Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 53/2018 du 26 avril 2018 Numéro du rôle : 6633 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 807 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance de Flandre orientale, division Termonde."
Extrait de l'arrêt n° 53/2018 du 26 avril 2018 Numéro du rôle : 6633 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 807 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance de Flandre orientale, division Termonde. Uittreksel uit arrest nr. 53/2018 van 26 april 2018 Rolnummer 6633 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde. He samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul,(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 53/2018 du 26 avril 2018 Uittreksel uit arrest nr. 53/2018 van 26 april 2018
Numéro du rôle : 6633 Rolnummer 6633
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 807 du In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 807 van het
Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance de Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg
Flandre orientale, division Termonde. Oost-Vlaanderen, afdeling Dendermonde.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges T. samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, et, conformément à T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, en,
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989
constitutionnelle, du président émérite E. De Groot, assistée du op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter E. De Groot, bijgestaan
greffier F. Meersschaut, présidée par le président émérite E. De door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van emeritus
Groot, voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 17 février 2017 en cause d'Agnette Van Hee contre Bij vonnis van 17 februari 2017 in zake Agnette Van Hee tegen Gerry
Gerry Merckx avec Patric Lanoye comme partie intervenante Merckx, met Patric Lanoye als vrijwillig tussenkomende partij, waarvan
volontairement, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le
8 mars 2017, le Tribunal de première instance de Flandre orientale, de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 8 maart 2017,
heeft de Rechtbank van eerste aanleg Oost-Vlaanderen, afdeling
division Termonde, a posé les questions préjudicielles suivantes : Dendermonde, de volgende prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 807 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 1. « Schendt artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek, de artikelen 10
de la Constitution, combinés avec le principe des droits de défense, en 11 van de Grondwet, samen gelezen met de beginselen van de rechten
de la loyauté de la procédure et de l'égalité des armes, en ce qu'il van verdediging, de loyauteit van de procesvoering en de
dispose qu'une partie demanderesse originaire peut uniquement étendre wapengelijkheid, waar het bepaalt dat een oorspronkelijke eisende
ou modifier sa demande si elle est basée sur un fait ou un acte partij zijn vordering enkel kan uitbreiden of wijzigen voor zover
invoqué dans l'acte introductif d'instance, alors qu'une telle gebaseerd op een feit of een akte die in de inleidende akte aangevoerd
restriction n'existe pas pour le défendeur originaire, demandeur sur staat, terwijl een degelijke beperking niet bestaat voor de
reconvention ? »; oorspronkelijke verweerder, eiser op tegenvordering ? »;
2. « L'article 807 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 2. « Schendt artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek, de artikelen 10
de la Constitution, combinés avec le principe des droits de défense, en 11 van de Grondwet, samen gelezen met de beginselen van de rechten
de la loyauté de la procédure et de l'égalité des armes, en ce qu'il van verdediging, de loyauteit van de procesvoering en de
dispose qu'une partie demanderesse originaire peut uniquement étendre wapengelijkheid, waar het bepaalt dat een oorspronkelijke eisende
ou modifier sa demande si elle est basée sur un fait ou un acte partij zijn vordering enkel kan uitbreiden of wijzigen voor zover
invoqué dans l'acte introductif d'instance, alors qu'une telle gebaseerd op een feit of een akte die in de inleidende akte aangevoerd
restriction n'existe pas pour le demandeur sur reconvention, tandis staat, terwijl een degelijke beperking niet bestaat voor de eiser op
que le demandeur originaire étend ou modifie sa demande en réponse à tegenvordering, terwijl oorspronkelijke eiser zijn vordering uitbreidt
la demande reconventionnelle du défendeur originaire, demandeur sur of wijzigt in antwoord op de tegenvordering van de oorspronkelijke
reconvention ? ». verweerder, eiser op tegenvordering ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. Par la première question préjudicielle, le juge a quo souhaite B.1. Met de eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter te
savoir si l'article 807 du Code judiciaire est compatible avec les vernemen of artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek bestaanbaar is
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec les principes des met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de
droits de la défense, de la loyauté procédurale et de l'égalité des beginselen van de rechten van verdediging, de loyauteit van de
armes, en ce que le demandeur originaire ne peut étendre ou modifier procesvoering en de wapengelijkheid, in zoverre de oorspronkelijke
sa demande que s'il se fonde sur un fait ou un acte invoqué dans la eiser zijn vordering slechts kan uitbreiden of wijzigen indien dit
citation, alors qu'une telle limitation n'existe pas pour le défendeur berust op een feit of een handeling in de dagvaarding aangevoerd,
originaire qui introduit une demande reconventionnelle en premier terwijl een dergelijke beperking niet bestaat voor de oorspronkelijke
degré de juridiction. verweerder die in eerste aanleg een tegenvordering instelt.
