Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 8/2017 du 25 janvier 2017 Numéro du rôle : 6331 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 827, 1017 et 1022 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance de Namur, division Namur."
Extrait de l'arrêt n° 8/2017 du 25 janvier 2017 Numéro du rôle : 6331 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 827, 1017 et 1022 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance de Namur, division Namur. Uittreksel uit arrest nr. 8/2017 van 25 januari 2017 Rolnummer 6331 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 827, 1017 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Namen, afdeling Namen.
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 8/2017 du 25 janvier 2017 Uittreksel uit arrest nr. 8/2017 van 25 januari 2017
Numéro du rôle : 6331 Rolnummer 6331
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 827, In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 827, 1017 en
1017 et 1022 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van
instance de Namur, division Namur. eerste aanleg Namen, afdeling Namen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, assistée du rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 4 janvier 2016 en cause de Marie-Rose D'Haeyer contre Bij vonnis van 4 januari 2016 in zake Marie-Rose D'Haeyer tegen
Vincent Lefevre, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour Vincent Lefevre, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
le 13 janvier 2016, le Tribunal de première instance de Namur, ingekomen op 13 januari 2016, heeft de Rechtbank van eerste aanleg
division Namur, a posé les questions préjudicielles suivantes : Namen, afdeling Namen, de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« Les articles 827, 1017 et 1022 du Code judiciaire, pris isolément ou « Geven de artikelen 827, 1017 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek,
non, ne créent-ils pas une discrimination entre la partie qui succombe al dan niet afzonderlijk gelezen, geen aanleiding tot discriminatie
tussen de partij die ten gronde in het ongelijk is gesteld en die
sur le fond et qui a droit si elle le demande et à condition de se recht heeft, indien zij erom verzoekt en mits zij voldoet aan de
trouver dans les conditions pour ce faire à une diminution ou à une voorwaarden daartoe, op een vermindering of een ontstentenis van
absence de payement d'une indemnité de procédure (en l'hypothèse d'une betaling van een rechtsplegingsvergoeding (in geval van toepassing van
application de l'article 1017 du Code judiciaire vu la qualité des artikel 1017 van het Gerechtelijk Wetboek, gezien de hoedanigheid van
de partijen) en de partij die afstand doet van het geding en die,
parties) et la partie qui se désiste de l'instance et qui ne peut, si indien wordt geopteerd voor de interpretatie volgens welke artikel
l'interprétation selon laquelle l'article 1022 du Code judiciaire et 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en het eraan verbonden koninklijk
l'arrêté royal y lié ne s'appliquent pas à l'hypothèse du désistement besluit niet van toepassing zijn op het geval van afstand van geding,
est retenue, revendiquer pareil droit, ce qui revient à poser la geen aanspraak kan maken op zulk een recht, wat neerkomt op de vraag
question de savoir si la partie qui se désiste est une partie qui, au of de afstanddoende partij een partij is die, in de zin van artikel
sens de l'article 1022 du Code judiciaire, succombe ou non, impliquant 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, al dan niet in het ongelijk is
un régime unifié ou non, selon la réponse qu'apportera la Cour ? Par gesteld, hetgeen een al dan niet geüniformeerde regeling impliceert,
ailleurs, la partie qui se désiste peut-elle revendiquer le bénéfice naar gelang van het antwoord dat het Hof zal geven ? Kan overigens een
de l'article 1017 du Code judiciaire ? ». afstanddoende partij aanspraak maken op het voordeel van artikel 1017
van het Gerechtelijk Wetboek ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 827, B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de
1017 et 1022 du Code judiciaire avec les articles 10 et 11 de la artikelen 827, 1017 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek met de
Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.2. L'article 827 du Code judiciaire dispose : B.2. Artikel 827 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« Tout désistement emporte soumission de payer les dépens, au paiement « Iedere afstand brengt verplichting mee tot betaling van de kosten,
desquels la partie qui se désiste est contrainte, sur simple die de voorzitter aan de afstanddoende partij oplegt bij gewone
ordonnance du président, mise au bas de la taxe, parties présentes ou beschikking, gesteld onderaan op de begroting van de kosten, de
appelées par le greffier. partijen tegenwoordig zijnde of door de griffier opgeroepen.
