← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 61/2016 du 28 avril 2016 Numéro du rôle : 6216 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 68 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail
et à l'article 1018 du Code judiciaire, posée par la Cou La Cour constitutionnelle, composée
des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 61/2016 du 28 avril 2016 Numéro du rôle : 6216 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 68 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail et à l'article 1018 du Code judiciaire, posée par la Cou La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) | Uittreksel uit arrest nr. 61/2016 van 28 april 2016 Rolnummer : 6216 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 68 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 en artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidsho Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 61/2016 du 28 avril 2016 | Uittreksel uit arrest nr. 61/2016 van 28 april 2016 |
Numéro du rôle : 6216 | Rolnummer : 6216 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 68 de la loi | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 68 van de |
du 10 avril 1971 sur les accidents du travail et à l'article 1018 du | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 en artikel 1018 van het |
Code judiciaire, posée par la Cour du travail de Bruxelles. | Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Brussel. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. |
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, | Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 1er juin 2015 en cause de Karim Zaidi contre la SA « | Bij arrest van 1 juni 2015 in zake Karim Zaidi tegen de nv « Ethias », |
Ethias », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 4 | waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 4 juni |
juin 2015, la Cour du travail de Bruxelles a posé la question | 2015, heeft het Arbeidshof te Brussel de volgende prejudiciële vraag |
préjudicielle suivante : | gesteld : |
« L'article 68 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail | « Schenden artikel 68 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 |
et/ou l'article 1018 du Code judiciaire relatif aux dépens violent-ils | en/of artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de kosten |
les articles 10, 11 et 23 de la Constitution, l'article 6 de la | de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet en artikel 6 van het |
Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des | Europees Verdrag van 4 november 1950 tot bescherming van de rechten |
libertés fondamentales du 4 novembre 1950, lus séparément ou de | van de mens en de fundamentele vrijheden, afzonderlijk of in samenhang |
manière combinée, en ce qu'ils ne permettent pas à des assurés sociaux | gelezen, in zoverre zij aan sociaal verzekerden wier proces |
dont le procès porte essentiellement sur un élément d'ordre médical | voornamelijk betrekking heeft op een medisch element, niet de |
d'être soutenus financièrement dans les frais de leur défense | mogelijkheid bieden financieel te worden ondersteund in de kosten van |
hun medische verdediging, terwijl zij aan sociaal verzekerden wier | |
médicale; alors qu'ils permettraient à des assurés sociaux dont le | proces voornamelijk betrekking heeft op een juridisch element, de |
procès porte essentiellement sur un élément d'ordre juridique d'être | mogelijkheid zouden bieden financieel te worden ondersteund in de |
soutenus financièrement dans les frais de leur défense juridique ? ». | kosten van hun juridische verdediging ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. Aux termes de l'article 1017, alinéa 1er, du Code judiciaire, | B.1. Luidens artikel 1017, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek |
tout jugement définitif prononce, même d'office, la condamnation aux | verwijst ieder eindvonnis, zelfs ambtshalve, de in het ongelijk |
dépens contre la partie qui a succombé, à moins que des lois particulières n'en disposent autrement. | gestelde partij in de kosten, tenzij bijzondere wetten anders bepalen. |
Tel qu'il a été modifié par l'article 35 de la loi du 10 août 2001, | Zoals gewijzigd bij artikel 35 van de wet van 10 augustus 2001, |
1'article 68 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail | bepaalt artikel 68 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 |
(ci-après : la loi sur les accidents du travail) dispose : | (hierna : arbeidsongevallenwet) : |
« Sauf si la demande est téméraire et vexatoire, les dépens de toutes | « Behalve wanneer de eis roekeloos en tergend is, vallen de kosten van |
actions fondées sur la présente loi sont à charge de l'entreprise | alle vorderingen gesteund op deze wet ten laste van de |
d'assurances ». | verzekeringsonderneming ». |
Tel qu'il a été modifié par l'article 5 de la loi du 21 avril 2007 | Zoals gewijzigd bij artikel 5 van de wet van 21 april 2007 betreffende |
relative à la répétibilité des honoraires et des frais d'avocat, | de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de |
l'article 1018 du Code judiciaire dispose : | bijstand van een advocaat, bepaalt artikel 1018 van het Gerechtelijk |
« Les dépens comprennent : | Wetboek : « De kosten omvatten : |
1° les droits divers, de greffe et d'enregistrement, ainsi que les | 1° de diverse, griffie- en registratierechten, alsook de zegelrechten |
droits de timbre qui ont été payés avant l'abrogation du Code des droits de timbre); | die voor de afschaffing van het Wetboek der zegelrechten zijn betaald; |
2° le coût et les émoluments et salaires des actes judiciaires; | 2° de prijs en de emolumenten en lonen van de gerechtelijke akten; |
3° le coût de l'expédition du jugement; | 3° de prijs van de uitgifte van het vonnis; |
4° les frais de toutes mesures d'instruction, notamment la taxe des | 4° de uitgaven betreffende alle onderzoeksmaatregelen, onder meer het |
témoins et des experts; | getuigen- en deskundigengeld; |
5° les frais de déplacement et de séjour des magistrats, des greffiers | 5° de reis- en verblijfkosten van de magistraten, de griffiers en van |
