Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 84/2016 du 2 juin 2016 Numéro du rôle : 6182 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 323 du Code civil, avant son abrogation par l'article 24 de la loi du 1 er juillet 2006 modifiant des dispo La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 84/2016 du 2 juin 2016 Numéro du rôle : 6182 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 323 du Code civil, avant son abrogation par l'article 24 de la loi du 1 er juillet 2006 modifiant des dispo La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 84/2016 van 2 juni 2016 Rolnummer : 6182 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 323 van het Burgerlijk Wetboek, vóór de opheffing ervan bij artikel 24 van de wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de bepa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 84/2016 du 2 juin 2016 Uittreksel uit arrest nr. 84/2016 van 2 juni 2016
Numéro du rôle : 6182 Rolnummer : 6182
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 323 du Code In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 323 van het
civil, avant son abrogation par l'article 24 de la loi du 1er juillet Burgerlijk Wetboek, vóór de opheffing ervan bij artikel 24 van de wet
2006 modifiant des dispositions du Code civil relatives à van 1 juli 2006 tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk
l'établissement de la filiation et aux effets de celle-ci, posée par Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de
la Cour de cassation. gevolgen ervan, gesteld door het Hof van Cassatie.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 19 mars 2015 en cause de N.W. contre M.-J. D., dont Bij arrest van 19 maart 2015 in zake N.W. tegen M.-J. D., waarvan de
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 7 avril 2015, la expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 7 april 2015, heeft
Cour de cassation a posé la question préjudicielle suivante : het Hof van Cassatie de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 323 ancien du Code civil viole-t-il les articles 22 et « Schendt het vroegere artikel 323 van het Burgerlijk Wetboek de
22bis de la Constitution en ce que, lorsque la paternité est établie artikelen 22 en 22bis van de Grondwet in zoverre het, wanneer het
en vertu des articles 315 ou 317 du même code, il interdit à un enfant vaderschap krachtens de artikelen 315 of 317 van hetzelfde Wetboek
de rechercher son père biologique et de faire reconnaître la paternité vaststaat, een kind verbiedt zijn biologische vader te zoeken en diens
de celui-ci par jugement sans avoir préalablement contesté la vaderschap bij vonnis te laten erkennen zonder het vaderschap van de
paternité du mari de sa mère, à moins qu'il ne se trouve dans une des echtgenoot van zijn moeder vooraf te hebben betwist, tenzij het zich
hypothèses de présomption faible de paternité visées à l'article 320 in een van de in artikel 320 van dat Wetboek bedoelde gevallen van een
de ce code ? ». vaag vermoeden van vaderschap bevindt ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Avant son abrogation par l'article 24 de la loi du 1er juillet B.1.1. Vóór de opheffing ervan bij artikel 24 van de wet van 1 juli
2006 modifiant des dispositions du Code civil relatives à 2006 tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek met
l'établissement de la filiation et aux effets de celle-ci, l'article betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de gevolgen ervan,
323 du Code civil disposait : bepaalde artikel 323 van het Burgerlijk Wetboek :
« Lorsque la paternité établie en vertu des articles 315 ou 317 n'est « Wanneer het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315 of 317
pas corroborée par la possession d'état, la paternité d'un autre homme niet bevestigd wordt door het bezit van staat, kan het vaderschap van
que le mari peut être établie par un jugement dans les cas prévus à een andere man dan de echtgenoot bij vonnis worden vastgesteld in de
l'article 320 ». gevallen bepaald in artikel 320 ».
