Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 158/2016 du 14 décembre 2016 Numéro du rôle : 6096 En cause : le recours en annulation des articles 21quatervicies, § 3, 21quinquiesvicies, § 3, 21sexiesvicies, § 3, et 21sexiesvicies, § 5, alinéas 2 La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 158/2016 du 14 décembre 2016 Numéro du rôle : 6096 En cause : le recours en annulation des articles 21quatervicies, § 3, 21quinquiesvicies, § 3, 21sexiesvicies, § 3, et 21sexiesvicies, § 5, alinéas 2 La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. (...) Uittreksel uit arrest nr. 158/2016 van 14 december 2016 Rolnummer 6096 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 21quatervicies, § 3, 21quinquiesvicies, § 3, 21sexiesvicies, § 3, en 21sexiesvicies, § 5, tweede Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 158/2016 du 14 décembre 2016 Uittreksel uit arrest nr. 158/2016 van 14 december 2016
Numéro du rôle : 6096 Rolnummer 6096
En cause : le recours en annulation des articles 21quatervicies, § 3, In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 21quatervicies,
21quinquiesvicies, § 3, 21sexiesvicies, § 3, et 21sexiesvicies, § 5, § 3, 21quinquiesvicies, § 3, 21sexiesvicies, § 3, en 21sexiesvicies, §
alinéas 2 et 3, de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à 5, tweede en derde lid, van het koninklijk besluit nr. 78 van 10
l'exercice des professions des soins de santé, tels qu'ils ont été november 1967 betreffende de uitoefening van de
insérés par les articles 13, 14 et 15 de la loi du 4 avril 2014 gezondheidszorgberoepen, zoals ingevoegd bij de artikelen 13, 14 en 15
réglementant les professions des soins de santé mentale et modifiant van de wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke
gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit
l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
professions des soins de santé (actuellement les articles 68/1, § 3, gezondheidszorgberoepen (thans de artikelen 68/1, § 3, 68/2, § 3, en
68/2, § 3, et 68/3, § 3 et § 5, alinéas 2 et 3, de la loi relative à 68/3, § 3 en § 5, tweede en derde lid, van de wet betreffende de
l'exercice des professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei
2015, tels qu'ils ont été insérés par les articles 166, 167 et 168 de 2015, zoals ingevoegd bij de artikelen 166, 167 en 168 van dezelfde
la même loi), introduit par l'ASBL « Vlaamse Vereniging van wet), ingesteld door de vzw « Vlaamse Vereniging van Orthopedagogen »
Orthopedagogen » et autres. en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges A. samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de
Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen,
greffier F. Meersschaut, présidée par le président E. De Groot, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 20 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 20 november
novembre 2014 et parvenue au greffe le 21 novembre 2014, un recours en 2014 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 21
november 2014, is beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen
annulation des articles 21quatervicies, § 3, 21quinquiesvicies, § 3, 21quatervicies, § 3, 21quinquiesvicies, § 3, 21sexiesvicies, § 3, en
21sexiesvicies, § 3, et 21sexiesvicies, § 5, alinéas 2 et 3, de 21sexiesvicies, § 5, tweede en derde lid, van het koninklijk besluit
l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
professions des soins de santé, tels qu'ils ont été insérés par les gezondheidszorgberoepen, zoals ingevoegd bij de artikelen 13, 14 en 15
articles 13, 14 et 15 de la loi du 4 avril 2014 réglementant les van de wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke
professions des soins de santé mentale et modifiant l'arrêté royal n° gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit
78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions des soins nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
gezondheidszorgberoepen, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van
de santé, publiée au Moniteur belge du 20 mai 2014, deuxième édition 20 mei 2014, tweede editie (thans de artikelen 68/1, § 3, 68/2, § 3,
(actuellement les articles 68/1, § 3, 68/2, § 3, et 68/3, § 3 et § 5, en 68/3, § 3 en § 5, tweede en derde lid, van de wet betreffende de
alinéas 2 et 3, de la loi relative à l'exercice des professions des
soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015, tels qu'ils ont été insérés uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei
par les articles 166, 167 et 168 de la même loi) a été introduit par 2015, zoals ingevoegd bij de artikelen 166, 167 en 168 van dezelfde
l'ASBL « Vlaamse Vereniging van Orthopedagogen », Anne-Marie Lens, wet) door de vzw « Vlaamse Vereniging van Orthopedagogen », Anne-Marie
Lilly Borremans, An Chantrain, Hannelore Vierendeel, Dina Kooiman, Lens, Lilly Borremans, An Chantrain, Hannelore Vierendeel, Dina
Goedele Hoefnagels et Leen De Neve, assistés et représentés par Me B. Kooiman, Goedele Hoefnagels en Leen De Neve, bijgestaan en
Martel et Me H. Plancke, avocats au barreau de Bruxelles. vertegenwoordigd door Mr. B. Martel en Mr. H. Plancke, advocaten bij
de balie te Brussel.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées Ten aanzien van de bestreden bepalingen
B.1. La loi du 4 avril 2014 réglementant les professions des soins de B.1. Bij de wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke
gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit
santé mentale et modifiant l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
relatif à l'exercice des professions des soins de santé (ci-après : la
loi du 4 avril 2014) insère un chapitre Isexies dans l'arrêté royal n° gezondheidszorgberoepen (hierna : wet van 4 april 2014) wordt een
hoofdstuk Isexies ingevoegd in het koninklijk besluit nr. 78, luidende
78, intitulé « L'exercice de la psychologie clinique et de « De uitoefening van de klinische psychologie en van de klinische
l'orthopédagogie clinique ». orthopedagogiek ».
Les articles 21quatervicies, 21quinquiesvicies et 21sexiesvicies du De artikelen 21quatervicies, 21quinquiesvicies en 21sexiesvicies van
chapitre Isexies, insérés par les articles 13, 14 et 15 de la loi du 4 hoofdstuk Isexies, zoals ingevoegd bij de artikelen 13, 14 en 15 van
avril 2014, sont rédigés ainsi : de wet van 4 april 2014, luiden als volgt :
«

