← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 64/2016 du 11 mai 2016 Numéro du rôle : 6204 En cause : la question
préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance
obligatoire de la responsabilité en matière La Cour constitutionnelle, composée
des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 64/2016 du 11 mai 2016 Numéro du rôle : 6204 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière La Cour constitutionnelle, composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 64/2016 van 11 mei 2016 Rolnummer : 6204 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 64/2016 du 11 mai 2016 | Uittreksel uit arrest nr. 64/2016 van 11 mei 2016 |
Numéro du rôle : 6204 | Rolnummer : 6204 |
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 19bis-11, § | In zake : de prejudiciële vraag over artikel 19bis-11, § 2, van de wet |
2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à l'assurance obligatoire de | van 21 november 1989 betreffende de verplichte |
la responsabilité en matière de véhicules automoteurs, posée par le | aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen, gesteld door de |
Tribunal de première instance de Flandre occidentale, division Ypres. | Rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling Ieper. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents E. De Groot et J. Spreutels, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters E. De Groot en J. Spreutels, en de |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. |
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président E. De Groot, | Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter E. De Groot, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 6 mai 2015 en cause de A.-S. G. contre la SA « Axa | Bij vonnis van 6 mei 2015 in zake A.-S. G. tegen de nv « Axa Belgium |
Belgium », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 | », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 mei |
mai 2015, le Tribunal de première instance de Flandre occidentale, | 2015, heeft de Rechtbank van eerste aanleg West-Vlaanderen, afdeling |
division Ypres, a posé la question préjudicielle suivante : | Ieper, de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 19bis-11, § 2 de la loi du 21 novembre 1989 relative à | « Schendt artikel 19bis-11 § 2 van de wet van 21 november 1989 |
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering |
automoteurs, inséré par l'article 7 de la loi du 22 août 2002 - | motorrijtuigen, ingevoegd bij artikel 7 van de wet van 22 augustus |
2002 - op die manier geïnterpreteerd dat de gelijkmatige (' in gelijke | |
interprété en ce sens que la répartition par parts égales de | mate ') verdeling van de schadelast onder de verzekeraars |
l'indemnisation entre les assureurs est opposable aux conducteurs ou | tegenstelbaar is ten aanzien van de bestuurders of eigenaars van een |
propriétaires d'un véhicule qui ont subi un dommage en cas d'accident | voertuig die schade hebben geleden bij een ongeval waarbij het niet |
pour lequel il n'est pas possible de déterminer quel véhicule a causé | mogelijk is om vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft |
l'accident -, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il est établi une différence de traitement qui n'est ni fondée sur un critère objectif ni raisonnablement justifiée et plus précisément entre, d'une part, les conducteurs ou propriétaires d'un véhicule qui ont subi un dommage lors d'un accident pour lequel il n'est pas possible de déterminer quel véhicule a causé l'accident et pour lequel tous les véhicules impliqués dans l'accident ont été identifiés et, d'autre part, les conducteurs ou propriétaires d'un véhicule qui ont subi un dommage lors d'un accident pour lequel il n'est pas possible de déterminer quel véhicule a causé l'accident et pour lequel un ou plusieurs véhicules impliqués dans l'accident n'ont pas été identifiés, alors qu'il ne peut être affirmé que la responsabilité de ces derniers véhicules n'est indubitablement pas | veroorzaakt - de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat