Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 121/2017 du 19 octobre 2017 Numéro du rôle : 6528 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 9, 46 et 47 du décret de la Communauté flamande du 25 mai 2012 relatif à la prévention et la lutte contre La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 121/2017 du 19 octobre 2017 Numéro du rôle : 6528 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 9, 46 et 47 du décret de la Communauté flamande du 25 mai 2012 relatif à la prévention et la lutte contre La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. (...) Uittreksel uit arrest nr. 121/2017 van 19 oktober 2017 Rolnummer 6528 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 9, 46 en 47 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 25 mei 2012 betreffende de preventie en bestrijding van doping Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 121/2017 du 19 octobre 2017 Uittreksel uit arrest nr. 121/2017 van 19 oktober 2017
Numéro du rôle : 6528 Rolnummer 6528
En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 9, 46 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 9, 46 en 47 van het
et 47 du décret de la Communauté flamande du 25 mai 2012 relatif à la decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 25 mei 2012 betreffende de
prévention et la lutte contre le dopage dans le sport, posées par la preventie en bestrijding van doping in de sport, gesteld door het Hof
Cour d'appel de Gand. van Beroep te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de
Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen,
greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Groot, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 19 octobre 2016 en cause du ministère public contre S.M. Bij arrest van 19 oktober 2016 in zake het openbaar ministerie tegen
S.M. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 28 ingekomen op 28 oktober 2016, heeft het Hof van Beroep te Gent de
octobre 2016, la Cour d'appel de Gand a posé les questions
préjudicielles suivantes : volgende prejudiciële vragen gesteld :
1. « L'article 9 (la liste des substances et méthodes interdites telle 1. « Schendt artikel 9 (de verboden lijst zoals opgenomen in het
qu'elle est contenue dans l'arrêté ministériel du 27 novembre 2013 ministerieel besluit van 27 november 2013 houdende vaststelling van de
établissant la liste des substances et méthodes interdites, M.B. 9
décembre 2013, 97492 (liste des substances et méthodes interdites au verboden lijst, BS 9 december 2013, 97492 (verboden lijst ogenblik van
moment des faits)) combiné avec les articles 46 et 47 du décret du 13 de feiten)) juncto 46 en 47 van het decreet van 13 juli 2007 inzake
juillet 2007 relatif à la pratique du sport dans le respect des
impératifs de santé et d'éthique, interprété en ce sens que, par suite medisch en ethisch verantwoorde sportbeoefening, geïnterpreteerd in
de ces articles, un sportif qui fait l'objet de poursuites die zin dat door deze artikelen een sporter die tuchtrechtelijk
disciplinaires et est définitivement condamné en raison de substances vervolgd wordt en definitief veroordeeld wordt voor substanties die
qui sont interdites tant par suite de la liste des substances et zowel verboden zijn ingevolge de verboden lijst, als bedoeld in
méthodes interdites, visée à l'article 9 du décret antidopage du 25 artikel 9 van het Antidopingdecreet van 25 mei 2012 (bepaald in het
mai 2012 (établie par l'arrêté ministériel du 27 novembre 2013 ministerieel besluit van 27 november 2013 houdende vaststelling van de
établissant la liste des substances et méthodes interdites, M.B. 9
décembre 2013, 97492 (liste des substances et méthodes interdites au verboden lijst, BS 9 december 2013, 97492 (verboden lijst ogenblik van
moment des faits)), que par suite de la loi relative aux drogues, ne de feiten)) [...] als verboden zijn ingevolge de drugwet, niet langer
peut plus être poursuivi pénalement par le ministère public et être strafrechtelijk vervolgd kan worden door het Openbaar Ministerie en
puni par les tribunaux sur la base de la loi relative aux drogues et gestraft kan worden door de rechtbanken op basis van de drugwet en het
de l'arrêté royal de 1974, viole-t-il les règles qui sont établies par KB 1974, de regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld
la Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer les voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheden van de Staat, de
compétences respectives de l'Etat, des communautés et des régions, en Gemeenschappen en de Gewesten, in zoverre de toepassing ervan de
ce que l'application de cette disposition porte atteinte à la residuaire bevoegdheid van de federale wetgever in het gedrang brengt
compétence résiduelle du législateur fédéral ? »; ? »;
2. « L'article 9 (la liste des substances et méthodes interdites telle 2. « Schendt artikel 9 (de verboden lijst zoals opgenomen in het
qu'elle est contenue dans l'arrêté ministériel du 27 novembre 2013 ministerieel besluit van 27 november 2013 houdende vaststelling van de
établissant la liste des substances et méthodes interdites, M.B. 9
décembre 2013, 97492 (liste des substances et méthodes interdites au verboden lijst, BS 9 december 2013, 97492 (verboden lijst ogenblik van
moment des faits)) combiné avec les articles 46 et 47 du décret
antidopage du 25 mai 2012, interprété en ce sens que, par suite de ces de feiten)) juncto 46 en 47 van het Antidopingdecreet van 25 mei 2012,
articles, un sportif qui fait l'objet de poursuites disciplinaires et geïnterpreteerd in die zin dat door deze artikelen een sporter die
est définitivement condamné en raison de substances qui sont tuchtrechtelijk vervolgd wordt en definitief veroordeeld wordt voor
interdites tant par suite de la liste des substances et méthodes substanties die zowel verboden zijn ingevolge de verboden lijst, als