et des parties, lorsque leur déplacement a été ordonné par le juge, et | de partijen, wanneer hun reis door de rechter bevolen is, en de kosten |
les frais d'actes, lorsqu'ils ont été faits dans la seule vue du | van de akten, wanneer deze uitsluitend met het oog op het geding |
procès; | opgemaakt zijn; |
6° l'indemnité de procédure visée à l'article 1022; | 6° de rechtsplegingsvergoeding, zoals bepaald in artikel 1022; |
7° les honoraires, les émoluments et les frais du médiateur désigné | 7° het ereloon, de emolumenten en de kosten van de bemiddelaar die |
conformément à l'article 1734. | aangewezen is overeenkomstig artikel 1734. |
La conversion en euros des sommes servant de base de calcul des dépens | De bedragen die als basis dienen voor de berekening van de in het |
visés à l'alinéa 1er s'opère le jour où est prononcé le jugement ou | eerste lid bedoelde kosten worden omgerekend in euro de dag dat het |
l'arrêt de condamnation aux dépens ». | vonnis of het arrest dat in de kosten verwijst, wordt uitgesproken ». |
Tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi précitée du 21 | Zoals vervangen bij artikel 7 van de voormelde wet van 21 april 2007, |
avril 2007, l'article 1022, alinéa 1er, du Code judiciaire prévoit que | voorziet artikel 1022, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek erin |
l'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les | dat de rechtsplegingsvergoeding een forfaitaire tegemoetkoming is in |
frais et honoraires d'avocat de la partie qui a obtenu gain de cause. | de kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde |
B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité, avec les | partij. B.2. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over de |
articles 10, 11 et 23 de la Constitution, combinés ou non avec | bestaanbaarheid, met de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, al dan |
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, de | niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor |
l'article 68 de la loi sur les accidents du travail et de l'article | de rechten van de mens, van artikel 68 van de arbeidsongevallenwet en |
1018 du Code judiciaire, en ce qu'ils ne permettent pas à des assurés | van artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre zij aan |
sociaux dont le procès porte essentiellement sur un élément d'ordre | sociaal verzekerden wier proces voornamelijk betrekking heeft op een |
médical d'être soutenus financièrement dans les frais de leur défense | medisch element, niet de mogelijkheid bieden financieel te worden |
médicale, alors qu'ils permettraient à des assurés sociaux dont le | ondersteund in de kosten van hun medische verdediging, terwijl zij aan |
procès porte essentiellement sur un élément d'ordre juridique d'être | sociaal verzekerden wier proces voornamelijk betrekking heeft op een |
juridisch element, de mogelijkheid zouden bieden financieel te worden | |
soutenus financièrement dans les frais de leur défense juridique. | ondersteund in de kosten van hun juridische verdediging. |
B.3. Dans le litige pendant devant le juge a quo, un travailleur qui a | B.3. In het voor de verwijzende rechter hangende geschil vraagt een |
été victime d'un accident du travail, dont les séquelles ont été | werknemer die het slachtoffer is geweest van een arbeidsongeval, |
évaluées par le tribunal du travail, demande en appel de mettre les | waarvan de gevolgen door de arbeidsrechtbank werden beoordeeld, in |
frais d'assistance de son médecin-conseil à charge de l'assureur-loi, | hoger beroep om de kosten verbonden aan de bijstand van zijn |
sans qu'aucune faute de ce dernier ne soit établie, et sans que le | adviserend geneesheer ten laste van de wetsverzekeraar te leggen, |
zonder dat enige fout van die laatstgenoemde is vastgesteld, en zonder | |
travailleur remplisse les conditions pour bénéficier de l'assistance | dat de werknemer aan de voorwaarden voldoet om rechtsbijstand te |
judiciaire. | genieten. |
L'examen de la Cour s'inscrit dès lors dans le contexte de la | Het onderzoek van het Hof past dan ook in de context van de |
législation sur les accidents du travail. | arbeidsongevallenwetgeving. |
B.4. La partie intimée devant le juge a quo objecte à titre principal | B.4. De geïntimeerde partij voor de verwijzende rechter werpt in |
que les catégories de personnes comparées sont traitées de manière | hoofdorde op dat de vergeleken categorieën van personen op identieke |
identique et se trouvent dans une situation identique, de sorte que | wijze worden behandeld en zich in een identieke situatie bevinden, |
les dispositions en cause ne peuvent méconnaître le principe d'égalité | zodat de in het geding zijnde bepalingen het beginsel van gelijkheid |
et de non-discrimination, lu isolément ou en combinaison avec les | en niet-discriminatie, al dan niet in samenhang gelezen met de andere |
autres dispositions visées dans la question préjudicielle. | in de prejudiciële vraag bedoelde bepalingen, niet kunnen schenden. |
D'une part, tous les travailleurs relevant de la loi sur les accidents | Enerzijds, zouden alle werknemers die onder de arbeidsongevallenwet |
du travail auraient droit, en vertu des dispositions en cause, à une | vallen, krachtens de in het geding zijnde bepalingen recht hebben op |
intervention dans leurs frais de défense juridique, par le biais de | een tegemoetkoming in hun kosten voor juridische verdediging, via de |
l'indemnité de procédure visée à l'article 1022 du Code judiciaire, | in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde |
sauf demande téméraire et vexatoire; par contre, aucun d'eux n'aurait | rechtsplegingsvergoeding, behoudens roekeloos en tergend geding; |
droit à une intervention dans les frais d'assistance d'un | daarentegen heeft geen van hen recht op een tegemoetkoming in de |
médecin-conseil, sauf s'il est dans les conditions pour bénéficier de | kosten verbonden aan de bijstand van een adviserend geneesheer, tenzij |
l'assistance judiciaire, ou s'il réclame la prise en charge des frais | hij aan de voorwaarden voldoet om rechtsbijstand te genieten, of |
