Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 148/2016 du 24 novembre 2016 Numéro du rôle : 6266 En cause : le recours en annulation des mots « , au 2 décembre 2013, » dans l'article 153, § 3, alinéa 3, de la « loi relative à l'exercice des professions des soin La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 148/2016 du 24 novembre 2016 Numéro du rôle : 6266 En cause : le recours en annulation des mots « , au 2 décembre 2013, » dans l'article 153, § 3, alinéa 3, de la « loi relative à l'exercice des professions des soin La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. (...) Uittreksel uit arrest nr. 148/2016 van 24 november 2016 Rolnummer : 6266 In zake : het beroep tot vernietiging van de woorden « op 2 december 2013 » in artikel 153, § 3, derde lid, van de « wet betreffende de uitoefening van de gezondhei Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 148/2016 du 24 novembre 2016 Uittreksel uit arrest nr. 148/2016 van 24 november 2016
Numéro du rôle : 6266 Rolnummer : 6266
En cause : le recours en annulation des mots « , au 2 décembre 2013, » In zake : het beroep tot vernietiging van de woorden « op 2 december
dans l'article 153, § 3, alinéa 3, de la « loi relative à l'exercice 2013 » in artikel 153, § 3, derde lid, van de « wet betreffende de
des professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015 », uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei
inséré par l'article 77 de la loi du 17 juillet 2015 portant des 2015 », ingevoegd bij artikel 77 van de wet van 17 juli 2015 houdende
dispositions diverses en matière de santé, introduit par Renaud Dumortier. diverse bepalingen inzake gezondheid, ingesteld door Renaud Dumortier.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, assistée du rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet,
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 7 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 7 oktober
octobre 2015 et parvenue au greffe le 8 octobre 2015, un recours en 2015 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 8
oktober 2015, is beroep tot vernietiging ingesteld van de woorden « op
annulation des mots « , au 2 décembre 2013, » dans l'article 153, § 3, 2 december 2013 » in artikel 153, § 3, derde lid, van de « wet
alinéa 3, de la « loi relative à l'exercice des professions des soins betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen,
de santé, coordonnée le 10 mai 2015 », inséré par l'article 77 de la gecoördineerd op 10 mei 2015 », ingevoegd bij artikel 77 van de wet
loi du 17 juillet 2015 portant des dispositions diverses en matière de van 17 juli 2015 houdende diverse bepalingen inzake gezondheid
santé (publiée au Moniteur belge du 17 août 2015) a été introduit par (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 17 augustus 2015) door
Renaud Dumortier, assisté et représenté par Me V. Letellier, avocat au Renaud Dumortier, bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. V.
barreau de Bruxelles. Letellier, advocaat bij de balie te Brussel.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1. La partie requérante demande l'annulation des mots « , au 2 B.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van de woorden « op
décembre 2013, » dans l'article 153, § 3, alinéa 3, de la loi 2 december 2013 » in artikel 153, § 3, derde lid, van de
coordonnée du 10 mai 2015 relative à l'exercice des professions des gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de uitoefening van de
soins de santé (ci-après : la loi du 10 mai 2015), inséré par gezondheidszorgberoepen (hierna : de wet van 10 mei 2015), ingevoegd
l'article 77 de la loi du 17 juillet 2015 portant des dispositions bij artikel 77 van de wet van 17 juli 2015 houdende diverse bepalingen
diverses en matière de santé. inzake gezondheid.
B.2.1. Depuis sa modification par l'article 77 attaqué, l'article 153, B.2.1. Sinds de wijziging ervan bij het bestreden artikel 77 bepaalt
§ 3, de la loi du 10 mai 2015 dispose : artikel 153, § 3, van de wet van 10 mei 2015 :
« Par dérogation à l'article 72, § 1er, les personnes qui ne satisfont « In afwijking van artikel 72, § 1, mogen personen die niet voldoen
pas aux conditions de qualification prévues à l'article 72, § 2, aan de in artikel 72, § 2, tweede lid, gestelde
alinéa 2, mais qui, au moment de la publication de la liste des kwalificatievoorwaarden maar die, op het moment waarop de lijst van de
prestations ou la liste des actes de la profession paramédicale dont prestaties of de lijst van de handelingen in verband met het
elles relèvent, ont exécuté ces prestations ou ces actes pendant au paramedisch beroep waartoe zij behoren gepubliceerd wordt, sinds
moins trois ans, peuvent continuer les mêmes activités dans les mêmes minstens drie jaar deze prestaties of handelingen hebben uitgevoerd,
conditions que les praticiens des professions paramédicales effectuant dezelfde werkzaamheden blijven verrichten onder dezelfde voorwaarden
als de beoefenaars van de paramedische beroepen die zulke prestaties
ces prestations ou ces actes. of handelingen uitvoeren.
