← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 162/2016 du 14 décembre 2016 Numéro du rôle : 6342 En cause
: la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1 er , du Code civil, tel
qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 mod La Cour constitutionnelle, composée
des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 162/2016 du 14 décembre 2016 Numéro du rôle : 6342 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1 er , du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 mod La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 162/2016 van 14 december 2016 Rolnummer 6342 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van he Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 162/2016 du 14 décembre 2016 | Uittreksel uit arrest nr. 162/2016 van 14 december 2016 |
Numéro du rôle : 6342 | Rolnummer 6342 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 1, van het |
du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 | Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei |
mai 2014 modifiant le Code civil en vue d'instaurer l'égalité de | 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de |
l'homme et de la femme dans le mode de transmission du nom à l'enfant | invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van |
et à l'adopté, posée par le Tribunal de première instance de Liège, | naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde, gesteld door de |
division Liège. | Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, | Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 8 janvier 2016 en cause de B.L. contre S.H., dont | Bij vonnis van 8 januari 2016 in zake B.L. tegen S.H., waarvan de |
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 janvier 2016, le | expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 januari 2016, |
Tribunal de première instance de Liège, division Liège, a posé la | heeft de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende |
question préjudicielle suivante : | prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 335, § 1er, du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 | « Schendt artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 |
de la Constitution, particulièrement l'article 10, alinéa 3, et | en 11 van de Grondwet, en in het bijzonder artikel 10, derde lid, en |
l'article 22bis de la Constitution, lus en combinaison avec les | artikel 22bis van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 |
articles 8 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme | en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, |
- en ce qu'il ne permet pas que l'enfant porte le nom de la mère ou le | - in zoverre het niet toestaat dat het kind de naam van de moeder of |
nom du père et de la mère lorsque la filiation paternelle et la | de naam van de vader en die van de moeder draagt wanneer de afstamming |
filiation maternelle sont établies en même temps et qu'il n'y a pas | van vaderszijde en de afstamming van moederszijde tegelijkertijd |
accord du père sur l'attribution du nom de la mère ou du nom des deux | vaststaan en de vader het niet eens is met de toekenning van de naam |
parents - en ce qu'il ne prévoit aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans | van de moeder of van de naam van beide ouders; - in zoverre het in geen enkele toetsing van het belang van het kind |
l'attribution du nom ? ». | bij de naamgeving voorziet ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 335, § | B.1.1. Het Hof wordt gevraagd of artikel 335, § 1, van het Burgerlijk |
1er, du Code civil avec les articles 10, 11 et 22bis de la | Wetboek bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 22bis van de |
Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la | Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het |
Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne permet pas | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het niet |
que l'enfant porte le nom de la mère ou le nom du père et de la mère | toestaat dat het kind de naam van de moeder of de naam van de vader en |
lorsque la filiation paternelle et la filiation maternelle sont | |
établies en même temps et qu'il n'y a pas accord du père sur | die van de moeder draagt wanneer de afstamming van vaderszijde en de |
