Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 88/2017 du 6 juillet 2017 Numéro du rôle : 6484 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-13, § 3, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matiè La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 88/2017 du 6 juillet 2017 Numéro du rôle : 6484 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-13, § 3, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matiè La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 88/2017 van 6 juli 2017 Rolnummer : 6484 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-13, § 3, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 88/2017 du 6 juillet 2017 Uittreksel uit arrest nr. 88/2017 van 6 juli 2017
Numéro du rôle : 6484 Rolnummer : 6484
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-13, § In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-13, § 3, van de wet
3, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de van 21 november 1989 betreffende de verplichte
la responsabilité en matière de véhicules automoteurs, posée par la aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, gesteld door het
Cour de cassation. Hof van Cassatie.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût, rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en F.
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
Groot, voorzitterschap van voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 30 juin 2016 en cause de la Région flamande contre le Bij arrest van 30 juni 2016 in zake het Vlaamse Gewest tegen het
Fonds commun de garantie belge, dont l'expédition est parvenue au Belgisch Gemeenschappelijk Waarborgfonds, waarvan de expeditie ter
greffe de la Cour le 15 juillet 2016, la Cour de cassation a posé la griffie van het Hof is ingekomen op 15 juli 2016, heeft het Hof van
question préjudicielle suivante : Cassatie de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 19bis-13, § 3, de la loi du 21 novembre 1989 relative à « Schendt artikel 19bis-13, § 3 van de wet van 21 november 1989
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake
automoteurs viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est interprété en ce sens que, outre la personne lésée primaire par un accident causé par un véhicule non identifié, la personne lésée secondaire est aussi privée de la possibilité d'obtenir une indemnisation du dommage matériel de la part du Fonds commun de garantie, dès lors qu'une telle interprétation crée en effet une inégalité dans le chef des personnes lésées secondaires parce que les victimes d'un sinistre causé par un conducteur qui est confronté à un cas fortuit qui est aussi un véhicule non identifié ne peuvent prétendre qu'à l'indemnisation du dommage corporel, alors que les victimes d'un sinistre qui est causé par un conducteur qui est confronté à un simple cas fortuit peuvent prétendre à l'indemnisation motorrijtuigen de artikelen 10 en 11 Grondwet, indien het in die zin geïnterpreteerd wordt dat, naast de primaire schadelijder van een ongeval veroorzaakt door een niet-geïdentificeerd voertuig, ook de secundaire schadelijder de mogelijkheid ontzegd kan worden vergoeding voor materiële schade van het gemeenschappelijk waarborgfonds te verkrijgen, aangezien dergelijke interpretatie immers een ongelijkheid creëert in hoofde van de groep van secundaire schadelijders, omdat slachtoffers van een schadegeval dat veroorzaakt wordt door een bestuurder die geconfronteerd wordt met een toevallig feit dat tegelijkertijd een niet-geïdentificeerd voertuig is, enkel recht hebben op vergoeding van de lichamelijke schade, terwijl de slachtoffers van een schadegeval dat veroorzaakt wordt door een bestuurder die geconfronteerd wordt met een zuiver toevallig feit recht hebben op integrale vergoeding van zowel lichamelijke als
intégrale tant du dommage corporel que du dommage matériel ? ». materiële schade ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 19bis-13, § 3, de la loi du 21 novembre 1989 relative B.1.1. Artikel 19bis-13, § 3, van de wet van 21 november 1989
à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake
automoteurs dispose : motorrijtuigen bepaalt :
« Dans le cas prévu à l'article 19bis-11, § 1er, 7°), et lorsque « In het geval bedoeld bij artikel 19bis-11, § 1, 7°, en wanneer het
l'accident est survenu sur le territoire belge, le Roi peut limiter ongeval zich heeft voorgedaan op het Belgische grondgebied, kan de
les obligations du Fonds à l'indemnisation des dommages résultant de Koning de verplichtingen van het Fonds beperken tot de vergoeding van
lésions corporelles. de schade voortvloeiend uit lichamelijke letsels.
