Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 162/2016 du 14 décembre 2016 Numéro du rôle : 6342 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1 er , du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 mod La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 162/2016 du 14 décembre 2016 Numéro du rôle : 6342 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1 er , du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 mod La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 162/2016 van 14 december 2016 Rolnummer 6342 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van he Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 162/2016 du 14 décembre 2016 Uittreksel uit arrest nr. 162/2016 van 14 december 2016
Numéro du rôle : 6342 Rolnummer 6342
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 335, § 1er, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 335, § 1, van het
du Code civil, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei
mai 2014 modifiant le Code civil en vue d'instaurer l'égalité de 2014 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek met het oog op de
l'homme et de la femme dans le mode de transmission du nom à l'enfant invoering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van
et à l'adopté, posée par le Tribunal de première instance de Liège, naamsoverdracht aan het kind en aan de geadopteerde, gesteld door de
division Liège. Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 8 janvier 2016 en cause de B.L. contre S.H., dont Bij vonnis van 8 januari 2016 in zake B.L. tegen S.H., waarvan de
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 janvier 2016, le expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 januari 2016,
Tribunal de première instance de Liège, division Liège, a posé la heeft de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik, de volgende
question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 335, § 1er, du Code civil viole-t-il les articles 10 et 11 « Schendt artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10
de la Constitution, particulièrement l'article 10, alinéa 3, et en 11 van de Grondwet, en in het bijzonder artikel 10, derde lid, en
l'article 22bis de la Constitution, lus en combinaison avec les artikel 22bis van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8
articles 8 et 14 de la Convention européenne des droits de l'homme en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens,
- en ce qu'il ne permet pas que l'enfant porte le nom de la mère ou le - in zoverre het niet toestaat dat het kind de naam van de moeder of
nom du père et de la mère lorsque la filiation paternelle et la de naam van de vader en die van de moeder draagt wanneer de afstamming
filiation maternelle sont établies en même temps et qu'il n'y a pas van vaderszijde en de afstamming van moederszijde tegelijkertijd
accord du père sur l'attribution du nom de la mère ou du nom des deux vaststaan en de vader het niet eens is met de toekenning van de naam
parents - en ce qu'il ne prévoit aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans van de moeder of van de naam van beide ouders; - in zoverre het in geen enkele toetsing van het belang van het kind
l'attribution du nom ? ». bij de naamgeving voorziet ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 335, § B.1.1. Het Hof wordt gevraagd of artikel 335, § 1, van het Burgerlijk
1er, du Code civil avec les articles 10, 11 et 22bis de la Wetboek bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 22bis van de
Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het
Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne permet pas Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre het niet
que l'enfant porte le nom de la mère ou le nom du père et de la mère toestaat dat het kind de naam van de moeder of de naam van de vader en
lorsque la filiation paternelle et la filiation maternelle sont
établies en même temps et qu'il n'y a pas accord du père sur die van de moeder draagt wanneer de afstamming van vaderszijde en de
l'attribution du nom de la mère ou du nom des deux parents et en ce afstamming van moederszijde tegelijkertijd vaststaan en de vader het
qu'il ne prévoit aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans niet eens is met de toekenning van de naam van de moeder of van de
naam van beide ouders en in zoverre het in geen enkele toetsing van
l'attribution du nom. het belang van het kind bij de naamgeving voorziet.
B.1.2. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que l'enfant est B.1.2. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het
né le 8 mai 2015 et qu'il a pour père le mari de la mère en vertu de kind op 8 mei 2015 is geboren en dat het krachtens het vermoeden van
la présomption de paternité. vaderschap de echtgenoot van de moeder als vader heeft.