Art. 21quatervicies.§ 1er. Nul ne peut exercer la psychologie

«

Art. 21quatervicies.§ 1. Alleen de houder van een erkenning

clinique s'il n'est titulaire d'un agrément délivré par le ministre uitgereikt door de voor de Volksgezondheid bevoegde minister mag de
qui a la Santé publique dans ses attributions.
§ 2. Le Roi fixe, après avis du Conseil fédéral de la psychologie klinische psychologie uitoefenen.
clinique et de l'orthopédagogie clinique, les conditions pour § 2. De Koning bepaalt, na advies van de Federale Raad voor de
l'obtention, le maintien et le retrait de l'agrément visé au § 1er, en klinische psychologie en de klinische orthopedagogiek, de voorwaarden
particulier les matières qui doivent avoir été assimilées et les voor het verkrijgen, het behoud en de intrekking van de in § 1
stages qui doivent avoir été suivis pour obtenir l'agrément en bedoelde erkenning, de leerstof die moet zijn verwerkt en de stages
psychologie clinique. die moeten zijn gevolgd om de erkenning in de klinische psychologie te
L'agrément en psychologie clinique ne peut être accordé qu'au porteur verkrijgen. De erkenning in de klinische psychologie kan enkel worden verleend aan
d'un diplôme d'enseignement universitaire dans le domaine de la de houder van een diploma van het universitaire onderwijs in het
psychologie clinique, sanctionnant une formation qui, dans le cadre domein van de klinische psychologie behaald ter afsluiting van een
d'un enseignement de plein exercice, compte au moins cinq années opleiding, die in het kader van het voltijds onderwijs, minstens vijf
d'études ou 300 crédits dans le système européen de transfert et jaar studie of 300 punten in het Europees systeem voor de overdracht
d'accumulation de crédits (ECTS), en ce compris un stage dans le en de accumulatie van studiebelastingpunten (ECTS) telt, een stage in
domaine de la psychologie clinique. Sont assimilées au porteur d'un het domein van de klinische psychologie inbegrepen. Met de houder van
diplôme universitaire dans le domaine de la psychologie clinique, les een diploma in het domein van de klinische psychologie worden
personnes porteuses d'un diplôme d'enseignement universitaire dans le gelijkgesteld, de personen die houder zijn van een universitair
domaine de la psychologie délivré avant l'entrée en vigueur du présent diploma in het vakgebied van de psychologie dat uitgereikt werd voor
article et pouvant justifier d'une expérience professionnelle de de inwerkingtreding van dit artikel en die een beroepservaring van
minimum trois ans dans le domaine de la psychologie clinique. minimum drie jaar in het domein van de klinische psychologie kunnen
§ 3. Par exercice de la psychologie clinique, on entend bewijzen. § 3. Onder de uitoefening van de klinische psychologie wordt verstaan
l'accomplissement habituel d'actes autonomes ayant pour objet ou het gebruikelijk verrichten van autonome handelingen die tot doel
présentés comme ayant pour objet, à l'égard d'un être humain et dans hebben of worden voorgesteld tot doel te hebben, bij een mens en in
un cadre de référence scientifiquement étayé de psychologie clinique, een wetenschappelijk onderbouwd klinisch psychologisch
la prévention, l'examen, le dépistage ou l'établissement du referentiekader, de preventie, het onderzoek, het opsporen of het
psychodiagnostic de souffrances psychiques ou psychosomatiques, stellen van een psychodiagnose van echt dan wel ingebeeld psychisch of
réelles ou supposées, et la prise en charge ou le soutien de cette personne. psychosomatisch lijden en die persoon te behandelen of te begeleiden.
§ 4. Le Roi peut, après avis du Conseil fédéral de la psychologie § 4. De Koning kan, na advies van de Federale Raad voor de klinische
clinique et de l'orthopédagogie clinique, préciser et définir les
actes visés au § 3 et fixer les conditions de leur exécution ». psychologie en de klinische orthopedagogiek, de in § 3 bedoelde
verrichtingen verduidelijken en omschrijven en de voorwaarden voor de
uitoefening ervan vastleggen ».
«

