Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 112/2016 du 14 juillet 2016 Numéro du rôle : 6352 En cause : le recours en annulation des articles 7 et 8 de la loi du 18 décembre 2015 « en matière d'assimilation d'une période de non-activité de certains membres de la La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 112/2016 du 14 juillet 2016 Numéro du rôle : 6352 En cause : le recours en annulation des articles 7 et 8 de la loi du 18 décembre 2015 « en matière d'assimilation d'une période de non-activité de certains membres de la La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 112/2016 van 14 juli 2016 Rolnummer : 6352 In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 7 en 8 van de wet van 18 december 2015 « betreffende de assimilatie van een periode van non-activiteit van bepaalde le Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 112/2016 du 14 juillet 2016 Uittreksel uit arrest nr. 112/2016 van 14 juli 2016
Numéro du rôle : 6352 Rolnummer : 6352
En cause : le recours en annulation des articles 7 et 8 de la loi du In zake : het beroep tot vernietiging van de artikelen 7 en 8 van de
18 décembre 2015 « en matière d'assimilation d'une période de wet van 18 december 2015 « betreffende de assimilatie van een periode
non-activité de certains membres de la police intégrée pour la van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde politie
voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te vertrekken,
condition de carrière pour partir en pension anticipée, en matière de betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke sector,
cumul avec une pension du secteur public, en matière de revenu garanti betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en betreffende de
aux personnes âgées, et en matière de pensions du personnel navigant pensioenen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart »,
de l'aviation civile », introduit par J.-P. C. et autres. ingesteld door J.-P. C. en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 5 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 5 februari
février 2016 et parvenue au greffe le 8 février 2016, un recours en 2016 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 8
februari 2016, is beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen 7
annulation des articles 7 et 8 de la loi du 18 décembre 2015 « en en 8 van de wet van 18 december 2015 « betreffende de assimilatie van
matière d'assimilation d'une période de non-activité de certains een periode van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde
membres de la police intégrée pour la condition de carrière pour politie voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te
partir en pension anticipée, en matière de cumul avec une pension du vertrekken, betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke
secteur public, en matière de revenu garanti aux personnes âgées, et sector, betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en
en matière de pensions du personnel navigant de l'aviation civile » betreffende de pensioenen van het vliegend personeel van de
burgerlijke luchtvaart » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van
(publiée au Moniteur belge du 24 décembre 2015) a été introduit par 24 december 2015) door J.-P. C., D.M. en F.S., bijgestaan en
J.-P. C., D.M. et F.S., assistés et représentés par Me P. Vande vertegenwoordigd door Mr. P. Vande Casteele, advocaat bij de balie te
Casteele, avocat au barreau d'Anvers. Antwerpen.
Par la même requête, les parties requérantes demandent également la Bij hetzelfde verzoekschrift vorderen de verzoekende partijen eveneens
suspension des mêmes dispositions légales. Par l'arrêt n° 54/2016 du de schorsing van dezelfde wetsbepalingen. Bij het arrest nr. 54/2016
21 avril 2016, publié au Moniteur belge du 25 avril 2016, la Cour a van 21 april 2016, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 25
suspendu ces dispositions légales. april 2016, heeft het Hof die wetsbepalingen geschorst.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions attaquées Ten aanzien van de bestreden bepalingen
B.1.1. Le recours en annulation vise les articles 7 et 8 de la loi du B.1.1. Het beroep tot vernietiging beoogt de artikelen 7 en 8 van de
18 décembre 2015 « en matière d'assimilation d'une période de wet van 18 december 2015 « betreffende de assimilatie van een periode
non-activité de certains membres de la police intégrée pour la van non-activiteit van bepaalde leden van de geïntegreerde politie
condition de carrière pour partir en pension anticipée, en matière de voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd pensioen te vertrekken,
cumul avec une pension du secteur public, en matière de revenu garanti betreffende de cumulatie met een pensioen van de publieke sector,
aux personnes âgées, et en matière de pensions du personnel navigant betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden en betreffende de
de l'aviation civile ». pensioenen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart ».
