← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 99/2016 du 30 juin 2016 Numéro du rôle : 6185 En cause : la
question préjudicielle concernant l'article 54ter, § 3, alinéa 1 er , d(...)"
Extrait de l'arrêt n° 99/2016 du 30 juin 2016 Numéro du rôle : 6185 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 54ter, § 3, alinéa 1 er , d(...) | Uittreksel uit arrest nr. 99/2016 van 30 juni 2016 Rolnummer : 6185 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 54ter, § 3, eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheids Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 99/2016 du 30 juin 2016 | Uittreksel uit arrest nr. 99/2016 van 30 juni 2016 |
Numéro du rôle : 6185 | Rolnummer : 6185 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 54ter, § 3, | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 54ter, § 3, eerste lid, |
alinéa 1er, de l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à | van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de |
l'exercice des professions des soins de santé (actuellement : | uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (thans : artikel 153, § 3, |
l'article 153, § 3, alinéa 1er, de la loi relative à l'exercice des | eerste lid, van de wet betreffende de uitoefening van de |
professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai 2015), posée par | gezondheidszorgberoepen, gecoördineerd op 10 mei 2015), gesteld door |
le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles. | de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût, assistée du | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Daoût, |
greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 1er avril 2015 en cause de Fabian Hellebois et autres | Bij vonnis van 1 april 2015 in zake Fabian Hellebois en anderen tegen |
contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la | de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is |
Cour le 20 avril 2015, le Tribunal de première instance francophone de | ingekomen op 20 april 2015, heeft de Franstalige Rechtbank van eerste |
Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : | aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 54ter, § 3, alinéa 1er, de l'arrêté royal n° 78 du 10 | « Schendt artikel 54ter, § 3, eerste lid, van het koninklijk besluit |
novembre 1967 relatif à l'exercice de l'art de guérir, de l'art | nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de |
infirmier, des professions paramédicales et aux commissions médicales | geneeskunst, de verpleegkunde, de paramedische beroepen en de |
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution pris isolément | geneeskundige commissies de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan |
et/ou conjointement avec l'article 23, alinéa 3, 1°, de la | niet in samenhang gelezen met artikel 23, derde lid, 1°, van de |
Constitution et l'article 6 du Pacte international relatif aux droits | Grondwet en met artikel 6 van het Internationaal Verdrag inzake |
économiques, sociaux et culturels, en ce qu'il exige des personnes qui | economische, sociale en culturele rechten, doordat het eist, van de |
ne satisfont pas aux conditions de qualification prévues à l'article | personen die niet voldoen aan de in artikel 24, § 2, tweede lid, |
gestelde kwalificatievoorwaarden, dat zij beschikken, om hun | |
24, § 2, alinéa 2, de disposer, pour continuer leur activité dans les | activiteit te blijven verrichten onder dezelfde voorwaarden als de |
mêmes conditions que les praticiens disposant d'un agrément, d'une | beoefenaars die over een erkenning beschikken, over een ervaring van |
expérience de trois années à la date du 2 juillet 1997, alors que la | drie jaar op datum van 2 juli 1997, terwijl de erkenningsprocedure pas |
procédure d'agrément n'est devenue effective que le 1er septembre | |
2010, et en ce que cette disposition traite donc différemment, d'une | op 1 september 2010 effectief is geworden, en doordat die bepaling |
part, les personnes qui disposaient de trois années d'expérience en | dus, enerzijds, de personen die op datum van 2 juli 1997 over drie |
date du 2 juillet 1997, lesquelles peuvent bénéficier de droits acquis | jaar ervaring beschikten, die verworven rechten kunnen genieten los |
indépendamment de leur (éventuelle) expérience ultérieure (entre 1997 | van hun (eventuele) latere ervaring (tussen 1997 en 2010) en, |
et 2010), et, d'autre part, les personnes qui ne disposaient pas de | |
trois années d'expérience en date du 2 juillet 1997, lesquelles ne | anderzijds, de personen die op datum van 2 juli 1997 niet over drie |
peuvent pas bénéficier de droits acquis alors qu'elles disposent de | jaar ervaring beschikten, die geen verworven rechten kunnen genieten |
trois années d'expérience (voire davantage) en date du 1er septembre | terwijl zij op datum van 1 september 2010 over drie jaar (of zelfs |
2010 ? ». | meer) ervaring beschikken, verschillend behandelt ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. L'article 6 de l'arrêté royal n° 78 relatif à l'exercice des | B.1.1. Artikel 6 van het koninklijk besluit nr. 78 betreffende de |
professions des soins de santé (ci-après : l'arrêté royal n° 78), tel | uitoefening van de gezondheidszorgberoepen (hierna : koninklijk |
qu'il a été modifié par l'article 2 de la loi du 19 décembre 1990 « | besluit nr. 78), zoals gewijzigd bij artikel 2 van de wet van 19 |
modifiant l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à | december 1990 « tot wijziging van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 |
l'exercice de l'art de guérir, de l'art infirmier, des professions | november 1967 betreffende de uitoefening van de geneeskunst, de |
paramédicales et aux commissions médicales en vue de protéger les | verpleegkunde, de paramedische beroepen en de geneeskundige commissies |
titres professionnels des médecins et des auxiliaires paramédicaux » | met het oog op de bescherming van de beroepstitels van medici en |
(ci-après : la loi du 19 décembre 1990), dispose : | paramedici » (hierna : de wet van 19 december 1990), bepaalt : |
« Le Roi peut, conformément aux dispositions de l'article 46, fixer | « De Koning kan, overeenkomstig de bepalingen van artikel 46, de |
les conditions dans lesquelles les pharmaciens peuvent, sous leur | voorwaarden bepalen waaronder de apothekers, op eigen |
responsabilité et contrôle, confier à des auxiliaires l'exécution de | verantwoordelijkheid en onder eigen toezicht, helpers kunnen belasten |
certains actes relatifs à l'art pharmaceutique. | met het verrichten van bepaalde handelingen die betrekking hebben op |
La liste de ces actes, les modalités de leur exécution ainsi que les | de artsenijbereidkunde. |
conditions de qualification requises des auxiliaires sont arrêtées par | De lijst van die handelingen, de uitvoeringsmodaliteiten ervan, alsook |
de vereiste kwalificatievoorwaarden van de helpers worden door de | |
le Roi, conformément aux dispositions de l'article 46bis, § 2 ». | Koning vastgesteld overeenkomstig de bepalingen van artikel 46bis, § 2 |
En vertu de l'article 22, 3°, de l'arrêté royal n° 78, l'exécution des | ». Op grond van artikel 22, 3°, van het koninklijk besluit nr. 78 valt de |
actes visés à l'article 6 de l'arrêté royal n° 78 relève de l'exercice | uitvoering van de bij artikel 6 van het koninklijk besluit nr. 78 |
d'une profession paramédicale. | bedoelde handelingen onder de uitoefening van een paramedisch beroep. |
B.1.2. Situés dans un chapitre II intitulé « L'exercice des | B.1.2. Onder een hoofdstuk II, getiteld « De uitoefening van de |
professions paramédicales », les articles 22bis et 23 de l'arrêté | paramedische beroepen », bepalen de artikelen 22bis en 23 van het |
royal n° 78, tels qu'ils ont été, respectivement, inséré et modifié | koninklijk besluit nr. 78, zoals respectievelijk ingevoegd en |
par les articles 4 et 5 de la loi du 19 décembre 1990, disposent : | gewijzigd bij de artikelen 4 en 5 van de wet van 19 december 1990 : |
« Art. 22bis.Le Roi établit la liste des professions paramédicales. |
« Art. 22bis.De Koning stelt de lijst vast van de paramedische beroepen. |
Art. 23.§ 1er. Le Roi peut, conformément aux dispositions de |
Art. 23.§ 1. De Koning kan, overeenkomstig de bepalingen van artikel |
l'article 46bis, § 2, préciser les prestations visées à l'article 22, | 46bis, § 2, de in artikel 22, 1° bedoelde prestaties nader bepalen en |
1°, et fixer les conditions de leur exécution. | de voorwaarden vaststellen waaronder zij moeten worden uitgevoerd. |
Il peut en outre, conformément aux dispositions de l'article 46bis, § | Hij kan eveneens, overeenkomstig de bepalingen van artikel 46bis, § 2, |
2, définir les conditions de qualification auxquelles doivent répondre | de vereiste kwalificatievoorwaarden bepalen waaraan de personen moeten |
les personnes qui accomplissent ces prestations. | voldoen die deze prestaties verrichten. |
