Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 38/2018 du 29 mars 2018 Numéro du rôle : 6483 En cause : le recours en annulation de la loi du 16 décembre 2015 modifiant la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises publiques économiques, introduit p La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges T. Merckx-(...)"
Extrait de l'arrêt n° 38/2018 du 29 mars 2018 Numéro du rôle : 6483 En cause : le recours en annulation de la loi du 16 décembre 2015 modifiant la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises publiques économiques, introduit p La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges T. Merckx-(...) Uittreksel uit arrest nr. 38/2018 van 29 maart 2018 Rolnummer 6483 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 16 december 2015 tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbed Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 38/2018 du 29 mars 2018 Uittreksel uit arrest nr. 38/2018 van 29 maart 2018
Numéro du rôle : 6483 Rolnummer 6483
En cause : le recours en annulation de la loi du 16 décembre 2015 In zake : het beroep tot vernietiging van de wet van 16 december 2015
modifiant la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming
entreprises publiques économiques, introduit par l'ASBL « Mouvement de van sommige economische overheidsbedrijven, ingesteld door de vzw «
la Gauche Démocrate et Citoyenne » et autres. Mouvement de la Gauche Démocrate et Citoyenne » en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges T. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, et, conformément à rechters T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en,
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989
constitutionnelle, du président émérite E. De Groot, assistée du op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter E. De Groot, bijgestaan
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 11 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 11 juli 2016
juillet 2016 et parvenue au greffe le 12 juillet 2016, un recours en ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 12 juli
annulation de la loi du 16 décembre 2015 modifiant la loi du 21 mars 2016, is beroep tot vernietiging ingesteld van de wet van 16 december
1991 portant réforme de certaines entreprises publiques économiques 2015 tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende de
hervorming van sommige economische overheidsbedrijven (bekendgemaakt
(publiée au Moniteur belge du 12 janvier 2016) a été introduit par in het Belgisch Staatsblad van 12 januari 2016) door de vzw «
l'ASBL « Mouvement de la Gauche Démocrate et Citoyenne », l'ASBL « Mouvement de la Gauche Démocrate et Citoyenne », de vzw « Federaal
OEuvre Fédérale Les Amis des Aveugles et Malvoyants », Lucette Royez, Werk de Vrienden der Blinden en Slechtzienden », Lucette Royez, Freddy
Freddy Dewille, Gérard Gillard, Pierre Eyben, Fabrice Dupont, Maxime Dewille, Gérard Gillard, Pierre Eyben, Fabrice Dupont, Maxime Yu,
Yu, Isabella Cantamessa, Marc Eyen, Nicolas Vandewynckel et Thomas Isabella Cantamessa, Marc Eyen, Nicolas Vandewynckel en Thomas
Thierry, assistés et représentés par Me M.-F. Lecomte, avocat au Thierry, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. M.-F. Lecomte,
barreau de Charleroi. advocaat bij de balie te Charleroi.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à l'objet du recours Ten aanzien van het onderwerp van het beroep
B.1.1. Le recours tend à l'annulation de la loi du 16 décembre 2015 « B.1.1. Het beroep strekt tot de vernietiging van de wet van 16
modifiant la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines december 2015 « tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende
entreprises publiques économiques ». de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven ».
B.1.2. Par cette loi, le législateur entendait moderniser la B.1.2. Met die wet wou de wetgever de wetgeving betreffende de
législation sur les entreprises publiques économiques en assouplissant economische overheidsbedrijven moderniseren door de versoepeling van
certaines contraintes organisationnelles qui pèsent sur les bepaalde organisatorische beperkingen die op autonome
entreprises publiques autonomes principalement actives dans des overheidsbedrijven wegens die hoofdzakelijk werkzaam zijn in sectoren
secteurs ouverts à la concurrence, en alignant le mode de nomination die openstaan voor mededinging, door de wijze van benoeming en de
et de fonctionnement des organes de gestion de ces entreprises werking van de bestuursorganen van die bedrijven wanneer zij
lorsqu'elles sont cotées en bourse sur les règles ordinaires de beursgenoteerd zijn, af te stemmen op de gewone regels van corporate
gouvernance d'entreprises applicables aux sociétés cotées et enfin en governance die gelden voor genoteerde vennootschappen en, ten slotte,
définissant le cadre dans lequel la participation des autorités door het kader te definiëren waarbinnen de overheidsparticipatie in
publiques dans les entreprises publiques autonomes cotées en bourse beursgenoteerde autonome overheidsbedrijven zou kunnen worden
pourrait être ramenée à un niveau inférieur à 50 % plus une action teruggebracht tot minder dan 50 pct. plus één aandeel (Parl. St.,
(Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-1287/001, p. 4). Kamer, 2014-2015, DOC 54-1287/001, p. 4).
B.2. Il ressort de l'exposé des moyens que le recours en annulation ne B.2. Uit de uiteenzetting van de middelen blijkt dat het beroep tot
porte que sur les articles 12 à 14 de la loi attaquée. vernietiging enkel betrekking heeft op de artikelen 12 tot 14 van de
bestreden wet.
B.3. L'article 9 de la loi du 16 décembre 2015 précitée insère, dans B.3. Bij artikel 9 van de voormelde wet van 16 december 2015, wordt in
le titre Ier de la loi du 21 mars 1991, un chapitre XIV intitulé « titel I van de wet van 21 maart 1991 een hoofdstuk XIV ingevoegd met
Dispositions particulières relatives aux entreprises publiques als opschrift « Bijzondere bepalingen betreffende beursgenoteerde
autonomes cotées en bourse ». autonome overheidsbedrijven ».