interdites, visée à l'article 9 du décret précité (établie par bedoeld in artikel 9 van voormeld decreet (opgenomen in het
l'arrêté ministériel du 27 novembre 2013 établissant la liste des ministerieel besluit van 27 november 2013 houdende vaststelling van de
substances et méthodes interdites, M.B. 9 décembre 2013, 97492 (liste verboden lijst, BS 9 december 2013, 97492 (verboden lijst ogenblik van
des substances et méthodes interdites au moment des faits)), que par
suite de la loi relative aux drogues, ne peut plus être poursuivi de feiten)) [...] als verboden zijn ingevolge de drugwet, niet langer
pénalement par le ministère public et être puni par les tribunaux sur strafrechtelijk vervolgd kan worden door het Openbaar Ministerie en
la base de la loi relative aux drogues, viole-t-il les articles 10 et gestraft kan worden door de rechtbanken op basis van de drugwet, de
11 de la Constitution, alors que les justiciables qui ne sont pas artikelen 10 en 11 van de Grondwet terwijl rechtsonderhorigen die niet
soumis à un régime disciplinaire peuvent faire l'objet de poursuites aan een tuchtregime onderworpen zijn wel strafrechtelijk kunnen worden
pénales pour la même infraction ? ». vervolgd voor hetzelfde misdrijf ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen
B.1. La première question préjudicielle se réfère aux articles 9, 46 B.1. De eerste prejudiciële vraag verwijst naar de artikelen 9, 46 en
et 47 du décret de la Communauté flamande du 13 juillet 2007 relatif à 47 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 13 juli 2007 inzake
la pratique du sport dans le respect des impératifs de santé et de medisch en ethisch verantwoorde sportbeoefening. Uit de inhoud van
d'éthique. Il ressort néanmoins du contenu des deux questions
préjudicielles et de la décision de renvoi qu'il s'agit d'une erreur beide prejudiciële vragen en uit de verwijzingsbeslissing blijkt
matérielle et que le juge a quo visait, comme dans la seconde question evenwel dat het om een materiële vergissing gaat en dat de verwijzende
préjudicielle, les articles 9, 46 et 47 du décret de la Communauté rechter, net zoals in de tweede prejudiciële vraag, de artikelen 9, 46
flamande du 25 mai 2012 relatif à la prévention et la lutte contre le en 47 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 25 mei 2012
dopage dans le sport (ci-après : le décret antidopage). Cette erreur betreffende de preventie en bestrijding van doping in de sport (hierna
matérielle ne justifie pas que la première question préjudicielle soit : Antidopingdecreet) bedoelt. Die materiële vergissing verantwoordt
déclarée irrecevable, comme le demande le Conseil des ministres en niet dat de eerste prejudiciële vraag onontvankelijk zou worden
ordre principal. L'argumentation subsidiaire de celui-ci démontre en verklaard zoals de Ministerraad in hoofdorde vraagt. Zijn argumentatie
effet qu'il a pu développer ses arguments de manière pertinente. in ondergeschikte orde toont immers aan dat hij op pertinente wijze
zijn argumenten heeft kunnen ontwikkelen.
B.2.1. L'article 9 du décret antidopage dispose : B.2.1. Artikel 9 van het Antidopingdecreet bepaalt :
« Le Gouvernement flamand arrête la liste des interdictions ». « De regering stelt de verboden lijst vast ».
Au moment des faits en cause, qui se sont déroulés au cours de la Die lijst van verboden stoffen was op het ogenblik van de in het
période du 1er janvier 2014 au 1er mai 2014, cette liste de substances geding zijnde feiten, die plaatsvonden in de periode van 1 januari
interdites avait été définie par l'arrêté ministériel du 27 novembre 2014 tot en met 1 mei 2014, opgenomen in het ministerieel besluit van
2013 établissant la liste des substances et méthodes interdites. 27 november 2013 houdende vaststelling van de verboden lijst.
B.2.2. Avant sa modification par l'article 29 du décret du 4 décembre B.2.2. Artikel 46 van het Antidopingdecreet, vóór de wijziging ervan
2015 « modifiant divers décrets, en ce qui concerne l'intégration de bij artikel 29 van het decreet van 4 december 2015 « tot wijziging van
la mission d'aide à la décision politique en matière de sport dans diverse decreten, wat betreft de integratie van de
l'agence ' Sport Vlaanderen ' (Sport Flandre), et modifiant le Décret beleidsondersteunende opdracht inzake sport in het agentschap Sport
Antidopage du 25 mai 2012 », et par l'article 54 du décret de la Vlaanderen, en tot wijziging van het Antidopingdecreet van 25 mei 2012
Communauté flamande du 19 décembre 2014 « portant adaptation du décret » en bij artikel 54 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 19
antidopage du 25 mai 2012 au Code 2015 », l'article 46 du décret december 2014 « houdende aanpassing van het Antidopingdecreet van 25
antidopage disposait : mei 2012 aan de Code 2015 », bepaalde :
« Les personnes suivantes sont punies d'un emprisonnement de six mois « De volgende personen worden gestraft met een gevangenisstraf van zes
à cinq ans et d'une amende de 200 à 2000 euros ou de l'une de ces maanden tot vijf jaar en met een geldboete van 200 tot 2000 euro of
peines seulement : met een van die straffen alleen :
1° celui qui a recours à une pratique de dopage, telle que visée à 1° degene die zich schuldig maakt aan een dopingpraktijk als vermeld
l'article 3, 1°, 2°, 3°, 4°, 5° et 6°; in artikel 3, 1°, 2°, 3°, 4°, 5°, 6°;
2° celui qui a recours à une pratique de dopage, telle que visée à 2° degene die zich schuldig maakt aan een dopingpraktijk als vermeld
l'article 3, 7° et 8°; in artikel 3, 7° en 8°;
3° le sportif qui ne respecte pas l'exclusion, telle que visée à 3° de sporter die zich schuldig maakt aan het niet-naleven van de
l'article 41, § 1er, 1°; uitsluiting als vermeld in artikel 41, § 1, 1°;
4° celui qui ne fait pas respecter par un sportif [...] une exclusion, 4° degene die zich schuldig maakt aan het niet doen naleven door een
telle que visée à l'article 41, § 1er, 1° ». sporter van een uitsluiting als vermeld in artikel 41, § 1, 1° ».
