiciaire). A bemiddeling (artikel 1735, § 3, van het Gerechtelijk Wetboek). Bij
l'expiration de sa mission, le médiateur informe par écrit le juge de afloop van zijn opdracht meldt de bemiddelaar de rechter schriftelijk
ce que les parties sont ou non parvenues à trouver un accord (article of de partijen al dan niet tot een akkoord zijn gekomen (artikel 1736,
1736, alinéa 2, du Code judiciaire). Si la médiation a donné lieu à la tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek). Wanneer de bemiddeling tot
conclusion d'un accord de médiation, fût-il partiel, les parties ou een - zelfs gedeeltelijk - bemiddelingsakkoord leidt, kunnen de
une des parties peuvent, conformément à l'article 1043 du Code partijen of één van hen overeenkomstig artikel 1043 van het
judiciaire, demander au juge d'homologuer cet accord, l'homologation Gerechtelijk Wetboek de rechter verzoeken dat akkoord te homologeren,
ne pouvant être refusée que lorsque l'accord est contraire à l'ordre waarbij de homologatie alleen kan worden geweigerd indien het akkoord
strijdig is met de openbare orde of indien het akkoord dat bereikt
public ou lorsque l'accord obtenu à l'issue d'une médiation familiale werd na een bemiddeling in familiezaken strijdig is met het belang van
est contraire à l'intérêt des enfants mineurs (article 1736, alinéas 3 de minderjarige kinderen (artikel 1736, derde en vierde lid, van het
et 4, du Code judiciaire). Si la médiation n'a pas donné lieu à la Gerechtelijk Wetboek). Wanneer de bemiddeling niet tot een volledig
conclusion d'un accord de médiation complet, la procédure judiciaire bemiddelingsakkoord heeft geleid, wordt de gerechtelijke procedure op
est poursuivie au jour fixé, sans préjudice de la faculté pour le de vastgestelde dag voortgezet, maar behoudt de rechter de
juge, s'il l'estime opportun et moyennant l'accord de toutes les mogelijkheid om, zo hij dat opportuun acht en alle partijen ermee
parties, de prolonger la mission du médiateur pour un délai qu'il instemmen, de opdracht van de bemiddelaar voor een door hem bepaalde
détermine (article 1736, dernier alinéa, du Code judiciaire). termijn te verlengen (artikel 1736, laatste lid, van het Gerechtelijk Wetboek).
B.10.1. L'arbitrage est un mode de règlement des conflits qui repose B.10.1. Arbitrage is een manier van geschillenbeslechting die steunt
sur la décision autonome des parties de confier à un ou plusieurs op de autonome beslissing van de partijen om de bevoegdheid om recht
te spreken toe te vertrouwen aan één of meer scheidsrechters teneinde
arbitres le pouvoir de dire le droit en vue de mettre définitivement definitief een einde te maken aan een geschil tussen hen. Arbitrage
fin au différend qui les oppose. L'arbitrage conduit à une sentence leidt tot een arbitrale uitspraak, genomen door het scheidsgerecht
arbitrale prise par le tribunal arbitral (article 1713 du Code (artikel 1713 van het Gerechtelijk Wetboek). Krachtens artikel 1710,
judiciaire). Conformément à l'article 1710, § § 1er et 2, du Code §§ 1 en 2, van het Gerechtelijk Wetboek beslist het scheidsgerecht
judiciaire, le tribunal arbitral tranche le différend conformément aux
règles de droit choisies par les parties comme étant applicables au over het geschil volgens de rechtsregels die de partijen op de grond
fond du différend ou, si elles n'ont pas effectué un tel choix, van het geschil van toepassing maken of, wanneer zij een dergelijke
conformément aux règles de droit que le tribunal arbitral juge les keuze niet maken, volgens de rechtsregels die het het meest geschikt
plus appropriées. Conformément à l'article 1710, § 3, du Code vindt. Krachtens artikel 1710, § 3, van het Gerechtelijk Wetboek
judiciaire, le tribunal arbitral statue en qualité « d'amiable beslist het scheidsgerecht enkel « als goede personen » indien de
compositeur » uniquement si les parties l'y ont expressément autorisé. partijen het daartoe uitdrukkelijk machtiging hebben gegeven.
B.10.2. Contrairement à la procédure de médiation, qui cherche à B.10.2. In tegenstelling tot de bemiddelingsprocedure, waarmee wordt
inciter les parties à conclure un accord, la procédure d'arbitrage beoogd te komen tot een akkoord tussen de partijen, leidt de
conduit, tout comme la procédure judiciaire et la procédure arbitrageprocedure, net zoals een gerechtelijke en een administratieve
administrative, à une décision prise par un tiers. Si, en ce qui procedure, tot een beslissing van een derde instantie. Terwijl het
concerne la procédure d'arbitrage, le Code judiciaire prévoit que le Gerechtelijk Wetboek, wat de arbitrageprocedure betreft, erin voorziet
tribunal arbitral doit en principe statuer conformément aux règles de dat het scheidsgerecht in beginsel dient te beslissen volgens de
droit que les parties ont rendues applicables au différend, il ne rechtsregels die de partijen op het geschil van toepassing maken,
renvoie pas, en ce qui concerne la médiation, à des règles de droit à bevat het, wat de bemiddeling betreft, geen verwijzing naar
rechtsregels die dienen te worden toegepast. Een bemiddelingsakkoord
appliquer. Un accord de médiation peut toutefois être homologué par le kan evenwel door de bevoegde rechter worden gehomologeerd, waarbij de
juge compétent, l'ordonnance d'homologation ayant les effets d'un homologatiebeschikking de gevolgen heeft van een vonnis, in de zin van
jugement au sens de l'article 1043 du Code judiciaire. artikel 1043 van het Gerechtelijk Wetboek.
