← Retour vers "Extrait de l'arrêt n£ 50/2017 du 27 avril 2017 Numéro du rôle : 6390 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 335, § 3, du Code civil, tel que cet article était
rédigé avant son remplacement par l'article 2 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée
des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-(...)"
| Extrait de l'arrêt n£ 50/2017 du 27 avril 2017 Numéro du rôle : 6390 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 3, du Code civil, tel que cet article était rédigé avant son remplacement par l'article 2 de la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges J.-(...) | Uittreksel uit arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 Rolnummer 6390 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan bij artikel 2 van de wet van 8 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n£ 50/2017 du 27 avril 2017 | Uittreksel uit arrest nr. 50/2017 van 27 april 2017 |
| Numéro du rôle : 6390 | Rolnummer 6390 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 3, du | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 3, van het |
| Code civil, tel que cet article était rédigé avant son remplacement | Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan |
| par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 modifiant le Code civil en vue | bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van het |
| d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de | Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid |
| transmission du nom à l'enfant et à l'adopté, posée par le Tribunal de | tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamoverdracht aan het kind |
| première instance de Liège, division Liège. | en aan de geadopteerde, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg |
| Luik, afdeling Luik. | |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
| J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, | rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. |
| assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. | Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder |
| Spreutels, | voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par jugement du 25 mars 2016 en cause de A.B. contre N.L.H. et S.B., | Bij vonnis van 25 maart 2016 in zake A.B. tegen N.L.H. en S.B., |
| dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 4 avril 2016, | waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 4 april |
| le Tribunal de première instance de Liège, division Liège, a posé la | 2016, heeft de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de |
| question préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « L'article 335, § 3, du Code civil tel que rédigé avant sa | « Schendt artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, zoals het is |
| modification par la loi du 8 mai 2014 viole-t-il les articles 10 et 11 | opgesteld vóór de wijziging ervan bij de wet van 8 mei 2014, de |
| de la Constitution en ce qu'il crée une discrimination entre l'enfant | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een discriminatie |
| mineur dont la filiation paternelle est établie après la filiation | invoert tussen het minderjarig kind wiens afstamming van vaderszijde |
| maternelle qui, à l'intervention de ses parents, pourra porter le nom | komt vast te staan na de afstamming van moederszijde en dat, na het |
| de son père par le biais d'une déclaration à l'Officier de l'Etat | optreden van zijn ouders, de naam van zijn vader zal kunnen dragen |
| civil et l'enfant majeur qui ne dispose pas de cette possibilité et | middels een verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand, en |
| serait éventuellement contraint d'introduire une procédure | het meerderjarig kind dat die mogelijkheid niet geniet en eventueel |
| administrative devant le Ministre de la Justice sans la certitude | ertoe gedwongen zou zijn een administratieve procedure voor de |
| qu'elle aboutisse avec le coût qu'elle entraîne, le temps perdu ainsi | minister van Justitie in te stellen, zonder de zekerheid dat zij tot |
| een goed einde wordt gebracht, met de kostprijs die zij met zich | |
| que les éventuels désagréments de deux changements de noms successifs | meebrengt, de verloren tijd en de mogelijke hinder van twee |
| ? ». | opeenvolgende naamsveranderingen ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 335, § 3, du Code | B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 335, § 3, van |
| civil, tel qu'il était rédigé avant son remplacement par l'article 2 | het Burgerlijk Wetboek, zoals het was opgesteld vóór de vervanging |
| de la loi du 8 mai 2014 « modifiant le Code civil en vue d'instaurer | ervan bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 « tot wijziging van het |