B.2.3. L'article 47 du décret antidopage dispose : B.2.3. Artikel 47 van het Antidopingdecreet bepaalt :
« Si les faits punissables, visés à l'article 46, 1°, sont commis par « Als de strafbaar gestelde feiten, vermeld in artikel 46, 1°,
des sportifs à l'occasion de leur préparation ou de leur participation gepleegd worden door sporters ter gelegenheid van hun voorbereiding op
à une activité sportive, ils ne sont passibles que de mesures of hun deelname aan een sportactiviteit, geven ze alleen aanleiding
disciplinaires. tot disciplinaire sancties.
Toute autre personne qui participe à ces faits punissables, est punie Iedere andere persoon die deelneemt aan die strafbaar gestelde feiten,
comme si la disposition de l'alinéa précédent était inexistante ». wordt gestraft alsof de bepaling in het vorige lid niet bestaat ».
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.3. En posant la première question préjudicielle, le juge a quo B.3. De verwijzende rechter wenst met de eerste prejudiciële vraag te
souhaite savoir si les articles 9, 46 et 47 du décret antidopage sont vernemen of de artikelen 9, 46 en 47 van het Antidopingdecreet
compatibles avec les règles répartitrices de compétence, si ces bestaanbaar zijn met de bevoegdheidverdelende regels, wanneer die
dispositions sont interprétées en ce sens qu'un sportif qui a été bepalingen aldus worden begrepen dat een sporter die tuchtrechtelijk
condamné à une peine disciplinaire définitive pour la détention de definitief veroordeeld werd voor het bezit van verboden stoffen op
substances interdites sur la base du décret antidopage ne peut plus basis van het antidopingdecreet, niet langer strafrechtelijk vervolgd
être poursuivi et condamné pénalement sur la base de la loi du 24 en veroordeeld kan worden op basis van de wet van 24 februari 1921
février 1921 « concernant le trafic des substances vénéneuses, betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en
soporifiques, stupéfiantes, psychotropes, désinfectantes ou verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en
antiseptiques et des substances pouvant servir à la fabrication antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de
illicite de substances stupéfiantes et psychotropes » (ci-après : la illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen
loi relative aux drogues). (hierna : Drugswet).
B.4. Il résulte de l'article 47 du décret antidopage qu'un sportif B.4. Uit artikel 47 van het Antidopingdecreet volgt dat een sporter
qui, à l'occasion de sa préparation ou de sa participation à une die ter gelegenheid van zijn voorbereiding op of zijn deelname aan een
activité sportive, a commis un fait punissable visé à l'article 46, sportactiviteit een strafbaar gesteld feit vermeld in artikel 46, 1°,
1°, n'est passible que de mesures disciplinaires. heeft gepleegd, dit alleen aanleiding kan geven tot disciplinaire
L'article 46, 1°, du décret antidopage, tel qu'il s'appliquait au sancties. Artikel 46, 1°, van het Antidopingdecreet, zoals van toepassing op het
moment des faits en cause, faisait référence aux pratiques de dopage ogenblik van de in het geding zijnde feiten, verwees naar de
visées à l'article 3, 1°, 2°, 3°, 4°, 5° et 6°. L'instance principale dopingpraktijken vermeld in artikel 3, 1°, 2°, 3°, 4°, 5° en 6°. Het
porte sur la possession de substances interdites visées à l'article 3, bodemgeschil heeft betrekking op het bezit van verboden stoffen
6°. Selon l'article 9 du décret antidopage, la liste des substances vermeld in artikel 3, 6°. Volgens artikel 9 van het Antidopingdecreet
interdites est arrêtée par le Gouvernement flamand. wordt de lijst van verboden stoffen door de Vlaamse Regering
B.5. La loi relative aux drogues règle dans l'intérêt de la santé opgesteld. B.5. De Drugswet regelt in het belang van de openbare gezondheid,
publique, d'une part, le transport, l'importation, l'exportation, la enerzijds, het vervoer, de invoer, de uitvoer, het bezit, de verkoop,
détention, la vente, l'offre en vente, la délivrance et l'acquisition het te koop stellen, het afleveren en het aanschaffen van giftstoffen,
de substances vénéneuses, soporifiques, stupéfiantes, désinfectantes slaapmiddelen, verdovende stoffen, ontsmettingsmiddelen en antiseptica
ou antiseptiques et, d'autre part, l'exercice de la médecine en ce qui en, anderzijds, de uitoefening van de geneeskunde met betrekking tot
concerne ces substances. die stoffen.
L'article 2, 2°, de la loi relative aux drogues sanctionne la Artikel 2, 2°, van de Drugswet stelt het bezit van verboden stoffen
détention de substances interdites. strafbaar.
B.6. Le juge a quo interroge la Cour à propos de l'article 47 du B.6. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over artikel 47 van
décret antidopage, interprété en ce sens qu'il crée une cause d'excuse het Antidopingdecreet, geïnterpreteerd in die zin dat het een
exclusive de peine qui s'applique non seulement à la possession de strafuitsluitende verschoningsgrond creëert die niet enkel geldt voor
substances interdites sanctionnée par le décret antidopage, mais aussi de door het Antidopingdecreet strafbaar gestelde bezit van verboden
à la détention de substances interdites sanctionnée par la loi stoffen, maar ook voor het door de Drugswet strafbaar gestelde bezit
relative aux drogues, si les faits commis relèvent des deux van verboden stoffen, indien de gepleegde feiten onder de beide
qualifications. kwalificaties vallen.