de médecin-conseil dans le cadre du régime de droit commun de la responsabilité. D'autre part, un procès qui « porte essentiellement sur un élément d'ordre médical » comporterait nécessairement un aspect juridique et ne se distinguerait donc pas fondamentalement d'un procès « qui porte essentiellement sur un élément d'ordre juridique ». B.5. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et qu'elle soit raisonnablement justifiée. Le même principe s'oppose, par | tenzij hij de tenlasteneming van de kosten voor de adviserend geneesheer in het kader van de gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsregeling opeist. Anderzijds, zou een proces dat « voornamelijk betrekking heeft op een medisch element », noodzakelijkerwijs een juridisch aspect omvatten en zich dus niet fundamenteel onderscheiden van een proces dat « voornamelijk betrekking heeft op een juridisch element ». B.5. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet |
ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans | er zich overigens tegen dat categorieën van personen, die zich ten |
qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de | aanzien van de aangevochten maatregel in wezenlijk verschillende |
personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure | situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat |
considérée, sont essentiellement différentes. | daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
et le but visé. | middelen en het beoogde doel. |
B.6.1. La circonstance que des catégories de personnes soient traitées | B.6.1. De omstandigheid dat categorieën van personen op identieke |
de manière identique n'est dès lors compatible avec le principe | wijze worden behandeld, is enkel bestaanbaar met het beginsel van |
d'égalité et de non-discrimination que pour autant que cette identité | gelijkheid en niet-discriminatie voor zover die identieke behandeling |
de traitement concerne des situations qui ne sont pas essentiellement | betrekking heeft op situaties die niet wezenlijk verschillend zijn of |
différentes ou que le traitement identique de situations | voor zover de identieke behandeling van wezenlijk verschillende |
essentiellement différentes soit raisonnablement justifié. | situaties redelijk verantwoord is. |
B.6.2. La Cour doit dès lors examiner si les catégories comparées sont | B.6.2. Het Hof dient dan ook te onderzoeken of de vergeleken |
traitées de manière identique, si leurs situations sont | categorieën op identieke wijze worden behandeld, of hun situaties |
essentiellement différentes et s'il existe, le cas échéant, une | wezenlijk verschillend zijn en of er, in voorkomend geval, een |
justification raisonnable à cette identité de traitement. | redelijke verantwoording voor die identieke behandeling bestaat. |
B.7.1. En prévoyant que, sauf demande téméraire et vexatoire, les | B.7.1. Door te bepalen dat de kosten van alle vorderingen die op de |
dépens de toutes actions fondées sur la loi sur les accidents du | arbeidsongevallenwet zijn gebaseerd, ten laste van de |
verzekeringsonderneming vallen, behoudens roekeloos en tergend geding, | |
travail sont à charge de l'entreprise d'assurances, l'article 68 de la | wijkt artikel 68 van de arbeidsongevallenwet af van artikel 1017, |
loi sur les accidents du travail déroge à l'article 1017, alinéa 1er, | eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek volgens hetwelk de kosten ten |
du Code judiciaire, selon lequel les dépens sont mis à charge de la | laste van de in het ongelijk gestelde partij worden gelegd. |
partie qui succombe. | |
Les travaux préparatoires de l'article 68 de la loi sur les accidents | In de parlementaire voorbereiding van artikel 68 van de |
du travail exposent : | arbeidsongevallenwet wordt uiteengezet : |
« Cet article reprend les dispositions de la loi du 20 mars 1948 | « Dit artikel neemt de bepalingen over die door de wet van 20 maart |
complétant les lois coordonnées. | 1948 aan de geordende wetten werden toegevoegd. |
Cette disposition est d'ordre public (Cass. 26 mars 1953, Pas. I, | Deze bepaling is van openbare orde (Cass. 26 maart 1953, Pas. I, 576). |
576). Elle est d'application tant en 1re instance, qu'en appel ou en | Zij geldt zowel in eerste aanleg, in beroep als in Cassatie (Cass. 27 |
Cassation (Cass. 27 mai 1948, Pas. I, 341; 23 septembre 1948, Pas. | mei 1948, Pas. I, 341; 23 september 1948, Pas. 1949, I, 505; 22 |
1949, I, 505; 22 septembre 1949, Pas. 1950, I, 10; 13 novembre 1953, | september 1949, Pas. 1950, I, 10; 13 november 1953, Pas. 1954, I, 189; |
Pas. 1954, I, 189; 9 décembre 1954, Pas. 1955, I, 350; 14 novembre | 9 december 1954, Pas. 1955, I, 350; 14 november 1958, Pas. 1959, I, |
1958, Pas. 1959, I, 273; 12 octobre 1961, Pas. 1962, I, 168) » (Doc. | 273; 12 oktober 1961, Pas. 1962, I, 168) » (Parl. St., Senaat, |
parl., Sénat, 1969-1970, n° 328, pp. 33-34). | 1969-1970, nr. 328, pp. 33-34). |
B.7.2. La mesure prévue par l'article 68 de la loi sur les accidents | B.7.2. Met de in artikel 68 van de arbeidsongevallenwet bedoelde |
du travail reprend le dispositif qui était prévu dans l'article 29bis | maatregel wordt de bepaling overgenomen waarin was voorzien in artikel |
des lois coordonnées sur les accidents du travail inséré par la loi du | 29bis van de gecoördineerde wetten op de arbeidsongevallen, ingevoegd |
20 mars 1948 « complétant en ce qui concerne les frais de procédure, | bij de wet van 20 maart 1948 « tot aanvulling wat betreft de kosten |
les lois coordonnées sur les accidents du travail ». | van rechtspleging van de samengeschakelde wetten op de arbeidsongevallen ». |
Les travaux préparatoires de la loi du 20 mars 1948 expliquent que | In de parlementaire voorbereiding van de wet van 20 maart 1948 wordt |
cette mesure tranche la question de savoir à qui doivent incomber les | uitgelegd dat met die maatregel de vraag wie de gerechtskosten inzake |
frais judiciaires en matière d'accidents du travail « dans le sens du | arbeidsongevallen dient te dragen, wordt beslecht « in de zin van de |
eerbiediging van het recht van de slachtoffers op de algeheelheid van | |
respect du droit des victimes à l'intégralité des indemnités et de | de vergoedingen en van hun recht op de gerechtelijke controle van het |