Art. 21quinquiesvicies.§ 1er. Nul ne peut exercer l'orthopédagogie

«

Art. 21quinquiesvicies.§ 1. Alleen de houder van een erkenning

clinique s'il n'est titulaire d'un agrément délivré par le ministre uitgereikt door de voor de Volksgezondheid bevoegde minister mag de
qui a la Santé publique dans ses attributions. klinische orthopedagogiek uitoefenen.
Par dérogation à l'alinéa 1er, peut exercer l'orthopédagogie clinique In afwijking van het eerste lid, mag de houder van een erkenning in de
le titulaire d'un agrément en psychologie clinique qui a suivi une klinische psychologie die tijdens zijn opleiding in de klinische
formation en orthopédagogie clinique durant sa formation en psychologie clinique. psychologie een opleiding in de klinische orthopedagogiek heeft
§ 2. Le Roi fixe, après avis du Conseil fédéral de la psychologie gevolgd, de klinische orthopedagogiek uitoefenen.
clinique et de l'orthopédagogie clinique, les conditions pour § 2. De Koning bepaalt, na advies van de Federale Raad voor de
l'obtention, le maintien et le retrait de l'agrément visé au § 1er, klinische psychologie en de klinische orthopedagogiek, de voorwaarden
alinéa 1er, en particulier les matières qui doivent avoir été voor het verkrijgen, het behoud en de intrekking van de in § 1, eerste
assimilées et les stages qui doivent avoir été suivis pour obtenir lid, bedoelde erkenning inzonderheid de leerstof die moet zijn
l'agrément en orthopédagogie clinique. verwerkt en de stages die moeten zijn gevolgd om de erkenning in de
L'agrément en orthopédagogie clinique ne peut être accordé qu'au klinische orthopedagogiek te verkrijgen.
porteur d'un diplôme d'enseignement universitaire dans le domaine de De erkenning in de klinische orthopedagogiek kan enkel worden verleend
l'orthopédagogie clinique, sanctionnant une formation qui, dans le aan de houder van een diploma van het universitair onderwijs in het
cadre d'un enseignement de plein exercice, compte au moins cinq années domein van de klinische orthopedagogiek, behaald ter afsluiting van
een opleiding, die in het kader van het voltijds onderwijs minstens
d'études ou 300 crédits ECTS, en ce compris un stage dans le domaine vijf jaar studie of 300 ECTS-studiepunten telt, een stage in het
de l'orthopédagogie clinique. domein van de klinische orthopedagogiek inbegrepen.
§ 3. Par exercice de l'orthopédagogie clinique, on entend § 3. Onder uitoefening van de klinische orthopedagogiek wordt verstaan
l'accomplissement habituel, dans un cadre de référence scientifique de het, in een wetenschappelijk referentiekader van de klinische
l'orthopédagogie clinique, d'actes autonomes qui ont pour but la orthopedagogiek, gebruikelijk verrichten van autonome handelingen die
prévention, l'examen et le dépistage des problèmes éducatifs, de preventie, het onderzoek en het opsporen van problemen in verband
comportementaux, de développement ou d'apprentissage chez des met de opvoeding, het gedrag, de ontwikkeling of de scholing bij
personnes et la prise en charge ou l'accompagnement de ces personnes. personen tot doel hebben en de behandeling of de begeleiding van die personen.
§ 4. Le Roi peut, après avis du Conseil fédéral de la psychologie § 4. De Koning kan, na advies van de Federale Raad voor de klinische
clinique et de l'orthopédagogie clinique, préciser et définir les
actes visés au § 3 et fixer les conditions de leur exécution ». psychologie en de klinische orthopedagogiek, de in § 3 bedoelde
verrichtingen verduidelijken en omschrijven en de voorwaarden voor de
«