§ 2. Le Roi peut, sur avis du Conseil national des professions | § 2. De Koning kan, op advies van de Nationale Raad voor de |
paramédicales, déterminer les titres professionnels sous lesquels les | paramedische beroepen, de beroepstitels bepalen waaronder de |
intéressés accomplissent les prestations et actes visés à l'article 22 | betrokkenen de bij artikel 22 bedoelde prestaties en handelingen |
». | verrichten ». |
B.1.3. En exécution de ces dispositions, l'arrêté royal du 5 février | B.1.3. Ter uitvoering van die bepalingen is het koninklijk besluit van |
1997 « relatif au titre professionnel et aux conditions de | 5 februari 1997 « betreffende de beroepstitel en de |
qualification requises pour l'exercice de la profession d'assistant | kwalificatievereisten voor de uitoefening van het beroep van |
pharmaceutico-technique et portant fixation de la liste des actes dont | farmaceutisch-technisch assistent en houdende vaststelling van de |
lijst van handelingen waarmee deze laatste door een apotheker kan | |
celui-ci peut être chargé par un pharmacien » (ci-après : l'arrêté | worden belast » (hierna : koninklijk besluit van 5 februari 1997) |
royal du 5 février 1997) a été publié au Moniteur belge le 2 juillet | bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad op 2 juli 1997 en in werking |
1997, et est entré en vigueur le 12 juillet 1997. | getreden op 12 juli 1997. |
L'article 3 de l'arrêté royal du 5 février 1997 dispose : | Artikel 3 van het koninklijk besluit van 5 februari 1997 bepaalt : |
« La profession d'assistant pharmaceutico-technique ne peut être | « Het beroep van farmaceutisch-technisch assistent mag slechts worden |
exercée que par les personnes remplissant les conditions suivantes : | uitgeoefend door personen die voldoen aan de volgende voorwaarden : |
1° - soit être détenteur d'un diplôme sanctionnant une formation de | 1°- ofwel houder zijn van een diploma dat een opleiding bekroont van |
l'enseignement secondaire supérieur, dont le programme comporte au | hoger secundair onderwijs, waarvan het programma op zijn minst omvat : |
moins : a) une formation théorique en : | a) een theoretische opleiding in : |
- Physiologie, anatomie, biologie; | - Fysiologie, anatomie, biologie; |
- Etude des médicaments organiques aliphatiques et aromatiques; | - Studie van aliphatische en aromatische organische geneesmiddelen; |
- Pharmacologie (pharmacodynamie); | - Farmacologie (farmacodynamie); |
- Toxicologie; | - Toxicologie; |
- Physique; | - Fysica; |
- Etude des médicaments minéraux; | - Studie van minerale geneesmiddelen; |
- Déontologie; | - Deontologie; |
b) une formation théorique et pratique en : | b) een theoretische en praktische opleiding in : |
- Galénique (y compris stérilité et microbiologie); | - Galenica (inbegrepen steriliteit en microbiologie); |
- Lecture d'ordonnances; | - Lezen van voorschriften; |
- Législation pharmaceutique et tarification; | - Farmaceutische wetgeving en tarificatie; |
- Pharmacognosie; | - Farmacognosie; |
- Chimie analytique; | - Analytische scheikunde; |
- soit être détenteur d'un diplôme sanctionnant une formation de | - ofwel houder zijn van een diploma dat een opleiding bekroont van |
l'enseignement secondaire supérieur et en outre avoir suivi avec fruit | hoger secundair onderwijs en bovendien met vrucht een op zijn minst |
une formation spécifique au moins équivalente, dans un établissement | evenwaardige specifieke opleiding gevolgd hebben in een inrichting |
créé, subventionné ou reconnu par l'autorité compétente, dont le | opgericht, gesubsidieerd of erkend door de bevoegde overheid, waarvan |
programme comporte au moins la formation théorique et la formation | het programma minstens de hogervermelde theoretische opleiding en |
théorique et pratique mentionnés ci-dessus; | |
2° effectuer avec fruit un stage en officine dont la durée minimale | theoretische en praktische opleiding omvat; |
est fixée à 300 heures; | 2° met vrucht een stage doorlopen in een apotheek die tenminste 300 |
uren [moet] bedragen; | |
3° entretenir et mettre à jour leurs connaissances et compétences | 3° hun beroepskennis en -vaardigheden via bijscholing onderhouden en |
professionnelles par une formation continue, permettant un exercice de | bijwerken, om een beroepsuitoefening op een optimaal kwaliteitsniveau |
la profession d'un niveau de qualité optimal. | mogelijk te maken. |
La formation continue visée ci-dessus doit consister en études | De hierboven bedoelde bijscholing moet bestaan uit persoonlijke studie |
personnelles et en participation à des activités de formation ». | en deelname aan vormingsactiviteiten ». |
Les actes dont un pharmacien peut charger un assistant | De handelingen waarmee een apotheker met toepassing van artikel 6, |
pharmaceutico-technique en application de l'article 6, alinéa 1er, de | eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 78 een |
l'arrêté royal n° 78 sont énumérés dans l'annexe de l'arrêté du 5 | farmaceutisch-technisch assistent kan belasten, zijn opgesomd in de |
février 1997 précité : | bijlage bij het voormelde koninklijk besluit van 5 februari 1997 : |
« - la réception et l'enregistrement sous quelque forme [que] ce soit | « - Het ontvangen en registreren van geneeskundige voorschriften onder |
des prescriptions médicales; | gelijk welke vorm; |
- la délivrance des médicaments conformes aux lois et règlements en | - Het afleveren van geneesmiddelen overeenkomstig de wetten en |
vigueur; | geldende regels; |
- l'information des patients relative à l'usage adéquat des | - Het inlichten van de patiënten betreffende het adekwaat en veilig |
médicaments et leur sécurité d'emploi; | gebruik van de geneesmiddelen; |
- l'enregistrement et l'identification des matières premières; | - Het registreren en identificeren van de grondstoffen; |
- l'exécution de préparations magistrales; | - Het uitvoeren van magistrale bereidingen; |
- l'information des stagiaires ' assistant pharmaceutico-technique ' | - Het voorlichten van stagiairs ' farmaceutisch-technisch assistent ' |
relative au travail en pharmacie ». | met betrekking tot het werk in de apotheek ». |
B.2.1. Naast de kwalificatievoorwaarden voorziet het koninklijk | |
B.2.1. Outre des conditions de qualification, l'arrêté royal n° 78 | besluit nr. 78 eveneens in een erkenningsvereiste voor de beoefenaars |
prévoit également une exigence d'agrément pour les praticiens des | |
professions paramédicales. | van paramedische beroepen. |
Tel qu'il a été remplacé par l'article 177 de la loi du 25 janvier | Zoals vervangen bij artikel 177 van de wet van 25 januari 1999 |
1999 portant des dispositions sociales (ci-après : la loi du 25 | houdende sociale bepalingen (hierna : de wet van 25 januari 1999) |
janvier 1999), l'article 24 de l'arrêté royal n° 78 dispose : | bepaalt artikel 24 van het koninklijk besluit nr. 78 : |
« § 1er. Nul, en dehors des praticiens, visés à l'article 2, § 1er, et | « § 1. Buiten de beoefenaars, bedoeld in artikel 2, § 1, en de |
aux articles 3, 4 et 21bis, pour ce qui concerne les prestations liées | artikelen 3, 4 en 21bis voor wat betreft de prestaties verbonden aan |
à leur art respectif, ne peut accomplir des prestations précisées en | hun respectieve kunst, mag niemand prestaties verrichten die nader |
exécution de l'article 23, § 1er, ou des actes visés à l'article 22, | bepaald zijn ter uitvoering van artikel 23, § 1, of handelingen |
2°, et 3°, s'il n'est titulaire d'un agrément délivré par le Ministre | uitvoeren die bedoeld zijn bij artikel 22, 2° en 3°, die niet houder |
qui a la Santé publique dans ses attributions. | is van een erkenning afgegeven door de minister tot wiens bevoegdheid |
de Volksgezondheid behoort. | |
§ 2. Le Roi fixe, sur avis du Conseil national des professions | § 2. De Koning bepaalt, op advies van [de] Nationale Raad van de |
paramédicales, les conditions et les règles pour l'obtention, le | paramedische beroepen, de voorwaarden en de regels tot het verkrijgen, |
maintien et le retrait de l'agrément visé au § 1er. | het behouden en het intrekken van de in § 1 bedoelde erkenning. |
Cet agrément ne peut être accordé qu'aux personnes qui répondent aux | Deze erkenning mag enkel toegekend worden aan personen die voldoen aan |
conditions de qualification exigées, précisées en exécution de | de vereiste kwalificatievoorwaarden die nader bepaald zijn ter |
l'article 23, § 1er, ou des actes visés à l'article 22, 2° et 3° ». | uitvoering van artikel 23, § 1, of ter uitvoering van artikel 22, 2° |
B.2.2. Tel qu'il a été modifié par l'article 179 de la loi du 25 | en 3° ». B.2.2. Zoals gewijzigd bij artikel 179 van de wet van 25 januari 1999 |
janvier 1999, l'article 25, § 1er, de l'arrêté royal n° 78 dispose : | bepaalt artikel 25, § 1, van het koninklijk besluit nr. 78 : |
« Nul ne peut porter un titre professionnel se rapportant à une des | « Niemand mag een beroepstitel dragen die betrekking heeft op één van |