Par dérogation à l'article 72, § 1er, les personnes qui ne satisfont In afwijking van artikel 72, § 1, mogen personen die niet voldoen aan
pas aux conditions de qualification prévues à l'article 72, § 2, de in artikel 72, § 2, tweede lid, gestelde kwalificatievoorwaarden
alinéa 2, pour leur profession paramédicale, pour laquelle il n'existe
pas une formation au sens des conditions de qualification, visées voor hun paramedisch beroep, waarvoor geen opleiding bestaat in de zin
ci-dessus, peuvent continuer les mêmes activités dans les mêmes van bovengenoemde kwalificatievoorwaarden, dezelfde werkzaamheden
conditions que les praticiens des professions paramédicales effectuant blijven verrichten onder dezelfde voorwaarden als de beoefenaars van
ces prestations ou ces actes, pour autant qu'ils exécutent ces de paramedische beroepen die zulke prestaties of handelingen
prestations ou ces actes au moment où les premiers diplômes ont été uitvoeren, voor zover zij op het moment waarop de eerste diploma's
délivrés, sanctionnant une formation qui correspond aux conditions, worden uitgereikt die een opleiding bekronen die overeenstemt met de
visées à l'article 72, § 2, alinéa 2. in artikel 72, § 2, tweede lid, bedoelde voorwaarden, deze prestaties
of handelingen uitvoeren.
Par dérogation à l'alinéa 1er et par dérogation à l'article 72, § 1er, In afwijking van het eerste lid en in afwijking van artikel 72, § 1,
les personnes qui ne satisfont pas aux conditions de qualification mogen personen die niet voldoen aan de in artikel 72, § 2, tweede lid,
prévues à l'article 72, § 2, alinéa 2, pour les professions de gestelde kwalificatievoorwaarden voor de beroepen van technoloog
technologue en imagerie médicale ou de technologue de laboratoire medische beeldvorming of medisch laboratorium technoloog, maar die op
médical, mais qui, au 2 décembre 2013, ont exécuté des actes de la 2 december 2013 gedurende minstens drie jaar handelingen van het
profession de technologue en imagerie médicale ou de technologue de beroep van technoloog medische beeldvorming of medisch laboratorium
laboratoire médical pendant au moins trois ans, peuvent continuer à technoloog hebben uitgevoerd, dezelfde handelingen blijven verrichten
exercer les mêmes actes dans les mêmes conditions que les technologues onder dezelfde voorwaarden als de technologen medische beeldvorming of
en imagerie médicale ou les technologues de laboratoire médical effectuant ces actes. de medisch laboratorium technologen die deze handelingen uitvoeren.
Sous peine de perdre le bénéfice de la disposition de l'alinéa 1er ou Op straffe van verlies van het voordeel verleend bij de bepaling van
de l'alinéa 2 de ce paragraphe, elles sont tenues de se faire het eerste of tweede lid van deze paragraaf, moeten zij zich bij de
connaître au ministre qui a la Santé publique dans ses attributions, minister bevoegd voor Volksgezondheid, bekend maken volgens een door
selon une procédure fixée par le Roi; à cette occasion, elles font de Koning vastgestelde procedure; bij deze gelegenheid vermelden zij
connaître les activités pour lesquelles elles invoquent le bénéfice de werkzaamheden waarvoor zij het voordeel van de verkregen rechten
des droits acquis. La procédure fixée par le Roi déterminera notamment inroepen. De door de Koning bepaalde procedure zal onder meer de wijze
la manière dont la preuve de l'exécution des prestations ou des actes vaststellen waarop het bewijs van de uitvoering van de in het eerste
visés à l'alinéa 1er, sera rapportée ». lid bedoelde prestaties of handelingen moet worden geleverd ».
B.2.2. Depuis sa modification par l'article 171 de la loi du 10 mai B.2.2. Sinds de wijziging ervan bij artikel 171 van de wet van 10 mei
2015, l'article 72 de cette loi, auquel renvoie l'article 153 précité, 2015 bepaalt artikel 72 van die wet, waarnaar het voormelde artikel
dispose : 153 verwijst :
« § 1er. Nul, en dehors des praticiens, visés à l'article 3, § 1er, et « § 1. Buiten de beoefenaars, bedoeld in artikel 3, § 1, en de
aux articles 4, 6, 43, 68/1 et 68/2, pour ce qui concerne les artikelen 4, 6, 43, 68/1 en 68/2 voor wat betreft de prestaties
prestations liées à leur art respectif, ne peut accomplir des verbonden aan hun respectieve kunst, mag niemand prestaties verrichten
prestations précisées en exécution de l'article 71, § 1er, ou des die nader bepaald zijn ter uitvoering van artikel 71, § 1, of
actes visés à l'article 69, 2° et 3°, s'il n'est titulaire d'un handelingen uitvoeren die bedoeld zijn in artikel 69, 2° en 3°, die
agrément délivré par le ministre qui a la Santé publique dans ses niet houder is van een erkenning afgegeven door de minister bevoegd
attributions. voor Volksgezondheid.
