Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 79/2017 du 15 juin 2017 Numéro du rôle : 6617 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1382 du Code civil, posée par le Tribunal de police du Hainaut, division Mons. La Cour constitutionnelle, comp après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...)"
Extrait de l'arrêt n° 79/2017 du 15 juin 2017 Numéro du rôle : 6617 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1382 du Code civil, posée par le Tribunal de police du Hainaut, division Mons. La Cour constitutionnelle, comp après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procédu(...) Uittreksel uit arrest nr. 79/2017 van 15 juni 2017 Rolnummer 6617 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Politierechtbank Henegouwen, afdeling Bergen. Het Grondwettelijk Hof, I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 79/2017 du 15 juin 2017 Uittreksel uit arrest nr. 79/2017 van 15 juni 2017
Numéro du rôle : 6617 Rolnummer 6617
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1382 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1382 van het
civil, posée par le Tribunal de police du Hainaut, division Mons. Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Politierechtbank Henegouwen,
afdeling Bergen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût, assistée du rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Daoût,
greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 10 novembre 2016 en cause de la Communauté française Bij vonnis van 10 november 2016 in zake de Franse Gemeenschap tegen de
contre la SA « Ethias », dont l'expédition est parvenue au greffe de nv « Ethias », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
la Cour le 20 février 2017, le Tribunal de police du Hainaut, division ingekomen op 20 februari 2017, heeft de Politierechtbank Henegouwen,
Mons, a posé la question préjudicielle suivante : afdeling Bergen, de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 1382 du Code civil en ce qu'il est interprété comme « Is artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in zoverre het in die
zin wordt geïnterpreteerd dat het de Franse Gemeenschap, handelend in
permettant à la Communauté française agissant en sa qualité haar hoedanigheid van openbare werkgever, de mogelijkheid biedt
d'employeur public, d'obtenir remboursement de la totalité de la terugbetaling te verkrijgen van de volledige bezoldiging en van de
rémunération et des charges grevant la rémunération d'un de ses agents lasten die zijn geheven op de bezoldiging van een van haar
durant ses absences consécutives à un accident imputable à la faute personeelsleden tijdens diens afwezigheden ingevolge een ongeval dat
d'un tiers car elle n'a pu bénéficier de ses prestations de travail en aan de fout van een derde te wijten is, omdat zij diens
contrepartie, mais comme ne permettant pas à la Communauté française, arbeidsprestaties niet als tegenprestatie heeft kunnen genieten, maar
agissant en qualité de pouvoir subsidiant, d'obtenir le remboursement dat het de Franse Gemeenschap, handelend in de hoedanigheid van
de ces mêmes montants n'est-il pas contraire aux articles 10 et 11 de subsidiërende overheid, niet de mogelijkheid biedt de terugbetaling
van diezelfde bedragen te verkrijgen, in strijd met de artikelen 10 en
la Constitution, et, le cas échéant, à l'article 24 de la 11 van de Grondwet en, in voorkomend geval, met artikel 24 van de
Constitution, en ce que, dans les deux hypothèses, le paiement de Grondwet, in zoverre in beide gevallen de betaling van die bezoldiging
cette rémunération incombe à la Communauté française ? ". voor rekening is van de Franse Gemeenschap ? ».
Le 8 mars 2017, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la loi Op 8 maart 2017 hebben de rechters-verslaggevers J.-P. Moerman en A.
Alen, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere wet
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in kennis
juges-rapporteurs J.-P. Moerman et A. Alen ont informé la Cour qu'ils gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te stellen
pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op
l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. voorafgaande rechtspleging.
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 1382 du Code civil dispose : B.1. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek bepaalt :
« Tout fait quelconque de l'homme, qui cause à autrui un dommage, « Elke daad van de mens, waardoor aan een ander schade wordt
oblige celui par la faute duquel il est arrivé, à le réparer ». veroorzaakt, verplicht degene door wiens schuld de schade is ontstaan, deze te vergoeden ».
B.2. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que la Cour est B.2. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het Hof
invitée à statuer sur la compatibilité de cette disposition wordt verzocht uitspraak te doen over de bestaanbaarheid van die
législative avec les articles 10, 11 et 24, § 4, de la Constitution en wetsbepaling met de artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de Grondwet
ce qu'elle introduirait une différence de traitement entre, d'une doordat zij een verschil in behandeling zou invoeren tussen,
part, la Communauté française agissant en qualité de pouvoir organisateur d'un établissement d'enseignement et, d'autre part, la Communauté française agissant en qualité de pouvoir subsidiant d'un tel établissement, dans la mesure où ce ne serait qu'en sa première qualité qu'elle pourrait obtenir auprès du tiers fautif responsable d'un accident sur le chemin du travail causé à un enseignant le remboursement de la rémunération et des charges qui y sont liées versées au profit de cet enseignant durant ses périodes d'absence liées à l'incapacité de travail résultant de cet accident. enerzijds, de Franse Gemeenschap, handelend in de hoedanigheid van inrichtende macht van een onderwijsinstelling en, anderzijds, de Franse Gemeenschap, handelend in de hoedanigheid van subsidiërende overheid van een dergelijke instelling, in zoverre het slechts in haar eerste hoedanigheid zou zijn dat zij bij de schuldige derde die aansprakelijk is voor een aan een leerkracht veroorzaakt ongeval op de weg naar en van het werk, de terugbetaling zou kunnen verkrijgen van de bezoldiging en van de daarmee verbonden lasten die ten voordele van die leerkracht zijn betaald tijdens diens periodes van afwezigheid die verbonden zijn met de arbeidsongeschiktheid als gevolg van dat ongeval.