B.2.1. L'article 335, § 1er, du Code civil, tel qu'il a été remplacé B.2.1. Artikel 335, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, zoals vervangen
par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014 modifiant le Code civil en vue bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014 tot wijziging van het
d'instaurer l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de Burgerlijk Wetboek met het oog op de invoering van de gelijkheid
transmission du nom à l'enfant et à l'adopté, disposait, avant son tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht aan het kind
en aan de geadopteerde, bepaalde, vóór de gedeeltelijke vernietiging
annulation partielle par l'arrêt n° 2/2016 du 14 janvier 2016 : ervan bij het arrest nr. 2/2016 van 14 januari 2016 :
« L'enfant dont la filiation paternelle et la filiation maternelle « Het kind wiens afstamming van vaderszijde en afstamming van
sont établies simultanément porte soit le nom de son père, soit le nom moederszijde tegelijkertijd komen vast te staan draagt ofwel de naam
van zijn vader, ofwel de naam van zijn moeder, ofwel één die
de sa mère, soit leurs deux noms accolés dans l'ordre choisi par eux samengesteld is uit hun twee namen, in de door hen gekozen volgorde
dans la limite d'un nom pour chacun d'eux. met niet meer dan één naam voor elk van hen.
Les père et mère choisissent le nom de l'enfant lors de la déclaration De ouders kiezen de naam van het kind op het ogenblik van de aangifte
de naissance. L'officier de l'état civil prend acte de ce choix. En van de geboorte. De ambtenaar van de burgerlijke stand neemt akte van
cas de désaccord ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte le nom deze keuze. In geval van onenigheid of bij afwezigheid van keuze,
de son père ». draagt het kind de naam van de vader ».
B.2.2. Il ressort du libellé de la question préjudicielle qu'elle B.2.2. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag blijkt dat zij
porte uniquement sur l'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, enkel betrekking heeft op artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van
du Code civil. het Burgerlijk Wetboek.
Cette question a par ailleurs été posée avant le prononcé de l'arrêt Die vraag werd bovendien gesteld vóór de uitspraak van het arrest nr.
n° 2/2016. 2/2016.
B.3. Par son arrêt n° 2/2016, la Cour a jugé : B.3. Bij zijn arrest nr. 2/2016 heeft het Hof geoordeeld :
« B.6. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des « B.6. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op
considérations d'utilité sociale. Elle est, contrairement à overwegingen van sociaal nut. In tegenstelling tot de toekenning van
l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une de voornaam wordt zij door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe,
part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige
uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere
invariabilité. onveranderlijkheid te geven.
B.7.1. Contrairement au droit de porter un nom, celui de donner son B.7.1. Anders dan het recht om een naam te dragen, kan het recht om
nom de famille à son enfant ne peut être considéré comme un droit zijn familienaam aan zijn kind te geven niet als een grondrecht worden
fondamental. En matière de réglementation de l'attribution du nom, le beschouwd. Wat de regeling van de naamgeving betreft, beschikt de
législateur dispose par conséquent d'un pouvoir d'appréciation étendu, wetgever derhalve over een ruime beoordelingsbevoegdheid, voor zover
pour autant qu'il respecte le principe d'égalité et de hij het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, in samenhang
non-discrimination, combiné avec le droit au respect de la vie privée gelezen met het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven,
et familiale. in acht neemt.