L'article 12 attaqué insère, dans ce chapitre XIV, un article 54/7 Bij het bestreden artikel 12 wordt in dat hoofdstuk XIV een artikel
rédigé comme suit : 54/7 ingevoegd, dat luidt als volgt :
« § 1er. Par dérogation à l'article 39, § § 3 et 4, et, le cas « § 1. In afwijking van artikel 39, § § 3 en 4, en, in voorkomend
échéant, aux articles 60/1, § 3, et 147bis, le Roi peut, par arrêté geval, van de artikelen 60/1, § 3, en 147bis, kan de Koning, bij een
délibéré en Conseil des ministres, aux conditions qu'Il détermine, autoriser des opérations ayant pour conséquence que la participation des autorités publiques dans le capital des entreprises publiques autonomes visées à l'article 54/5 descende en dessous de cinquante pour cent plus une action. Dans ce cadre, le Roi se laisse guider par l'importance stratégique d'une participation dans l'entreprise concernée, la nécessité d'un ancrage belge, la contribution essentielle que l'entreprise peut apporter à l'égard de l'objectif d'une croissance économique durable, son utilité sociale et l'impact sur l'emploi. besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad en onder de voorwaarden die Hij bepaalt, verrichtingen toestaan die tot gevolg hebben dat de deelneming van de overheid in het kapitaal van de in artikel 54/5 bedoelde autonome overheidsbedrijven daalt beneden vijftig percent plus één aandeel. Daarbij laat de Koning zich leiden door het strategisch belang van een participatie in het betrokken bedrijf, de noodzaak aan Belgische verankering, de essentiële bijdrage die het bedrijf kan leveren bij het streven naar duurzame economische groei, zijn maatschappelijk nut en de impact op de tewerkstelling. De bevoegdheid die bij het eerste lid aan de Koning wordt opgedragen,
Le pouvoir accordé au Roi par l'alinéa 1er expire le 31 décembre 2018. verstrijkt op 31 december 2018.
§ 2. Dès que la participation des autorités publiques dans le capital § 2. Zodra de deelneming van de overheid in het kapitaal van een in
de l'une des entreprises publiques autonomes visées à l'article 54/5 artikel 54/5 bedoeld autonoom overheidsbedrijf ingevolge de toepassing
descend en dessous de cinquante pour cent plus une action en van paragraaf 1 daalt beneden vijftig percent plus één aandeel,
application du paragraphe 1er, cette entreprise cesse de ressortir de behoort dit bedrijf niet langer tot de categorie van de autonome
la catégorie des entreprises publiques autonomes et est supprimée de overheidsbedrijven en wordt het geschrapt uit de lijst van artikel 1,
la liste de l'article 1er, § 4, sans préjudice des dispositions § 4, onverminderd de overgangsbepalingen vastgesteld krachtens artikel
transitoires prises en vertu de l'article 54/8. Elle est alors 54/8. Het bedrijf wordt dan een naamloze vennootschap van
convertie en une société anonyme de droit privé, sans interruption de personnalité juridique ». privaatrecht, zonder onderbreking van rechtspersoonlijkheid ».
L'article 13 attaqué insère, dans le même chapitre, un article 54/8 Bij het bestreden artikel 13 wordt in hetzelfde hoofdstuk een artikel
rédigé comme suit : 54/8 ingevoegd, dat luidt als volgt :
« Dans le cas où le Roi autorise une opération visée à l'article 54/7, « Ingeval de Koning een verrichting als bedoeld in artikel 54/7, § 1,
§ 1er, Il prend, par arrêté délibéré en Conseil des ministres, toutes toestaat, neemt Hij, bij een besluit vastgesteld na overleg in de
les mesures nécessaires pour : Ministerraad, alle maatregelen die nodig zijn teneinde :
1° maintenir, en vue de la continuité du service public, les 1° met het oog op de continuïteit van de openbare dienst, de
dispositions relatives aux missions de service public de l'entreprise bepalingen inzake de opdrachten van openbare dienst van het betrokken
concernée et au contrat de gestion y afférent, et ce, pour une période bedrijf en inzake het betreffend beheerscontract te laten doorlopen
transitoire expirant au plus tard le 31 décembre 2020; voor een overgangsperiode die ten laatste op 31 december 2020
2° supprimer les dispositions légales liées au statut de droit public verstrijkt; 2° de wettelijke bepalingen op te heffen die samenhangen met het
de l'entreprise concernée; publiekrechtelijk statuut van het betrokken bedrijf;
3° régler les relations individuelles de travail entre l'entreprise 3° de individuele arbeidsverhoudingen te regelen tussen het betrokken
concernée et les travailleurs qui, à la date effective de l'opération bedrijf en zijn werknemers die, op de effectieve datum van de in
visée à l'article 54/7, § 1er, appartiennent au personnel statutaire artikel 54/7, § 1, bedoelde verrichting, deel uitmaken van het
de l'entreprise, de manière à assurer la continuité des droits de ces statutair personeel van het bedrijf, op zodanige wijze dat de
travailleurs en matière de stabilité d'emploi, de rémunération et de continuïteit van de rechten van deze werknemers inzake vastheid van
pension prévus dans les réglementations de base du statut du personnel betrekking, bezoldiging en pensioen die zijn vervat in de grondregels
établi conformément aux articles 34 et 35; van het personeelsstatuut vastgesteld overeenkomstig de artikelen 34
en 35, wordt gewaarborgd;
4° régler l'application des lois en matière de sécurité sociale des 4° de toepassing te regelen van de wetten inzake de sociale zekerheid
travailleurs aux membres du personnel visés au 3°, y compris aligner voor werknemers op de in 3° bedoelde personeelsleden, met inbegrip van
les interdictions en matière de cumul de pensions avec celles de afstemming van de cumulbeperkingen inzake pensioenen op deze die
applicables dans le secteur privé; gelden in de private sector;
5° organiser un régime transitoire en matière de relations collectives 5° een passende overgangsregeling uit te werken inzake de collectieve
de travail au sein de l'entreprise concernée jusqu'aux élections arbeidsverhoudingen bij het betrokken bedrijf tot aan sociale
sociales qui doivent se tenir dans les trois ans de l'opération visée verkiezingen die binnen drie jaar na de in artikel 54/7, § 1, bedoelde
à l'article 54/7, § 1er ». verrichting moeten worden gehouden ».
