← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 91/2017 du 6 juillet 2017 Numéro du rôle : 6628 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 12 du Code pénal, tel qu'il a été rétabli par l'article 19
de la loi du 15 mai 2006 « modifiant la loi du 8 avril La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels,
et des juges A. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 91/2017 du 6 juillet 2017 Numéro du rôle : 6628 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 12 du Code pénal, tel qu'il a été rétabli par l'article 19 de la loi du 15 mai 2006 « modifiant la loi du 8 avril La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 91/2017 van 6 juli 2017 Rolnummer : 6628 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 12 van het Strafwetboek, zoals hersteld bij artikel 19 van de wet van 15 mei 2006 « tot wijziging van de wet van 8 april 19 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 91/2017 du 6 juillet 2017 | Uittreksel uit arrest nr. 91/2017 van 6 juli 2017 |
Numéro du rôle : 6628 | Rolnummer : 6628 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 12 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 12 van het |
pénal, tel qu'il a été rétabli par l'article 19 de la loi du 15 mai | Strafwetboek, zoals hersteld bij artikel 19 van de wet van 15 mei 2006 |
2006 « modifiant la loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la | « tot wijziging van de wet van 8 april 1965 betreffende de |
jeunesse, [le] Code d'instruction criminelle, le Code pénal, le Code | jeugdbescherming, het Wetboek van strafvordering, het Strafwetboek, |
civil, la nouvelle loi communale et la loi du 24 avril 2003 réformant | het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe gemeentewet en de wet van 24 april |
l'adoption », posée par le Tribunal de première instance | 2003 tot hervorming van de adoptie », gesteld door de Nederlandstalige |
néerlandophone de Bruxelles. | Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. | samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de |
Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du | rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, |
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Groot, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 22 février 2017 en cause de C. D.B. contre l'Etat | Bij vonnis van 22 februari 2017 in zake C. D.B. tegen de Belgische |
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 28 | Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 28 |
février 2017, le Tribunal de première instance néerlandophone de | februari 2017, heeft de Nederlandstalige Rechtbank van eerste aanleg |
Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 19 de la loi du 15 mai 2006 ' modifiant la loi du 8 avril | « Schenden artikel 19 van de Wet van 15 mei 2006 tot wijziging van de |
1965 relative à la protection de la jeunesse, [le] Code d'instruction | Wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het Wetboek van |
criminelle, le Code pénal, le Code civil, la nouvelle loi communale et | Strafvordering, het Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe |
la loi du 24 avril 2003 réformant l'adoption ' et l'article 12 du Code | Gemeentewet en de Wet van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie |
pénal violent-ils les articles 10, 11 et 12 de la Constitution en ce | en artikel 12 van het Strafwetboek, de artikelen 10, 11 en 12 van de |
Grondwet, doordat personen die op het ogenblik van de door hen | |
que les personnes qui, au moment du crime, n'étaient pas âgées de | gepleegde misdaad de volle leeftijd van achttien jaar niet hadden |
dix-huit ans accomplis, peuvent ou non, selon qu'elles sont, à cet | bereikt, afhankelijk van het feit of zij dienaangaande vóór dan wel na |
égard, jugées au pénal avant ou après le 16 octobre 2006, être | 16 oktober 2006 strafrechtelijk worden berecht, al dan niet tot een |
condamnées à une peine privative de liberté à perpétuité ? ». | levenslange vrijheidsberovende straf kunnen worden veroordeeld ? ». |
Le 23 mars 2017, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi | Op 23 maart 2017 hebben de rechters-verslaggevers R. Leysen en T. |