leur droit au contrôle judiciaire du montant de ces indemnités » (Doc. | bedrag van die vergoedingen » (Parl. St., Senaat, 1946-1947, nr. 153, |
parl., Sénat, 1946-1947, n° 153, p. 2) : | p. 2) : |
« On débat, depuis plus de quarante ans, devant les tribunaux, la | « Sinds meer dan veertig jaar bespreekt men, voor de rechtbanken, de |
question de savoir à qui doivent incomber les frais judiciaires en | vraag wie de gerechtskosten in zake arbeidsongevallen moet dragen. |
matière d'accidents du travail. | |
Une fraction importante de la doctrine et de la jurisprudence veut | Een aanzienlijk gedeelte van de rechtsleer en van de rechtspraak wil |
qu'on applique purement et simplement en la matière l'article 130 du | dat men eenvoudig te dezer zake artikel 130 van het Wetboek van |
Code de procédure civile, selon lequel : ' toute partie qui succombera | Burgerlijke Rechtspleging toepasse, volgens hetwelk : ' de partij die |
sera condamnée aux dépens '. Ainsi, devrait supporter les dépens, et | in het ongelijk wordt gesteld veroordeeld wordt tot de kosten '. Aldus |
notamment les dépens parfois élevés, d'expertise, l'ouvrier qui, dans | zouden de kosten en namelijk de, soms hoge, kosten van expertise |
l'incertitude du taux exact de son incapacité, refuse, sans | moeten gedragen worden door de arbeider die, in de onzekerheid over |
vérification judiciaire, une offre, jugée ultérieurement | het juiste bedrag van zijn ongeschiktheid tot werken, een, later |
satisfaisante, de l'assureur du chef d'entreprise. | voldoende geoordeeld aanbod van de verzekeraar van de bedrijfsleider |
Selon un second système, l'application de l'article 130 du Code de procédure civile serait en opposition avec le principe d'ordre public selon lequel la victime ou ses ayants droit doivent recevoir l'intégralité de l'indemnité légale. Et la volonté du législateur ne serait pas respectée si la victime pouvait être amenée à accepter une offre insuffisante par crainte d'avoir à supporter des frais de justice. La présente proposition de loi a pour objet de mettre fin à ces discussions, qui n'ont que trop duré. Elle résout la question dans le sens du respect du droit des victimes à l'intégralité des indemnités et de leur droit au contrôle judiciaire du montant de ces indemnités. La réserve faite en ce qui concerne la mauvaise foi est de nature à | weigert, zonder gerechtelijk nazicht. Volgens een tweede stelsel, zou de toepassing van artikel 130 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtspleging strijdig zijn met het beginsel van openbare orde, volgens hetwelk het slachtoffer of zijn rechthebbenden de algeheelheid van de wettelijke vergoeding moeten ontvangen. En de wil van de wetgever zou niet geëerbiedigd zijn, indien het slachtoffer er kon toe gebracht worden een onvoldoende aanbod te aanvaarden uit vrees van gerechtskosten te dragen te hebben. Dit wetsvoorstel heeft tot doel een einde te maken aan die betwistingen, die maar al te lang geduurd hebben. Het lost het vraagstuk op in de zin van de eerbiediging van het recht van de slachtoffers op de algeheelheid van de vergoedingen en van hun recht op de gerechtelijke controle van het bedrag van die vergoedingen. Het voorbehoud dat gemaakt wordt wat betreft de kwade trouw is van dien aard dat het de misbruikelijke rechtsplegingen zal beletten » |
empêcher les procédures abusives » (ibid., pp. 1-2). | (ibid., pp. 1-2). |
Cette mesure était considérée comme « conforme à l'équité » (Doc. | Die maatregel werd als « billijk » beschouwd (Parl. St., Kamer, |
parl., Chambre, 1947-1948, n° 129, p. 1) : | 1947-1948, nr. 129, p. 1) : |
« La Commission de la Chambre, comme celle du Sénat, et pour les mêmes motifs, a considéré qu'il était conforme à l'équité que ces dépens fussent mis à charge de l'employeur ou de son assureur même si l'ouvrier succombe sur tout ou partie de ses prétentions. Une seule exception est prévue : celle qui est constituée par ce que le texte voté par le Sénat appelle la 'mauvaise foi'. La Commission a estimé préférable de substituer à cette notion, celle, plus précise, du procès ' téméraire et vexatoire ', qui est éprouvée par l'application courante qu'en font les tribunaux. Soulignons enfin que le texte proposé vise tous les dépens y compris | « De Commissie van de Kamer, zowel als die van de Senaat, en om dezelfde redenen, heeft het billijk geoordeeld dat die kosten ten laste zouden worden gelegd van de werkgever of van zijn verzekeraar, zelfs wanneer de arbeider voor al of een deel van zijn aanspraken in het ongelijk wordt gesteld. Slechts een enkele uitzondering wordt voorzien : die welke bestaat in hetgeen door de Senaat in zijn tekst de ' kwade trouw ' wordt genoemd. De Commissie heeft het verkieslijker gevonden dit begrip te vervangen door het juister begrip van het ' roekeloos en plagend ' rechtsgeding, hetwelk beantwoordt aan de gebruikelijke toepassing door de Rechtbanken. Ten slotte weze aangestipt, dat de voorgestelde tekst op alle onkosten slaat, met inbegrip van die voor verbreking en de bijkomende kosten » |
ceux de cassation et les dépens accessoires » (ibid., pp. 1-2). | (ibid., pp. 1-2). |
B.7.3. Il résulte de ce qui précède que, dans le régime des accidents | B.7.3. Uit het voorgaande vloeit voort dat de werknemer die het |
du travail, le travailleur victime d'un accident du travail ne doit | slachtoffer is van een arbeidsongeval, in de arbeidsongevallenregeling |
jamais supporter les dépens, qui sont toujours mis à charge de | nooit de kosten moet dragen die steeds ten laste van de |
l'assureur-loi. | wetsverzekeraar worden gelegd. |
B.8.1. En vertu de l'article 1018 du Code judiciaire, les dépens | B.8.1. Krachtens artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek omvatten de |
comprennent notamment « 4° les frais de toutes mesures d'instruction, | kosten met name « 4° de uitgaven betreffende alle |
notamment la taxe des témoins et des experts »; les frais d'une | onderzoeksmaatregelen, onder meer het getuigen- en deskundigengeld »; |
expertise judiciaire entrent dès lors dans les dépens, à la différence | de kosten van een gerechtelijk deskundigenonderzoek vallen dan ook |