B.1.2. L'article 7 attaqué dispose : B.1.2. Het bestreden artikel 7 bepaalt :
« Dans l'article 81 de la loi-programme du 28 juin 2013, le a), « In artikel 81 van de programmawet van 28 juni 2013 wordt de bepaling
partiellement annulé par l'arrêt n° 158/2014 du 30 octobre 2014 de la onder a), gedeeltelijk vernietigd door het arrest nr. 158/2014 van 30
Cour constitutionnelle, est remplacé par ce qui suit : oktober 2014 van het Grondwettelijk Hof, vervangen als volgt :
a) les pensions de retraite accordées aux personnes qui ont été mises ' a) een rustpensioen toegekend aan een persoon die vóór de leeftijd
d'office à la retraite avant 65 ans pour cause de limite d'âge; ». van 65 jaar ambtshalve op rust werd gesteld wegens leeftijdsgrens; '
L'article 8 attaqué dispose que cet article produit ses effets le 1er ». Het bestreden artikel 8 bepaalt dat dat artikel uitwerking heeft met
janvier 2013. ingang van 1 januari 2013.
B.2.1. En vertu de l'article 80 de la loi-programme du 28 juin 2013, B.2.1. Krachtens artikel 80 van de programmawet van 28 juni 2013
les travailleurs du secteur public admis à la retraite avant l'âge de kunnen de werknemers van de overheidssector die vóór de leeftijd van
65 ans et qui ne comptent pas une carrière d'au moins 45 années 65 jaar tot het rustpensioen zijn toegelaten en die geen loopbaan van
civiles peuvent cumuler leur pension de retraite avec des revenus ten minste 45 kalenderjaren tellen, hun rustpensioen cumuleren met
professionnels ne dépassant pas 7 570,00 euros, 6 056,01 euros ou 7 beroepsinkomsten die 7 570,00 euro, 6 056,01 euro of 7 570,00 euro
570,00 euros (montants non indexés) selon qu'ils sont obtenus (niet-geïndexeerde bedragen) niet overschrijden naargelang zij
respectivement en tant que travailleur salarié, en tant que respectievelijk worden verkregen als werknemer, als zelfstandige of
travailleur indépendant ou qu'ils sont tirés de l'exercice d'une autre worden gehaald uit de uitoefening van een andere activiteit of van een
activité ou d'un autre mandat, charge ou office. Ces plafonds sont ander mandaat, een ander ambt of een andere post. Die maximumbedragen
valables jusqu'à ce que la personne concernée atteigne l'âge de 65 gelden tot de betrokken persoon de leeftijd van 65 jaar bereikt. Na
ans. Au-delà de cet âge, la pension de retraite peut être cumulée avec die leeftijd kan het rustpensioen zonder beperking met
des revenus professionnels sans limitation. beroepsinkomsten worden gecumuleerd.
B.2.2. Voor drie categorieën van gerechtigden op een rustpensioen vóór
B.2.2. L'article 81 de la loi-programme du 28 juin 2013 prévoit, pour de leeftijd van 65 jaar voorziet artikel 81 van de programmawet van 28
trois catégories de bénéficiaires d'une pension de retraite avant juni 2013 in een gunstigere regeling voor de cumulatie met
l'âge de 65 ans, un régime plus favorable de cumul avec des revenus beroepsinkomsten. Voor die categorieën zijn het de hogere
professionnels. Pour ces catégories, ce sont des plafonds plus élevés, maximumbedragen, vastgelegd op, naar gelang van het geval, 21 865,23
fixés à, selon les cas, 21 865,23 euros, 17 492,17 euros ou 21 865,23 euro, 17 492,17 euro of 21 865,23 euro (niet-geïndexeerde bedragen),
euros (montants non indexés), qui s'appliquent. die van toepassing zijn.
B.3.1. L'article 81 de la loi-programme du 28 juin 2013, dans la B.3.1. Artikel 81 van de programmawet van 28 juni 2013, in de redactie
rédaction qui était la sienne lorsqu'il a fait l'objet du recours ervan die gold wanneer het het voorwerp heeft uitgemaakt van het
ayant donné lieu à l'arrêt n° 158/2014 du 30 octobre 2014, disposait : beroep dat tot het arrest nr. 158/2014 van 30 oktober 2014 heeft
« Pour les pensions visées ci-après, les montants limites à prendre en geleid, bepaalde : « Voor de volgende pensioenen zijn de in aanmerking te nemen
considération sont ceux visés à l'article 78 et les revenus grensbedragen deze bedoeld in artikel 78 en zijn de beroepsinkomsten
professionnels sont ceux afférents à ces mêmes années : deze die betrekking hebben op dezelfde jaren :
a) les pensions de retraite accordées aux personnes qui ont été mises a) een rustpensioen toegekend aan een persoon die om een andere reden
d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans pour une raison autre que dan lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar
l'inaptitude physique; ambtshalve op rust gesteld werd;
[...] ». [...] ».