l'attribution du nom de la mère ou du nom des deux parents et en ce | afstamming van moederszijde tegelijkertijd vaststaan en de vader het |
qu'il ne prévoit aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans | niet eens is met de toekenning van de naam van de moeder of van de |
naam van beide ouders en in zoverre het in geen enkele toetsing van | |
l'attribution du nom. | het belang van het kind bij de naamgeving voorziet. |
B.1.2. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que l'enfant est | B.1.2. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het |
né le 8 mai 2015 et qu'il a pour père le mari de la mère en vertu de | kind op 8 mei 2015 is geboren en dat het krachtens het vermoeden van |
la présomption de paternité. | vaderschap de echtgenoot van de moeder als vader heeft. |
B.2.1. L'article 335, § 1er, du Code civil, tel qu'il a été remplacé | B.2.1. Artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen |
par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 modifiant le Code civil en vue | bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van het |
d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de | Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid |
transmission du nom à l'enfant et à l'adopté, disposait, avant son | tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind |
en aan de geadopteerde, bepaalde, vóór de gedeeltelijke vernietiging | |
annulation partielle par l'arrêt n° 2/2016 du 14 janvier 2016 : | ervan bij het arrest nr. 2/2016 van 14 januari 2016 : |
« L'enfant dont la filiation paternelle et la filiation maternelle | « Het kind wiens afstamming van vaderszijde en afstamming van |
sont établies simultanément porte soit le nom de son père, soit le nom | moederszijde tegelijkertijd komen vast te staan draagt ofwel de naam |
van zijn vader, ofwel de naam van zijn moeder, ofwel één die | |
de sa mère, soit leurs deux noms accolés dans l'ordre choisi par eux | samengesteld is uit hun twee namen, in de door hen gekozen volgorde |
dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. | met niet meer dan één naam voor elk van hen. |
Les père et mère choisissent le nom de l'enfant lors de la déclaration | De ouders kiezen de naam van het kind op het ogenblik van de aangifte |
de naissance. L'officier de l'état civil prend acte de ce choix. En | van de geboorte. De ambtenaar van de burgerlijke stand neemt akte van |
cas de désaccord ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte le nom | deze keuze. In geval van onenigheid of bij afwezigheid van keuze, |
de son père ». | draagt het kind de naam van de vader ». |
B.2.2. Il ressort du libellé de la question préjudicielle qu'elle | B.2.2. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag blijkt dat zij |
porte uniquement sur l'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, | enkel betrekking heeft op artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van |
du Code civil. | het Burgerlijk Wetboek. |
Cette question a par ailleurs été posée avant le prononcé de l'arrêt | Die vraag werd bovendien gesteld vóór de uitspraak van het arrest nr. |
n° 2/2016. | 2/2016. |
B.3. Par son arrêt n° 2/2016, la Cour a jugé : | B.3. Bij zijn arrest nr. 2/2016 heeft het Hof geoordeeld : |
« B.6. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des | « B.6. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op |
considérations d'utilité sociale. Elle est, contrairement à | overwegingen van sociaal nut. In tegenstelling tot de toekenning van |
l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une | de voornaam wordt zij door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, |
part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et | enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige |
uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine | wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere |
invariabilité. | onveranderlijkheid te geven. |
B.7.1. Contrairement au droit de porter un nom, celui de donner son | B.7.1. Anders dan het recht om een naam te dragen, kan het recht om |
nom de famille à son enfant ne peut être considéré comme un droit | zijn familienaam aan zijn kind te geven niet als een grondrecht worden |
