← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 73/2017 du 15 juin 2017 Numéro du rôle : 6414 En cause : la
question préjudicielle relative aux articles 4.7.26 et 4.7.26/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire,
posée par le Conseil pour les contestations des La Cour constitutionnelle, composée
des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 73/2017 du 15 juin 2017 Numéro du rôle : 6414 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 4.7.26 et 4.7.26/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire, posée par le Conseil pour les contestations des La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 73/2017 van 15 juni 2017 Rolnummer : 6414 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 4.7.26 en 4.7.26/1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. H samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Snap(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 73/2017 du 15 juin 2017 | Uittreksel uit arrest nr. 73/2017 van 15 juni 2017 |
Numéro du rôle : 6414 | Rolnummer : 6414 |
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 4.7.26 et | In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 4.7.26 en |
4.7.26/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire, posée par le | 4.7.26/1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, gesteld door de |
Conseil pour les contestations des autorisations. | Raad voor Vergunningsbetwistingen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de |
Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût, | rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. |
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De | Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder |
Groot, | voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt n° RvVb/A/1516/0876 du 29 mars 2016, en cause de Herman | Bij arrest nr. RvVb/A/1516/0876 van 29 maart 2016 in zake Herman |
Christiaens, Mia Bosquet, Tony Imbrechts et Ralph Van Den Boogaard | Christiaens, Mia Bosquet, Tony Imbrechts en Ralph Van Den Boogaard |
contre le fonctionnaire urbaniste régional du département de | tegen de gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar van het departement |
l'Aménagement du territoire, de la Politique du logement et du | Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed, afdeling |
Patrimoine immobilier, section du Limbourg, avec comme partie | Limburg, met als tussenkomende partij het college van burgemeester en |
intervenante le collège des bourgmestre et échevins de la commune de | schepenen van de gemeente Neerpelt, waarvan de expeditie ter griffie |
Neerpelt, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 | van het Hof is ingekomen op 21 april 2016, heeft de Raad voor |
avril 2016, le Conseil pour les contestations des autorisations a posé la question préjudicielle suivante : | Vergunningsbetwistingen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« Le Code flamand de l'aménagement du territoire, et plus précisément | « Schendt de VCRO en meer bepaald de bijzondere vergunningsprocedure |
la procédure particulière d'autorisation contenue dans les articles | |
4.7.26 à 4.7.26/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire, | |
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne | van de artikelen 4.7.26 tot en met 4.7.26/1 VCRO de artikelen 10 en 11 |
prévoit pas la possibilité d'être entendu par l'autorité qui délivre | Grondwet in zoverre geen mogelijkheid is voorzien om gehoord te worden |
door de vergunningverlenende overheid, ofschoon er geen | |
les permis, bien qu'il n'existe pas de possibilité de recours, alors | beroepsmogelijkheid bestaat terwijl de reguliere procedure dit |
que la procédure normale reconnaît explicitement ce droit d'audition ? ». | hoorrecht wel expliciet toekent ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant aux dispositions attaquées | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen |
B.1. Deux procédures administratives distinctes existent pour l'octroi | B.1. Er bestaan twee onderscheiden administratieve procedures voor de |
d'une autorisation urbanistique : une procédure ordinaire et une | toekenning van een stedenbouwkundige vergunning : een reguliere |
procédure particulière pour les actes d'intérêt général ou pour les | procedure en een bijzondere procedure voor handelingen van algemeen |
demandes introduites par des personnes morales de droit public | belang of voor aanvragen ingediend door publiekrechtelijke |
(article 4.7.1, § 1er, du Code flamand de l'aménagement du | rechtspersonen (artikel 4.7.1, § 1, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke |
territoire). | Ordening, hierna afgekort als VCRO). |
Les actes d'intérêt général sont des actes désignés par le | Handelingen van algemeen belang zijn door de Vlaamse Regering |
Gouvernement flamand qui se rapportent à des infrastructures ou voies | aangewezen handelingen die betrekking hebben op openbare |
publiques, à des services d'utilité publique, à une infrastructure | infrastructuur of openbare wegen, nutsvoorzieningen, infrastructuur op |
située sur le territoire de plusieurs communes ou à une infrastructure | het grondgebied van meerdere gemeenten of infrastructuur ten behoeve |
en faveur ou au profit de l'exécution d'un service public (article | of ten bate van de uitoefening van een openbare dienst (artikel 4.1.1, |
4.1.1, 5°, du Code flamand de l'aménagement du territoire). | 5°, van de VCRO). |
La procédure particulière tend à éviter que les communes prennent, | De bijzondere procedure beoogt te vermijden dat gemeenten voor |