B.11. L'article 10 de la Constitution dispose : B.11. Artikel 10 van de Grondwet bepaalt :
« Il n'y a dans l'Etat aucune distinction d'ordres. « Er is in de Staat geen onderscheid van standen.
Les Belges sont égaux devant la loi; seuls ils sont admissibles aux De Belgen zijn gelijk voor de wet; zij alleen zijn tot de burgerlijke
emplois civils et militaires, sauf les exceptions qui peuvent être en militaire bedieningen benoembaar, behoudens de uitzonderingen die
établies par une loi pour des cas particuliers. voor bijzondere gevallen door een wet kunnen worden gesteld.
L'égalité des femmes et des hommes est garantie ». De gelijkheid van vrouwen en mannen is gewaarborgd ».
L'article 11 de la Constitution dispose : Artikel 11 van de Grondwet bepaalt :
« La jouissance des droits et libertés reconnus aux Belges doit être « Het genot van de rechten en vrijheden aan de Belgen toegekend moet
assurée sans discrimination. A cette fin, la loi et le décret zonder discriminatie verzekerd worden. Te dien einde waarborgen de wet
garantissent notamment les droits et libertés des minorités en het decreet inzonderheid de rechten en vrijheden van de
idéologiques et philosophiques ». ideologische en filosofische minderheden ».
B.12. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, les B.12. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn de
personnes qui sont parties à une procédure de médiation sont, sous personen die partij zijn in een bemiddelingsprocedure, in het licht
l'angle du libre choix d'un conseil, suffisamment comparables aux van de vrije keuze van een raadsman, voldoende vergelijkbaar met de
personnes qui sont parties à une procédure d'arbitrage. En effet, les personen die partij zijn in een arbitrageprocedure. Beide procedures
deux procédures tendent à mettre un terme à un litige opposant deux ou beogen immers een einde te maken aan een geschil dat bestaat tussen
plusieurs parties. L'existence de différences essentielles entre la twee of meer partijen. De omstandigheid dat er wezenlijke verschillen
procédure d'arbitrage et la procédure de médiation n'est donc pas bestaan tussen de arbitrageprocedure en de bemiddelingsprocedure
suffisante pour conclure à la non-comparabilité des catégories de volstaat aldus niet om te besluiten tot de niet-vergelijkbaarheid van
personnes précitées. de voormelde categorieën van personen.
B.13. Les articles 10 et 11 de la Constitution ont une portée B.13. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet hebben een algemene
générale. Ils interdisent toute discrimination, quelle qu'en soit draagwijdte. Zij verbieden elke discriminatie, ongeacht de oorsprong
l'origine : le principe d'égalité et de non-discrimination est ervan : het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie is
applicable à l'égard de tous les droits et de toutes les libertés, en toepasselijk ten aanzien van alle rechten en alle vrijheden, met
ce compris ceux résultant des conventions internationales liant la inbegrip van die welke voortvloeien uit internationale verdragen die
Belgique. België binden.
B.14.1. En l'espèce, il convient de prendre spécialement en compte B.14.1. Te dezen dient in het bijzonder rekening te worden gehouden
l'article 201, paragraphe 1, de la directive 2009/138/CE du Parlement met artikel 201, lid 1, van de richtlijn 2009/138/EG van het Europees
européen et du Conseil du 25 novembre 2009 sur l'accès aux activités Parlement en de Raad van 25 november 2009 betreffende de toegang tot
de l'assurance et de la réassurance et leur exercice, qui dispose : en uitoefening van het verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf, dat bepaalt :
« 1. Tout contrat d'assurance protection juridique prévoit « 1. In elke overeenkomst inzake rechtsbijstandverzekering wordt
explicitement : uitdrukkelijk bepaald dat :
a) que, lorsqu'il est fait appel à un avocat ou à toute autre personne a) indien een advocaat of andere persoon die volgens het nationaal
ayant les qualifications appropriées selon le droit national, pour recht gekwalificeerd is, wordt gevraagd de belangen van de verzekerde
défendre, représenter ou servir les intérêts de l'assuré dans une in een gerechtelijke of administratieve procedure te verdedigen, te
procédure judiciaire ou administrative, l'assuré a la liberté de vertegenwoordigen of te behartigen, de verzekerde vrij is om deze
choisir cet avocat ou cette autre personne; advocaat of andere persoon te kiezen;
b) que, chaque fois que surgit un conflit d'intérêts, l'assuré a la b) de verzekerden vrij zijn om een advocaat of, indien zij daar de
liberté de choisir un avocat ou, s'il le préfère et dans la mesure où voorkeur aan geven en voor zover het nationale recht zulks toestaat,
le droit national le permet, toute autre personne ayant les een andere gekwalificeerde persoon te kiezen om hun belangen te
qualifications appropriées, pour servir ses intérêts ». behartigen wanneer zich een belangenconflict voordoet ».
B.14.2. L'article 201, paragraphe 1, précité, de la directive B.14.2. Het voormelde artikel 201, lid 1, van de richtlijn 2009/138/EG
2009/138/CE, trouve son origine dans l'article 4, paragraphe 1, de la gaat terug op het gelijkluidende artikel 4, lid 1, van de richtlijn
directive 87/344/CEE du Conseil du 22 juin 1987 portant coordination 87/344/EEG van de Raad van 22 juni 1987 tot coördinatie van de
des dispositions législatives, réglementaires et administratives wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende de
concernant l'assurance-protection juridique, qui va dans le même sens. rechtsbijstandverzekering.