fondamental. En matière de réglementation de l'attribution du nom, le | beschouwd. Wat de regeling van de naamgeving betreft, beschikt de |
législateur dispose par conséquent d'un pouvoir d'appréciation étendu, | wetgever derhalve over een ruime beoordelingsbevoegdheid, voor zover |
pour autant qu'il respecte le principe d'égalité et de | hij het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in samenhang |
non-discrimination, combiné avec le droit au respect de la vie privée | gelezen met het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven, |
et familiale. | in acht neemt. |
B.7.2. Selon la Cour européenne des droits de l'homme : | B.7.2. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat |
' l'article 8 de la Convention ne contient pas de disposition | ' artikel 8 van het Verdrag geen uitdrukkelijke bepaling inzake de |
explicite en matière de nom, mais [...] en tant que moyen déterminant | naam bevat, maar dat als bepalend middel tot identificatie van een |
d'identification personnelle (Johansson c. Finlande, n° 10163/02, § | |
37, 6 septembre 2007, et Daróczy c. Hongrie, n° 44378/05, § 26, 1er | persoon (Johansson t. Finland, nr. 10163/02, § 37, 6 september 2007, |
juillet 2008) et de rattachement à une famille, le nom d'une personne | en Daróczy t. Hongarije, nr. 44378/05, § 26, 1 juli 2008) en tot |
n'en concerne pas moins la vie privée et familiale de celle-ci. Que | uitdrukking van een band met een gezin, de naam van een persoon |
l'Etat et la société aient intérêt à en réglementer l'usage ne suffit | niettemin zijn of haar privéleven en gezinsleven betreft. Dat de Staat |
pas pour exclure la question du nom des personnes du domaine de la vie | en de samenleving belang erbij hebben het gebruik ervan te regelen |
privée et familiale, conçue comme englobant, dans une certaine mesure, | volstaat niet om de kwestie van de naam van personen uit te sluiten |
le droit pour l'individu de nouer des relations avec ses semblables | van het domein van het privé- en gezinsleven, in die zin opgevat dat |
het in zekere mate het recht van het individu om met zijn naasten | |
(Burghartz, précité, § 24; Stjerna, précité, § 37; Ünal Tekeli, | betrekkingen aan te knopen omvat (Burghartz, voormeld, § 24; Stjerna, |
précité, § 42, CEDH 2004-X; Losonci Rose et Rose c. Suisse, n° 664/06, | voormeld, § 37; Ünal Tekeli, voormeld, § 42, EHRM 2004-X; Losonci Rose |
§ 26, 9 novembre 2010; Garnaga c. Ukraine, n° 20390/07, § 36, 16 mai | en Rose t. Zwitserland, nr. 664/06, § 26, 9 november 2010; Garnaga t. |
2013) ' (CEDH, 7 janvier 2014, Cusan et Fazzo c. Italie, § 55). | Oekraïne, nr. 20390/07, § 36, 16 mei 2013) ' (EHRM, 7 januari 2014, Cusan en Fazzo t. Italië, § 55). |
B.7.3. Même si le droit de donner son nom de famille ne peut être | B.7.3. Ook al kan het recht om zijn familienaam te geven niet als een |
considéré comme un droit fondamental, les parents ont un intérêt clair | grondrecht worden beschouwd, toch hebben de ouders een duidelijk en |
et personnel à intervenir dans le processus de détermination du nom de | persoonlijk belang erbij om zeggenschap te hebben in het proces om de |
familienaam van hun kind te bepalen. | |
famille de leur enfant. | B.8.1. Vóór de wijziging ervan bij de bestreden wet, werd in artikel |
B.8.1. Avant sa modification par la loi attaquée, l'article 335 du | 335 van het Burgerlijk Wetboek de voorkeur gegeven aan de familienaam |
Code civil accordait une préférence au nom de famille paternel. Par | van de vader. Bij zijn arrest nr. 161/2002 van 6 november 2002 heeft |
son arrêt n° 161/2002 du 6 novembre 2002, la Cour a jugé que cette | het Hof geoordeeld dat die bepaling niet strijdig was met de artikelen |
disposition n'était pas contraire aux articles 10 et 11 de la | 10 en 11 van de Grondwet : |
Constitution : | |
' B.5. La préférence accordée au nom de famille paternel s'explique | ' B.5. De voorkeur voor de familienaam van de vader vindt een |
verklaring in de patriarchale opvattingen over de familie en het gezin | |
par les conceptions patriarcales de la famille et du ménage qui ont | die de samenleving gedurende lange tijd hebben gedomineerd. De band |
été longtemps dominantes dans la société. Le lien entre le nom et la | tussen de naam en de vaderlijke afstamming, die aanvankelijk op een |