Enfin, l'article 14 attaqué insère, dans le même chapitre, un article Ten slotte wordt bij het bestreden artikel 14 in hetzelfde hoofdstuk
54/9 rédigé comme suit : een artikel 54/9 ingevoegd, dat luidt als volgt :
« Les arrêtés pris en vertu de l'article 54/8 peuvent modifier, « De besluiten die krachtens artikel 54/8 worden vastgesteld, kunnen
de van kracht zijnde wettelijke bepalingen wijzigen, aanvullen,
vervangen of opheffen.
compléter, remplacer ou abroger les dispositions légales en vigueur. De bevoegdheden die bij artikel 54/8 aan de Koning worden opgedragen,
Les pouvoirs accordés au Roi par l'article 54/8 expirent le 31 verstrijken op 31 december 2018. Na deze datum kunnen de besluiten
décembre 2018. Après cette date, les arrêtés pris en vertu de
l'article 54/8 ne peuvent plus être modifiés, complétés, remplacés ou vastgesteld krachtens artikel 54/8 enkel bij wet worden gewijzigd,
abrogés que par une loi. aangevuld, vervangen of opgeheven.
Les dispositions prises en vertu de l'article 54/8, 3°, 4° et 5°, De bepalingen die krachtens artikel 54/8, 3°, 4° en 5°, worden
cessent de produire leurs effets si elles n'ont pas été confirmées par vastgesteld, houden op uitwerking te hebben indien zij niet bij wet
la loi dans les six mois de leur date d'entrée en vigueur. La zijn bekrachtigd binnen zes maanden na de datum van hun
confirmation produit ses effets à partir de cette date ». inwerkingtreding. De bekrachtiging heeft uitwerking met ingang van
Quant à l'intérêt des parties requérantes deze datum ».
B.4. D'après le Conseil des ministres, aucune des parties requérantes Ten aanzien van het belang van de verzoekende partijen
ne peut justifier d'un intérêt à l'annulation de la loi attaquée à B.4. Volgens de Ministerraad kan geen van de verzoekende partijen doen
défaut de démontrer que leur situation serait directement et défavorablement affectée par cette loi. Le Conseil des ministres précise que tel ne pourrait être le cas que si la loi avait pour conséquence de privatiser Proximus, Bpost et la SNCB, et entraîner de ce fait une diminution du niveau de qualité du service actuellement fourni par ces entreprises. Or, la loi ne fait qu'habiliter le Roi à procéder le cas échéant à une telle privatisation pour les deux premières tandis qu'aucune opération de privatisation n'est rendue possible en ce qui concerne la SNCB. blijken van een belang bij de vernietiging van de bestreden wet omdat zij niet aantonen dat hun situatie rechtstreeks en ongunstig zou worden geraakt door die wet. De Ministerraad preciseert dat zulks enkel het geval zou kunnen zijn indien Proximus, Bpost en de NMBS zouden worden geprivatiseerd, en zodoende een vermindering met zich mee zou worden gebracht van het kwaliteitsniveau van de dienst die thans door die bedrijven wordt geleverd. De wet machtigt de Koning evenwel enkel ertoe in voorkomend geval over te gaan tot een dergelijke privatisering voor de twee eerstgenoemde bedrijven, terwijl geen enkele privatiseringsoperatie mogelijk wordt gemaakt met betrekking tot de NMBS.
B.5.1. La première partie requérante, l'ASBL « Mouvement de la Gauche B.5.1. De eerste verzoekende partij, de vzw « Mouvement de la Gauche
Démocrate et Citoyenne », s'est donné pour objet social de combattre Démocrate et Citoyenne », heeft als maatschappelijk doel onrecht en
l'injustice et toutes les rétrogradations des droits en général et des elke teruggang van de rechten in het algemeen en van de sociale
droits sociaux en particulier d'un individu ou d'une collectivité, rechten in het bijzonder van een individu of van een gemeenschap te
notamment au regard de l'article 23 de la Constitution et du « bestrijden, met name ten aanzien van artikel 23 van de Grondwet en van
principe » de standstill, par l'introduction éventuelle de procédures het standstill-« beginsel », door eventueel jurisdictionele procedures
juridictionnelles en vue d'obtenir l'annulation des arrêtés et des in te stellen teneinde de vernietiging te verkrijgen van de besluiten
lois contraires à la Constitution ou à la Convention européenne des en van de wetten die strijdig zijn met de Grondwet of met het Europees
droits de l'homme. Verdrag voor de rechten van de mens.
La deuxième partie requérante, l'ASBL « OEuvre Fédérale Les Amis des Aveugles et Malvoyants » s'est donné pour objet social le bien-être des non-voyants et malvoyants, envisagé sous ses formes les plus étendues et les plus variées. L'association prétend que la fermeture des bureaux de poste et des gares affecte la mobilité des usagers non-voyants et malvoyants. B.5.2. Les autres parties requérantes sont des particuliers qui fondent leur intérêt sur l'exercice d'un mandat public ou d'une profession dans l'un des secteurs publics concernés par la loi attaquée ou encore sur leur qualité d'usager de ces services. Elles prétendent que les dispositions attaquées vont avoir pour effet de diminuer la qualité des services aux usagers assurés par les entreprises publiques concernées. La quatrième partie requérante entame sa quarante-quatrième année De tweede verzoekende partij, de vzw « Federaal Werk de Vrienden der Blinden en Slechtzienden », heeft als maatschappelijk doel het welzijn van blinden en slechtzienden, in de meest uitgebreide en gevarieerde vormen ervan. De vereniging beweert dat de sluiting van postkantoren en stations de mobiliteit van de blinde en slechtziende gebruikers aantast. B.5.2. De andere verzoekende partijen zijn particulieren die hun belang baseren op de uitoefening van een openbaar mandaat of van een beroep in een van de openbare sectoren waarop de bestreden wet betrekking heeft of nog op hun hoedanigheid van gebruiker van die diensten. Zij beweren dat de bestreden bepalingen tot gevolg zullen hebben dat de kwaliteit van de dienstverlening aan de gebruikers door de betrokken overheidsbedrijven vermindert. De vierde verzoekende partij vangt haar vierenveertigste jaar aan als
comme agent statutaire au sein de la Régie des télégraphes et statutair personeelslid binnen de Regie van Telegraaf en Telefoon, die
téléphones, devenue ensuite Belgacom puis Proximus. Elle précise vervolgens Belgacom en daarna Proximus is geworden. Zij preciseert
également qu'elle y exerce des fonctions de délégué syndical. eveneens dat zij er de functie van vakbondsafgevaardigde uitoefent.