Toutefois, cette limitation n'est pas autorisée lorsque le Fonds Evenwel is een dergelijke beperking niet toegelaten wanneer het Fonds
indemnise en raison de lésions corporelles importantes encourues par vergoedt omwille van aanzienlijk lichamelijk letsel door enige
toute personne lésée d'un accident dans lequel des dommages matériels benadeelde opgelopen in een ongeval waarbij materiële schade werd
ont été causés par un véhicule non identifié. veroorzaakt door een niet-geïdentificeerd voertuig.
Sont considérées comme lésions corporelles importantes, les lésions Wordt beschouwd als aanzienlijk letsel, een lichamelijk letsel dat,
corporelles résultant d'un accident qui a occasionné soit : ingevolge het ongeval, ofwel :
1. le décès de la victime; 1. de dood van de benadeelde;
2. une invalidité permanente de 15 % ou plus; 2. een bestendige invaliditeit van 15 % of meer;
3. une invalidité temporaire d'un mois ou plus; 3. een tijdelijke invaliditeit van een maand of meer;
4. une hospitalisation de sept jours ou plus. 4. een hospitaalopname van zeven dagen of meer heeft veroorzaakt.
Le Roi peut préciser davantage les conditions dans lesquelles les De Koning kan de voorwaarden, waaronder een lichamelijk letsel als
lésions corporelles peuvent être considérées comme importantes ou en aanzienlijk wordt beschouwd, nader bepalen of de lijst ervan
compléter la liste. aanvullen.
Les dispositions du présent paragraphe ne sont pas d'application aux De bepalingen van deze paragraaf zijn niet van toepassing op de
conséquences des accidents qui se sont produits avant son entrée en gevolgen van de ongevallen die zich hebben voorgedaan voor zijn
vigueur ». inwerkingtreding ».
B.1.2. Pour répondre à la question préjudicielle, il faut également B.1.2. Voor de beoordeling van de prejudiciële vraag is tevens artikel
tenir compte de l'article 19bis-11 de la loi du 21 novembre 1989, qui 19bis-11 van de wet van 21 november 1989 van belang, dat bepaalt :
dispose : « § 1er. Toute personne lésée peut obtenir du Fonds la réparation des « § 1. Elke benadeelde kan van het Fonds de vergoeding bekomen van de
dommages causés par un véhicule automoteur : schade die door een motorrijtuig is veroorzaakt :
1°) lorsque l'entreprise d'assurances est déclarée en faillite; 1°) wanneer de verzekeringsonderneming failliet verklaard is;
2°) lorsque l'entreprise d'assurances débitrice des indemnités, ayant 2°) wanneer de vergoedingen verschuldigd zijn door een
renoncé à l'agrément en Belgique ou y ayant fait l'objet d'une mesure verzekeringsonderneming, die na afstand of intrekking van de toelating
de révocation ou d'une décision d'interdiction d'activité en in België of na het, met toepassing van artikel 71, § § 1, derde lid,
application de l'article 71, § 1er, alinéa 3 et § 2, de la loi du 9 en 2, van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle op de
juillet 1975 relative au contrôle des entreprises d'assurances, est en défaut d'exécuter ses obligations; 3°) lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à ladite réparation en raison d'un cas fortuit exonérant le conducteur du véhicule qui a causé l'accident; 4°) lorsque, en cas de vol, de violence ou de recel, la responsabilité civile à laquelle le véhicule peut donner lieu n'est pas assurée, conformément à l'exclusion légalement permise; 5°) lorsque, dans un délai de trois mois à compter de la date à laquelle elle a présenté à l'entreprise d'assurances du véhicule dont la participation à la circulation a causé l'accident ou à son représentant chargé du règlement des sinistres une demande d'indemnisation, l'entreprise d'assurances ou son représentant chargé du règlement des sinistres n'a pas donné de réponse motivée aux éléments de la demande; 6°) lorsque l'entreprise d'assurances n'a pas désigné de représentant chargé du règlement des sinistres; verzekeringsondernemingen, opgelegde verbod van activiteit, haar