Giet, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere wet | |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in kennis |
juges-rapporteurs R. Leysen et T. Giet ont informé la Cour qu'ils | gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen |
pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de | het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op |
l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. | voorafgaande rechtspleging. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 19 de la loi du 15 | B.1. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of artikel |
mai 2006 « modifiant la loi du 8 avril 1965 relative à la protection | 19 van de wet van 15 mei 2006 « tot wijziging van de wet van 8 april |
de la jeunesse, [le] Code d'instruction criminelle, le Code pénal, le | 1965 betreffende de jeugdbescherming, het Wetboek van strafvordering, |
Code civil, la nouvelle loi communale et la loi du 24 avril 2003 | het Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe gemeentewet en de |
réformant l'adoption » et l'article 12 du Code pénal violent les | wet van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie » en artikel 12 |
articles 10, 11 et 12 de la Constitution en ce que les personnes qui, | van het Strafwetboek bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11 en 12 |
van de Grondwet, doordat personen die op het ogenblik van de door hen | |
au moment du crime, n'étaient pas âgées de dix-huit ans accomplis, | gepleegde misdaad de volle leeftijd van achttien jaar niet hadden |
peuvent ou non, selon qu'elles sont, à cet égard, jugées au pénal | bereikt, afhankelijk van het feit of zij vóór dan wel na de |
avant ou après l'entrée en vigueur de l'article 19 de la loi du 15 mai | inwerkingtreding van artikel 19 van de wet van 15 mei 2006 |
2006, être condamnées à une peine privative de liberté à perpétuité. | strafrechtelijk werden berecht, al dan niet tot een levenslange |
vrijheidsberovende straf konden worden veroordeeld. | |
B.2. L'article 12 du Code pénal, abrogé par la loi du 10 juillet 1996, | B.2. Artikel 12 van het Strafwetboek, opgeheven bij de wet van 10 juli |
a été rétabli par l'article 19 de la loi du 15 mai 2006 « modifiant la | 1996, werd bij artikel 19 van de wet van 15 mei 2006 « tot wijziging |
loi du 8 avril 1965 relative à la protection de la jeunesse, [le] Code | van de wet van 8 april 1965 betreffende de jeugdbescherming, het |
d'instruction criminelle, le Code pénal, le Code civil, la nouvelle | Wetboek van strafvordering, het Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, |
loi communale et la loi du 24 avril 2003 réformant l'adoption » dans | de nieuwe gemeentewet en de wet van 24 april 2003 tot hervorming van |
la rédaction suivante : | de adoptie » hersteld in de volgende lezing : |
« La réclusion ou détention à perpétuité n'est pas prononcée à l'égard | « Levenslange opsluiting of levenslange hechtenis wordt niet |
d'une personne qui n'était pas âgée de dix-huit ans accomplis au | uitgesproken ten aanzien van een persoon die op het tijdstip van de |
moment du crime ». | misdaad de volle leeftijd van achttien jaar nog niet had bereikt ». |
Cette disposition est entrée en vigueur le 16 octobre 2006. | Die bepaling is in werking getreden op 16 oktober 2006. |
B.3. La loi du 15 mai 2006 « modifiant la loi du 8 avril 1965 relative | B.3. De wet van 15 mei 2006 « tot wijziging van de wet van 8 april |
à la protection de la jeunesse, [le] Code d'instruction criminelle, le | 1965 betreffende de jeugdbescherming, het Wetboek van strafvordering, |
Code pénal, le Code civil, la nouvelle loi communale et la loi du 24 | het Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe gemeentewet en de |
avril 2003 réformant l'adoption » et la loi du 15 mai 2006 « modifiant | wet van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie » en de wet van 15 |
la législation relative à la protection de la jeunesse et à la prise | mei 2006 « tot wijziging van de wetgeving betreffende de |
jeugdbescherming en het ten laste nemen van minderjarigen die een als | |
en charge des mineurs ayant commis un fait qualifié infraction » ont | misdrijf omschreven feit hebben gepleegd » wijzigden verschillende |