B.7.2. Selon la Cour européenne des droits de l'homme : B.7.2. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat
' l'article 8 de la Convention ne contient pas de disposition ' artikel 8 van het Verdrag geen uitdrukkelijke bepaling inzake de
explicite en matière de nom, mais [...] en tant que moyen déterminant naam bevat, maar dat als bepalend middel tot identificatie van een
d'identification personnelle (Johansson c. Finlande, n° 10163/02, §
37, 6 septembre 2007, et Daróczy c. Hongrie, n° 44378/05, § 26, 1er persoon (Johansson t. Finland, nr. 10163/02, § 37, 6 september 2007,
juillet 2008) et de rattachement à une famille, le nom d'une personne en Daróczy t. Hongarije, nr. 44378/05, § 26, 1 juli 2008) en tot
n'en concerne pas moins la vie privée et familiale de celle-ci. Que uitdrukking van een band met een gezin, de naam van een persoon
l'Etat et la société aient intérêt à en réglementer l'usage ne suffit niettemin zijn of haar privéleven en gezinsleven betreft. Dat de Staat
pas pour exclure la question du nom des personnes du domaine de la vie en de samenleving belang erbij hebben het gebruik ervan te regelen
privée et familiale, conçue comme englobant, dans une certaine mesure, volstaat niet om de kwestie van de naam van personen uit te sluiten
le droit pour l'individu de nouer des relations avec ses semblables van het domein van het privé- en gezinsleven, in die zin opgevat dat
het in zekere mate het recht van het individu om met zijn naasten
(Burghartz, précité, § 24; Stjerna, précité, § 37; Ünal Tekeli, betrekkingen aan te knopen omvat (Burghartz, voormeld, § 24; Stjerna,
précité, § 42, CEDH 2004-X; Losonci Rose et Rose c. Suisse, n° 664/06, voormeld, § 37; Ünal Tekeli, voormeld, § 42, EHRM 2004-X; Losonci Rose
§ 26, 9 novembre 2010; Garnaga c. Ukraine, n° 20390/07, § 36, 16 mai en Rose t. Zwitserland, nr. 664/06, § 26, 9 november 2010; Garnaga t.
2013) ' (CEDH, 7 janvier 2014, Cusan et Fazzo c. Italie, § 55). Oekraïne, nr. 20390/07, § 36, 16 mei 2013) ' (EHRM, 7 januari 2014, Cusan en Fazzo t. Italië, § 55).
B.7.3. Même si le droit de donner son nom de famille ne peut être B.7.3. Ook al kan het recht om zijn familienaam te geven niet als een
considéré comme un droit fondamental, les parents ont un intérêt clair grondrecht worden beschouwd, toch hebben de ouders een duidelijk en
et personnel à intervenir dans le processus de détermination du nom de persoonlijk belang erbij om zeggenschap te hebben in het proces om de
familienaam van hun kind te bepalen.
famille de leur enfant. B.8.1. Vóór de wijziging ervan bij de bestreden wet, werd in artikel
B.8.1. Avant sa modification par la loi attaquée, l'article 335 du 335 van het Burgerlijk Wetboek de voorkeur gegeven aan de familienaam
Code civil accordait une préférence au nom de famille paternel. Par van de vader. Bij zijn arrest nr. 161/2002 van 6 november 2002 heeft
son arrêt n° 161/2002 du 6 novembre 2002, la Cour a jugé que cette het Hof geoordeeld dat die bepaling niet strijdig was met de artikelen
disposition n'était pas contraire aux articles 10 et 11 de la 10 en 11 van de Grondwet :
Constitution :
' B.5. La préférence accordée au nom de famille paternel s'explique ' B.5. De voorkeur voor de familienaam van de vader vindt een
verklaring in de patriarchale opvattingen over de familie en het gezin
par les conceptions patriarcales de la famille et du ménage qui ont die de samenleving gedurende lange tijd hebben gedomineerd. De band
été longtemps dominantes dans la société. Le lien entre le nom et la tussen de naam en de vaderlijke afstamming, die aanvankelijk op een
filiation paternelle, qui était fondé à l'origine sur une règle gewoonterechtelijke regel steunde, werd uitdrukkelijk opgenomen in
coutumière, a explicitement été repris dans l'article 335 du Code civil. artikel 335 van het Burgerlijk Wetboek.
B.6. Dans les conceptions de la société contemporaine, d'autres B.6. In de opvattingen van de huidige samenleving zouden andere
régimes pourraient répondre aux objectifs de l'attribution du nom. regelingen aan de doelstellingen van de naamgeving kunnen
Cette constatation ne suffit toutefois pas pour considérer que le beantwoorden. Die vaststelling alleen volstaat evenwel niet om de
régime actuellement en vigueur serait discriminatoire '. geldende regeling als discriminatoir te beschouwen '.