pour des projets dépassant l'intérêt communal, des décisions | projecten die het gemeentelijk belang overstijgen in strijd met het |
contraires à l'intérêt général (Doc. parl., Parlement flamand, | algemeen belang zouden beslissen (Parl. St., Vlaams Parlement, |
2008-2009, n° 2011/1, pp. 174 et 175). | 2008-2009, nr. 2011/1, pp. 174 en 175). |
Les articles 4.7.26 et 4.7.26/1, en cause, du Code flamand de | De in het geding zijnde artikelen 4.7.26 en 4.7.26/1 van de VCRO |
l'aménagement du territoire règlent la procédure particulière | regelen de voormelde bijzondere procedure. Op de datum van de |
mentionnée plus haut. A la date de la décision attaquée dans le litige | bestreden beslissing in het geschil voor de verwijzende rechter |
porté devant le juge a quo, ces articles disposaient : | bepaalden die artikelen : |
« Art. 4.7.26. § 1er. Dans le contexte de la procédure particulière, | « Art. 4.7.26. § 1. Een vergunning wordt binnen de bijzondere |
une autorisation est délivrée : | procedure afgeleverd door : |
1° soit par le Gouvernement flamand ou le fonctionnaire urbaniste | 1° hetzij de Vlaamse Regering of de gedelegeerde stedenbouwkundige |
délégué, pour autant que la demande est soumise à l'obligation | ambtenaar, voor zover het aangevraagde onderworpen is aan de |
d'établissement d'un rapport d'incidence sur l'environnement; | verplichting tot het opmaken van een milieueffectrapport; |
2° soit par le fonctionnaire urbaniste régional. | 2° hetzij de gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar. |
§ 2. Le Gouvernement flamand peut déterminer quelles demandes | § 2. De Vlaamse Regering kan bepalen welke vergunningsaanvragen binnen |
d'autorisation au sein de la procédure particulière doivent indiquer | de bijzondere procedure blijk moeten geven van vooroverleg met of |
une préconcertation avec le Maître d'ouvrage flamand ou son | instemming van de Vlaamse Bouwmeester. |
approbation. § 3. L'autorité administrative accordant les permis ou son | § 3. Het vergunningverlenende bestuursorgaan of zijn gemachtigde |
représentant autorisé examine la recevabilité et l'intégralité d'une | onderzoekt of een vergunningsaanvraag ontvankelijk en volledig is. Een |
demande d'autorisation. Une demande d'autorisation est recevable et | |
complète lorsque les conditions de recevabilité déterminées en vertu | vergunningsaanvraag is ontvankelijk en volledig indien voldaan is aan |
du § 5 sont remplies et lorsque les données de dossier permettent une | de krachtens § 5 bepaalde ontvankelijkheidsvereisten en de |
enquête approfondie. | dossiergegevens een onderzoek ten gronde toelaten. |
Het resultaat van het ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek | |
Le résultat de l'enquête de recevabilité et d'intégralité est transmis | wordt per beveiligde zending aan de aanvrager verstuurd, binnen een |
au requérant par envoi sécurisé, et ce, dans un délai de rigueur de | ordetermijn van dertig dagen, ingaand de dag na deze waarop de |
trente jours, à compter du jour suivant la date à laquelle la demande | aanvraag werd ingediend. Bij gebreke hieraan wordt de procedure |
a été introduite. A défaut, la procédure est poursuivie. Dans ce cas, | voortgezet. In dat geval doet de vergunningverlenende overheid |
l'autorité délivrante se prononce expressément dans sa décision si une | uitdrukkelijk uitspraak in haar beslissing of er een |
évaluation des incidences sur l'environnement est requise. Dans | milieueffectrapport over het project moet worden opgesteld. Zo ja, dan |
l'affirmative, elle refuse d'accorder l'autorisation demandée. | weigert ze de aangevraagde vergunning toe te kennen. |
§ 4. Par rapport aux demandes d'autorisation recevables, la procédure | § 4. Ten aanzien van ontvankelijke vergunningsaanvragen wordt verder |
suivie se déroule conformément aux modalités suivantes : | gehandeld overeenkomstig de hiernavolgende regelen : |
1° dans les cas déterminés par le Gouvernement flamand et chaque fois | 1° in de door de Vlaamse Regering bepaalde gevallen, en telkens de |
que la demande d'autorisation doit faire l'objet d'un rapport | vergunningsaanvraag het voorwerp moet uitmaken van een |
d'incidence sur l'environnement ou qu'elle est basée sur l'article | milieueffectrapport of gegrond is op artikel 4.4.6, artikel 4.4.10 tot |
4.4.6, les articles 4.4.10 jusqu'à 4.4.23 inclus et l'article 4.4.26, | en met 4.4.23, en artikel 4.4.26, § 2, wordt de vergunningsaanvraag |
§ 2, la demande d'autorisation est soumise à une enquête publique, | onderworpen aan een openbaar onderzoek, met inachtneming van volgende |
compte tenu des règlements suivants : | regelingen : |
a) l'enquête publique dure trente jours ou soixante jours, si un | a) het openbaar onderzoek duurt dertig dagen, of, indien een |
rapport d'incidence sur l'environnement doit être établi, | milieueffectrapport moet worden opgemaakt, zestig dagen, |
b) pendant cette période, tout le monde peut introduire des objections | b) iedereen kan gedurende deze termijn schriftelijke en mondelinge |
aussi bien écrites qu'orales, ainsi que des remarques techniques, | bezwaren en technische opmerkingen indienen, |
c) l'enquête publique a lieu aux frais du requérant, | c) het openbaar onderzoek gebeurt op kosten van de aanvrager, |
d) le secrétaire communal ou son représentant autorisé établit un | d) de gemeentesecretaris of zijn gemachtigde stelt een proces-verbaal |
procès-verbal de l'enquête publique, | op van het openbaar onderzoek, |
e) le procès-verbal comprend au moins un inventaire des objections | e) het proces-verbaal omvat ten minste een inventaris van de tijdens |