Avant son abrogation par l'article 23 de la loi du 1er juillet 2006 Vóór de opheffing ervan bij artikel 23 van de voormelde wet van 1 juli
précitée, l'article 320 du Code civil disposait : 2006 bepaalde artikel 320 van het Burgerlijk Wetboek :
« Lorsque la paternité établie en vertu des articles 315 ou 317 n'est « Wanneer het vaderschap dat vaststaat krachtens artikel 315 of 317
pas corroborée par la possession d'état, l'enfant peut, sur niet bevestigd wordt door het bezit van staat, kan het kind met
l'autorisation du tribunal de première instance de son domicile, être machtiging van de rechtbank van eerste aanleg van zijn woonplaats,
reconnu par un autre homme que le mari : worden erkend door een andere man dan de echtgenoot :
1° s'il est né 180 jours au moins après la dissolution ou l'annulation 1° ingeval het kind geboren is tenminste 180 dagen na de ontbinding of
du mariage de la mère; de nietigverklaring van het huwelijk van de moeder;
2° s'il est né plus de 300 jours après l'audience d'introduction visée 2° ingeval het kind geboren is meer dan 300 dagen na de
à l'article 1258 du Code judiciaire et qu'un procès-verbal de inleidingszitting bedoeld in artikel 1258 van het Gerechtelijk Wetboek
en geen proces-verbaal van verzoening is opgemaakt, of na de
conciliation n'a pas été établi, ou après l'ordonnance du président beschikking van de voorzitter zitting houdend in kort geding, waarbij
siégeant en référé et autorisant les époux à résider séparément, ou de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke verblijfplaats te
après la déclaration prévue à l'article 1289 du même Code, et moins de betrekken, of na de verklaring bedoeld in artikel 1289 van hetzelfde
180 jours après le rejet définitif de la demande ou depuis la Wetboek, en minder dan 180 dagen na de definitieve afwijzing van de
conciliation des époux; eis of na de verzoening van de echtgenoten;
3° s'il est né plus de trois cents jours après une ordonnance du juge 3° ingeval het kind geboren is meer dan driehonderd dagen na een
de paix rendue en vertu de l'article 223 du présent Code et autorisant beschikking van de vrederechter gegeven krachtens artikel 223 van dit
les époux à résider séparément, et moins de cent quatre-vingts jours Wetboek, waarbij de echtgenoten gemachtigd worden een afzonderlijke
verblijfplaats te betrekken, en minder dan honderdtachtig dagen nadat
depuis que cette mesure a pris fin ou depuis la réunion de fait des aan deze maatregel een einde is gekomen, of nadat de echtgenoten
époux; feitelijk herenigd zijn geweest;
4° si l'enfant est né plus de 300 jours après la date de la séparation 4° ingeval het kind geboren is meer dan 300 dagen na de datum van de
de fait lorsque le divorce a été prononcé en vertu des articles 229, feitelijke scheiding wanneer de echtscheiding is uitgesproken
231 ou 232 ». krachtens de artikelen 229, 231 of 232 ».
B.1.2. L'enfant né pendant le mariage ou dans les 300 jours qui B.1.2. Het kind dat geboren is tijdens het huwelijk of binnen 300
suivent la dissolution ou l'annulation du mariage a pour père le mari dagen na de ontbinding of nietigverklaring van het huwelijk, heeft de
(article 315 du Code civil). echtgenoot tot vader (artikel 315 van het Burgerlijk Wetboek).
B.1.3. La recherche de paternité sur la base de la disposition en B.1.3. Het onderzoek naar het vaderschap, op grond van de in het
cause ne pouvait avoir lieu que lorsque la paternité n'avait pas été geding zijnde bepaling, kon slechts plaatsvinden wanneer het
corroborée par la possession d'état. vaderschap niet door het bezit van staat werd bevestigd.
Par son arrêt n° 122/2011 du 7 juillet 2011, la Cour a dit pour droit Bij zijn arrest nr. 122/2011 van 7 juli 2011 heeft het Hof voor recht
que l'article 323 du Code civil, tel qu'il était en vigueur avant son gezegd dat artikel 323 van het Burgerlijk Wetboek, zoals van kracht
abrogation par l'article 24 de la loi du 1er juillet 2006, viole vóór de opheffing ervan bij artikel 24 van de wet van 1 juli 2006,
l'article 22 de la Constitution. Il ressort des motifs de cet arrêt artikel 22 van de Grondwet schendt. Uit de motieven van dat arrest
que cet article constitue une atteinte disproportionnée au droit au blijkt dat dat artikel een onevenredige aantasting van het recht op
eerbiediging van het privéleven van kinderen vormt wegens het absolute
respect de la vie privée des enfants en raison du caractère absolu de karakter van de voorwaarde met betrekking tot het bezit van staat dat
la condition relative à la possession d'état qui a pour effet que le tot gevolg heeft dat de wetgever in alle omstandigheden de
législateur a, dans toutes les circonstances, fait prévaloir la socioaffectieve werkelijkheid van het vaderschap heeft laten
réalité socio-affective de la paternité sur la réalité biologique, prevaleren op de biologische werkelijkheid, zonder aan de rechter de
sans laisser au juge le pouvoir de tenir compte des faits établis et bevoegdheid te laten om rekening te houden met de vaststaande feiten
de l'intérêt de toutes les parties concernées. en de belangen van alle betrokken partijen.
