Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 122/2017 du 19 octobre 2017 Numéro du rôle : 6529 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27ter, § 2, alinéa 1 er , et § 3, du décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relat La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 122/2017 du 19 octobre 2017 Numéro du rôle : 6529 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27ter, § 2, alinéa 1 er , et § 3, du décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relat La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 122/2017 van 19 oktober 2017 Rolnummer 6529 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 27ter, § 2, eerste lid, en § 3, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherm Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 122/2017 du 19 octobre 2017 Uittreksel uit arrest nr. 122/2017 van 19 oktober 2017
Numéro du rôle : 6529 Rolnummer 6529
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27ter, § In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 27ter, § 2,
2, alinéa 1er, et § 3, du décret de la Région flamande du 23 janvier eerste lid, en § 3, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23
1991 relatif à la protection de l'environnement contre la pollution januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de
due aux engrais, posées par la Cour d'appel de Bruxelles. verontreiniging door meststoffen, gesteld door het Hof van Beroep te
La Cour constitutionnelle, Brussel. Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et R. Leysen, rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en R.
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder
Groot, voorzitterschap van voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 15 avril 2015 en cause de René Eyckens contre la Région Bij arrest van 15 april 2015 in zake René Eyckens tegen het Vlaamse
Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op
flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 28 28 oktober 2016, heeft het Hof van Beroep te Brussel de volgende
octobre 2016, la Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions
préjudicielles suivantes : prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 27ter, § 2, alinéa 1er, du décret du 23 janvier 1991 1. « Schendt artikel 27ter, § 2, eerste lid, van het decreet van 23
relatif à la protection de l'environnement contre la pollution due aux januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de
engrais viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce verontreiniging door meststoffen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
qu'il dispose que le délai de décision commence à courir à compter de in zoverre het bepaalt dat de beslissingstermijn begint te lopen op de
la date de remise à la poste de la lettre recommandée portant demande datum van de afgifte ter post van de aangetekende brief houdende een
de remise ou de diminution de l'amende administrative ou portant verzoek tot kwijtschelding of vermindering van de administratieve
demande de report de paiement ? »; geldboete of een verzoek tot uitstel van betaling ? »;
2. « L'article 27ter, § 3, du décret du 23 janvier 1991 relatif à la 2. « Schendt artikel 27ter, § 3, van het decreet van 23 januari 1991
protection de l'environnement contre la pollution due aux engrais inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que la règle meststoffen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre de in
prévue dans cette disposition, selon laquelle la réclamation est deze bepaling voorziene regel van het gegrond geacht bezwaar in geval
réputée fondée en l'absence d'une décision dans les six mois, est van ontstentenis van een beslissing binnen de zes maanden, enkel
uniquement applicable aux amendes administratives en matière de toepasselijk is op de administratieve geldboeten inzake mestheffing,
redevance sur le lisier et ne s'applique pas aux amendes administratives en matière d'impôts d'Etat ? ». en niet op de administratieve geldboeten inzake rijksbelastingen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1. Le décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relatif à la B.1. Het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de
protection de l'environnement contre la pollution due aux engrais a en bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door
grande partie été abrogé par le décret du 22 décembre 2006 concernant meststoffen werd grotendeels opgeheven door het decreet van 22
la protection des eaux contre la pollution par les nitrates à partir december 2006 houdende de bescherming van water tegen de
de sources agricoles. Pour répondre aux questions préjudicielles, la verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen. Om op de
Cour doit toutefois tenir compte du premier décret cité, tel qu'il prejudiciële vragen te antwoorden, dient het Hof evenwel het
était applicable pour les exercices d'imposition 2003, 2004 et 2005. eerstgenoemde decreet in aanmerking te nemen, zoals het van toepassing was voor de aanslagjaren 2003, 2004 en 2005.
B.2. Les questions préjudicielles concernent l'article 27ter du décret B.2. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 27ter van het
du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'environnement contre decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu
la pollution due aux engrais, tel qu'il a été ajouté par le décret du tegen de verontreiniging door meststoffen, zoals ingevoegd bij het
20 décembre 1995 modifiant le décret du 23 janvier 1991 relatif à la decreet van 20 december 1995 tot wijziging van het decreet van 23
januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de
protection de l'environnement contre la pollution due aux engrais. Cet verontreiniging door meststoffen. Dat artikel regelt de termijnen voor
article règle les délais applicables tant à l'introduction qu'au zowel het indienen als het afhandelen van verzoeken tot
traitement des demandes de remise, de réduction ou de report de kwijtschelding, vermindering of uitstel van betaling op basis van de
paiement, fondées sur les articles 27 et 27bis du décret du 23 janvier 1991. artikelen 27 en 27bis van het decreet van 23 januari 1991.
Ces articles disposent : Die artikelen luiden :
«