B.7. Par ses arrêts nos 62/2008, 112/2008 et 187/2008, la Cour a déjà B.7. Het Hof heeft bij zijn arresten nrs. 62/2008, 112/2008 en
répondu à des questions préjudicielles similaires qui portaient sur 187/2008 reeds geantwoord op soortgelijke prejudiciële vragen, die
betrekking hadden op een soortgelijke strafuitsluitende
une cause d'excuse exclusive de peine semblable prévue par l'ancien verschoningsgrond opgenomen in het toenmalige artikel 44 van decreet
article 44 du décret de la Communauté flamande du 27 mars 1991 relatif van de Vlaamse Gemeenschap van 27 maart 1991 inzake medisch
à la pratique du sport dans le respect des impératifs de santé. verantwoorde sportbeoefening.
B.8. Par son arrêt n° 62/2008 du 10 avril 2008, la Cour a jugé : B.8. Bij zijn arrest nr. 62/2008 van 10 april 2008 heeft het Hof
« B.8.1. L'article 11 de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes geoordeeld : « B.8.1. Artikel 11 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
institutionnelles dispose depuis sa modification par la loi du 16 hervorming der instellingen bepaalt sinds de wijziging ervan bij de
juillet 1993 : ' Dans les limites des compétences des Communautés et des Régions, les décrets peuvent ériger en infraction les manquements à leurs dispositions et établir les peines punissant ces manquements; les dispositions du livre Ier du Code pénal s'y appliquent, sauf les exceptions qui peuvent être prévues par décret pour des infractions particulières. L'avis conforme du Conseil des ministres est requis pour toute délibération au sein du Gouvernement de Communauté ou de Région sur un avant-projet de décret reprenant une peine ou une pénalisation non prévue au livre Ier du Code pénal. bijzondere wet van 16 juli 1993 : ' Binnen de grenzen van de bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten kunnen de decreten de niet-naleving van hun bepalingen strafbaar stellen en de straffen wegens die niet-naleving bepalen; de bepalingen van Boek I van het Strafwetboek zijn hierop van toepassing, behoudens de uitzonderingen die voor bijzondere inbreuken door een decreet kunnen worden gesteld. Het eensluidend advies van de Ministerraad is vereist voor iedere beraadslaging in de Gemeenschaps- of Gewestregering over een voorontwerp van decreet waarin een straf of een strafbaarstelling is opgenomen waarin Boek I van het Strafwetboek niet voorziet.
[...] '. [...] '.
B.8.2. La compétence attribuée au législateur décrétal par l'article 11 de la loi spéciale du 8 août 1980 comprend non seulement celle de sanctionner les infractions aux dispositions édictées par lui, mais également celle de déterminer les causes d'excuse exclusives de peine en ce qui concerne ces incriminations. B.9. Le législateur décrétal ne peut toutefois réprimer le non-respect des dispositions qu'il édicte que ' dans les limites des compétences des communautés et des régions '. Ceci implique qu'il peut seulement créer une cause d'excuse exclusive de peine pour autant qu'elle porte sur les manquements qu'il érige en infraction conformément à l'article 11 de la loi spéciale du 8 août 1980. B.8.2. De bij artikel 11 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 aan de decreetgever toegewezen bevoegdheid omvat niet alleen de bevoegdheid om de inbreuken op de door hem uitgevaardigde bepalingen strafbaar te stellen, maar ook de bevoegdheid om met betrekking tot die strafbaarstellingen strafuitsluitende verschoningsgronden te bepalen. B.9. De decreetgever kan de niet-naleving van de door hem uitgevaardigde bepalingen evenwel slechts strafbaar stellen ' binnen de grenzen van de bevoegdheden van de Gemeenschappen en de Gewesten '. Dit brengt met zich mee dat hij slechts een strafuitsluitende verschoningsgrond kan invoeren, in zoverre die betrekking heeft op de door hem, in overeenstemming met artikel 11 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, ingevoerde strafbaarstellingen.
B.10. Aux termes de l'article 128, § 1er, de la Constitution, les B.10. Naar luid van artikel 128, § 1, van de Grondwet regelen de
parlements de la Communauté française et de la Communauté flamande Parlementen van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap, elk voor zich,
règlent par décret, chacun en ce qui le concerne, les matières bij decreet de persoonsgebonden aangelegenheden.
personnalisables.
Selon l'article 5, § 1er, I, 2°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de Volgens artikel 5, § 1, I, 2°, van de bijzondere wet van 8 augustus
réformes institutionnelles, les matières personnalisables visées à 1980 tot hervorming der instellingen omvatten de in artikel 128, § 1,
l'article 128, § 1er, de la Constitution comprennent notamment, en ce van de Grondwet bedoelde persoonsgebonden aangelegenheden onder meer,
qui concerne la politique de santé, ' l'éducation sanitaire ainsi que wat het gezondheidsbeleid betreft, ' de gezondheidsopvoeding alsook de
les activités et services de médecine préventive, à l'exception des activiteiten en diensten op het vlak van de preventieve
mesures prophylactiques nationales '. gezondheidszorg, met uitzondering van nationale maatregelen inzake profylaxies '.