B.3.2. Par son arrêt n° 158/2014, la Cour a annulé, dans cette B.3.2. Bij zijn arrest nr. 158/2014 heeft het Hof in die bepaling de
disposition, les mots « pour une raison autre que l'inaptitude woorden « om een andere reden dan lichamelijke ongeschiktheid »
physique ». vernietigd.
B.3.3. L'article 7 attaqué insère, dans cet article, à la place des B.3.3. Het bestreden artikel 7 voegt in dat artikel, in plaats van de
mots annulés par l'arrêt n° 158/2014, les mots « pour cause de limite bij het arrest nr. 158/2014 vernietigde woorden, de woorden « wegens
d'âge ». leeftijdsgrens » in.
B.4.1. L'exposé des motifs relatif aux dispositions attaquées indique B.4.1. In de memorie van toelichting met betrekking tot de bestreden
: bepalingen wordt vermeld :
« Le but de l'article 7 est donc de revenir à la situation existante « Het doel van artikel 7 is dus om terug te komen tot de situatie
avant l'arrêt de la Cour, mais sur la base d'un article 81, a) rédigé zoals deze bestond vóór het arrest van het Hof, maar op basis van een
autrement et visant cette fois expressément et uniquement les anders opgesteld artikel 81, a) dat deze keer uitdrukkelijk en alleen
personnes pensionnées pour limite d'âge. de personen gepensioneerd wegens leeftijdsgrens beoogt.
[...] [...]
S'agissant de rétablir une situation telle qu'elle doit être dès son Gezien het gaat om een situatie die moet rechtgezet worden vanaf het
origine, cette section produit ses effets à la date de l'entrée en begin ervan, heeft deze afdeling uitwerking vanaf de datum van
vigueur de l'article 81 précité, à savoir le 1er janvier 2013 » (Doc. inwerkingtreding van voormeld artikel 81, met name 1 januari 2013 »
parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1502/001, p. 11). (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1502/001, p. 11).
B.4.2. Dans son avis relatif à ces dispositions alors en projet, la B.4.2. In haar advies met betrekking tot die toen in ontwerp zijnde
section de législation du Conseil d'Etat observe : bepalingen merkt de afdeling wetgeving van de Raad van State op :
« Même si la formulation est différente, la disposition en projet est « De formulering is weliswaar verschillend maar de ontworpen bepaling
sur le fond identique à celle annulée par la Cour constitutionnelle. is inhoudelijk identiek aan de bepaling die door het Grondwettelijk
[...] Hof is vernietigd. [...]
[...] [...]
Par ailleurs, le commentaire de l'article n'avance aucun élément Voorts brengt de bespreking van het artikel geen enkel nieuw gegeven
nouveau susceptible de modifier le jugement d'inconstitutionnalité. naar voren op basis waarvan het oordeel inzake de ongrondwettigheid
[...] zou kunnen worden herzien. [...]
Dans ces conditions, en rétablissant la disposition annulée, la loi en Daar de ontworpen wet de vernietigde bepaling herstelt, gaat ze
projet méconnaît l'autorité de la chose jugée par la Cour bijgevolg voorbij aan het gezag van hetgeen het Grondwettelijk Hof
constitutionnelle, et s'expose non seulement à une nouvelle gewezen heeft, en loopt ze het risico op een nieuwe vernietiging en
annulation, mais également à une suspension sur la base de l'article bovendien op een schorsing op grond van artikel 20, 2°, van de
20, 2°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 ' sur la Cour bijzondere wet van 6 januari 1989 ' op het Grondwettelijk Hof ',
constitutionnelle ', en vertu duquel, à la demande d'une partie krachtens welke bepaling het Hof een wet op vordering van een
requérante, la Cour peut suspendre une loi si celle-ci est identique verzoekende partij kan schorsen indien die wet identiek is met of
ou similaire à une norme déjà annulée par la Cour constitutionnelle » sterk gelijkt op een reeds door het Grondwettelijk Hof vernietigde
(ibid., pp. 41-42). norm » (ibid., pp. 41-42).