B.8.2. Il ressort de l'intitulé de la loi attaquée et des travaux B.8.2. Uit het opschrift van de bestreden wet en uit de in B.2
aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de wetgever de
préparatoires cités en B.2 que le législateur a voulu instaurer gelijkheid tussen mannen en vrouwen bij de wijze van naamsoverdracht
l'égalité de l'homme et de la femme dans le mode de transmission du aan het kind en aan de geadopteerde heeft willen invoeren. Daartoe
nom à l'enfant et à l'adopté. A cette fin, il a privilégié l'autonomie heeft hij de voorrang gegeven aan de wilsautonomie van de ouders boven
de la volonté des parents à un système d'attribution du nom par le een systeem van naamgeving door de wetgever en heeft hij de ouders de
législateur et il a permis aux parents de choisir soit un double nom mogelijkheid geboden ofwel een dubbele naam samengesteld uit de naam
composé des noms du père et de la mère dans l'ordre qu'ils déterminent van de vader en de naam van de moeder in de door hen bepaalde volgorde
soit le nom du père ou celui de la mère de l'enfant. ofwel de naam van de vader of die van de moeder van het kind te
Dans l'arrêt Cusan et Fazzo déjà cité, la Cour européenne des droits kiezen. In het reeds aangehaalde arrest Cusan en Fazzo heeft het Europees Hof
de l'homme a ' rappelé l'importance d'une progression vers l'égalité voor de Rechten van de Mens ' herinnerd aan het belang van vooruitgang
des sexes et de l'élimination de toute discrimination fondée sur le in de richting van gelijkheid van de geslachten en van het wegwerken
sexe dans le choix du nom de famille. Elle a en outre estimé que la van elke discriminatie op grond van geslacht in de keuze van de
familienaam. Het is bovendien van oordeel geweest dat de traditie om
tradition de manifester l'unité de la famille à travers l'attribution de eenheid van het gezin kenbaar te maken via het toekennen van de
à tous ses membres du nom de l'époux ne pouvait justifier une naam van de echtgenoot aan alle leden van dat gezin een discriminatie
discrimination envers les femmes (voir, notamment, Ünal Tekeli, tegenover de vrouwen niet kan verantwoorden (zie inzonderheid Ünal
précité, §§ 64-65) ' ( § 66). La Cour précise encore : ' Si la règle Tekeli, voormeld, §§ 64-65) ' ( § 66). Het Hof preciseert voorts : '
voulant que le nom du mari soit attribué aux " enfants légitimes " Hoewel de regel dat aan de " wettige kinderen " de naam van de man
peut s'avérer nécessaire en pratique et n'est pas forcément en wordt toegekend, in de praktijk noodzakelijk kan blijken en niet
contradiction avec la Convention (voir, mutatis mutandis, Losonci Rose noodzakelijkerwijs in tegenspraak is met het Verdrag (zie, mutatis
et Rose, précité, § 49), l'impossibilité d'y déroger lors de mutandis, Losonci Rose en Rose, voormeld, § 49), is de onmogelijkheid
l'inscription des nouveau-nés dans les registres d'état civil est om daarvan af te wijken bij de inschrijving van de pasgeborenen in de
excessivement rigide et discriminatoire envers les femmes ' ( § 67). registers van de burgerlijke stand overdreven star en discriminerend tegenover de vrouwen ' ( § 67).