Art. 27.§ 1. Le fonctionnaire désigné à cet effet par le

«

Art. 27.§ 1. De ambtenaar daartoe aangewezen door de Vlaamse

Gouvernement flamand peut transiger avec le redevable dans la mesure regering kan met de heffingsplichtige dadingen treffen, voor zover die
où cela n'entraîne pas l'exonération ou la réduction des redevances. niet leiden tot vrijstelling of vermindering van de heffingen.
§ 2. Il statue également sur les demandes motivées de remise ou de § 2. Hij beslist tevens over de gemotiveerde verzoeken om
réduction de l'amende administrative que le redevable lui adresse par kwijtschelding of de vermindering van de administratieve geldboete die
lettre recommandée. de heffingsplichtige per aangetekend schrijven tot hem richt.
§ 3. Il statue également sur les demandes motivées de sursis de § 3. Hij beslist tevens over de gemotiveerde verzoeken tot uitstel van
paiement que le redevable lui adresse par lettre recommandée. betaling die de heffingsplichtige per aangetekend schrijven tot hem

Art. 27bis.Les fonctionnaires désignés à cet effet par le

richt.

Art. 27bis.De ambtenaren daartoe aangewezen door de Vlaamse regering

Gouvernement flamand statuent sur les demandes motivées de remise, de beslissen over de gemotiveerde verzoeken om kwijtschelding,
diminution ou de délai de paiement [d]es amendes visées à l'article vermindering of uitstel van betaling van de in artikel 25, § § 2, 3,
25, § § 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 11 et 12, que l'intéressé leur adresse 4, 5, 8, 9, 10, 11 en 12 bedoelde geldboeten die de betrokkene per
par lettre recommandée. aangetekende brief tot hen richt.