§ 2. Le Roi fixe, sur avis du Conseil national des professions § 2. De Koning bepaalt, op advies van de Nationale Raad voor de
paramédicales, les conditions et les règles pour l'obtention, le paramedische beroepen, de voorwaarden en de regels tot het verkrijgen,
maintien et le retrait de l'agrément visé au paragraphe 1er. het behouden en het intrekken van de in de eerste paragraaf bedoelde
Cet agrément ne peut être accordé qu'aux personnes qui répondent aux erkenning. Deze erkenning mag enkel toegekend worden aan personen die voldoen aan
conditions de qualification exigées, précisées en exécution de de vereiste kwalificatievoorwaarden die nader bepaald zijn ter
l'article 71, § 1er, ou des actes visés à l'article 69, 2° et 3°. uitvoering van artikel 71, § 1, of ter uitvoering van artikel 69, 2°
§ 3. Les paragraphes 1er et 2 ne concernent que les professionnels en 3°. § 3. De paragrafen 1 en 2 hebben enkel betrekking [op] de
beroepsbeoefenaars ten aanzien van wie de Koning reeds de
pour lesquels le Roi a déjà fixé l'entrée en vigueur conformément à inwerkingtreding heeft bepaald overeenkomstig artikel 183 van de wet
l'article 183 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions van 25 januari 1999 houdende sociale bepalingen. Voor de andere
sociales. Pour les autres professionnels, jusqu'au moment où le Roi beroepsbeoefenaars gelden, tot op het ogenblik dat de Koning ten
aura fixé l'entrée en vigueur à leur égard conformément à l'article aanzien van hen de inwerkingtreding heeft bepaald overeenkomstig
183 de la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales, artikel 183 van de wet van 25 januari 1999 houdende sociale
les dispositions suivantes s'appliquent : bepalingen, de hierna volgende bepalingen :
Nul, en dehors des praticiens, visés à l'article 3, § 1er, et aux Niemand mag, met uitzondering van de beoefenaars, bedoeld in artikel
articles 4, 6, 43, 68/1 et 68/2 pour ce qui concerne les prestations 3, § 1, en de artikelen 4, 6, 43, 68/1 en 68/2 voor wat betreft de
liées à leur art respectif, ne peut accomplir des prestations prestaties verbonden aan hun respectievelijke kunst, prestaties
précisées en exécution de l'article 71, § 1er, ou des actes visés à verrichten die nader bepaald zijn ter uitvoering van artikel 71, § 1,
l'article 69, 2° et 3°, s'il ne justifie des qualifications exigées et of handelingen uitvoeren die bedoeld zijn in artikel 69, 2° en 3°,
s'il n'a fait viser ses titres par la commission médicale prévue à indien hij geen bewijs van de vereiste kwalificaties kan overleggen en
l'article 118 et compétente en raison du lieu où il compte s'établir. indien hij zijn titels door de in artikel 118 bepaalde geneeskundige
Lors de la formalité du visa, la commission procède à l'enregistrement commissie, die bevoegd is overeenkomstig de plaats waar hij voornemens
is zich te vestigen, niet heeft doen viseren.
de l'intéressé conformément aux modalités fixées par le Roi. Bij het verlenen van het visum gaat de commissie over tot de
registratie van de belanghebbende overeenkomstig de door de Koning
bepaalde modaliteiten.
Le visa est octroyé contre paiement d'une redevance. Le Roi fixe les Het visum wordt verleend tegen betaling van een bijdrage. De Koning
montants et les modalités de paiement de cette redevance ». bepaalt de bedragen en de betalingsmodaliteiten van deze bijdrage ».
B.2.3. Les conditions requises pour exercer la profession de B.2.3. De vereisten om het beroep van medisch laboratorium technoloog
technologue de laboratoire médical sont fixées par l'arrêté royal du 2 uit te oefenen zijn vastgelegd bij het koninklijk besluit van 2 juni
juin 1993 « relatif à la profession de technologue de laboratoire 1993 « betreffende het beroep van medisch laboratorium technoloog ».
médical ». L'exercice de la profession est réservé aux personnes qui sont De uitoefening van het beroep is voorbehouden aan personen die houder
détentrices d'un diplôme sanctionnant une formation d'au moins trois zijn van een diploma dat een opleiding bekroont van minstens drie jaar
ans dans le cadre d'un enseignement supérieur de plein exercice, qui in het kader van voltijds hoger onderwijs, die met vrucht een stage
ont effectué avec fruit un stage de 600 heures en chimie clinique, doorlopen hebben van 600 uren in klinische chemie, hematologie en
hématologie et microbiologie, attesté par un carnet de stage que le microbiologie, ten bewijze waarvan de kandidaat een stageboek moet
candidat doit tenir à jour et qui ont entretenu et mis à jour leurs bijhouden, en die hun beroepskennis en -vaardigheden hebben
connaissances et leurs compétences professionnelles par une formation onderhouden en bijgewerkt via bijscholing die bestaat uit persoonlijke
continue consistant en études personnelles et en participation à des studie en deelname aan door instellingen en organisaties ingerichte
activités de formation organisées par des institutions et organismes (article 3). vormingsactiviteiten (artikel 3).