een verschil in behandeling in het leven wordt geroepen dat niet op een objectief criterium berust en niet redelijk verantwoord is en meer bepaald tussen enerzijds de bestuurders of eigenaars van een voertuig die schade hebben geleden bij een ongeval waarbij het niet mogelijk is om vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt en waarbij alle bij het ongeval betrokken voertuigen zijn geïdentificeerd en anderzijds de bestuurders of eigenaars van een voertuig die schade hebben geleden bij een ongeval waarbij het niet mogelijk is om vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt en waarbij één of meerdere bij het ongeval betrokken voertuigen niet zijn geïdentificeerd, terwijl van die laatste voertuigen niet kan worden gezegd dat hun aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt |
engagée ? ». | ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition en cause | Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling |
B.1. L'article 19bis-11 de la loi du 21 novembre 1989 relative à | B.1. Artikel 19bis-11 van de wet van 21 november 1989 betreffende de |
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen bepaalt |
automoteurs dispose : | : |
« § 1er. Toute personne lésée peut obtenir du Fonds la réparation des | « § 1. Elke benadeelde kan van het Fonds de vergoeding bekomen van de |
dommages causés par un véhicule automoteur : | schade die door een motorrijtuig is veroorzaakt : |
1°) lorsque l'entreprise d'assurances est déclarée en faillite; | 1°) wanneer de verzekeringsonderneming failliet verklaard is; |
2°) lorsque l'entreprise d'assurances débitrice des indemnités, ayant | 2°) wanneer de vergoedingen verschuldigd zijn door een |
renoncé à l'agrément en Belgique ou y ayant fait l'objet d'une mesure | verzekeringsonderneming, die na afstand of intrekking van de toelating |
de révocation ou d'une décision d'interdiction d'activité en | in België of na het, met toepassing van artikel 71, § § 1, derde lid, |
application de l'article 71, § 1er, alinéa 3 et § 2, de la loi du 9 | en 2, van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle op de |
juillet 1975 relative au contrôle des entreprises d'assurances, est en défaut d'exécuter ses obligations; 3°) lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à ladite réparation en raison d'un cas fortuit exonérant le conducteur du véhicule qui a causé l'accident; 4°) lorsque, en cas de vol, de violence ou de recel, la responsabilité civile à laquelle le véhicule peut donner lieu n'est pas assurée, conformément à l'exclusion légalement permise; 5°) lorsque, dans un délai de trois mois à compter de la date à laquelle elle a présenté à l'entreprise d'assurances du véhicule dont la participation à la circulation a causé l'accident ou à son représentant chargé du règlement des sinistres une demande d'indemnisation, l'entreprise d'assurances ou son représentant chargé du règlement des sinistres n'a pas donné de réponse motivée aux éléments de la demande; 6°) lorsque l'entreprise d'assurances n'a pas désigné de représentant chargé du règlement des sinistres; | verzekeringsondernemingen, opgelegde verbod van activiteit, haar verplichtingen niet nakomt; 3°) wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot die vergoeding verplicht is om reden van een toevallig feit waardoor de bestuurder van het voertuig dat het ongeval veroorzaakte, vrijuit gaat; 4°) wanneer in geval van diefstal, geweldpleging of heling, de burgerrechtelijke aansprakelijkheid waartoe het motorrijtuig aanleiding kan geven, niet verzekerd is, overeenkomstig de wettelijk geoorloofde uitsluiting; 5°) indien binnen drie maanden na de datum waarop hij zijn verzoek tot schadevergoeding heeft ingediend bij de verzekeringsonderneming van het voertuig waarmee, door deelneming aan het verkeer, het ongeval is veroorzaakt of bij haar schaderegelaar, die verzekeringsonderneming of haar schaderegelaar hem geen met redenen omkleed antwoord op de diverse punten in het verzoek heeft verstrekt; 6°) indien de verzekeringsonderneming heeft nagelaten om een schaderegelaar aan te wijzen; |