verplichtingen niet nakomt; 3°) wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot die vergoeding verplicht is om reden van een toevallig feit waardoor de bestuurder van het voertuig dat het ongeval veroorzaakte, vrijuit gaat; 4°) wanneer in geval van diefstal, geweldpleging of heling, de burgerrechtelijke aansprakelijkheid waartoe het motorrijtuig aanleiding kan geven, niet verzekerd is, overeenkomstig de wettelijk geoorloofde uitsluiting; 5°) indien binnen drie maanden na de datum waarop hij zijn verzoek tot schadevergoeding heeft ingediend bij de verzekeringsonderneming van het voertuig waarmee, door deelneming aan het verkeer, het ongeval is veroorzaakt of bij haar schaderegelaar, die verzekeringsonderneming of haar schaderegelaar hem geen met redenen omkleed antwoord op de diverse punten in het verzoek heeft verstrekt; 6°) indien de verzekeringsonderneming heeft nagelaten om een schaderegelaar aan te wijzen;
7°) si le véhicule automoteur qui a causé l'accident ne peut pas être 7°) indien het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet
identifié; dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne kan worden geïdentificeerd; in dat geval wordt het Fonds in de plaats
responsable; gesteld van de aansprakelijke persoon;
8°) lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à ladite 8°) wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot die vergoeding
réparation soit du fait que l'obligation d'assurance n'a pas été verplicht is hetzij omdat de verzekeringsplicht niet nageleefd werd,
respectée, soit parce que, dans les deux mois après l'accident, il est hetzij de verzekeringsonderneming binnen twee maanden na het ongeval
impossible d'identifier l'entreprise d'assurances. niet kan geïdentificeerd worden.
§ 2. Par dérogation au 7°) du paragraphe précédent, si plusieurs § 2. In afwijking van 7°) van de voorgaande paragraaf, indien
véhicules sont impliqués dans l'accident et s'il n'est pas possible de verscheidene voertuigen bij het ongeval zijn betrokken en indien het
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft
déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident, l'indemnisation de la veroorzaakt, wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in
personne lésée est répartie, par parts égales, entre les assureurs gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke
couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces véhicules, à aansprakelijkheid van de bestuurders van deze voertuigen dekken, met
l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in
engagée ». het geding komt ».
B.2. En vertu de l'article 19bis-13, § 3, combiné avec l'article B.2. Krachtens artikel 19bis-13, § 3, juncto artikel 19bis-11, § 1,
19bis-11, § 1er, 7°, de la loi du 21 novembre 1989, lorsque le dommage 7°, van de wet van 21 november 1989 wordt de schadevergoeding van de
est causé par un véhicule non identifié, l'indemnisation de la benadeelde persoon, in geval de schade wordt veroorzaakt door een
personne lésée est limitée au dommage résultant de lésions niet-geïdentificeerd voertuig, beperkt tot de schade die voortvloeit
corporelles. uit lichamelijke letsels.
Il est demandé à la Cour si l'article 19bis-13, § 3, précité est Aan het Hof wordt gevraagd of het voormelde artikel 19bis-13, § 3,
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que « bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre
outre la personne lésée primaire victime d'un accident causé par un het « naast de primaire schadelijder van een ongeval veroorzaakt door
véhicule non identifié, la personne lésée secondaire est aussi privée een niet-geïdentificeerd voertuig, ook de secundaire schadelijder de
de la possibilité d'obtenir une indemnisation du dommage matériel de mogelijkheid [ontzegt] vergoeding voor materiële schade van het
la part du Fonds commun de garantie ». gemeenschappelijk waarborgfonds te verkrijgen ».