Les conditions pour l'exercice de la profession de technologue en De vereisten voor de uitoefening van het beroep van technoloog
imagerie médicale sont prescrites par l'arrêté royal du 28 février medische beeldvorming zijn voorgeschreven bij het koninklijk besluit
1997 « relatif au titre professionnel et aux conditions de van 28 februari 1997 « betreffende de beroepstitel en de
qualification requises pour l'exercice de la profession de technologue kwalificatievereisten voor de uitoefening van het beroep van
en imagerie médicale et portant fixation de la liste des actes dont technoloog medische beeldvorming en houdende vaststelling van de lijst
celui-ci peut être chargé par un médecin ». van handelingen waarmee deze laatste door een arts kan worden belast
L'arrêté royal prévoit, en son article 3, des conditions similaires à ». Het koninklijk besluit voorziet, in artikel 3 ervan, in soortgelijke
celles qui sont prescrites pour l'exercice de la profession de vereisten als die welke zijn voorgeschreven voor de uitoefening van
technologue de laboratoire médical, en l'occurrence la détention d'un het beroep van medisch laboratorium technoloog, te dezen het bezit van
diplôme, l'accomplissement d'un stage et le suivi d'une formation een diploma, het volbrengen van een stage en het volgen van
continue. bijscholing.
B.2.4. Comme cela ressort de l'article 72, § 1er, de la loi du 10 mai B.2.4. Zoals blijkt uit artikel 72, § 1, van de wet van 10 mei 2015,
2015, outre les qualifications prédécrites, les personnes qui moeten de personen die het beroep van medisch laboratorium technoloog
souhaitent exercer la profession de technologue de laboratoire médical of van technoloog medische beeldvorming wensen uit te oefenen, naast
ou en imagerie médicale doivent être titulaires d'un agrément délivré de hiervoor beschreven kwalificaties, houder zijn van een erkenning
par le ministre qui a la santé publique dans ses attributions. afgegeven door de minister bevoegd voor volksgezondheid.
Les conditions d'obtention de cet agrément ont été établies par De voorwaarden voor het verkrijgen van die erkenning zijn vastgesteld
l'arrêté royal du 18 novembre 2004 relatif à l'agrément des praticiens bij het koninklijk besluit van 18 november 2004 betreffende de
erkenning van de beoefenaars van de paramedische beroepen, waarvan
des professions paramédicales, dont l'article 20 a chargé le Roi de artikel 20 de Koning ermee heeft belast, per betrokken paramedisch
fixer la date d'entrée en vigueur, par profession paramédicale beroep, de datum van inwerkingtreding te bepalen.
concernée. Cette date a été fixée au 2 décembre 2013 pour les professions de Die datum is voor de beroepen van medisch laboratorium technoloog en
technologue de laboratoire médical et de technologue en imagerie van technoloog medische beeldvorming, bij twee koninklijke besluiten
médicale par deux arrêtés royaux du 7 novembre 2013. van 7 november 2013, bepaald op 2 december 2013.
B.3. Le moyen unique est pris de la violation des articles 10 et 11 de B.3. Het enige middel is afgeleid uit de schending van de artikelen 10
la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 23, en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel
alinéa 3, 1°, de la Constitution et avec l'article 6 du Pacte 23, derde lid, 1°, van de Grondwet en met artikel 6 van het
international relatif aux droits économiques, sociaux et culturels. Internationaal Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten.
De verzoekende partij voert aan dat door terug te werken tot op de
La partie requérante allègue qu'en rétroagissant à la date du 2 datum van 2 december 2013, de bestreden bepaling enkel rekening houdt
décembre 2013, la disposition attaquée tient compte uniquement de met de verworven nuttige beroepservaring, waarbij zij aldus de
l'expérience professionnelle utile acquise, excluant ainsi du bénéfice beroepsbeoefenaars die drie jaar beroepservaring hebben verworven
de la mesure les praticiens qui ont acquis trois ans d'expérience
entre le 3 décembre 2013 et la date d'entrée en vigueur de la tussen 3 december 2013 en de datum van inwerkingtreding van de
disposition attaquée, le 27 août 2015, sans que cela soit bestreden bepaling, 27 augustus 2015, van het voordeel van de
raisonnablement justifié. maatregel uitsluit zonder dat zulks redelijk verantwoord wordt.