B.15.1. Par son arrêt du 10 septembre 2009, la Cour de justice de B.15.1. Bij zijn arrest van 10 september 2009 heeft het Hof van
l'Union européenne a jugé ce qui suit, à propos de la directive Justitie van de Europese Unie over de voormelde richtlijn 87/344/EEG
précitée 87/344/CEE : geoordeeld :
« 38. Il convient de rappeler, à titre liminaire, la jurisprudence « 38. Om te beginnen zij eraan herinnerd dat volgens vaste rechtspraak
constante de la Cour selon laquelle il y a lieu, pour l'interprétation van het Hof voor de uitlegging van een gemeenschapsrechtelijke
d'une disposition de droit communautaire, de tenir compte non bepaling niet enkel rekening moet worden gehouden met de bewoordingen
seulement des termes de celle-ci, mais également de son contexte et ervan, maar ook met de context en de doelstellingen die de regeling
des objectifs poursuivis par la réglementation dont elle fait partie
(voir arrêts du 17 novembre 1983, Merck, 292/82, Rec. p. 3781, point waarvan zij deel uitmaakt, nastreeft (zie arresten van 17 november
12; du 21 février 1984, St. Nikolaus Brennerei und Likörfabrik, 1983, Merck, 292/82, Jurispr. blz. 3781, punt 12; 21 februari 1984,
St. Nikolaus Brennerei und Likörfabrik, 337/82, Jurispr. blz. 1051,
337/82, Rec. p. 1051, point 10; du 14 octobre 1999, Adidas, C-223/98, punt 10; 14 oktober 1999, Adidas, C-223/98, Jurispr. blz. I-7081, punt
Rec. p. I-7081, point 23; du 14 juin 2001, Kvaerner, C-191/99, Rec. p. 23; 14 juni 2001, Kvaerner, C-191/99, Jurispr. blz. I-4447, punt 30,
I-4447, point 30, ainsi que du 7 juin 2005, VEMW e.a., C-17/03, Rec. en 7 juni 2005, VEMW e.a., C-17/03, Jurispr. blz. I-4983, punt 41).
p. I-4983, point 41). 39. A cet égard, il convient de relever qu'il ressort du préambule de 39. Richtlijn 87/344 beoogt blijkens de considerans ervan enerzijds de
la directive 87/344 que celle-ci tend, d'une part, à faciliter la vrije vestiging van verzekeringsmaatschappijen te vergemakkelijken
liberté d'établissement des entreprises d'assurance par la suppression door het opheffen van de barrières die voortvloeien uit de nationale
des barrières qui résultent des réglementations nationales interdisant regelingen die verbieden om de rechtsbijstandverzekering met andere
le cumul de l'assurance-protection juridique avec d'autres branches verzekeringsbranches te cumuleren, en anderzijds de belangen van de
d'assurance et, d'autre part, à protéger les intérêts des preneurs verzekeringsnemers te beschermen door met name eventuele
d'assurance notamment en écartant le plus possible les conflits belangenconflicten zoveel mogelijk te voorkomen en de oplossing van
d'intérêts éventuels et en rendant possible la solution des différends geschillen tussen verzekeraars en verzekerden mogelijk te maken.
entre assureurs et assurés. 40. A cette fin, ladite directive a mis en place, d'une part, des 40. Daartoe voorziet de richtlijn in een aantal organisatorische en
mesures organisationnelles et contractuelles et, d'autre part, un
certain nombre de garanties spécifiques en faveur des assurés. contractuele maatregelen en in een aantal specifieke garanties voor de
41. Pour ce qui est des mesures organisationnelles et contractuelles, verzekerden. 41. Wat de organisatorische en contractuele maatregelen betreft, biedt
l'article 3, paragraphe 2, de la directive 87/344 donne aux assureurs artikel 3, lid 2, van richtlijn 87/344 de verzekeraars de mogelijkheid
la possibilité de gérer les sinistres par du personnel distinct au om schadegevallen te laten regelen door afzonderlijk personeel binnen
sein de la même entreprise ou de sous-traiter la gestion des sinistres dezelfde onderneming of de regeling van de schadegevallen uit te
à une entreprise juridiquement distincte. De plus, l'article 3, besteden aan een juridisch onderscheiden onderneming. Voorts biedt
paragraphe 2, sous c), de cette directive permet d'écarter les artikel 3, lid 2, sub c, van de richtlijn de mogelijkheid om
conflits d'intérêts en accordant à l'assuré la liberté de choisir son belangenconflicten te voorkomen door de verzekerde het recht te
représentant dès qu'un sinistre couvert se déclare. verlenen zijn rechtshulpverlener vrij te kiezen zodra een gedekt
schadegeval wordt aangegeven.
42. Conformément à l'article 3, paragraphe 3, de la directive 87/344, 42. Volgens artikel 3, lid 3, van richtlijn 87/344 wordt elk van deze
chacune de ces solutions est considérée comme garantissant l'intérêt oplossingen geacht de rechtsbijstandverzekerden gelijkwaardige dekking
des assurés couverts en protection juridique de manière équivalente. te bieden. Elke lidstaat moet ervoor zorgen dat de op zijn grondgebied
Il incombe à tout Etat membre d'assurer que les entreprises gevestigde verzekeringsmaatschappijen ten minste een van deze
d'assurances établies sur son territoire adoptent au moins l'une de alternatieve oplossingen toepassen. De lidstaat kan evenwel een van
ces solutions alternatives. Celui-ci peut toutefois imposer l'une de deze oplossingen opleggen of de ondernemingen de vrije keuze laten
ces solutions ou laisser les entreprises libres de choisir parmi tussen verschillende alternatieve oplossingen.
plusieurs solutions alternatives.