Selon le juge a quo, il serait ainsi établi une différence de Daardoor zou, volgens de verwijzende rechter, een verschil in
traitement entre les personnes lésées secondaires, « parce que les behandeling bestaan tussen secundaire schadelijders, « omdat
victimes d'un sinistre causé par un conducteur qui est confronté à un slachtoffers van een schadegeval dat veroorzaakt wordt door een
cas fortuit qui est aussi un véhicule non identifié ne peuvent prétendre qu'à l'indemnisation du dommage corporel, alors que les victimes d'un sinistre qui est causé par un conducteur qui est confronté à un simple cas fortuit peuvent prétendre à l'indemnisation intégrale tant du dommage corporel que du dommage matériel ». B.3.1. Il ressort des faits de la cause et des motifs de la décision de renvoi qu'un véhicule non identifié a causé un accident qui a occasionné des dommages à un véhicule identifié et aux biens matériels de la Région flamande. Le conducteur du véhicule identifié peut uniquement obtenir la bestuurder die geconfronteerd wordt met een toevallig feit dat tegelijkertijd een niet-geïdentificeerd voertuig is, enkel recht hebben op vergoeding van de lichamelijke schade, terwijl slachtoffers van een schadegeval dat veroorzaakt wordt door een bestuurder die geconfronteerd wordt met een zuiver toevallig feit recht hebben op integrale vergoeding van zowel lichamelijke als materiële schade ». B.3.1. Uit de feiten van de zaak en de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat een niet-geïdentificeerd voertuig een ongeval heeft veroorzaakt, waarbij schade is berokkend aan een geïdentificeerd voertuig en aan de materiële goederen van het Vlaamse Gewest. Aan de bestuurder van het geïdentificeerde voertuig kan enkel de
réparation du dommage résultant de lésions corporelles, en application schade die voortvloeit uit lichamelijke letsels worden vergoed met
de l'article 19bis-11, § 1er, 7°, combiné avec l'article 19bis-13, § toepassing van artikel 19bis-11, § 1, 7°, juncto artikel 19bis-13, §
3, de la loi en cause. Il ne peut pas invoquer le régime 3, van de in het geding zijnde wet. Hij kan zich niet beroepen op de
d'indemnisation du Fonds de garantie applicable en raison d'un « cas vergoedingsregeling van het Waarborgfonds om reden van een « toevallig
feit » omdat, ook al leverde het rijgedrag van de bestuurder van het
fortuit », parce que, même si le comportement du conducteur du niet-geïdentificeerde voertuig voor de bestuurder van het
véhicule non identifié a constitué pour le conducteur du véhicule geïdentificeerde voertuig een toevallig feit op, dat toevallig feit
identifié un cas fortuit, ce n'est pas en raison de ce cas fortuit niet de reden is waarom geen enkele erkende verzekeringsonderneming
qu'aucune entreprise d'assurances agréée n'est tenue de réparer le tot vergoeding van de toegebrachte schade verplicht is, maar wel het
dommage, mais bien parce que l'identité du véhicule ayant causé feit dat de identiteit van het voertuig dat het ongeval heeft
l'accident n'est pas établie (Cass., 20 juin 1991, Pas., 1991, I, n° veroorzaakt niet is vastgesteld (Cass., 20 juni 1991, Arr. Cass.,
548; Cass., 25 juin 1992, Pas., 1992, I, n° 566; Cass., 8 mai 1998, 1990-1991, nr. 548; Cass., 25 juni 1992, Arr. Cass., 1991-1992, nr.
Pas., 1998, I, n° 230). 566; Cass., 8 mei 1998, Arr. Cass., 1998, nr. 230).
Bovendien dient het toevallig feit te worden beoordeeld ten aanzien
De surcroît, le cas fortuit doit être apprécié dans le chef du van de bestuurder van het voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt
conducteur du véhicule qui a causé l'accident (Cass., 2 mai 1989, (Cass., 2 mei 1989, Arr. Cass., 1988-1989, nr. 497; Cass., 20 juni
Pas., I, 1989, n° 497; Cass., 20 juin 1991, Pas., 1991, I, n° 548). 1991, Arr. Cass., 1990-1991, nr. 548).
B.3.2. La question préjudicielle interroge la Cour sur la B.3.2. In de prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd naar de
compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution de la bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van het
différence de traitement entre les personnes lésées secondaires qui verschil in behandeling tussen de secundaire schadelijders die het
sont victimes d'un accident de roulage impliquant un véhicule non slachtoffer zijn van een verkeersongeval met een niet-geïdentificeerd
identifié et les personnes lésées secondaires qui sont victimes d'un voertuig en de secundaire schadelijders die het slachtoffer zijn van
accident de roulage survenu à la suite d'un cas fortuit. een verkeersongeval ingevolge een toevallig feit.