écrites et orales et des remarques techniques introduites durant | het openbaar onderzoek ingediende schriftelijke en mondelinge bezwaren |
l'enquête publique; | en technische opmerkingen; |
2° l'autorité administrative accordant les permis ou son représentant | 2° het vergunningverlenende bestuursorgaan of zijn gemachtigde wint |
autorisé recueille l'avis préalable des instances désignées par le | het voorafgaand advies in van de door de Vlaamse Regering aangewezen |
Gouvernement flamand et du Collège des bourgmestre et échevins, en | instanties en van het college van burgemeester en schepenen, rekening |
tenant compte des règlements suivants : | houdend met volgende regelingen : |
a) si la demande d'autorisation ne fait pas l'objet d'une enquête publique, tous les avis doivent être émis dans un délai de trente jours, à compter du jour suivant la date de réception de la demande d'avis, étant entendu que la condition d'avis peut être ignorée lorsque les avis n'ont pas été émis en temps voulu, b) si la demande d'autorisation fait l'objet d'une enquête publique : 1) le délai de consultation au titre des instances désignées par le Gouvernement flamand coïncide avec l'enquête publique, étant entendu que la condition d'avis peut être ignorée lorsque les avis n'ont pas été émis en temps voulu; 2) le Collège des bourgmestre et échevins transmet le procès-verbal de l'enquête publique, les objections et remarques groupées, ainsi que son propre avis à l'autorité administrative accordant les permis, dans un délai de rigueur de trente jours, à compter du jour suivant la date de clôture de l'enquête publique; c) si la demande d'autorisation émane du collège des bourgmestre et échevins, le collège n'émet pas d'avis; | a) indien de vergunningsaanvraag niet onderworpen is aan een openbaar onderzoek, worden alle adviezen uitgebracht binnen een termijn van dertig dagen, ingaand de dag na deze van de ontvangst van de adviesvraag, met dien verstande dat aan de adviesvereiste voorbij kan worden gegaan indien de adviezen niet tijdig worden uitgebracht, b) indien de vergunningsaanvraag onderworpen is aan een openbaar onderzoek : 1) valt de adviseringstermijn in hoofde van de door de Vlaamse Regering aangewezen instanties samen met de duur van het openbaar onderzoek, met dien verstande dat aan de adviesvereiste voorbij kan worden gegaan indien de adviezen niet tijdig worden uitgebracht, 2) bezorgt het college van burgemeester en schepenen het proces-verbaal van het openbaar onderzoek, de gebundelde bezwaren en opmerkingen en zijn eigen advies aan het vergunningverlenende bestuursorgaan binnen een ordetermijn van dertig dagen, die ingaat de dag na deze waarop het openbaar onderzoek werd afgesloten; c) zo de vergunningsaanvraag van het college van burgemeester en schepenen uitgaat, brengt het college geen advies uit; |
3° l'autorité administrative accordant les permis prend une décision | 3° het vergunningverlenende bestuursorgaan neemt over de |
concernant la demande d'autorisation dans un délai de forclusion de | vergunningsaanvraag een beslissing binnen een vervaltermijn van zestig |
soixante jours, à compter soit du jour suivant la date d'expiration du | dagen, die ingaat hetzij de dag na deze van het verstrijken van de |
délai de consultation, comme mentionné dans le point 2°, a), soit du | adviseringstermijn, vermeld in 2°, a), hetzij de dag na deze van de |
jour suivant la réception des pièces visées au point 2°, b), 2); | ontvangst van de in stukken, vermeld in 2°, b), 2); |
4° si l'autorité administrative accordant les permis ne prend pas de | 4° indien het vergunningverlenende bestuursorgaan niet tijdig beslist, |
décision en temps voulu, la demande est considérée comme étant | wordt de aanvraag geacht afgewezen te zijn; |
rejetée; 5° une copie de la décision explicite ou une notification de la | 5° een afschrift van de uitdrukkelijke beslissing of een kennisgeving |
décision tacite est simultanément remise par envoi sécurisé et dans un | van de stilzwijgende beslissing wordt binnen een ordetermijn van tien |
délai de rigueur de dix jours au requérant et au Collège des | dagen gelijktijdig en per beveiligde zending bezorgd aan de aanvrager |
bourgmestre et échevins, pour autant que ce dernier n'ait pas lui-même | en aan het college van burgemeester en schepenen, voor zover dat niet |
demandé l'autorisation; | zelf de vergunning heeft aangevraagd; |
6° un avis indiquant que l'autorisation est accordée, sera affiché par | 6° een mededeling die te kennen geeft dat de vergunning is verleend, |
wordt door de aanvrager gedurende een periode van dertig dagen | |
le demandeur pendant une période de trente jours à l'endroit auquel a | aangeplakt op de plaats waarop de vergunningsaanvraag betrekking |
trait la demande d'autorisation. Le demandeur informe la commune | heeft. De aanvrager brengt de gemeente onmiddellijk op de hoogte van |
immédiatement de la date de début de l'affichage. Le secrétaire | de startdatum van de aanplakking. De gemeentesecretaris of zijn |
communal ou son délégué veille à ce qu'il est procédé à l'affichage | gemachtigde waakt erover dat tot aanplakking wordt overgegaan door de |
par le demandeur dans un délai de dix jours à compter à partir de la | aanvrager binnen een termijn van tien dagen te rekenen vanaf de datum |
date de réception d'une copie de la décision formelle d'octroi de | van de ontvangst van een afschrift van de uitdrukkelijke beslissing |
l'autorisation. Le Gouvernement flamand peut, tant pour le contenu que | tot verlening van de vergunning. De Vlaamse Regering kan, zowel naar |
pour la forme, imposer des exigences complémentaires auxquelles doit | de inhoud als naar de vorm, aanvullende vereisten opleggen waaraan de |