filiation paternelle, qui était fondé à l'origine sur une règle | gewoonterechtelijke regel steunde, werd uitdrukkelijk opgenomen in |
coutumière, a explicitement été repris dans l'article 335 du Code civil. | artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek. |
B.6. Dans les conceptions de la société contemporaine, d'autres | B.6. In de opvattingen van de huidige samenleving zouden andere |
régimes pourraient répondre aux objectifs de l'attribution du nom. | regelingen aan de doelstellingen van de naamgeving kunnen |
Cette constatation ne suffit toutefois pas pour considérer que le | beantwoorden. Die vaststelling alleen volstaat evenwel niet om de |
régime actuellement en vigueur serait discriminatoire '. | geldende regeling als discriminatoir te beschouwen '. |
B.8.2. Il ressort de l'intitulé de la loi attaquée et des travaux | B.8.2. Uit het opschrift van de bestreden wet en uit de in B.2 |
aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de | |
préparatoires cités en B.2 que le législateur a voulu instaurer | gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht |
l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du | aan het kind en aan de geadopteerde heeft willen invoeren. Daartoe |
nom à l'enfant et à l'adopté. A cette fin, il a privilégié l'autonomie | heeft hij de voorrang gegeven aan de wilsautonomie van de ouders boven |
de la volonté des parents à un système d'attribution du nom par le | een systeem van naamgeving door de wetgever en heeft hij de ouders de |
législateur et il a permis aux parents de choisir soit un double nom | mogelijkheid geboden ofwel een dubbele naam samengesteld uit de naam |
composé des noms du père et de la mère dans l'ordre qu'ils déterminent | van de vader en de naam van de moeder in de door hen bepaalde volgorde |
soit le nom du père ou celui de la mère de l'enfant. | ofwel de naam van de vader of die van de moeder van het kind te |
Dans l'arrêt Cusan et Fazzo déjà cité, la Cour européenne des droits | kiezen. In het reeds aangehaalde arrest Cusan en Fazzo heeft het Europees Hof |
de l'homme a ' rappelé l'importance d'une progression vers l'égalité | voor de Rechten van de Mens ' herinnerd aan het belang van vooruitgang |
des sexes et de l'élimination de toute discrimination fondée sur le | in de richting van gelijkheid van de geslachten en van het wegwerken |
sexe dans le choix du nom de famille. Elle a en outre estimé que la | van elke discriminatie op grond van geslacht in de keuze van de |
familienaam. Het is bovendien van oordeel geweest dat de traditie om | |
tradition de manifester l'unité de la famille à travers l'attribution | de eenheid van het gezin kenbaar te maken via het toekennen van de |
à tous ses membres du nom de l'époux ne pouvait justifier une | naam van de echtgenoot aan alle leden van dat gezin een discriminatie |
discrimination envers les femmes (voir, notamment, Ünal Tekeli, | tegenover de vrouwen niet kan verantwoorden (zie inzonderheid Ünal |
précité, §§ 64-65) ' ( § 66). La Cour précise encore : ' Si la règle | Tekeli, voormeld, §§ 64-65) ' ( § 66). Het Hof preciseert voorts : ' |
voulant que le nom du mari soit attribué aux " enfants légitimes " | Hoewel de regel dat aan de " wettige kinderen " de naam van de man |
peut s'avérer nécessaire en pratique et n'est pas forcément en | wordt toegekend, in de praktijk noodzakelijk kan blijken en niet |
contradiction avec la Convention (voir, mutatis mutandis, Losonci Rose | noodzakelijkerwijs in tegenspraak is met het Verdrag (zie, mutatis |
et Rose, précité, § 49), l'impossibilité d'y déroger lors de | mutandis, Losonci Rose en Rose, voormeld, § 49), is de onmogelijkheid |
l'inscription des nouveau-nés dans les registres d'état civil est | om daarvan af te wijken bij de inschrijving van de pasgeborenen in de |
excessivement rigide et discriminatoire envers les femmes ' ( § 67). | registers van de burgerlijke stand overdreven star en discriminerend tegenover de vrouwen ' ( § 67). |
B.8.3. En ce qu'il dispose que ' l'enfant dont la filiation paternelle | B.8.3. In zoverre het bepaalt dat ' het kind wiens afstamming van |
et la filiation maternelle sont établies simultanément porte soit le | vaderszijde en afstamming van moederszijde tegelijkertijd komen vast |