| l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du | Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid |
| tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind | |
| nom à l'enfant et à l'adopté » (ci-après : la loi du 8 mai 2014) et sa | en aan de geadopteerde » (hierna : wet van 8 mei 2014), en de |
| modification par l'article 2 de la loi du 18 décembre 2014 « modifiant | wijziging ervan bij artikel 2 van de wet van 18 december 2014 « tot |
| le Code civil, le Code de droit international privé, le Code | wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van internationaal |
| consulaire, la loi du 5 mai 2014 portant établissement de la filiation | privaatrecht, het Consulair Wetboek, de wet van 5 mei 2014 houdende de |
| de la coparente et la loi du 8 mai 2014 modifiant le Code civil en vue | vaststelling van de afstamming van de meemoeder en de wet van 8 mei |
| 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de | |
| d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de | invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van |
| transmission du nom à l'enfant et à l'adopté ». | naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde ». |
| B.2.1. L'article 335 du Code civil fait partie du chapitre relatif aux | B.2.1. Artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek maakt deel uit van het |
| effets de la filiation. Il fixe de manière générale les règles | hoofdstuk met betrekking tot de gevolgen van de afstamming. Het stelt |
| relatives à l'attribution du nom considérée comme effet de la | op algemene wijze de regels van de naamgeving als gevolg van de |
| filiation. | afstamming vast. |
| L'article 335, § 1er, alinéa 1er, du Code civil, tel qu'il était | Artikel 335, § 1, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek, zoals het |
| applicable avant son remplacement par la loi du 8 mai 2014, disposait | van toepassing was vóór de vervanging ervan bij de wet van 8 mei 2014, |
| : | bepaalde : |
| « L'enfant dont seule la filiation paternelle est établie ou dont la | « Het kind wiens afstamming alleen van vaderszijde vaststaat of wiens |
| filiation paternelle et la filiation maternelle sont établies en même | afstamming van vaderszijde en van moederszijde tegelijkertijd komen |
| temps porte le nom de son père ». | vast te staan, draagt de naam van zijn vader ». |
| L'article 335, § 2, du même Code, tel qu'il était applicable avant son | Artikel 335, § 2, van hetzelfde Wetboek, zoals het van toepassing was |
| remplacement par la loi du 8 mai 2014, prévoyait que l'enfant dont | vóór de vervanging ervan bij de wet van 8 mei 2014, bepaalde dat het |
| seule la filiation maternelle est établie porte le nom de sa mère. B.2.2. Tel qu'il était applicable au litige devant le juge a quo, l'article 335, § 3, en cause, du même Code disposait : « Si la filiation paternelle est établie après la filiation maternelle, aucune modification n'est apportée au nom de l'enfant. Toutefois, les père et mère ensemble ou l'un d'eux, si l'autre est décédé, peuvent déclarer, dans un acte dressé par l'officier de l'état civil, que l'enfant portera le nom de son père. | kind wiens afstamming alleen van moederszijde vaststaat, de naam van zijn moeder draagt. B.2.2. Zoals het van toepassing was op het voor de verwijzende rechter hangende geschil bepaalde het in het geding zijnde artikel 335, § 3, van hetzelfde Wetboek : « Indien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan na de afstamming van moederszijde, blijft de naam van het kind onveranderd. Evenwel kunnen de ouders samen of een van hen, indien de andere overleden is, in een door de ambtenaar van de burgerlijke stand opgemaakte akte verklaren dat het kind de naam van zijn vader zal dragen. |
| Cet acte ne peut être dressé, en cas de prédécès du père ou durant son | Bij vooroverlijden van de vader of gedurende zijn huwelijk kan die |
| mariage, sans l'accord du conjoint avec lequel il était marié au | akte niet worden opgemaakt zonder de instemming van de echtgenote met |
| moment de l'établissement de la filiation. | wie hij gehuwd was op het ogenblik van de vaststelling van de |
| Cette déclaration doit être faite dans l'année à compter du jour où | afstamming. Die verklaring moet worden gedaan binnen een jaar te rekenen van de |
| les déclarants ont eu connaissance de l'établissement de la filiation | dag waarop de personen die de verklaring doen, de vaststelling van de |
| et avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant. | afstamming hebben vernomen en vóór de meerderjarigheid of de |
| ontvoogding van het kind. | |