B.3.1. L'article 10 de la Constitution dispose : B.3.1. Artikel 10 van de Grondwet bepaalt :
« Il n'y a dans l'Etat aucune distinction d'ordres. « Er is in de Staat geen onderscheid van standen.
Les Belges sont égaux devant la loi; seuls ils sont admissibles aux De Belgen zijn gelijk voor de wet; zij alleen zijn tot de burgerlijke
emplois civils et militaires, sauf les exceptions qui peuvent être en militaire bedieningen benoembaar, behoudens de uitzonderingen die
établies par une loi pour des cas particuliers. voor bijzondere gevallen door een wet kunnen worden gesteld.
L'égalité des femmes et des hommes est garantie ». De gelijkheid van vrouwen en mannen is gewaarborgd ».
L'article 11 de la Constitution dispose : Artikel 11 van de Grondwet bepaalt :
« La jouissance des droits et libertés reconnus aux Belges doit être « Het genot van de rechten en vrijheden aan de Belgen toegekend moet
assurée sans discrimination. A cette fin, la loi et le décret zonder discriminatie verzekerd worden. Te dien einde waarborgen de wet
garantissent notamment les droits et libertés des minorités en het decreet inzonderheid de rechten en vrijheden van de
idéologiques et philosophiques ». ideologische en filosofische minderheden ».
Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat
différence de traitement soit établie entre des catégories de een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust
qu'elle soit raisonnablement justifiée. en het redelijk verantwoord is.
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de
et le but visé. aangewende middelen en het beoogde doel.
B.3.2. L'article 24, § 4, de la Constitution dispose : B.3.2. Artikel 24, § 4, van de Grondwet bepaalt :
« Tous les élèves ou étudiants, parents, membres du personnel et « Alle leerlingen of studenten, ouders, personeelsleden en
établissements d'enseignement sont égaux devant la loi ou le décret. onderwijsinstellingen zijn gelijk voor de wet of het decreet. De wet
La loi et le décret prennent en compte les différences objectives, en het decreet houden rekening met objectieve verschillen, waaronder
notamment les caractéristiques propres à chaque pouvoir organisateur, de eigen karakteristieken van iedere inrichtende macht, die een
qui justifient un traitement approprié ». aangepaste behandeling verantwoorden ».
Cette disposition énonce, dans le domaine de l'enseignement, le Die bepaling vestigt, op het vlak van onderwijs, het beginsel van
principe d'égalité et de non-discrimination qui se déduit des articles gelijkheid en niet-discriminatie dat is afgeleid uit de artikelen 10
10 et 11 de la Constitution. en 11 van de Grondwet.
La Communauté française n'étant ni élève ou étudiant, ni parent, Aangezien de Franse Gemeenschap noch een leerling of student, noch een
membre du personnel ou établissement d'enseignement au sens de ouder, personeelslid of onderwijsinstelling in de zin van artikel 24,
l'article 24, § 4, de la Constitution, cette disposition ne pourrait § 4, van de Grondwet is, zou aan die bepaling geen afbreuk kunnen
être violée par une différence de traitement entre deux qualités de la worden gedaan door een verschil in behandeling tussen twee
Communauté française. hoedanigheden van de Franse Gemeenschap.
B.4.1. L'article 25 de la loi du 29 mai 1959 « modifiant certaines B.4.1. Artikel 25 van de wet van 29 mei 1959 « tot wijziging van
dispositions de la législation de l'enseignement », modifié par sommige bepalingen van de onderwijswetgeving », gewijzigd bij artikel
l'article 4, 2°, de l'arrêté royal n° 413 du 29 avril 1986 « portant 4, 2°, van het koninklijk besluit nr. 413 van 29 april 1986 « houdende
des dispositions relatives aux moyens de fonctionnement de bepaling van de werkingsmiddelen voor het Rijksonderwijs en van de
l'enseignement de l'Etat et aux subventions de fonctionnement allouées
à l'enseignement subventionné » et par l'article 46 du décret de la werkingstoelagen aan het gesubsidieerd onderwijs » en bij artikel 46
Communauté française du 4 février 2016 « portant diverses dispositions van het decreet van de Franse Gemeenschap van 4 februari 2016 «
en matière d'enseignement », dispose : houdende verschillende bepalingen inzake onderwijs », bepaalt :
« Les frais de l'instruction donnée par les établissements ou sections « De kosten van het onderricht, verstrekt in de inrichtingen of
d'établissement d'enseignement organisés par les personnes publiques afdelingen van inrichtingen voor onderwijs, tot stand gebracht door
et privées sont à charge des pouvoirs organisateurs.
Toutefois, l'Etat accorde aux établissements ou sections openbare en private personen, vallen ten laste van de inrichtende
d'enseignement du niveau maternel, primaire ou secondaire, aux machten. Aan de inrichtingen of afdelingen van onderwijs voor kleuter-, lager
établissements d'enseignement de promotion sociale et aux of secundair niveau, aan de inrichtingen voor onderwijs voor sociale
établissements d'enseignement secondaire artistique à horaire réduit promotie en aan de inrichtingen voor secundair kunstonderwijs met
visés à l'article 24 et qui répondent aux conditions légales et beperkt leerplan, die bedoeld worden in artikel 24 en die aan de bij
wet en verordening gestelde voorwaarden voldoen, verleent de Staat
réglementaires : evenwel :
a) Des subventions-traitements; a) Weddetoelagen;
b) Des subventions de fonctionnement ». b) Werkingstoelagen ».