B.6.1. Les dispositions attaquées habilitent le Roi jusqu'au 31 B.6.1. Bij de bestreden bepalingen wordt de Koning tot 31 december
décembre 2018 à autoriser, par arrêté délibéré en Conseil des 2018 ertoe gemachtigd, bij een besluit vastgesteld na overleg in de
ministres, des opérations qui ont pour conséquence que la
participation des autorités publiques dans le capital des entreprises Ministerraad, verrichtingen toe te staan die tot gevolg hebben dat de
publiques autonomes cotées en bourse puisse être réduite en dessous de participatie van de overheid in het kapitaal van de beursgenoteerde
50 % plus une action, ces entreprises cessant, dès cet instant, de autonome overheidsbedrijven kan worden verminderd tot onder 50 pct.
ressortir à la catégorie des entreprises publiques autonomes et, plus één aandeel, waarbij die bedrijven, vanaf dat ogenblik, niet
partant, au champ d'application de la loi du 21 mars 1991, pour être entièrement régies par le droit privé, sous réserve de dispositions transitoires. Plusieurs critères fixés par la loi devront être pris en compte par le Roi : l'importance stratégique d'une participation dans l'entreprise concernée, la nécessité d'un ancrage belge, la contribution essentielle que l'entreprise peut apporter à l'égard de l'objectif d'une croissance économique durable, son utilité sociale et l'impact sur l'emploi. Comme le relève le Conseil des ministres, et contrairement à ce que soutiennent les parties requérantes, la SNCB n'est pas concernée par les dispositions attaquées puisqu'elle n'est pas cotée en bourse. Les dispositions attaquées habilitent également le Roi, dans le cadre des opérations précitées, à régler, par arrêté délibéré en Conseil des ministres, les relations individuelles de travail entre l'entreprise concernée et les membres du personnel, l'application des lois en langer tot de categorie van de autonome overheidsbedrijven behoren en, bijgevolg, niet langer onder het toepassingsgebied van de wet van 21 maart 1991 vallen, om volledig te worden geregeld door het privaatrecht, onder voorbehoud van overgangsbepalingen. Verschillende bij de wet vastgestelde criteria zullen in aanmerking moeten worden genomen door de Koning : het strategisch belang van een participatie in het betrokken bedrijf, de noodzaak aan Belgische verankering, de essentiële bijdrage die het bedrijf kan leveren bij het streven naar duurzame economische groei, het maatschappelijk nut van het bedrijf en de impact op de tewerkstelling. Zoals de Ministerraad opmerkt, en in tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partijen aanvoeren, hebben de bestreden bepalingen geen betrekking op de NMBS aangezien zij niet beursgenoteerd is. Bij de bestreden bepalingen wordt de Koning eveneens ertoe gemachtigd, in het kader van de voormelde verrichtingen, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, de individuele
matière de sécurité sociale et à organiser un régime transitoire en arbeidsverhoudingen tussen het betrokken bedrijf en de personeelsleden
matière de relations collectives de travail au sein de l'entreprise. en de toepassing van de socialezekerheidswetten te regelen en een
B.6.2. Compte tenu de ce que l'habilitation conférée au Roi par overgangsregeling op het gebied van de collectieve arbeidsverhoudingen
binnen het bedrijf uit te werken.
l'article 13 peut avoir une incidence sur la situation des membres du B.6.2. Ermee rekening houdend dat de machtiging die bij artikel 13 aan
personnel des entreprises concernées, la quatrième partie requérante de Koning wordt verleend een weerslag kan hebben op de situatie van de
personeelsleden van de betrokken bedrijven, beschikt de vierde
dispose en tant que membre du personnel de Proximus et délégué verzoekende partij, als personeelslid van Proximus en
syndical d'un intérêt à demander l'annulation de l'article 13 de la vakbondsafgevaardigde over een belang om de vernietiging te vorderen
loi attaquée ainsi que des articles 12 et 14 qui y sont van artikel 13 van de bestreden wet alsook van de artikelen 12 en 14
indissociablement liés. die onlosmakelijk ermee verbonden zijn.
B.7. Dès lors que l'une des parties requérantes justifie d'un intérêt B.7. Aangezien een van de verzoekende partijen doet blijken van een
à poursuivre l'annulation des dispositions attaquées, il n'est pas belang om de vernietiging van de bestreden bepalingen te vorderen, is
nécessaire d'examiner si les autres parties requérantes justifient het niet noodzakelijk te onderzoeken of de andere verzoekende partijen
également de l'intérêt requis. eveneens doen blijken van het vereiste belang.