| Mention de la déclaration est faite en marge de l'acte de naissance et | Van de verklaring wordt melding gemaakt op de kant van de akte van |
| des autres actes concernant l'enfant ». | geboorte en van de andere akten betreffende het kind ». |
| B.2.3. Artikel 335, § 4, van hetzelfde Wetboek, niet gewijzigd bij de | |
| B.2.3. L'article 335, § 4, du même Code, inchangé par la loi du 8 mai | wet van 8 mei 2014, bepaalt dat, indien de afstamming van een kind |
| 2014, prévoit que si la filiation d'un enfant est modifiée alors que | wordt gewijzigd wanneer het de meerderjarige leeftijd heeft bereikt, |
| celui-ci a atteint l'âge de la majorité, aucune modification n'est | zonder zijn akkoord geen enkele verandering aan zijn naam mag worden |
| apportée à son nom sans son accord. | aangebracht. |
| Cette disposition a été insérée par la loi du 1er juillet 2006 « | Die bepaling is ingevoegd bij de wet van 1 juli 2006 « tot wijziging |
| modifiant des dispositions du Code civil relatives à l'établissement | van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met betrekking tot het |
| de la filiation et aux effets de celle-ci », à la suite de l'arrêt n° | vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan », ingevolge het |
| 171/2005 du 23 novembre 2005, par lequel la Cour avait jugé qu'en ce | arrest nr. 171/2005 van 23 november 2005, waarbij het Hof had |
| qu'il s'applique aux enfants majeurs ayant agi avec fruit en | geoordeeld dat artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek, in |
| contestation de paternité, l'article 335, § 2, du Code civil viole les | zoverre het van toepassing is op de meerderjarige kinderen die met |
| articles 10 et 11 de la Constitution, après avoir constaté qu'il | succes het vaderschap hebben betwist, de artikelen 10 en 11 van de |
| Grondwet schendt, nadat het had vastgesteld dat het « niet verantwoord | |
| n'était « pas justifié que l'article 335, § 2, du Code civil | [was] dat artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek aan het |
| interdise, purement et simplement, à l'enfant majeur qui a agi avec | meerderjarig kind dat met succes het vaderschap heeft betwist, zonder |
| fruit en contestation de paternité de conserver son nom d'origine » (B.7). | meer verbiedt zijn oorspronkelijke naam te behouden » (B.7). |
| B.3. La question préjudicielle invite la Cour à se prononcer sur la | B.3. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te |
| compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution de | spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de |
| l'article 335, § 3, du Code civil, dans sa version antérieure à son | Grondwet, van artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek, in de |
| remplacement par la loi du 8 mai 2014, en ce que cette disposition | versie vóór de vervanging ervan bij de wet van 8 mei 2014, in zoverre |
| créerait une différence de traitement injustifiée entre l'enfant | die bepaling een onverantwoord verschil in behandeling zou invoeren |
| mineur dont la filiation paternelle est établie après la filiation | tussen het minderjarig kind wiens afstamming van vaderszijde komt vast |
| maternelle « qui, à l'intervention de ses parents, pourra porter le | te staan na de afstamming van moederszijde en « dat, na het optreden |
| nom de son père par le biais d'une déclaration à l'Officier de l'Etat civil » et l'enfant majeur « qui ne dispose pas de cette possibilité et serait éventuellement contraint d'introduire une procédure administrative devant le Ministre de la Justice sans la certitude qu'elle aboutisse avec le coût qu'elle entraîne, le temps perdu ainsi que les éventuels désagréments de deux changements de noms successifs ». B.4. Le litige devant le juge a quo concerne un enfant majeur dont la filiation paternelle a été modifiée en raison d'une action en contestation de la paternité présumée combinée à une action en recherche de paternité, introduites par cet enfant majeur en | van zijn ouders, de naam van zijn vader zal kunnen dragen middels een verklaring aan de ambtenaar van de burgerlijke stand » en het meerderjarig kind « dat die mogelijkheid niet geniet en eventueel ertoe gedwongen zou zijn een administratieve procedure voor de minister van Justitie in te stellen, zonder de zekerheid dat zij tot een goed einde wordt gebracht, met de kostprijs die zij met zich meebrengt, de verloren tijd en de mogelijke hinder van twee opeenvolgende naamsveranderingen ». B.4. Het geschil voor de verwijzende rechter heeft betrekking op een meerderjarig kind wiens afstamming van vaderszijde is gewijzigd wegens een vordering tot betwisting van het vermoedelijke vaderschap, gecombineerd met een vordering tot onderzoek naar het vaderschap, beide ingesteld door dat meerderjarige kind met toepassing van, |