B.2. La présente question préjudicielle invite la Cour, dans le cadre B.2. Met de onderhavige prejudiciële vraag wordt het Hof, in het kader
de la même affaire, à se prononcer sur la compatibilité de l'article van dezelfde zaak, verzocht zich uit te spreken over de
323 du Code civil, tel qu'il était en vigueur avant son abrogation par bestaanbaarheid van artikel 323 van het Burgerlijk Wetboek, zoals van
l'article 24 de la loi du 1er juillet 2006, avec les articles 22 et kracht vóór de opheffing ervan bij artikel 24 van de wet van 1 juli
22bis de la Constitution en ce que, lorsque la paternité est établie 2006, met de artikelen 22 en 22bis van de Grondwet in zoverre het,
en vertu des articles 315 ou 317 du même Code, il ne permet à un wanneer het vaderschap krachtens de artikelen 315 of 317 van hetzelfde
enfant de faire établir par jugement la paternité d'un autre homme que
le mari de sa mère que dans les cas prévus à l'article 320 de ce Code. Wetboek vaststaat, een kind enkel in de in artikel 320 van dat Wetboek
bedoelde gevallen toestaat het vaderschap van een andere man dan de
echtgenoot van zijn moeder bij vonnis te laten vaststellen.
B.3. L'article 22 de la Constitution dispose : B.3. Artikel 22 van de Grondwet bepaalt :
« Chacun a droit au respect de sa vie privée et familiale, sauf dans « Ieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé-leven en zijn
les cas et conditions fixés par la loi. gezinsleven, behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald.
La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent la De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen de
protection de ce droit ». bescherming van dat recht ».
L'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose Artikel 8 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt
: :
« 1. Toute personne a droit au respect de sa vie privée et familiale, « 1. Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privéleven, zijn
de son domicile et de sa correspondance. gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling.
2. Il ne peut y avoir ingérence d'une autorité publique dans 2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan met betrekking
l'exercice de ce droit que pour autant que cette ingérence est prévue tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien
par la loi et qu'elle constitue une mesure qui, dans une société en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's
démocratique, est nécessaire à la sécurité nationale, à la sûreté lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn
publique, au bien-être économique du pays, à la défense de l'ordre et van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van
à la prévention des infractions pénales, à la protection de la santé strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden,
ou de la morale, ou à la protection des droits et libertés d'autrui ». of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen ».
Le Constituant a recherché la plus grande concordance possible entre De Grondwetgever heeft gestreefd naar een zo groot mogelijke
l'article 22 de la Constitution et l'article 8 de la Convention concordantie tussen artikel 22 van de Grondwet en artikel 8 van het
européenne des droits de l'homme (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° Europees Verdrag voor de rechten van de mens (Parl. St., Kamer,
997/5, p. 2). Les garanties qu'offrent ces deux dispositions forment 1992-1993, nr. 997/5, p. 2). De waarborgen die beide bepalingen
un tout indissociable. bieden, vormen een onlosmakelijk geheel.
B.4. Les règles relatives à la recherche de paternité relèvent de B.4. De regels betreffende het onderzoek naar het vaderschap vallen
l'application de l'article 22 de la Constitution et de l'article 8 de onder de toepassing van artikel 22 van de Grondwet en van artikel 8
la Convention européenne des droits de l'homme. van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
B.5.1. Le droit au respect de la vie privée et familiale, tel qu'il B.5.1. Het recht op eerbiediging van het privéleven en het
est garanti par les dispositions précitées, a pour but essentiel de gezinsleven, zoals het door de voormelde bepalingen wordt gewaarborgd,
protéger les personnes contre les ingérences dans leur vie privée et heeft als essentieel doel de personen te beschermen tegen inmengingen
leur vie familiale. in hun privéleven en hun gezinsleven.