La seconde question préjudicielle interroge la Cour sur la même Met de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof ondervraagd over
différence de traitement, dans le cas où le demandeur originaire hetzelfde verschil in behandeling, in het geval waarin de
souhaite étendre ou modifier sa demande en réponse à la demande oorspronkelijke eiser zijn vordering wil uitbreiden of wijzigen in
reconventionnelle du défendeur originaire. antwoord op de tegenvordering van de oorspronkelijke verweerder.
B.2. L'article 807 du Code judiciaire dispose : B.2. Artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« La demande dont le juge est saisi peut être étendue ou modifiée, si « Een vordering die voor de rechter aanhangig is, kan uitgebreid of
les conclusions nouvelles, contradictoirement prises, sont fondées sur gewijzigd worden, indien de nieuwe, op tegenspraak genomen conclusies,
un fait ou un acte invoqué dans la citation, même si leur berusten op een feit of akte in de dagvaarding aangevoerd, zelfs
qualification juridique est différente ». indien hun juridische omschrijving verschillend is ».
L'article 14 du Code judiciaire dispose : Artikel 14 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« La demande reconventionnelle est la demande incidente formée par le « De tegenvordering is een tussenvordering die de verweerder instelt
défendeur et qui tend à faire prononcer une condamnation à charge du demandeur ». om tegen de eiser een veroordeling te doen uitspreken ».
B.3. En ce qui concerne la différence de traitement qui fait l'objet B.3. Met betrekking tot het verschil in behandeling dat het voorwerp
de la première question préjudicielle, la Cour a déjà jugé par son is van de eerste prejudiciële vraag heeft het Hof zich reeds
arrêt n° 77/2007 du 10 mai 2007 que l'article 807 du Code judiciaire uitgesproken bij zijn arrest nr. 77/2007 van 10 mei 2007 en heeft het
geoordeeld dat artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen
ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. Dans la 10 en 11 van de Grondwet niet schendt. In de voorliggende zaak dient
présente affaire, la Cour doit en outre examiner si elle doit statuer het Hof bijkomend te onderzoeken of in dezelfde zin moet worden
dans le même sens lorsque l'extension ou la modification de la demande geoordeeld wanneer de uitbreiding of wijziging van de oorspronkelijke
originaire est la conséquence de la demande reconventionnelle vordering het gevolg is van de tegenvordering van de oorspronkelijke
introduite par le défendeur originaire. verweerder.
B.4.1. L'article 807 précité du Code judiciaire requiert des liens B.4.1. Het voormelde artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek vereist
étroits entre la demande originaire et la demande étendue ou modifiée. een nauwe band tussen de oorspronkelijke vordering en de uitgebreide
of gewijzigde vordering. Die bepaling strekt immers ertoe het recht
Cette disposition tend, en effet, à garantir le droit de défense du van verdediging van de oorspronkelijke verweerder te waarborgen en te
défendeur originaire et à éviter qu'après avoir pris connaissance des voorkomen dat die verweerder, die aan de hand van de gedinginleidende
akte kennis heeft gekregen van de feiten of handelingen die aan de
faits ou actes fondant la demande originaire par l'acte introductif oorspronkelijke vordering ten grondslag liggen, zou worden verrast
d'instance, ce défendeur ne soit surpris par l'allégation de faits door het aanvoeren van nieuwe feiten of handelingen die niet in de
nouveaux ou d'actes non mentionnés dans l'acte introductif (Cass., 26 inleidende akte zijn vermeld (Cass., 26 mei 1976, Arr. Cass.,
mai 1976, Pas., 1976, p. 1032). 1975-1976, p. 1068).