Cette ordonnance est exécutoire, nonobstant tous recours ». Die beschikking is uitvoerbaar niettegenstaande iedere voorziening ».
L'article 1017 du Code judiciaire dispose : Artikel 1017 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« Tout jugement définitif prononce, même d'office, la condamnation aux « Tenzij bijzondere wetten anders bepalen, verwijst ieder eindvonnis,
dépens contre la partie qui a succombé, à moins que des lois zelfs ambtshalve, de in het ongelijk gestelde partij in de kosten,
particulières n'en disposent autrement et sans préjudice de l'accord onverminderd de overeenkomst tussen partijen, die het eventueel
des parties que, le cas échéant, le jugement décrète. bekrachtigt.
[...] ». [...] ».
Enfin, l'article 1022 du même Code dispose : Artikel 1022 van hetzelfde Wetboek bepaalt ten slotte :
« L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les « De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de
frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause. kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij.
Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en
Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de
Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de
germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de
arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de
et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la zaak en van de belangrijkheid van het geschil.
nature de l'affaire et de l'importance du litige. Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt
A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met
interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen,
motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en
dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de
appréciation, le juge tient compte : rechter rekening met :
- de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le - de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag
montant de l'indemnité; van de vergoeding te verminderen;
- de la complexité de l'affaire; - de complexiteit van de zaak;
- des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient - de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde
gain de cause; partij;
- du caractère manifestement déraisonnable de la situation. - het kennelijk onredelijk karakter van de situatie.
Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns
ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de
l'indemnité de procédure ». tussenkomst van de advocaat van een andere partij ».
B.3. La première question préjudicielle invite la Cour à se prononcer B.3. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit
sur l'article 1022 précité, dans l'interprétation selon laquelle il ne s'applique pas à l'hypothèse du désistement. B.4. C'est en règle au juge a quo qu'il appartient de déterminer et d'interpréter les normes applicables au litige qui lui est soumis. B.5. Le juge a quo interroge la Cour sur l'existence de la discrimination qui résulterait d'une lecture combinée des dispositions citées en B.2 entre, d'une part, la partie qui succombe sur le fond et qui a droit, si elle le demande et si elle se trouve dans les conditions pour ce faire, à une diminution ou à une absence de paiement d'une indemnité de procédure et, d'autre part, la partie qui se désiste de l'instance et qui, d'après le juge a quo, ne pourrait revendiquer pareil droit. te spreken over het voormelde artikel 1022 in de interpretatie volgens welke het niet van toepassing is op het geval van afstand van geding. B.4. In beginsel komt het aan de verwijzende rechter toe de normen vast te stellen die toepasselijk zijn op het hem voorgelegde geschil, en die normen te interpreteren. B.5. De verwijzende rechter wenst van het Hof te vernemen of er een discriminatie bestaat die zou voortvloeien uit een gecombineerde lezing van de in B.2 geciteerde bepalingen tussen, enerzijds, de partij die ten gronde in het ongelijk is gesteld en die recht heeft, indien zij erom verzoekt en mits zij voldoet aan de voorwaarden daartoe, op een vermindering of een ontstentenis van betaling van een rechtsplegingsvergoeding en, anderzijds, de partij die afstand doet van het geding en die, volgens de verwijzende rechter, geen aanspraak zou kunnen maken op zulk een recht.