43. De plus, l'article 3, paragraphe 1, de la directive 87/344 prévoit 43. Voorts moet volgens artikel 3, lid 1, van richtlijn 87/344 voor de
que l'assurance-protection juridique doit faire l'objet d'un contrat rechtsbijstandverzekering een afzonderlijke overeenkomst worden
distinct de celui établi pour les autres branches ou d'un chapitre opgemaakt die los staat van overeenkomsten die andere branches
distinct d'une police unique avec indication du contenu de betreffen, of moet in de polis een afzonderlijk hoofdstuk worden
l'assurance. Les Etats membres peuvent obliger les assureurs à opgenomen waarin de inhoud van de verzekering wordt vermeld. De
lidstaten kunnen de verzekeraars verplichten om eveneens de met de
mentionner également la prime correspondante à l'assurance-protection juridique. rechtsbijstandverzekering overeenkomende premie te vermelden.
44. En ce qui concerne les garanties spécifiques, cette directive 44. Wat de specifieke garanties betreft, verleent de richtlijn de
reconnaît le droit aux assurés de choisir librement un représentant verzekerden het recht om vrij een rechtshulpverlener te kiezen in de
dans les procédures visées à son article 4, sous a), ou, conformément in artikel 4, sub a, bedoelde procedures of, krachtens artikel 4, sub
à cet article, sous b), lorsque surgit un conflit d'intérêts. b, wanneer zich een belangenconflict voordoet.
45. Ainsi qu'il ressort de l'ensemble des articles 4, 6 et 7 de la 45. Zoals blijkt uit de artikelen 4, 6 en 7 van richtlijn 87/344, in
directive 87/344, les droits reconnus aux assurés par lesdits articles hun geheel beschouwd, strekken de bij deze artikelen aan de
visent à protéger d'une manière large les intérêts de l'assuré sans se verzekerden verleende rechten ertoe de belangen van de verzekerde ruim
limiter aux situations dans lesquelles surgit un conflit d'intérêts. te beschermen, zonder dat zij zich beperken tot situaties waarin zich
46. Il y a lieu de constater également qu'il découle du libellé des een belangenconflict voordoet.
articles 3 à 5 de la directive 87/344 ainsi que du contexte de cette 46. Voorts blijkt uit de formulering van de artikelen 3 tot en met 5
même directive que le droit de choisir librement son représentant est van richtlijn 87/344 en de context van deze richtlijn dat aan iedere
reconnu à chaque preneur d'assurance d'une manière générale et verzekeringnemer een algemeen en autonoom recht is verleend om, binnen
autonome, dans les limites fixées par chacun de ces articles. de door elk van deze artikelen vastgestelde grenzen, zijn
rechtshulpverlener vrij te kiezen.
47. Ainsi, il convient de rappeler, en premier lieu, que l'article 4, 47. Zo verleent in de eerste plaats artikel 4, lid 1, van richtlijn
paragraphe 1, de la directive 87/344 reconnaît à l'assuré le droit de 87/344 aan de verzekerde het recht om zijn rechtshulpverlener te
choisir son représentant, mais, à l'exception des situations dans kiezen, maar beperkt het dit recht tot gerechtelijke of
lesquelles surgit un conflit d'intérêts, limite ce droit aux administratieve procedures, behoudens in gevallen waarin zich een
procédures judiciaires ou administratives. L'emploi de l'adjectif ' belangenconflict voordoet. Het gebruik van het adjectief ' elke ' in
tout ' ainsi que le temps du verbe ' reconnaître ' marquent la portée combinatie met de tijd van het werkwoord ' bepalen ' wijzen op de
générale et la valeur obligatoire de cette règle. algemene strekking en het bindende karakter van deze regel.
48. Il convient de souligner, en deuxième lieu, que cette disposition 48. In de tweede plaats stelt deze bepaling de minimale vrijheid vast
fixe le niveau minimum de liberté qui doit être accordé à l'assuré die aan de verzekerde dient te worden verleend, ongeacht voor welke
quelle que soit l'option prévue à l'article 3, paragraphe 2, de cette optie van artikel 3, lid 2, van de richtlijn de
directive à laquelle l'entreprise d'assurance se conforme. verzekeringsmaatschappij kiest.
49. A cet égard, il y a lieu de constater que les mesures prévues à 49. Dienaangaande moet worden vastgesteld dat de werkingssfeer van de
l'article 3, paragraphe 2, sous a) et b), de la directive 87/344 in artikel 3, lid 2, sub a en b, van richtlijn 87/344 bedoelde
conservent leur champ d'application même dans le cas où il est déduit maatregelen ongewijzigd blijft, zelfs indien uit artikel 4, lid 1, sub
de l'article 4, paragraphe 1, sous a), de cette directive un droit a, van deze richtlijn een autonoom recht van de
autonome de l'assuré en protection juridique à choisir librement son rechtsbijstandverzekerde op vrije keuze van zijn rechtshulpverlener
représentant. wordt afgeleid.