B.5.1. Les travailleurs du secteur public qui ont été mis d'office à B.5.1. De werknemers van de overheidssector die vóór de leeftijd van
la retraite avant l'âge de 65 ans sont soit des personnes, appartenant 65 jaar ambtshalve op rust zijn gesteld, zijn ofwel tot alle
à toutes les catégories de fonctionnaires, mises d'office à la categorieën van ambtenaren behorende personen die wegens lichamelijke
retraite pour inaptitude physique, soit des militaires pour lesquels ongeschiktheid ambtshalve op rust zijn gesteld, ofwel militairen voor
la loi prévoit une mise à la retraite à un âge antérieur à 65 ans. wie de wet voorziet in een opruststelling op een leeftijd vóór 65
B.5.2. La disposition attaquée, qui réserve l'avantage du cumul de la jaar. B.5.2. De bestreden bepaling, die het voordeel van de cumulatie van
pension avec un revenu professionnel dans la limite du plafond le plus het pensioen met een beroepsinkomen binnen de grenzen van het hoogste
élevé aux personnes mises d'office à la retraite pour cause de limite maximumbedrag voorbehoudt aan de personen die wegens leeftijdsgrens
d'âge, est donc similaire à la disposition, annulée par la Cour par ambtshalve op rust worden gesteld, is dus soortgelijk met de door het
son arrêt n° 158/2014, qui excluait du même avantage les personnes Hof bij zijn arrest nr. 158/2014 vernietigde bepaling, die de personen
mises d'office à la retraite pour raison d'inaptitude physique. die om reden van lichamelijke ongeschiktheid ambtshalve op rust worden
Quant aux premier et deuxième moyens gesteld, van hetzelfde voordeel uitsloot.
Ten aanzien van het eerste en het tweede middel
B.6.1. Les parties requérantes prennent un premier moyen de la B.6.1. De verzoekende partijen leiden een eerste middel af uit de
violation, par les dispositions attaquées, des articles 10, 11 et 23 schending, door de bestreden bepalingen, van de artikelen 10, 11 en 23
de la Constitution. Elles reprochent à ces dispositions d'opérer une van de Grondwet. Zij verwijten die bepalingen dat zij een verschil in
différence de traitement au détriment des personnes qui ont été mises behandeling doorvoeren ten nadele van de personen die wegens
d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans pour motif d'inaptitude lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op
physique. rust werden gesteld.
B.6.2. Elles prennent un deuxième moyen de la violation, par les mêmes B.6.2. Zij leiden een tweede middel af uit de schending, door dezelfde
dispositions, des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en bepalingen, van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang
combinaison avec le principe général de l'autorité de la chose jugée, gelezen met het algemeen beginsel van het gezag van gewijsde, zoals
tel qu'il est confirmé par l'article 9 de la loi spéciale du 6 janvier het is bekrachtigd bij artikel 9 van de bijzondere wet van 6 januari
1989 sur la Cour constitutionnelle. Elles font grief au législateur 1989 op het Grondwettelijk Hof. Zij verwijten de wetgever dat hij het
d'avoir méconnu l'autorité de la chose jugée qui s'attache à l'arrêt gezag van gewijsde dat is verbonden aan het arrest nr. 158/2014 van 30
n° 158/2014 du 30 octobre 2014 de la Cour. oktober 2014 van het Hof heeft geschonden.
B.7. Le critère tiré du motif de la mise à la retraite anticipée est B.7. Het criterium dat is afgeleid uit de reden van de vervroegde
objectif. La Cour doit encore examiner si ce critère est pertinent. opruststelling is objectief. Het Hof dient nog te onderzoeken of dat
Les deux catégories de personnes mises à la retraite d'office avant criterium relevant is.