Quant au fond Ten gronde
B.8. Le premier moyen de la requête est pris de la violation des B.8. Het eerste middel van het verzoekschrift is afgeleid uit de
articles 74, 105 et 108 de la Constitution. Les parties requérantes schending van de artikelen 74, 105 en 108 van de Grondwet. De
reprochent aux dispositions attaquées d'habiliter immédiatement le Roi verzoekende partijen verwijten de bestreden bepalingen de Koning
à réaliser la continuation de la privatisation des entreprises onmiddellijk te machtigen om de privatisering van de beoogde
publiques visées alors que cette compétence serait, à leur estime, overheidsbedrijven voort te zetten terwijl die bevoegdheid, volgens
réservée au législateur. hen, aan de wetgever zou zijn voorbehouden.
B.9. La Cour n'est pas compétente pour contrôler directement la B.9. Het Hof is niet bevoegd om rechtstreeks toe te zien op een
violation des dispositions constitutionnelles visées au moyen. schending van de in het middel beoogde grondwetsbepalingen.
B.10. Le deuxième moyen est pris de la violation des articles 7bis, B.10. Het tweede middel is afgeleid uit de schending van de artikelen
10, 11, 22bis, 23, 23, 5°, de la Constitution lus seuls ou en 7bis, 10, 11, 22bis, 23 en 23, 5°, van de Grondwet, al dan niet in
combinaison avec « le principe » de standstill. samenhang gelezen met het « standstill-beginsel ».
Les parties requérantes soutiennent que la loi attaquée peut avoir un De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden wet een
impact direct et défavorable sur les conditions de travail des rechtstreekse en ongunstige impact kan hebben op de arbeidsvoorwaarden
travailleurs compte tenu de l'abandon de la règle du recrutement van de werknemers rekening houdend met het opgeven van de regel van
statutaire, sur l'aménagement des conditions de travail des statutaire aanwerving, op de aanpassing van de arbeidsvoorwaarden van
statutaires ainsi que sur l'accès à des services de qualité à des prix de statutaire personeelsleden en op de toegang tot kwalitatief
accessibles des allocataires sociaux, des personnes à mobilité réduite hoogstaande diensten tegen prijzen die betaalbaar zijn voor de
ainsi que de leurs enfants. Dans cette mesure, la loi porterait uitkeringsgerechtigden, de personen met een beperkte mobiliteit alsook
atteinte au droit de mener une vie conforme à la dignité humaine et hun kinderen. In die mate zou de wet het recht om een menswaardig
diminuerait le niveau de protection d'un droit économique, social ou leven te leiden aantasten en zou zij het beschermingsniveau van een
culturel sans qu'existe un motif impérieux d'intérêt général qui economisch, sociaal of cultureel recht verminderen zonder dat een
dwingende reden van algemeen belang voorhanden is die een dergelijke
justifie pareille atteinte. aantasting rechtvaardigt.
B.11.1. En ce qui concerne la violation de l'article 7bis de la B.11.1. Wat de schending van artikel 7bis van de Grondwet betreft,
Constitution, les parties requérantes soutiennent qu' « en revendant voeren de verzoekende partijen aan dat, « door aandelen te verkopen
des actions qui rapportent des dividendes plantureux, c'est une die stevige dividenden opbrengen, een kortetermijnbeleid wordt gevoerd
politique à visée courte qui est menée et, en conséquence, non dat bijgevolg niet in overeenstemming is met de voormelde
conforme à [la disposition constitutionnelle précitée] qui prévoit les grondwetsbepaling die de doelstellingen vastlegt van een duurzame
objectifs d'un développement durable dans ses dimensions sociale, ontwikkeling in haar sociale, economische en milieugebonden aspecten,
économique, environnementale, en tenant compte de la solidarité entre rekening houdend met de solidariteit tussen de generaties ».
les générations ». B.11.2. L'article 7bis de la Constitution a été inséré, par la B.11.2. Artikel 7bis van de Grondwet is bij de grondwetsbepaling van
disposition constitutionnelle du 25 avril 2007, dans un nouveau titre 25 april 2007 ingevoegd in een nieuwe titel Ibis met als opschrift «
Ierbis intitulé « Des objectifs de politique générale de la Belgique Algemene beleidsdoelstellingen van het federale België, de
fédérale, des communautés et des régions ». La Cour n'est pas gemeenschappen en de gewesten ». Het Hof is niet bevoegd om
compétente pour statuer directement sur la violation de cette rechtstreeks uitspraak te doen over de schending van die
disposition constitutionnelle. grondwetsbepaling.
B.12.1. L'article 22bis de la Constitution dispose : « Chaque enfant a droit au respect de son intégrité morale, physique, psychique et sexuelle. Chaque enfant a le droit de s'exprimer sur toute question qui le concerne; son opinion est prise en considération, eu égard à son âge et à son discernement. Chaque enfant a le droit de bénéficier des mesures et services qui concourent à son développement. Dans toute décision qui le concerne, l'intérêt de l'enfant est pris en considération de manière primordiale. B.12.1. Artikel 22bis van de Grondwet bepaalt : « Elk kind heeft recht op eerbiediging van zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit. Elk kind heeft het recht zijn mening te uiten in alle aangelegenheden die het aangaan; met die mening wordt rekening gehouden in overeenstemming met zijn leeftijd en zijn onderscheidingsvermogen. Elk kind heeft recht op maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling bevorderen. Het belang van het kind is de eerste overweging bij elke beslissing die het kind aangaat.
La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent ces De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen
droits de l'enfant ». deze rechten van het kind ».
B.12.2. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi B.12.2. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere
spéciale sur la Cour constitutionnelle, les moyens de la requête doivent faire connaître, parmi les règles dont la Cour garantit le respect, celles qui seraient violées ainsi que les dispositions qui violeraient ces règles et exposer en quoi ces règles auraient été transgressées par ces dispositions. B.12.3. Comme le relève le Conseil des ministres dans son mémoire, les parties requérantes restent en défaut d'exposer en quoi l'article 22bis de la Constitution serait violé. En effet, elles n'expliquent pas de quelle manière les dispositions attaquées seraient de nature à porter atteinte au droit au développement de l'enfant. wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, moeten de middelen van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het Hof de naleving waarborgt, zouden zijn geschonden, alsook welke de bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn geschonden. B.12.3. Zoals de Ministerraad in zijn memorie doet opmerken, zetten de verzoekende partijen niet uiteen in welk opzicht artikel 22bis van de Grondwet zou zijn geschonden. Zij leggen immers niet uit op welke manier de bestreden bepalingen afbreuk zouden kunnen doen aan het recht van een kind op ontwikkeling.