B.4.2. L'article 26 de la loi du 29 mai 1959 dispose : B.4.2. Artikel 26 van de wet van 29 mei 1959 bepaalt :
« Sans préjudice des dispositions de l'article 38 et de la présente « Onverminderd de bepalingen van artikel 38 van deze wet, zijn de
loi, les pouvoirs organisateurs des établissements subventionnés sont inrichtende machten van de gesubsidieerde inrichtingen gehouden aan
tenus d'accorder aux membres laïcs de leur personnel visés à l'article hun lekenpersoneel, bedoeld in artikel 27, bezoldigingen te verlenen,
27 des rétributions au moins égales aux subventions-traitements die ten minste gelijk zijn aan de weddetoelagen die door de Staat voor
accordées par l'Etat pour les intéressés ». de betrokkenen worden toegekend ».
B.4.3. L'article 27 de la loi du 29 mai 1959, remplacé par l'article 6 B.4.3. Artikel 27 van de wet van 29 mei 1959, vervangen bij artikel 6
de la loi du 11 juillet 1973 « modifiant la loi du 29 mai 1959 van de wet van 11 juli 1973 « houdende wijziging van de wet van 29 mei
1959 betreffende het bewaarschoolonderwijs, het lager, middelbaar,
relative à l'enseignement gardien, primaire, moyen, normal, technique, normaal-, technisch, kunst- en buitengewoon onderwijs » en vervolgens
artistique et spécial », puis modifié par l'article 59 de la loi du 1er gewijzigd bij artikel 59 van de wet van 1 augustus 1985 « houdende
août 1985 « portant des mesures fiscales et autres » et par l'article fiscale en andere bepalingen » en bij artikel 4 van het decreet van de
4 du décret de la Communauté française du 16 avril 1991 « modifiant la Franse Gemeenschap van 16 april 1991 « tot wijziging van de wet van 29
loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la législation mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de
de l'enseignement en ce qui concerne l'enseignement de promotion onderwijswetgeving in verband met het onderwijs voor sociale promotie
sociale », dispose : », bepaalt :
« § 1er. Les subventions-traitements sont accordées pour les membres « § 1. Weddetoelagen worden verleend voor de leden van het bestuurs-
du personnel directeur et enseignant et pour les membres du personnel en onderwijzend personeel en voor de leden van het opvoedend
auxiliaire d'éducation. hulppersoneel.
Elles peuvent être accordées aux catégories de membres du personnel Zij kunnen verleend worden aan de categorieën van leden van het
administratif fixées par arrêté royal délibéré en Conseil des administratief personeel die door een in Ministerraad overlegd
ministres. koninklijk besluit zijn vastgelegd.
Elles ne sont pas accordées pour le personnel des internats autres que Zij worden niet verleend voor het personeel van internaten andere dan
les homes pour enfants dont les parents n'ont pas de résidence fixe. de tehuizen voor kinderen wier ouders geen vaste verblijfplaats
Le personnel auxiliaire d'éducation des écoles, nommé après le 31 août hebben. Het opvoedend hulppersoneel van de scholen, benoemd na 31
1985, peut être occupé en tout ou en partie dans l'internat subventionné qui est attaché à l'école ou au groupe d'écoles, tandis que le personnel auxiliaire d'éducation de l'internat peut être occupé en tout ou en partie dans l'école ou groupe d'écoles auxquels il est attaché pour autant qu'il réponde aux conditions requises. Les prestations subsidiables sont fixées sur la base des normes applicables à l'enseignement de l'Etat pour le même niveau et le même type d'enseignement. § 2. Toutefois, dans l'enseignement spécial, des subventions-traitements sont également accordées aux membres du personnel médical, paramédical, psychologique et social sur la base augustus 1985, mag echter geheel of gedeeltelijk tewerkgesteld worden in het gesubsidieerd internaat dat aan de school of scholengroep verbonden is, terwijl het opvoedend hulppersoneel van het internaat geheel of gedeeltelijk mag ingezet worden in de school of groep van scholen waaraan het verbonden is bijaldien het voldoet aan de vereiste voorwaarden. De te subsidiëren prestaties worden vastgesteld overeenkomstig de normen die voor hetzelfde onderwijsniveau en hetzelfde onderwijstype in het rijksonderwijs gelden. § 2. In het buitengewoon onderwijs worden evenwel ook weddetoelagen toegekend aan het medisch, paramedisch, psychologisch en sociaal personeel, overeenkomstig de normen toepasselijk op de verschillende
des normes applicables aux divers types d'enseignement spécial de types van het door de Staat georganiseerd buitengewoon onderwijs, of
l'Etat ou sur la base d'autres normes fixées par le Roi lorsqu'il overeenkomstig andere door de Koning vastgestelde normen indien het
s'agit d'un type d'enseignement spécial non organisé par l'Etat. een type van buitengewoon onderwijs betreft dat niet door de Staat
georganiseerd is.
§ 3. Dans l'enseignement de promotion sociale de régime 1, des § 3. In het onderwijs voor sociale promotie van stelsel 1 worden
subventions-traitements sont accordées aux experts ». weddetoelagen aan deskundigen toegekend ».