répondre l'affichage; | aanplakking moet voldoen; |
7° le secrétaire communal ou son délégué fournit sur simple demande de | 7° de gemeentesecretaris of zijn gemachtigde levert op eenvoudig |
tout intéressé, visé à l'article 4.7.21, § 2, une copie certifiée de | verzoek van elke belanghebbende, vermeld in artikel 4.7.21, § 2, een |
l'attestation d'affichage. | gewaarmerkt afschrift van het attest van aanplakking af. |
Une autorisation délivrée dans le cadre de la procédure particulière | Van een vergunning, afgegeven binnen de bijzondere procedure, mag |
peut être utilisée à partir du trente-sixième jour suivant la date | |
d'affichage. Cette disposition est valable sans préjudice de l'article | gebruik worden gemaakt vanaf de zesendertigste dag na de dag van |
4.5.1, § 2. | aanplakking. Deze bepaling geldt onverminderd artikel 4.5.1, § 2. |
§ 5. Le Gouvernement flamand peut déterminer des modalités formelles | § 5. De Vlaamse Regering kan nadere formele en procedurele regelen |
et procédurales plus précises pour l'application du présent article. | bepalen voor de toepassing van dit artikel. |
Art. 4.7.26/1. § 1er. Si la demande d'une autorisation comprend une | Art. 4.7.26/1. § 1. Als de vergunningsaanvraag een |
note de screening de projet MER, telle que visée à l'article 4.3.3, § | project-m.e.r.-screeningsnota als vermeld in artikel 4.3.3, § 2, van |
2 du décret du 5 avril 1995 contenant des dispositions générales | het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake |
concernant la politique de l'environnement, l'autorité administrative | milieubeleid, omvat, onderzoekt het vergunningverlenende |
accordant les permis ou son représentant autorisé examine cette note | bestuursorgaan of zijn gemachtigde, die nota en neemt een beslissing |
et prend une décision quant à la nécessité d'établir une évaluation | of er een milieueffectrapport over het project moet worden opgesteld. |
des incidences sur l'environnement pour le projet. | |
§ 2. Une évaluation des incidences sur l'environnement ne doit pas | § 2. Er hoeft geen milieueffectrapport over het project te worden |
être établie pour le projet si l'autorité administrative accordant les | opgesteld als het vergunningverlenende bestuursorgaan of zijn |
permis ou son représentant autorisé juge que : 1) il s'avère d'une | gemachtigde oordeelt dat : 1) een toetsing aan de criteria van bijlage |
confrontation du projet aux critères de l'annexe II du décret du 5 avril 1995 contenant des dispositions générales concernant la politique de l'environnement que le projet envisagé ne peut pas avoir d'incidences considérables sur l'environnement et qu'un projet MER ne peut raisonnablement contenir des données nouvelles ou supplémentaires sur des incidences écologiques importantes; ou 2) par le passé, un plan MER a été approuvé afférent à un plan ou un programme dans lequel un projet avec des incidences similaires a été évalué ou un projet MER a déjà été approuvé, afférent à un projet dont l'initiative envisagée est une reprise, une continuation ou une alternative et qu'un nouveau projet MER ne peut raisonnablement pas entraîner de nouvelles données ou des données supplémentaires relatives à des incidences considérables sur l'environnement. § 3. La décision selon laquelle une évaluation des incidences sur l'environnement doit être établie pour le projet, emporte de plein droit le caractère incomplet de la demande d'autorisation. Le demandeur peut dans ce cas introduire une demande motivée de dispense de l'obligation de rapportage auprès de la division, compétente du rapportage d'évaluation des incidences sur l'environnement, conformément à la procédure visée à l'article 4.3.3, | II van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid, uitwijst dat het voorgenomen project geen aanzienlijke gevolgen kan hebben voor het milieu en een MER-project redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten kan bevatten; of 2) vroeger al een MER-project werd goedgekeurd betreffende een plan of programma waarin een project met vergelijkbare effecten beoordeeld werd of een project-MER werd goedgekeurd betreffende een project waarvan het voorgenomen initiatief een herhaling, voortzetting of alternatief is, en een nieuw project-MER redelijkerwijze geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten kan bevatten. § 3. De beslissing dat een milieueffectrapport over het project moet worden opgesteld, heeft van rechtswege de onvolledigheid van de vergunningsaanvraag tot gevolg. De aanvrager kan in dat geval een gemotiveerd verzoek tot ontheffing van de rapportageverplichting indienen bij de afdeling, bevoegd voor milieueffectrapportage overeenkomstig de procedure, vermeld in artikel |
§ 3 à § 9 inclus du décret du 5 avril 1995 contenant des dispositions | 4.3.3, § 3 tot en met § 9, van het decreet van 5 april 1995 houdende |
générales concernant la politique de l'environnement. La décision de | algemene bepalingen inzake milieubeleid. De beslissing van de |
la division compétente pour l'évaluation des incidences sur | afdeling, bevoegd voor milieueffectrapportage, vermeld in artikel |
l'environnement, visée à l'article 4.3.3, § 6, du même décret, est une | 4.3.3, § 6, van hetzelfde decreet, betreft een bindende beslissing |
décision contraignante pour l'autorité, visée au premier paragraphe ». | voor de overheid, vermeld in paragraaf 1 ». |
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de ces dispositions | B.2. Aan het Hof wordt gevraagd of die bepalingen de artikelen 10 en |