| application, respectivement, des articles 318 et 322 du Code civil, | respectievelijk, de artikelen 318 en 322 van het Burgerlijk Wetboek, |
| ces actions étant jugées fondées. | waarbij die vorderingen gegrond zijn verklaard. |
| Bien qu'il ait marqué son accord, conformément à l'article 335, § 4, | Hoewel het meerderjarig kind, overeenkomstig artikel 335, § 4, van het |
| du Code civil, pour porter le nom de sa mère, cet enfant majeur | Burgerlijk Wetboek, ermee heeft ingestemd de naam van zijn moeder te |
| souhaite porter le nom de son père biologique, dont la paternité a été | dragen, wenst het de naam te dragen van zijn biologische vader, wiens |
| établie par le juge a quo. | vaderschap door de verwijzende rechter is vastgesteld. |
| La Cour limite son examen à cette situation. | Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die situatie. |
| B.5. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.5. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit |
| qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | dat een verschil in behandeling tussen categorieën van personen wordt |
| personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust |
| qu'elle soit raisonnablement justifiée. | en het redelijk verantwoord is. |
| L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
| compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
| nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
| non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
| de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | er geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de |
| et le but visé. | aangewende middelen en het beoogde doel. |
| B.6. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des | B.6. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op |
| considérations d'utilité sociale et est, contrairement à l'attribution | overwegingen van sociaal nut en wordt, in tegenstelling tot de |
| du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à | toekenning van de voornaam, door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, |
| déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, | enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige |
| d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine | wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere |
| invariabilité. | onveranderlijkheid te geven. |
| B.7.1. Les enfants mineurs et les enfants majeurs dont la filiation | B.7.1. De minderjarige kinderen en de meerderjarige kinderen wier |
| paternelle a été établie après la filiation maternelle sont, en ce qui | afstamming van vaderszijde is komen vast te staan na de afstamming van |
| concerne l'expression de la volonté de porter le nom de leur père, | moederszijde bevinden zich, ten aanzien van de uiting van de wil om de |
| dans des situations différentes, puisque, selon la disposition en | naam van hun vader te dragen, in verschillende situaties, aangezien |
| cause, la substitution du nom du père à celui de la mère ne peut avoir | volgens de in het geding zijnde bepaling de vervanging van de naam van |
| lieu que lorsque l'enfant est mineur, à la demande des parents. | de moeder door de naam van de vader alleen kan plaatsvinden voor het |
| minderjarige kind op vraag van de ouders. | |
| B.7.2. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition en cause | B.7.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde |
| que le législateur a considéré que la modification du nom de l'enfant | bepaling blijkt dat de wetgever heeft geoordeeld dat de wijziging van |
| dont la filiation paternelle a été établie après la filiation | de naam van het kind wiens afstamming van vaderszijde na die van |
| maternelle peut être contraire à ses intérêts (Doc. parl., Chambre, | moederszijde wordt vastgesteld, strijdig kan zijn met het belang van |
| 1983-1984, n° 305/1, pp 17-18, et Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° | dat kind (Parl. St., Kamer, 1983-1984, nr. 305/1, pp. 17-18, en Parl. |
| 904/2, pp. 125-126). Sur la base de cette considération, il a disposé que le nom de l'enfant dont la filiation maternelle est déjà établie reste en principe inchangé lorsque la filiation paternelle est établie à son tour. Le législateur a néanmoins prévu la possibilité de procéder malgré tout à un changement du nom de l'enfant mineur, moyennant une déclaration devant l'officier de l'état civil, par les père et mère ou l'un d'eux, si l'autre est décédé. Cette mesure n'est pas déraisonnable, le législateur ayant pu estimer que les deux parents sont les mieux placés pour apprécier l'intérêt de l'enfant. | St., Senaat, 1984-1985, nr. 904-2, pp. 125-126). Op grond daarvan heeft hij bepaald dat de naam van het kind wiens afstamming reeds van moederszijde vaststaat, in beginsel onveranderd blijft wanneer nadien de afstamming van vaderszijde komt vast te staan. De wetgever heeft niettemin voorzien in de mogelijkheid om alsnog een wijziging van de naam van het minderjarige kind door te voeren, mits een verklaring voor de ambtenaar van de burgerlijke stand wordt afgelegd door de vader en de moeder of een van hen wanneer de andere is overleden. Die maatregel is niet onredelijk, daar de wetgever vermocht ervan uit te gaan dat beide ouders het meest geschikt zijn om het belang van het kind te beoordelen. |