prestations précisées en exécution de l'article 23, § 1er, ou à des | de prestaties die nader bepaald zijn ter uitvoering van artikel 23, § |
actes visés à l'article 22, 2° et 3°, s'il n'est titulaire de | 1, of op handelingen die bedoeld zijn bij artikel 22, 2° en 3°, zo hij |
l'agrément visé à l'article 24, § 1 ». | niet houder is van de erkenning bedoeld in artikel 24, § 1 ». |
B.2.3. Afin de tenir compte de la situation des personnes qui, avant | B.2.3. Teneinde rekening te houden met de situatie van de personen |
la nouvelle réglementation, exerçaient une profession paramédicale | die, vóór de nieuwe reglementering, een paramedisch beroep uitoefenden |
sans être titulaires du diplôme requis et sans disposer d'un agrément, | zonder houder te zijn van het vereiste diploma en zonder over een |
une disposition transitoire a été prévue dans l'arrêté royal n° 78. | erkenning te beschikken, is in het koninklijk besluit nr. 78 een |
overgangsbepaling opgenomen. | |
Tel qu'il a été inséré par l'article 16 de la loi du 19 décembre 1990, | Zoals ingevoegd bij artikel 16 van de wet van 19 december 1990, |
puis remplacé par l'article 180 de la loi du 25 janvier 1999 et | vervolgens vervangen bij artikel 180 van de wet van 25 januari 1999 en |
modifié par l'article 57 de la loi du 10 août 2001, l'article 54ter, § | gewijzigd bij artikel 57 van de wet van 10 augustus 2001, bepaalt |
3, de l'arrêté royal n° 78 dispose : | artikel 54ter, § 3, van het koninklijk besluit nr. 78 : |
« Par dérogation à l'article 24, § 1er, les personnes qui ne satisfont | « In afwijking van artikel 24, § 1, mogen personen die niet voldoen |
pas aux conditions de qualification prévues à l'article 24, § 2, | aan de in artikel 24, § 2, tweede lid, gestelde |
alinéa 2, mais qui, au moment de la publication de la liste des | kwalificatievoorwaarden maar die, op het moment waarop de lijst van de |
prestations ou la liste des actes de la profession paramédicale dont | prestaties of de lijst van de handelingen in verband met het |
elles relèvent, ont exécuté ces prestations ou ces actes pendant au | paramedisch beroep waartoe zij behoren gepubliceerd wordt, sinds |
moins trois ans, peuvent continuer les mêmes activités dans les mêmes | minstens drie jaar deze prestaties of handelingen hebben uitgevoerd, |
conditions que les praticiens des professions paramédicales effectuant | dezelfde werkzaamheden blijven verrichten onder dezelfde voorwaarden |
als de beoefenaars van de paramedische beroepen die zulke prestatie | |
ces prestations ou ces actes. | [s] of handelingen uitvoeren. |
Par dérogation à l'article 24, § 1er, les personnes qui ne satisfont | In afwijking van artikel 24, § 1, mogen personen die niet voldoen aan |
pas aux conditions de qualification prévues à l'article 24, § 2, | de in artikel 24, § 2, tweede lid, gestelde kwalificatievoorwaarden |
alinéa 2, pour leur profession paramédicale, pour laquelle il n'existe | |
pas une formation au sens des conditions de qualification, visées | voor hun paramedisch beroep, waarvoor geen opleiding bestaat in de zin |
ci-dessus, peuvent continuer les mêmes activités dans les mêmes | van bovengenoemde bekwaamheidseisen, dezelfde werkzaamheden blijven |
conditions que les praticiens des professions paramédicales effectuant | verrichten onder dezelfde voorwaarden als de beoefenaars van de |
ces prestations ou ces actes, pour autant qu'ils exécutent ces | paramedische beroepen die zulke prestaties of handelingen uitvoeren, |
prestations ou ces actes au moment où les premiers diplômes ont été | voorzover zij op het moment waarop de eerste diploma's worden |
délivrés, sanctionnant une formation qui correspond aux conditions, | uitgereikt die een opleiding bekronen die overeenstemt met de in |
visées à l'article 24, § 2, alinéa 2. | artikel 24, § 2, tweede lid, bedoelde voorwaarden, deze prestaties of |
handelingen uitvoeren. | |
Sous peine de perdre le bénéfice de la disposition à l'alinéa 1er ou à | Op straffe van verlies van het voordeel verleend bij de bepaling van |
het eerste of tweede lid van deze paragraaf, moeten zij zich bij de | |
l'alinéa 2 de ce paragraphe, elles sont tenues de se faire connaître | minister tot wiens bevoegdheid de Volksgezondheid behoort, bekend |
au Ministre qui a la Santé publique dans ses attributions, selon une | maken volgens een door de Koning vastgestelde procedure; bij deze |
procédure fixée par le Roi; à cette occasion, elles font connaître les | gelegenheid vermelden zij de werkzaamheden waarvoor zij het voordeel |
activités pour lesquelles elles invoquent le bénéfice des droits | van de verkregen rechten inroepen. De door de Koning bepaalde |
acquis. La procédure fixée par le Roi déterminera notamment la manière | procedure zal onder meer de wijze vaststellen waarop het bewijs van de |
dont la preuve de l'exécution des prestations ou des actes visés à | uitvoering van de in het eerste lid bedoelde prestaties of handelingen |
l'alinéa 1er, sera rapportée ». | moet worden geleverd ». |
La question préjudicielle porte sur l'alinéa 1er de cette disposition. | De prejudiciële vraag heeft betrekking op het eerste lid van die bepaling. |
B.2.4. Les articles 24, 25, § 1er, et 54ter, § 3, de l'arrêté royal n° | B.2.4. De artikelen 24, 25, § 1, en 54ter, § 3, van het koninklijk |
78, tels qu'ils ont été respectivement remplacés et modifié par les | besluit nr. 78, zoals respectievelijk vervangen en gewijzigd bij de |
articles 177, 179 et 180 de la loi du 25 janvier 1999, sont entrés en | artikelen 177, 179 en 180 van de wet van 25 januari 1999, zijn, voor |
vigueur, pour les assistants pharmaceutico-techniques, le 18 août | de farmaceutisch-technisch assistenten, in werking getreden op 18 |
augustus 2009, overeenkomstig artikel 1 van het koninklijk besluit van | |
2009, conformément à l'article 1er de l'arrêté royal du 6 juillet 2009 | 6 juli 2009 « tot vaststelling van de datum van het inwerkingtreden |
« fixant la date d'entrée en vigueur des articles 177, 179 et 180 de | van de artikelen 177, 179 en 180 van de wet van 25 januari 1999 |
la loi du 25 janvier 1999 portant des dispositions sociales, pour la | houdende sociale bepalingen, voor het beroep van |
profession d'assistant pharmaceutico-technique », adopté en vertu de | farmaceutisch-technisch assistent », genomen op grond van artikel 183 |
l'article 183 de la loi du 25 janvier 1999. | van de wet van 25 januari 1999. |
B.3.1. Comme le prévoit l'article 54ter, § 3, alinéa 3, de l'arrêté | B.3.1. Zoals artikel 54ter, § 3, derde lid, van het koninklijk besluit |
royal n° 78, les personnes qui souhaitent bénéficier de ce régime | nr. 78 bepaalt, moeten de personen die die overgangsregeling willen |
transitoire sont tenues de se faire connaître au ministre qui a la | genieten, zich bekendmaken bij de minister tot wiens bevoegdheid de |
Santé publique dans ses attributions, selon une procédure fixée par le | volksgezondheid behoort, volgens een door de Koning vastgestelde |
Roi, et de faire connaître à cette occasion les activités pour | procedure, en bij die gelegenheid de werkzaamheden vermelden waarvoor |
lesquelles elles invoquent le bénéfice des droits acquis. | zij het voordeel van de verworven rechten inroepen. |
B.3.2. L'article 7, § 4, de l'arrêté royal du 18 novembre 2004 « | B.3.2. Artikel 7, § 4, van het koninklijk besluit van 18 november 2004 |
relatif à l'agrément des praticiens des professions paramédicales » a | « betreffende de erkenning van de beoefenaars van de paramedische |
déterminé la procédure par laquelle les praticiens des professions | beroepen » heeft de procedure vastgesteld waarmee de beoefenaars van |
paramédicales peuvent solliciter le bénéfice du régime des droits | paramedische beroepen het voordeel van de regeling van de verworven |
acquis. | rechten kunnen aanvragen. |
En vertu de l'article 1er de l'arrêté royal du 12 juillet 2009 « | Krachtens artikel 1 van het koninklijk besluit van 12 juli 2009 « tot |
fixant la date d'entrée en vigueur de l'arrêté royal du 18 novembre | vaststelling van de datum van het inwerkingtreden van het koninklijk |
2004 relatif à l'agrément des praticiens des professions | |
paramédicales, pour la profession d'assistant pharmaceutico-technique | |
», l'arrêté royal du 18 novembre 2004 précité est entré en vigueur le | besluit van 18 november 2004 betreffende de erkenning van de |
beoefenaars van de paramedische beroepen, voor het beroep van | |
farmaceutisch-technisch assistent » is het voormelde koninklijk | |
1er septembre 2010 pour la profession d'assistant | besluit van 18 november 2004 in werking getreden op 1 september 2010 |
pharmaceutico-technique. | voor het beroep van farmaceutisch-technisch assistent. |
B.4.1. Par l'arrêté royal du 10 mai 2015 « portant coordination de | B.4.1. Bij het koninklijk besluit van 10 mei 2015 « houdende |