L'article 22, alinéa 1er, de la Constitution et l'article 8 de la Artikel 22, eerste lid, van de Grondwet en artikel 8 van het Europees
Convention européenne des droits de l'homme n'excluent pas une Verdrag voor de rechten van de mens sluiten een overheidsinmenging in
ingérence d'une autorité publique dans le droit au respect de la vie het recht op eerbiediging van het privéleven niet uit, maar vereisen
privée mais ils exigent que cette ingérence soit autorisée par une dat die inmenging wordt toegestaan door een voldoende precieze
disposition législative suffisamment précise, qu'elle corresponde à un wettelijke bepaling, dat zij beantwoordt aan een dwingende
besoin social impérieux et soit proportionnée à l'objectif légitime maatschappelijke behoefte en dat zij evenredig is met de daarmee
qu'elle poursuit. nagestreefde wettige doelstelling.
Ces dispositions engendrent de surcroît l'obligation positive pour Die bepalingen houden voor de overheid bovendien de positieve
l'autorité publique de prendre des mesures qui assurent le respect verplichting in om maatregelen te nemen die een daadwerkelijke
effectif de la vie privée et familiale, même dans la sphère des eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven verzekeren, zelfs
relations entre les individus (CEDH, 27 octobre 1994, Kroon e.a. c. in de sfeer van de onderlinge verhoudingen tussen individuen (EHRM, 27
Pays-Bas, § 31; grande chambre, 12 novembre 2013, Söderman c. Suède, § oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31; grote kamer, 12 november
78). 2013, Söderman t. Zweden, § 78).
B.5.2. Les procédures relatives à l'établissement ou à la contestation B.5.2. De procedures met betrekking tot het vaststellen of betwisten
de paternité concernent la vie privée, parce que la matière de la van de vaderlijke afstamming raken het privéleven, omdat de materie
filiation englobe d'importants aspects de l'identité personnelle d'un van de afstamming belangrijke aspecten van iemands persoonlijke
individu (CEDH, 28 novembre 1984, Rasmussen c. Danemark, § 33; 24 identiteit omvat (EHRM, 28 november 1984, Rasmussen t. Denemarken, §
novembre 2005, Shofman c. Russie, § 30; 12 janvier 2006, Mizzi c. 33; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 30; 12 januari 2006, Mizzi
Malte, § 102; 16 juin 2011, Pascaud c. France, § § 48-49; 21 juin t. Malta, § 102; 16 juni 2011, Pascaud t. Frankrijk, § § 48-49; 21
2011, Kruskovic c. Croatie, § 20; 22 mars 2012, Ahrens c. Allemagne, § juni 2011, Kruskovic. Kroatië, § 20; 22 maart 2012, Ahrens t.
60; 12 février 2013, Krisztissn Barnabsss Tóth c. Hongrie, § 28). Duitsland, § 60; 12 februari 2013, Krisztissn Barnabsss Tóth t.
Hongarije, § 28).
B.5.3. Selon la Cour européenne des droits de l'homme, lorsque le B.5.3. Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens moet de
législateur fixe les règles en matière de filiation, il doit non wetgever, wanneer hij de regels inzake afstamming vaststelt, niet
seulement tenir compte des droits des intéressés, mais aussi de la alleen rekening houden met de rechten van de betrokkenen, maar ook met
nature de ces droits. Lorsqu'est en cause le droit à une identité, de aard van die rechten. Wanneer het gaat om het recht op een
dont relève le droit de connaître son ascendance, un examen approfondi identiteit, waartoe het recht behoort om zijn afstamming te kennen, is
est nécessaire pour peser les intérêts en présence (CEDH, 13 juillet een diepgaande belangenafweging noodzakelijk (EHRM, 13 juli 2006,
2006, Jäggi c. Suisse, § 37; 3 avril 2014, Konstantinidis c. Grèce, § Jäggi t. Zwitserland, § 37; 3 april 2014, Konstantinidis t.