B.12.4. En ce qu'il allègue la violation de l'article 22bis de la B.12.4. In zoverre het de schending van artikel 22bis van de Grondwet
Constitution, le moyen est irrecevable. aanvoert, is het middel onontvankelijk.
B.13.1. En ce qui concerne la violation prétendue de l'article 23 de B.13.1. Wat de beweerde schending van artikel 23 van de Grondwet
la Constitution, les parties requérantes soutiennent qu'il se déduit betreft, voeren de verzoekende partijen aan dat uit het bij die
du droit fondamental à la sécurité sociale consacré par cette bepaling vastgelegde grondrecht op sociale zekerheid een
disposition, une obligation de standstill qui assigne au législateur standstill-verplichting kan worden afgeleid die aan de wetgever de
l'obligation de réaliser positivement le droit à la sécurité sociale verplichting oplegt om het recht op sociale zekerheid op positieve
wijze te verwezenlijken en om geen wetten uit te vaardigen die haaks
et de ne pas légiférer à rebours des droits garantis sauf s'il existe staan op de gewaarborgde rechten behalve wanneer er een reden van
un motif d'intérêt général. A leur estime, le seul intérêt qui serait algemeen belang voorhanden is. Naar hun mening is het enige belang dat
servi est « celui de l'idéologie capitaliste ou néo-libérale qui zou worden gediend « dat van de kapitalistische of neoliberale
poursuit de manière irraisonnée le retrait de l'Etat dans les services ideologie die op een onberedeneerde manier het terugtreden van de
aux citoyens, l'abandon du recrutement de fonctionnaires au profit Staat uit de diensten aan de burger, het opgeven van de aanwerving van
ambtenaren ten gunste van precaire betrekkingen, uitzendarbeid of
d'emplois précaires, intérimaires ou indépendants et à inscrire les werken als zelfstandige, en het intreden van de overheidsbedrijven op
entreprises publiques sur le marché ». de markt nastreeft ».
B.13.2. L'article 23 de la Constitution dispose que chacun a le droit B.13.2. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt dat ieder het recht heeft
de mener une vie conforme à la dignité humaine. A cette fin, les om een menswaardig leven te leiden. Daartoe waarborgen de
différents législateurs garantissent, en tenant compte des obligations onderscheiden wetgevers, rekening houdend met de overeenkomstige
correspondantes, les droits économiques, sociaux et culturels, et plichten, de economische, sociale en culturele rechten, waarvan ze de
déterminent les conditions de leur exercice. Ces droits comprennent voorwaarden voor de uitoefening bepalen. Die rechten omvatten onder
notamment le droit à l'aide sociale ainsi que le droit à meer het recht op sociale bijstand alsook het recht op culturele en
l'épanouissement culturel et social. L'article 23 de la Constitution ne précise pas ce qu'impliquent ces droits dont seul le principe est exprimé, chaque législateur étant chargé de les garantir, conformément à l'alinéa 2 de cet article, en tenant compte des obligations correspondantes. Cette disposition constitutionnelle n'interdit cependant pas à ce législateur d'accorder des délégations au pouvoir exécutif pour autant qu'elles portent sur l'exécution de mesures dont le législateur a déterminé l'objet. B.13.3. Comme il est dit en B.6.1, les dispositions attaquées contiennent plusieurs habilitations faites au Roi. maatschappelijke ontplooiing. Artikel 23 van de Grondwet bepaalt niet wat die rechten, waarvan enkel het beginsel wordt uitgedrukt, impliceren, waarbij elke wetgever ermee is belast die rechten te waarborgen, overeenkomstig het tweede lid van dat artikel, rekening houdend met de overeenkomstige plichten. Die grondwetsbepaling verbiedt die wetgever echter niet machtigingen te verlenen aan de uitvoerende macht, voor zover die machtigingen betrekking hebben op de tenuitvoerlegging van maatregelen waarvan de wetgever het onderwerp heeft aangegeven. B.13.3. Zoals in B.6.1 is vermeld, bevatten de bestreden bepalingen verscheidene machtigingen aan de Koning.
Selon les travaux préparatoires de l'article 13 attaqué, « la sortie Volgens de parlementaire voorbereiding van het bestreden artikel 13 «
d'une entreprise publique autonome du périmètre de la loi du 21 mars [moet] het vertrek van een autonoom overheidsbedrijf uit de perimeter
1991 devra s'accompagner de certaines dispositions transitoires qui van de wet van 21 maart 1991 [...] gepaard gaan met bepaalde
s'imposent en vue notamment d'assurer la continuité du service public, overgangsregelingen die nodig zijn met name om te zorgen voor de
une protection appropriée de certains droits de base que le personnel continuïteit van de openbare dienst, een adequate bescherming van
statutaire tire du statut du personnel existant, et une transition bepaalde basisrechten die het statutair personeel ontleent aan het
bestaand personeelsstatuut, en een ordelijke overgang van het model
ordonnée du modèle de dialogue social du secteur public vers celui du van sociaal overleg in de publieke sector naar dat van de private
secteur privé » (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-1287/001, p. 12). sector » (Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-1287/001, p. 12).