50. En effet, la solution prévue à l'article 3, paragraphe 2, sous c), 50. De oplossing van artikel 3, lid 2, sub c, van richtlijn 87/344
de la directive 87/344 donne des droits plus étendus aux assurés que
l'article 4, paragraphe 1, sous a), de cette directive. Ainsi, cette verleent de verzekerden immers ruimere rechten dan artikel 4, lid 1,
dernière disposition ne prévoit le droit de choisir librement son sub a, van deze richtlijn. Zo voorziet deze laatste bepaling slechts
représentant que pour le cas où une procédure judiciaire ou in een recht om vrij zijn rechtshulpverlener te kiezen voor het geval
administrative serait engagée. En revanche, selon la solution prévue à dat een gerechtelijke of administratieve procedure wordt ingesteld.
l'article 3, paragraphe 2, sous c), de ladite directive, l'assuré a le Volgens de oplossing van artikel 3, lid 2, sub c, van de richtlijn
droit de confier la défense de ses intérêts à un représentant dès daarentegen mag de verzekerde de behartiging van zijn belangen
qu'il est en droit de réclamer l'intervention de l'assureur au titre toevertrouwen aan een rechtshulpverlener zodra hij uit hoofde van de
du contrat d'assurance, donc également avant toute procédure verzekeringsovereenkomst het recht heeft het optreden van de
judiciaire ou administrative. verzekeraar te eisen, dus ook voordat er sprake is van enige
51. De plus, l'interprétation proposée par UNIQA et par la Commission gerechtelijke of administratieve procedure.
aurait pour effet de réduire à néant le champ d'application de 51. Voorts heeft de door UNIQA en de Commissie voorgestelde uitlegging
l'article 4, paragraphe 1, sous a), de la directive 87/344. En effet, tot gevolg dat de werkingssfeer van artikel 4, lid 1, sub a, van
dans le cas où l'option prévue à l'article 3, paragraphe 2, sous c), richtlijn 87/344 tot nul wordt herleid. Indien voor de in artikel 3,
de cette directive serait exercée, le droit de choisir librement son lid 2, sub c, van de richtlijn bedoelde optie zou worden gekozen, zou
représentant existerait même avant toute procédure administrative ou het recht om zijn rechtshulpverlener vrij te kiezen immers zelfs vóór
elke administratieve of gerechtelijke procedure bestaan. Indien
judiciaire. Si l'article 4, paragraphe 1, sous a), de ladite directive artikel 4, lid 1, sub a, van de richtlijn slechts van toepassing was
ne trouvait à s'appliquer que dans l'hypothèse où cette première in het geval dat daadwerkelijk werd gekozen voor deze oplossing, zou
proposition était effectivement retenue, l'article 4, paragraphe 1, artikel 4, lid 1, sub a, van richtlijn 87/344 volkomen worden uitgehold.
sous a), de la directive 87/344 serait vidé de tout contenu normatif. 52. Voorts bevestigt de elfde overweging van de considerans van
52. Par ailleurs, le onzième considérant de la directive 87/344 richtlijn 87/344 dat het recht op vrije keuze van de
confirme que le droit de choisir librement son représentant dans le rechtshulpverlener in het kader van een gerechtelijke of
cadre d'une procédure judiciaire ou administrative n'est pas lié à administratieve procedure niet afhangt van het bestaan van een
l'apparition d'un conflit d'intérêts. belangenconflict.
[...] [...]
58. Au contraire, la genèse de cette directive permet de conclure que 58. Uit de ontstaansgeschiedenis van de richtlijn kan integendeel
l'objectif initial de garantir dans tous les contrats worden afgeleid dat het oorspronkelijke doel om in alle
d'assurance-protection juridique le libre choix du représentant, qui rechtsbijstandpolissen de vrije keuze van de rechtshulpverlener te
n'est pas conditionné par la survenance d'un conflit d'intérêts, a été garanderen, die niet afhangt van het bestaan van een belangenconflict,
maintenu, bien que limité aux procédures judiciaires et is gehandhaafd, zij het beperkt tot gerechtelijke of administratieve
administratives » (CJCE, 10 septembre 2009, C-199/08, Eschig, points procedures » (HvJ, 10 september 2009, C-199/08, Eschig, punten 38 tot
38 à 58). 58).
B.15.2. Il en ressort notamment que l'article 201, paragraphe 1, a), B.15.2. Daaruit blijkt, onder meer, dat artikel 201, lid 1, a), van de
de la directive 2009/138/CE vise à protéger largement les intérêts de richtlijn 2009/138/EG ertoe strekt de belangen van de verzekerde ruim
l'assuré en lui octroyant le droit général et autonome de choisir te beschermen, door hem een algemeen en autonoom recht te verlenen om,
librement son représentant légal dans les limites fixées par cet binnen de in dat artikel vastgestelde grenzen, zijn rechtshulpverlener
article. vrij te kiezen.
Ce droit est toutefois limité à des « procédures administratives et Dat recht is evenwel beperkt tot « administratieve en gerechtelijke
judiciaires » et il n'a donc pas, à cet égard, la même portée que le procedures » en heeft daardoor op dat punt niet dezelfde draagwijdte
droit défini à l'article 201, paragraphe 2, b), (anciennement : als het in artikel 201, lid 2, b), (voorheen : artikel 4, lid 1, b),
l'article 4, paragraphe 1, b), de la directive 87/344/CEE). L'article
201, paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE diffère également, van de richtlijn 87/344/EEG) omschreven recht. Artikel 201, lid 1, a),
sur ce point, de la « mesure organisationnelle », énoncée à l'article van de richtlijn 2009/138/EG verschilt op dat punt eveneens van de «
200, paragraphe 4, de la directive 2009/138/CE (anciennement : organisatorische maatregel », vervat in artikel 200, lid 4, van de
l'article 3, paragraphe 2, c), de la directive 87/344/CEE). richtlijn 2009/138/EG (voorheen : artikel 3, lid 2, c), van de
richtlijn 87/344/EEG).