Il ressort des travaux préparatoires de cet article 5, § 1er, I, 2°, Uit de parlementaire voorbereiding van dat artikel 5, § 1, I, 2°,
qu'en ce qui concerne les activités et services de médecine blijkt dat inzake activiteiten en diensten op het vlak van de
preventieve gezondheidszorg, de gemeenschappen onder meer bevoegd zijn
préventive, les communautés sont notamment compétentes pour ' le voor ' de medische sportcontrole, die verplicht wordt gesteld door de
contrôle médico-sportif obligatoire en vertu de la réglementation reglementering betreffende de uitoefening van bepaalde sporttakken
propre à l'exercice de certains sports (boxe, cyclisme) et le contrôle (boksen, wielrennen), en de facultatieve controle ' (Parl. St.,
facultatif ' (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, 434/2, pp. 124-125). Senaat, 1979-1980, nr. 434/2, pp. 124-125).
B.11. Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils B.11. Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, hebben de
n'en disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux Grondwetgever en de bijzondere wetgever aan de gemeenschappen en de
régions toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot het uitvaardigen van
qui leur ont été transférées. Sauf dispositions contraires, le de regels die eigen zijn aan de hun toegewezen aangelegenheden.
législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions Behoudens andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het
l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées. gehele beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de
gemeenschappen en gewesten overgedragen.
B.12. Il résulte de ce qui précède que l'article 128, § 1er, de la B.12. Uit het voorgaande volgt dat artikel 128, § 1, van de Grondwet,
Constitution, combiné avec l'article 5, § 1er, I, 2°, de la loi in samenhang gelezen met artikel 5, § 1, I, 2°, van de bijzondere wet
spéciale du 8 août 1980, sous réserve de l'exception qui y est van 8 augustus 1980, onder voorbehoud van de hierin vermelde
mentionnée, a transféré aux communautés l'ensemble de l'éducation uitzondering, het geheel van de gezondheidsopvoeding alsook van de
activiteiten en diensten op het vlak van de preventieve
sanitaire ainsi que des activités et services de médecine préventive. gezondheidszorg aan de gemeenschappen heeft overgedragen.
B.13.1. Les dispositions du décret relatif au dopage concernant les B.13.1. De in het dopingdecreet vervatte bepalingen betreffende de
pratiques de dopage doivent être considérées comme des règles dopingpraktijken moeten worden beschouwd als regels betreffende de
relatives à la pratique du sport dans le respect des impératifs de medisch verantwoorde sportbeoefening, die tot de preventieve
santé, qui relèvent de la médecine préventive. gezondheidszorg behoren.
En adoptant ces dispositions, le législateur décrétal a ainsi réglé un De decreetgever heeft door die bepalingen aan te nemen aldus een
aspect de la médecine préventive propre à la protection médicale des aspect van de preventieve gezondheidszorg geregeld dat specifiek is
sportifs. voor de medische bescherming van sportbeoefenaars.
B.13.2. Etant donné que la matière de la pratique du sport dans le B.13.2. Vermits de aangelegenheid van de medisch verantwoorde
respect des impératifs de santé relève de la compétence de la sportbeoefening binnen de bevoegdheid van de Vlaamse Gemeenschap valt,
Communauté flamande, il faut également considérer que le législateur moet de Vlaamse decreetgever eveneens bevoegd worden geacht om de
décrétal flamand est compétent pour sanctionner le non-respect des niet-naleving van de door hem op dat vlak uitgevaardigde regels
règles édictées par lui dans ce domaine et pour prévoir en la matière strafbaar te stellen en ter zake te voorzien in strafuitsluitende
des causes d'excuse exclusives de peine. verschoningsgronden.
B.14.1. La compétence des communautés en matière de médecine B.14.1. De bevoegdheid van de gemeenschappen op het vlak van de
préventive n'inclut cependant pas celle d'adopter de manière générale preventieve gezondheidszorg houdt echter niet de bevoegdheid in om op
des règles relatives aux médicaments et aux denrées alimentaires. een veralgemeende wijze reglementering aan te nemen betreffende de
geneesmiddelen en de levensmiddelen.
En effet, il ressort des travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 Uit de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 8
août 1980 (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, n° 434/1, p. 7; Sénat, augustus 1980 (Parl. St., Senaat, 1979-1980, nr. 434/1, p. 7; Senaat,
1979-1980, n° 434/2, pp. 124-125; Chambre, 1979-1980, n° 627-10, p. 1979-1980, nr. 434/2, pp. 124-125; Kamer, 1979-1980, nr. 627-10, p.
52) que le législateur spécial a exclu la réglementation relative aux 52) volgt immers dat de bijzondere wetgever de levensmiddelen- en
denrées alimentaires et aux médicaments de la compétence transférée geneesmiddelenreglementering heeft uitgesloten van de aan de
aux communautés en ce qui concerne la médecine préventive. Ces gemeenschappen overgedragen bevoegdheid betreffende de preventieve
matières relèvent dès lors de la compétence résiduelle de l'Etat gezondheidszorg. Die aangelegenheden behoren bijgevolg tot de
fédéral. B.14.2. En ce qu'elle prévoit une réglementation du transport, de residuaire bevoegdheid van de federale Staat.
l'importation, de l'exportation, de la détention, de la vente, de B.14.2. Doordat zij voorziet in een reglementering van het vervoer, de
l'offre en vente, de la délivrance et de l'acquisition de substances invoer, de uitvoer, het bezit, de verkoop, het te koop stellen, het
vénéneuses, soporifiques, stupéfiantes, désinfectantes ou afleveren en het aanschaffen van giftstoffen, slaapmiddelen,
antiseptiques, la loi fédérale relative aux drogues doit, dans le verdovende stoffen, ontsmettingsmiddelen en antiseptica, moet de
cadre des règles répartitrices de compétence, être considérée comme federale drugswet, in het kader van de bevoegdheidverdelende regels,
une réglementation relative aux médicaments et aux denrées worden beschouwd als een reglementering van geneesmiddelen en
alimentaires, qui relève de la compétence de l'Etat fédéral. levensmiddelen, die behoort tot de bevoegdheid van de federale Staat.