7°) si le véhicule automoteur qui a causé l'accident ne peut pas être | 7°) indien het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet |
identifié; dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne | kan worden geïdentificeerd; in dat geval wordt het Fonds in de plaats |
responsable; | gesteld van de aansprakelijke persoon; |
8°) lorsqu'aucune entreprise d'assurances n'est obligée à ladite | 8°) wanneer geen enkele verzekeringsonderneming tot die vergoeding |
réparation soit du fait que l'obligation d'assurance n'a pas été | verplicht is hetzij omdat de verzekeringsplicht niet nageleefd werd, |
respectée, soit parce que, dans les deux mois après l'accident, il est | hetzij de verzekeringsonderneming binnen twee maanden na het ongeval |
impossible d'identifier l'entreprise d'assurances. | niet kan geïdentificeerd worden. |
§ 2. Par dérogation au 7°) du paragraphe précédent, si plusieurs | § 2. In afwijking van 7°) van de voorgaande paragraaf, indien |
véhicules sont impliqués dans l'accident et s'il n'est pas possible de | verscheidene voertuigen bij het ongeval zijn betrokken en indien het |
niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft | |
déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident, l'indemnisation de la | veroorzaakt, wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in |
personne lésée est répartie, par parts égales, entre les assureurs | gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke |
couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces véhicules, à | aansprakelijkheid van de bestuurders van deze voertuigen dekken, met |
l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas | uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in |
engagée ». | het geding komt ». |
B.2.1. L'article 19bis-11 a été inséré dans la loi du 21 novembre 1989 | B.2.1. Artikel 19bis-11 werd in de wet van 21 november 1989 ingevoegd |
par la loi du 22 août 2002. L'objectif du législateur était de | bij de wet van 22 augustus 2002. De bedoeling van de wetgever was om |
reprendre dans cette disposition ce qui était déjà prévu dans | in die bepaling over te nemen wat reeds eerder was bepaald in artikel |
l'article 80, § 1er, de la loi du 9 juillet 1975 relative au contrôle | 80, § 1, van de wet van 9 juli 1975 betreffende de controle der |
des entreprises d'assurances, certes avec les modifications qui | verzekeringsondernemingen, evenwel met de wijzigingen die noodzakelijk |
s'imposaient, eu égard à la réglementation européenne et à la | waren ten gevolge van de Europese regelgeving en van de rechtspraak |
jurisprudence de la Cour. | van het Hof. |
B.2.2. Par son arrêt n° 96/2000 du 20 septembre 2000, la Cour a en | B.2.2. Bij zijn arrest nr. 96/2000 van 20 september 2000 heeft het Hof |
effet constaté que l'article 80, § 1er, de la loi du 9 juillet 1975 | immers vastgesteld dat artikel 80, § 1, van de wet van 9 juli 1975 een |
établissait une discrimination entre, d'une part, les personnes | discriminatie inhield tussen, enerzijds, de personen die het |
victimes d'un accident de roulage impliquant plusieurs véhicules et | slachtoffer zijn van een verkeersongeval waarbij verschillende |
pour lequel il n'est pas possible de déterminer lequel des conducteurs | voertuigen zijn betrokken en waarbij niet kan worden bepaald wie van |
est responsable des dommages et, d'autre part, entre autres les | de bestuurders voor de schade aansprakelijk is, en, anderzijds, onder |
personnes victimes d'un accident de roulage causé par un véhicule à | meer de personen die het slachtoffer zijn van een verkeersongeval |
moteur non identifié. Alors que la seconde catégorie pouvait être | veroorzaakt door een niet-geïdentificeerd motorvoertuig. Terwijl de |
indemnisée sur la base de l'article 80, § 1er, précité, à charge du | tweede categorie op grond van het voormelde artikel 80, § 1, kon |
Fonds commun de garantie pour des dommages résultant de lésions | worden vergoed ten laste van het Gemeenschappelijk Waarborgfonds voor |