B.4.2. La demande reconventionnelle est, aux termes de l'article 14 du B.4.2. De tegenvordering is, luidens artikel 14 van het Gerechtelijk
Code judiciaire, la demande incidente par laquelle le défendeur tend à Wetboek, een tussenvordering die de verweerder instelt om tegen de
faire condamner le demandeur originaire. Lorsqu'elle est formée au oorspronkelijke eiser een veroordeling te doen uitspreken. Wanneer zij
premier degré de juridiction, elle ne doit pas nécessairement in eerste aanleg wordt ingesteld, hoeft zij niet noodzakelijk een
présenter un lien avec la demande originaire et est recevable jusqu'à verband te vertonen met de oorspronkelijke vordering en is zij
la clôture des débats. La demande reconventionnelle est donc autonome ontvankelijk tot de sluiting van de debatten. De tegenvordering staat
par rapport à la demande originaire, de sorte que l'article 807 du dus los van de oorspronkelijke vordering, zodat artikel 807 van het
Code judiciaire n'est pas applicable à son introduction (Cass., 30 Gerechtelijk Wetboek niet van toepassing is op het instellen ervan
mars 1979, Pas., 1979, p. 902; Cass., 31 mars 2003, Pas., 2003, n° (Cass., 30 maart 1979, Arr. Cass., 1978-1979, p. 900; Cass., 31 maart
217). 2003, Arr. Cass., 2003, nr. 217).
B.4.3. Il en résulte une différence de traitement entre le demandeur B.4.3. Hieruit vloeit een verschil in behandeling voort tussen de
originaire qui souhaite modifier ou étendre la demande, en réponse ou oorspronkelijke eiser die de vordering wenst te wijzigen of uit te
non à la demande reconventionnelle du défendeur originaire, et le breiden, al dan niet in antwoord op de tegenvordering van de
défendeur originaire qui introduit une demande reconventionnelle au oorspronkelijke verweerder, en de oorspronkelijke verweerder die in
premier degré de juridiction. eerste aanleg een tegenvordering instelt.
B.5.1. La disposition en cause poursuit un but légitime : en effet, le B.5.1. De in het geding zijnde bepaling streeft een wettig doel na :
législateur a pu accorder une protection particulière des droits du de wetgever vermocht immers een bijzondere bescherming toe te kennen
défendeur originaire confronté à une modification de la demande aan de rechten van de oorspronkelijke verweerder die wordt
originaire en exigeant, d'abord, que celle-ci fasse l'objet de geconfronteerd met een wijziging van de oorspronkelijke vordering door
conclusions contradictoires et, ensuite, qu'elle trouve un fondement te vereisen, allereerst, dat zij het voorwerp uitmaakt van conclusies
op tegenspraak en, vervolgens, dat zij een grondslag vindt in de
dans les faits ou les actes invoqués dans l'acte introductif feiten of handelingen die in de gedinginleidende akte worden
d'instance. aangevoerd.
B.5.2. La différence de traitement repose sur un critère objectif et B.5.2. Het verschil in behandeling berust op een objectief en
pertinent : le demandeur originaire qui souhaite étendre ou modifier pertinent criterium : de oorspronkelijke eiser die zijn vordering
sa demande, en réponse ou non à la demande reconventionnelle du wenst uit te breiden of te wijzigen, al dan niet in antwoord op de
défendeur originaire, a eu toute la latitude, par l'acte introductif tegenvordering van de oorspronkelijke verweerder, heeft met de
d'instance, de définir les prétentions qu'il entendait faire valoir à gedinginleidende akte alle vrijheid gehad zijn aanspraken ten aanzien
l'encontre du défendeur et de circonscrire ainsi l'objet du litige. Le van de verweerder te definiëren en het onderwerp van het geschil aldus
demandeur sur reconvention, lorsqu'il formule sa demande au premier te omschrijven. De eiser op tegenvordering definieert, wanneer hij
degré de juridiction, définit pour la première fois l'objet des zijn vordering in eerste aanleg instelt, voor het eerst het onderwerp
prétentions qu'il entend obtenir du demandeur originaire. Le demandeur van zijn aanspraken ten aanzien van de oorspronkelijke eiser. De eiser
sur reconvention se trouve à cet égard dans la situation du demandeur op tegenvordering bevindt zich in dat opzicht in de situatie van de
originaire, lorsque celui-ci introduit sa demande. oorspronkelijke eiser wanneer deze zijn vordering indient.
B.5.3. Cette différence de traitement ne porte pas atteinte de manière B.5.3. Dat verschil in behandeling doet niet op onevenredige wijze
disproportionnée aux droits du demandeur originaire. En effet, afbreuk aan de rechten van de oorspronkelijke eiser. Vermits de
puisqu'il a intenté le procès, le demandeur originaire a eu toute la oorspronkelijke eiser het geding heeft ingesteld, heeft hij immers
liberté d'en déterminer l'étendue dans l'acte introductif d'instance. alle vrijheid gehad de omvang ervan in de gedinginleidende akte te
Le fait que l'extension ou la modification de la demande soit la bepalen. Het feit dat de uitbreiding of wijziging van de vordering het
conséquence de la demande reconventionnelle du défendeur originaire gevolg is van de tegenvordering van de oorspronkelijke verweerder
n'influence pas ce constat. beïnvloedt die vaststelling niet.