Conformément à l'arrêt de renvoi, il convient d'entendre par personne Overeenkomstig het verwijzingsarrest dient te worden begrepen onder
lésée primaire « la personne lésée impliquée dans l'accident » et par primaire schadelijder « de bij het ongeval betrokken schadelijder » en
personne lésée secondaire « la victime d'un dommage résultant du onder secundaire schadelijder « degene die het slachtoffer is van
comportement d'un conducteur identifié lui-même confronté à un schade geleden door het gedrag van een geïdentificeerde bestuurder die
véhicule non identifié qui constitue pour lui un cas de force majeure zelf werd geconfronteerd met een niet-geïdentificeerd voertuig dat
». voor hem een geval van overmacht uitmaakt ».
B.4.1. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 19bis-13, § B.4.1. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 19bis-13, § 3,
3, et de l'article 19bis-11, § 1er, de la loi du 21 novembre 1989 que en artikel 19bis-11, § 1, van de wet van 21 november 1989 blijkt dat
ces articles reprennent les anciens articles 79 et 80 de la loi du 9 die artikelen de overname betreffen van de voorheen bestaande
juillet 1975 relative au contrôle des entreprises d'assurances (Doc. artikelen 79 en 80 van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle
parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1716/001, p. 17). Par l'article 7 de der verzekeringsondernemingen (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC
la loi du 22 août 2002, les dispositions relatives à l'assurance 50-1716/001, p. 17). Bij artikel 7 van de wet van 22 augustus 2002
obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules automoteurs werden de bepalingen betreffende de verplichte
contenues dans la loi du 9 juillet 1975 ont été transférées dans la aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen verplaatst van de
loi du 21 novembre 1989. wet van 9 juli 1975 naar de wet van 21 november 1989.
B.4.2. Il ressort des travaux préparatoires des articles 79 et 80 de B.4.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de artikelen 79 en 80
la loi du 9 juillet 1975 que, de façon générale, le législateur avait van de wet van 9 juli 1975 blijkt dat, op algemene wijze, de wetgever
pour objectif de suppléer au défaut de couverture de la responsabilité beoogde het gebrek aan dekking van de burgerlijke aansprakelijkheid
civile en matière de véhicules automoteurs, secteur dans lequel inzake motorrijtuigen, een sector waarin de verzekering verplicht is,
l'assurance est obligatoire; à cette fin, il a prévu la création d'un te verhelpen; daartoe heeft hij voorzien in de oprichting van een
Fonds commun de garantie ayant pour mission de réparer les dommages Gemeenschappelijk Waarborgfonds dat tot taak heeft de schade te
causés par un véhicule automoteur dans les hypothèses visées à
l'article 80 de la loi du 9 juillet 1975, actuellement l'article herstellen die in de in artikel 80 van de wet van 9 juli 1975, thans
19bis-11 de la loi du 21 novembre 1989. artikel 19bis-11 van de wet van 21 november 1989, bedoelde gevallen
door een motorrijtuig is veroorzaakt.
« Ces articles mettent sur pied un système d'intervention lorsque, « Aan de hand van deze artikelen wordt een tegemoetkomingsstelsel in
het leven geroepen. Hierop kan een beroep worden gedaan, als voor een
pour un secteur où l'assurance est imposée par la loi - la tak, waarin de verzekering bij de wet is opgelegd - de
responsabilité civile en matière de véhicules automobiles - il y a burgerrechtelijke aansprakelijkheid inzake motorrijtuigen - de dekking
absence de couverture. Cette absence de couverture peut résulter de ontbreekt. Dit gemis aan dekking kan uit allerlei toestanden
plusieurs situations, dont les plus importantes résultent certainement voortspruiten, waarvan de belangrijkste gewis hieruit voortvloeien,
du fait que le responsable - et donc l'assureur - n'est pas connu, ou dat de aansprakelijke persoon - en dus de verzekeraar - onbekend is,
que l'assureur est en faillite » (Doc. parl., Sénat, 1970-1971, n° of dat de verzekeraar in staat van faillissement verkeert » (Parl.
269, p. 48). St., Senaat, 1970-1971, nr. 269, p. 48).