Quant à la recevabilité du moyen Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het middel
B.4.1. Le Conseil des ministres soutient, dans son mémoire, que le B.4.1. De Ministerraad betoogt in zijn memorie dat het enige middel
moyen unique n'est pas recevable, d'une part, au motif qu'il ne vise niet ontvankelijk is, enerzijds, om de reden dat het niet het beginsel
pas le principe de la non-rétroactivité des lois comme norme de van de niet-retroactiviteit van de wetten als referentienorm betreft,
référence, et, d'autre part, en ce qu'il ne permettrait pas de en, anderzijds, in zoverre het het niet mogelijk zou maken de
distinguer les catégories de personnes comparées. vergeleken categorieën van personen te onderscheiden.
B.4.2. Pour satisfaire aux exigences de l'article 6 de la loi spéciale B.4.2. Om te voldoen aan de vereisten van artikel 6 van de bijzondere
du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les moyens de la wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, moeten de middelen
requête doivent faire connaître, parmi les règles dont la Cour van het verzoekschrift te kennen geven welke van de regels waarvan het
garantit le respect, celles qui seraient violées ainsi que les Hof de naleving waarborgt, zouden geschonden zijn, alsook welke de
dispositions qui violeraient ces règles et exposer en quoi ces règles bepalingen zijn die deze regels zouden schenden, en uiteenzetten in
auraient été transgressées par ces dispositions. welk opzicht die regels door de bedoelde bepalingen zouden zijn
B.4.3. Il ressort à suffisance de la requête que celle-ci dénonce geschonden. B.4.3. Uit het verzoekschrift blijkt voldoende dat daarin het bestaan
l'existence d'une différence de traitement discriminatoire à l'égard wordt aangeklaagd van een discriminerend verschil in behandeling ten
des praticiens qui ont acquis trois années d'expérience aanzien van de beroepsbeoefenaars die vóór de datum van 2 december
professionnelle avant la date du 2 décembre 2013 et ceux qui ont 2013 drie jaar beroepservaring hebben verworven en diegenen die die
acquis ces trois années d'expérience professionnelle entre le 3 drie jaar beroepservaring hebben verworven tussen 3 december 2013 en
décembre 2013 et le 27 août 2015, en ce que ces derniers ne peuvent 27 augustus 2015, in zoverre die laatsten het voordeel van de
bénéficier de la mesure transitoire prévue par l'article 77 attaqué. overgangsmaatregel waarin is voorzien bij het bestreden artikel 77
niet kunnen genieten.
B.4.4. L'exception est rejetée. B.4.4. De exceptie wordt verworpen.
Quant au fond Ten gronde
B.5. C'est en règle au législateur qu'il appartient d'apprécier si un changement législatif doit s'accompagner de mesures transitoires afin de tenir compte des attentes légitimes des personnes concernées et c'est à lui qu'il revient de déterminer à quelles conditions et dans quels délais il sera dérogé à la disposition nouvelle à l'égard de ces personnes. Le propre d'une règle transitoire est d'établir une distinction entre les personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui entrent dans le champ d'application de cette règle et les personnes qui sont concernées par des situations juridiques qui entrent dans le champ d'application d'une règle nouvelle. Semblable distinction ne B.5. Het staat in beginsel aan de wetgever te beoordelen of een wetswijziging moet samengaan met overgangsmaatregelen teneinde rekening te houden met de rechtmatige verwachtingen van de betrokken personen en het komt hem toe te bepalen onder welke voorwaarden en binnen welke termijnen ten aanzien van die personen van de nieuwe bepaling zal worden afgeweken. Inherent aan een overgangsregeling is dat een onderscheid wordt gemaakt tussen personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van die regeling vallen en personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van een nieuwe regeling vallen. Een dergelijk onderscheid houdt op
viole pas, en soi, les articles 10 et 11 de la Constitution : toute zich geen schending in van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet :
disposition transitoire serait impossible s'il était admis que de elke overgangsbepaling zou onmogelijk zijn, indien zou worden
telles dispositions violent les dispositions constitutionnelles aangenomen dat zulke bepalingen de voormelde grondwetsbepalingen
précitées par cela seul qu'elles s'écartent des conditions zouden schenden om de enkele reden dat zij afwijken van de
d'application de la législation nouvelle. toepassingsvoorwaarden van de nieuwe wetgeving.
Les mesures transitoires doivent cependant être générales et fondées Overgangsmaatregelen moeten echter algemeen zijn en gebaseerd zijn op
sur des critères objectifs et pertinents qui justifient les raisons objectieve en pertinente criteria die verantwoorden waarom voor
pour lesquelles certaines personnes bénéficieront, à titre sommige personen tijdelijk maatregelen gelden die afwijken van de
transitoire, de mesures dérogatoires au régime établi par la norme nouvelle. regeling die door de nieuwe norm is vastgesteld.