Il en découle également qu'il appartient au seul législateur fédéral Daaruit volgt ook dat het enkel toekomt aan de federale wetgever om de
de sanctionner le non-respect de ces dispositions et, s'il l'estime niet-naleving van die bepalingen strafbaar te stellen en, indien hij
opportun, de prévoir en la matière des causes d'excuse exclusives de dit aangewezen acht, ter zake te voorzien in strafuitsluitende
peine. verschoningsgronden.
B.15. Interprétée en ce sens que la cause d'excuse exclusive de peine B.15. In zoverre de in het geding zijnde bepaling wordt
qu'elle contient s'applique non seulement aux faits qui sont geïnterpreteerd in die zin dat de erin geregelde strafuitsluitende
verschoningsgrond niet enkel geldt voor feiten die alleen strafbaar
uniquement punissables sur la base de l'article 43 du décret relatif zijn op grond van artikel 43 van het dopingdecreet, maar ook voor het
au dopage, mais également à la simple détention de substances louter bezit van verboden substanties, strafbaar gesteld door de
interdites, sanctionnée par la loi fédérale relative aux drogues, la
disposition en cause n'est pas conforme à l'article 11 de la loi federale drugswet, is de in het geding zijnde bepaling strijdig met
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. artikel 11 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming
der instellingen.
B.16. Dans cette interprétation de la disposition en cause, la B.16. In die interpretatie van de in het geding zijnde bepaling, dient
question préjudicielle appelle une réponse affirmative. de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord.
B.17. La Cour constate cependant que tant le Gouvernement flamand que B.17. Het Hof stelt echter vast dat zowel de Vlaamse Regering als de
le Conseil des ministres font valoir que la disposition en cause peut Ministerraad doen gelden dat de in het geding zijnde bepaling ook
être interprétée autrement. Le Gouvernement flamand invite la Cour à anders kan worden geïnterpreteerd. De Vlaamse Regering verzoekt het
mentionner dans le dispositif de son arrêt l'interprétation qu'il Hof in het dictum van zijn arrest de door haar gesuggereerde
suggère et qui, selon lui, résiste au constat d'inconstitutionnalité. interpretatie te vermelden, die volgens haar aan de vaststelling van
ongrondwettigheid weerstaat.
Compte tenu de ce qu'elle se réfère aux ' faits punissables visés à Rekening houdend met het feit dat die bepaling verwijst naar ' de in
l'article 43 [du décret relatif au dopage] ', cette disposition peut artikel 43 [van het dopingdecreet] strafbaar gestelde feiten ', kan ze
également être interprétée en ce sens que la cause d'excuse exclusive ook worden geïnterpreteerd in die zin dat de erin bedoelde
de peine qu'elle contient s'applique uniquement aux infractions visées strafuitsluitende verschoningsgrond enkel geldt voor de in dat artikel
à l'article 43 du décret relatif au dopage, et non aux infractions qui 43 van het dopingdecreet omschreven misdrijven, en niet voor
sont définies dans d'autres normes législatives. misdrijven die in andere wettelijke normen zijn omschreven.
Dans cette interprétation, la disposition en cause ne répond certes In die interpretatie komt de in het geding zijnde bepaling weliswaar
pas entièrement à l'objectif, poursuivi par le législateur décrétal, niet volledig tegemoet aan het door de decreetgever nagestreefde doel
de ' dépénalisation de la lutte contre le dopage des sportifs ' (Doc. inzake ' depenalisering van de dopingbestrijding voor sportbeoefenaars
parl., Parlement flamand, 1990-1991, n° 448/1, pp. 17 et suivantes), ' (Parl. St., Vlaams Parlement, 1990-1991, nr. 448/1, pp. 17 en
mais elle est conforme aux règles répartitrices de compétence. volgende) maar is zij niet strijdig met de bevoegdheidverdelende
B.18. Dans cette interprétation de la disposition en cause, la regels. B.18. In die interpretatie van de in het geding zijnde bepaling, dient
question préjudicielle appelle une réponse négative ». de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord ».
B.9. Pour les mêmes motifs que ceux exprimés dans l'arrêt précité, il B.9. Om dezelfde redenen als aangegeven in het voormelde arrest dient
convient de constater que si l'article 47 du décret antidopage est te worden vastgesteld dat indien artikel 47 van het Antidopingdecreet
interprété en ce sens que la cause d'excuse exclusive de peine prévue in die zin wordt geïnterpreteerd dat de erin geregelde
par cette disposition s'applique non seulement aux faits qui sont strafuitsluitende verschoningsgrond niet enkel geldt voor feiten die
uniquement punissables en vertu de l'article 46, 1°, du décret alleen strafbaar zijn op grond van artikel 46, 1°, van het
antidopage, mais également à la détention de substances interdites Antidopingdecreet, maar ook voor het bezit van verboden stoffen
sanctionnée par la loi fédérale relative aux drogues, les dispositions strafbaar gesteld door de federale Drugswet, de in het geding zijnde
en cause ne sont pas compatibles avec l'article 11 de la loi spéciale bepalingen niet bestaanbaar zijn met artikel 11 van de bijzondere wet
du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen.
B.10. Dans cette interprétation des dispositions en cause, la première B.10. In die interpretatie van de in het geding zijnde bepalingen,
question préjudicielle appelle une réponse affirmative. dient de eerste prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord.