Art. 21sexiesvicies.§ 1er. Il est institué un Conseil fédéral de la

uitoefening ervan vastleggen ». «

Art. 21sexiesvicies.§ 1. Er wordt een Federale Raad voor de

psychologie clinique et de l'orthopédagogie clinique. klinische psychologie en de klinische orthopedagogiek opgericht.
§ 2. Le Conseil fédéral de la psychologie clinique et de § 2. De Federale Raad voor de klinische psychologie en de klinische
l'orthopédagogie clinique a pour mission de donner au ministre qui a orthopedagogiek heeft als opdracht om de voor de Volksgezondheid
la Santé publique dans ses attributions, à la demande de celui-ci ou bevoegde minister, op diens verzoek of op eigen initiatief, advies te
d'initiative, des avis en toutes matières relatives à l'exercice de la verstrekken over alle aangelegenheden in verband met de uitoefening
psychologie clinique ou à l'exercice de l'orthopédagogie clinique. Ce van de klinische psychologie of van de klinische orthopedagogiek. Die
Conseil peut également donner des avis aux gouvernements des Raad kan de gemeenschapsregeringen, op hun verzoek, advies verlenen
communautés, à la demande de ceux-ci, sur toute matière relative à over elke aangelegenheid die betrekking heeft op hun opleiding.
leur formation. § 3. Le Conseil fédéral de la psychologie clinique et de § 3. De Federale Raad voor de klinische psychologie en de klinische
l'orthopédagogie clinique est composé de : orthopedagogiek bestaat uit :
1° huit membres, dont quatre membres francophones et quatre membres 1° acht leden, waaronder vier Nederlandstaligen en vier Franstaligen,
néerlandophones, titulaires du diplôme universitaire visé à l'article
21quatervicies, § 2, alinéa 2, et occupant des fonctions académiques die houder zijn van het in artikel 21quatervicies, § 2, tweede lid,
en la matière depuis au moins cinq ans, proposés sur une liste double bedoelde universitair diploma en sinds ten minste vijf jaar een
par les facultés organisant l'enseignement complet visé à l'article academische functie ter zake bekleden, op een lijst van dubbeltallen
voorgedragen door de faculteiten die volledig onderwijs verstrekken
21quatervicies, § 2, alinéa 2; als bedoeld in artikel 21quatervicies, § 2, tweede lid;
2° deux membres, dont un membre francophone et un membre 2° twee leden, waaronder een Nederlandstalige en een Franstalige, die
néerlandophone, autorisés à exercer l'orthopédagogie clinique gemachtigd zijn de klinische orthopedagogiek uit te oefenen
conformément à l'article 21quinquiesvicies, § 1er, et occupant des overeenkomstig artikel 21quinquiesvicies, § 1, en sinds ten minste
fonctions académiques en la matière depuis au moins cinq ans, proposés vijf jaar een academische functie ter zake bekleden, op een lijst van
sur une liste double par les facultés organisant l'enseignement dubbeltallen voorgedragen door de faculteiten die volledig onderwijs
complet menant à une formation autorisant l'exercice de verstrekken dat leidt tot een opleiding die de uitoefening toestaat
l'orthopédagogie clinique, conformément à l'article 21quinquiesvicies, van de klinische orthopedagogiek, overeenkomstig artikel
§ 2, alinéa 2; 21quinquiesvicies, § 2, tweede lid.
3° huit membres, dont quatre membres francophones et quatre membres 3° acht leden, waaronder vier Nederlandstaligen en vier Franstaligen,
néerlandophones, titulaires du diplôme universitaire visé à l'article
21quatervicies, § 2, alinéa 2, et pratiquant de manière effective la die houder zijn van het in artikel 21quatervicies, § 2, tweede lid,
psychologie clinique, proposés sur une liste double par les bedoelde universitair diploma en de klinische psychologie werkelijk
organisations professionnelles représentatives; beoefenen, voorgedragen op een lijst van dubbeltallen door de
4° deux membres, dont un membre francophone et un membre representatieve beroepsverenigingen;
néerlandophone, autorisés à exercer l'orthopédagogie clinique 4° twee leden, waaronder een Nederlandstalige en een Franstalige die
conformément à l'article 21quinquiesvicies, § 1er, et pratiquant de manière effective l'orthopédagogie clinique, proposés sur une liste double par les organisations professionnelles représentatives; 5° deux médecins, dont un francophone et un néerlandophone, titulaires du titre professionnel particulier de médecin spécialiste en psychiatrie tel que fixé par le Roi et désignés par leur organisation professionnelle. Le Roi peut fixer les critères pour qu'une organisation puisse être désignée comme représentative au sens de l'alinéa 1er, 3° et 4°. conform artikel 21quinquiesvicies, § 1, gemachtigd zijn de klinische orthopedagogiek uit te oefenen en die de klinische orthopedagogiek werkelijk beoefenen, voorgedragen op een lijst van dubbeltallen door de representatieve beroepsverenigingen; 5° twee artsen, waaronder een Nederlandstalige en een Franstalige, houders van de bijzondere beroepstitel van geneesheer-specialist in de psychiatrie zoals door de Koning bepaald en die door hun beroepsvereniging zijn aangewezen. De Koning kan de criteria vastleggen opdat een vereniging als representatief in de zin van het eerste lid, 3° en 4°, kan worden aangewezen.