B.6.1. En ce qui concerne la mesure transitoire contenue dans la B.6.1. Met betrekking tot de in de bestreden bepaling vervatte
disposition attaquée, les travaux préparatoires de la loi du 17 overgangsmaatregel vermeldt de parlementaire voorbereiding van de wet
juillet 2015 mentionnent : van 17 juli 2015 :
« La présente disposition crée, dans l'article 54ter, § 3, de l'arrêté « Deze bepaling voorziet, in artikel 54ter, § 3, van het koninklijk
royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
des soins de santé, une nouvelle mesure transitoire, sous forme de ' gezondheidszorgberoepen, in een nieuwe overgangsmaatregel, in de vorm
droits acquis '. Les personnes qui exercent la profession de van ' verworven rechten '. Personen die het beroep van technoloog
technologue en imagerie médicale ou de technologue de laboratoire medische beeldvorming of medisch laboratorium technoloog uitoefenen
médical alors qu'ils ne satisfont pas aux conditions de qualification terwijl ze niet voldoen aan de kwalificatievoorwaarden die voor deze
définies pour ces professions, mais qui, à la date d'entrée en vigueur beroepen zijn bepaald maar die op de datum van inwerkingtreding van de
de l'agrément des praticiens des professions paramédicales pour leurs erkenning van de beoefenaars van de paramedische beroepen voor hun
professions spécifiques, à savoir le 2 décembre 2013, ont exécuté des actes de l'une de ces professions pendant au moins trois ans, ont la possibilité de continuer à exercer cette profession dans les mêmes conditions. Cette nouvelle mesure transitoire accordée aux personnes qui exercent la profession de technologue en imagerie médicale ou de technologue de laboratoire médical se justifie au regard du principe d'égalité. Le personnel paramédical ne forme pas un tout. Chaque profession paramédicale est une profession à part entière qui peut faire l'objet de dispositions particulières, en raison des spécificités propres à cette profession. Les spécificités particulières des secteurs professionnels propres aux technologues en imagerie médicale et aux technologues de laboratoire médical justifient objectivement et raisonnablement l'adoption de la disposition légale projetée, afin d'éviter à un très grand nombre de praticiens de ces secteurs de perdre leur emploi et à leurs employeurs, hôpitaux, de ne plus pouvoir répondre à leurs besoins en personnel. Vu l'écoulement d'une durée de plus ou moins vingt ans depuis la publication des arrêtés royaux fixant les conditions de qualification pour ces deux professions, une partie des mesures transitoires prévues specifieke beroepen, met name 2 december 2013, gedurende minstens drie jaar handelingen van een van die beroepen hebben uitgevoerd, hebben de mogelijkheid om dat beroep onder dezelfde voorwaarden te blijven uitoefenen. Deze nieuwe overgangsmaatregel die is toegekend aan personen die het beroep van technoloog medische beeldvorming of medisch laboratorium technoloog uitoefenen, kan worden verantwoord gelet op het gelijkheidsprincipe. Het paramedisch personeel vormt geen geheel. Elk paramedisch beroep is een volledig beroep dat het voorwerp van specifieke bepalingen kan uitmaken wegens de specifieke kenmerken die eigen zijn aan dit beroep. De specifieke kenmerken van de beroepssectoren die eigen zijn aan de medische beeldvorming technologieën en aan de medische laboratoriumtechnologieën verantwoorden objectief en redelijkerwijs de goedkeuring van de geplande wettelijke bepaling teneinde voor een zeer groot aantal beroepsbeoefenaars uit deze sectoren te voorkomen dat ze hun werk zouden verliezen en voor hun werkgevers, met name de ziekenhuizen, te voorkomen dat ze niet meer aan hun personeelsbehoeften zouden kunnen voldoen. Gelet op het verstrijken van een termijn van plus minus twintig jaar sinds de publicatie van de koninklijke besluiten tot vaststelling van de kwalificatievoorwaarden voor deze beide beroepen, is een deel van de overgangsmaatregelen zoals bepaald in artikel 54ter van het KB nr.
à l'article 54ter de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
à l'exercice des professions des soins de santé n'est plus efficace, gezondheidszorgberoepen niet meer efficiënt, meer in het bijzonder de
particulièrement les ' droits acquis ' qui sont une dérogation à la ' verworven rechten ' die een afwijking zijn van de vereiste van
condition de nécessité d'un agrément et qui sont visés à l'article noodzakelijkheid van een erkenning en die bepaald zijn in artikel
54ter, § 3, de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 précité. 54ter, § 3, van het voornoemde KB nr. 78 van 10 november 1967.
De ce fait, si la disposition projetée n'est pas adoptée, les hôpitaux Indien de geplande bepaling niet wordt goedgekeurd, zullen de
seront pour leur part dans une situation particulièrement difficile, ziekenhuizen bijgevolg in een uiterst moeilijke situatie terechtkomen,
parce que trop peu de praticiens de ces professions obtiendront leur aangezien te weinig beroepsbeoefenaars hun erkenning zullen krijgen om
agrément pour répondre aux besoins en personnel. te voldoen aan de personeelsbehoeften.