corporelles, la première catégorie ne pouvait solliciter | lichamelijke schade, kon de eerste categorie geen beroep doen op de |
l'intervention de ce Fonds. Le législateur a donné suite à cet arrêt | tegemoetkoming van dat Fonds. Met de invoeging van artikel 19bis-11 in |
en insérant l'article 19bis-11 dans la loi du 21 novembre 1989. | de wet van 21 november 1989 heeft de wetgever gevolg gegeven aan dat |
B.2.3. Le Fonds commun de garantie intervient dans l'hypothèse visée à | arrest. B.2.3. Het Gemeenschappelijk Waarborgfonds treedt in de in artikel |
l'article 19bis-11, § 1er, 7°, de la loi du 21 novembre 1989 lorsque | 19bis-11, § 1, 7°, van de wet van 21 november 1989 beoogde hypothese |
le véhicule à moteur qui a causé l'accident n'a pas été identifié. | op wanneer het motorrijtuig dat het ongeval heeft veroorzaakt, niet is |
Dans ce cas, le Fonds est substitué à la personne responsable, | geïdentificeerd. In dat geval treedt het Fonds in de plaats van de |
l'indemnisation étant en principe limitée à la réparation des dommages | aansprakelijke, waarbij de vergoeding in beginsel wordt beperkt tot de |
résultant des lésions corporelles. | vergoeding van de schade die voortvloeit uit de lichamelijke letsels. |
B.2.4. L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 règle | B.2.4. Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 regelt |
depuis lors l'indemnisation de la personne lésée lorsque plusieurs | sindsdien de schadevergoeding van de benadeelde persoon, indien |
véhicules ont été impliqués dans un accident de roulage et qu'il n'est | verscheidene voertuigen bij een verkeersongeval zijn betrokken en |
pas possible de déterminer lequel de ceux-ci a causé l'accident. Dans | indien het niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval |
ce cas, l'indemnisation est répartie, par parts égales, entre les | heeft veroorzaakt. In dat geval wordt de schadevergoeding in gelijke |
assureurs couvrant la responsabilité civile des conducteurs de ces | delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke |
véhicules, à l'exception de ceux dont la responsabilité n'est | aansprakelijkheid van de bestuurders van die voertuigen dekken, met |
uitzondering van diegenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in | |
indubitablement pas engagée. | het geding komt. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.3.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 19bis-11, § 2, de | B.3.1. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 19bis-11, § 2, |
la loi du 21 novembre 1989 est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, dans l'interprétation selon laquelle la répartition « par parts égales » de l'indemnisation entre les assureurs couvrant la responsabilité civile est opposable aux conducteurs ou propriétaires d'un véhicule qui ont subi un dommage dans le cas d'un accident impliquant plusieurs véhicules, mais dont il est impossible de déterminer quel véhicule l'a causé. B.3.2. Dans cette interprétation, une différence de traitement serait instaurée entre, d'une part, les conducteurs ou propriétaires d'un véhicule qui ont subi un dommage dans le cadre d'un tel accident dans lequel tous les véhicules impliqués ont été identifiés et, d'autre part, les conducteurs ou propriétaires d'un véhicule qui ont subi un dommage dans le cadre d'un tel accident dans lequel un ou plusieurs des véhicules impliqués n'ont pas été identifiés, alors que l'on ne saurait affirmer que la responsabilité de ces derniers n'est indubitablement pas engagée. Dans le premier cas, la personne lésée pourrait être intégralement indemnisée alors que dans le second cas, elle ne serait pas indemnisée pour la part de l'assureur du véhicule non identifié. | van de wet van 21 november 1989 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet wanneer die bepaling in die zin wordt geïnterpreteerd dat de verdeling van de schadevergoeding « in gelijke delen » onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke aansprakelijkheid dekken tegenstelbaar is aan de bestuurders of de eigenaars van een voertuig die schade hebben geleden bij een ongeval waarbij verscheidene