B.16.1. Par un arrêt du 7 avril 2016, la Cour de justice de l'Union B.16.1. Bij een arrest van 7 april 2016 heeft het Hof van Justitie van
européenne a précisé la portée de la notion de « procédure de Europese Unie de draagwijdte van het begrip « administratieve
administrative », énoncée à l'article 201, paragraphe 1, a), de la procedure », vervat in artikel 201, lid 1, a), van de richtlijn
directive 2009/138/CE (anciennement : l'article 4, paragraphe 1, a), 2009/138/EG (voorheen : artikel 4, lid 1, a), van de richtlijn
de la directive 87/344/CEE), en ces termes : 87/344/EEG) verduidelijkt als volgt :
« 16. A cet égard, il convient de relever, en premier lieu, que, aux « 16. Dienaangaande moet in de eerste plaats in herinnering worden
termes de l'article 4, paragraphe 1, sous a), de la directive 87/344, gebracht dat volgens artikel 4, lid 1, onder a), van richtlijn 87/344
tout contrat de protection juridique reconnaît explicitement que, dans in elke overeenkomst inzake rechtsbijstandverzekering uitdrukkelijk
toute procédure judiciaire ou administrative, lorsqu'il est fait appel moet worden bepaald dat indien een vertegenwoordiger wordt gevraagd de
à un représentant pour défendre, représenter ou servir les intérêts de belangen van de verzekerde in een gerechtelijke of administratieve
l'assuré, ce dernier a la liberté de choisir ce représentant. procedure te verdedigen, te vertegenwoordigen of te behartigen, de
verzekerde vrij is om deze vertegenwoordiger te kiezen.
17. Ainsi, il découle du libellé même de ladite disposition que la 17. Daarmee volgt reeds uit de bewoordingen van voormelde bepaling dat
notion de ' procédure administrative ' doit être lue par opposition à het begrip ' administratieve procedure ' moet worden gelezen in
celle de ' procédure judiciaire '. tegenstelling met het begrip ' gerechtelijke procedure '.
18. Une interprétation de la notion de ' procédure administrative ', 18. Een uitlegging van het begrip ' administratieve procedure ' in de
au sens de l'article 4, paragraphe 1, sous a), de la directive 87/344, zin van artikel 4, lid 1, onder a), van richtlijn 87/344 zoals
telle que celle préconisée par les défenderesses au principal, qui verweersters in het hoofdgeding die bepleiten, waarbij dat begrip
entend limiter la portée de cette notion aux seules procédures enkel gerechtelijke procedures in bestuursaangelegenheden zou
juridictionnelles en matière administrative, à savoir celles qui se omvatten, dat wil zeggen procedures voor een gerecht in eigenlijke
déroulent devant une juridiction proprement dite, qui visent à zin, die ertoe strekken de rechtmatigheid van het bestreden besluit te
contrôler la légalité de la décision attaquée et qui fixent de façon doen toetsen en die de rechtspositie van de belanghebbende definitief
définitive la situation juridique de l'intéressé, viderait donc de son bepalen, zou dus de door de wetgever van de Europese Unie met zoveel
sens l'expression, expressément utilisée par le législateur de l'Union woorden gebruikte uitdrukking ' administratieve procedure ' haar
européenne, de ' procédure administrative '. betekenis ontnemen.
19. Par ailleurs, il importe de constater que, même si la 19. Voor het overige moet worden geconstateerd dat hoewel de
différenciation entre la phase préparatoire et la phase décisionnelle differentiatie tussen de voorbereidende fase en de besluitfase van een
d'une procédure judiciaire ou administrative a pu faire l'objet de gerechtelijke of administratieve procedure wellicht voorwerp van
discussions lors de la genèse de la directive 87/344, le libellé de discussie is geweest bij de totstandkoming van richtlijn 87/344, de
l'article 4, paragraphe 1, de celle-ci ne contient aucune distinction bewoordingen van artikel 4, lid 1, van deze laatste in dat opzicht
à cet égard, de sorte que l'interprétation de la notion de ' procédure geen onderscheid maken, zodat de uitlegging van het begrip '
administrative ' ne saurait être limitée en ce sens. administratieve procedure ' niet in die zin kan worden beperkt.
20. En second lieu, conformément à une jurisprudence constante, il 20. In de tweede plaats moet volgens vaste rechtspraak voor de
convient, pour l'interprétation d'une disposition du droit de l'Union, uitlegging van een bepaling van Unierecht niet enkel rekening worden
de tenir compte non seulement des termes de celle-ci, mais également gehouden met de bewoordingen van die bepaling, maar ook met de context
de son contexte et des objectifs poursuivis par la réglementation dont en de doelstellingen die de regeling waarvan zij deel uitmaakt,
elle fait partie (voir, en ce sens, arrêts St. Nikolaus Brennerei und nastreeft (zie in die zin arresten St. Nikolaus Brennerei und
Likörfabrik, 337/82, EU: C: 1984: 69, point 10; VEMW e.a., C-17/03, Likörfabrik, 337/82, EU: C: 1984: 69, punt 10; VEMW e.a., C-17/03, EU:
EU: C: 2005: 362, point 41, ainsi que Eschig, C-199/08, EU: C: 2009: C: 2005: 362, punt 41, en Eschig, C-199/08, EU: C: 2009: 538, punt
538, point 38). 38).