Art. 27ter.§ 1. Les demandes visées aux articles 27 et 27bis doivent

Art. 27ter.§ 1. De in de artikelen 27 en 27bis bedoelde verzoeken

être adressées aux fonctionnaires désignés par le Gouvernement flamand
dans les quinze jours civils de la date de remise à la poste de la dienen binnen vijftien kalenderdagen, te rekenen vanaf de datum van de
lettre recommandée visée à l'article 25, § 6. § 2. Les fonctionnaires désignés par le Gouvernement flamand prennent une décision dans les six mois à compter de la date de remise à la poste de la demande visée au § 1. La décision des fonctionnaires compétents est portée à la connaissance du demandeur par lettre recommandée avec demande d'avis de réception. Le fonctionnaire compétent peut prolonger une fois par six mois le délai précité, par lettre recommandée motivée adressée au demandeur. § 3. Faute de décision de la part des fonctionnaires compétents dans le délai stipulé au § 2, la demande est réputée agréée ». Quant à la première question préjudicielle B.3.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 27ter, § 2, alinéa afgifte ter post van de in artikel 25, § 6, bedoelde aangetekende brief, gericht aan de daartoe door de Vlaamse regering aangewezen ambtenaren. § 2. De door de Vlaamse regering aangewezen ambtenaren nemen een beslissing binnen zes maanden, te rekenen vanaf de datum van de afgifte ter post van het in § 1 bedoelde verzoek. De beslissing van de bevoegde ambtenaren wordt bij aangetekende brief, met bericht van ontvangst, ter kennis gebracht van de indiener van het verzoekschrift. Bij met redenen omkleed aangetekend schrijven, gericht aan de indiener van het verzoekschrift, kan de bevoegde ambtenaar de voormelde termijn eenmalig verlengen met een periode van zes maanden. § 3. Bij gebreke aan een beslissing door de bevoegde ambtenaren, binnen de in § 2 gestelde termijn, wordt het verzoekschrift geacht te zijn ingewilligd ». Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag B.3.1. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of artikel 27ter, § 2, eerste lid, van het decreet van 23 januari 1991 de
1er, du décret du 23 janvier 1991 viole les articles 10, 11 et 172 de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet schendt in zoverre het bepaalt
la Constitution en ce qu'il prévoit que le délai de prise de décision dat de beslissingstermijn begint te lopen op de datum van de afgifte
débute à la date du dépôt à la poste de la lettre recommandée ter post van de aangetekende brief houdende verzoek tot
contenant la demande de remise, de réduction ou de report du paiement kwijtschelding, vermindering of uitstel van betaling van de
de l'amende administrative. administratieve geldboete.
B.3.2. La Cour a déjà jugé à plusieurs reprises qu'une disposition en B.3.2. Het Hof heeft reeds herhaalde malen geoordeeld dat een bepaling
vertu de laquelle le délai dont dispose une personne pour introduire krachtens welke de termijn waarover een persoon beschikt om een
un recours juridictionnel (arrêts nos 170/2003, 166/2005, 34/2006, jurisdictioneel (arresten nrs. 170/2003, 166/2005, 34/2006, 43/2006 en
43/2006 et 48/2006) ou administratif (arrêts nos 85/2007, 123/2007, 48/2006) of een administratief beroep (arresten nrs. 85/2007,
162/2007, 178/2009 et 41/2017) contre une décision prend cours au 123/2007, 162/2007, 178/2009 en 41/2017) in te stellen tegen een
moment de l'envoi de cette décision est incompatible avec les articles beslissing aanvangt op het ogenblik van de verzending van die
10 et 11 de la Constitution en ce que le droit de défense du beslissing, niet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de
destinataire est limité de manière disproportionnée parce que ce délai Grondwet in zoverre het recht van verdediging van de geadresseerde op
onevenredige wijze wordt beperkt doordat die termijn begint te lopen
prend cours à un moment où le destinataire ne peut pas encore avoir op een ogenblik dat de geadresseerde nog geen kennis kan hebben van de
connaissance du contenu de la décision. inhoud van de beslissing.
B.3.3. Il convient toutefois de distinguer la disposition en cause des B.3.3. De in het geding zijnde bepaling dient evenwel te worden
dispositions au sujet desquelles la Cour s'est prononcée dans les onderscheiden van de bepalingen waarover het Hof zich in voormelde
arrêts précités. Le délai de six mois visé à l'article 27ter, § 2, arresten heeft uitgesproken. De termijn van zes maanden bepaald in
alinéa 1er, du décret du 23 janvier 1991 n'est pas un délai de artikel 27ter, § 2, eerste lid, van het decreet van 23 januari 1991 is
recours, mais un délai dont dispose l'instance de recours pour statuer geen beroepstermijn, maar een termijn waarover de beroepsinstantie
sur les demandes introduites sur la base des articles 27 et 27bis du décret. beschikt om zich uit te spreken over de verzoeken ingediend op basis van de artikelen 27 en 27bis van het decreet.
En exigeant du redevable qu'il introduise sa demande de remise, de Door van de heffingsplichtige te eisen dat hij zijn verzoek tot
kwijtschelding, vermindering of uitstel van betaling indient via
réduction ou de report du paiement par lettre recommandée, le aangetekend schrijven, heeft de decreetgever een maatregel genomen die
législateur décrétal a pris une mesure qui permet au redevable de de heffingsplichtige in staat stelt om met zekerheid het aanvangspunt
calculer avec certitude le point de départ du délai de six mois visé à te berekenen van de termijn van zes maanden vermeld in artikel 27ter,
l'article 27ter, § 2, alinéa 1er, du décret du 23 janvier 1991. Cette § 2, eerste lid, van het decreet van 23 januari 1991. Hij maakt het