voertuigen zijn betrokken, doch waarbij het niet mogelijk is vast te stellen welk voertuig het ongeval heeft veroorzaakt. B.3.2. In die interpretatie zou een verschil in behandeling worden ingevoerd tussen, enerzijds, de bestuurders of de eigenaars van een voertuig die schade hebben geleden bij zulk een ongeval waarbij alle bij het ongeval betrokken voertuigen zijn geïdentificeerd en, anderzijds, de bestuurders of de eigenaars van een voertuig die schade hebben geleden bij zulk een ongeval waarbij één of meerdere bij het ongeval betrokken voertuigen niet zijn geïdentificeerd, terwijl van die laatste voertuigen niet kan worden gezegd dat hun aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt. In het eerste geval zou de benadeelde persoon volledig kunnen worden vergoed, doch in het tweede geval zou hij niet worden vergoed voor het aandeel van de verzekeraar van het niet-geïdentificeerde voertuig. |
B.4.1. Il ressort du libellé de la question préjudicielle et de la | B.4.1. Uit de bewoordingen van de prejudiciële vraag en uit de |
motivation de la décision de renvoi que le juge a quo établit un lien | motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het verschil in |
entre la différence de traitement au sujet de laquelle la Cour est | behandeling waarover het Hof wordt ondervraagd, door de verwijzende |
interrogée et la question de savoir si la répartition, par parts | rechter in verband wordt gebracht met de vraag of de verdeling in |
égales, entre les assureurs, qui est prévue par cette disposition, est | gelijke delen tussen de verzekeraars waarvan sprake is in die |
ou non opposable à la personne lésée. Dans l'interprétation au sujet | bepaling, al dan niet tegenstelbaar is aan de benadeelde persoon. In |
de laquelle le juge a quo interroge la Cour, cette répartition est | de interpretatie waarover de verwijzende rechter het Hof ondervraagt, |
opposable à la personne lésée et celle-ci doit donc solliciter | is die verdeling tegenstelbaar aan de benadeelde en dient hij derhalve |
individuellement chaque assureur impliqué dans la répartition pour | elke bij de verdeling betrokken verzekeraar afzonderlijk aan te |
qu'il verse sa part de l'indemnisation. | spreken voor zijn deel in de vergoeding. |
L'opposabilité à la personne lésée de la répartition de | Op zich heeft de tegenstelbaarheid van de verdeling van de |
l'indemnisation entre les assureurs n'a pas nécessairement une incidence en soi sur le caractère intégral de l'indemnité qu'elle peut recevoir. S'il est vrai que cette circonstance peut revêtir une grande importance pratique dans la mesure où, lorsque cette répartition est opposable à la personne lésée, le fait d'agir contre tous les assureurs concernés peut être particulièrement complexe et chronophage, elle n'a pas nécessairement un effet sur le montant de la réparation, qui doit en principe également être intégrale dans ce cas. B.4.2. La différence de traitement visée par la question préjudicielle dépend néanmoins également de l'interprétation que le juge a quo donne | schadevergoeding tussen de verzekeraars aan de benadeelde persoon niet noodzakelijk invloed op de volledigheid van de schadevergoeding die deze laatste kan verkrijgen. Weliswaar is dit gegeven van groot praktisch belang in zoverre, wanneer die verdeling aan de benadeelde persoon tegenstelbaar is, het aanspreken van alle betrokken verzekeraars voor hem bijzonder ingewikkeld en tijdrovend kan zijn, maar het zou niet noodzakelijk invloed hebben op de omvang van zijn schadevergoeding, die ook in dat geval in beginsel integraal moet zijn. B.4.2. Het in de prejudiciële vraag beoogde verschil in behandeling hangt evenwel ook samen met de interpretatie die de verwijzende rechter geeft aan een ander element van artikel 19bis-11, § 2, van de |