modifié plusieurs aspects du droit répressif de la jeunesse. En vertu | aspecten van het jeugdsanctierecht. Krachtens artikel 19 van de wet |
de l'article 19 de la loi du 15 mai 2006 « modifiant la loi du 8 avril | van 15 mei 2006 « tot wijziging van de wet van 8 april 1965 |
1965 relative à la protection de la jeunesse, [le] Code d'instruction | betreffende de jeugdbescherming, het Wetboek van strafvordering, het |
criminelle, le Code pénal, le Code civil, la nouvelle loi communale et | Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe gemeentewet en de wet |
la loi du 24 avril 2003 réformant l'adoption », la réclusion ou | van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie » kan een persoon die |
détention à perpétuité n'est pas prononcée à l'égard d'une personne | op het tijdstip van de misdaad de volle leeftijd van achttien jaar nog |
qui n'était pas âgée de dix-huit ans accomplis au moment du crime et | niet had bereikt en die uit handen wordt gegeven, niet meer worden |
veroordeeld tot een levenslange opsluiting of een levenslange | |
qui est dessaisie. | hechtenis. |
B.4. Dans l'affaire soumise au juge a quo, le demandeur a été condamné | B.4. In de zaak ten gronde werd de eiser bij een arrest van het Hof |
par un arrêt de la Cour d'assises du 20 octobre 1995 aux travaux | van Assisen van 20 oktober 1995 veroordeeld tot levenslange |
forcés à perpétuité pour un double meurtre commis à l'âge de dix-sept | dwangarbeid, wegens een dubbele moord gepleegd op de leeftijd van |
ans. Il conteste devant le juge civil le caractère licite de cette | zeventien jaar. Voor de burgerlijke rechter betwist hij de wettigheid |
peine prononcée plus de dix ans avant l'entrée en vigueur des dispositions en cause. Il ressort des faits portés devant le juge a quo que la question préjudicielle invite à comparer la situation des personnes qui n'étaient pas âgées de dix-huit ans accomplis au moment du crime et qui sont condamnées par une décision définitive à la réclusion ou la détention à perpétuité, en vertu du droit applicable au moment de leur jugement, à celle des personnes qui n'étaient pas âgées de dix-huit ans accomplis au moment du crime et qui ne peuvent être condamnées à cette peine, en vertu du droit applicable au moment de leur jugement. La question préjudicielle ne concerne dès lors aucunement un régime pénal transitoire ou l'application de la loi pénale dans le temps. B.5. La différence de traitement en cause repose sur la comparaison de deux régimes pénaux qui étaient applicables à des moments différents. Pour vérifier le respect du principe d'égalité et de non-discrimination, il n'est pas pertinent de comparer entre elles deux législations qui étaient applicables à des moments différents. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de poursuivre un objectif différent de celui qu'il poursuivait antérieurement et d'adopter des dispositions de nature à le réaliser. La seule | van die straf, die meer dan tien jaar vóór de inwerkingtreding van de in het geding zijnde bepalingen is uitgesproken. Uit de feiten voor de verwijzende rechter blijkt dat de prejudiciële vraag noopt tot het vergelijken van de situatie van de personen die op het tijdstip van de misdaad nog niet de volle leeftijd van achttien jaar hadden bereikt en die bij een definitieve beslissing zijn veroordeeld tot levenslange opsluiting of levenslange hechtenis, krachtens het op het ogenblik van hun berechting van toepassing zijnde recht, met die van de personen die op het tijdstip van de misdaad nog niet de volle leeftijd van achttien jaar hadden bereikt en die niet tot die straf kunnen worden veroordeeld, krachtens het op het ogenblik van hun berechting van toepassing zijnde recht. De prejudiciële vraag heeft bijgevolg geenszins betrekking op een strafrechtelijke overgangsregeling of op de toepassing van de strafwet in de tijd. B.5. Het in het geding zijnde verschil in behandeling steunt op de vergelijking van twee strafrechtelijke regelingen die op verschillende ogenblikken van toepassing waren. Om de inachtneming van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te beoordelen, is het niet relevant twee wettelijke regelingen te vergelijken die op verschillende ogenblikken van toepassing waren. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever een doelstelling na te streven die verschilt van die welke hij vroeger nastreefde en bepalingen aan te nemen die ze kunnen |