B.4.4. L'article 29 de la loi du 29 mai 1959, remplacé par l'article 8 B.4.4. Artikel 29 van de wet van 29 mei 1959, vervangen bij artikel 8
de la loi du 11 juillet 1973, dispose : van de wet van 11 juli 1973, bepaalt :
« La subvention-traitement est égale au traitement majoré des « De weddetoelage is gelijk aan de met de verschillende vergoedingen
allocations diverses, auquel l'intéressé aurait droit, compte tenu de verhoogde wedde waarop betrokkene, overeenkomstig zijn
ses titres de capacité, s'il était membre du personnel de bekwaamheidsbewijzen recht zou hebben indien hij tot het personeel van
l'enseignement de l'Etat. het Rijksonderwijs behoorde.
Le Roi détermine les modalités de fixation des subventions-traitements De Koning bepaalt de wijze waarop de weddetoelagen worden vastgesteld
des membres du personnel porteurs de titres équivalents ainsi que voor de personeelsleden met gelijkwaardige bekwaamheidsbewijzen
celles des membres du personnel d'un type d'établissement non organisé alsmede voor de personeelsleden van een inrichtingstype dat niet door
par l'Etat ». het Rijk georganiseerd wordt ».
B.4.5. L'article 36, § 1er, de la loi du 29 mai 1959, modifié par B.4.5. Artikel 36, § 1, van de wet van 29 mei 1959, gewijzigd bij
l'article 4, 2° de l'arrêté royal n° 413 du 29 avril 1986, par artikel 4, 2°, van het koninklijk besluit nr. 413 van 29 april 1986,
l'article 1er de l'arrêté royal n° 447 du 20 août 1986 « modifiant bij artikel 1 van het koninklijk besluit nr. 447 van 20 augustus 1986
l'article 36 de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions « tot wijziging van het artikel 36 van de wet van 29 mei 1959 tot
de la législation de l'enseignement » et par l'article 105 du décret wijziging van sommige bepalingen van de onderwijswetgeving » en bij
de la Communauté française du 1er février 1993 « fixant le statut des membres du personnel subsidiés de l'enseignement libre subventionné », dispose : « Les subventions de fonctionnement sont payées au pouvoir organisateur de chaque établissement. L'Etat paye directement et mensuellement les subventions-traitements aux membres du personnel des établissements subventionnés. A cette fin, le Ministre de l'Instruction publique peut leur imposer l'obligation de faire ouvrir à leur nom un compte de chèques postaux. La règle du paiement direct des subventions-traitements n'est pas applicable au personnel religieux vivant en communauté ni aux chargés artikel 105 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 1 februari 1993 « houdende het statuut van de gesubsidieerde personeelsleden van het gesubsidieerd vrij onderwijs », bepaalt : « De werkingstoelagen worden uitbetaald aan de inrichtende macht van elke school. De Staat betaalt de weddetoelagen rechtstreeks en maandelijks aan de leden van het personeel van de gesubsidieerde inrichtingen. Te dien einde kan de Minister van Openbaar Onderwijs hen verplichten, op hun naam een postcheckrekening te openen. De regel van directe betaling van de weddetoelagen is niet toepasselijk op het kloosterlingenpersoneel dat in gemeenschap leeft,
de cours occasionnels et conférenciers ». evenmin als op toevallige les- en voordrachtgevers ».
B.5. L'article 14, § 3, de la loi du 3 juillet 1967 « sur la B.5. Artikel 14, § 3, van de wet van 3 juli 1967 « betreffende de
prévention ou la réparation des dommages résultant des accidents du preventie van of de schadevergoeding voor arbeidsongevallen, voor
travail, des accidents survenus sur le chemin du travail et des ongevallen op de weg naar en van het werk en voor beroepsziekten in de
maladies professionnelles dans le secteur public », rétabli par overheidssector », dat opnieuw is opgenomen bij artikel 69 van de wet
l'article 69 de la loi du 20 décembre 1995 « portant des dispositions van 20 december 1995 « houdende fiscale, financiële en diverse
fiscales, financières et diverses », puis modifié par l'article 5 de bepalingen » en vervolgens is gewijzigd bij artikel 5 van de wet van
la loi du 20 mai 1997 « portant diverses mesures en matière de 20 mei 1997 « houdende diverse maatregelen inzake ambtenarenzaken »,
fonction publique », dispose : bepaalt :
« L'application des dispositions de la présente loi implique, de plein « Toepassing van het bepaalde in deze wet brengt van rechtswege mede
droit, subrogation au profit des personnes morales ou des dat de hierboven bedoelde rechtspersonen of instellingen die de last
établissements susvisés qui supportent la charge de la rente dans tous van de rente dragen, in alle rechten, vorderingen en rechtsmiddelen
les droits, actions et moyens généralement quelconques que la victime treden welke het slachtoffer of zijn rechthebbenden, overeenkomstig §
ou ses ayants droit seraient en droit de faire valoir conformément au 1 mochten kunnen doen gelden tegen de persoon die verantwoordelijk is
§ 1er contre la personne responsable de l'accident du travail ou de la voor het arbeidsongeval of de beroepsziekte en zulks tot het bedrag
maladie professionnelle et ce, à concurrence du montant des rentes et van de renten en vergoedingen door deze bepaald en van het bedrag
des indemnités prévues par la présente loi et du montant égal au gelijk aan het kapitaal dat die renten vertegenwoordigt.
capital représentatif de ces rentes. En outre, les personnes morales ou les établissements susvisés qui Bovendien treden de hierboven bedoelde rechtspersonen of instellingen
supportent la charge de la rémunération sont subrogés de plein droit die de last van de bezoldiging dragen van rechtswege in alle rechten,
dans tous les droits, actions et moyens généralement quelconques que vorderingen en rechtsmiddelen die het slachtoffer overeenkomstig § 1
la victime serait en droit de faire valoir conformément au § 1er mocht kunnen doen gelden tegen de persoon die verantwoordelijk is voor
contre la personne responsable de l'accident du travail ou de la het arbeidsongeval of de beroepsziekte tot het bedrag van de
maladie professionnelle jusqu'à concurrence de la rémunération payée bezoldiging uitgekeerd gedurende de periode van tijdelijke
pendant la période d'incapacité temporaire. ongeschiktheid.