B.8.3. En ce qu'il dispose que ' l'enfant dont la filiation paternelle B.8.3. In zoverre het bepaalt dat ' het kind wiens afstamming van
et la filiation maternelle sont établies simultanément porte soit le vaderszijde en afstamming van moederszijde tegelijkertijd komen vast
nom de son père, soit le nom de sa mère, soit leurs deux noms accolés te staan [...] ofwel de naam van zijn vader [draagt], ofwel de naam
dans l'ordre choisi par eux dans la limite d'un nom pour chacun d'eux van zijn moeder, ofwel één die samengesteld is uit hun twee namen, in
de door hen gekozen volgorde met niet meer dan één naam voor elk van
' ( § 1er, alinéa 1er) et que ' les père et mère choisissent le nom de hen ' ( § 1, eerste lid) en dat ' de ouders [...] de naam van het kind
l'enfant lors de la déclaration de naissance ' ( § 1er, alinéa 2, [kiezen] op het ogenblik van de aangifte van de geboorte ' ( § 1,
première phrase), l'article 335 nouveau du Code civil organise un mode tweede lid, eerste zin), stelt het nieuwe artikel 335 van het
de transmission du nom qui permet de déterminer le nom de famille de Burgerlijk Wetboek een wijze van naamsoverdracht in die het mogelijk
manière simple et uniforme lors de la déclaration et de conférer à ce maakt de familienaam op eenvoudige en eenvormige wijze te bepalen bij
nom de famille une certaine invariabilité. Le législateur a, en outre, de aangifte en aan die familienaam een bepaalde onveranderlijkheid te
veillé à garantir l'unité du nom au sein d'une même fratrie (article verlenen. De wetgever heeft bovendien erop toegezien de eenheid in de
naam van broers en zussen te waarborgen (artikel 335bis van het
335bis du Code civil inséré par l'article 3 de la loi attaquée). Par Burgerlijk Wetboek, ingevoegd bij artikel 3 van de bestreden wet).
ailleurs, il a pu estimer que les parents sont les mieux à même Daarenboven vermocht de wetgever ervan uit te gaan dat de ouders zich
d'apprécier l'intérêt de l'enfant. Enfin, ces dispositions sont in de beste positie bevinden om het belang van het kind te beoordelen.
conformes à la volonté du législateur d'instaurer l'égalité de l'homme Die bepalingen zijn ten slotte in overeenstemming met de wil van de
et de la femme. wetgever om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in te voeren.
B.8.4. La Cour doit vérifier si l'article 335, § 1er, alinéa 2, B.8.4. Het Hof dient na te gaan of artikel 335, § 1, tweede lid, derde
troisième phrase, du Code civil est compatible avec les articles 10, zin, van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar is met de artikelen 10,
11, 11bis, alinéa 1er, et 22 de la Constitution, en ce qu'il dispose 11, 11bis, eerste lid, en 22 van de Grondwet, doordat het bepaalt dat
qu'en cas de désaccord ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte le in geval van onenigheid of bij afwezigheid van keuze, het kind de naam
nom de son père. van de vader draagt.
B.8.5. Puisqu'il privilégie l'autonomie de la volonté des parents pour B.8.5. Nu hij voor de keuze van de familienaam de voorrang geeft aan
le choix du nom de famille, le législateur doit aussi déterminer la de wilsautonomie van de ouders, dient de wetgever ook de wijze te
manière d'attribuer le nom de famille dans l'hypothèse où les parents bepalen waarop de familienaam wordt toegekend voor het geval dat de
ouders het oneens zijn of geen keuze maken, ook al heeft hij voor het
sont en désaccord ou n'opèrent pas de choix, même s'il a par ailleurs overige erop toegezien de gevallen van onenigheid te beperken door de
veillé à limiter les cas de désaccord en permettant aux parents ouders de mogelijkheid te bieden te kiezen voor de ene of de andere
d'opter pour l'un ou l'autre nom de famille ou pour les deux noms dans familienaam of voor de twee namen in de door hen bepaalde volgorde.
Het kan worden verantwoord dat hij zelf de naam vastlegt die het kind
l'ordre qu'ils déterminent. Il peut se justifier qu'il fixe lui-même zal dragen wanneer er onenigheid of afwezigheid van keuze is, veeleer
le nom que portera l'enfant, lorsqu'il y a désaccord ou absence de dan dienaangaande aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid te
choix, plutôt que d'accorder à cet égard un pouvoir d'appréciation au verlenen. Het is immers in die aangelegenheid van belang de naam van
juge. Il importe en effet en cette matière de fixer de manière simple, een kind vanaf zijn geboorte op een eenvoudige, snelle en eenvormige
rapide et uniforme le nom d'un enfant dès sa naissance. L'article 7 de wijze te bepalen. Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het
la Convention relative aux droits de l'enfant dispose, à cet égard, kind bepaalt dienaangaande dat het kind onmiddellijk na de geboorte
que l'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci le wordt ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft.