Le commentaire de l'article 13 de la loi en projet indique encore : De bespreking van artikel 13 van de ontworpen wet geeft nog aan :
« Ainsi, il est proposé d'habiliter le Roi à prendre les dispositions « Aldus wordt voorgesteld om de Koning te machtigen om bij besluit
suivantes par arrêté délibéré en Conseil des ministres : vastgesteld na overleg in de Ministerraad de volgende regelingen vast te stellen :
- maintenir les dispositions de la loi du 21 mars 1991 relatives aux - de bepalingen van de wet van 21 maart 1991 inzake de opdrachten van
missions de service public de l'entreprise concernée et au contrat de openbare dienst van het betrokken bedrijf en inzake het betreffend
gestion y afférent pour une période transitoire expirant au plus tard beheerscontract te handhaven voor een overgangs periode die uiterlijk
le 31 décembre 2020; op 31 december 2020 verstrijkt;
- définir le régime applicable aux relations individuelles de travail - het toepasselijke stelsel inzake de individuele arbeidsrelaties
entre l'entreprise concernée et les membres du personnel statutaire tussen het betrokken bedrijf en de bestaande statutaire
existant, de manière à protéger les droits de ces travailleurs en personeelsleden te bepalen, op zodanige wijze dat de rechten inzake
matière de stabilité d'emploi, de rémunération et de pension qui vastheid van betrekking, bezoldiging en pensioen die deze werknemers
découlent des réglementations de base du statut du personnel en ontlenen aan de grondregels van het bestaand personeels statuut,
vigueur; worden beschermd;
- régler l'application des lois en matière de sécurité sociale à ces - de toepassing van de wetten op de sociale zekerheid op deze
membres du personnel; et personeelsleden te regelen; en
- assurer la transition de l'organisation des relations collectives de - de overgang van de organisatie van de collectieve
travail vers le modèle en vigueur dans le secteur privé au cours d'une arbeidsbetrekkingen naar het model van de private sector te regelen
période transitoire de trois ans maximum. over een overgangsperiode van maximum drie jaar.
Ces trois derniers points devront évidemment être élaborés en dialogue Deze laatste drie punten zullen vanzelfsprekend moeten worden
étroit avec les organisations représentatives du personnel » (ibid., uitgewerkt in nauwe dialoog met de representatieve vakorganisaties »
pp. 12-13). (ibid, pp. 12-13).
Dans son intervention devant la commission compétente, le ministre de
la Coopération au développement, de l'Agenda numérique, des In zijn tussenkomst voor de bevoegde commissie gaf de mininster van
Télécommunications et de la Poste a encore indiqué que la délégation Ontwikkelingssamenwerking, Digitale Agenda, Telecommunicatie en Post
au Roi ne portait que jusqu'en 2018 et devrait faire l'objet d'une nog aan dat de delegatie aan de Koning beperkt werd tot 2018 en bij
confirmation législative. Il a encore été précisé qu'on ne pourrait wet zou moeten worden bekrachtigd. Er werd nog gepreciseerd dat het
transformer les entreprises publiques en entreprises privées qu'au omvormen van overheidsbedrijven tot privébedrijven slechts zou kunnen
moyen d'une décision politique prise dans le respect des conditions door middel van een politieke beslissing met eerbiediging van de in
énumérées clairement à l'article 12. En ce qui concerne la artikel 12 duidelijk opgesomde randvoorwaarden. Wat het sociaal
concertation sociale, le ministre a souligné que celle-ci est overleg betreft, onderstreepte de minister dat dit eveneens wettelijk
également réglée par la loi sur les entreprises privées, le geregeld is in privébedrijven, waarbij eventueel aparte
démantèlement de l'emploi statutaire devant faire éventuellement onderhandelingen moeten plaatsvinden aangaande de afbouw van
l'objet de négociations distinctes. Le ministre a souligné qu'il statutairen. De minister onderstreepte dat hij om de twee maanden met
consultait les organisations syndicales reconnues tous les deux mois. de erkende vakbonden overlegde. Er werden nog andere verklaringen
D'autres explications ont encore été apportées concernant les craintes afgelegd betreffende de vrees voor delokalisering, de vermindering van
de délocalisation, la réduction du cadre du personnel ou encore la het personeelsbestand en de prijsdaling in de telecomsector (Parl.
diminution des prix dans le secteur des télécoms (Doc. parl., Chambre,
2015-2016, DOC 54-1287/004, pp. 15-17). St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1287/004, pp. 15-17).
B.13.4. Il résulte de ceci que, compte tenu de l'objectif général B.13.4. Hieruit volgt dat, gelet op de door de wetgever aangevoerde
invoqué par le législateur, décrit en B.1.2, il pouvait attribuer au algemene doelstelling, zoals omschreven in B.1.2, hij aan de Koning de
Roi le pouvoir de prendre les mesures prévues par les dispositions bevoegdheid kon opdragen om de in de bestreden bepalingen bedoelde
attaquées. maatregelen te nemen.
B.13.5. Ces dispositions ne sont pas incompatibles avec les articles
10 et 11, combinés avec l'article 23, de la Constitution étant donné B.13.5. Die bepalingen zijn niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en
que l'habilitation que le législateur confère au Roi est suffisamment 11, in samenhang gelezen met artikel 23 van de Grondwet, aangezien de
grenzen van de door de wetgever aan de Koning verleende machtiging
circonscrite dans les limites qu'il a fixées. voldoende nauwkeurig werden afgebakend.
B.14. Le deuxième moyen n'est pas fondé. B.14. Het tweede middel is niet gegrond.
B.15. Le troisième moyen est pris de la violation de l'article 16 de B.15. Het derde middel is afgeleid uit de schending van artikel 16 van
la Constitution et de l'article 1er du Premier Protocole additionnel à de Grondwet en van artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij
la Convention européenne des droits de l'homme ainsi que du principe het Europees Verdrag voor de rechten van de mens alsook van het
de proportionnalité. evenredigheidsbeginsel.