§ 4. Les membres du Conseil fédéral sont nommés par le Roi pour un terme renouvelable de six ans. Le Conseil fédéral élit en son sein, parmi les membres, un président et un vice-président. Chaque membre effectif du Conseil fédéral est pourvu d'un membre suppléant répondant aux mêmes conditions que lui. § 5. Le Roi règle l'organisation et le fonctionnement du Conseil fédéral. Le Conseil fédéral ne peut délibérer valablement que si la moitié au moins de ses membres effectifs sont présents ou représentés par leurs suppléants. Les décisions du Conseil fédéral sont prises à la majorité simple des membres présents. En cas d'égalité de voix, la voix du président est prépondérante. § 4. De leden van de Federale Raad worden door de Koning benoemd voor een hernieuwbare periode van zes jaar. De Federale Raad verkiest onder zijn leden een voorzitter en een ondervoorzitter. Aan elk werkend lid van de Federale Raad wordt een plaatsvervanger toegevoegd die aan dezelfde voorwaarden voldoet. § 5. De Koning regelt de organisatie en de werking van de Federale Raad. De Federale Raad kan alleen geldig beraadslagen en beslissen wanneer ten minste de helft van de werkende leden aanwezig zijn of door hun plaatsvervanger vertegenwoordigd zijn. De beslissingen van de Federale Raad worden genomen bij gewone meerderheid van de aanwezige leden. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter doorslaggevend.
§ 6. A l'exception des membres visés au § 3, alinéa 1er, 5°, les § 6. Met uitzondering van de in § 3, eerste lid, 5°, bedoelde leden,
membres du Conseil fédéral sont, selon le cas, agréés comme zijn de leden van de Federale Raad, naar gelang van het geval, als
psychologue clinicien ou orthopédagogue clinicien conformément à klinisch psycholoog of klinisch orthopedagoog, overeenkomstig artikel
l'article 21quatervicies, § 1er, ou à l'article 21quinquiesvicies, § 1er, 21quatervicies, § 1, of artikel 21quinquiesvicies, § 1, erkend,
au plus tard un an après l'entrée en vigueur de l'arrêté royal qui uiterlijk een jaar na de inwerkingtreding van het koninklijk besluit
fixe les conditions et les modalités de l'agrément ». dat de voorwaarden en nadere erkenningsregels bepaalt ».
B.2. En vertu de son article 51, la loi du 4 avril 2014 entre en B.2. Krachtens artikel 51 ervan treedt de wet van 4 april 2014 in
vigueur le 1er septembre 2016, sauf si le Roi fixe une date d'entrée werking op 1 september 2016, behoudens indien de Koning een vroegere
en vigueur antérieure. datum van inwerkingtreding bepaalt.
B.3. L'arrêté royal du 10 mai 2015, publié au Moniteur belge du 18 B.3. Bij koninklijk besluit van 10 mei 2015, bekendgemaakt in het
Belgisch Staatsblad van 18 juni 2015, werd het koninklijk besluit nr.
juin 2015, a coordonné l'arrêté royal n° 78 et a remplacé l'intitulé 78 gecoördineerd, en werd het opschrift vervangen door « Wet
de ce dernier par l'intitulé suivant : « Loi relative à l'exercice des betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen,
professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015 » (ci-après gecoördineerd op 10 mei 2015 » (hierna : gecoördineerde wet). De
: la loi coordonnée). Les dispositions modificatives de la loi du 4 wijzigingsbepalingen van de wet van 4 april 2014 werden opgenomen in
mai 2014 ont été intégrées dans le chapitre 14 (« Dispositions hoofdstuk 14 (« Toekomstige wijzigingsbepalingen ») van de
modificatives futures ») de la loi coordonnée. gecoördineerde wet.
Le chapitre Isexies de l'arrêté royal n° 78, inséré par l'article 12 Hoofdstuk Isexies van het koninklijk besluit nr. 78, ingevoegd bij
de la loi du 4 avril 2014, a été renuméroté et est devenu le chapitre artikel 12 van de wet van 4 april 2014, wordt vernummerd tot hoofdstuk
6/1 de la loi coordonnée, inséré par l'article 165 de cette même loi. 6/1 van de gecoördineerde wet, ingevoegd bij artikel 165 van diezelfde
En outre, les articles 21quatervicies, 21quinquiesvicies et wet. Voorts worden de artikelen 21quatervicies, 21quinquiesvicies en
21sexiesvicies de l'arrêté royal n° 78, insérés par les articles 13, 21sexiesvicies van het koninklijk besluit nr. 78, ingevoegd bij de
14 et 15 de la loi du 4 avril 2014, ont été renumérotés pour devenir artikelen 13, 14 en 15 van de wet van 4 april 2014, vernummerd tot de
les articles 68/1, 68/2 et 68/3 de la loi coordonnée, insérés par les artikelen 68/1, 68/2 en 68/3 van de gecoördineerde wet, ingevoegd bij
articles 166, 167 et 168 de cette même loi. La coordination ne de artikelen 166, 167 en 168 van diezelfde wet. De coördinatie bevat
contient que des modifications de forme pour les dispositions enkel wijzigingen van vormelijke aard aangebracht in de voormelde
précitées, qui n'ont pas d'effet sur le présent recours. bepalingen, die geen weerslag hebben op het onderhavige beroep.
Comme le prévoyait l'article 51 de la loi du 4 avril 2014, l'article Zoals daarin werd voorzien in artikel 51 van de wet van 4 april 2014,
187 de la loi coordonnée prévoit que les dispositions précitées bepaalt artikel 187 van de gecoördineerde wet dat de voormelde
entrent en vigueur le 1er septembre 2016, sauf si le Roi fixe une date bepalingen in werking treden op 1 september 2016, tenzij de Koning een
d'entrée en vigueur antérieure. vroegere datum van inwerkingtreding bepaalt.
Quant à l'étendue du recours en annulation Ten aanzien van de omvang van het beroep tot vernietiging
B.4. La Cour doit déterminer l'étendue du recours en annulation en B.4. Het Hof moet de omvang van het beroep tot vernietiging bepalen op
fonction de la requête, et en particulier de l'exposé des moyens. La basis van het verzoekschrift en inzonderheid van de uiteenzetting van