à un autre élément de l'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989. Dans cette interprétation, la répartition de l'indemnisation par parts égales concerne non seulement les assureurs des véhicules identifiés, mais aussi les assureurs non connus des véhicules non identifiés. B.4.3. C'est uniquement dans cette interprétation que l'opposabilité ou non de la répartition mutuelle entre les assureurs est déterminante pour la personne lésée pour obtenir une indemnisation intégrale. Pour répondre à la question préjudicielle, la Cour se doit dès lors d'associer aussi à son contrôle l'interprétation indiquée en B.4.2. B.5.1. Il ressort de l'élaboration du régime d'indemnisation en cause que le législateur vise à protéger la personne lésée lorsque celle-ci ne peut être indemnisée selon les règles de droit commun en matière de responsabilité, ce qui est le cas lorsqu'il est impossible d'établir qui, parmi les conducteurs des véhicules impliqués, a commis la faute à l'origine de l'accident de roulage. | wet van 21 november 1989. In die interpretatie worden bij de verdeling van de schadevergoeding in gelijke delen niet enkel de verzekeraars van de geïdentificeerde voertuigen betrokken, maar ook de niet-bekende verzekeraars van de niet-geïdentificeerde voertuigen. B.4.3. Slechts in die interpretatie is voor de benadeelde persoon het al dan niet tegenstelbare karakter van de onderlinge verdeling tussen de verzekeraars bepalend om een volledige schadevergoeding te verkrijgen. Bijgevolg dient het Hof bij de beantwoording van de prejudiciële vraag ook de onder B.4.2 vermelde interpretatie in zijn toetsing te betrekken. B.5.1. Uit de totstandkoming van de in het geding zijnde vergoedingsregeling blijkt dat de wetgever beoogt de benadeelde te beschermen wanneer die niet volgens de gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsregels kan worden vergoed, hetgeen het geval is wanneer niet kan worden vastgesteld wie van de bestuurders van de betrokken voertuigen een fout heeft begaan die aan de basis van het verkeersongeval ligt. |
B.5.2. C'est à cette situation que le législateur entend remédier en | B.5.2. Die situatie beoogt de wetgever te verhelpen door in het in het |
prévoyant à l'article 19bis-11, § 2, en cause, un régime | geding zijnde artikel 19bis-11, § 2, te voorzien in een regeling voor |
d'indemnisation automatique de la personne lésée à charge des | automatische vergoeding van de benadeelde persoon ten laste van de |
assureurs des conducteurs des véhicules impliqués; ce régime | verzekeraars van de bestuurders van de betrokken voertuigen; die |
d'indemnisation se distingue d'un régime fondé sur la responsabilité | vergoedingsregeling staat los van een stelsel dat op de |
et sur les assurances en matière de responsabilité. | aansprakelijkheid en de aansprakelijkheidsverzekeringen is gebaseerd. |
B.6.1. Selon le juge a quo, lors de la répartition de l'indemnisation | B.6.1. Volgens de verwijzende rechter komen bij de verdeling van de |
entre les assureurs au sens de l'article 19bis-11, § 2, de la loi du | schadevergoeding tussen de verzekeraars bedoeld in artikel 19bis-11, § |
21 novembre 1989, les assureurs non connus de véhicules non identifiés entrent également en ligne de compte, lorsqu'il ne peut être affirmé que leur responsabilité n'est indubitablement pas engagée. Dans l'interprétation selon laquelle cette répartition entre les assureurs est opposable à la personne lésée, il existe une différence de traitement non raisonnablement justifiée, entre, d'une part, la personne lésée qui ne peut, en pareil cas, être intégralement indemnisée puisqu'il lui est impossible de solliciter un assureur inconnu et, d'autre part, la personne lésée par un accident de roulage ayant impliqué uniquement des véhicules identifiés, laquelle pourra | 2, van de wet van 21 november 1989 ook de niet-bekende verzekeraars van niet-geïdentificeerde voertuigen in aanmerking, wanneer van deze laatsten niet kan worden gezegd dat hun aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding is. In de interpretatie dat die verdeling tussen de verzekeraars tegenstelbaar is aan de benadeelde bestaat een niet redelijk verantwoord verschil in behandeling tussen, enerzijds, de benadeelde die in een dergelijk geval niet volledig kan worden vergoed vermits hij een niet-bekende verzekeraar onmogelijk kan aanspreken en, anderzijds, de benadeelde van een verkeersongeval waarbij alleen geïdentificeerde voertuigen zijn betrokken die steeds volledig kan |