| B.7.3. Selon la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et prénoms, « | B.7.3. Volgens de wet van 15 mei 1987 betreffende de namen en |
| voornamen « [kan] elke persoon die enigerlei reden heeft om van naam | |
| toute personne qui a quelque motif de changer de nom [...] en adresse | [...] te veranderen, [...] daartoe aan de Minister van Justitie een |
| la demande motivée au ministre de la Justice » (article 2, alinéa 1er). Devenu majeur, l'enfant dont la filiation paternelle est établie après la filiation maternelle n'est donc pas privé de tout moyen de substituer le nom de son père à celui de sa mère s'il le désire. Sans doute le Roi ne peut-Il autoriser le changement demandé qu'« exceptionnellement » « s'Il estime que la demande est fondée sur des motifs sérieux et que le nom sollicité ne prête pas à confusion et ne peut nuire au requérant ou à des tiers » (article 3, alinéa 3). Cette restriction, qui renforce la rigueur des conditions plus précisément énoncées ensuite dans la même disposition, ne fait pas obstacle à ce que la substitution demandée soit autorisée si le Roi n'a pas | met redenen omkleed verzoek richten » (artikel 2, eerste lid). Zodra het kind wiens afstamming van vaderszijde wordt vastgesteld na de afstamming van moederszijde, meerderjarig is geworden, is het dus niet beroofd van elke mogelijkheid om de naam van zijn moeder te vervangen door die van zijn vader indien het dat wenst. Weliswaar kan de Koning de gevraagde verandering slechts « uitzonderlijk » toestaan « indien Hij van oordeel is dat het verzoek op ernstige redenen steunt en dat de gevraagde naam geen aanleiding geeft tot verwarring en de verzoeker of derden niet kan schaden » (artikel 3, derde lid). Die beperking, die het strikte karakter van de verder in dezelfde bepaling nauwkeuriger vermelde voorwaarden versterkt, vormt evenwel geen hinderpaal voor het toestaan van de gevraagde verandering indien de Koning niet bij een met redenen omklede beslissing een eventueel |
| accueilli par décision motivée une éventuelle opposition (articles 5 et 6). | verzet heeft ingewilligd (artikelen 5 en 6). |
| B.7.4. Par son arrêt n° 65/94 du 14 juillet 1994, la Cour a jugé que « | B.7.4. Bij zijn arrest nr. 65/94 van 14 juli 1994 heeft het Hof |
| l'article 335, § 3, alinéa 3, du Code civil, en ce qu'il dispose que | geoordeeld dat « artikel 335, § 3, derde lid, van het Burgerlijk |
| Wetboek, in zoverre het bepaalt dat de ouderlijke verklaring van | |
| la déclaration parentale de substitution du nom du père à celui de la | verandering van de naam van de moeder door die van de vader moet |
| mère doit être faite avant la majorité ou l'émancipation de l'enfant, | worden gedaan vóór de meerderjarigheid of de ontvoogding van het kind, |
| n'établit pas, entre les enfants mineurs et les enfants majeurs, une | geen onderscheid tussen de minderjarige en de meerderjarige kinderen |
| distinction contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution », | invoert dat strijdig is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet », |
| après avoir constaté : | na te hebben vastgesteld : |
| « B.5. Le législateur, usant du pouvoir d'appréciation qui lui | « B.5. Gebruik makend van de hem toekomende beoordelingsbevoegdheid, |
| appartient, a élaboré le régime juridique du nom des personnes en | heeft de wetgever het juridisch statuut van de naam van de persoon |
| ayant égard, à la fois, à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une | vastgesteld met inachtneming van zowel het sociale nut om aan die naam |
| certaine fixité et à l'intérêt de celui qui le porte. La Cour | een zekere onveranderlijkheid te geven als het belang van degene die |
| n'aperçoit pas ce qu'il pourrait y avoir de déraisonnable à ce que | de naam draagt. Het Hof ziet niet in wat er onredelijk zou kunnen zijn |
| l'enfant dont la filiation paternelle a été établie après la filiation | aan het feit dat het kind wiens afstamming van vaderszijde is |
| maternelle et qui, par conséquent, a d'abord porté le nom de sa mère, | vastgesteld na de afstamming van moederszijde en dat bijgevolg eerst |