B.6.1. Comme il ressort de l'article 1022, alinéa 3, du Code B.6.1. Zoals blijkt uit artikel 1022, derde lid, van het Gerechtelijk
judiciaire, le juge peut, à la demande de l'une des parties, augmenter Wetboek, kan de rechter, op verzoek van een van de partijen, de
rechtsplegingsvergoeding verhogen of verminderen bij een met
ou réduire l'indemnité de procédure par décision spécialement motivée, bijzondere redenen omklede beslissing, zonder evenwel de minimum- en
sans toutefois pouvoir dépasser les minima et maxima fixés par maximumbedragen te mogen overschrijden die zijn bepaald bij het
l'arrêté royal du 26 octobre 2007 fixant le tarif des indemnités de koninklijk besluit van 26 oktober 2007 tot vaststelling van het tarief
procédure visées à l'article 1022 du Code judiciaire et fixant la date d'entrée en vigueur des articles 1er à 13 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais d'avocat. Comme le relève le juge a quo, la partie qui succombe sur le fond dans une procédure peut, en application de cette disposition, requérir du juge qu'il diminue l'indemnité de procédure mise à sa charge, voire l'en dispense. B.6.2. En comparant cette situation à celle de la personne qui se désiste de l'instance et qui ne pourrait revendiquer pareil droit, van de rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en tot vaststelling van de datum van inwerkingtreding van de artikelen 1 tot 13 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van de advocaat. Zoals de verwijzende rechter opmerkt, kan de partij die ten gronde in het ongelijk is gesteld in een procedure, met toepassing van die bepaling, de rechter verzoeken de rechtsplegingsvergoeding die haar ten laste is gelegd te verminderen, of zelfs haar ervan vrij te stellen. B.6.2. Door die situatie te vergelijken met die van een persoon die afstand doet van het geding en die geen aanspraak zou kunnen maken op
tout en interprétant l'article 1022 du Code judiciaire comme ne zulk een recht indien artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek in die
s'appliquant pas au désistement, le juge a quo part d'une hypothèse zin wordt geïnterpreteerd dat het niet van toepassing is op een
manifestement erronée, qui rend inopérante la comparaison sur laquelle afstand van geding, gaat de verwijzende rechter uit van een kennelijk
onjuiste veronderstelling die de vergelijking waarover hij een
il invite la Cour à se prononcer. uitspraak van het Hof vraagt, onwerkzaam maakt.
Il découle, en effet, d'une telle interprétation de l'article 1022 précité que seule la partie qui succombe à une procédure est visée par cette disposition et est, partant, tenue au paiement d'une indemnité de procédure. Tel ne pourrait en revanche être le cas de la personne qui se désiste puisque par hypothèse, dans l'interprétation donnée, elle n'est pas visée par cette disposition. La partie qui se désiste n'aurait dès lors aucun intérêt à se prévaloir du droit de demander la diminution ou la dispense de payer une indemnité qu'elle ne serait en tout état de cause pas tenue de payer. B.7. Dès lors qu'elle repose sur une comparaison manifestement Uit een dergelijke interpretatie van het voormelde artikel 1022 volgt immers dat alleen de partij die in een procedure in het ongelijk is gesteld, door die bepaling wordt beoogd en bijgevolg verplicht is een rechtsplegingsvergoeding te betalen. Dat zou daarentegen niet het geval kunnen zijn voor de persoon die afstand doet van het geding omdat hij per definitie, in de gegeven interpretatie, niet door die bepaling wordt beoogd. De afstanddoende partij zou er bijgevolg geen enkel belang bij hebben zich te beroepen op het recht om een vermindering of een vrijstelling van betaling te vragen van een vergoeding die zij in ieder geval niet zou moeten betalen. B.7. Aangezien zij berust op een kennelijk verkeerde vergelijking die
erronée, déduite de l'interprétation de l'article 1022 du Code is afgeleid uit de interpretatie van artikel 1022 van het Gerechtelijk
judiciaire selon laquelle celui-ci ne s'applique pas à l'hypothèse du Wetboek volgens welke dat artikel niet van toepassing is op het geval
désistement, la première question préjudicielle n'appelle pas de van afstand van geding, behoeft de eerste prejudiciële vraag geen
réponse. antwoord.