B.11.1. La Cour constate cependant que les dispositions en cause B.11.1. Het Hof stelt echter vast dat de in het geding zijnde
peuvent également recevoir une autre interprétation. Compte tenu de ce bepalingen ook anders kunnen worden geïnterpreteerd. Rekening houdend
que l'article 47 du décret antidopage fait référence aux « faits met het feit dat artikel 47 van het antidopingdecreet verwijst naar «
punissables, visés à l'article 46, 1° », la disposition peut également de strafbaar gestelde feiten, vermeld in artikel 46, 1° », kan de
être interprétée en ce sens que la cause d'excuse exclusive de peine bepaling ook worden geïnterpreteerd in die zin dat de erin bedoelde
visée par cette disposition s'applique uniquement aux infractions strafuitsluitende verschoningsgrond enkel geldt voor de in dat artikel
décrites par cet article 46, 1°, du décret antidopage, et non aux 46, 1°, van het Antidopingdecreet omschreven misdrijven, en niet voor
infractions décrites dans d'autres normes légales. misdrijven die in andere wettelijke normen zijn omschreven.
B.11.2. Les travaux préparatoires du décret antidopage confirment B.11.2. Die interpretatie wordt overigens uitdrukkelijk bevestigd in
d'ailleurs explicitement cette interprétation : de parlementaire voorbereiding van het Antidopingdecreet :
« Plusieurs questions d'interprétation ont été soulevées par rapport à « Een aantal interpretatievragen rijzen in verband met de relatie
la relation entre le décret, d'une part, et la législation pénale
fédérale, d'autre part, en l'occurrence la loi relative aux drogues du tussen het decreet enerzijds en de federale strafwetgeving, meer
24 février 1921 et ses arrêtés d'exécution. Ainsi en va-t-il de bepaald de Drugwet van 24 februari 1921 en de uitvoerbesluiten ervan,
l'incidence que la cause d'excuse exclusive de peine pourrait anderzijds. Zo is er de vraag of de strafuitsluitende
également avoir vis-à-vis des dispositions pénales fédérales, surtout verschoningsgrond ook zou kunnen doorwerken ten aanzien van de
en cas de concours entre des infractions au décret relatif à la federale strafbepalingen, zeker in het geval er samenloop is tussen
pratique du sport dans le respect des impératifs de santé et des inbreuken op het decreet inzake medisch verantwoorde sportbeoefening
infractions à la loi fédérale relative aux drogues. Le législateur en de federale Drugwet. De decreetgever is alleszins het standpunt
décrétal est en tout cas d'avis que ce n'est pas le cas. toegedaan dat dit niet het geval is.
Le législateur décrétal n'a nullement eu l'intention de porter Het is geenszins de bedoeling van de decreetgever om afbreuk te doen
atteinte à la loi fédérale relative aux drogues du 24 février 1921. Il aan de federale Drugwet van 24 februari 1921. Het gaat om een
s'agit d'une dépénalisation décrétale. Le législateur décrétal decretale depenalisering. De decreetgever bevestigt daarbij de zeer
confirme en outre la contribution très précieuse que la justice peut waardevolle bijdrage die het gerecht via een strafrechtelijke aanpak
apporter en s'attaquant à la problématique du dopage par l'approche kan leveren in het bestrijden van de dopingproblematiek, onder meer
pénale, notamment en prenant à bras-le-corps le problème de la drogue door het aanpakken van het drugprobleem en de georganiseerde handel in
et du trafic organisé de stupéfiants » (Doc. parl., Parlement flamand, verdovende middelen » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2011-2012, nr.
2011-2012, n° 1554/1, pp. 21-22). 1554/1, pp. 21-22).
B.12. Dans cette interprétation des dispositions en cause, la première B.12. In die interpretatie van de in het geding zijnde bepalingen,
question préjudicielle appelle une réponse négative. dient de eerste prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.13. En posant la seconde question préjudicielle, le juge a quo B.13. De verwijzende rechter wenst met de tweede prejudiciële vraag te
souhaite savoir si les articles 9, 46 et 47 du décret antidopage, tels vernemen of de artikelen 9, 46 en 47 van het Antidopingdecreet, zoals
qu'ils s'appliquaient au moment des faits, sont compatibles avec le
principe d'égalité et de non-discrimination, si ces dispositions sont van toepassing op het ogenblik van de feiten, bestaanbaar zijn met het
interprétées en ce sens qu'un sportif qui a été condamné à une peine beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, wanneer die bepalingen
disciplinaire définitive pour la détention de substances interdites aldus worden begrepen dat een sporter die tuchtrechtelijk definitief
sur la base du décret antidopage ne peut plus être poursuivi et veroordeeld werd voor het bezit van verboden stoffen op basis van het
condamné pénalement sur la base de la loi relative aux drogues, alors Antidopingdecreet, niet langer strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld
que les justiciables qui ne sont pas soumis à un régime disciplinaire kan worden op basis van de Drugswet, terwijl rechtsonderhorigen die
peuvent faire l'objet de poursuites pénales pour la même infraction. niet aan een tuchtregeling onderworpen zijn, wel strafrechtelijk
B.14. Comme il est dit en B.11.1, pour être en conformité avec les kunnen worden vervolgd voor hetzelfde misdrijf.