47; 14 janvier 2016, Mandet c. France, § 44). Même si une personne a Griekenland, § 47; 14 januari 2016, Mandet t. Frankrijk, § 44). Zelfs
pu développer sa personnalité sans avoir de certitude quant à indien een persoon zijn persoonlijkheid heeft kunnen uitbouwen zonder
l'identité de son père biologique, il faut admettre que l'intérêt zekerheid te hebben over de identiteit van zijn biologische vader,
qu'un individu peut avoir à connaître son ascendance ne décroît pas moet worden aangenomen dat het belang dat een individu kan hebben om
avec les années, bien au contraire (CEDH, 13 juillet 2006, Jäggi c. zijn afstamming te kennen niet afneemt met de jaren, wel integendeel
Suisse, § 40; 16 juin 2011, Pascaud c. France, § 65). La Cour (EHRM, 13 juli 2006, Jäggi t. Zwitserland, § 40; 16 juni 2011, Pascaud
européenne constate également qu'il ressort d'une étude comparée que t. Frankrijk, § 65). Het Europees Hof stelt eveneens vast dat uit
dans un nombre important d'Etats, l'action de l'enfant en recherche de vergelijkend onderzoek blijkt dat in een belangrijk aantal Staten de
vordering van het kind om het vaderschap te doen vaststellen niet aan
paternité n'est pas soumise à un délai, et que l'on constate une een termijn is gebonden en dat een tendens waarneembaar is om een
tendance à accorder à l'enfant une plus grande protection (CEDH, 20 grotere bescherming toe te kennen aan het kind (EHRM, 20 december
décembre 2007, Phinikaridou c. Chypre, § 58). 2007, Phinikaridou t. Cyprus, § 58).
B.6. Le législateur, lorsqu'il élabore un régime légal qui entraîne B.6. De wetgever beschikt over een appreciatiemarge om bij de
une ingérence de l'autorité publique dans la vie privée, jouit d'une uitwerking van een wettelijke regeling die een overheidsinmenging in
marge d'appréciation pour tenir compte du juste équilibre à ménager het privéleven inhoudt, rekening te houden met een billijk evenwicht
entre les intérêts concurrents de l'individu et de la société dans son tussen de tegenstrijdige belangen van het individu en de samenleving
ensemble (CEDH, 26 mai 1994, Keegan c. Irlande, § 49; 27 octobre 1994, in haar geheel (EHRM, 26 mei 1994, Keegan t. Ierland, § 49; 27 oktober
Kroon et autres c. Pays-Bas, § 31; 2 juin 2005, Znamenskaya c. Russie, 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 31; 2 juni 2005, Znamenskaya t.
§ 28; 24 novembre 2005, Shofman c. Russie, § 34; 20 décembre 2007, Rusland, § 28; 24 november 2005, Shofman t. Rusland, § 34; 20 december
Phinikaridou c. Chypre, § § 51 à 53; 25 février 2014, Ostace c. 2007, Phinikaridou t. Cyprus, § § 51-53; 25 februari 2014, Ostace t.
Roumanie, § 33). Roemenië, § 33).
Cette marge d'appréciation du législateur n'est toutefois pas
illimitée : pour apprécier si une règle législative est compatible Die appreciatiemarge van de wetgever is evenwel niet onbegrensd : om
avec le droit au respect de la vie privée, il convient de vérifier si te oordelen of een wettelijke regeling verenigbaar is met het recht op
le législateur a trouvé un juste équilibre entre tous les droits et eerbiediging van het privéleven, moet worden nagegaan of de wetgever
intérêts en cause. Pour cela, il ne suffit pas que le législateur een billijk evenwicht heeft gevonden tussen alle rechten en belangen
ménage un équilibre entre les intérêts concurrents de l'individu et de die in het geding zijn. Zulks vereist dat de wetgever niet alleen een
la société dans son ensemble mais il doit également ménager un afweging maakt tussen de belangen van het individu tegenover die van
équilibre entre les intérêts contradictoires des personnes concernées de samenleving in haar geheel, maar tevens tussen de tegenstrijdige
(CEDH, 6 juillet 2010, Backlund c. Finlande, § 46), sous peine de belangen van de betrokken personen (EHRM, 6 juli 2010, Backlund t.
prendre une mesure qui ne serait pas proportionnée aux objectifs Finland, § 46), op gevaar af anders een maatregel te nemen die niet
légitimes poursuivis. Cette balance des intérêts doit conduire à ce evenredig is met de nagestreefde wettige doelstellingen. Die
que la réalité biologique et sociale prévale sur une présomption belangenafweging moet ertoe leiden dat de biologische en sociale
werkelijkheid primeert op een wettelijk vermoeden indien dat laatste
légale heurtant de front les faits établis et les voeux des personnes frontaal ingaat tegen de vastgestelde feiten en de wensen van de
concernées, sans réellement profiter à personne (CEDH, 27 octobre betrokkenen, zonder dat het iemand een tastbaar voordeel oplevert
1994, Kroon et autres c. Pays-Bas, § 40; 24 novembre 2005, Shofman c. (EHRM, 27 oktober 1994, Kroon e.a. t. Nederland, § 40; 24 november
Russie, § 44; 12 janvier 2006, Mizzi c. Malte, § 113; 10 octobre 2006, 2005, Shofman t. Rusland, § 44; 12 januari 2006, Mizzi t. Malta, §
Paulik c. Slovaquie, § 46). 113; 10 oktober 2006, Paulik t. Slovakije, § 46).