| puisse prendre le nom de son père à l'initiative de ses auteurs, juges | de naam van zijn moeder heeft gedragen, de naam van zijn vader zou |
| kunnen aannemen op initiatief van zijn ouders, die oordelen over zijn | |
| de son intérêt aussi longtemps qu'il est soumis à l'autorité | belang, zolang het aan het ouderlijk gezag is onderworpen, en enkel op |
| parentale, et ne puisse le prendre qu'à sa seule initiative dès le | zijn eigen initiatief vanaf het ogenblik waarop dat gezag een einde |
| moment où cette autorité prend fin. La Cour n'aperçoit pas non plus ce | neemt. Het Hof ziet evenmin in wat er onredelijk zou kunnen zijn aan |
| qu'il pourrait y avoir de déraisonnable à ce que l'enfant majeur ou | het feit dat het meerderjarig of ontvoogd kind dat de naam van zijn |
| émancipé qui désire porter le nom de son père alors qu'il a celui de | vader wenst te dragen terwijl het die van zijn moeder heeft, de |
| sa mère doive recourir à la procédure prévue par la loi du 15 mai | procedure dient te volgen overeenkomstig de wet van 15 mei 1987, die |
| 1987, qui constitue le droit commun en la matière ». | het gemeen recht ter zake vormt ». |
| Cet arrêt concernait la comparaison entre des enfants, mineurs et | Dat arrest had betrekking op de vergelijking onder kinderen, |
| majeurs, dont la filiation paternelle a été établie après la filiation | minderjarigen en meerderjarigen, wier afstamming van vaderszijde is |
| maternelle, et à l'égard desquels un nouveau lien de filiation était donc établi. Il concernait le cas où un enfant majeur était reconnu par son père et continuait à porter le nom de sa mère, conformément à l'article 335, § 2, du Code civil. B.8.1. Comme il est dit en B.4, la présente question préjudicielle invite à comparer des enfants dont la filiation paternelle a été établie après la filiation maternelle, et ce après avoir agi avec fruit, simultanément, en contestation de la paternité présumée et en recherche de paternité. La modification de la filiation paternelle qui en résulte se distingue, quant à ses effets sur le nom de l'enfant, de l'établissement d'un nouveau lien de filiation paternelle, visé dans l'arrêt n° 65/94 précité. | komen vast te staan na de afstamming van moederszijde en ten aanzien van wie dus een nieuwe afstammingsband was vastgesteld. Het betrof het geval waar een meerderjarig kind erkend was door zijn vader en de naam zijn moeder bleef dragen overeenkomstig artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek. B.8.1. Zoals is vermeld in B.4 wordt in de onderhavige prejudiciële vraag verzocht kinderen te vergelijken wier afstamming van vaderszijde is komen vast te staan na de afstamming van moederszijde, na met succes terzelfder tijd een vordering te hebben ingesteld tot betwisting van het vermoedelijke vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap. De wijziging van de afstamming van vaderszijde die daaruit voortvloeit, onderscheidt zich, ten aanzien van de gevolgen ervan voor de naam van het kind, van de vaststelling van een nieuwe afstammingsband van vaderszijde, beoogd in het voormelde arrest nr. 65/94. |
| B.8.2. L'article 335, § 2, du Code civil a pour conséquence que l'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité perd en principe son nom patronymique d'origine au profit du nom de sa mère. Toutefois, l'article 335, § 4, prévoit que le nom de l'enfant majeur dont la filiation est modifiée n'est modifié qu'avec son accord. L'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité peut donc choisir de porter le nom de sa mère ou conserver son nom patronymique d'origine. L'enfant majeur à l'égard duquel est établi un nouveau lien de filiation paternelle en raison d'une action en recherche de paternité combinée à son action en contestation de paternité ne peut toutefois pas, conformément à la disposition en cause, choisir de porter le nom de son père biologique. B.8.3. La disposition en cause établit ainsi, en ce qui concerne la | B.8.2. Artikel 335, § 2, van het Burgerlijk Wetboek heeft tot gevolg dat het meerderjarige kind dat het vaderschap met succes heeft betwist, in beginsel zijn oorspronkelijke familienaam verliest en de naam van zijn moeder krijgt. Artikel 335, § 4 bepaalt evenwel dat de naam van het meerderjarige kind wiens afstamming wordt gewijzigd alleen met zijn akkoord wordt veranderd. Een meerderjarig kind dat het vaderschap met succes heeft betwist, kan dus ervoor kiezen de naam van zijn moeder te dragen of zijn oorspronkelijke familienaam te behouden. Het meerderjarige kind ten aanzien van wie een nieuwe afstammingsband van vaderszijde wordt vastgesteld als gevolg van een vordering tot onderzoek naar het vaderschap, gecombineerd met zijn vordering tot betwisting van het vaderschap, kan, overeenkomstig de in het geding zijnde bepaling, evenwel niet ervoor kiezen de naam van zijn biologische vader te dragen. B.8.3. De in het geding zijnde bepaling stelt aldus, ten aanzien van |