circonstance que le législateur ait pris une mesure différente de | verwezenlijken. De enkele omstandigheid dat de wetgever een maatregel |
celle qu'il avait adoptée antérieurement n'établit en soi aucune discrimination à l'égard des situations définitivement réglées par la loi antérieure, comme en l'espèce. B.6. Pour le surplus, selon un principe fondamental de notre ordre juridique, les décisions juridictionnelles ne peuvent être modifiées que par la mise en oeuvre de voies de recours. L'introduction d'une loi pénale plus clémente, plusieurs années après le prononcé de la peine, ne change rien à ce principe. Une telle loi ne rétroagit que dans la mesure où une décision pénale définitive n'a pas encore été prononcée. Si la décision pénale est devenue irrévocable, comme c'est le cas en l'espèce, la peine infligée peut être exécutée, même si la loi pénale est devenue plus clémente après la décision définitive prononçant la peine. Ceci ne porte pas atteinte à la liberté | heeft genomen die verschilt van die welke hij vroeger heeft genomen, houdt op zich geen discriminatie in ten opzichte van de situaties die definitief zijn geregeld bij de vroegere wet, zoals te dezen. B.6. Voor het overige kunnen rechterlijke beslissingen, volgens een fundamenteel beginsel van onze rechtsorde, niet worden gewijzigd dan ingevolge de aanwending van rechtsmiddelen. Aan dat beginsel wordt geen afbreuk gedaan door verscheidene jaren na de uitspraak van de straf een mildere strafwet in te voeren. De terugwerkende kracht van zulk een wet geldt enkel in zoverre er geen strafrechtelijke einduitspraak is. Is de strafrechtelijke beslissing onherroepelijk geworden, zoals te dezen, dan kan de opgelegde straf worden uitgevoerd, ook al zou de strafwet milder geworden zijn na de definitieve beslissing waarbij de straf is uitgesproken. Hierdoor wordt geen afbreuk gedaan aan de individuele vrijheid gewaarborgd bij |
individuelle garantie par l'article 12 de la Constitution. | artikel 12 van de Grondwet. |
B.7. Par ailleurs, indépendamment de la peine privative de liberté | B.7. Ongeacht de uitgesproken vrijheidsstraf kan een veroordeelde |
prononcée, un condamné peut toujours demander sa libération | bovendien steeds een voorwaardelijke invrijheidstelling aanvragen na |
conditionnelle après avoir purgé une partie de sa peine, sur la base | het ondergaan van een deel van zijn straf op basis van de |
des conditions temporelles déterminées à l'article 25 de la loi du 17 | tijdsvoorwaarden bepaald in artikel 25 van de wet van 17 mei 2006 |
mai 2006 relative au statut juridique externe des personnes condamnées | betreffende de externe rechtspositie van de veroordeelden tot een |
à une peine privative de liberté et aux droits reconnus à la victime | vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer toegekende rechten in het |
dans le cadre des modalités d'exécution de la peine. | raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten. |
B.8. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.8. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 12 du Code pénal, tel qu'il a été rétabli par l'article 19 | Artikel 12 van het Strafwetboek, zoals hersteld bij artikel 19 van de |
de la loi du 15 mai 2006 « modifiant la loi du 8 avril 1965 relative à | wet van 15 mei 2006 « tot wijziging van de wet van 8 april 1965 |
la protection de la jeunesse, [le] Code d'instruction criminelle, le | betreffende de jeugdbescherming, het Wetboek van strafvordering, het |
Code pénal, le Code civil, la nouvelle loi communale et la loi du 24 | Strafwetboek, het Burgerlijk Wetboek, de nieuwe gemeentewet en de wet |
avril 2003 réformant l'adoption », ne viole pas les articles 10, 11 et | van 24 april 2003 tot hervorming van de adoptie », schendt de |
12 de la Constitution. | artikelen 10, 11 en 12 van de Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi du 6 janvier 1989 sur la Cour | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
constitutionnelle, le 6 juillet 2017. | op 6 juli 2017. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
E. De Groot | E. De Groot |