des frais d'assistance d'un conseil technique qui intervient à | onder de kosten, in tegenstelling tot de kosten verbonden aan de |
bijstand van een technisch raadsman, die op initiatief van de | |
l'initiative du travailleur. | werknemer optreedt. |
B.8.2. Les frais exposés pour l'assistance d'un conseil technique sont | B.8.2. Kosten gemaakt voor de bijstand door een technisch raadsman |
néanmoins des frais exposés dans le but de déterminer le dommage et | zijn evenwel kosten die worden gemaakt met het oog op het vaststellen |
son ampleur et ils sont récupérables, depuis les arrêts de la Cour de | van de schade en de omvang ervan, en zijn sinds de arresten van het |
cassation des 2 septembre 2004 (Pas., 2004, n° 375) et 16 novembre | Hof van Cassatie van 2 september 2004 (Arr. Cass., 2004, nr. 375) en |
2006 (Pas., 2006, n° 568), auprès de la partie perdante, sur la base | 16 november 2006 (Arr. Cass., 2006, nr. 568) verhaalbaar op de |
de l'article 1151 du Code civil ou de l'article 1382 du Code civil, en | verliezende partij op basis van artikel 1151 van het Burgerlijk |
tant qu'élément du dommage que la partie perdante doit indemniser sur | Wetboek of artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek, als onderdeel van |
la base de sa responsabilité contractuelle ou extracontractuelle. | de schade die de verliezende partij moet vergoeden op grond van haar |
contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheid. | |
B.8.3.1. L'indemnisation prévue par la législation sur les accidents | B.8.3.1. De in de arbeidsongevallenwetgeving bedoelde schadevergoeding |
du travail ne se fonde toutefois pas sur la notion de faute et le | is echter niet gebaseerd op het begrip « fout » en het gemeen recht |
droit commun de la responsabilité, mais sur la couverture du risque | van de aansprakelijkheid, maar op de dekking van het professionele |
professionnel. | risico. |
B.8.3.2. La loi du 24 décembre 1903 sur la réparation des dommages | B.8.3.2. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van |
résultant des accidents du travail prévoyait en effet la réparation | schade voortspruitende uit ongevallen voorzag immers in een |
forfaitaire du dommage résultant d'un accident du travail, le | forfaitaire vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, |
caractère forfaitaire de l'indemnité s'expliquant notamment par une réglementation de la responsabilité s'écartant du droit commun, basée non plus sur la notion de faute, mais sur celle de risque professionnel et sur une répartition de ce risque entre l'employeur et la victime de l'accident du travail. D'une part, l'employeur était, même en l'absence de toute faute dans son chef, toujours rendu responsable du dommage résultant de l'accident du travail subi par la victime. D'autre part, la victime de l'accident du travail percevait une indemnité forfaitaire, qui ne l'indemnisait que partiellement pour le dommage subi. | waarbij de forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Anderzijds, ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor de geleden schade. |
B.8.3.3. Lors de l'élaboration de la loi du 10 avril 1971 sur les | B.8.3.3. Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 |
accidents du travail, le système a été modifié par l'instauration de | april 1971 werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de |
l'assurance obligatoire, en vertu de laquelle le travailleur ne | verplichte verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer |
s'adresse plus à l'employeur mais à « l'assureur-loi ». Le financement | richt tot de werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De |
financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt gewaarborgd | |
du système forfaitaire est assuré par les employeurs, qui sont | door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een verzekering |
obligés, depuis 1971, de souscrire une assurance en matière | inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de premies te |
d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. | dragen. De schade opgelopen door de werknemer en niet langer de |
C'est le préjudice du travailleur et non plus la responsabilité de | aansprakelijkheid van de werkgever werd vanaf dan verzekerd, waardoor |
l'employeur qui est assuré, de sorte que le système se rapproche d'un | het systeem gelijkenis vertoont met een mechanisme van sociale |
mécanisme d'assurances sociales : « le principe veut que la réparation | verzekering : « als principe voor de schadeloosstelling geldt [...] |
soit complète, même si elle doit demeurer dans certaines limites » | dat ze volledig moet zijn, zij het dan binnen forfaitaire grenzen » |
(Doc. parl., Sénat, 1969-1970, n° 328, p. 1). | (Parl. St., Senaat, 1969-1970, nr. 328, p. 1). |
B.8.4. La combinaison de l'article 68 de la loi sur les accidents du | B.8.4. De combinatie van artikel 68 van de arbeidsongevallenwet en |
travail et de l'article 1018 du Code judiciaire a dès lors pour | artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek heeft dan ook tot gevolg dat |
conséquence que les frais d'assistance d'un médecin-conseil ne | de kosten verbonden aan de bijstand van een adviserend geneesheer in |
peuvent, en principe, pas être mis à charge de l'assureur-loi. | beginsel niet ten laste van de wetsverzekeraar kunnen worden gelegd. |
B.9.1. La loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des | B.9.1. De wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de |
erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat | |
honoraires et des frais d'avocat inscrit dans le droit procédural la | verankert de terugvorderbaarheid van de kosten verbonden aan de |
répétibilité des frais liés à l'assistance fournie par un avocat (Doc. | bijstand van een advocaat in het procesrecht (Parl. St., Senaat, |
parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/5, p. 16) et la soustrait ainsi au | 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 16) en onttrekt die daarmee aan het |
droit de la responsabilité. Sur la base de l'article 1022 nouveau du | aansprakelijkheidsrecht. Op basis van het nieuwe artikel 1022 van het |