B.8. L'article 1022 du Code judiciaire peut toutefois recevoir une B.8. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek kan evenwel anders
autre interprétation. worden geïnterpreteerd.
Ainsi, l'article 827 du même Code prévoit que tout désistement emporte Zo bepaalt artikel 827 van hetzelfde Wetboek dat iedere afstand de
la soumission de payer les dépens. verplichting meebrengt tot betaling van de kosten.
L'article 1018, 6°, du Code judiciaire dispose que les dépens Artikel 1018, 6°, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat de kosten «
comprennent « l'indemnité de procédure visée à l'article 1022 ». de rechtsplegingsvergoeding, zoals bepaald in artikel 1022 »,
Il en résulte que l'article 1022 précité peut être interprété comme omvatten. Het voormelde artikel 1022 kan bijgevolg in die zin worden
incluant dans son champ d'application la partie qui se désiste d'une geïnterpreteerd dat de partij die afstand doet van een geding in het
instance. Dans une telle interprétation, tout comme peut le faire la toepassingsgebied ervan is opgenomen. In zulk een interpretatie kan de
partie qui succombe, la partie qui se désiste peut également demander afstanddoende partij, net zoals de partij die in het ongelijk is
au juge de réduire le montant de l'indemnité de procédure, voire de la gesteld, de rechter verzoeken het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding te verminderen, of zelfs haar vrij te stellen
dispenser de son paiement de sorte que la différence de traitement van de betaling ervan, zodat het verschil in behandeling tussen de
entre les deux catégories est inexistante. twee categorieën onbestaande is.
B.9. Dans l'interprétation de l'article 1022 du Code judiciaire selon B.9. In de interpretatie van artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek
laquelle celui-ci inclut la partie qui se désiste dans son champ volgens welke dat artikel van toepassing is op de afstanddoende
d'application, la question préjudicielle appelle une réponse négative. partij, dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord.
B.10. Par une seconde question préjudicielle, le juge a quo demande à B.10. In een tweede prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter
la Cour si la partie qui se désiste peut « revendiquer le bénéfice de van het Hof te vernemen of een afstanddoende partij « aanspraak [kan]
l'article 1017 du Code judiciaire ». maken op het voordeel van artikel 1017 van het Gerechtelijk Wetboek ».
B.11.1. Il ne relève pas de la compétence de la Cour de se prononcer B.11.1. Het Hof is niet bevoegd om zich over een dergelijke vraag uit
sur une telle question, dès lors qu'elle n'a pour objet que te spreken omdat zij enkel betrekking heeft op de toepassing van een
l'application d'une disposition législative au litige soumis au juge a wettelijke bepaling op het geschil voor de verwijzende rechter.
quo. B.11.2. La seconde question préjudicielle ne relève pas de la B.11.2. De tweede prejudiciële vraag behoort niet tot de bevoegdheid
compétence de la Cour. van het Hof.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Dans l'interprétation selon laquelle l'article 1022 du Code - In de interpretatie volgens welke artikel 1022 van het Gerechtelijk
judiciaire ne s'applique pas à l'hypothèse du désistement, la première Wetboek niet van toepassing is op het geval van afstand van geding,
question préjudicielle n'appelle pas de réponse. behoeft de eerste prejudiciële vraag geen antwoord.
- Dans l'interprétation selon laquelle l'article 1022 du Code - In de interpretatie volgens welke artikel 1022 van het Gerechtelijk
judiciaire s'applique à l'hypothèse du désistement, les articles 827, Wetboek van toepassing is op het geval van afstand van geding,
1017 et 1022 du Code judiciaire ne violent pas les articles 10 et 11 schenden de artikelen 827, 1017 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek
de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
- La seconde question préjudicielle ne relève pas de la compétence de - De tweede prejudiciële vraag behoort niet tot de bevoegdheid van het
la Cour. Hof.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 25 janvier 2017. op 25 januari 2017.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^