l'arrêté royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des | coördinatie van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 |
professions des soins de santé », publié au Moniteur belge du 18 juin | betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen », |
bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 18 juni 2015 en in | |
2015 et entré en vigueur le 28 juin 2015, le contenu de l'article | werking getreden op 28 juni 2015, is de inhoud van artikel 54ter van |
54ter de l'arrêté royal n° 78 est désormais repris dans l'article 153 | het koninklijk besluit nr. 78 voortaan opgenomen in artikel 153 van de |
de la loi relative à l'exercice des professions des soins de santé, | wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, |
coordonnée le 10 mai 2015 (ci-après : la loi coordonnée du 10 mai | gecoördineerd op 10 mei 2015 (hierna : gecoördineerde wet van 10 mei |
2015). | 2015). |
L'article 153, § 3, alinéa 1er, de la loi coordonnée du 10 mai 2015 | Artikel 153, § 3, eerste lid, van de gecoördineerde wet van 10 mei |
dispose : | 2015 bepaalt : |
« Par dérogation à l'article 72, § 1er, les personnes qui ne satisfont | « In afwijking van artikel 72, § 1, mogen personen die niet voldoen |
pas aux conditions de qualification prévues à l'article 72, § 2, | aan de in artikel 72, § 2, tweede lid, gestelde |
alinéa 2, mais qui, au moment de la publication de la liste des | kwalificatievoorwaarden maar die, op het moment waarop de lijst van de |
prestations ou la liste des actes de la profession paramédicale dont | prestaties of de lijst van de handelingen in verband met het |
elles relèvent, ont exécuté ces prestations ou ces actes pendant au | paramedisch beroep waartoe zij behoren gepubliceerd wordt, sinds |
moins trois ans, peuvent continuer les mêmes activités dans les mêmes | minstens drie jaar deze prestaties of handelingen hebben uitgevoerd, |
conditions que les praticiens des professions paramédicales effectuant | dezelfde werkzaamheden blijven verrichten onder dezelfde voorwaarden |
als de beoefenaars van de paramedische beroepen die zulke prestaties | |
ces prestations ou ces actes ». | of handelingen uitvoeren ». |
Les articles 6, 22bis, 23, 24 et 25 de l'arrêté royal n° 78 sont | De artikelen 6, 22bis, 23, 24 en 25 van het koninklijk besluit nr. 78 |
devenus, respectivement, les articles 24, 70, 71, 72 et 73 de la loi | zijn respectievelijk de artikelen 24, 70, 71, 72 en 73 van de |
coordonnée du 10 mai 2015. | gecoördineerde wet van 10 mei 2015 geworden. |
B.4.2. La Cour se prononce dès lors sur l'article 54ter, § 3, alinéa 1er, | B.4.2. Het Hof spreekt zich bijgevolg uit over artikel 54ter, § 3, |
de l'arrêté royal n° 78 relatif à l'exercice des professions de soins | eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 78 betreffende de |
de santé, devenu l'article 153, § 3, alinéa 1er, de la loi coordonnée | uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, dat artikel 153, § 3, |
du 10 mai 2015 relative à l'exercice des professions des soins de | eerste lid, van de gecoördineerde wet van 10 mei 2015 betreffende de |
santé. | uitoefening van de gezondheidszorgberoepen is geworden. |
B.5.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de | B.5.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid |
l'article 54ter, § 3, alinéa 1er, de l'arrêté royal n° 78 | van artikel 54ter, § 3, eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 78 |
(actuellement : l'article 153, § 3, alinéa 1er, de la loi coordonnée | (thans : artikel 153, § 3, eerste lid, van de gecoördineerde wet van |
du 10 mai 2015) avec les articles 10 et 11 de la Constitution lus | 10 mei 2015) met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in |
isolément ou en combinaison avec l'article 23, alinéa 3, 1°, de la | samenhang gelezen met artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet en |
Constitution et avec l'article 6 du Pacte international relatif aux | met artikel 6 van het Internationaal Verdrag inzake economische, |
droits économiques, sociaux et culturels, en ce que cette disposition | sociale en culturele rechten, in zoverre die bepaling van de personen |
exige des personnes qui ne satisfont pas aux conditions de | |
qualification prévues à l'article 24, § 2, alinéa 2, de disposer, pour | die niet voldoen aan de in artikel 24, § 2, tweede lid, gestelde |
continuer leur activité dans les mêmes conditions que les praticiens | kwalificatievoorwaarden eist dat zij, om hun activiteit voort te |
disposant d'un agrément, d'une expérience de trois années à la date du | zetten onder dezelfde voorwaarden als de beoefenaars die over een |
2 juillet 1997, alors que la procédure d'agrément n'est devenue | erkenning beschikken, drie jaar ervaring hebben op datum van 2 juli |
effective que le 1er septembre 2010. | 1997, terwijl de erkenningsprocedure pas op 1 september 2010 effectief |
La question préjudicielle invite la Cour à examiner si la disposition | is geworden. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht na te gaan of de in |
en cause établit une discrimination en ce qu'elle tient uniquement | het geding zijnde bepaling een discriminatie invoert in zoverre zij |
compte de l'expérience professionnelle des personnes intéressées, | uitsluitend rekening houdt met de beroepservaring van de betrokkenen |
antérieure au 2 juillet 1997, de sorte que cette disposition traite | vóór 2 juli 1997, zodat die bepaling « enerzijds, de personen die op |
différemment, « d'une part, les personnes qui disposaient de trois | |
années d'expérience en date du 2 juillet 1997, lesquelles peuvent | datum van 2 juli 1997 over drie jaar ervaring beschikten, die |
bénéficier de droits acquis indépendamment de leur (éventuelle) | verworven rechten kunnen genieten los van hun (eventuele) latere |
expérience ultérieure (entre 1997 et 2010), et, d'autre part, les | ervaring (tussen 1997 en 2010) en, anderzijds, de personen die op |
personnes qui ne disposaient pas de trois années d'expérience en date | |
du 2 juillet 1997, lesquelles ne peuvent pas bénéficier de droits | datum van 2 juli 1997 niet over drie jaar ervaring beschikten, die |
acquis alors qu'elles disposent de trois années d'expérience (voire | geen verworven rechten kunnen genieten terwijl zij op datum van 1 |
davantage) en date du 1er septembre 2010 ». | september 2010 over drie jaar (of zelfs meer) ervaring beschikken » |
verschillend behandelt. | |
B.5.2. Le litige devant le juge a quo concerne des assistants | B.5.2. Het geschil voor de verwijzende rechter betreft |
pharmaceutico-techniques qui travaillent dans des hôpitaux et qui | farmaceutisch-technisch assistenten die in ziekenhuizen werken en die |
sollicitent le bénéfice des droits acquis. | om het voordeel van de verworven rechten verzoeken. |
La Cour limite dès lors son examen à cette profession paramédicale. | Het Hof beperkt zijn onderzoek derhalve tot dat paramedisch beroep. |
B.6.1. L'objectif général de la loi du 19 décembre 1990 était de « | B.6.1. De algemene doelstelling van de wet van 19 december 1990 |
bestond erin « het statuut van de paramedische beroepen in het | |
protéger le statut des professions paramédicales face au grand marché | perspectief van de Europese Eenheidsmarkt te beschermen » (Parl. St., |
européen » (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° 1256/3, p. 10) et de | Kamer, 1989-1990, nr. 1256/3, p. 10) en te waken over de kwaliteit van |
veiller à la qualité des prestations paramédicales. Pour atteindre cet | de paramedische prestaties. Om die doelstelling te bereiken, werd de |
objectif, l'exercice de professions paramédicales a été réservé aux | uitoefening van paramedische beroepen voorbehouden aan de personen die |
personnes qui disposent des qualifications requises. Aux yeux du | over de vereiste kwalificaties beschikken. In de ogen van de wetgever |
législateur, il convenait de garantir que les personnes qui | diende te worden gewaarborgd dat de personen die paramedische |
effectueraient des prestations paramédicales soient compétentes pour | prestaties zouden verrichten, daartoe bekwaam waren en bijgevolg een |
ce faire et aient, dès lors, reçu une formation suffisante. | voldoende opleiding hadden gekregen. |
B.6.2. Au regard de ces objectifs, la loi du 19 décembre 1990 visait à | B.6.2. In het licht van die doelstellingen strekte de wet van 19 |
permettre une participation des représentants des professions | december 1990 ertoe een deelname mogelijk te maken van de |
paramédicales concernées à la procédure d'élaboration des conditions | vertegenwoordigers van de betrokken paramedische beroepen in de |
de qualification, des titres et des prestations relevant de chaque | procedure voor het definiëren van de kwalificatievoorwaarden, titels |
profession paramédicale (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° 1256/3, p. | en prestaties van elk paramedisch beroep (Parl. St., Kamer, 1989-1990, |
10). | nr. 1256/3, p. 10). |