Cour limite son examen aux dispositions contre lesquelles des moyens de middelen. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot de bepalingen
sont dirigés. waartegen middelen zijn gericht.
Il ressort de l'exposé des moyens que les griefs des parties Uit de uiteenzetting van de middelen blijkt dat de grieven van de
requérantes visent uniquement l'article 21quinquiesvicies, § 3, de verzoekende partijen alleen zijn gericht tegen artikel
l'arrêté royal n° 78 (actuellement l'article 68/2, § 3, de la loi 21quinquiesvicies, § 3, van het koninklijk besluit nr. 78 (thans
coordonnée), dans la mesure où la définition qu'il contient de l'« artikel 68/2, § 3, van de gecoördineerde wet), in zoverre de definitie
exercice de l'orthopédagogie clinique » ne comprend ni l'établissement van de « uitoefening van de klinische orthopedagogiek » niet het
d'un diagnostic ni l'accomplissement d'actes relatifs à des problèmes stellen van een diagnose en het verrichten van handelingen met
betrekking tot emotionele problemen omvat, en tegen artikel
émotionnels, et l'article 21sexiesvicies, § 3 et § 5, alinéas 2 et 3, 21sexiesvicies, § 3 en § 5, tweede en derde lid, van het koninklijk
de l'arrêté royal n° 78 (actuellement l'article 68/3, § 3 en § 5, besluit nr. 78 (thans artikel 68/3, § 3 en § 5, tweede en derde lid,
alinéas 2 et 3, de la loi coordonnée), dans la mesure où le Conseil van de gecoördineerde wet), in zoverre de Federale Raad voor de
fédéral de la psychologie clinique et de l'orthopédagogie clinique, klinische psychologie en de klinische orthopedagogiek,
institué en vertu de cette disposition, n'est composé que de quatre die krachtens die bepaling wordt opgericht, bestaat uit slechts vier
orthopédagogues cliniciens pour seize psychologues cliniciens et deux klinisch orthopedagogen tegenover zestien klinisch psychologen en twee
psychiatres, de sorte que les orthopédagogues cliniciens ne pourraient psychiaters, zodat de klinisch orthopedagogen de adviezen van de
pas influencer les avis du Conseil fédéral. La Cour limite son examen Federale Raad niet zouden kunnen beïnvloeden. Het Hof beperkt zijn
à ces aspects des dispositions attaquées et ne se prononce pas sur la onderzoek tot die aspecten van de bestreden bepalingen en spreekt zich
constitutionnalité de l'article 21quatervicies, § 3, de l'arrêté royal niet uit over de grondwettigheid van artikel 21quatervicies, § 3, van
n° 78 (actuellement l'article 68/1, § 3, de la loi coordonnée). het koninklijk besluit nr. 78 (thans artikel 68/1, § 3, van de
Quant à la recevabilité gecoördineerde wet).
B.5. Durant la procédure devant la Cour, a été publiée au Moniteur Ten aanzien van de ontvankelijkheid
belge du 29 juillet 2016 la loi du 10 juillet 2016 « modifiant la loi B.5. Tijdens de rechtspleging voor het Hof is de wet van 10 juli 2016
du 4 avril 2014 réglementant les professions des soins de santé « tot wijziging van de wet van 4 april 2014 tot regeling van de
geestelijke gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het
mentale et modifiant l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de
à l'exercice des professions des soins de santé d'une part et uitoefening van de gezondheidszorgberoepen [enerzijds] en tot
modifiant la loi relative à l'exercice des professions des soins de wijziging van de wet betreffende de uitoefening van de
santé, coordonnée le 10 mai 2015 d'autre part ». gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei 2015 anderzijds »
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 29 juli 2016.
L'article 10, 3°, de la loi du 10 juillet 2016, précitée, remplace Bij artikel 10, 3°, van de voormelde wet van 10 juli 2016 is artikel
l'article 68/2, § 3, de la loi coordonnée par ce qui suit : 68/2, § 3, van de gecoördineerde wet vervangen als volgt :
« Sans préjudice de l'exercice de l'art médical tel que défini à « Zonder afbreuk te doen aan de uitoefening van de geneeskunde zoals
l'article 3, on entend par exercice de l'orthopédagogie clinique, bepaald in artikel 3 wordt onder uitoefening van de klinische
orthopedagogiek verstaan het, in een wetenschappelijk referentiekader
l'accomplissement habituel, dans un cadre de référence scientifique de van de klinische orthopedagogiek, gebruikelijk verrichten van autonome
l'orthopédagogie clinique, d'actes autonomes qui ont pour but la handelingen die de preventie, het opsporen en het stellen van een
prévention, le dépistage et l'établissement d'un diagnostic pedagogische diagnostiek met een bijzondere aandacht voor contextuele
pédagogique, avec une attention particulière pour les facteurs factoren en het opsporen van problemen in verband met de opvoeding,
contextuels, et le dépistage des problèmes éducatifs, comportementaux, het gedrag, de ontwikkeling of het leren van personen tot doel hebben
de développement ou d'apprentissage chez des personnes, ainsi que la alsook de behandeling en begeleiding van die personen.
prise en charge et l'accompagnement de ces personnes. De Koning kan de in het eerste lid bedoelde verrichtingen
Le Roi peut clarifier et décrire les actes visés à l'alinéa 1er et verduidelijken en omschrijven en de voorwaarden voor de uitoefening
fixer les conditions de leur exercice ». ervan vastleggen ».
L'article 13 de la loi du 10 juillet 2016, précitée, remplace Bij artikel 13 van de voormelde wet van 10 juli 2016 is artikel 68/3
l'article 68/3 de la loi coordonnée par ce qui suit : van de gecoördineerde wet vervangen als volgt :
« '