Code judiciaire, les frais d'avocat peuvent être récupérés de manière | Gerechtelijk Wetboek kunnen advocatenkosten forfaitair worden verhaald |
forfaitaire au titre d'indemnité de procédure incluse dans les dépens. | als rechtsplegingsvergoeding die in de kosten is opgenomen. |
B.9.2. En adoptant la loi du 21 avril 2007, le législateur entendait | B.9.2. Met het aannemen van de wet van 21 april 2007 wilde de wetgever |
mettre fin à l'insécurité juridique qui résultait d'une jurisprudence | een einde maken aan de rechtsonzekerheid die voortvloeide uit een |
très disparate en la matière (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° | sterk uiteenlopende rechtspraak ter zake (Parl. St., Senaat, |
3-1686/5, p. 14). Il visait, par ailleurs, à éviter qu'un nouveau procès doive être intenté afin d'obtenir la réparation du dommage consistant dans les frais et honoraires d'avocat consentis par la partie victorieuse. Le législateur entendait enfin supprimer la différence de traitement quant au risque financier du procès entre les parties à un procès civil, chacune d'elles poursuivant, en principe, la défense de ses intérêts personnels. Plus particulièrement, le choix du législateur d'ancrer la répétibilité dans le droit de la procédure civile et de | 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 14). Hij wilde overigens voorkomen dat een nieuw proces moest worden ingesteld teneinde het herstel te verkrijgen van de schade die bestaat in de door de winnende partij gemaakte kosten en erelonen van een advocaat. De wetgever beoogde ten slotte een einde te maken aan het verschil in behandeling inzake het financiële risico van het proces tussen de partijen bij een burgerlijk proces, waarbij elk van hen in beginsel de verdediging van haar persoonlijke belangen nastreeft. Meer bepaald strekte de keuze van de wetgever om de verhaalbaarheid te verankeren in het burgerlijk procesrecht en om van de rechtsplegingsvergoeding |
faire de l'indemnité de procédure une participation forfaitaire dans | een forfaitaire deelname in de kosten en erelonen van de advocaat van |
les frais et honoraires de l'avocat de la partie gagnante à charge de | de winnende partij ten laste van de in het ongelijk gestelde partij te |
la partie qui a succombé, visait à traiter de manière identique toutes | maken, ertoe alle partijen bij een burgerlijk proces op gelijke wijze |
les parties à un procès civil, en répartissant également entre elles | te behandelen door het financiële risico gelijkelijk onder hen te |
le risque financier. Un tel objectif est conforme au principe | verdelen. Een dergelijk doel is in overeenstemming met het beginsel |
d'égalité d'accès à la justice, tel qu'il est garanti par l'article 6, | van de gelijke toegang tot het gerecht, zoals gewaarborgd bij artikel |
§ 1er, de la Convention européenne des droits de l'homme. | 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. |
B.9.3. La combinaison de l'article 68 de la loi sur les accidents du | B.9.3. De combinatie van artikel 68 van de arbeidsongevallenwet en |
travail et de l'article 1018 du Code judiciaire a dès lors pour | artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek heeft dan ook tot gevolg dat |
conséquence que l'indemnité de procédure comprenant une intervention | de rechtsplegingsvergoeding die een forfaitaire tegemoetkoming in de |
forfaitaire dans les frais d'assistance d'un avocat, est toujours mise | kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat omvat, steeds ten |
à charge de l'assureur-loi, et que le travailleur relevant de la loi | laste van de wetsverzekeraar wordt gelegd, en dat de werknemer die |
sur les accidents du travail reçoit toujours cette indemnité de | onder de arbeidsongevallenwet valt, die rechtsplegingsvergoeding |
procédure. | steeds ontvangt. |
B.9.4. Pour le surplus, la Cour n'est pas compétente pour contrôler la | B.9.4. Voor het overige is het Hof niet bevoegd om de wijze te |
manière dont l'indemnité de procédure devant les juridictions du | controleren waarop de rechtsplegingsvergoeding voor de |
travail a été fixée dans l'article 4 de l'arrêté royal du 26 octobre | arbeidsgerechten is vastgelegd in artikel 4 van het koninklijk besluit |
2007 « fixant le tarif des indemnités de procédure visées à l'article | van 26 oktober 2007 « tot vaststelling van het tarief van de |
1022 du Code judiciaire et fixant la date d'entrée en vigueur des | rechtsplegingsvergoeding bedoeld in artikel 1022 van het Gerechtelijk |
Wetboek en tot vaststelling van de datum van inwerkingtreding van de | |
articles 1er à 13 de la loi du 21 avril 2007 relative à la | artikelen 1 tot 13 van de wet van 21 april 2007 betreffende de |
répétibilité des honoraires et des frais d'avocat ». | verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van de advocaat ». |
Le maintien, dans l'article 4 de l'arrêté royal précité, du montant de | Het behoud, in artikel 4 van het voormelde koninklijk besluit, van het |
l'indemnité de procédure devant les juridictions du travail au montant | bedrag van de rechtsplegingsvergoeding voor de arbeidsgerechten op het |
qui s'appliquait avant l'entrée en vigueur de la loi du 21 avril 2007 | bedrag dat gold vóór de inwerkingtreding van de wet van 21 april 2007, |
a d'ailleurs été jugé comme un « régime en faveur des organismes de | werd trouwens beschouwd als een « regeling ten gunste van de |
sécurité sociale et des assureurs en accidents du travail, pour | socialezekerheidsinstellingen en de verzekeraars arbeidsongevallen, |
compenser l'obligation qui leur incombe d'acquitter, dans tous les | ter compensatie van de op hen rustende verplichting om in alle |
cas, l'indemnité de procédure », compatible avec le principe d'égalité | gevallen de rechtsplegingsvergoeding te betalen », die bestaanbaar is |
met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie (RvSt, arrest | |
et de non-discrimination (C.E., arrêt n° 216.703 du 6 décembre 2011, | nr. 216.703 van 6 december 2011, Schyvens t. Belgische Staat, punt |
Schyvens c. Etat belge, point 17). | 17). |
Cette mesure doit en effet se lire en combinaison avec le régime | Die maatregel dient immers in samenhang te worden gelezen met de |