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'elles ne | 11 Grondwet schenden in zoverre zij belanghebbende derden niet de |
permettent pas aux tiers intéressés d'être entendus par l'autorité qui délivre les autorisations, alors que tel est le cas dans le cadre d'un recours administratif dirigé contre une décision du collège des bourgmestre et échevins relative à une autorisation délivrée selon la procédure ordinaire. Dans la procédure ordinaire, la députation prend une décision, concernant le recours introduit, en fonction du rapport du fonctionnaire urbaniste provincial et après avoir, elle-même ou son représentant autorisé, entendu oralement ou par écrit, à leur demande, les parties intéressées (article 4.7.23, § 1er, alinéa 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire). Quant à la recevabilité du mémoire en intervention B.3.1. Le Gouvernement flamand conteste l'intérêt des parties | mogelijkheid bieden om door de vergunningverlenende overheid te worden gehoord, terwijl dat wel het geval is in het kader van een administratief beroep tegen een beslissing van het college van burgemeester en schepenen over een vergunning die wordt afgegeven volgens de reguliere procedure. In de reguliere procedure neemt de deputatie haar beslissing omtrent het ingestelde administratief beroep op grond van het verslag van de provinciale stedenbouwkundige ambtenaar en nadat zij of haar gemachtigde de betrokken partijen op hun verzoek schriftelijk of mondeling heeft gehoord (artikel 4.7.23, § 1, eerste lid, van de VCRO). Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de memorie van tussenkomst B.3.1. De Vlaamse Regering betwist het belang van de tussenkomende |
intervenantes, qui ont introduit un mémoire commun. | partijen, die een gezamenlijke memorie hebben ingediend. |
B.3.2. L'article 87, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | B.3.2. Artikel 87, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op |
la Cour constitutionnelle dispose : | het Grondwettelijk Hof bepaalt : |
« Lorsque la Cour constitutionnelle statue, à titre préjudiciel, sur | « Wanneer het Grondwettelijk Hof, bij wijze van prejudiciële |
les questions visées à l'article 26, toute personne justifiant d'un | beslissing, uitspraak doet op vragen als bedoeld in artikel 26, kan |
intérêt peut adresser un mémoire à la Cour dans les trente jours de la | ieder die van een belang doet blijken, een memorie aan het Hof richten |
publication prescrite par l'article 74. Elle est, de ce fait, réputée | binnen dertig dagen na de bekendmaking voorgeschreven in artikel 74. |
partie au litige ». | Hij wordt daardoor geacht partij in het geding te zijn ». |
B.3.3. Pour justifier d'un intérêt, conformément à l'article 87, § 1er, précité, les personnes qui souhaitent intervenir dans une procédure préjudicielle doivent invoquer, dans leur mémoire, suffisamment d'éléments permettant d'établir que la réponse de la Cour à la question préjudicielle peut avoir une incidence directe sur leur situation personnelle. B.3.4. Plusieurs parties intervenantes sont impliquées dans des litiges concernant la procédure particulière d'autorisation, analogues au litige qui a donné lieu à la question préjudicielle. Elles justifient donc d'un intérêt à intervenir devant la Cour. Le mémoire en intervention étant recevable à l'égard de plusieurs parties intervenantes, il n'est pas nécessaire de vérifier s'il est recevable à l'égard de toutes les parties intervenantes. Quant au fond | B.3.3. Om overeenkomstig het voormelde artikel 87, § 1, van een belang te doen blijken, dienen personen die in een prejudiciële procedure wensen tussen te komen, in hun memorie voldoende elementen aan te reiken die aannemelijk maken dat het antwoord van het Hof op de prejudiciële vraag een rechtstreekse weerslag kan hebben op hun persoonlijke situatie. B.3.4. Een aantal van de tussenkomende partijen is verwikkeld in soortgelijke geschillen, met betrekking tot de bijzondere vergunningsprocedure, als datgene dat aanleiding heeft gegeven tot de prejudiciële vraag. Zij doen derhalve blijken van een belang om voor het Hof tussen te komen. Aangezien de memorie van tussenkomst ontvankelijk is ten aanzien van een aantal van de tussenkomende partijen, is het niet nodig na te gaan of zij ontvankelijk is ten aanzien van alle tussenkomende partijen. Ten gronde |
B.4. Dans la procédure ordinaire, l'autorisation est octroyée par le | B.4. In de reguliere procedure wordt een vergunning afgegeven door het |
collège des bourgmestre et échevins de la commune où est situé l'objet | college van burgemeester en schepenen van de gemeente waarin het |
de la demande d'autorisation (article 4.7.12 du Code flamand de | voorwerp van de vergunning gelegen is (artikel 4.7.12 van de VCRO). |
l'aménagement du territoire). | |
Le fonctionnaire urbaniste communal, son représentant autorisé ou | De gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaar, zijn gemachtigde of de |
l'administration communale examinent si la demande d'autorisation est | gemeentelijke administratie onderzoekt de ontvankelijkheid en |
recevable et complète et se prononce sur la nécessité d'une évaluation | volledigheid van de vergunningsaanvraag en beslist of een |
de l'incidence du projet sur l'environnement (article 4.7.14 et | milieueffectrapport over het project moet worden opgesteld (artikel |
article 4.7.14/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire). | 4.7.14 en artikel 4.7.14/1 van de VCRO). |
Dans les cas fixés par le Gouvernement flamand et chaque fois que | In de door de Vlaamse Regering bepaalde gevallen en telkens als de |