Art. 68/3.§ 1er. Il est institué un Conseil fédéral des

«

Art. 68/3.§ 1. Er wordt een Federale Raad voor de geestelijke

professions des soins de santé mentale, dénommé ci-après ' Conseil gezondheidszorgberoepen opgericht, hierna ' Federale Raad ' genoemd,
fédéral ', qui a pour mission de donner au ministre qui a la Santé die tot opdracht heeft de voor Volksgezondheid bevoegde minister, op
publique dans ses attributions, à la demande de celui-ci ou diens verzoek of op eigen initiatief, advies te verstrekken over alle
d'initiative, des avis en toutes matières relatives à l'agrément et à aangelegenheden in verband met de erkenning en de uitoefening van de
l'exercice des professions des soins de santé mentale, dont la geestelijke gezondheidszorgberoepen, waaronder de klinische
psychologie clinique et l'orthopédagogie clinique, ainsi qu'en toutes psychologie en de klinische orthopedagogiek alsook over alle
matières relatives à l'exercice de la psychothérapie. aangelegenheden inzake de uitoefening van de psychotherapie.
§ 2. Le Conseil fédéral est composé de façon telle que les membres à § 2. De Federale Raad wordt derwijze samengesteld dat te benoemen
nommer seront particulièrement familiarisés avec l'exercice d'une leden bijzonder vertrouwd zijn met de uitoefening van een geestelijk
profession des soins de santé mentale ou l'exercice de la psychothérapie. gezondheidszorgberoep of de uitoefening van de psychotherapie.
§ 3. Le Conseil fédéral se compose des trois groupes professionnels § 3. De Federale Raad bestaat uit volgende drie beroepsgroepen :
suivants : a) le groupe professionnel des psychologues cliniciens, composé de 16 a) de beroepsgroep klinisch psychologen, bestaande uit 16 klinisch
psychologues cliniciens; psychologen;
b) le groupe professionnel des orthopédagogues cliniciens, composé de 4 orthopédagogues cliniciens; b) de beroepsgroep klinisch orthopedagogen bestaande uit 4 klinisch orthopedagogen;
c) le groupe professionnel des médecins, composé de 8 médecins. Chaque groupe professionnel compte un nombre égal de membres francophones et néerlandophones. Chaque groupe professionnel comprend un nombre égal de membres qui occupent une fonction académique d'une part, et de membres qui, depuis au moins cinq ans, exercent soit une profession des soins de santé mentale, soit la psychothérapie d'autre part. Les membres visés à l'alinéa 3 qui occupent une fonction académique, sont proposés sur une liste double par les facultés organisant un enseignement complet menant à une formation autorisant l'exercice de la psychologie clinique, de l'orthopédagogie clinique ou de l'art médical. Les membres visés à l'alinéa 3 qui exercent une profession des soins de santé mentale ou la psychothérapie, sont proposés sur une liste double par les organisations professionnelles représentatives. Le Roi fixe les critères permettant à une organisation d'être désignée comme représentative au sens de l'alinéa 5. Pour autant que dans un même groupe linguistique du groupe professionnel tel que visé à l'alinéa 1er, b), il n'y ait aucun membre, des orthopsychologues entrent aussi en ligne de compte pour occuper un mandat au sein de ce groupe professionnel, à condition que c) de beroepsgroep artsen, bestaande uit 8 artsen. Iedere beroepsgroep telt een gelijk aantal Nederlandstalige en Franstalige leden. Iedere beroepsgroep bevat een gelijk aantal leden die een academische functie bekleden enerzijds en leden die sedert tenminste vijf jaar hetzij een geestelijk gezondheidsberoep hetzij de psychotherapie beoefenen anderzijds. De in het derde lid bedoelde leden die een academische functie bekleden, worden voorgedragen op een lijst van dubbeltallen door de faculteiten die volledig onderwijs verstrekken dat leidt tot een opleiding die de uitoefening toestaat van de klinische psychologie, de klinische orthopedagogiek of van de geneeskunde. De in het derde lid bedoelde leden die een geestelijk gezondheidszorgberoep of de psychotherapie beoefenen worden voorgedragen op een lijst van dubbeltallen door de representatieve beroepsverenigingen. De Koning legt de criteria vast opdat een vereniging als representatief in de zin van het vijfde lid kan worden aangewezen. Voor zover er binnen eenzelfde taalgroep van de beroepsgroep als bedoeld in het eerste lid, b), geen leden te vinden zijn, komen ook orthopsychologen in aanmerking om een mandaat op te nemen binnen deze
les organisations professionnelles de psychologues qui proposent ces beroepsgroep op voorwaarde dat de beroepsverenigingen voor psychologen
orthopsychologues, s'adressent également de façon explicite à die deze orthopsychologen voordragen, zich in hun statuten ook
l'exercice de l'orthopédagogie dans leurs statuts. uitdrukkelijk tot de uitoefening van de orthopedagogiek richten.
Pour autant qu'en application de l'alinéa 7, aucun orthopsychologue Voor zover met toepassing van het zevende lid geen orthopsychologen
n'ait pu être proposé, des psychologues cliniciens entrent aussi en kunnen worden voorgedragen, kunnen ook klinisch psychologen in
ligne de compte pour occuper un mandat au sein du groupe professionnel aanmerking komen om een mandaat op te nemen binnen de beroepsgroep als
visé à l'alinéa 1er, b). bedoeld in het eerste lid, b).
§ 4. Tant le ministre qui a la Santé publique dans ses attributions § 4. Zowel de voor de Volksgezondheid bevoegde minister als de
que le Conseil fédéral, peuvent créer des groupes de travail, qui sont Federale Raad, kunnen werkgroepen oprichten, die hetzij met een
chargés d'une mission soit permanente, soit temporaire. permanente hetzij met een tijdelijke opdracht worden belast.
Outre des membres du Conseil fédéral, des experts peuvent également Aan de werkgroepen van de Federale Raad kunnen naast leden van de
être adjoints aux groupes de travail du Conseil fédéral. Federale Raad ook experts worden toegevoegd.
§ 5. Chaque membre effectif du Conseil fédéral est pourvu d'un membre § 5. Aan elk werkend lid van de Federale Raad wordt een
suppléant répondant aux mêmes conditions que lui. plaatsvervanger toegevoegd die aan dezelfde voorwaarden voldoet.
§ 6. Les membres du Conseil fédéral sont nommés par le Roi pour un § 6. De leden van de Federale Raad worden door de Koning benoemd voor
terme renouvelable de six ans. Le ministre qui a la Santé publique een hernieuwbare periode van zes jaar. De voor de Volksgezondheid
dans ses attributions désigne le président et le vice-président du bevoegde minister duidt buiten de leden de voorzitter en
Conseil fédéral en dehors des membres. ondervoorzitter van de Federale Raad aan.
§ 7. Le Roi règle l'organisation et le fonctionnement du Conseil § 7. De Koning regelt de organisatie en de werking van de Federale
fédéral. Le Conseil fédéral ne peut délibérer valablement et donner Raad. De Federale Raad kan alleen geldig beraadslagen en adviezen