mesure a toutefois pour conséquence que le délai de forclusion dans echter mogelijk dat, op een ogenblik dat de bevoegde ambtenaar geen
lequel l'administration doit statuer pour éviter que la réclamation ou kennis kan hebben van het bezwaarschrift, een vervaltermijn begint te
que la demande de remise, de réduction ou de report de paiement soit lopen waarbinnen die administratie moet beslissen om te vermijden dat
réputée fondée, débute à un moment où le fonctionnaire compétent ne het bezwaar of het verzoek tot kwijtschelding, vermindering of uitstel
saurait avoir connaissance de la réclamation. Néanmoins, en
application de l'article 27ter, § 2, alinéa 3, du décret du 23 janvier van betaling gegrond wordt geacht. Met toepassing van artikel 27ter, §
1991, le fonctionnaire compétent peut, de sa propre initiative, 2, derde lid, van het decreet van 23 januari 1991 kan de bevoegde
prolonger une seule fois le délai de six mois d'une nouvelle période ambtenaar echter op eigen initiatief de termijn van zes maanden
de six mois, par une lettre motivée adressée sous pli recommandé. Si eenmalig bij met redenen omkleed aangetekend schrijven verlengen met
la prise en compte de la date d'envoi de la demande de remise, de een periode van zes maanden. Ook al kan het feit dat de datum van
réduction ou de report du paiement de l'amende administrative comme verzending van het verzoek tot kwijtschelding, vermindering of uitstel
point de départ du délai peut avoir pour conséquence que ledit délai van betaling als aanvangspunt van de termijn wordt beschouwd, in
est effectivement raccourci, il n'est pas pour autant porté une werkelijkheid die termijn inkorten, toch wordt niet op onevenredige
atteinte disproportionnée aux possibilités, pour l'administration, de wijze afbreuk gedaan aan de mogelijkheden voor de administratie om het
répondre à la demande, parce que ce délai reste suffisamment long. verzoek te beantwoorden, omdat die termijn voldoende lang blijft.
B.4. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.4. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.5.1. Il ressort des motifs de la décision de renvoi qu'il est B.5.1. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het Hof
demandé à la Cour de contrôler la compatibilité, avec les articles 10 wordt verzocht de bestaanbaarheid van de regel van het gegrond geacht
et 11 de la Constitution, de la règle contenue dans l'article 27ter, § bezwaar in geval van ontstentenis van een tijdige beslissing, vervat
3, du décret du 23 janvier 1991, selon laquelle la réclamation est in artikel 27ter, § 3, van het decreet van 23 januari 1991, met de
réputée fondée en cas d'absence de décision en temps utile, en ce que artikelen 10 en 11 van de Grondwet te toetsen, in zoverre die regel
cette règle s'applique uniquement aux amendes administratives en enkel van toepassing is op de administratieve geldboeten inzake
matière de redevance sur le lisier, et non aux amendes administratives mestheffing, en niet op de administratieve boeten inzake
en matière d'impôts d'Etat. rijksbelastingen.
Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing kan worden afgeleid dat
L'on peut déduire des motifs de la décision a quo que la référence aux de verwijzing naar de administratieve boeten inzake rijksbelastingen
amendes administratives relatives aux impôts d'Etat concerne la betrekking heeft op de administratieve beroepsprocedure vermeld in
procédure de recours administratif visée à l'article 366 du Code des artikel 366 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals
impôts sur les revenus 1992, tel qu'il est applicable devant le juge van toepassing voor de rechter ten gronde.
du fond. B.5.2. Etant donné que la question préjudicielle est fondée sur une B.5.2. Nu de prejudiciële vraag is gebaseerd op een vergelijking
comparaison entre les amendes administratives en matière d'engrais et tussen de administratieve geldboeten inzake meststoffen en de
les amendes administratives en matière d'impôts d'Etat, la différence administratieve geldboeten inzake rijksbelastingen, wordt het verschil
de traitement s'explique par l'exercice des compétences respectives de in behandeling verklaard door de uitoefening, door de federale
l'autorité fédérale et de la Région flamande dans des matières overheid en het Vlaamse Gewest, van hun respectieve bevoegdheid in een
différentes. Sans préjudice de l'application éventuelle du principe de verschillende aangelegenheid. Onverminderd de mogelijke toepassing van
proportionnalité dans l'exercice des compétences, l'autonomie qui a het evenredigheidsbeginsel bij de bevoegdheidsuitoefening, zou de
été conférée aux communautés et régions par ou en vertu de la autonomie die de gemeenschappen en gewesten door of krachtens de
Constitution n'aurait pas de sens si une différence de traitement Grondwet is toegekend, geen betekenis hebben indien een verschil in
entre les destinataires de règles fédérales, d'une part, et de règles behandeling tussen adressaten van, enerzijds, federale regels en,
régionales, d'autre part, était jugée contraire en tant que telle au anderzijds, gewestelijke regels als zodanig strijdig zou worden geacht
principe d'égalité et de non-discrimination. met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 27ter, § 2, alinéa 1er, et § 3, du décret de la Région Artikel 27ter, § 2, eerste lid, en § 3, van het decreet van het
flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l'environnement Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het
contre la pollution due aux engrais ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 19 octobre 2017. op 19 oktober 2017.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^