D'autre part, il sera impossible aux écoles dispensant les formations Bovendien zal het voor de scholen die de opleidingen inzake technoloog
de technologue en imagerie médicale et de technologue en laboratoire medische beeldvorming of medisch laboratorium technoloog verstrekken
médical de dispenser dans les temps les formations nécessaires, pour onmogelijk zijn om de vereiste opleidingen op tijd te verstrekken om
pourvoir à ces besoins en personnel » (Doc. parl, Chambre, 2014-2015, aan deze personeelsbehoeften te voldoen » (Parl. St., Kamer,
DOC 54-1161/001, pp. 60-62). 2014-2015, DOC 54-1161/001, pp. 60-62).
B.6.2. Il apparaît que le législateur a entendu, d'une part, éviter B.6.2. Het blijkt dat de wetgever, enerzijds, heeft willen voorkomen
qu'un grand nombre de praticiens perdent leur emploi dès lors qu'ils dat een groot aantal beroepsbeoefenaars hun werk verliezen aangezien
ne remplissent pas les conditions de qualification définies pour leur zij de voor hun beroep bepaalde kwalificatievoorwaarden niet vervullen
profession mais peuvent se prévaloir d'une expérience suffisante et, maar zich op een voldoende ervaring kunnen beroepen en, anderzijds,
d'autre part, faire en sorte que les hôpitaux puissent continuer à ervoor heeft willen zorgen dat de ziekenhuizen aan hun
répondre à leurs besoins en personnel. personeelsbehoeften kunnen blijven voldoen.
B.7. La mesure transitoire contenue dans la disposition en cause a un B.7. De overgangsmaatregel vervat in de in het geding zijnde bepaling
caractère général et repose sur un critère objectif, à savoir heeft een algemeen karakter en berust op een objectief criterium,
l'obligation de disposer d'une expérience professionnelle de trois namelijk de verplichting om op datum van 2 december 2013 over een
années à la date du 2 décembre 2013. beroepservaring van drie jaar te beschikken.
B.8. La Cour doit toutefois examiner si le critère employé est B.8. Het Hof dient echter te onderzoeken of het gebruikte criterium
pertinent par rapport aux objectifs poursuivis par le législateur et relevant is ten opzichte van de door de wetgever nagestreefde
si la mesure ne porte pas atteinte, de manière disproportionnée, aux doelstellingen en of de maatregel niet op onevenredige wijze afbreuk
droits des professionnels qui ont acquis cette expérience de trois ans doet aan de rechten van de beroepsbeoefenaars die die ervaring van
entre le 3 décembre 2013 et le 27 août 2015. drie jaar hebben verworven tussen 3 december 2013 en 27 augustus 2015.
B.9. Comme cela ressort des travaux préparatoires de la disposition B.9. Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding van de bestreden
attaquée, le législateur a entendu préserver les droits acquis par les bepaling, heeft de wetgever de verworven rechten willen vrijwaren van
personnes qui exercent déjà la profession de technologue de de personen die het beroep van medisch laboratorium technoloog of
laboratoire médical ou en imagerie médicale mais qui ne satisfont pas technoloog medische beeldvorming reeds uitoefenen maar die niet
aux conditions de qualification requises pour ces professions. Il a, à voldoen aan de voor die beroepen vereiste kwalificatievoorwaarden. Hij
cet égard, considéré que le fait d'avoir accompli les actes de l'une is in dat verband ervan uitgegaan dat het feit gedurende drie jaar de
handelingen van een van die beroepen te hebben gesteld, kan volstaan
de ces professions durant trois années pouvait suffire à attester de om de bekwaamheid te bewijzen die van de betrokken beroepsbeoefenaars
la compétence requise dans le chef des professionnels concernés pour wordt vereist opdat ze hun beroep kunnen blijven uitoefenen. Wat
qu'ils puissent continuer à exercer leur profession. Quant à la date betreft de datum van 2 december 2013, waarop die drie jaar ervaring
du 2 décembre 2013 à laquelle ces trois années d'expérience doivent moeten zijn verworven, is die keuze verantwoord door het feit dat het
être acquises, ce choix a été justifié par le fait qu'il s'agit de la gaat om de datum van inwerkingtreding van het koninklijk besluit tot
date d'entrée en vigueur de l'arrêté royal fixant les conditions vaststelling van de voorwaarden voor de erkenning van de beoefenaars
d'agrément des praticiens des professions paramédicales. van de paramedische beroepen.
Comme le relève le Conseil des ministres dans son mémoire, dès cette Zoals de Ministerraad in zijn memorie doet opmerken, konden de
date, les praticiens concernés ne pouvaient ignorer que des conditions betrokken beroepsbeoefenaars vanaf die datum niet onwetend zijn over
de qualification et d'agrément étaient requises pour l'exercice de het feit dat er voor de uitoefening van hun beroep kwalificatie- en
leur profession. erkenningsvoorwaarden waren gesteld.