Même si la présomption légale procure un avantage à une personne, Zelfs indien het wettelijke vermoeden iemand tot voordeel strekt, dan
celui-ci ne saurait justifier en soi que toute recherche de paternité nog kan dat voordeel op zichzelf niet verantwoorden dat elk onderzoek
soit exclue par avance (voy. CEDH, 16 juin 2011, Pascaud c. France, § naar het vaderschap bij voorbaat wordt uitgesloten (zie EHRM, 16 juni
§ 57-69). 2011, Pascaud t. Frankrijk, § § 57-69).
B.7. La disposition en cause s'oppose à ce qu'un enfant, dont la B.7. De in het geding zijnde bepaling staat eraan in de weg dat een
filiation paternelle est présumée en vertu de la loi parce qu'il est kind, van wie de afstamming van vaderszijde krachtens de wet wordt
vermoed omdat het tijdens het huwelijk van zijn moeder is geboren, aan
né durant le mariage de sa mère, demande au juge d'établir sa de rechter vraagt om zijn afstamming vast te stellen ten aanzien van
filiation à l'égard d'un autre homme que le mari de sa mère présenté een andere man dan de echtgenoot van zijn moeder die als zijn
comme son père biologique s'il ne remplit pas l'une des conditions de biologische vader wordt voorgesteld, indien het niet voldoet aan een
l'article 320 du Code civil précité. van de voorwaarden van het voormelde artikel 320 van het Burgerlijk
Cette disposition faisait partie d'une vaste réforme du droit de la Wetboek. Die bepaling maakte deel uit van een uitgebreide hervorming van het
filiation visant, entre autres, à instaurer une égalité de droit entre afstammingsrecht die onder meer ertoe strekte rechtsgelijkheid voor
tous les enfants, prenant notamment la forme de la reconnaissance du alle kinderen in te voeren, met name in de vorm van de toekenning van
droit de tout enfant à l'établissement de sa filiation (Doc. parl., het recht van elk kind op vaststelling van zijn afstamming (Parl. St.,
Sénat, 1977-1978, n° 305-1, pp. 3-4). Le souci du législateur était Senaat, 1977-1978, nr. 305-1, pp. 3-4). De bekommernis van de wetgever
alors de veiller à ce que l'établissement d'une filiation corresponde bestond toen erin erover te waken dat de vaststelling van een
le plus possible à la « réalité biologique », tout en veillant à afstamming zo veel mogelijk met de « biologische werkelijkheid »
éviter les « excès » et à ne pas « sacrifier la parenté overeenstemde, door tevens erover te waken dat « excessen » werden
vermeden en dat « het socio-affectieve ouderschap [niet werd
socio-affective à la vérité biologique » (ibid., pp. 4 et 16). opgeofferd] aan de biologische waarheid » (ibid., pp. 4 en 16).
Bij die hervorming van het afstammingsrecht werd een onderscheid
Cette réforme du droit de la filiation distinguait trois modes gemaakt tussen drie wijzen van vaststelling van de afstamming van
d'établissement de la filiation paternelle (ibid., p. 11) : la « vaderszijde (ibid., p. 11) : het « vermoeden van vaderschap » dat
présomption de paternité » liée au mariage de la mère, la « verband houdt met het huwelijk van de moeder, de « erkenning » en het
reconnaissance » et la « recherche de paternité » - ce qui tend à « onderzoek naar het vaderschap », hetgeen strekt tot de vaststelling
van de afstamming van vaderszijde bij een vonnis.
l'établissement de la filiation paternelle par un jugement. Aangezien hij duidelijk de voorrang gaf aan de eerste van die drie
Privilégiant nettement le premier de ces trois modes d'établissement wijzen van vaststelling van de afstamming van vaderszijde (ibid., pp.