B.5.4. En vertu de l'article 807 du Code judiciaire, la demande dont B.5.4. Krachtens artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek kan een
le juge est saisi peut être étendue ou modifiée, si les conclusions vordering die voor de rechter aanhangig is, worden uitgebreid of
nouvelles, contradictoirement prises, sont fondées sur un fait ou un gewijzigd, indien nieuwe, op tegenspraak genomen conclusies berusten
acte invoqué dans la citation, même si leur qualification juridique op een feit of handeling in de dagvaarding aangevoerd, zelfs indien de
est différente. Cette disposition n'exige toutefois pas que la demande juridische omschrijving ervan verschillend is. Die bepaling vereist
evenwel niet dat de nieuwe vordering uitsluitend zou berusten op het
nouvelle se fonde exclusivement sur un fait ou un acte invoqué dans la feit of de handeling in de dagvaarding aangevoerd (Cass., 3 december
citation (Cass., 3 décembre 1981, Pas., 1982, n° 222; Cass., 4 octobre 1981, Arr. Cass., 1981-1982, nr. 222; Cass., 4 oktober 1982, Arr.
1982, Pas., 1983, n° 83; Cass., 11 mai 1990, Pas., 1990, n° 536; Cass., 1982-1983, nr. 83; Cass., 11 mei 1990, Arr. Cass., 1989-1990,
Cass., 6 juin 2005, Pas., 2005, n° 317). Le juge doit également se nr. 536; Cass., 6 juni 2005, Arr. Cass., 2005, nr. 317). De rechter
prononcer sur la demande modifiée ou étendue dans le respect des faits moet ook uitspraak doen over de gewijzigde of uitgebreide vordering
qui se sont produits au cours de la procédure et qui ont une incidence met inachtneming van de feiten die zich in de loop van het geding
hebben voorgedaan en die een weerslag hebben op het geschil (Cass., 8
sur le litige (Cass., 8 décembre 1980, Pas., 1981, n° 213; Cass., 15 december 1980, Arr. Cass., 1980-1981, nr. 213; Cass., 15 juni 1981,
juin 1981, Pas., 1981, n° 590; Cass., 11 mai 1990, Pas., 1990, n° 536; Arr. Cass., 1980-1981, nr. 590; Cass., 11 mei 1990, Arr. Cass.,
Cass., 20 mai 1999, Pas., 1999, n° 296). 1989-1990, nr. 536; Cass., 20 mei 1999, Arr. Cass., 1999, nr. 296).
B.5.5. En outre, la disposition en cause n'affecte pas le droit du B.5.5. Daarenboven raakt de in het geding zijnde bepaling niet aan het
demandeur originaire, défendeur sur reconvention, de se défendre par recht van de oorspronkelijke eiser, verweerder op tegenvordering, om
différents moyens contre la demande reconventionnelle du défendeur zich met diverse middelen te verweren tegen de tegenvordering van de
originaire. oorspronkelijke verweerder.
B.5.6. Rien n'empêche enfin le demandeur originaire, s'il ne se trouve B.5.6. Ten slotte belet niets de oorspronkelijke eiser, indien hij
pas dans les conditions pour étendre ou modifier la demande originaire niet in de voorwaarden verkeert om de oorspronkelijke vordering uit te
conformément à l'article 807 du Code judiciaire, d'introduire le cas breiden of te wijzigen overeenkomstig artikel 807 van het Gerechtelijk
échéant par voie séparée une demande nouvelle et d'invoquer les faits Wetboek, in voorkomend geval afzonderlijk een nieuwe vordering in te
ou les actes nouveaux au fondement de ses prétentions nouvelles. stellen en de nieuwe feiten of handelingen aan te voeren waarop zijn
nieuwe aanspraken berusten.
B.6. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.6. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 807 du Code judiciaire ne viole pas les articles 10 et 11 de Artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek schendt niet de artikelen 10
la Constitution, combinés avec les principes des droits de la défense, en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de beginselen van de
de la loyauté procédurale et de l'égalité des armes. rechten van verdediging, de loyauteit van de procesvoering en de
wapengelijkheid.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 26 avril 2018. op 26 april 2018.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^