toujours être indemnisée intégralement. Au regard de l'objectif | worden vergoed. In het licht van de door de wetgever nagestreefde |
poursuivi par le législateur, le droit de la victime à une | doelstelling kan het recht op een volledige schadeloosstelling van het |
indemnisation intégrale ne peut effectivement pas dépendre du fait | slachtoffer immers niet afhangen van de omstandigheid of bij het |
qu'un ou plusieurs assureurs non connus de véhicules non identifiés | ongeval ook één of meer niet-bekende verzekeraars van |
ont également été impliqués dans l'accident, puisque cette situation | niet-geïdentificeerde voertuigen zijn betrokken, nu die situatie in |
ne peut en rien être imputée à la personne lésée. | geen enkel opzicht aan de benadeelde kan worden verweten. |
B.6.2. L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative | B.6.2. Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 |
à l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake |
automoteurs n'est donc pas compatible avec les articles 10 et 11 de la | motorrijtuigen is derhalve niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 |
Constitution, dans l'interprétation selon laquelle, lors de la | van de Grondwet, in de interpretatie dat bij de verdeling van de |
répartition de l'indemnisation par parts égales entre les assureurs | schadevergoeding in gelijke delen tussen de verzekeraars bedoeld in |
visés par cette disposition, les assureurs non connus de véhicules non | die bepaling, ook de niet-bekende verzekeraars van |
identifiés sont également pris en considération, et selon laquelle | niet-geïdentificeerde voertuigen in aanmerking worden genomen en die |
cette répartition est opposable à la personne lésée. | verdeling aan de benadeelde tegenstelbaar is. |
B.6.3. La Cour constate néanmoins que la disposition en cause peut | B.6.3. Het Hof stelt evenwel vast dat de in het geding zijnde bepaling |
également être interprétée différemment. Selon les termes de cette | ook anders kan worden geïnterpreteerd. Volgens de bewoordingen van die |
disposition, « l'indemnisation de la personne lésée est répartie, par | bepaling « wordt de schadevergoeding van de benadeelde persoon in |
parts égales, entre les assureurs couvrant la responsabilité civile | gelijke delen verdeeld onder de verzekeraars die de burgerrechtelijke |
des conducteurs [...], à l'exception de ceux dont la responsabilité n'est indubitablement pas engagée », ce qui suppose que ces assureurs soient connus, puisque la part qui devrait être supportée par un assureur non connu ne sera jamais payée, ce qui ne peut pas avoir été l'intention du législateur. B.6.4. De plus, il n'apparaît pas qu'en ce qui concerne un véhicule non identifié, le législateur a considéré le Fonds commun de garantie en qualité « d'assureur » au sens de la disposition en cause. Au contraire, le législateur a établi une nette distinction entre, d'une | aansprakelijkheid van de bestuurders [...] dekken, met uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid ongetwijfeld niet in het geding komt », wat veronderstelt dat die verzekeraars bekend zijn, vermits het aandeel dat door een niet-bekende verzekeraar zou moeten worden gedragen nooit zal worden betaald, wat niet de bedoeling van de wetgever kan zijn geweest. B.6.4. Er blijkt voorts niet dat de wetgever, voor wat een niet-geïdentificeerd voertuig betreft, het Gemeenschappelijk Waarborgfonds als « verzekeraar » in de zin van de in het geding zijnde bepaling heeft beschouwd. De wetgever heeft integendeel een duidelijke scheiding gemaakt tussen, enerzijds, artikel 19bis-11, § 1, |
part, l'article 19bis-11, § 1er, de la loi du 21 novembre 1989, qui | van de wet van 21 november 1989, waar de gevallen worden opgesomd |
énumère les cas dans lesquels ce Fonds doit intervenir, parmi lesquels | waarin dat Fonds dient op te treden, waaronder het geval waarin het |
le cas où le véhicule qui a causé l'accident n'est pas identifié, et, | voertuig dat het ongeval heeft veroorzaakt niet geïdentificeerd is, |