spécifique des dépens devant les juridictions du travail, tel qu'il | specifieke regeling van de kosten voor de arbeidsgerechten, zoals zij |
résulte de la disposition en cause, mais aussi de l'article 53 des | voortvloeit uit de in het geding zijnde bepaling, maar ook uit artikel |
lois coordonnées du 3 juin 1970 relatives à la prévention des maladies | 53 van de gecoördineerde wetten van 3 juni 1970 betreffende de |
professionnelles et à la réparation des dommages résultant de | preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit |
celles-ci ou encore de l'article 1017, alinéa 2, du Code judiciaire. | die ziekten voortvloeit, of nog uit artikel 1017, tweede lid, van het |
Gerechtelijk Wetboek. | |
B.10. Tous les travailleurs relevant de la loi sur les accidents du | B.10. Alle werknemers die onder de arbeidsongevallenwet vallen, worden |
travail sont dès lors traités de manière identique en ce qui concerne | dan ook op identieke wijze behandeld met betrekking tot de kosten, |
les dépens, que leur procès porte essentiellement sur un élément | ongeacht of hun proces voornamelijk betrekking heeft op een juridisch |
d'ordre juridique ou d'ordre médical : si les frais d'assistance d'un | of een medisch element : terwijl de kosten verbonden aan de bijstand |
médecin-conseil ne peuvent, en principe, être mis à charge de | van een adviserend geneesheer in beginsel niet ten laste van de |
l'assureur-loi, l'indemnité de procédure visée à l'article 1022 du Code judiciaire couvrant forfaitairement les frais d'assistance d'un avocat est, par contre, toujours mise à charge de l'assureur-loi, qui doit la verser au travailleur, sauf si sa demande est téméraire et vexatoire. Ce régime est d'ailleurs celui qui est également prévu pour les assurés sociaux visés à l'article 1017, alinéa 2, du Code judiciaire. B.11.1. Sans qu'il soit besoin d'examiner si ces travailleurs peuvent relever de catégories essentiellement différentes selon que leur procès porterait essentiellement sur un élément d'ordre juridique ou d'ordre médical, il convient de constater que l'absence de possibilité de principe de mettre à charge de l'assureur-loi les frais d'assistance d'un médecin-conseil est raisonnablement justifiée et | wetsverzekeraar kunnen worden gelegd, is de in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde rechtsplegingsvergoeding die een forfaitaire tegemoetkoming in de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat omvat, daarentegen steeds ten laste van de wetsverzekeraar, die ze aan de werknemer zal moeten betalen, behalve wanneer zijn eis roekeloos en tergend is. Die regeling is trouwens die waarin eveneens is voorzien voor de in artikel 1017, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde sociaal verzekerden. B.11.1. Zonder dat het nodig is te onderzoeken of die werknemers tot wezenlijk verschillende categorieën kunnen behoren naargelang hun proces voornamelijk betrekking zou hebben op een juridisch of een medisch element, dient te worden vastgesteld dat de ontstentenis van een principiële mogelijkheid om de kosten verbonden aan de bijstand van een adviserend geneesheer ten laste van de wetsverzekeraar te |
n'entraîne aucune limitation disproportionnée des droits des | leggen, redelijk verantwoord is en geen onevenredige inperking van de |
travailleurs concernés. | rechten van de betrokken werknemers met zich meebrengt. |
B.11.2. La Cour a, en B.10.2 de son arrêt n° 15/2009 du 5 février | B.11.2. Het Hof heeft in B.10.2 van zijn arrest nr. 15/2009 van 5 |
2009, jugé que, dès lors que le choix du législateur quant à | februari 2009 geoordeeld dat, aangezien de keuze van de wetgever met |
l'indemnité de procédure est raisonnablement justifié, compte tenu de | betrekking tot de rechtsplegingsvergoeding redelijk verantwoord is, |
rekening houdend met wat is vermeld in B.7.6.6 van zijn arrest nr. | |
ce qui est dit en B.7.6.6 de son arrêt n° 182/2008 du 18 décembre 2008 | 182/2008 van 18 december 2008 betreffende de rechtzoekenden die de |
concernant les personnes qui bénéficient de l'aide juridique de seconde ligne, les différences qui existent entre les avocats et les conseils techniques en ce qui concerne leur place dans le procès et la nature de leur intervention justifient que le législateur n'ait pas étendu la réglementation spécifique qu'il a adoptée pour la répétibilité des frais et honoraires d'avocat à l'ensemble des autres conseils qui sont éventuellement susceptibles d'intervenir dans une procédure judiciaire. La circonstance que le litige se situe dans le cadre de la législation sur les accidents du travail ne modifie pas cette conclusion. B.11.3. En effet, comme il a été dit en B.7, le législateur a opté pour un système dans lequel le travailleur n'assume pas le risque | juridische tweedelijnsbijstand genieten, de verschillen die bestaan tussen de advocaten en de technische raadgevers met betrekking tot hun plaats in het proces en de aard van hun optreden rechtvaardigen dat de wetgever de specifieke reglementering die hij heeft aangenomen voor de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van advocaten, niet heeft uitgebreid tot alle andere raadgevers die mogelijk in een gerechtelijke procedure optreden. De omstandigheid dat het geschil in het kader van de arbeidsongevallenwetgeving past, wijzigt die conclusie niet. B.11.3. Zoals in B.7 is vermeld, heeft de wetgever immers gekozen voor een systeem waarin de werknemer niet instaat voor het financiële |
financier du procès, en disposant de la garantie que les dépens sont, | risico van het proces, doordat hij de waarborg heeft dat de kosten, in |
à chaque stade de la procédure judiciaire, mis à charge de | elk stadium van de gerechtelijke procedure, ten laste van de |
wetsverzekeraar worden gelegd, behoudens roekeloos en tergend geding. | |
l'assureur-loi, sauf demande téméraire et vexatoire. | Die van het gemeen recht afwijkende regeling werd ingevoerd teneinde |
Ce régime dérogatoire au droit commun a été instauré afin de préserver | het recht van de werknemer op gerechtelijke controle van het bedrag |