Toutefois, comme cela ressort des travaux préparatoires de la loi, des Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding van de wet, waren er
mesures transitoires étaient prévues à l'article 54ter de l'arrêté echter overgangsmaatregelen bepaald in artikel 54ter van het
royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de
des soins de santé, particulièrement en ce qui concerne les droits uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, in het bijzonder wat
acquis qui constituaient une dérogation à l'exigence d'un agrément. betreft de verworven rechten die een afwijking vormden van de vereiste
Constatant que ces mesures perdaient de leur efficacité, le van een erkenning. Omdat de wetgever vaststelde dat die maatregelen
législateur a voulu éviter que les praticiens qui ont acquis une aan doeltreffendheid inboetten, heeft hij willen voorkomen dat de
expérience suffisante dans les secteurs concernés perdent leur emploi. beroepsbeoefenaars die in de betrokken sectoren voldoende ervaring
hebben verworven, hun werk verliezen.
Le critère de trois années d'expérience acquises à la date du 2 Het criterium van drie jaar ervaring verworven op datum van 2 december
décembre 2013 n'est pas pertinent par rapport à cet objectif. En 2013 is niet relevant ten opzichte van die doelstelling. De
effet, les praticiens qui ont acquis ces trois années d'expérience beroepsbeoefenaars die die drie jaar ervaring hebben verworven tussen
entre cette date et le 27 août 2015, date d'entrée en vigueur de la die datum en 27 augustus 2015, datum van inwerkingtreding van de
disposition attaquée, se trouvent dans une situation identique à celle bestreden bepaling, bevinden zich immers in eenzelfde situatie als die
des praticiens qui bénéficient de la mesure transitoire qui y est van de beroepsbeoefenaars die het voordeel van de daarin vastgelegde
fixée. Compte tenu de ce qu'ils ne disposent pas des qualifications overgangsmaatregel genieten. Gelet op het feit dat zij niet over de
requises ni d'un agrément pour exercer leur profession et qu'ils sont vereiste kwalificaties beschikken, noch over een erkenning om hun
exclus du bénéfice de la disposition transitoire, ils risquent de beroep uit te oefenen en dat zij van het voordeel van de
overgangsbepaling zijn uitgesloten, lopen zij het gevaar hun werk te
perdre leur emploi alors qu'ils peuvent faire valoir une expérience verliezen terwijl zij een nuttige ervaring van drie jaar kunnen doen
utile de trois années tout comme c'est le cas pour ceux dont gelden net zoals dat het geval is voor diegenen wier ervaring is
l'expérience a été acquise à la date du 2 décembre 2013. Cette date, verworven op datum van 2 december 2013. Die datum, die overeenstemt
met die van de inwerkingtreding van het koninklijk besluit tot
qui correspond à celle de l'entrée en vigueur de l'arrêté royal fixant vaststelling van de voorwaarden voor de erkenning van de beoefenaars
les conditions d'agrément des praticiens des professions van de paramedische beroepen, maakt het niet mogelijk te verantwoorden
paramédicales, ne permet pas de justifier qu'alors que l'ancienne dat, terwijl de vroegere wetgeving de door beide categorieën verworven
législation entendait protéger les droits acquis par les deux rechten wenste te beschermen, alleen de tweede het voordeel ervan kan
catégories, seule la seconde puisse continuer à en bénéficier et non la première. blijven genieten en niet de eerste.
B.10. Dans la mesure où il allègue la violation des articles 10 et 11 B.10. In zoverre het de schending aanvoert van de artikelen 10 en 11
de la Constitution, le moyen unique est fondé. van de Grondwet, is het enige middel gegrond.
Il y a lieu d'annuler les mots « , au 2 décembre 2013, » dans Derhalve dienen de woorden « op 2 december 2013 » in artikel 153, § 3,
l'article 153, § 3, alinéa 3, de la loi coordonnée du 10 mai 2015 derde lid, van de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de
relative à l'exercice des professions des soins de santé. uitoefening van de gezondheidszorgberoepen te worden vernietigd.
B.11. Dès lors qu'un contrôle au regard des autres normes de référence B.11. Nu een toetsing aan de overige in het middel aangehaalde
citées dans le moyen ne saurait mener à une annulation plus étendue, referentienormen niet zou kunnen leiden tot een ruimere vernietiging,
il n'y a pas lieu d'examiner le moyen à cet égard. is er geen aanleiding om het middel in dat opzicht te onderzoeken.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
annule les mots « , au 2 décembre 2013, » dans l'article 153, § 3, vernietigt de woorden « op 2 december 2013 » in artikel 153, § 3,
alinéa 3, de la loi coordonnée du 10 mai 2015 relative à l'exercice derde lid, van de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de
des professions des soins de santé, inséré par l'article 77 de la loi uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, ingevoegd bij artikel 77
du 17 juillet 2015 portant des dispositions diverses en matière de van de wet van 17 juli 2015 houdende diverse bepalingen inzake
santé. gezondheid.
Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits,
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 24 novembre 2016. het Grondwettelijk Hof, op 24 november 2016.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^