l'âge de 65 ans se trouvent dans une situation semblable dans la Beide categorieën van personen die vóór de leeftijd van 65 jaar
mesure où elles sont retraitées, pour une raison indépendante de leur ambtshalve op rust worden gesteld bevinden zich in een soortgelijke
volonté, à un âge auquel les autres agents peuvent encore travailler situatie in zoverre zij, om een reden die onafhankelijk is van hun
et jouir des revenus de leur travail. Par ailleurs, ces deux wil, op rust worden gesteld op een leeftijd waarop de andere
catégories de personnes sont autorisées à exercer, en cumul avec leur ambtenaren nog kunnen werken en nog de inkomsten van hun arbeid kunnen
pension de retraite, une activité leur procurant un revenu genieten. Daarenboven mogen die beide categorieën van personen, in
professionnel ne dépassant pas certains plafonds. Enfin, ces deux cumulatie met hun rustpensioen, een activiteit uitoefenen die hun een
beroepsinkomen verschaft dat bepaalde plafonds niet overschrijdt. Ten
catégories de personnes se voient appliquer, pour les années slotte wordt op die beide categorieën van personen, voor de jaren na
postérieures à celle au cours de laquelle elles atteignent l'âge de 65 het jaar waarin zij de leeftijd van 65 jaar bereiken, dezelfde
ans, le même régime en ce qui concerne les possibilités de cumul de la regeling toegepast wat betreft de mogelijkheden inzake cumulatie van
pension de retraite avec un revenu professionnel. het rustpensioen met een beroepsinkomen.
B.8.1. L'exposé des motifs du projet de loi indique, au sujet de B.8.1. In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp wordt, met
l'article 7 attaqué : betrekking tot het bestreden artikel 7, vermeld :
« En effet, permettre au pensionné pour motif de santé de travailler « Immers, de persoon die wegens gezondheidsredenen op pensioen is
dans les limites de revenus plus favorables [...] va à l'encontre de gesteld, toelaten te werken binnen gunstigere inkomensgrenzen [...]
la philosophie qui est la base de l'octroi de ce type de pension qui gaat in tegen de filosofie die de basis vormt van de toekenning van
est censé être accordée prématurément uniquement aux personnes qui ne dit type pensioen dat geacht wordt vroegtijdig te worden toegekend
sont plus capables de travailler pour s'assurer un revenu. enkel aan personen die niet meer in staat zijn om te werken en zo voor
zichzelf een inkomen te verwerven.
De plus, si on devait permettre aux pensionnés pour motif de santé de Temeer, als men aan de gepensioneerden wegens gezondheidsredenen moest
toelaten te kunnen werken binnen deze preferentiële inkomensgrenzen
pouvoir travailler dans ces limites préférentielles de revenus avec met als enige sanctie in het geval van overschrijding een vermindering
pour unique sanction en cas de dépassement une réduction de 10 ou 20 % van het pensioen met 10 of 20 %, zou de situatie van de
de la pension, la situation des pensionnés pour motif de santé serait gepensioneerden wegens gezondheidsredenen veel beter zijn dan die van
bien meilleure que celle des pensionnés qui ont pris une pension de gepensioneerden die met vervroegd pensioen zijn gegaan op basis van
anticipée sur la base de la loi du 15 mai 1984 portant mesures de wet van 15 mei 1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de
d'harmonisation dans les régimes de pensions pour lesquels la limite pensioenregelingen volgens dewelke de inkomensgrens is vastgelegd op 6
est de 6 234 euros comme indépendant ou 7 793 euros comme salarié et 234 euro als zelfstandige of 7 793 euro als werknemer en voor wie de
pour lesquels la sanction en cas de dépassement peut être la sanctie in het geval van overschrijding de volledige opschorting van
suspension totale de la pension. Cette différence de traitement n'est het pensioen kan zijn. Dit verschil in behandeling kan niet worden
pas justifiable » (Doc. parl., Chambre, 2015-2016, DOC 54-1502/001, p. gerechtvaardigd » (Parl. St., Kamer, 2015-2016, DOC 54-1502/001, p.
9). 9).