| possibilité de porter le nom du père biologique, une différence de | de mogelijkheid om de naam van de biologische vader te dragen, een |
| traitement entre les enfants mineurs et les enfants majeurs dont la | verschil in behandeling in tussen de minderjarige kinderen en de |
| filiation paternelle a été établie après la filiation maternelle, et | meerderjarige kinderen wier afstamming van vaderszijde is komen vast |
| ce après avoir agi avec fruit, simultanément, en contestation de la | te staan na de afstamming van moederszijde, en zulks na met succes |
| terzelfder tijd een vordering te hebben ingesteld tot betwisting van | |
| paternité présumée et en recherche de paternité. Les premiers | het vermoedelijke vaderschap en tot onderzoek naar het vaderschap. De |
| disposent de la possibilité de porter le nom de leur père biologique | eerstgenoemden beschikken over de mogelijkheid om de naam van hun |
| par une déclaration à l'officier de l'état civil, alors que les | biologische vader te dragen middels een verklaring voor de ambtenaar |
| seconds n'en disposent pas. La circonstance que cette déclaration | van de burgerlijke stand, terwijl de laatstgenoemden niet over die |
| mogelijkheid beschikken. Het gegeven dat die verklaring uitgaat van de | |
| émane des parents de l'enfant mineur est, pour le surplus, | ouders van het minderjarige kind is voor de rest zonder belang, |
| indifférente, puisqu'elle découle de la minorité de l'enfant. | aangezien dit voortvloeit uit de minderjarigheid van het kind. |
| B.9. Contrairement au droit de donner son nom de famille à son enfant, | B.9. In tegenstelling tot het recht om zijn familienaam aan zijn kind |
| le droit de porter un nom constitue un droit fondamental. | te geven, is het recht om een naam te dragen een grondrecht. |
| Les limitations à la possibilité de porter le nom de son père | De beperkingen van de mogelijkheid om de naam van zijn biologische |
| biologique constituent une ingérence dans l'exercice du droit de | vader te dragen, vormen een inmenging in de uitoefening van het recht |
| l'intéressé au respect de sa vie privée (CEDH, 25 novembre 1994, | van de betrokkene op de eerbiediging van zijn privéleven (EHRM, 25 |
| Stjerna c. Finlande). | november 1994, Stjerna t. Finland). |
| La Cour doit dès lors examiner si la mesure en cause n'entraîne pas | Het Hof moet derhalve nagaan of de in het geding zijnde maatregel geen |
| une atteinte disproportionnée au droit au respect de la vie privée des | onevenredige aantasting inhoudt van het recht op de eerbiediging van |
| enfants majeurs et si, notamment, l'utilité sociale que constitue | het privéleven van de meerderjarige kinderen en of met name het |
| l'invariabilité de leur nom de famille doit l'emporter sur une | maatschappelijke nut van de onveranderlijkheid van hun familienaam |
| modification du nom lorsque l'état civil vient à se modifier en raison | moet primeren op een naamswijziging wanneer de burgerlijke staat wordt |
| de l'établissement de la paternité. | gewijzigd ingevolge een vaststelling van vaderschap. |
| La Cour doit, en outre, tenir compte du fait que le changement de | Het Hof moet bovendien rekening ermee houden dat de wijziging van de |
| filiation de l'enfant majeur a pour conséquence que son nom est en | afstamming van het meerderjarige kind tot gevolg heeft dat zijn naam |
| principe modifié, s'il y marque son accord, et qu'il porte le nom de | in principe verandert indien het daarmee instemt, en dat het de naam |
| sa mère, sauf s'il souhaite conserver son nom patronymique d'origine. | van zijn moeder draagt, tenzij het zijn oorspronkelijke familienaam |
| L'article 335, § 4, du Code civil autorise en effet un changement du | wenst te behouden. Artikel 335, § 4, van het Burgerlijk Wetboek laat |
| nom de l'enfant majeur en raison d'un changement dans sa filiation. | immers een verandering van de naam van het meerderjarig kind toe na |
| een wijziging van zijn afstamming. | |
| B.10.1. La contestation de paternité peut être mue par d'autres motifs | B.10.1. De betwisting van het vaderschap kan door andere motieven zijn |
| et a d'autres effets qu'un changement de nom. Toutefois, l'enfant | ingegeven en heeft andere gevolgen dan een naamsverandering. Het |
| meerderjarig kind dat zelf een betwisting van het vaderschap heeft | |
| majeur qui a introduit lui-même une action en contestation de sa | ingesteld en ten aanzien van wie een band van afstamming met zijn |