droit à un nom. B.8.6. La disposition attaquée traite, cependant, de manière B.8.6. Personen die zich in soortgelijke situaties bevinden, namelijk
différente des personnes se trouvant dans des situations similaires, à de vader en de moeder van een kind, worden door de bestreden bepaling
savoir les pères et les mères d'un enfant, dès lors qu'en cas de echter verschillend behandeld aangezien in geval van onenigheid tussen
désaccord entre parents ou en cas d'absence de choix, l'enfant porte de ouders of in geval van afwezigheid van keuze, het kind verplicht de
obligatoirement le seul nom de son père. Les mères sont ainsi traitées naam van de vader alleen draagt. In hun recht om hun familienaam over
autrement que les pères dans leur droit de transmettre leur nom de te dragen aan hun kind worden de moeders aldus anders behandeld dan de
famille à leur enfant. vaders.
B.8.7. La différence de traitement contenue dans la disposition B.8.7. Het verschil in behandeling vervat in de bestreden bepaling is
attaquée est fondée sur le critère du sexe des parents. Seules des gegrond op het criterium van het geslacht van de ouders. Alleen zeer
considérations très fortes peuvent justifier une différence de sterke overwegingen kunnen een verschil in behandeling verantwoorden
traitement exclusivement fondée sur le sexe. dat uitsluitend op het geslacht is gegrond.
Il ressort des travaux préparatoires cités en B.2 que le législateur a Uit de in B.2 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat de
justifié le choix du nom du père par la tradition et par la volonté de wetgever de keuze voor de naam van de vader heeft verantwoord door de
faire aboutir la réforme de manière progressive. Ni la tradition, ni traditie en de wil om de hervorming geleidelijk tot een goed einde te
la volonté d'avancer progressivement ne peuvent être tenues pour des brengen. Noch de traditie, noch de wil om geleidelijk vooruitgang te
considérations très fortes justifiant une différence entre les pères boeken kunnen worden geacht zeer sterke overwegingen te zijn die een
et les mères lorsqu'il y a désaccord entre parents ou absence de verschil tussen de vaders en de moeders verantwoorden wanneer er
choix, alors que l'objectif de la loi est de réaliser l'égalité entre onenigheid tussen de ouders of afwezigheid van keuze is, terwijl de
doelstelling van de wet erin bestaat de gelijkheid van mannen en
les hommes et les femmes. Par ailleurs, la disposition attaquée peut vrouwen te verwezenlijken. De bestreden bepaling kan overigens tot
avoir pour effet de donner ainsi un droit de veto au père d'un enfant gevolg hebben dat aan de vader van een kind een vetorecht gegeven
dans l'hypothèse où la mère de l'enfant manifeste la volonté de donner wordt in het geval dat de moeder van het kind de wil te kennen geeft
à cet enfant son propre nom ou un double nom et où le père n'est pas aan dat kind haar eigen naam of een dubbele naam te geven en de vader
d'accord avec ce choix. het met die keuze niet eens is.
B.9. L'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, B.9. Artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk
tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014, Wetboek, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014,
viole les articles 10, 11 et 11bis, alinéa 1er, de la Constitution et schendt de artikelen 10, 11 en 11bis, eerste lid, van de Grondwet en
doit être annulé. dient derhalve te worden vernietigd.
Afin d'éviter une insécurité juridique, en particulier vu la nécessité Teneinde rechtsonzekerheid te vermijden, inzonderheid gelet op de
de déterminer le nom de l'enfant dès sa naissance, et afin de noodzaak om de naam van het kind vanaf zijn geboorte te bepalen, en om
permettre au législateur d'adopter une nouvelle réglementation, il y a de wetgever toe te laten een nieuwe regeling aan te nemen, dienen de
lieu de maintenir les effets de la disposition annulée jusqu'au 31 gevolgen van de vernietigde bepaling tot 31 december 2016 te worden
décembre 2016 ». gehandhaafd ».