nom de son père, soit le nom de sa mère, soit leurs deux noms accolés | te staan [...] ofwel de naam van zijn vader [draagt], ofwel de naam |
dans l'ordre choisi par eux dans la limite d'un nom pour chacun d'eux | van zijn moeder, ofwel één die samengesteld is uit hun twee namen, in |
de door hen gekozen volgorde met niet meer dan één naam voor elk van | |
' ( § 1er, alinéa 1er) et que ' les père et mère choisissent le nom de | hen ' ( § 1, eerste lid) en dat ' de ouders [...] de naam van het kind |
l'enfant lors de la déclaration de naissance ' ( § 1er, alinéa 2, | [kiezen] op het ogenblik van de aangifte van de geboorte ' ( § 1, |
première phrase), l'article 335 nouveau du Code civil organise un mode | tweede lid, eerste zin), stelt het nieuwe artikel 335 van het |
de transmission du nom qui permet de déterminer le nom de famille de | Burgerlijk Wetboek een wijze van naamsoverdracht in die het mogelijk |
manière simple et uniforme lors de la déclaration et de conférer à ce | maakt de familienaam op eenvoudige en eenvormige wijze te bepalen bij |
nom de famille une certaine invariabilité. Le législateur a, en outre, | de aangifte en aan die familienaam een bepaalde onveranderlijkheid te |
veillé à garantir l'unité du nom au sein d'une même fratrie (article | verlenen. De wetgever heeft bovendien erop toegezien de eenheid in de |
naam van broers en zussen te waarborgen (artikel 335bis van het | |
335bis du Code civil inséré par l'article 3 de la loi attaquée). Par | Burgerlijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 3 van de bestreden wet). |
ailleurs, il a pu estimer que les parents sont les mieux à même | Daarenboven vermocht de wetgever ervan uit te gaan dat de ouders zich |
d'apprécier l'intérêt de l'enfant. Enfin, ces dispositions sont | in de beste positie bevinden om het belang van het kind te beoordelen. |
conformes à la volonté du législateur d'instaurer l'égalité de l'homme | Die bepalingen zijn ten slotte in overeenstemming met de wil van de |
et de la femme. | wetgever om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in te voeren. |
B.8.4. La Cour doit vérifier si l'article 335, § 1er, alinéa 2, | B.8.4. Het Hof dient na te gaan of artikel 335, § 1, tweede lid, derde |
troisième phrase, du Code civil est compatible avec les articles 10, | zin, van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar is met de artikelen 10, |
11, 11bis, alinéa 1er, et 22 de la Constitution, en ce qu'il dispose | 11, 11bis, eerste lid, en 22 van de Grondwet, doordat het bepaalt dat |
qu'en cas de désaccord ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte le | in geval van onenigheid of bij afwezigheid van keuze, het kind de naam |
nom de son père. | van de vader draagt. |
B.8.5. Puisqu'il privilégie l'autonomie de la volonté des parents pour | B.8.5. Nu hij voor de keuze van de familienaam de voorrang geeft aan |
le choix du nom de famille, le législateur doit aussi déterminer la | de wilsautonomie van de ouders, dient de wetgever ook de wijze te |
manière d'attribuer le nom de famille dans l'hypothèse où les parents | bepalen waarop de familienaam wordt toegekend voor het geval dat de |
ouders het oneens zijn of geen keuze maken, ook al heeft hij voor het | |
sont en désaccord ou n'opèrent pas de choix, même s'il a par ailleurs | overige erop toegezien de gevallen van onenigheid te beperken door de |
veillé à limiter les cas de désaccord en permettant aux parents | ouders de mogelijkheid te bieden te kiezen voor de ene of de andere |
d'opter pour l'un ou l'autre nom de famille ou pour les deux noms dans | familienaam of voor de twee namen in de door hen bepaalde volgorde. |
Het kan worden verantwoord dat hij zelf de naam vastlegt die het kind | |
l'ordre qu'ils déterminent. Il peut se justifier qu'il fixe lui-même | zal dragen wanneer er onenigheid of afwezigheid van keuze is, veeleer |
le nom que portera l'enfant, lorsqu'il y a désaccord ou absence de | dan dienaangaande aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid te |
choix, plutôt que d'accorder à cet égard un pouvoir d'appréciation au | verlenen. Het is immers in die aangelegenheid van belang de naam van |
juge. Il importe en effet en cette matière de fixer de manière simple, | een kind vanaf zijn geboorte op een eenvoudige, snelle en eenvormige |