En vertu de l'article 46bis de l'arrêté royal n° 78, la Commission | Op grond van artikel 46bis van het koninklijk besluit nr. 78 werd de |
technique des professions paramédicales était dès lors invitée à | Technische Commissie voor de paramedische beroepen bijgevolg verzocht |
rendre un avis conforme sur, notamment, les arrêtés royaux déterminant | een eensluidend advies uit te brengen over, met name, de koninklijke |
la liste des prestations et les conditions de qualification prévues à | besluiten tot vaststelling van de lijst van de prestaties en |
l'article 23, § 1er, de l'arrêté royal n° 78. Par ailleurs, l'avis du | kwalificatievoorwaarden bepaald in artikel 23, § 1, van het koninklijk |
Conseil national des professions paramédicales était également prévu | besluit nr. 78. Daarnaast was ook voorzien in het advies van de |
dans le cadre de la détermination, par arrêté royal, des titres | Nationale Raad voor de paramedische beroepen in het kader van de |
professionnels sous lesquels les intéressés accomplissent les | vaststelling, bij koninklijk besluit, van de beroepstitels waaronder |
prestations paramédicales (article 23, § 2, de l'arrêté royal n° 78). | de betrokkenen de paramedische prestaties verrichten (artikel 23, § 2, |
van het koninklijk besluit nr. 78). | |
B.6.3. Tel qu'il a été inséré par l'article 16 de la loi du 19 | B.6.3. Zoals ingevoegd bij artikel 16 van de wet van 19 december 1990, |
décembre 1990, en vigueur le 8 janvier 1991, l'article 54ter de | in werking op 8 januari 1991, bepaalde artikel 54ter van het |
l'arrêté royal n° 78, dans sa version initiale, disposait : | koninklijk besluit nr. 78, in de oorspronkelijke versie ervan : |
« § 1er. Les personnes qui ne satisfont pas aux conditions de | |
qualification prévues à l'article 23 mais qui, au moment de la | « § 1. De personen die niet voldoen aan de in artikel 23 gestelde |
publication de la liste des actes techniques de la profession | bekwaamheidseisen maar die, wanneer de lijst van de technische |
paramédicale dont elles relèvent, ont exécuté ces actes pendant au | prestaties voor hun beroep gepubliceerd wordt, sinds minstens drie |
moins trois ans, peuvent continuer les mêmes activités dans les mêmes | jaar tewerkgesteld geweest zijn, mogen dezelfde werkzaamheden blijven |
conditions que les praticiens des professions paramédicales effectuant | verrichten onder dezelfde voorwaarden als de beoefenaars van de |
ces prestations. | paramedische beroepen die zulke prestaties uitvoeren. |
§ 2. Sous peine de perdre le bénéfice de la disposition du § 1er du | § 2. Op straffe van verlies van het voordeel verleend bij de bepaling |
présent article, elles sont tenues de se faire connaître à la | van § 1 van dit artikel, moeten zij zich bij de bevoegde geneeskundige |
commission médicale compétente, au terme d'une procédure fixée par le | commissie bekend maken na een door de Koning vastgestelde procedure; |
Roi; à cette occasion, elles font connaître les activités pour | bij deze gelegenheid vermelden zij de werkzaamheden waarvoor zij het |
lesquelles elles invoquent le bénéfice des droits acquis. La procédure | voordeel van verkregen rechten inroepen. De door de Koning bepaalde |
fixée par le Roi déterminera notamment la manière dont la preuve de | procedure zal onder meer de wijze vaststellen waarop het bewijs van de |
l'exécution des actes visés au § 1er sera rapportée ». | uitvoering van de in § 1 bedoelde handelingen moet worden geleverd ». |
B.6.4. Les travaux préparatoires de la loi du 19 décembre 1990, qui a | B.6.4. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 19 december |
créé le régime transitoire de droits acquis prévu dans l'article 54ter | 1990, die de overgangsregeling van verworven rechten bepaald in |
de l'arrêté royal n° 78, expliquaient que ce régime, qui permettait | artikel 54ter van het koninklijk besluit nr. 78 heeft ingevoerd, werd |
verklaard dat die regeling, die het oorspronkelijk mogelijk maakte af | |
initialement de déroger aux conditions de qualification requises, | te wijken van de opgelegde kwalificatievoorwaarden, geïnspireerd was |
s'inspirait de celui qui avait été prévu auparavant pour les | op die welke voorheen voor de verpleegkundigen werd uitgewerkt (ibid., |
infirmiers (ibid., p. 5) : | p. 5) : |
« Comme il a été fait pour les professions de l'art infirmier, il | « Zoals reeds het geval was voor de verpleegkundige beroepen, moeten |
convient de prendre les dispositions qui permettent d'accorder des | maatregelen worden genomen teneinde verworven rechten te kunnen |
droits acquis aux personnes qui, ne possédant pas les conditions de | toekennen aan de personen die niet voldoen aan de vereiste |
qualification requises, exécutent des actes qui seraient réservés aux | bekwaamheidsvoorwaarden en handelingen verrichten die zijn |
titulaires de professions paramédicales. | voorbehouden aan de houders van een paramedische titel. |
Ces personnes pouvant être actives en dehors des établissements de | Daar die personen hun activiteiten kunnen uitoefenen buiten de |
soins, des cabinets médicaux ou dentaires, il ne peut être exigé | verzorgingsinstellingen en de geneesheer- of tandartspraktijken, kan |
d'elles qu'elles aient travaillé en ces lieux. Il s'impose dès lors de | men niet van hun eisen dat ze op deze plaatsen gewerkt hebben. De |
donner au Roi le pouvoir de fixer la procédure qui permettra | Koning moet bijgevolg gemachtigd worden de procedure vast te stellen |
d'accorder ces droits acquis [...] » (Doc. parl., Sénat, 1988-1989, n° | tot toekenning van deze verworven rechten [...] » (Parl. St., Senaat, |
779/2, p. 14). | 1988-1989, nr. 779/2, p. 14). |
En ce qui concerne ce régime transitoire, il a encore été précisé : | Met betrekking tot die overgangsregeling is voorts gepreciseerd : |
« Selon le Ministre, il est indiqué de donner la possibilité aux | « Volgens de Minister dient aan de personen die hun beroep reeds |
personnes qui exercent leur activité depuis un certain temps, de | gedurende een zekere tijd beoefenen, de mogelijkheid te worden gegeven |
continuer cet exercice. | daarmee door te gaan. |
Le problème se pose notamment pour les kinésithérapeutes, les | Het probleem rijst in het bijzonder voor de kinesitherapeuten, de |
masseurs, les pédicures et les podologues. | masseurs, de pedicures en de beoefenaars van de podologie. |
A cet égard, on pourra s'inspirer de la solution intervenue à l'époque | In dit verband kan verwezen worden naar de oplossing die indertijd |
pour les infirmiers » (ibid., p. 16). | voor de verplegers werd gevonden » (ibid., p. 16). |
B.6.5. Afin de déterminer les activités qui relèvent des professions | B.6.5. Teneinde de activiteiten te bepalen die onder de paramedische |
paramédicales, et qui sont donc réservées à certaines personnes, le | beroepen ressorteren en die dus zijn voorbehouden aan bepaalde |
législateur a confié au Roi le soin, d'une part, d'établir la liste | personen, heeft de wetgever aan de Koning de zorg overgelaten om, |
des professions paramédicales (article 22bis de l'arrêté royal n° 78) | enerzijds, de lijst van de paramedische beroepen vast te stellen |
et d'identifier, pour chaque profession paramédicale, les | (artikel 22bis van het koninklijk besluit nr. 78) en, voor elk |
qualifications, titres et prestations des professions paramédicales | paramedisch beroep, de kwalificaties, titels en prestaties van de |
(article 23 de l'arrêté royal n° 78), et, d'autre part, d'organiser la | paramedische beroepen te bepalen (artikel 23 van het koninklijk |
besluit nr. 78), en, anderzijds, de procedure te regelen met het oog | |
procédure en vue du bénéfice des droits acquis, permettant de déroger | op het verkrijgen van het voordeel van de verworven rechten, waardoor |
aux conditions de qualification de l'article 23 de l'arrêté royal n° | kan worden afgeweken van de kwalificatievoorwaarden van artikel 23 van |
78 (article 54ter, ancien, de l'arrêté royal n° 78). | het koninklijk besluit nr. 78 (vroeger artikel 54ter van het |
koninklijk besluit nr. 78). | |
B.7.1. La loi du 25 janvier 1999 a ensuite inséré, dans l'article 24 | B.7.1. De wet van 25 januari 1999 heeft vervolgens, in artikel 24 van |
de l'arrêté royal n° 78, une exigence d'agrément délivré par le | het koninklijk besluit nr. 78, een vereiste ingevoerd van een |
ministre de la Santé publique pour pouvoir accomplir des prestations | erkenning die door de minister van Volksgezondheid wordt verleend om |
ou exécuter des actes qui relèvent d'une profession paramédicale : | prestaties of handelingen te mogen verrichten die onder een paramedisch beroep ressorteren : |
« Ce sont les commissions médicales qui donneront les avis après avoir | « De adviezen hieromtrent dienen gegeven te worden door de provinciale |
vérifié la conformité de la formation et des titres produits. A | geneeskundige commissies die zullen nagaan of de voorgelegde opleiding |