Il ressort des travaux préparatoires que c'est également en se fondant Uit de parlementaire voorbereiding volgt dat het eveneens is door zich
sur le caractère obligatoire de l'assurance de la responsabilité en te baseren op het verplichte karakter van de
matière de véhicules automoteurs que le législateur (article 79, § 4, aansprakelijkheidsverzekering inzake motorvoertuigen dat de wetgever
de la loi du 9 juillet 1975) a mis à charge des entreprises (artikel 79, § 4, van de wet van 9 juli 1975) de financiering van het
Gemeenschappelijk Waarborgfonds ten laste heeft gelegd van de
d'assurances qui pratiquent ladite assurance le financement du Fonds verzekeringsondernemingen die in de genoemde verzekeringstak werkzaam
commun de garantie : zijn :
« La Commission des Affaires économiques a, pour sa part, adopté le « De Commissie voor de Economische Zaken heeft harerzijds het door de
système présenté par le Gouvernement, estimant que répartir la charge Regering voorgedragen stelsel aanvaard omdat ze oordeelde dat het
financière de l'intervention du Fonds sur la collectivité des assurés omslaan van de financiële last van het optreden van het Fonds over de
' automobile ' plutôt que sur les assurés de la compagnie faillie ou gemeenschap der ' motorrijtuig '-verzekerden veeleer dan over de
verzekerden van de gefailleerde maatschappij of over alle
sur l'ensemble des contribuables, est une option fondée eu égard au belastingplichtigen, een verantwoorde keuze is op grond van het
régime de l'assurance obligatoire qui existe pour la réparation des bestaand stelsel der verplichte verzekering voor de vergoeding van de
accidents de la circulation » (Doc. parl., Sénat, 1970-1971, n° 570, verkeersongevallen » (Parl. St., Senaat, 1970-1971, nr. 570, p. 51).
p. 51). B.4.3. En ce qui concerne la faculté donnée au Roi d'étendre B.4.3. Wat betreft de aan de Koning verleende mogelijkheid om de
l'intervention du Fonds de garantie aux dommages matériels (article tegemoetkoming van het Waarborgfonds uit te breiden tot de materiële
80, § 1er, alinéa 3) et l'exclusion, à cet égard, de l'hypothèse de la non-identification du véhicule ayant causé l'accident, les travaux préparatoires indiquent différents éléments pris en considération par le législateur, parmi lesquels, d'une part, le souci de préserver le Fonds du risque de fraude et de collusion et, d'autre part, celui de couvrir prioritairement les dommages corporels. Ainsi, il a été exposé : « D'après la loi du 1er juillet 1956, le Fonds commun ne peut être mis en cause que pour la réparation des dommages corporels. schade (artikel 80, § 1, derde lid, van de wet van 9 juli 1975) en de uitsluiting, in dat verband, van het geval van de niet-identificatie van het voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, wordt in de parlementaire voorbereiding gewezen op verscheidene elementen die door de wetgever in aanmerking zijn genomen, waaronder, enerzijds, de zorg om het Waarborgfonds te behoeden voor het risico van fraude en heimelijke verstandhouding en, anderzijds, de zorg om bij voorrang lichamelijke letsels te dekken. Aldus is het volgende uiteengezet : « Volgens de wet van 1 juli 1956 kan het Gemeenschappelijk Fonds alleen tot vergoeding van lichamelijke schaden worden aangesproken.
[...] [...]
S'il s'agit de véhicules non identifiés, il faut éviter qu'on ne soit trop aisément tenté de recourir à la fraude ou à la collusion pour obtenir la réparation de dégâts subis dans des conditions étrangères au champ d'application du Fonds commun de garantie. Il faut retenir, en outre, que parmi ces véhicules il peut s'en trouver qui appartiennent à des catégories dispensées de l'obligation d'assurance et, par conséquent, de toute charge contributive au Fonds commun de garantie. Dans ces conditions, on admettra que le Fonds de garantie ne doive pas intervenir d'une manière aussi complète que l'assureur. Gaat het om niet geïdentificeerde motorrijtuigen, dan moet worden vermeden dat men al te gemakkelijk zou geneigd zijn bedrog of collusie aan te wenden om van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds vergoeding van geleden schade te bekomen in gevallen waarin het Fonds niet aansprakelijk is. Bovendien moet men indachtig zijn dat zich daaronder motorrijtuigen kunnen bevinden die van de verzekeringsplicht zijn vrijgesteld en dus niet tot het Gemeenschappelijk Waarborgfonds moeten bijdragen. Het is dan ook begrijpelijk dat het Gemeenschappelijk Waarborgfonds niet op zo volstrekte wijze als de verzekeraar tot uitkering gehouden is.