l'autorisation doit faire l'objet d'une évaluation d'incidence sur | vergunning het voorwerp moet uitmaken van een milieueffectrapport of |
l'environnement ou est fondée sur l'article 4.4.6 (monuments et | gegrond is op artikel 4.4.6 (beschermde monumenten en landschappen), |
paysages protégés), sur les articles 4.4.10 à 4.4.23 (constructions et | de artikelen 4.4.10 tot 4.4.23 (zonevreemde constructies en |
modifications de fonction non conformes à la destination de la zone) | |
et sur l'article 4.4.26, § 2 (attestations planologiques), la demande | functiewijzigingen) en artikel 4.4.26, § 2 (planologische attesten), |
d'autorisation est soumise à une enquête publique (article 4.7.15 du | maakt de vergunningsaanvraag het voorwerp uit van een openbaar |
Code flamand de l'aménagement du territoire). | onderzoek (artikel 4.7.15 van de VCRO). |
Après avoir recueilli les avis requis, le collège des bourgmestre et | Na het inwinnen van de vereiste adviezen beslist het college van |
échevins prend une décision concernant la demande d'autorisation. Si | burgemeester en schepenen over de vergunningsaanvraag. Bij gebrek aan |
aucune décision n'a été prise dans le délai de forclusion prévu, la | een beslissing binnen de vervaltermijn wordt de aanvraag geacht te |
demande est considérée comme étant rejetée (article 4.7.18 du Code | zijn afgewezen (artikel 4.7.18 van de VCRO). |
flamand de l'aménagement du territoire). | Tegen de uitdrukkelijke of stilzwijgende beslissing van het college |
Un recours administratif organisé peut être introduit, auprès de la | van burgemeester en schepenen omtrent de vergunningsaanvraag kan een |
députation de la province dans laquelle est située la commune, contre | georganiseerd administratief beroep worden ingesteld bij de deputatie |
la décision explicite ou tacite du collège des bourgmestre et échevins | |
relative à la demande d'autorisation. Le recours peut être introduit, | van de provincie waarin de gemeente is gelegen. Het beroep kan onder |
entre autres, par le demandeur de l'autorisation ou par toute personne | meer worden ingesteld door de vergunningsaanvrager en door elke |
physique ou morale à qui la décision contestée pourrait causer, | natuurlijke persoon of rechtspersoon die rechtstreekse of |
directement ou indirectement, des désagréments ou des inconvénients | onrechtstreekse hinder of nadelen kan ondervinden ingevolge de |
(article 4.7.21 du Code flamand de l'aménagement du territoire). | bestreden beslissing (artikel 4.7.21 van de VCRO). |
Le fonctionnaire urbaniste provincial établit un rapport pour chaque | De provinciale stedenbouwkundige ambtenaar maakt voor elke beslissing |
décision en appel. Le rapport situe la demande d'autorisation dans le | in beroep een verslag op. Het verslag plaatst de vergunningsaanvraag |
cadre de la législation, des prescriptions urbanistiques, des | in het kader van de regelgeving, de stedenbouwkundige voorschriften, |
éventuelles prescriptions de lotissement et d'un bon aménagement du | de eventuele verkavelingsvoorschriften en een goede ruimtelijke |
territoire (article 4.7.22 du Code flamand de l'aménagement du territoire). La députation prend une décision concernant le recours introduit, en fonction du rapport du fonctionnaire urbaniste provincial. Cette décision est prise après que la députation, ou son représentant autorisé, a entendu oralement ou par écrit les parties intéressées, et ce, à la demande de ces dernières (article 4.7.23, § 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire). B.5. Dans la procédure particulière, telle qu'elle était applicable au moment où a été prise la décision attaquée dans le litige porté devant le juge a quo, une autorisation est délivrée par le Gouvernement flamand, par le fonctionnaire urbaniste délégué ou par le fonctionnaire urbaniste régional (article 4.7.26, § 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire). L'autorité administrative accordant les permis ou son représentant autorisé examine si la demande d'autorisation est recevable et complète et prend une décision concernant la nécessité d'une évaluation des incidences du projet sur l'environnement (article 4.7.26, § 3, et article 4.7.26/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire). La demande d'autorisation selon la procédure particulière est soumise à une enquête publique dans les mêmes cas que dans la procédure | ordening (artikel 4.7.22 van de VCRO). De deputatie neemt haar beslissing omtrent het ingestelde beroep op grond van het verslag van de provinciale stedenbouwkundige ambtenaar en nadat zij of haar gemachtigde de betrokken partijen op hun verzoek schriftelijk of mondeling heeft gehoord (artikel 4.7.23, § 1, van de VCRO). B.5. In de bijzondere procedure, zoals van toepassing ten tijde van de bestreden beslissing in het geschil voor de verwijzende rechter, wordt een vergunning afgegeven door de Vlaamse Regering, de gedelegeerde stedenbouwkundige ambtenaar of de gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar (artikel 4.7.26, § 1, van de VCRO). Het vergunningverlenende bestuursorgaan of zijn gemachtigde onderzoekt de ontvankelijkheid en volledigheid van de vergunningsaanvraag en beslist of een milieueffectrapport over het project moet worden opgesteld (artikel 4.7.26, § 3, en artikel 4.7.26/1 van de VCRO). In dezelfde gevallen als in de reguliere vergunningsprocedure maakt de vergunningsaanvraag in de bijzondere procedure het voorwerp uit van |
ordinaire (article 4.7.26, § 4, alinéa 1er, 1°, du Code flamand de | een openbaar onderzoek (artikel 4.7.26, § 4, eerste lid, 1°, van de |
l'aménagement du territoire). | |