En ce qui concerne les membres du personnel visés à l'article 1er, 5°, Wat de personeelsleden betreft die bedoeld zijn in artikel 1, 5°, 6°
6° et 7°, la Communauté ou la Commission communautaire est subrogée de en 7°, wordt de Gemeenschap of de Gemeenschapscommissie van rechtswege
plein droit jusqu'à concurrence de la subvention-traitement ou du in de plaats gesteld tot beloop van de weddetoelage of van het loon,
salaire qui est payé en faveur de la victime pendant la période dat aan het slachtoffer tijdens de periode van tijdelijke
d'incapacité temporaire ». ongeschiktheid uitbetaald wordt ».
B.6.1. L'article 1382 du Code civil oblige celui qui, par sa faute, B.6.1. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek verplicht degene die
cause un dommage à autrui à réparer ce dommage intégralement, ce qui door zijn schuld aan een ander schade berokkent, die schade integraal
implique le rétablissement de la personne lésée dans l'état où elle te vergoeden, wat impliceert dat de benadeelde teruggeplaatst wordt in
serait demeurée si l'acte dont elle se plaint n'avait pas été commis. de toestand waarin hij zich zou hebben bevonden indien de daad
L'autorité publique qui, à la suite de la faute d'un tiers, est waarover hij zich beklaagt, niet was gesteld.
légalement ou réglementairement tenue de continuer à payer la De overheid die, ingevolge de fout van een derde, wettelijk of
rémunération et les charges grevant celle-ci sans bénéficier de reglementair ertoe gehouden is de wedde en de daarop rustende
prestations de travail en contrepartie, a droit à une indemnité dans bijdragen door te betalen zonder arbeidsprestaties te ontvangen, is
la mesure où elle subit ainsi un dommage. L'existence d'une obligation gerechtigd op schadevergoeding voor zover zij hierdoor schade lijdt.
contractuelle, légale ou réglementaire, n'exclut pas l'existence d'un Het bestaan van een contractuele, wettelijke of reglementaire
dommage au sens de l'article 1382 du Code civil, pour autant qu'il verplichting sluit niet uit dat schade in de zin van artikel 1382 van
het Burgerlijk Wetboek ontstaat, tenzij wanneer, blijkens de inhoud of
n'apparaisse pas du contenu ou de la portée du contrat, de la loi ou de strekking van de overeenkomst, de wet of het reglement, de te
du règlement que les dépenses ou prestations supportées doivent rester verrichten uitgave of prestatie definitief voor rekening moet blijven
définitivement à charge de celui qui s'y est engagé ou qui y est van degene die zich ertoe heeft verbonden of die ze ingevolge de wet
obligé par la loi ou le règlement (Cass., 7 novembre 2014, Pas., 2014, of het reglement moet verrichten (Cass., 7 november 2014, Arr. Cass.,
n° 679). 2014, nr. 679).
B.6.2. Lorsque, en sa qualité de pouvoir organisateur et d'employeur B.6.2. Wanneer de Franse Gemeenschap, in haar hoedanigheid van
public, la Communauté française doit, en vertu d'obligations inrichtende macht en openbare werkgever, krachtens contractuele,
contractuelles, légales ou réglementaires, continuer à payer à son wettelijke of reglementaire verplichtingen, aan haar personeelslid dat
agent, qui se trouve dans l'incapacité de travailler à la suite d'un ingevolge een door een derde veroorzaakt ongeval op de weg naar en van
accident sur le chemin du travail causé par un tiers, la rémunération
et les charges afférentes à cette rémunération, sans recevoir de het werk arbeidsongeschikt is, de bezoldiging en de lasten met
prestations de travail en contrepartie, elle a droit à une betrekking tot die bezoldiging moet blijven betalen, zonder
indemnisation pour ce dommage personnel en application de l'article tegenprestaties van arbeid te ontvangen, heeft zij, met toepassing van
1382 du Code civil. artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, recht op een vergoeding voor
die persoonlijke schade.
L'action fondée sur cette disposition permet à la Communauté De vordering op grond van die bepaling biedt de Franse Gemeenschap,
handelend in die hoedanigheid, de mogelijkheid om de terugbetaling te
française, agissant en cette qualité, d'obtenir le remboursement du verkrijgen van het brutobedrag van die lonen, en niet alleen van het
montant brut de ces rémunérations, et non seulement de leur montant nettobedrag ervan, dat zij kan vorderen door de rechten van het
net qu'elle peut réclamer en exerçant les droits de la victime sur la slachtoffer uit te oefenen op grond van haar subrogatoire vordering
base de son action subrogatoire (voy., par exemple, Cass., 23 octobre (zie, bijvoorbeeld, Cass., 23 oktober 2013, Arr. Cass., 2013, nr. 543;
2013, Pas., 2013, n° 543; 4 février 2014, Pas., 2014, n° 92). 4 februari 2014, Arr. Cass., 2014, nr. 92).