rapide et uniforme le nom d'un enfant dès sa naissance. L'article 7 de | wijze te bepalen. Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het |
la Convention relative aux droits de l'enfant dispose, à cet égard, | kind bepaalt dienaangaande dat het kind onmiddellijk na de geboorte |
que l'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci le | wordt ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft. |
droit à un nom. B.8.6. La disposition attaquée traite, cependant, de manière | B.8.6. Personen die zich in soortgelijke situaties bevinden, namelijk |
différente des personnes se trouvant dans des situations similaires, à | de vader en de moeder van een kind, worden door de bestreden bepaling |
savoir les pères et les mères d'un enfant, dès lors qu'en cas de | echter verschillend behandeld aangezien in geval van onenigheid tussen |
désaccord entre parents ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte | de ouders of in geval van afwezigheid van keuze, het kind verplicht de |
obligatoirement le seul nom de son père. Les mères sont ainsi traitées | naam van de vader alleen draagt. In hun recht om hun familienaam over |
autrement que les pères dans leur droit de transmettre leur nom de | te dragen aan hun kind worden de moeders aldus anders behandeld dan de |
famille à leur enfant. | vaders. |
B.8.7. La différence de traitement contenue dans la disposition | B.8.7. Het verschil in behandeling vervat in de bestreden bepaling is |
attaquée est fondée sur le critère du sexe des parents. Seules des | gegrond op het criterium van het geslacht van de ouders. Alleen zeer |
considérations très fortes peuvent justifier une différence de | sterke overwegingen kunnen een verschil in behandeling verantwoorden |
traitement exclusivement fondée sur le sexe. | dat uitsluitend op het geslacht is gegrond. |
Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2 que le législateur a | Uit de in B.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de |
justifié le choix du nom du père par la tradition et par la volonté de | wetgever de keuze voor de naam van de vader heeft verantwoord door de |
faire aboutir la réforme de manière progressive. Ni la tradition, ni | traditie en de wil om de hervorming geleidelijk tot een goed einde te |
la volonté d'avancer progressivement ne peuvent être tenues pour des | brengen. Noch de traditie, noch de wil om geleidelijk vooruitgang te |
considérations très fortes justifiant une différence entre les pères | boeken kunnen worden geacht zeer sterke overwegingen te zijn die een |
et les mères lorsqu'il y a désaccord entre parents ou absence de | verschil tussen de vaders en de moeders verantwoorden wanneer er |
choix, alors que l'objectif de la loi est de réaliser l'égalité entre | onenigheid tussen de ouders of afwezigheid van keuze is, terwijl de |
doelstelling van de wet erin bestaat de gelijkheid van mannen en | |
les hommes et les femmes. Par ailleurs, la disposition attaquée peut | vrouwen te verwezenlijken. De bestreden bepaling kan overigens tot |
avoir pour effet de donner ainsi un droit de veto au père d'un enfant | gevolg hebben dat aan de vader van een kind een vetorecht gegeven |
dans l'hypothèse où la mère de l'enfant manifeste la volonté de donner | wordt in het geval dat de moeder van het kind de wil te kennen geeft |
à cet enfant son propre nom ou un double nom et où le père n'est pas | aan dat kind haar eigen naam of een dubbele naam te geven en de vader |
d'accord avec ce choix. | het met die keuze niet eens is. |
B.9. L'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, | B.9. Artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk |
tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, | Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, |
viole les articles 10, 11 et 11bis, alinéa 1er, de la Constitution et | schendt de artikelen 10, 11 en 11bis, eerste lid, van de Grondwet en |
doit être annulé. | dient derhalve te worden vernietigd. |
Afin d'éviter une insécurité juridique, en particulier vu la nécessité | Teneinde rechtsonzekerheid te vermijden, inzonderheid gelet op de |
de déterminer le nom de l'enfant dès sa naissance, et afin de | noodzaak om de naam van het kind vanaf zijn geboorte te bepalen, en om |