B.8.2. Ainsi que la Cour l'a jugé par son arrêt n° 158/2014 (B.8), le B.8.2. Zoals het Hof bij zijn arrest nr. 158/2014 (B.8) heeft
critère de l'inaptitude physique n'est pas pertinent pour établir la geoordeeld, is het criterium van de lichamelijke ongeschiktheid niet
relevant om het bekritiseerde verschil in behandeling te vestigen,
différence de traitement critiquée, dès lors que le législateur aangezien de wetgever personen die wegens lichamelijke ongeschiktheid
n'interdit pas aux personnes mises d'office à la pension pour ambtshalve op pensioen worden gesteld, niet verbiedt om, indien zij
inaptitude physique de travailler, si elles en ont la volonté et la daartoe de wil en de mogelijkheid hebben, binnen de grenzen van
possibilité, dans les limites de certains plafonds et que, une fois bepaalde maximumbedragen te werken en aangezien die personen, zodra
l'âge de 65 ans atteint, ces personnes sont autorisées à cumuler leur pension avec un revenu professionnel sans limitation. B.8.3. Dès lors que les personnes mises d'office à la pension pour inaptitude physique sont autorisées à travailler, la circonstance que ce système de la mise à la pension pour inaptitude physique a été créé en vue d'assurer un revenu aux personnes devenues incapables de travailler ne saurait justifier que ces personnes soient soumises à un régime de cumul moins favorable que celui qui est réservé à l'autre catégorie de personnes mises à la pension pour un motif indépendant de leur volonté. B.8.4. Par ailleurs, la situation des personnes mises d'office à la zij de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt, hun pensioen onbeperkt met een beroepsinkomen mogen cumuleren. B.8.3. Aangezien personen die wegens lichamelijke ongeschiktheid ambtshalve op pensioen worden gesteld mogen werken, zou de omstandigheid dat dat systeem van oppensioenstelling wegens lichamelijke ongeschiktheid in het leven is geroepen om aan personen die arbeidsongeschikt zijn geworden een inkomen te verzekeren, niet kunnen verantwoorden dat die personen aan een minder gunstige cumulatieregeling worden onderworpen dan de regeling die is voorbehouden aan de andere categorie van personen die op pensioen worden gesteld om een reden die onafhankelijk is van hun wil. B.8.4. Daarenboven verschilt de situatie van de personen die wegens
retraite avant l'âge de 65 ans pour cause d'inaptitude physique lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op
diffère fondamentalement de la situation des personnes qui bénéficient rust worden gesteld fundamenteel van de situatie van de personen die
d'une pension anticipée, en ce que les premières se voient, en raison een vervroegd pensioen genieten, in zoverre de eersten wegens een
d'un accident de la vie, imposer la pension à un âge auquel elles gebeurtenis in hun leven het pensioen opgelegd krijgen op een leeftijd
avaient prévu d'encore bénéficier des revenus de leur travail, alors waarop zij voorzien hadden dat zij nog de inkomsten van hun arbeid
que les secondes ont choisi de solliciter leur droit à la pension de zouden genieten, terwijl de tweeden ervoor gekozen hebben vervroegd
manière anticipée et l'ont fait en ayant conscience des conséquences hun recht op pensioen op te eisen, waarbij ze zich bewust waren van de
financières liées à ce choix. financiële gevolgen die aan die keuze verbonden zijn.
B.8.5. Enfin, l'exclusion du régime favorable de cumul des agents mis B.8.5. Ten slotte heeft het feit dat de ambtenaren die wegens
d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans pour cause d'inaptitude lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op
physique a en outre des conséquences disproportionnées dès lors que rust worden gesteld, van de gunstige cumulatieregeling worden
ces personnes ne bénéficient pas, par hypothèse, d'une pension uitgesloten, bovendien onevenredige gevolgen aangezien die personen
complète et risquent donc de se trouver dans une situation précaire. per definitie geen volledig pensioen genieten en dus het risico lopen
La circonstance que l'article 4 de la loi attaquée du 18 décembre zich in een kwetsbare situatie te bevinden. De omstandigheid dat
2015, qui modifie l'article 91 de la loi-programme du 28 juin 2013, artikel 4 van de bestreden wet van 18 december 2015, dat artikel 91
permet dorénavant le cumul d'une pension de retraite accordée pour van de programmawet van 28 juni 2013 wijzigt, voortaan de cumulatie
inaptitude physique avec un revenu de remplacement visé à l'article van een rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid met een in
76, 10°, b), d) ou e), a certes pour effet d'atténuer ces conséquences artikel 76, 10°, b), d) of e), bedoeld vervangingsinkomen mogelijk
disproportionnées. Toutefois, dès lors qu'il n'est pas démontré que maakt, heeft weliswaar tot gevolg die onevenredige gevolgen af te
zwakken. Aangezien niet is aangetoond dat alle personen die een
toutes les personnes bénéficiant d'une pension de retraite pour rustpensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid genieten, aan de
inaptitude physique se trouvent dans les conditions requises pour vereisten voldoen om recht te hebben op een dergelijk
avoir droit à un tel revenu de remplacement, elle n'est pas de nature vervangingsinkomen, kan die omstandigheid de onevenredige gevolgen van
à faire disparaître les conséquences disproportionnées de la de bestreden bepaling echter niet doen verdwijnen.
disposition attaquée.