B.7. Par un arrêt du 5 mars 2015 (Pas., 2015, n° 164), la Cour de B.7. Bij een arrest van 5 maart 2015 (Arr. Cass., 2015, nr. 164) heeft
cassation a jugé : het Hof van Cassatie geoordeeld :
« Le jugement attaqué constate qu'' [une] enseignante [d'] un « Het bestreden vonnis stelt vast dat ' [een] leerkracht [van] een
établissement appartenant au réseau libre subventionné par la instelling [die] tot het vrij, door de [Franse Gemeenschap]
[Communauté française] a été victime d'un accident de la circulation gesubsidieerd onderwijsnet behoort, het slachtoffer is geworden van
survenu sur le chemin du travail ', que ' l'accident est dû à la faute een verkeersongeval op de weg naar en van het werk ', dat ' het
ongeval te wijten is aan een fout van [de] verzekerde [van de
de [l']assurée [de la défenderesse] ', que ' [la Communauté française] verweerster] ', dat ' [de Franse Gemeenschap] het salaris van [het
a continué de payer le traitement de [la victime] pendant ses périodes slachtoffer] heeft doorbetaald tijdens haar tijdvakken van tijdelijke
d'incapacité temporaire ', qu'' elle en a sollicité le remboursement ongeschiktheid ', dat ' zij de terugbetaling ervan heeft gevorderd van
auprès de [la défenderesse] ' et qu'elle ' ne fonde pas son action [de verweerster] ' en dat zij ' haar rechtsvordering tegen de
contre l'assureur de la personne responsable de l'accident sur verzekeraar van de voor het ongeval aansprakelijke persoon niet grondt
[l'article 14, § 3, de la loi du 3 juillet 1967], qui instaure un op [artikel 14, § 3, van de wet van 3 juli 1967], dat een
système de subrogation, mais sur l'article 1382 du Code civil, subrogatieregeling invoert, maar op artikel 1382 van het Burgerlijk
sollicitant ainsi la réparation d'un préjudice propre '. Wetboek, en aldus de vergoeding van eigen schade vordert '.
Le jugement attaqué, qui considère que ' ce n'est pas le paiement de Het bestreden vonnis, dat overweegt dat ' niet de betaling van het
la rémunération qui constitue le dommage propre mais l'absence de loon [...] de eigen schade [vormt], maar het feit dat er voor die
contrepartie à ce paiement ' et que, ' s'agissant [...] d'un betaling geen tegenprestatie wordt ontvangen ' en dat ' in deze zaak
enseignant du réseau subsidié, ce n'est pas [la Communauté française] het slachtoffer een leerkracht van het gesubsidieerde net is, zodat de
qui subit les inconvénients liés à l'absence de prestations mais bien niet-ontvangen prestaties niet de [Franse Gemeenschap] maar de
l'employeur ', justifie légalement sa décision que ' [la Communauté werkgever nadeel berokkenen ', verantwoordt naar recht zijn beslissing
française] n'est pas en droit [...] de fonder son action sur l'article dat ' [de Franse Gemeenschap] haar rechtsvordering in voorliggend
1382 du Code civil et qu'elle ne peut invoquer que le mécanisme prévu geval niet mag gronden op artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek en
par l'article 14 de la loi du 3 juillet 1967 ' ». dat zij zich enkel kan beroepen op het mechanisme van artikel 14 van de wet van 3 juli 1967 ' ».
B.8. Interprété comme ne conférant pas à la Communauté française le B.8. In die zin geïnterpreteerd dat het de Franse Gemeenschap niet het
droit d'obtenir, de la personne qui est responsable d'un accident sur recht verleent om van de persoon die aansprakelijk is voor een ongeval
le chemin du travail causé à un enseignant travaillant au sein d'un op de weg naar en van het werk dat is veroorzaakt aan een leerkracht
die in een door de Franse Gemeenschap gesubsidieerde
établissement d'enseignement subventionné par la Communauté française, onderwijsinstelling werkt, de terugbetaling te verkrijgen van de
le remboursement des subventions-traitements que cette autorité a weddetoelagen die die overheid aan die leerkracht heeft betaald
payées à cet enseignant durant ses absences résultant d'une incapacité tijdens zijn afwezigheden als gevolg van diens door het ongeval
de travail de celui-ci causée par l'accident, l'article 1382 du Code veroorzaakte arbeidsongeschiktheid, voert artikel 1382 van het
Burgerlijk Wetboek een verschil in behandeling in tussen, enerzijds,
civil introduit une différence de traitement entre, d'une part, la de Franse Gemeenschap in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid
Communauté française, en sa qualité de pouvoir subsidiant d'un tel van een dergelijke instelling en, anderzijds, de Franse Gemeenschap
die, in haar hoedanigheid van inrichtende macht van een
établissement et, d'autre part, la Communauté française qui, en sa onderwijsinstelling, met toepassing van dezelfde wetsbepaling en zoals
qualité de pouvoir organisateur d'un établissement d'enseignement, a, aangegeven in B.6, het recht heeft om van de persoon die aansprakelijk