le droit du travailleur à un contrôle judiciaire du montant des | van de uit een arbeidsongeval voortvloeiende vergoedingen te |
indemnités découlant d'un accident du travail, garantissant ainsi au | vrijwaren, hetgeen de werknemer aldus waarborgt dat de kosten van een |
travailleur que les frais d'une expertise décidée par le juge ainsi | deskundigenonderzoek waartoe door de rechter werd beslist en een |
qu'une indemnité de procédure sont notamment mis à charge de | rechtsplegingsvergoeding met name ten laste van de wetsverzekeraar |
l'assureur-loi. | worden gelegd. |
B.11.4. Le principe d'égalité et de non-discrimination, combiné ou non | B.11.4. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, al dan niet |
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, | in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de |
n'impose pas, dans le contexte de la législation sur les accidents du | rechten van de mens, vereist in de context van de arbeidsongevallenwetgeving niet dat meer moet worden afgeweken van het |
travail, de déroger davantage au droit commun en ce qui concerne la | gemeen recht inzake de verdeling van de kosten van de rechtspleging |
répartition des frais de la procédure en prévoyant que les frais | door erin te voorzien dat de kosten verbonden aan de bijstand van de |
d'assistance du médecin-conseil du travailleur sont, en outre, | adviserend geneesheer van de werknemer bovendien steeds ten laste van |
toujours mis à charge de l'assureur-loi. | de wetsverzekeraar worden gelegd. |
Cette charge procédurale additionnelle étendrait en effet la | Die aanvullende procedurele last zou de dekking van het professionele |
couverture du risque professionnel et, partant, risquerait de modifier | risico immers uitbreiden en zou bijgevolg het bestaande evenwicht bij |
l'équilibre existant dans la répartition de ce risque entre les | de verdeling van dat risico tussen de verschillende actoren op wie de |
différents acteurs concernés par la législation sur les accidents du | arbeidsongevallenwetgeving betrekking heeft, kunnen wijzigen, door de |
travail, en alourdissant la charge économique qui pèse sur les | economische last die in de financiering van de verplichte |
employeurs dans le financement de l'assurance obligatoire en matière | arbeidsongevallenverzekering op de werkgevers rust, te verzwaren. |
d'accidents du travail. | B.12. De in het geding zijnde maatregel brengt daarenboven geen |
B.12. La mesure en cause n'entraîne, par ailleurs, pas de limitation | onevenredige inperking van de rechten van de werknemers met zich mee. |
disproportionnée des droits des travailleurs. | De betrokken werknemers hebben immers de waarborg dat, behoudens |
Les travailleurs concernés ont en effet la garantie que, sauf demande | roekeloos en tergend geding, de kosten van een op een arbeidsongeval |
téméraire et vexatoire, les dépens d'une action fondée sur un accident | gebaseerde vordering nooit te hunnen laste worden gelegd en dat zij de |
du travail ne sont jamais mis à leur charge et qu'ils perçoivent | rechtsplegingsvergoeding steeds ontvangen, aangezien die van het |
toujours l'indemnité de procédure, cette mesure dérogatoire au droit | gemeen recht afwijkende maatregel tegemoetkomt aan de bekommernis van |
commun participant du souci du législateur de garantir l'accès à la | de wetgever om de toegang van die werknemers tot het gerecht te waarborgen. |
justice de ces travailleurs. | Bovendien, indien zij niet over de nodige inkomsten beschikken om de |
En outre, s'ils ne disposent pas des revenus nécessaires pour faire | kosten van de rechtspleging te bestrijden en aan de voorwaarden |
face aux frais d'une procédure et sont dans les conditions pour | voldoen om rechtsbijstand te genieten, zullen de kosten verbonden aan |
bénéficier de l'assistance judiciaire, les frais d'assistance de leur | de bijstand van hun adviserend geneesheer ten laste kunnen worden |
médecin-conseil peuvent être pris en charge par l'assistance | genomen door de rechtsbijstand, zoals dat voortvloeit uit de artikelen |
judiciaire, comme cela résulte des articles 664, 665, 671 et 692bis du | 664, 665, 671 en 692bis van het Gerechtelijk Wetboek, zoals gewijzigd |
Code judiciaire, tels qu'ils ont été modifiés par la loi du 20 juillet | |
2006 « portant des dispositions diverses » à la suite de l'arrêt n° | bij de wet van 20 juli 2006 houdende diverse bepalingen ingevolge het |
160/2005 du 26 octobre 2005, de sorte que l'article 23, alinéa 3, 2°, | arrest nr. 160/2005 van 26 oktober 2005, zodat artikel 23, derde lid, |
de la Constitution garantissant le droit de chacun à l'aide juridique | 2°, van de Grondwet, dat het recht van eenieder op juridische bijstand |
ne peut être méconnu. | waarborgt, niet zou kunnen zijn geschonden. |
Enfin, si l'assureur-loi a commis une faute dans l'appréciation des | Ten slotte, indien de wetsverzekeraar een fout heeft begaan bij de |
indemnités dues, le travailleur concerné peut demander la récupération | beoordeling van de verschuldigde vergoedingen, kan de betrokken |
des frais d'assistance de son médecin-conseil sur la base du droit | werknemer op grond van het gemeen recht van de aansprakelijkheid en |
commun de la responsabilité et de la réparation intégrale de son | van de integrale vergoeding van zijn schade de terugvordering van de |
kosten verbonden aan de bijstand van zijn adviserend geneesheer | |
dommage. | vragen. |
B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 68 de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail | Artikel 68 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 en artikel |
et l'article 1018 du Code judiciaire ne violent pas les articles 10, | 1018 van het Gerechtelijk Wetboek schenden niet de artikelen 10, 11 en |
11 et 23, alinéa 3, 2°, de la Constitution, combinés ou non avec | 23, derde lid, 2°, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen |
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. | met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. |
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 28 avril 2016. | op 28 april 2016. |
Le greffier, Le président, | De griffier, De voorzitter, |
F. Meersschaut J. Spreutels | F. Meersschaut J. Spreutels |