B.9. Le premier moyen est fondé. B.9. Het eerste middel is gegrond.
En conséquence, le deuxième moyen, qui est pris de la violation des Bijgevolg is het tweede middel, dat is afgeleid uit de schending van
articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec le de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het
principe général de l'autorité de la chose jugée, est fondé également. algemeen beginsel van het gezag van gewijsde, eveneens gegrond.
En effet, l'article 7 de la loi attaquée ayant une portée semblable à Aangezien artikel 7 van de bestreden wet een soortgelijke draagwijdte
la disposition annulée par l'arrêt n° 158/2014 et ces deux heeft als de bij het arrest nr. 158/2014 vernietigde bepaling en die
dispositions étant contraires aux articles 10 et 11 de la Constitution twee bepalingen om dezelfde redenen in strijd zijn met de artikelen 10
pour les mêmes motifs, le législateur a, par l'adoption de cet article en 11 van de Grondwet, heeft de wetgever immers, door de aanneming van
7, méconnu l'autorité de chose jugée attachée à l'arrêt n° 158/2014 de dat artikel 7, het gezag van gewijsde dat is verbonden aan het arrest
la Cour. nr. 158/2014 van het Hof geschonden.
B.10. Il y a lieu d'annuler l'article 7 de la loi du 18 décembre 2015 B.10. Artikel 7 van de wet van 18 december 2015 « betreffende de
« en matière d'assimilation d'une période de non-activité de certains assimilatie van een periode van non-activiteit van bepaalde leden van
membres de la police intégrée pour la condition de carrière pour de geïntegreerde politie voor de loopbaanvoorwaarde om met vervroegd
partir en pension anticipée, en matière de cumul avec une pension du pensioen te vertrekken, betreffende de cumulatie met een pensioen van
secteur public, en matière de revenu garanti aux personnes âgées, et de publieke sector, betreffende het gewaarborgd inkomen voor bejaarden
en matière de pensions du personnel navigant de l'aviation civile ». en betreffende de pensioenen van het vliegend personeel van de
burgerlijke luchtvaart » dient te worden vernietigd.
L'article 8 de la même loi étant indissociablement lié à l'article 7, Aangezien artikel 8 van dezelfde wet onlosmakelijk verbonden is met
il y a lieu de l'annuler également. artikel 7, dient het eveneens te worden vernietigd.
B.11. Dès lors que les deux premiers moyens sont fondés, il n'y a pas B.11. Aangezien de eerste twee middelen gegrond zijn, dient het derde
lieu d'examiner le troisième moyen, qui ne pourrait conduire à une middel, dat niet tot een ruimere vernietiging zou kunnen leiden, niet
annulation plus étendue. te worden onderzocht.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
annule les articles 7 et 8 de la loi du 18 décembre 2015 « en matière vernietigt de artikelen 7 en 8 van de wet van 18 december 2015 «
betreffende de assimilatie van een periode van non-activiteit van
d'assimilation d'une période de non-activité de certains membres de la bepaalde leden van de geïntegreerde politie voor de loopbaanvoorwaarde
police intégrée pour la condition de carrière pour partir en pension om met vervroegd pensioen te vertrekken, betreffende de cumulatie met
anticipée, en matière de cumul avec une pension du secteur public, en een pensioen van de publieke sector, betreffende het gewaarborgd
matière de revenu garanti aux personnes âgées, et en matière de inkomen voor bejaarden en betreffende de pensioenen van het vliegend
pensions du personnel navigant de l'aviation civile ». personeel van de burgerlijke luchtvaart ».
Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits,
allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
1989 sur la Cour constitutionnelle, le 14 juillet 2016. het Grondwettelijk Hof, op 14 juli 2016.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^