21. A cet égard, il importe de rappeler que l'objectif poursuivi par 21. In dit verband zij in herinnering gebracht dat richtlijn 87/344,
la directive 87/344, et en particulier par l'article 4 de celle-ci, in het bijzonder artikel 4 van deze laatste, betreffende de vrije
relatif au libre choix de l'avocat ou du représentant, est de protéger keuze van de advocaat of de vertegenwoordiger, tot doel heeft de
de manière large les intérêts des assurés. La portée générale et la belangen van de verzekerde ruime bescherming te bieden. De algemene
valeur obligatoire qui sont reconnues au droit de choisir son avocat strekking en de verbindendheid van het recht om zijn advocaat of
ou représentant s'opposent à une interprétation restrictive de vertegenwoordiger te kiezen, staan in de weg aan een restrictieve
l'article 4, paragraphe 1, sous a), de cette directive (voir, en ce uitlegging van artikel 4, lid 1, onder a), van die richtlijn (zie in
sens, arrêts Eschig, C-199/08, EU: C: 2009: 538, points 45 et 47, die zin arresten Eschig, C-199/08, EU: C: 2009: 538, punten 45 en 47,
ainsi que Sneller, C-442/12, EU: C: 2013: 717, point 24). en Sneller, C-442/12, EU: C: 2013: 717, punt 24).
22. En l'occurrence, il ressort des éléments du dossier soumis à la 22. In het onderhavige geval volgt uit de gegevens in het dossier dat
Cour que les droits de l'assuré se trouvent affectés tant par la aan het Hof is overgelegd dat de rechten van de verzekerde zowel
décision initiale du CIZ que par celle prise sur réclamation, dans la worden geraakt door het oorspronkelijke besluit van het CIZ als door
mesure où l'examen factuel intervient au cours de cette phase het besluit op bezwaar, daar het feitenonderzoek plaatsvindt in die
administrative et que celui-ci constitue la base décisionnelle dans le administratieve procedure en dit de grondslag vormt voor de
cadre de la procédure juridictionnelle administrative consécutive. besluitvorming in het kader van de eropvolgende administratieve
23. Dans ces conditions, il ne saurait être contesté que l'assuré a gerechtelijke procedure.
besoin d'une protection juridique lors d'une procédure qui constitue 23. In die omstandigheden kan niet worden betwist dat de verzekerde
le préalable indispensable à l'introduction d'un recours devant la behoefte heeft aan rechtsbescherming in een procedure die onmisbaar is
juridiction administrative » (CJUE, 7 avril 2016, C-5/15, Büyüktipi, om beroep te kunnen instellen bij de bestuursrechter » (HvJ, 7 april
points 16 à 23; dans un sens comparable : CJUE, 7 avril 2016, 2016, C-5/15, Büyüktipi, punten 16 tot 23; in vergelijkbare zin : HvJ,
C-460/14, Massar, points 18 à 25). 7 april 2016, C-460/14, Massar, punten 18 tot 25).
B.16.2. Il en ressort que la portée générale et la valeur obligatoire B.16.2. Daaruit blijkt dat de algemene strekking en de verbindendheid
qui sont reconnues au droit de choisir son conseil, au sens de van het recht om zijn raadsman te kiezen, zoals bedoeld in artikel
l'article 201, paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE, 201, lid 1, a), van de richtlijn 2009/138/EG, in de weg staan aan een
s'opposent à une interprétation restrictive de cet article (voyez restrictieve uitlegging van dat artikel (zie ook HvJ, 7 november 2013,
également CJUE, 7 novembre 2013, C-442/12, Sneller, points 24-25). C-442/12, Sneller, punten 24-25). Hoewel het aangehaalde arrest van 7
Bien que l'arrêt cité du 7 avril 2016 porte sur la notion de « april 2016 betrekking heeft op het begrip « administratieve procedure
procédure administrative », l'on pourrait déduire du considérant
formulé dans le point 19 que l'article 201, paragraphe 1, a), de la », zou uit de in punt 19 vervatte overweging kunnen worden afgeleid
directive 2009/138/CE, n'établit aucune distinction, en ce qui dat artikel 201, lid 1, a), van de richtlijn 2009/138/EG, ook wat het
concerne également la notion de « procédure judiciaire » qu'il erin vervatte begrip « gerechtelijke procedure » betreft, geen
contient, entre la phase préparatoire et la phase décisionnelle d'une onderscheid maakt tussen de voorbereidende fase en de besluitfase van
telle procédure. zulk een procedure.
B.17. Même si l'on peut considérer qu'en limitant le droit qu'il B.17. Hoewel ervan kan worden uitgegaan dat artikel 201, lid 1, a),
garantit à des procédures administratives et judiciaires, l'article van de richtlijn 2009/138/EG, door het erin gewaarborgde recht te
201, paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE n'octroie pas ce beperken tot administratieve en gerechtelijke procedures, dat recht
droit à l'assuré dans la phase de la concertation en vue d'aboutir à niet verleent aan de verzekerde in de fase van het overleg met het oog
un règlement amiable du litige entre les parties, au sens visé en op het komen tot een minnelijke regeling van het geschil tussen de
B.7.2, il n'est pas possible, sur la base de la jurisprudence précitée partijen, zoals bedoeld in B.7.2, kan op basis van de voormelde
de la Cour de justice de l'Union européenne, de déterminer avec rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie niet met
certitude si le droit visé par cet article trouve également à zekerheid worden vastgesteld of het erin bedoelde recht eveneens dient
s'appliquer dans une procédure de médiation, telle qu'elle est prévue te gelden in een bemiddelingsprocedure, zoals geregeld in de artikelen
par les articles 1723/1 à 1737 du Code judiciaire. 1723/1 tot 1737 van het Gerechtelijk Wetboek.