l'heure actuelle, les commissions médicales provinciales y vont | en titels wel conform zijn. Op dit ogenblik houden deze provinciale |
geneeskundige commissies er elk een eigen interpretatie op na. Het is | |
chacune de leur propre interprétation. Le but poursuivi en instaurant | de bedoeling om, via de erkenning door Volksgezondheid, meer |
cet agrément par la Santé publique est d'arriver à plus d'uniformité | uniformiteit te creëren in deze opleidingen » (Parl. St., Senaat, |
dans ces formations » (Doc. parl., Sénat, 1998-1999, n° 1-1175/3, p. 26). | 1998-1999, nr. 1-1175/3, p. 26). B.7.2. De oorspronkelijke tekst van artikel 54ter van het koninklijk |
B.7.2. Le texte initial de l'article 54ter de l'arrêté royal n° 78 a | besluit nr. 78 werd bijgevolg aangepast en aangevuld opdat een |
dès lors été adapté et complété afin qu'un agrément puisse être | erkenning, bij wijze van overgangsmaatregel, zou kunnen worden |
accordé, à titre de mesure transitoire, aux personnes mentionnées dans | verleend aan de in die bepaling vermelde personen (Parl. St., Kamer, |
cette disposition (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1722/1, p. 70), | 1997-1998, nr. 1722/1, p. 70) en opdat de personen die, in de |
et que puissent être dispensées d'un agrément les personnes qui, dans | overgangsregeling zoals die welke bij de wet van 19 december 1990 was |
le régime transitoire tel qu'il avait été instauré par la loi du 19 | ingevoerd, niet voldoen aan de overeenkomstig artikel 23 van het |
décembre 1990, ne remplissent pas les conditions de qualification | koninklijk besluit nr. 78 opgelegde kwalificatievoorwaarden, zouden |
instaurées conformément à l'article 23 de l'arrêté royal n° 78 : | kunnen worden vrijgesteld van een erkenning : |
« Le texte français et le texte néerlandais ont été mis en concordance | « De Nederlandse en de Franse tekst zijn op elkaar afgestemd en er |
et il y est référé clairement tant aux prestations techniques, qu'aux | wordt duidelijk verwezen naar zowel de technische prestaties als naar |
actes confiés. Les demandes pour obtenir les droits acquis doivent | de toevertrouwde handelingen. De aanvragen voor het verkrijgen van de |
être introduites auprès du ministre qui a la Santé publique dans ses | verworven rechten moeten ingediend worden bij de minister tot wiens |
attributions » (ibid., pp. 70-71). | bevoegdheid de Volksgezondheid behoort » (ibid., pp. 70-71). |
B.7.3. Le Roi a dès lors été habilité à déterminer, sur avis du | B.7.3. De Koning is bijgevolg ertoe gemachtigd om, op advies van de |
Conseil national des professions paramédicales, les conditions et les | Nationale Raad voor de paramedische beroepen, de voorwaarden en de |
règles pour l'obtention, le maintien et le retrait de l'agrément | regels te bepalen tot het verkrijgen, het behouden en het intrekken |
(article 24, § 2, alinéa 1er, de l'arrêté royal n° 78, tel qu'il a été | van de erkenning (artikel 24, § 2, eerste lid, van het koninklijk |
remplacé par l'article 177 de la loi du 25 janvier 1999), ainsi que la | besluit nr. 78, zoals vervangen bij artikel 177 van de wet van 25 |
procédure en vue du bénéfice des droits acquis (article 54ter de | januari 1999), alsook de procedure om de verworven rechten te genieten |
l'arrêté royal n° 78, tel qu'il a été remplacé par l'article 180 de la | (artikel 54ter van het koninklijk besluit nr. 78, zoals vervangen bij |
loi du 25 janvier 1999). | artikel 180 van de wet van 25 januari 1999). |
B.8.1. Il résulte de ce qui précède que, en ce qui concerne les | B.8.1. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat, voor de paramedische |
professions paramédicales, le législateur a habilité le Roi à | beroepen, de wetgever de Koning ertoe heeft gemachtigd de |
déterminer les conditions de qualifications et les listes des | kwalificatievoorwaarden en de lijsten van de prestaties die onder elk |
prestations relevant de chaque profession paramédicale (article 23 de | paramedisch beroep ressorteren, te bepalen (artikel 23 van het |
l'arrêté royal n° 78), et à organiser les conditions et la procédure | koninklijk besluit nr. 78), en de erkenningsvoorwaarden en -procedure |
d'agrément (article 24 de l'arrêté royal n° 78), ainsi que la | te regelen (artikel 24 van het koninklijk besluit nr. 78), alsook de |
procédure en vue du bénéfice des droits acquis (article 54ter de | procedure om de verworven rechten te genieten (artikel 54ter van het |
l'arrêté royal n° 78). | koninklijk besluit nr. 78). |
B.8.2. En ce qui concerne la profession d'assistant | B.8.2. Voor het beroep van farmaceutisch-technisch assistent zijn de |
pharmaceutico-technique, les conditions de qualifications et la liste | kwalificatievoorwaarden en de lijst van de handelingen die onder het |
des actes relevant de la profession ont été établies par l'arrêté | beroep ressorteren, vastgesteld bij het koninklijk besluit van 5 |
royal du 5 février 1997, publié le 2 juillet 1997 et entré en vigueur | februari 1997, bekendgemaakt op 2 juli 1997 en in werking getreden op |
le 12 juillet 1997. | 12 juli 1997. |
La procédure d'agrément ainsi que la procédure en vue du bénéfice des | De erkenningsprocedure en de procedure om het voordeel van de |
droits acquis ont été établies par l'arrêté royal du 18 novembre 2004, | verworven rechten te genieten, zijn vastgesteld bij het koninklijk besluit van 18 november 2004, voor het beroep van |
entré en vigueur, pour la profession d'assistant | farmaceutisch-technisch assistent in werking getreden op 1 september |
pharmaceutico-technique, le 1er septembre 2010. | 2010. |
B.9.1. Initialement, l'article 54ter de l'arrêté royal n° 78, tel | B.9.1. Aanvankelijk voorzag artikel 54ter van het koninklijk besluit |
qu'il a été inséré par la loi du 19 décembre 1990, prévoyait un régime transitoire autorisant les personnes qui ne satisfaisaient pas aux conditions de qualification mais qui, au moment de la publication de la liste des actes techniques de la profession paramédicale dont elles relèvent, avaient exécuté ces actes pendant au moins trois ans, à continuer d'exercer les mêmes activités. La loi prévoyait aussi que le Roi devait fixer une procédure par laquelle les intéressés devaient se faire connaître auprès de la commission médicale compétente et devaient faire connaître les activités pour lesquelles ils invoquaient le bénéfice des droits acquis. B.9.2. Lorsqu'il a créé une exigence d'agrément pour l'exercice des professions paramédicales, le législateur a modifié le régime transitoire. L'article 54ter, § 3, alinéa 1er, en cause, de l'arrêté | nr. 78, zoals ingevoegd bij de wet van 19 december 1990, in een overgangsregeling die de personen die niet voldeden aan de kwalificatievoorwaarden maar op het ogenblik van de bekendmaking van de lijst van de technische handelingen van het paramedisch beroep waartoe zij behoren, die handelingen gedurende minstens drie jaar hadden verricht, toeliet dezelfde activiteiten verder uit te oefenen. De wet voorzag ook erin dat de Koning een procedure moest vaststellen waarmee de betrokkenen zich moesten bekendmaken bij de bevoegde medische commissie en de activiteiten moesten vermelden waarvoor zij het voordeel van de verworven rechten inriepen. B.9.2. Wanneer hij een erkenningsvereiste heeft ingevoerd voor de uitoefening van de paramedische beroepen, heeft de wetgever de overgangsregeling gewijzigd. Het in het geding zijnde artikel 54ter, § 3, eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 78, zoals vervangen bij |
royal n° 78, tel qu'il a été remplacé par la loi du 25 janvier 1999, | de wet van 25 januari 1999, voorziet in een regeling die afwijkt van |
prévoit un régime dérogatoire à l'exigence d'agrément, en faveur des | de erkenningsvereiste, ten behoeve van de personen die niet voldoen |
personnes qui ne satisfont pas aux conditions de qualification mais | aan de kwalificatievoorwaarden maar die, op het ogenblik van de |
qui, au moment de la publication de la liste des prestations ou de la | bekendmaking van de lijst van de prestaties of van de lijst van de |
liste des actes de la profession paramédicale dont elles relèvent, | handelingen van het paramedisch beroep waartoe zij behoren, die |
avaient exécuté ces prestations ou ces actes pendant au moins trois | prestaties of die handelingen gedurende minstens drie jaar hadden |
ans. | verricht. |
Le Roi devait fixer une procédure par laquelle les intéressés devaient | De Koning moest een procedure vaststellen waarmee de betrokkenen zich |
se faire connaître auprès du ministre de la Santé publique et devaient | moesten bekendmaken bij de minister van Volksgezondheid en de |
faire connaître les activités pour lesquelles ils invoquaient le | activiteiten moesten vermelden waarvoor zij het voordeel van de |
bénéfice des droits acquis. Cette procédure n'est toutefois entrée en | verworven rechten inriepen. Die procedure trad evenwel pas op 1 |