Les parties requérantes reprochent aux dispositions attaquées de De verzoekende partijen verwijten de bestreden bepalingen dat zij de
laisser à la libre et entière appréciation du Roi l'opportunité de opportuniteit van een overdracht alsook de voorwaarden inzake
céder ainsi que les modalités de cession des entreprises publiques overdracht van de betrokken overheidsbedrijven overlaten aan de vrije
concernées, en violation du principe de proportionnalité et de en volledige beoordeling van de Koning, met schending van het beginsel
légalité. van evenredigheid en wettigheid.
B.16.1. L'article 16 de la Constitution dispose : B.16.1. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité « Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan ten algemenen nutte,
publique, dans les cas et de la manière établis par la loi, et in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en tegen billijke en
moyennant une juste et préalable indemnité ». voorafgaande schadeloosstelling ».
L'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme dispose : « Toute personne physique ou morale a droit au respect de ses biens. Nul ne peut être privé de sa propriété que pour cause d'utilité publique et dans les conditions prévues par la loi et les principes généraux du droit international. Les dispositions précédentes ne portent pas atteinte au droit que possèdent les Etats de mettre en vigueur les lois qu'ils jugent nécessaires pour réglementer l'usage des biens conformément à l'intérêt général ou pour assurer le paiement des impôts ou d'autres contributions ou des amendes ». Cette disposition de droit international ayant une portée analogue à voor de rechten van de mens bepaalt : « Alle natuurlijke of rechtspersonen hebben recht op het ongestoord genot van hun eigendom. Niemand zal van zijn eigendom worden beroofd behalve in het algemeen belang en met inachtneming van de voorwaarden neergelegd in de wet en in de algemene beginselen van het internationaal recht. De voorgaande bepalingen zullen echter op geen enkele wijze het recht aantasten dat een Staat heeft om die wetten toe te passen welke hij noodzakelijk oordeelt om toezicht uit te oefenen op het gebruik van eigendom in overeenstemming met het algemeen belang of om de betaling van belastingen of andere heffingen en boeten te verzekeren ». Aangezien die internationaalrechtelijke bepaling een draagwijdte heeft
celle de l'article 16 de la Constitution, les garanties qu'elle contient forment un ensemble indissociable avec celles qui sont inscrites dans cette disposition constitutionnelle, de sorte que la Cour en tient compte lors de son contrôle des dispositions attaquées. B.16.2. Sans qu'il soit besoin d'examiner si les dispositions attaquées relèvent du champ d'application des dispositions constitutionnelle et internationale précitées, il y a lieu de relever que celles-ci n'entendent pas protéger le droit de propriété de l'Etat lui-même contre d'éventuelles expropriations, à supposer, quod non, que des opérations qui ont pour conséquence que la participation des autorités publiques dans le capital des entreprises publiques autonomes descende au-dessous de cinquante pour cent plus une action soient considérées comme une privation forcée du droit de propriété de l'Etat sur ces biens. B.17. Le troisième moyen n'est pas fondé. B.18. Le quatrième moyen est pris de la violation des articles 10 et 11 de la Constitution. Il est reproché aux dispositions attaquées de permettre au pouvoir exécutif de céder les actions des entreprises publiques, en l'absence de transparence des procédures de privatisation, au mépris de l'égalité qui devrait régner entre les potentiels candidats acquéreurs. B.19.1. Il n'appartient pas à la Cour de présumer de quelle manière sera mise en oeuvre l'habilitation contenue dans les dispositions attaquées. Lorsque le législateur confère une habilitation, il faut supposer qu'il n'entend habiliter le délégué qu'à faire de son pouvoir un usage compatible avec les dispositions de la Constitution dont la Cour garantit le respect. B.19.2. Il appartient, le cas échéant, au juge compétent de contrôler la mesure dans laquelle le délégué aurait excédé les termes de l'habilitation qui lui a été conférée. B.20. Le quatrième moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 29 mars 2018. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, die analoog is met die van artikel 16 van de Grondwet, vormen de erin vervatte waarborgen een onlosmakelijk geheel met diegene die zijn ingeschreven in die grondwetsbepaling, zodat het Hof, bij zijn toetsing van de bestreden bepalingen, rekening houdt met de eerstgenoemde. B.16.2. Zonder dat moet worden nagegaan of de bestreden bepalingen onder het toepassingsgebied van de voormelde grondwettelijke en internationale bepalingen vallen, dient te worden opgemerkt dat die bepalingen niet het eigendomsrecht van de Staat zelf willen beschermen tegen eventuele onteigeningen in de veronderstelling, quod non, dat verrichtingen die tot gevolg hebben dat de participatie van de overheid in het kapitaal van de autonome overheidsbedrijven daalt beneden vijftig percent plus één aandeel, worden beschouwd als een gedwongen beroving van het eigendomsrecht van de Staat op die goederen. B.17. Het derde middel is niet gegrond. B.18. Het vierde middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. De bestreden bepalingen worden in die zin bekritiseerd dat zij de uitvoerende macht toestaan de aandelen van de overheidsbedrijven over te dragen zonder dat er transparante procedures voor privatisering voorhanden zijn, met schending van de gelijkheid die tussen potentiële kandidaat-overnemers zou moeten heersen. B.19.1. Het staat niet aan het Hof de wijze te vermoeden waarop de in de bestreden bepalingen vervatte machtiging in werking zal worden gesteld. Indien de wetgever een machtiging verleent, dient ervan te worden uitgegaan dat hij de gemachtigde enkel de bevoegdheid wil verlenen om die machtiging aan te wenden op een wijze die bestaanbaar is met de bepalingen van de Grondwet waarvan het Hof de inachtneming waarborgt. B.19.2. Het staat in voorkomend geval aan de bevoegde rechter toezicht uit te oefenen op de mate waarin de gemachtigde de hem toegekende machtiging te buiten zou zijn gegaan. B.20. Het vierde middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 29 maart 2018. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^