Une procédure de médiation présente, il est vrai, des caractéristiques Een bemiddelingsprocedure vertoont immers kenmerken die aanleunen
qui s'apparentent aussi bien à celles d'un règlement amiable du litige zowel bij een minnelijke regeling van het geschil, als bij een
qu'à celles d'une procédure judiciaire. Dans la mesure où la procédure gerechtelijke procedure. Doordat de bemiddelingsprocedure beoogt te
de médiation cherche à conclure un accord de médiation entre les komen tot een bemiddelingsakkoord tussen de partijen, verschilt die
parties, cette procédure diffère de la procédure judiciaire et procedure van de gerechtelijke procedure en leunt zij aan bij de
minnelijke regeling van het geschil. De bemiddelingsprocedure
s'apparente au règlement amiable du litige. Cependant, la procédure de verschilt evenwel van de minnelijke regeling van het geschil doordat
médiation diffère du règlement amiable du litige en ce qu'elle fait zij doorgaans volgt op het minnelijke overleg, doordat zij wordt
généralement suite à la concertation amiable, en ce qu'elle est réglée geregeld in het Gerechtelijk Wetboek en doordat een
par le Code judiciaire et en ce qu'un accord de médiation conclu sous bemiddelingsakkoord dat tot stand is gekomen onder leiding van een
la direction d'un médiateur agréé peut être homologué par le juge erkende bemiddelaar, kan worden gehomologeerd door de bevoegde
compétent, l'ordonnance d'homologation ayant les effets d'un jugement rechter, waarbij de homologatiebeschikking de gevolgen verkrijgt van
au sens de l'article 1043 du Code judiciaire. een vonnis in de zin van artikel 1043 van het Gerechtelijk Wetboek.
B.18. L'article 267 du Traité sur le fonctionnement de l'Union B.18. Artikel 267 van het Verdrag betreffende de werking van de
européenne habilite la Cour de justice à statuer, à titre préjudiciel, Europese Unie verleent het Hof van Justitie de bevoegdheid om bij
aussi bien sur l'interprétation des traités et des actes des wijze van prejudiciële beslissing uitspraak te doen over zowel de
institutions de l'Union européenne que sur la validité de ces actes. En vertu du troisième alinéa de cette disposition, une juridiction nationale est tenue de saisir la Cour de justice lorsque ses décisions - comme celles de la Cour constitutionnelle - ne sont pas susceptibles d'un recours juridictionnel de droit interne. En cas de doute sur l'interprétation ou la validité d'une disposition du droit de l'Union européenne importante pour la solution d'un litige pendant devant une telle juridiction nationale, cette juridiction doit, même d'office, poser une question préjudicielle à la Cour de justice. Avant de statuer quant au fond, il convient dès lors de poser à la Cour de justice de l'Union européenne la question préjudicielle mentionnée dans le dispositif. Par ces motifs, la Cour avant de statuer quant au fond, pose à la Cour de justice de l'Union européenne la question préjudicielle suivante : uitlegging van de verdragen en van de handelingen van de instellingen van de Europese Unie als de geldigheid van die handelingen. Volgens de derde alinea ervan is een nationale rechterlijke instantie gehouden zich tot het Hof van Justitie te wenden, indien haar beslissingen - zoals die van het Grondwettelijk Hof - volgens het nationale recht niet vatbaar zijn voor hoger beroep. Wanneer er twijfel is over de interpretatie of de geldigheid van een bepaling van het recht van de Europese Unie die van belang is voor de oplossing van een voor een dergelijk nationaal rechtscollege hangend geschil, dient dat rechtscollege, zelfs ambtshalve, het Hof van Justitie prejudicieel te ondervragen. Alvorens ten gronde uitspraak te doen, dient bijgevolg de in het dictum vermelde prejudiciële vraag te worden gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese Unie. Om die redenen, het Hof alvorens uitspraak te doen ten gronde, stelt aan het Hof van Justitie van de Europese Unie de volgende prejudiciële vraag :
La notion de « procédure judiciaire » visée à l'article 201, Dient het begrip « gerechtelijke procedure » in artikel 201, lid 1,
paragraphe 1, a), de la directive 2009/138/CE du Parlement européen et a), van de richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad
du Conseil du 25 novembre 2009 sur l'accès aux activités de van 25 november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het
l'assurance et de la réassurance et leur exercice doit-elle être verzekerings- en het herverzekeringsbedrijf zo te worden uitgelegd dat
interprétée en ce sens qu'elle inclut les procédures de médiation daaronder de buitengerechtelijke en de gerechtelijke
extrajudiciaire et judiciaire prévues par les articles 1723/1 à 1737 bemiddelingsprocedures, zoals geregeld in de artikelen 1723/1 tot 1737
du Code judiciaire belge ? van het Belgisch Gerechtelijk Wetboek, zijn begrepen ?
Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits,
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 11 octobre 2018. het Grondwettelijk Hof, op 11 oktober 2018.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^