vigueur que le 1er septembre 2010 pour la profession d'assistant | september 2010 in werking voor het beroep van farmaceutisch-technisch |
pharmaceutico-technique. | assistent. |
B.9.3. Tout régime transitoire est limité dans le temps et établit une | B.9.3. Elke overgangsregeling is beperkt in de tijd en doet een |
distinction entre les personnes qui peuvent bénéficier de ce régime et | onderscheid ontstaan tussen de personen die die regeling kunnen |
les autres. Le législateur méconnaîtrait l'objectif qu'il s'est | genieten en de anderen. De wetgever zou aan de door hem vooropgestelde |
lui-même fixé, consistant à réserver l'exercice des professions | doelstelling om de uitoefening van de paramedische beroepen voor te |
paramédicales aux personnes qui remplissent les conditions de | behouden aan de personen die aan de opgelegde kwalificatievoorwaarden |
qualification requises, s'il ne prévoyait pas de date finale pour le | voldoen, voorbijgaan indien hij niet voorzag in een einddatum voor de |
régime transitoire prévu à l'article 54ter de l'arrêté royal n° 78. | overgangsregeling waarin artikel 54ter van het koninklijk besluit nr. 78 voorziet. |
En liant la fin du régime transitoire à la date de publication de la | Door het einde van de overgangsregeling te verbinden met de datum van |
liste des prestations ou de la liste des actes de la profession | bekendmaking van de lijst van de prestaties of van de lijst van de |
paramédicale dont elles relèvent, en l'espèce le 2 juillet 1997, le | handelingen van het paramedisch beroep waartoe zij behoren, te dezen 2 |
législateur recourt à un critère de distinction objectif. En effet, à | juli 1997, hanteert de wetgever een objectief criterium van |
partir de la publication de l'arrêté du 5 février 1997, établissant, | onderscheid. Immers, vanaf de bekendmaking van het besluit van 5 |
en exécution des articles 6 et 23 de l'arrêté royal n° 78, la liste | februari 1997, dat ter uitvoering van de artikelen 6 en 23 van het |
des actes de la profession d'assistant pharmaceutico-technique, le | koninklijk besluit nr. 78 de lijst van de handelingen van het beroep |
contenu de cette profession paramédicale est censé pouvoir être connu. | van farmaceutisch-technisch assistent vaststelt, wordt geacht dat de |
B.9.4. C'est en règle au législateur qu'il appartient d'apprécier si | inhoud van dat paramedisch beroep bekend kan zijn. |
un changement législatif doit s'accompagner de mesures transitoires | B.9.4. Het staat in beginsel aan de wetgever te beoordelen of een |
afin de tenir compte des attentes légitimes des personnes concernées | wetswijziging moet samengaan met overgangsmaatregelen teneinde |
et c'est à lui qu'il revient de déterminer à quelles conditions et | rekening te houden met de rechtmatige verwachtingen van de betrokken |
dans quels délais il pourra être dérogé aux dispositions nouvelles au | personen en het komt hem toe te bepalen onder welke voorwaarden en |
bénéfice de ces personnes. | binnen welke termijnen in het voordeel van die personen van de nieuwe |
bepalingen zal kunnen worden afgeweken. | |
B.9.5. Il ne relève pas de la compétence de la Cour d'apprécier si le | B.9.5. Het behoort niet tot de bevoegdheid van het Hof te beoordelen |
Roi a excédé Ses pouvoirs en tardant à exécuter les dispositions que | of de Koning Zijn bevoegdheden heeft overschreden door te dralen met |
le législateur a introduites, en 1990 et en 1999, dans l'arrêté royal | de uitvoering van de bepalingen die de wetgever in 1990 en in 1999 |
heeft ingevoerd in het koninklijk besluit nr. 78. Het staat het Hof | |
n° 78. Il lui appartient seulement de juger si, en fixant en référence | enkel te oordelen of de wetgever, door, met verwijzing naar de datum |
à la date de publication, le 2 juillet 1997, de la liste des actes de | van bekendmaking, 2 juli 1997, van de lijst van de handelingen van het |
la profession paramédicale d'assistant pharmaceutico-technique, par la | paramedisch beroep van farmaceutisch-technisch assistent, bij de wet |
loi du 25 janvier 1999 entrée en vigueur le 18 août 2009 pour la | van 25 januari 1999, in werking getreden op 18 augustus 2009 voor het |
profession d'assistant pharmaceutico-technique, la date à laquelle les | beroep van farmaceutisch-technisch assistent, de datum vast te stellen |
personnes intéressées doivent avoir exercé leur profession | waarop de betrokkenen hun paramedisch beroep gedurende drie jaar |
paramédicale pendant trois ans, le législateur a porté une atteinte | moeten hebben uitgeoefend, op onevenredige wijze afbreuk heeft gedaan |
disproportionnée aux attentes légitimes de cette catégorie de | aan de rechtmatige verwachtingen van die categorie van personen. |
personnes. B.9.6. La possibilité pour le Roi de fixer pour chaque profession | B.9.6. De mogelijkheid voor de Koning om voor elk paramedisch beroep |
paramédicale les prestations, conditions de qualification et titres | de prestaties, kwalificatievoorwaarden en beroepstitels vast te |
professionnels figure à l'article 23 de l'arrêté royal n° 78, et la | stellen, is opgenomen in artikel 23 van het koninklijk besluit nr. 78 |
dérogation permise au bénéfice des personnes justifiant d'une | en de afwijking die is toegestaan ten behoeve van de personen die doen |
blijken van een tewerkstelling gedurende drie jaar, was geformuleerd | |
occupation de trois ans était formulée à l'article 54ter, inséré par | in artikel 54ter, ingevoegd bij de wet van 19 december 1990 en |
la loi du 19 décembre 1990 et remplacé par la loi du 25 janvier 1999. | vervangen bij de wet van 25 januari 1999. Die bepalingen zijn echter |
Toutefois, ces dispositions sont restées sans effet tant que n'étaient | zonder uitwerking gebleven zolang de kwalificatievoorwaarden voor de |
pas arrêtées les conditions de qualification requises pour l'exercice | uitoefening van het beroep van farmaceutisch-technisch assistent en de |
de la profession d'assistant pharmaceutico-technique et la liste des | lijst van de handelingen waarmee die laatste door een apotheker kan |
actes dont celui-ci peut être chargé par un pharmacien - ce qui fut | worden belast, niet waren vastgesteld - hetgeen is gebeurd bij het |
fait par l'arrêté royal du 5 février 1997 - et tant que n'était pas | koninklijk besluit van 5 februari 1997 - en zolang geen procedure was |
organisée la procédure permettant de solliciter le bénéfice des droits | geregeld om het voordeel van de verworven rechten aan te vragen - |
hetgeen, voor het beroep van farmaceutisch-technisch assistent, is | |
acquis - ce qui fut fait par l'arrêté royal du 18 novembre 2004, entré | gebeurd bij het koninklijk besluit van 18 november 2004, in werking |
en vigueur le 1er septembre 2010, pour la profession d'assistant | |
pharmaceutico-technique. | getreden op 1 september 2010. |
B.9.7. Il peut se concevoir que le législateur refuse de prendre en | B.9.7. Het is denkbaar dat de wetgever weigert rekening te houden met |
considération les personnes qui ne remplissaient pas les conditions de | de personen die niet voldeden aan de opgelegde kwalificatievoorwaarden |
qualification requises et qui auraient été engagées postérieurement à | en na de inwerkingtreding van het koninklijk besluit van 5 februari |
l'entrée en vigueur de l'arrêté royal du 5 février 1997 puisque | 1997 in dienst zouden zijn genomen, aangezien dat besluit de lijst |
celui-ci établissait la liste des actes relevant de la profession | vaststelde van de handelingen die ressorteren onder het beroep van |
d'assistant pharmaceutico-technique et énumérait les conditions de | farmaceutisch-technisch assistent en de kwalificatievoorwaarden |
qualification requises pour les accomplir. | opsomde om die te mogen verrichten. |
Mais en exigeant que l'occupation remonte à trois ans à partir du 2 | Door te eisen dat de tewerkstelling teruggaat tot drie jaar te rekenen |
juillet 1997 - alors que l'arrêté du 5 février 1997 ne sera en vigueur | vanaf 2 juli 1997 - terwijl het besluit van 5 februari 1997 pas op 12 |
que le 12 juillet 1997 -, c'est-à-dire à une période où il n'était pas | juli 1997 in werking zal treden -, dat wil zeggen in een periode |
possible de connaître le contenu exact de la profession d'assistant | waarin het niet mogelijk was de precieze inhoud van het beroep van |
pharmaceutico-technique, et où aucune procédure n'était offerte aux | farmaceutisch-technisch assistent te kennen en waarin de betrokkenen |
intéressés pour qu'ils puissent s'assurer qu'ils satisfaisaient à la | geen enkele procedure werd geboden om zich ervan te vergewissen dat |
condition exigée par l'article 54ter, § 3, le législateur a pris une | zij aan de bij artikel 54ter, § 3, opgelegde voorwaarde voldeden, |
mesure qui est de nature à tromper les attentes légitimes des | heeft de wetgever echter een maatregel genomen die afbreuk kon doen |
personnes intéressées. C'est seulement quand elles ont connu le | aan de rechtmatige verwachtingen van de betrokkenen. Pas wanneer zij |