Après avoir recueilli les avis exigés, l'autorité administrative | VCRO). Na het inwinnen van de vereiste adviezen beslist het |
accordant les permis se prononce sur la demande d'autorisation. Faute | vergunningverlenende bestuursorgaan over de vergunningsaanvraag. Bij |
de décision prise en temps voulu, la demande est considérée comme | gebrek aan een beslissing binnen de vervaltermijn wordt de aanvraag |
étant rejetée (article 4.7.26, § 4, alinéa 1er, 3° et 4°, du Code | geacht te zijn afgewezen (artikel 4.7.26, § 4, eerste lid, 3° en 4°, van de VCRO). |
flamand de l'aménagement du territoire). | Tegen de beslissing van de Vlaamse Regering, de gedelegeerde |
Aucun recours administratif organisé n'est ouvert contre la décision | stedenbouwkundige ambtenaar of de gewestelijke stedenbouwkundige |
du Gouvernement flamand, du fonctionnaire urbaniste délégué ou du | ambtenaar staat geen georganiseerd administratief beroep open. Het |
fonctionnaire urbaniste régional. Dans les travaux préparatoires, | ontbreken van een administratief beroep wordt in de parlementaire |
l'absence d'un recours administratif est justifiée comme suit : | voorbereiding als volgt verantwoord : |
« Prévoir un recours purement administratif auprès de l'organe | « Een puur administratief beroep bij het gewestelijke |
administratif régional qui délivre les autorisations (le Gouvernement | vergunningverlenende bestuursorgaan (de Vlaamse Regering, de |
flamand, le fonctionnaire urbaniste délégué ou, le cas échéant, le | gedelegeerde stedenbouwkundige ambtenaar c.q. de gewestelijke |
fonctionnaire urbaniste régional) reviendrait en effet à | stedenbouwkundige ambtenaar) zou immers neerkomen op een |
(institutionnaliser) un ' recours gracieux '. Or, selon la doctrine, | (geïnstitutionaliseerd) ' willig beroep '. De rechtsleer stelt evenwel |
l'introduction d'un tel recours ' n'aura pas toujours, pour le | dat het instellen van dergelijk beroep ' voor de burger niet steeds de |
citoyen, l'efficacité escomptée : en effet, l'organe de recours " | efficiëntie [zal] hebben die hij ervan verwacht : het " willig " |
gracieux " ne sera le plus souvent pas enclin à revenir sur une | beroepsorgaan zal immers veelal niet vlug geneigd zijn om op een |
décision prise antérieurement, à moins que de nouvelles données | eerder genomen beslissing terug te komen, tenzij belangrijke nieuwe |
importantes soient apportées ou que des erreurs manifestes soient | gegevens worden aangedragen of manifeste fouten worden aangetoond '. |
démontrées '. Un ' recours hiérarchique ' est également impossible : | Een ' hiërarchisch beroep ' behoort evenmin tot de mogelijkheden : |
si la décision est prise au niveau du gouvernement, on peut | indien de beslissing genomen wordt op regeringsniveau, kan men deze |
difficilement faire contrôler celle-ci par une commission | moeilijk laten toetsen door een ambtelijke commissie. Zulks zou op |
administrative. Ceci se heurterait au fait que, dans le système | gespannen voet staan met het feit dat de Regering binnen het |
constitutionnel, le gouvernement se situe au sommet de la pyramide hiérarchique. Du reste, la même doctrine dit, en ce qui concerne le recours administratif hiérarchique, que les chances de réussite du justiciable qui introduit un tel recours sont plutôt limitées parce que le fonctionnaire ou l'instance qui a pris la décision attaquée ' aura la plupart du temps agi sur instruction générale ou individuelle de l'autorité supérieure et sera davantage sensible aux intérêts de l'administration qu'à l'intérêt de l'administré ' » (Doc. parl., Parlement flamand, 2008-2009, n° 2011/1, p. 208). B.6. La possibilité de participation, qui offre une garantie pour la sauvegarde du droit à la protection d'un environnement sain et à un bon aménagement du territoire (article 23, alinéa 3, 4°, de la Constitution), est assurée, en principe, tant dans la procédure d'autorisation ordinaire que dans la procédure d'autorisation particulière, par l'organisation d'une enquête publique. B.7. Le droit d'être entendu offre une possibilité supplémentaire de participation. Celle-ci n'est explicitement garantie que dans la procédure ordinaire. Cette possibilité supplémentaire de participation est directement liée au recours administratif prévu par la procédure ordinaire et au rapport que le fonctionnaire urbaniste provincial doit rédiger avant chaque décision concernant le recours administratif. Ce rapport se distingue des avis que l'administration qui délivre les autorisations doit recueillir avant de se prononcer sur la demande d'autorisation et qui visent à fournir à cette même administration des informations aussi complètes que possible, afin que cette dernière puisse dûment en tenir compte. Le rapport précité est rédigé par le fonctionnaire compétent, au même niveau administratif que la députation qui doit se prononcer sur le recours introduit en se basant sur ce rapport. Le rapport situe la demande d'autorisation dans le cadre de la législation, des prescriptions urbanistiques, des éventuelles prescriptions de lotissement et du bon aménagement du territoire. Au cours de son enquête, le fonctionnaire urbaniste provincial peut recueillir des informations supplémentaires auprès des instances consultatives. Le droit d'être entendu garantit au demandeur de l'autorisation et aux auteurs du recours la possibilité de faire connaître leur point de vue sur ce rapport. Puisque la procédure particulière ne prévoit pas la possibilité d'un recours administratif, il ne saurait être question ni d'auteurs d'un recours ni d'un rapport du fonctionnaire urbaniste provincial sur lequel il convient de prendre position. Le déroulement