| paternité et à l'égard duquel a été établi un lien de filiation avec | biologische vader wordt vastgesteld, kan evenwel op rechtmatige wijze |
| son père biologique peut légitimement souhaiter porter le nom de ce | wensen om de naam van die laatstgenoemde te dragen. |
| dernier. B.10.2. La faculté qui est laissée par la loi du 15 mai 1987 relative aux noms et prénoms à cet enfant majeur de solliciter de l'autorité compétente une seconde modification de son nom afin de pouvoir porter le nom de son père biologique n'est pas de nature à fournir à la différence de traitement évoquée une justification raisonnable, cette faculté demeurant par essence hypothétique. Elle ne correspondrait, en outre, ni à l'utilité sociale d'assurer à ce nom une certaine fixité ni à l'intérêt de la personne qui souhaite un changement de nom, dès lors que l'enfant majeur ayant agi avec fruit en contestation de paternité et qui aurait marqué son accord | B.10.2. De mogelijkheid die bij de wet van 15 mei 1987 betreffende de namen en voornamen aan dat meerderjarige kind wordt gelaten om bij de bevoegde overheid een tweede wijziging van zijn naam te vragen teneinde de naam van zijn biologische vader te kunnen dragen, is niet van dien aard dat zij het aangevoerde verschil in behandeling redelijkerwijze kan verantwoorden, aangezien die mogelijkheid per definitie hypothetisch blijft. Zij zou bovendien noch bijdragen tot het maatschappelijk nut dat erin bestaat aan die naam een zekere onveranderlijkheid te verzekeren, noch in het belang zijn van de persoon die een naamswijziging wenst, aangezien het meerderjarige kind dat het vaderschap met succes heeft betwist en ermee zou hebben ingestemd de naam van zijn moeder te |
| pour porter le nom de sa mère puis qui obtiendrait ensuite le droit de | dragen en vervolgens na die procedure het recht zou verkrijgen om de |
| porter le nom de son père biologique au terme de cette procédure, | naam van zijn biologische vader te dragen, zou zijn onderworpen aan |
| serait soumis à deux changements successifs de nom, afin de pouvoir | twee opeenvolgende naamsveranderingen, teneinde de naam te kunnen |
| porter celui qu'il désire. B.11. En conséquence, il n'est pas raisonnablement justifié que l'article 335, § 3, du Code civil n'autorise pas l'enfant majeur qui a agi avec fruit en contestation de paternité combinée à une action en recherche de paternité de choisir de porter le nom de son père biologique. B.12. Il appartient au juge a quo d'acter, dans le jugement de modification de la filiation, le nom choisi par l'enfant majeur et correspondant à sa filiation paternelle biologique. B.13. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. Par ces motifs, | dragen die hij wenst. B.11. Het is bijgevolg niet redelijk verantwoord dat artikel 335, § 3, van het Burgerlijk Wetboek het meerderjarige kind dat met succes een vordering heeft ingesteld tot betwisting van het vaderschap gecombineerd met een vordering tot onderzoek naar het vaderschap, niet toelaat ervoor te kiezen de naam van zijn biologische vader te dragen. B.12. Het staat aan de verwijzende rechter om in het vonnis tot wijziging van de afstamming akte te nemen van de naam die het meerderjarige kind heeft gekozen en die overeenstemt met diens biologische afstamming van vaderszijde. B.13. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| En ce qu'il ne permet pas à l'enfant majeur ayant agi avec fruit, | In zoverre het het meerderjarige kind dat met succes terzelfder tijd |
| een vordering heeft ingesteld tot betwisting van het vaderschap en tot | |
| simultanément, en contestation de paternité et en recherche de | onderzoek naar het vaderschap niet toelaat de naam van zijn |
| paternité de porter le nom de son père biologique, l'article 335, § 3, | biologische vader te dragen, schendt artikel 335, § 3, van het |
| du Code civil, tel que cet article était rédigé avant son remplacement | Burgerlijk Wetboek, zoals dat artikel luidde vóór de vervanging ervan |
| par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 « modifiant le Code civil en | bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 « tot wijziging van het |
| vue d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de | Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid |
| transmission du nom à l'enfant et à l'adopté », viole les articles 10 | tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind |
| et 11 de la Constitution. | en aan de geadopteerde », de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
| Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
| la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 27 avril 2017. | op 27 april 2017. |
| Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
| F. Meersschaut J. Spreutels | F. Meersschaut J. Spreutels |