règles répartitrices de compétence, l'article 47 du décret antidopage B.14. Zoals vermeld in B.11.1, dient artikel 47 van het
doit être interprété en ce sens que la cause d'excuse exclusive de peine visée par cette disposition s'applique uniquement aux infractions décrites par l'article 46, 1°, du décret antidopage, et non aux infractions décrites dans d'autres normes légales, comme la loi relative aux drogues. Dans cette interprétation, la différence de traitement alléguée n'existe pas et la question préjudicielle appelle une réponse négative. B.15. Il ressort d'ailleurs également des travaux préparatoires du décret antidopage que les dispositions en cause ne visent pas à empêcher qu'un sportif qui a été sanctionné disciplinairement puisse Antidopingdecreet, teneinde in overeenstemming te zijn met de bevoegdheidverdelende regels, in die zin te worden geïnterpreteerd dat de erin bedoelde strafuitsluitende verschoningsgrond enkel geldt voor de in artikel 46, 1°, van het Antidopingdecreet omschreven misdrijven, en niet voor misdrijven die in andere wettelijke normen, zoals de Drugswet, zijn omschreven. In die interpretatie bestaat het aangevoerde verschil in behandeling niet en dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. B.15. Overigens blijkt ook uit de parlementaire voorbereiding van het Antidopingdecreet dat de in het geding zijnde bepalingen niet beogen te verhinderen dat een sporter die disciplinair bestraft werd, ook
également être poursuivi et condamné pénalement, pour autant que le strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld zou kunnen worden, voor zover
principe général de droit non bis in idem ne s'y oppose pas (Doc. het algemeen rechtsbeginsel non bis in idem hier niet aan in de weg
parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1554/1, p. 22). Afin de staat (Parl. St., Vlaams Parlement, 2011-2012, nr. 1554/1, p. 22).
déterminer si le principe non bis in idem peut s'appliquer aux Teneinde te bepalen of het beginsel non bis in idem op de in het
sanctions disciplinaires en cause, le juge compétent doit vérifier si geding zijnde disciplinaire sancties van toepassing kan zijn, dient de
les sanctions disciplinaires en cause constituent une mesure à bevoegde rechter na te gaan of de in het geding zijnde disciplinaire
caractère pénal (voir CEDH, grande chambre, 15 novembre 2016, A et B sancties van strafrechtelijke aard zijn (zie EHRM, grote kamer, 15
c. Norvège, § § 101-134; 31 mai 2011, Kurdov et Ivanov c. Bulgarie, § november 2016, A en B t. Noorwegen, § § 101-134; 31 mei 2011, Kurdov
§ 35-46; grande chambre, 10 février 2009, Sergey Zolotukhin c. Russie, en Ivanov t. Bulgarije, § § 35-46, grote kamer, 10 februari 2009,
§ § 52-57, 70-84). Sergey Zolotukhin t. Rusland, § § 52-57, 70-84).
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Les articles 9, 46, 1°, et 47 du décret de la Communauté flamande du - De artikelen 9, 46, 1°, en 47 van het decreet van de Vlaamse
25 mai 2012 relatif à la prévention et la lutte contre le dopage dans Gemeenschap van 25 mei 2012 betreffende de preventie en bestrijding
le sport violent l'article 11 de la loi spéciale du 8 août 1980 de van doping in de sport schenden artikel 11 van de bijzondere wet van 8
réformes institutionnelles si l'article 47 est interprété en ce sens augustus 1980 tot hervorming der instellingen, wanneer artikel 47 in
que la cause d'excuse exclusive de peine prévue par cette disposition die zin wordt geïnterpreteerd dat de erin geregelde strafuitsluitende
s'applique non seulement aux faits qui sont uniquement punissables en verschoningsgrond niet enkel geldt voor feiten die alleen strafbaar
vertu de l'article 46, 1°, de ce décret, mais également à la détention zijn op grond van artikel 46, 1°, van dat decreet, maar ook voor het
de substances interdites sanctionnée par la loi du 24 février 1921 bezit van verboden stoffen strafbaar gesteld bij de wet van 24
februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen,
concernant le trafic des substances vénéneuses, soporifiques, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen,
stupéfiantes, psychotropes, désinfectantes ou antiseptiques et des ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen
substances pouvant servir à la fabrication illicite de substances gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen
stupéfiantes et psychotropes. en psychotrope stoffen.
- Les articles 9, 46, 1°, et 47 du décret de la Communauté flamande du - De artikelen 9, 46, 1°, en 47 van het decreet van de Vlaamse
25 mai 2012 relatif à la prévention et la lutte contre le dopage dans Gemeenschap van 25 mei 2012 betreffende de preventie en bestrijding
le sport ne violent pas l'article 11 de la loi spéciale du 8 août 1980 van doping in de sport schenden artikel 11 van de bijzondere wet van 8
de réformes institutionnelles et les articles 10 et 11 de la augustus 1980 tot hervorming der instellingen en de artikelen 10 en 11
Constitution si l'article 47 est interprété en ce sens que la cause van de Grondwet niet, wanneer artikel 47 in die zin wordt
d'excuse exclusive de peine prévue par cette disposition s'applique geïnterpreteerd dat de erin geregelde strafuitsluitende
uniquement aux infractions décrites par l'article 46, 1°, de ce verschoningsgrond enkel geldt voor de in artikel 46, 1°, van dat
décret, et donc pas à la détention de substances interdites decreet omschreven misdrijven, en dus niet voor het bezit van verboden
sanctionnée par la loi du 24 février 1921 concernant le trafic des stoffen strafbaar gesteld bij de wet van 24 februari 1921 betreffende
substances vénéneuses, soporifiques, stupéfiantes, psychotropes, het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen,
désinfectantes ou antiseptiques et des substances pouvant servir à la psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de
fabrication illicite de substances stupéfiantes et psychotropes. stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, verdovende middelen en psychotrope stoffen.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 19 octobre 2017. op 19 oktober 2017.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^