de la filiation paternelle (ibid., pp. 4 et 11; Doc. parl., Chambre, 4 en 11; Parl. St., Kamer, 1985-1986, nr. 378/16, p. 6), sloot de
1985-1986, n° 378/16, p. 6), le législateur excluait en principe la « wetgever in beginsel het « onderzoek naar het vaderschap » uit voor
een kind ten aanzien van wie het vaderschap op grond van het wettelijk
recherche de paternité » d'un enfant dont la paternité était établie vermoeden vaststond. Dat beleid werd verantwoord vanuit de bekommernis
par la présomption légale. Cette politique a été justifiée par le om de « rust der families » te verzekeren, een bekommernis die in een
souci d'assurer la « paix des familles », souci jugé plus important dergelijk geval belangrijker werd geacht dan de « drang naar waarheid
dans un tel cas que le « souci de la vérité » ou le « principe de la » of het « principe van de biologische waarheid » (Parl. St., Senaat,
vérité biologique » (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 305-1, pp. 1977-1978, nr. 305-1, pp. 15-16). Het « onderzoek naar het vaderschap
15-16). La « recherche de paternité » d'un tel enfant devait donc » van een dergelijk kind moest dus uitzonderlijk blijven en enkel
rester exceptionnelle et n'être admise que lorsque la présomption de worden toegestaan wanneer het vermoeden van vaderschap niet werd
paternité n'était pas corroborée par une possession d'état à l'égard bevestigd door een bezit van staat ten aanzien van de echtgenoot van
du mari de la mère et que l'enfant était né 180 jours ou plus après la de moeder en wanneer het kind 180 dagen of meer na de ontbinding van
dissolution du mariage de sa mère ou lorsqu'il était né plus de 300 het huwelijk van zijn moeder was geboren of wanneer het meer dan 300
jours après la séparation de fait de sa mère et du mari de celle-ci dagen na de feitelijke scheiding van zijn moeder en haar echtgenoot
(ibid., p. 15). was geboren (ibid., p. 15).
B.8. Bien que la paix des familles et la sécurité juridique des liens B.8. Hoewel de rust der families en de rechtszekerheid van de
familiaux soient des objectifs légitimes dont le législateur pouvait familiale banden legitieme doelstellingen zijn waarvan de wetgever kon
tenir compte pour empêcher que la recherche de paternité puisse être uitgaan om een onbeperkte mogelijkheid tot onderzoek naar het
exercée sans limitation, le caractère absolu de la condition d'être vaderschap te verhinderen, heeft het absolute karakter van de
dans l'un des cas prévus à l'article 320 du Code civil a pour effet voorwaarde zich te bevinden in één van de in artikel 320 van het
que le législateur fait prévaloir hors ces cas la présomption légale Burgerlijk Wetboek bedoelde gevallen tot gevolg dat de wetgever buiten
de paternité sur la réalité biologique, sans laisser au juge le die gevallen het wettelijk vermoeden van vaderschap heeft laten
pouvoir de tenir compte des faits établis et de l'intérêt de toutes prevaleren op de biologische werkelijkheid, zonder aan de rechter de
bevoegdheid te laten om rekening te houden met de vaststaande feiten
les parties concernées. en de belangen van alle betrokken partijen.
Cette mesure constitue une atteinte disproportionnée au droit au Die maatregel vormt een onevenredige aantasting van het recht op
respect de la vie privée. eerbiediging van het privéleven.
La disposition en cause n'est donc pas compatible avec l'article 22 de la Constitution. De in het geding zijnde bepaling is derhalve niet bestaanbaar met artikel 22 van de Grondwet.
B.9. Il n'est dès lors pas nécessaire de contrôler la disposition en B.9. Het is derhalve niet nodig om de in het geding zijnde bepaling te
cause au regard de l'article 22bis de la Constitution. toetsen aan artikel 22bis van de Grondwet.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 323 du Code civil, tel qu'il était en vigueur avant son Artikel 323 van het Burgerlijk Wetboek, zoals van kracht vóór de
abrogation par l'article 24 de la loi du 1er juillet 2006, viole opheffing ervan bij artikel 24 van de wet van 1 juli 2006, schendt
l'article 22 de la Constitution. artikel 22 van de Grondwet.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 2 juin 2016. op 2 juni 2016.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^