Le législateur de 1956 a pour ces motifs exclu les dégâts purement Daarom had de wetgever van 1956 de zuiver stoffelijke schade
matériels estimant qu'il importait avant tout que les dommages uitgesloten, daar hij van mening was dat in de eerste plaats de
corporels subis par la victime et sa famille soient indemnisés de lichamelijke schade van het slachtoffer en zijn gezinsleden volledig
manière complète tout comme si l'auteur de l'accident était assuré moet worden vergoed, als ware de dader van het ongeval op geldige en
valablement et efficacement. afdoende wijze verzekerd.
Pour les dommages résultant des lésions corporelles, il est donc tenu Voor schade uit lichamelijke letsels wordt dus zowel met het
compte tant du préjudice matériel que du préjudice moral. berokkende stoffelijk als zedelijk nadeel rekening gehouden.
On ne contestera pas que les dégâts matériels subis par les victimes sont loin d'avoir la même importance, du point de vue social. Sauf exception, il s'agit de dégâts causés à un véhicule automobile. L'indemnisation de ce genre de dégâts peut, dans la plupart des cas, être obtenue de l'auteur responsable. L'automobiliste peut d'ailleurs parer à peu de frais aux risques dépassant une certaine limite en s'assurant contre ceux-ci non seulement lorsqu'ils ont été causés par un autre automobiliste mais encore dans les cas où ils pourraient être dus au fait d'un piéton, d'un cycliste, d'un véhicule hippomobile, d'animaux divagants ou en troupeaux, de la force majeure, de sa propre faute ou de celle de ses préposés. Niemand zal betwisten dat voor de slachtoffers stoffelijke schade uit een sociaal oogpunt heel wat minder belang heeft. Behoudens uitzondering gaat het hier om schade aan motorrijtuigen. Vergoeding van zodanige schade kan in de meeste gevallen van de aansprakelijke dader worden bekomen. De automobilist kan trouwens met weinig kosten dekking bekomen tegen risico's boven een bepaalde grens, door zich te verzekeren tegen schade die veroorzaakt is niet alleen door een andere automobilist, maar ook door een voetganger, een fietser, een door paarden getrokken rijtuig, zwervende dieren, kudden, overmacht, eigen schuld of schuld van aangestelden.
[...] [...]
Par voie de conséquence, l'intervention du Fonds de garantie devrait Gevolg hiervan is dat de opdracht van het Waarborgfonds zou moeten
s'étendre aux dommages matériels dans les cas repris sous les nos 2 et uitgebreid worden tot de stoffelijke schade in de gevallen onder 2° en
4 du § 1er, c'est-à-dire en cas de non assurance et en cas 4° van § 1, te weten het geval van niet-verzekering en het geval van
d'insolvabilité de l'assureur. onvermogen van de verzekeraar.
Le présent projet donne les pouvoirs nécessaires au Roi, pour tenir Het ontwerp verleent aan de Koning de nodige bevoegdheid om met dit
compte de cet avis tout en limitant l'intervention du Fonds de advies rekening te houden, en de bijdrageplicht van het Waarborgfonds
garantie, de manière à ne mettre à sa charge ni un grand nombre de zodanig af te bakenen dat het niet gehouden is tot een groot aantal
petits litiges ni des indemnités trop élevées. kleine uitkeringen of tot al te grote schadevergoedingen.