de la procédure particulière étant différent de celui de la procédure ordinaire, il est raisonnablement justifié que les possibilités de participation soient différentes. B.8. La Cour doit cependant prendre en compte l'hypothèse dans laquelle une nouvelle autorisation est octroyée après l'annulation d'une première autorisation en application de la procédure particulière, comme c'est le cas dans l'affaire devant le juge a quo. Dans cette hypothèse, le droit d'être entendu doit être appliqué comme principe de bonne administration, même si la législation en vigueur ne prévoit pas une telle formalité. Les auteurs du recours qui ont attaqué la première autorisation ne sont certes pas les destinataires de la nouvelle autorisation, mais cette autorisation pourrait porter une atteinte grave à leurs intérêts. L'autorité qui délivre les autorisations doit donc, lorsqu'elle ne prévoit pas une nouvelle enquête publique dans la procédure d'octroi d'une nouvelle autorisation, leur permettre d'exposer leur point de vue quant aux effets de l'arrêt d'annulation. Cet arrêt constitue en effet un élément nouveau dont l'autorité qui délivre les autorisations devra tenir compte. B.9. Sous la réserve mentionnée en B.8, la question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : Sous la réserve mentionnée en B.8, les articles 4.7.26 et 4.7.26/1 du Code flamand de l'aménagement du territoire ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 15 juin 2017. Le greffier, Le président, | constitutioneel bestel aan de ' top ' van de hiërarchische piramide staat. Overigens stelt diezelfde rechtsleer ten aanzien van het hiërarchisch administratief beroep dat de slaagkansen daarvan voor de rechtsonderhorige eerder gering zijn, omdat de ambtenaar of instantie die de bestreden beslissing nam, ' meestal op algemene of individuele instructie van de hogere overheid zal zijn opgetreden en de hogere overheid meer aandacht zal hebben voor de belangen van het bestuur dan voor het belang van de bestuurde ' » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2008-2009, nr. 2011/1, p. 208). B.6. De mogelijkheid tot inspraak, die een waarborg biedt voor de vrijwaring van het recht op de bescherming van een gezond leefmilieu en een goede ruimtelijke ordening (artikel 23, derde lid, 4°, van de Grondwet), wordt zowel in de reguliere als in de bijzondere vergunningsprocedure in beginsel verwezenlijkt door de organisatie van een openbaar onderzoek. B.7. Het recht om te worden gehoord biedt een bijkomende mogelijkheid tot inspraak. Zij is enkel uitdrukkelijk gewaarborgd in de reguliere procedure. Die bijkomende mogelijkheid tot inspraak staat in rechtstreeks verband met het administratief beroep waarin de reguliere procedure voorziet en met het verslag dat de provinciale stedenbouwkundige ambtenaar, vóór elke beslissing over het administratief beroep, dient op te maken. Dat verslag onderscheidt zich van de adviezen die vóór de beslissing over de vergunningsaanvraag moeten worden ingewonnen en die ertoe strekken de vergunningverlenende overheid zo volledig mogelijke informatie te verschaffen zodat zij daarmee naar behoren rekening kan houden. Het vermelde verslag wordt opgemaakt door de bevoegde ambtenaar op hetzelfde bestuursniveau als de deputatie die, op grond van dat verslag, haar beslissing omtrent het ingestelde beroep dient te nemen. Het verslag plaatst de vergunningsaanvraag in het kader van de regelgeving, de stedenbouwkundige voorschriften, de eventuele verkavelingsvoorschriften en een goede ruimtelijke ordening. De provinciale stedenbouwkundige ambtenaar kan bij zijn onderzoek bijkomende inlichtingen inwinnen bij de adviserende instanties. Het recht om te worden gehoord waarborgt dat de vergunningsaanvrager en de beroepsindieners hun standpunt inzake dat verslag aan de beroepsinstantie kunnen meedelen. Aangezien de bijzondere procedure niet in de mogelijkheid van een administratief beroep voorziet, zijn er geen beroepsindieners en is er geen verslag van de provinciale stedenbouwkundige ambtenaar waarover een standpunt moet worden ingenomen. Het verschillende verloop van de bijzondere procedure, vergeleken met de gewone procedure, biedt bijgevolg een redelijke verantwoording voor het verschil in mogelijkheid tot inspraak. B.8. Het Hof dient echter rekening te houden met de hypothese, zoals in de zaak voor de verwijzende rechter, dat met toepassing van de bijzondere procedure een nieuwe vergunning wordt verleend nadat een eerste vergunning werd vernietigd. In die hypothese dient, ook al voorziet de toepasselijke wetgeving niet in een dergelijke formaliteit, het recht om te worden gehoord als beginsel van behoorlijk bestuur toepassing te vinden. De beroepsindieners die de eerste vergunning hebben aangevochten zijn weliswaar niet de adressaten van de nieuwe vergunning, maar zij zouden door die vergunning op ernstige wijze in hun belangen kunnen worden geraakt. De vergunningverlenende overheid dient hun derhalve de gelegenheid te bieden, wanneer zij in de procedure tot het verlenen van een nieuwe vergunning niet in een nieuw openbaar onderzoek voorziet, hun standpunt inzake de gevolgen van het vernietigingsarrest uiteen te zetten. Dat arrest vormt immers een nieuw element waarmee de vergunningverlenende overheid rekening zal dienen te houden. B.9. Onder het in B.8 vermelde voorbehoud dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : Onder het in B.8 vermelde voorbehoud schenden de artikelen 4.7.26 en 4.7.26/1 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 15 juni 2017. De griffier, De voorzitter, |
F. Meersschaut E. De Groot | F. Meersschaut E. De Groot |