contenu de l'arrêté royal du 5 février 1997 et de son annexe ainsi que | de inhoud van het koninklijk besluit van 5 februari 1997 en van de |
les activités prises en compte et les modalités de la demande de | bijlage ervan kenden, alsook de activiteiten die in aanmerking worden |
bénéfice du régime transitoire et qu'elles ont disposé d'une procédure | genomen en de voorwaarden voor het aanvragen van het voordeel van de |
leur permettant de solliciter le bénéfice des droits acquis que ces | overgangsregeling, en wanneer zij beschikten over een procedure om het |
personnes ont pu décider, en connaissance de cause, soit d'abandonner | voordeel van de verworven rechten aan te vragen, hebben die personen, |
une profession dont l'exercice leur était désormais interdit, soit | met kennis van zaken, kunnen beslissen ofwel om een beroep waarvan de |
d'entreprendre des études pour remplir les conditions de qualification | uitoefening hun voortaan werd verboden, op te geven, ofwel om studies |
énumérées dans l'article 3 de cet arrêté, qui leur permettraient d'en poursuivre l'exercice. Par son caractère rétroactif, la mesure n'est pas proportionnée à l'objectif poursuivi. B.9.8. En outre, contrairement à ce qu'indique la question préjudicielle, il ne peut suffire d'avoir exercé pendant trois ans les actes d'assistant pharmaceutico-technique avant le 2 juillet 1997, indépendamment de tout exercice de cette profession après cette date, car, dans ce cas, la mesure pourrait profiter même aux personnes qui n'auraient plus exercé la profession d'assistant pharmaceutico-technique entre 1997 et 2010, ce qui serait incohérent dans une profession où les techniques, méthodes et connaissances évoluent sans cesse. L'application de l'article 54ter est subordonnée à la condition que les personnes exercent encore, au moment de leur demande, les activités pour lesquelles elles en revendiquent le bénéfice. La seule interprétation possible de la disposition en cause a dès lors pour conséquence qu'il faut à la fois justifier d'un exercice des actes relevant de la profession d'assistant pharmaceutico-technique, | aan te vatten teneinde te voldoen aan de in artikel 3 van dat besluit opgesomde kwalificatievoorwaarden, waardoor zij in staat zouden zijn dat beroep verder uit te oefenen. Door het retroactieve karakter ervan is de maatregel niet evenredig met het nagestreefde doel. B.9.8. Bovendien, in tegenstelling tot wat in de prejudiciële vraag wordt aangegeven, kan het niet volstaan om gedurende drie jaar de handelingen van farmaceutisch-technisch assistent vóór 2 juli 1997 te hebben uitgeoefend, los van elke uitoefening van dat beroep na die datum, daar, in dat geval, de maatregel zelfs ten goede zou kunnen komen aan de personen die het beroep van farmaceutisch-technisch assistent tussen 1997 en 2010 niet meer zouden hebben uitgeoefend, hetgeen niet coherent zou zijn in een beroep waar de technieken, methodes en kennis onophoudelijk evolueren. De toepassing van artikel 54ter is afhankelijk van de voorwaarde dat de personen, op het ogenblik van hun aanvraag, nog de activiteiten uitoefenen waarvoor zij het voordeel ervan inroepen. De enige mogelijke interpretatie van de in het geding zijnde bepaling heeft derhalve tot gevolg dat moet worden aangetoond dat de handelingen die ressorteren onder het beroep van farmaceutisch-technisch assistent, gedurende drie jaar werden |
pendant trois ans avant le 2 juillet 1997, et pratiquer encore ces | uitgeoefend vóór 2 juli 1997, en dat bovendien die activiteiten waarop |
activités sur lesquelles porte la demande au moment où celle-ci est | de aanvraag betrekking heeft, nog moeten worden uitgeoefend op het |
introduite, alors même que cette demande ne peut être introduite qu'à | ogenblik dat die aanvraag wordt ingediend, terwijl die aanvraag pas |
partir du 1er septembre 2010, ce qui revient à exiger une expérience | vanaf 1 september 2010 kan worden ingediend, hetgeen erop neerkomt een |
supérieure à seize ans, alors même qu'une expérience utile de trois | ervaring van meer dan zestien jaar te eisen, terwijl een nuttige |
ans dépasse la durée moyenne des études permettant d'obtenir un | ervaring van drie jaar de gemiddelde duur overschrijdt van de studies |
certificat attestant la formation requise par l'article 3 de l'arrêté | die toelaten een getuigschrift te behalen van de opleiding die bij |
royal du 5 février 1997. | artikel 3 van het koninklijk besluit van 5 februari 1997 is vereist. |
B.9.9.1. Pour le surplus, il convient de souligner que ce n'est que le | B.9.9.1. Voor het overige zij onderstreept dat de overgangsregeling, |
1er septembre 2010, date de l'entrée en vigueur de l'arrêté royal | zoals die bij de in het geding zijnde bepaling is vastgesteld, pas |
organisant la procédure et détaillant les conditions et modalités de | uitwerking kon hebben op 1 september 2010, datum van inwerkingtreding |
demande du bénéfice des droits acquis, que le régime transitoire, tel | van het koninklijk besluit dat de procedure regelt en de voorwaarden |
qu'il est prévu par la disposition en cause, a été susceptible de | vaststelt voor het aanvragen van het voordeel van de verworven |
sortir ses effets. | rechten. |
C'est dès lors en référence à cette date qu'on peut considérer que | Bijgevolg kan worden beschouwd dat de nuttige ervaring van drie jaar |
l'expérience utile de trois ans peut être exigée. | kan worden geëist met verwijzing naar die datum. |
B.9.9.2. C'est d'ailleurs la date d'entrée en vigueur de la procédure | B.9.9.2. Het is overigens met de datum van inwerkingtreding van de |
permettant de solliciter le bénéfice des droits acquis que le | procedure om het voordeel van de verworven rechten aan te vragen, dat |
législateur a souhaité prendre en compte lorsqu'il a modifié, par | de wetgever rekening heeft willen houden wanneer hij, bij artikel 77 |
l'article 77 de la loi du 17 juillet 2015 portant des dispositions | van de wet van 17 juli 2015 houdende diverse bepalingen inzake |
diverses en matière de santé, l'article 153, § 3, de la loi coordonnée | |
du 10 mai 2015, pour les technologues en imagerie médicale et les | gezondheid, artikel 153, § 3, van de gecoördineerde wet van 10 mei |
technologues de laboratoire médical. | 2015 heeft gewijzigd voor de technologen medische beeldvorming en de |
technologen medisch laboratorium. | |
Cette modification a été justifiée par des considérations liées, | Die wijziging is verantwoord door overwegingen in verband met onder |
notamment, à l'écoulement d'une longue durée depuis la publication des | meer het verstrijken van een lange termijn sinds de bekendmaking van |
arrêtés royaux fixant les conditions de qualification pour ces deux | de koninklijke besluiten tot vaststelling van de |
professions (Doc. parl., Chambre, 2014-2015, DOC 54-1161/001, pp. 61-62). | kwalificatievoorwaarden voor beide beroepen (Parl. St., Kamer, 2014-2015, DOC 54-1161/001, pp. 61-62). |
Ces considérations sont transposables à la profession d'assistant | Die overwegingen kunnen worden getransponeerd naar het beroep van |
pharmaceutico-technique. | farmaceutisch-technisch assistent. |
B.10. Il s'ensuit que la question préjudicielle appelle une réponse | B.10. Hieruit vloeit voort dat de prejudiciële vraag bevestigend dient |
affirmative. | te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 54ter, § 3, alinéa 1er, de l'arrêté royal n° 78 du 10 | Artikel 54ter, § 3, eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 78 van |
novembre 1967 relatif à l'exercice des professions des soins de santé | 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de |
(actuellement : l'article 153, § 3, alinéa 1er, de la loi relative à | gezondheidszorgberoepen (thans : artikel 153, § 3, eerste lid, van de |
l'exercice des professions des soins de santé, coordonnée le 10 mai | wet betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, |
2015) viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il exige | gecoördineerd op 10 mei 2015) schendt de artikelen 10 en 11 van de |
des assistants pharmaceutico-techniques qui ne satisfont pas aux | Grondwet in zoverre het van de farmaceutisch-technisch assistenten die |
conditions de qualification prévues à l'article 23 du même arrêté | niet voldoen aan de kwalificatievoorwaarden bepaald in artikel 23 van |
qu'ils aient exécuté les prestations ou actes de leur profession | hetzelfde besluit, eist dat zij de prestaties of handelingen van hun |
paramédicale pendant au moins trois ans à la date du 2 juillet 1997 et | paramedisch beroep hebben verricht gedurende minstens drie jaar op |
non à la date du 1er septembre 2010. | datum van 2 juli 1997 en niet op datum van 1 september 2010. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 30 juin 2016. | op 30 juni 2016. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
J. Spreutels | J. Spreutels |