Cela permettra de continuer à réparer intégralement les dommages Zo kan worden voortgegaan met de volledige vergoeding van lichamelijke
corporels dont l'indemnisation incombe au Fonds de garantie » (Doc. schaden, waartoe het Waarborgfonds is gehouden » (Parl. St., Kamer,
parl., Chambre, 1963-1964, n° 851/1, pp. 18 et 19). 1963-1964, nr. 851/1, pp. 18 en 19).
B.4.4. L'article 80, § 1er, alinéa 3, de la loi du 9 juillet 1975 a B.4.4. Artikel 80, § 1, derde lid, van de wet van 9 juli 1975 is
été remplacé par l'article 19bis-13, § 3, de la loi du 21 novembre vervangen door artikel 19bis-13, § 3, van de wet van 21 november 1989,
1989, qui « reprend, de manière négative, ce qui est prévu dat thans op « negatieve wijze [zegt] hetgeen nu is vastgesteld bij
actuellement par le dernier alinéa de la disposition précitée » (Doc. het laatste lid van eerder genoemde bepaling » (Parl. St., Kamer,
parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-1716/001, p. 19). 2001-2002, DOC 50-1716/001, p. 19).
B.5. L'article 19bis-13, § 3, alinéa 1er, habilite le Roi à limiter B.5. Artikel 19bis-13, § 3, eerste lid, machtigt de Koning ertoe de
l'intervention du Fonds de garantie à l'indemnisation du dommage tegemoetkoming van het Waarborgfonds te beperken tot de vergoeding van
résultant de lésions corporelles dans le cas visé à l'article de schade voortvloeiend uit lichamelijke letsels in het geval bedoeld
19bis-11, § 1er, 7°, c'est-à-dire lorsque l'accident de roulage a été in artikel 19bis-11, § 1, 7°, namelijk het geval waarin het
verkeersongeval door een niet-geïdentificeerd voertuig is veroorzaakt,
causé par un véhicule non identifié, sauf lorsque le Fonds indemnise behalve wanneer het Waarborgfonds vergoedt vanwege aanzienlijk
en raison de lésions corporelles importantes, situation dans laquelle lichamelijk letsel, situatie waarin de materiële schade ook dient te
le dommage matériel doit également être réparé (article 19bis-13, § 3, alinéa 2). En considération de l'objectif du législateur, il n'est pas sans justification raisonnable d'exclure l'indemnisation des dommages matériels en cas de non-identification du véhicule ayant causé l'accident, cette hypothèse impliquant en effet un risque substantiel de déclarations frauduleuses, avec la charge pécuniaire importante qui en résulterait pour le Fonds de garantie. A cause de ce risque de déclarations frauduleuses, il n'est pas non plus sans justification raisonnable, pour les mêmes raisons, que des personnes lésées secondaires ne puissent obtenir réparation des dommages matériels en cas de non-identification du véhicule ayant causé l'accident. worden vergoed (artikel 19bis-13, § 3, tweede lid). Rekening houdend met de doelstelling van de wetgever, is het niet zonder redelijke verantwoording de vergoeding van materiële schade, in geval van niet-identificatie van het voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, uit te sluiten; dat geval impliceert immers een substantieel risico van frauduleuze verklaringen, met de aanzienlijke geldelijke last die eruit zou voortvloeien voor het Waarborgfonds. Vanwege dat risico van frauduleuze verklaringen is het eveneens niet zonder redelijke verantwoording, om dezelfde redenen, dat secundaire schadelijders geen vergoeding kunnen krijgen voor de materiële schade in geval van niet-identificatie van het voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt.
B.6. En limitant aux lésions corporelles la possibilité de réparer le B.6. In zoverre artikel 19bis-13, § 3, de mogelijkheid tot vergoeding
dommage lorsque l'accident est causé par un véhicule non identifié, van de schade beperkt tot lichamelijke letsels wanneer het ongeval
l'article 19bis-13, § 3, n'est pas incompatible avec les articles 10 door een niet-geïdentificeerd voertuig wordt veroorzaakt, is het niet
et 11 de la Constitution. onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 19bis-13, § 3, de la loi du 21 novembre 1989 relative à Artikel 19bis-13, § 3, van de wet van 21 november 1989 betreffende de
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen schendt
automoteurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 6 juillet 2017. op 6 juli 2017.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^