en application de la même disposition législative, et comme indiqué en B.6, le droit d'obtenir de la personne responsable d'un accident sur le chemin du travail causé à un enseignant travaillant au sein d'un tel établissement, le remboursement intégral des traitements versés à cet enseignant durant ses absences résultant de son incapacité de travail. B.9.1. Bien qu'elle ne soit pas l'employeur d'un enseignant qui est membre du personnel d'un établissement d'enseignement qu'elle subventionne, la Communauté française supporte sa rémunération, par le paiement d'une subvention-traitement, en contrepartie du travail qu'il accomplit au bénéfice des élèves et étudiants inscrits dans cet établissement. Ce travail est identique à celui qui est accompli par le membre du personnel d'un établissement d'enseignement organisé par la Communauté française, vis-à-vis duquel elle est considérée comme l'employeur, au bénéfice des élèves et étudiants inscrits dans ce dernier établissement. Les conséquences de l'absence temporaire d'un membre du personnel, qu'il exerce ses fonctions dans un établissement subventionné par la Communauté française ou dans un établissement organisé par celle-ci, sont identiques tant pour les élèves ou les étudiants que pour la direction et les autres membres du personnel de l'établissement concerné. Les conséquences sont également les mêmes pour la Communauté française dans la mesure notamment où, si l'absence se prolonge et que le membre du personnel victime de l'accident vient à être temporairement remplacé, elle doit supporter la rémunération payée au remplaçant ainsi que des charges grevant celle-ci, quel que soit le type d'établissement concerné. B.9.2. Dans la mesure où la Communauté française a, en application de is voor een ongeval op de weg naar en van het werk dat is veroorzaakt aan een leerkracht die in een dergelijke instelling werkt, de volledige terugbetaling te verkrijgen van de wedden die aan die leerkracht zijn betaald tijdens zijn afwezigheden als gevolg van zijn arbeidsongeschiktheid. B.9.1. Hoewel zij niet de werkgever is van een leerkracht die een personeelslid is van een onderwijsinstelling die zij subsidieert, draagt de Franse Gemeenschap zijn bezoldiging, via de betaling van een weddetoelage, in ruil voor het werk dat hij verricht ten voordele van de in die instelling ingeschreven leerlingen en studenten. Dat werk is identiek aan het werk dat wordt verricht door het personeelslid van een door de Franse Gemeenschap ingerichte onderwijsinstelling, ten aanzien van wie zij als de werkgever wordt beschouwd, ten voordele van de in die laatste instelling ingeschreven leerlingen en studenten. De gevolgen van de tijdelijke afwezigheid van een personeelslid, of het zijn ambt nu uitoefent in een door de Franse Gemeenschap gesubsidieerde instelling dan wel in een door haar ingerichte instelling, zijn identiek, zowel voor de leerlingen of de studenten als voor de directie en de andere personeelsleden van de betrokken instelling. De gevolgen zijn ook dezelfde voor de Franse Gemeenschap, met name in zoverre, indien de afwezigheid blijft duren en het personeelslid dat het slachtoffer is van het ongeval tijdelijk wordt vervangen, zij de aan de vervanger betaalde bezoldiging alsook de daarop geheven lasten moet dragen, ongeacht het betrokken soort van instelling. B.9.2. In zoverre de Franse Gemeenschap, met toepassing van artikel
l'article 1382 du Code civil, le droit d'obtenir réparation du dommage résultant du paiement de la rémunération et des charges qui la grèvent au profit d'un agent dont l'absence au travail découle d'un accident sur le chemin du travail causé par un tiers, il n'est pas justifié de ne pas reconnaître le même droit à la Communauté française lorsque, en sa qualité de pouvoir subsidiant de l'enseignement subventionné, elle a supporté, par le paiement d'une subvention-traitement, la rémunération d'un membre du personnel d'un établissement d'enseignement subventionné absent pour le même motif. En effet, le préjudice subi par la Communauté française en sa qualité d'employeur est identique à celui qu'elle subit en sa qualité de pouvoir subsidiant. La circonstance que la Communauté française n'est ni le pouvoir organisateur, ni l'employeur du membre du personnel de l'établissement d'enseignement subventionné ne porte pas atteinte au fait que c'est la Communauté qui a payé la rémunération et les charges la grevant sans que les prestations constituant la contrepartie de cette rémunération aient été accomplies. 1382 van het Burgerlijk Wetboek, het recht heeft om vergoeding te verkrijgen voor de schade die voortvloeit uit de betaling van de bezoldiging en van de daarop geheven lasten ten behoeve van een ambtenaar wiens afwezigheid op het werk voortvloeit uit een ongeval op de weg naar en van het werk dat door een derde is veroorzaakt, is het niet verantwoord hetzelfde recht niet toe te kennen aan de Franse Gemeenschap wanneer zij, in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid van het gesubsidieerd onderwijs, via de betaling van een weddetoelage de bezoldiging heeft gedragen van een personeelslid van een gesubsidieerde onderwijsinstelling dat om dezelfde reden afwezig is. Het door de Franse Gemeenschap in haar hoedanigheid van werkgever geleden nadeel is immers identiek aan het nadeel dat zij lijdt in haar hoedanigheid van subsidiërende overheid. De omstandigheid dat de Franse Gemeenschap noch de inrichtende macht, noch de werkgever van het personeelslid van de gesubsidieerde onderwijsinstelling is, doet geen afbreuk aan het feit dat het de Gemeenschap is die de bezoldiging en de daarop geheven lasten heeft betaald zonder dat de prestaties die de tegenprestatie voor die bezoldiging uitmaken, werden verricht.