d'autre part, l'article 19bis-11, § 2, qui impose une obligation | en, anderzijds, artikel 19bis-11, § 2, waarin een vergoedingsplicht |
d'indemnisation aux assureurs dans le cas d'un accident dans lequel | wordt opgelegd aan de verzekeraars bij een ongeval waarbij meerdere |
plusieurs véhicules sont impliqués et où il n'est pas possible de | voertuigen zijn betrokken en niet kan worden vastgesteld wie het |
déterminer celui qui a causé l'accident. Par ailleurs, l'importance de | ongeval heeft veroorzaakt. Overigens verschilt ook de omvang van de |
l'obligation d'indemnisation est également différente dans les deux | |
situations, dès lors que le Fonds ne doit en principe indemniser que | schadevergoedingsplicht in beide situaties, nu het Fonds in beginsel |
le préjudice corporel alors que les assureurs visés dans le paragraphe | slechts de lichamelijke schade dient te vergoeden terwijl de |
2 sont tenus d'indemniser tant le dommage matériel que le préjudice | verzekeraars bedoeld in paragraaf 2 zowel de materiële als |
corporel. | lichamelijke schade dienen te vergoeden. |
B.7.1. Compte tenu de ce qui précède, la disposition en cause peut | B.7.1. Rekening houdend met het bovenstaande kan de in het geding |
être interprétée en ce sens que l'indemnisation de la personne lésée | zijnde bepaling zo worden begrepen dat de schadevergoeding van de |
est répartie, par parts égales, entre les assureurs couvrant la | benadeelde persoon in gelijke delen wordt verdeeld onder de |
responsabilité civile des conducteurs des véhicules impliqués qui ont | verzekeraars die de burgerrechtelijke aansprakelijkheid dekken van de |
pu être identifiés, à l'exception de ceux dont la responsabilité n'est | bestuurders van de betrokken voertuigen die konden worden |
geïdentificeerd, met uitzondering van degenen wier aansprakelijkheid | |
indubitablement pas engagée. | ongetwijfeld niet in het geding komt. |
B.7.2. Dans cette interprétation, il n'existe pas de différence de | B.7.2. In die interpretatie bestaat er geen verschil in behandeling |
traitement entre les catégories de personnes visées dans la question | tussen de in de prejudiciële vraag beoogde categorieën van personen |
préjudicielle en ce qui concerne le montant de leur indemnisation. | wat betreft de omvang van hun schadevergoeding. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
- L'article 19bis-11, § 2, de la loi du 21 novembre 1989 relative à | - Artikel 19bis-11, § 2, van de wet van 21 november 1989 betreffende |
l'assurance obligatoire de la responsabilité en matière de véhicules | de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen |
automoteurs viole les articles 10 et 11 de la Constitution, interprété | schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de interpretatie dat |
en ce sens que lors de la répartition de l'indemnisation par parts | bij de verdeling van de schadevergoeding in gelijke delen tussen de |
égales entre les assureurs visés par cette disposition, les assureurs | verzekeraars bedoeld in die bepaling ook de niet-bekende verzekeraars |
non connus de véhicules non identifiés entrent également en ligne de | van niet-geïdentificeerde voertuigen in aanmerking worden genomen en |
compte, et interprété en ce sens que cette répartition est opposable à | die verdeling aan de benadeelde persoon tegenstelbaar is. |
la personne lésée. - La même disposition ne viole pas les articles 10 et 11 de la | - Dezelfde bepaling schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet |
Constitution, interprétée en ce sens que lors de la répartition de | in de interpretatie dat bij de verdeling van de schadevergoeding |
l'indemnisation visée par cette disposition, seuls les assureurs des | bedoeld in die bepaling enkel de verzekeraars van de geïdentificeerde |
véhicules identifiés entrent en ligne de compte. | voertuigen in aanmerking worden genomen. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 11 mai 2016. | op 11 mei 2016. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
E. De Groot | E. De Groot |