des avis que si la moitié au moins de ses membres effectifs sont présents ou sont représentés par leur suppléant. Si le quorum de présence n'est pas atteint au terme d'un second appel, le Conseil fédéral peut en tout cas, en dérogation à l'alinéa 1er, valablement délibérer et décider au cours de la réunion suivante. Les avis du Conseil fédéral sont pris à la majorité simple des membres présents. En cas de parité des voix, la voix du président est prépondérante. § 8. Si au moins la moitié des membres d'un des groupes professionnels du Conseil fédéral, tels que visés au § 3, alinéa 1er, ne sont pas d'accord avec l'avis du Conseil fédéral, ledit groupe professionnel peut rendre un avis distinct dans lequel il expose sa position divergente. Cet avis est transmis avec l'avis du Conseil fédéral au uitbrengen wanneer ten minste de helft van de werkende leden aanwezig is of door hun plaatsvervanger vertegenwoordigd is. Indien het aanwezigheidsquorum na een tweede oproep niet werd bereikt, kan de Federale Raad in afwijking van het eerste lid bij de volgende vergadering hoe dan ook geldig beraadslagen en beslissen. De adviezen van de Federale Raad worden genomen bij gewone meerderheid van de aanwezige leden. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter doorslaggevend. § 8. Indien minstens de helft van de leden van één van de beroepsgroepen van de Federale Raad, zoals bedoeld in § 3, eerste lid, niet akkoord gaat met het advies van de Federale Raad, kan deze beroepsgroep een afzonderlijk advies uitbrengen waarin zij haar afwijkend standpunt uiteenzet. Dit advies wordt tegelijk met het advies van de Federale Raad overgemaakt aan de voor de Volksgezondheid
ministre qui a la Santé publique dans ses attributions' ». bevoegde minister ».
Les dispositions de la loi du 10 juillet 2016, précitée, entrent en De bepalingen van de voormelde wet van 10 juli 2016 treden in werking
vigueur le 1er septembre 2016 (article 17). op 1 september 2016 (artikel 17).
B.6. Il découle de ce qui précède que les articles 21quinquiesvicies, B.6. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat de bestreden artikelen
§ 3, et 21sexiesvicies, § 3 et § 5, alinéas 2 et 3, de l'arrêté royal 21quinquiesvicies, § 3, en 21sexiesvicies, § 3 en § 5, tweede en derde
n° 78, attaqués, tels qu'ils ont été insérés par les articles 14 et 15 lid, van het koninklijk besluit nr. 78, zoals ingevoegd bij de
de la loi du 4 avril 2014 (actuellement : les articles 68/2, § 3, et artikelen 14 en 15 van de wet van 4 april 2014 (thans de artikelen
68/3, § 3 et § 5, alinéas 2 et 3, de la loi coordonnée) n'ont pas été 68/2, § 3, en 68/3, § 3 en § 5, tweede en derde lid, van de
appliqués aux parties requérantes et ne leur seront pas non plus gecoördineerde wet) geen toepassing hebben gehad op de verzoekende
appliqués puisqu'ils ont été remplacés, avant leur entrée en vigueur, partijen en ook geen toepassing zullen hebben nu zij, vóór hun
par les articles 10, 3°, et 13, précités, de la loi du 10 juillet 2016. B.7. Les parties requérantes n'ont aucun intérêt actuel à l'annulation de dispositions qui n'ont produit aucun effet juridique. Les parties requérantes n'auraient un intérêt à leur recours qu'en cas d'annulation des articles 10, 3°, et 13 de la loi du 10 juillet 2016. Il s'ensuit qu'elles ne perdraient définitivement intérêt à leur recours que si les dispositions précitées n'étaient pas attaquées dans le délai légal ou si un recours dirigé contre ces dispositions, à supposer qu'il fût introduit, était rejeté par la Cour. B.8. L'examen du présent recours devra dès lors uniquement être inwerkingtreding, zijn vervangen door de voormelde artikelen 10, 3°, en 13 van de wet van 10 juli 2016. B.7. De verzoekende partijen hebben geen actueel belang bij de vernietiging van bepalingen die geen rechtsgevolgen hebben gehad. De
poursuivi si les parties requérantes justifient encore de leur verzoekende partijen zouden enkel nog belang hebben bij hun beroep in
intérêt, en cas d'annulation des articles 10, 3°, et 13 de la loi du geval van vernietiging van de artikelen 10, 3°, en 13 van de wet van
10 juillet 2016. En revanche, l'affaire devra être rayée du rôle si aucun recours en annulation n'est introduit contre ces dispositions dans le délai légal ou si un tel recours, à supposer qu'il fût introduit, était rejeté par la Cour. Par ces motifs, la Cour - décide que le recours en annulation, en tant qu'il est dirigé contre 10 juli 2016. Daaruit volgt dat zij het belang bij hun beroep pas definitief zullen verliezen, indien de voormelde bepalingen niet binnen de wettelijke termijn worden bestreden of indien een beroep tegen die bepalingen, in de veronderstelling dat het wordt ingesteld, door het Hof zou worden verworpen. B.8. Het onderzoek van het onderhavige beroep dient derhalve enkel te worden voortgezet indien de verzoekende partijen, in geval van vernietiging van de artikelen 10, 3°, en 13 van de wet van 10 juli 2016, alsnog zouden doen blijken van hun belang. De zaak zal daarentegen van de rol dienen te worden geschrapt indien tegen die bepalingen geen beroep tot vernietiging binnen de wettelijke termijn zou worden ingesteld, of indien een dergelijk beroep, wanneer het wordt ingesteld, door het Hof zou worden verworpen. Om die redenen, het Hof - beslist dat het beroep tot vernietiging, in zoverre het is gericht
les articles 21quinquiesvicies, § 3, et 21sexiesvicies, § 3 et § 5, tegen de artikelen 21quinquiesvicies, § 3, en 21sexiesvicies, § 3 en §
5, tweede en derde lid, van het koninklijk besluit nr. 78 van 10
alinéas 2 et 3, de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à november 1967 betreffende de uitoefening van de
l'exercice des professions des soins de santé, tels qu'ils ont été gezondheidszorgberoepen, zoals ingevoegd bij de artikelen 14 en 15 van
insérés par les articles 14 et 15 de la loi du 4 avril 2014 de wet van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke
réglementant les professions des soins de santé mentale et modifiant gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit
l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
professions des soins de santé (actuellement les articles 68/2, § 3, gezondheidszorgberoepen (thans de artikelen 68/2, § 3, en 68/3, § 3 en
et 68/3, § 3 et § 5, alinéas 2 et 3, de la loi coordonnée relative à § 5, tweede en derde lid, van de gecoördineerde wet betreffende de
l'exercice des professions des soins de santé) sera rayé du rôle si uitoefening van de gezondheidszorgberoepen) van de rol zal worden
geschrapt indien geen enkel beroep tot vernietiging van de artikelen
aucun recours en annulation des articles 10, 3°, et 13 de la loi du 10 10, 3°, en 13 van de wet van 10 juli 2016 « tot wijziging van de wet
juillet 2016 « modifiant la loi du 4 avril 2014 réglementant les van 4 april 2014 tot regeling van de geestelijke
professions des soins de santé mentale et modifiant l'arrêté royal n° gezondheidszorgberoepen en tot wijziging van het koninklijk besluit
78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions des soins de santé d'une part et modifiant la loi relative à l'exercice des professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015, d'autre part » n'est introduit dans le délai légal ou si un tel recours, à supposer qu'il fût introduit, était rejeté par la Cour; - rejette le recours pour le surplus. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 décembre 2016. Le greffier, F. Meersschaut Le président, nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen [enerzijds] en tot wijziging van de wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei 2015 anderzijds » binnen de wettelijke termijn wordt ingesteld of indien een dergelijk beroep, in de veronderstelling dat het wordt ingesteld, door het Hof zou worden verworpen; - verwerpt het beroep voor het overige. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 14 december 2016. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter,
E. De Groot E. De Groot
^