B.4.1. Par l'arrêt n° 2/2016 précité, la Cour a annulé l'article 335, B.4.1. Bij het voormelde arrest nr. 2/2016 heeft het Hof artikel 335,
§ 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil, tel qu'il a été § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek, zoals
remplacé par l'article 2 de la loi du 8 mai 2014. Elle a néanmoins vervangen bij artikel 2 van de wet van 8 mei 2014, vernietigd. Het
maintenu les effets de cette disposition jusqu'au 31 décembre 2016. heeft de gevolgen van die bepaling evenwel gehandhaafd tot 31 december 2016.
B.4.2. En raison du maintien des effets de la disposition en cause, le B.4.2. Aangezien de gevolgen van de in het geding zijnde bepaling zijn
juge a quo doit en faire application dans la solution du litige gehandhaafd, dient de verwijzende rechter die bepaling toe te passen
pendant devant lui. La Cour répond à la question telle qu'elle est bij het beslechten van het voor hem hangende geschil. Het Hof
posée, dans la mesure où elle diffère des points de droit tranchés par antwoordt op de vraag zoals ze is gesteld, in zoverre zij verschilt
l'arrêt n° 2/2016. van de rechtsvragen die bij het arrest nr. 2/2016 zijn beslecht.
B.5. En ce que la Cour est interrogée sur la compatibilité de la B.5. In zoverre zij ertoe strekt van het Hof te vernemen of de in het
disposition en cause avec les articles 10, 11 et 22bis de la geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 22bis
Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het
Convention européenne des droits de l'homme, en ce que cette Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre die bepaling
disposition ne permet pas que l'enfant porte le nom de la mère ou le niet toestaat dat het kind de naam van de moeder of de naam van de
nom du père et de la mère lorsque la filiation paternelle et la vader en die van de moeder draagt wanneer de afstamming van
filiation maternelle sont établies en même temps et qu'il n'y a pas vaderszijde en de afstamming van moederszijde tegelijkertijd vaststaan
accord du père sur l'attribution du nom de la mère ou du nom des deux en de vader het niet eens is met de toekenning van de naam van de
parents, la question préjudicielle porte sur un point de droit tranché moeder of van de naam van beide ouders, heeft de prejudiciële vraag
betrekking op een rechtsvraag die identiek is aan die welke bij het
par l'arrêt n° 2/2016. arrest nr. 2/2016 is beslecht.
En raison du maintien des effets décidé par la Cour dans cet arrêt, la Wegens de handhaving van de gevolgen waartoe in dat arrest door het
question préjudicielle n'appelle, dans cette mesure, pas de réponse. Hof is beslist, behoeft de prejudiciële vraag, in die mate, geen antwoord.
B.6. En ce que la Cour est interrogée sur la compatibilité de la B.6. In zoverre het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde
disposition en cause avec les articles 10, 11 et 22bis de la bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10, 11 en 22bis van de
Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de la Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het
Convention européenne des droits de l'homme, cette disposition ne prévoyant aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans l'attribution du nom, la question préjudicielle ne porte pas sur un point de droit tranché par l'arrêt n° 2/2016. La Cour répond à la question dans cette mesure. B.7.1. L'attribution d'un nom de famille repose principalement sur des considérations d'utilité sociale et est, contrairement à l'attribution du prénom, déterminée par la loi. Celle-ci vise, d'une part, à déterminer le nom de famille de manière simple, rapide et uniforme et, d'autre part, à conférer à ce nom de famille une certaine invariabilité. B.7.2. Comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 2/2016, dès lors qu'il privilégie l'autonomie de la volonté des parents pour le choix du nom Europees Verdrag voor de rechten van de mens, omdat die bepaling in geen enkele toetsing van het belang van het kind bij de naamgeving voorziet, wordt een rechtsvraag voorgelegd die verschilt van die welke bij het arrest nr. 2/2016 is beslecht. Het Hof antwoordt in die mate op de prejudiciële vraag. B.7.1. De toekenning van een familienaam berust in hoofdzaak op overwegingen van sociaal nut en wordt, in tegenstelling tot de voornaam, door de wet bepaald. Die wet strekt ertoe, enerzijds, de familienaam op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen en, anderzijds, aan die familienaam een zekere onveranderlijkheid te geven. B.7.2. Zoals het Hof bij zijn arrest nr. 2/2016 heeft geoordeeld, is de wetgever ertoe gehouden, aangezien hij voor de keuze van de