B.9.3. Enfin, la subrogation prévue par l'article 14, § 3, de la loi B.9.3. Ten slotte kan de in artikel 14, § 3, van de wet van 3 juli
du 3 juillet 1967 n'est pas de nature à justifier la différence de 1967 bedoelde subrogatie het in het geding zijnde verschil in
traitement en cause, dès lors qu'elle existe aussi au profit de la behandeling niet verantwoorden, aangezien zij ook bestaat voor de
Communauté française, en sa qualité d'employeur, qui peut, en vertu de Franse Gemeenschap, in haar hoedanigheid van werkgever, die, krachtens
l'interprétation de l'article 1382 du Code civil mentionnée en B.6.1, de in B.6.1 vermelde interpretatie van artikel 1382 van het Burgerlijk
choisir de réclamer l'indemnisation de son dommage de manière directe Wetboek, ervoor kan kiezen de vergoeding van haar schade rechtstreeks
ou par la voie subrogatoire. dan wel via de subrogatoire weg te vorderen.
B.10. L'article 1382 du Code civil, interprété comme ne conférant pas B.10. Artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin
à la Communauté française le droit d'obtenir, de la personne qui est geïnterpreteerd dat het aan de Franse Gemeenschap niet het recht
responsable d'un accident sur le chemin du travail causé à un verleent om van de persoon die aansprakelijk is voor een ongeval op de
enseignant travaillant au sein d'un établissement d'enseignement weg naar en van het werk van een leerkracht die in een door de Franse
subventionné par la Communauté française, le remboursement des Gemeenschap gesubsidieerde onderwijsinstelling werkt, de terugbetaling
subventions-traitements visées aux articles 25, 26, 27, 29 et 36, § 1er, te verkrijgen van de in de artikelen 25, 26, 27, 29 en 36, § 1, van de
de la loi du 29 mai 1959 que cette autorité a dû continuer à verser à wet van 29 mei 1959 bedoelde weddetoelagen die die overheid aan die
cet enseignant durant la période d'incapacité de travail de celui-ci leerkracht is moeten blijven storten tijdens de periode van diens
arbeidsongeschiktheid die door het ongeval is veroorzaakt, is niet
causée par l'accident, n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
de la Constitution.
B.11. La Cour relève toutefois que l'article 1382 du Code civil est B.11. Het Hof doet evenwel opmerken dat artikel 1382 van het
susceptible d'être interprété comme conférant ce droit à la Communauté Burgerlijk Wetboek in die zin kan worden geïnterpreteerd dat het dat
française. recht aan de Franse Gemeenschap verleent.
Dans cette interprétation, la disposition législative en cause ne crée In die interpretatie doet de in het geding zijnde wetsbepaling het in
pas la différence de traitement mentionnée en B.2. B.2 vermelde verschil in behandeling niet ontstaan.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Interprété comme ne conférant pas à la Communauté française le droit - In die zin geïnterpreteerd dat het aan de Franse Gemeenschap niet
d'obtenir, de la personne qui est responsable d'un accident sur le het recht verleent om van de persoon die aansprakelijk is voor een
chemin du travail causé à un enseignant travaillant au sein d'un ongeval op de weg naar en van het werk van een leerkracht die in een
établissement d'enseignement subventionné par la Communauté française, door de Franse Gemeenschap gesubsidieerde onderwijsinstelling werkt,
le remboursement des subventions-traitements visées aux articles 25, de terugbetaling te verkrijgen van de in de artikelen 25, 26, 27, 29
26, 27, 29 et 36, § 1er, de la loi du 29 mai 1959 « modifiant en 36, § 1, van de wet van 29 mei 1959 « tot wijziging van sommige
certaines dispositions de la législation de l'enseignement » payées à bepalingen van de onderwijswetgeving » bedoelde weddetoelagen die aan
cet enseignant durant ses absences résultant d'une incapacité de die leerkracht zijn betaald tijdens zijn afwezigheden die voortvloeien
travail de celui-ci causée par cet accident, l'article 1382 du Code uit diens arbeidsongeschiktheid die door dat ongeval is veroorzaakt,
civil viole les articles 10 et 11 de la Constitution. schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11
van de Grondwet.
- Interprété comme conférant à la Communauté française le droit - In die zin geïnterpreteerd dat het aan de Franse Gemeenschap het
d'obtenir, de la personne qui est responsable d'un accident sur le recht verleent om van de persoon die aansprakelijk is voor een ongeval
chemin du travail causé à un enseignant travaillant au sein d'un op de weg naar en van het werk van een leerkracht die in een door de
établissement d'enseignement subventionné par la Communauté française, Franse Gemeenschap gesubsidieerde onderwijsinstelling werkt, de
le remboursement des subventions-traitements visées aux articles 25, terugbetaling te verkrijgen van de in de artikelen 25, 26, 27, 29 en
26, 27, 29 et 36, § 1er, de la loi du 29 mai 1959 « modifiant 36, § 1, van de wet van 29 mei 1959 « tot wijziging van sommige
certaines dispositions de la législation de l'enseignement » payées à bepalingen van de onderwijswetgeving » bedoelde weddetoelagen die aan
die leerkracht zijn betaald tijdens zijn afwezigheden die voortvloeien
cet enseignant durant ses absences résultant d'une incapacité de uit diens arbeidsongeschiktheid die door dat ongeval is veroorzaakt,
travail de celui-ci causée par cet accident, l'article 1382 du Code schendt artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10, 11 en
civil ne viole pas les articles 10, 11 et 24, § 4, de la Constitution. 24, § 4, van de Grondwet niet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 15 juin 2017. op 15 juni 2017.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^