permettre au législateur d'adopter une nouvelle réglementation, il y a | de wetgever toe te laten een nieuwe regeling aan te nemen, dienen de |
lieu de maintenir les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 | gevolgen van de vernietigde bepaling tot 31 december 2016 te worden |
décembre 2016 ». | gehandhaafd ». |
B.4.1. Par l'arrêt n° 2/2016 précité, la Cour a annulé l'article 335, | B.4.1. Bij het voormelde arrest nr. 2/2016 heeft het Hof artikel 335, |
§ 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, tel qu'il a été | § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek, zoals |
remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014. Elle a néanmoins | vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, vernietigd. Het |
maintenu les effets de cette disposition jusqu'au 31 décembre 2016. | heeft de gevolgen van die bepaling evenwel gehandhaafd tot 31 december 2016. |
B.4.2. En raison du maintien des effets de la disposition en cause, le | B.4.2. Aangezien de gevolgen van de in het geding zijnde bepaling zijn |
juge a quo doit en faire application dans la solution du litige | gehandhaafd, dient de verwijzende rechter die bepaling toe te passen |
pendant devant lui. La Cour répond à la question telle qu'elle est | bij het beslechten van het voor hem hangende geschil. Het Hof |
posée, dans la mesure où elle diffère des points de droit tranchés par | antwoordt op de vraag zoals ze is gesteld, in zoverre zij verschilt |
l'arrêt n° 2/2016. | van de rechtsvragen die bij het arrest nr. 2/2016 zijn beslecht. |
B.5. En ce que la Cour est interrogée sur la compatibilité de la | B.5. In zoverre zij ertoe strekt van het Hof te vernemen of de in het |
disposition en cause avec les articles 10, 11 et 22bis de la | geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 22bis |
Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la | van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het |
Convention européenne des droits de l'homme, en ce que cette | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die bepaling |
disposition ne permet pas que l'enfant porte le nom de la mère ou le | niet toestaat dat het kind de naam van de moeder of de naam van de |
nom du père et de la mère lorsque la filiation paternelle et la | vader en die van de moeder draagt wanneer de afstamming van |
filiation maternelle sont établies en même temps et qu'il n'y a pas | vaderszijde en de afstamming van moederszijde tegelijkertijd vaststaan |
accord du père sur l'attribution du nom de la mère ou du nom des deux | en de vader het niet eens is met de toekenning van de naam van de |
parents, la question préjudicielle porte sur un point de droit tranché | moeder of van de naam van beide ouders, heeft de prejudiciële vraag |
betrekking op een rechtsvraag die identiek is aan die welke bij het | |
par l'arrêt n° 2/2016. | arrest nr. 2/2016 is beslecht. |
En raison du maintien des effets décidé par la Cour dans cet arrêt, la | Wegens de handhaving van de gevolgen waartoe in dat arrest door het |
question préjudicielle n'appelle, dans cette mesure, pas de réponse. | Hof is beslist, behoeft de prejudiciële vraag, in die mate, geen antwoord. |
B.6. En ce que la Cour est interrogée sur la compatibilité de la | B.6. In zoverre het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde |
disposition en cause avec les articles 10, 11 et 22bis de la | bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 22bis van de |
Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la | Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het |
Convention européenne des droits de l'homme, cette disposition ne prévoyant aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans l'attribution du nom, la question préjudicielle ne porte pas sur un point de droit tranché par l'arrêt n° 2/2016. La Cour répond à la question dans cette mesure. B.7.1. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des considérations d'utilité sociale et est, contrairement à l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine invariabilité. B.7.2. Comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 2/2016, dès lors qu'il privilégie l'autonomie de la volonté des parents pour le choix du nom | Europees Verdrag voor de rechten van de mens, omdat die bepaling in geen enkele toetsing van het belang van het kind bij de naamgeving voorziet, wordt een rechtsvraag voorgelegd die verschilt van die welke bij het arrest nr. 2/2016 is beslecht. Het Hof antwoordt in die mate op de prejudiciële vraag. B.7.1. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op overwegingen van sociaal nut en wordt, in tegenstelling tot de voornaam, door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere onveranderlijkheid te geven. B.7.2. Zoals het Hof bij zijn arrest nr. 2/2016 heeft geoordeeld, is de wetgever ertoe gehouden, aangezien hij voor de keuze van de |