de famille, le législateur est tenu de déterminer la manière familienaam de voorrang geeft aan de wilsautonomie van de ouders, de
d'attribuer le nom de famille dans l'hypothèse où les parents sont en wijze te bepalen waarop de familienaam wordt toegekend voor het geval
désaccord ou n'opèrent pas de choix. Il se justifie à cet égard qu'il dat de ouders het oneens zijn of geen keuze maken. In dat verband is
fixe lui-même, dans cette hypothèse, le nom que portera l'enfant, de het verantwoord dat hij in dat geval zelf de naam vastlegt die het
manière à ce que ce nom soit déterminé dès la naissance de l'enfant. kind zal dragen, zodat die naam vanaf de geboorte van het kind wordt
Accorder au juge le pouvoir d'attribuer le nom de l'enfant après avoir bepaald. Het toewijzen, aan de rechter, van de bevoegdheid om de naam
van het kind toe te kennen na het belang van dat kind te hebben
apprécié l'intérêt de cet enfant ou lui permettre de modifier beoordeeld of hem toelaten de wettelijke toewijzing van de naam van
l'attribution légale du nom de l'enfant sur la base de l'intérêt de het kind te wijzigen op grond van het belang van dat kind, zou afbreuk
cet enfant porterait atteinte à l'objectif de fixer de manière simple, doen aan het doel dat erin bestaat de naam van een kind vanaf zijn
geboorte op een eenvoudige, snelle en eenvormige wijze te bepalen.
rapide et uniforme le nom d'un enfant dès sa naissance. L'article 7 de Artikel 7 van het Verdrag inzake de rechten van het kind bepaalt
la Convention relative aux droits de l'enfant dispose, à cet égard, dienaangaande dat het kind onmiddellijk na de geboorte wordt
que l'enfant est enregistré aussitôt sa naissance et a dès celle-ci le ingeschreven en vanaf de geboorte het recht op een naam heeft.
droit à un nom. B.7.3. La question préjudicielle appelle une réponse négative en ce B.7.3. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord in
qu'elle interroge la Cour sur la compatibilité de l'article 335, § 1er, zoverre zij ertoe strekt van het Hof te vernemen of artikel 335, § 1,
tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar is met
alinéa 2, troisième phrase, du Code civil avec les articles 10, 11 et de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, in samenhang gelezen met
22bis de la Constitution, lus en combinaison avec les articles 8 et 14 de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'il ne mens, in zoverre het in geen enkele toetsing van het belang van het
prévoit aucun contrôle de l'intérêt de l'enfant dans l'attribution du nom. kind bij de naamgeving voorziet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 335, § 1er, alinéa 2, troisième phrase, du Code civil ne - Artikel 335, § 1, tweede lid, derde zin, van het Burgerlijk Wetboek
viole pas les articles 10, 11 et 22bis de la Constitution, lus en schendt niet de artikelen 10, 11 en 22bis van de Grondwet, in
combinaison avec les articles 8 et 14 de la Convention européenne des samenhang gelezen met de artikelen 8 en 14 van het Europees Verdrag
droits de l'homme, en ce qu'il ne prévoit aucun contrôle de l'intérêt voor de rechten van de mens, in zoverre het in geen enkele toetsing
de l'enfant dans l'attribution du nom. van het belang van het kind bij de naamgeving voorziet.
- Pour le surplus, la question préjudicielle n'appelle pas de réponse. - Voor het overige behoeft de prejudiciële vraag geen antwoord.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 14 décembre 2016. op 14 december 2016.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^