de famille, le législateur est tenu de déterminer la manière | familienaam de voorrang geeft aan de wilsautonomie van de ouders, de |
d'attribuer le nom de famille dans l'hypothèse où les parents sont en | wijze te bepalen waarop de familienaam wordt toegekend voor het geval |
désaccord ou n'opèrent pas de choix. Il se justifie à cet égard qu'il | dat de ouders het oneens zijn of geen keuze maken. In dat verband is |
fixe lui-même, dans cette hypothèse, le nom que portera l'enfant, de | het verantwoord dat hij in dat geval zelf de naam vastlegt die het |
manière à ce que ce nom soit déterminé dès la naissance de l'enfant. | kind zal dragen, zodat die naam vanaf de geboorte van het kind wordt |
Accorder au juge le pouvoir d'attribuer le nom de l'enfant après avoir | bepaald. Het toewijzen, aan de rechter, van de bevoegdheid om de naam |
van het kind toe te kennen na het belang van dat kind te hebben | |
apprécié l'intérêt de cet enfant ou lui permettre de modifier | beoordeeld of hem toelaten de wettelijke toewijzing van de naam van |
l'attribution légale du nom de l'enfant sur la base de l'intérêt de | het kind te wijzigen op grond van het belang van dat kind, zou afbreuk |
cet enfant porterait atteinte à l'objectif de fixer de manière simple, | doen aan het doel dat erin bestaat de naam van een kind vanaf zijn |
geboorte op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen. | |
rapide et uniforme le nom d'un enfant dès sa naissance. L'article 7 de | Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het kind bepaalt |
la Convention relative aux droits de l'enfant dispose, à cet égard, | dienaangaande dat het kind onmiddellijk na de geboorte wordt |
que l'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci le | ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft. |
droit à un nom. B.7.3. La question préjudicielle appelle une réponse négative en ce | B.7.3. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord in |
qu'elle interroge la Cour sur la compatibilité de l'article 335, § 1er, | zoverre zij ertoe strekt van het Hof te vernemen of artikel 335, § 1, |
tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar is met | |
alinéa 2, troisième phrase, du Code civil avec les articles 10, 11 et | de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, in samenhang gelezen met |
22bis de la Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 | de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne | mens, in zoverre het in geen enkele toetsing van het belang van het |
prévoit aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans l'attribution du nom. | kind bij de naamgeving voorziet. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- L'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil ne | - Artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek |
viole pas les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, lus en | schendt niet de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, in |
combinaison avec les articles 8 et 14 de la Convention européenne des | samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag |
droits de l'homme, en ce qu'il ne prévoit aucun contrôle de l'intérêt | voor de rechten van de mens, in zoverre het in geen enkele toetsing |
de l'enfant dans l'attribution du nom. | van het belang van het kind bij de naamgeving voorziet. |
- Pour le surplus, la question préjudicielle n'appelle pas de réponse. | - Voor het overige behoeft de prejudiciële vraag geen antwoord. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 14 décembre 2016. | op 14 december 2016. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
J. Spreutels | J. Spreutels |