← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 52/2016 du 24 mars 2016 Numéro du rôle : 6206 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 1408 du Code judiciaire, posée par le juge des saisies du
Tribunal de première instance du Brabant wallon. La Cou composée
des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. N(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 52/2016 du 24 mars 2016 Numéro du rôle : 6206 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1408 du Code judiciaire, posée par le juge des saisies du Tribunal de première instance du Brabant wallon. La Cou composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. N(...) | Uittreksel uit arrest nr. 52/2016 van 24 maart 2016 Rolnummer : 6206 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de beslagrechter van de Rechtbank van eerste aanleg Waals-Brabant. Het samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de rechters A. Alen, T. Merckx-Van (...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 52/2016 du 24 mars 2016 | Uittreksel uit arrest nr. 52/2016 van 24 maart 2016 |
| Numéro du rôle : 6206 | Rolnummer : 6206 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1408 du Code | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1408 van het |
| judiciaire, posée par le juge des saisies du Tribunal de première | Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de beslagrechter van de Rechtbank |
| instance du Brabant wallon. | van eerste aanleg Waals-Brabant. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges A. | samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de |
| Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du | rechters A. Alen, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, |
| greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, | bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par ordonnance du 4 mai 2015 en cause de la SPRL « V.C. » contre la « | Bij beschikking van 4 mei 2015 in zake de bvba « V.C. » tegen de « |
| Caisse d'Assurance Accidents du Travail - SECUREX », dont l'expédition | Verzekeringskas Arbeidsongevallen - SECUREX », waarvan de expeditie |
| est parvenue au greffe de la Cour le 22 mai 2015, le juge des saisies | ter griffie van het Hof is ingekomen op 22 mei 2015, heeft de |
| du Tribunal de première instance du Brabant wallon a posé la question | beslagrechter van de Rechtbank van eerste aanleg Waals-Brabant de |
| préjudicielle suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « L'article 1408 du Code judiciaire, interprété comme le suggèrent les | « Schendt artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek, geïnterpreteerd |
| zoals in de parlementaire voorbereiding wordt gesuggereerd, de | |
| travaux préparatoires, viole-t-il les articles 10 et 11 de la | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het alleen de beslagene |
| Constitution en ce qu'il ne viserait que la personne physique saisie ? ». | beoogt die een natuurlijke persoon is ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. L'article 1408 du Code judiciaire dispose : | B.1. Artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : |
| « § 1. Ne peuvent être saisis, outre les choses déclarées | « § 1. Behalve op zaken, niet vatbaar voor beslag verklaard door |
| insaisissables par des lois particulières : | bijzondere wetten, mag ook geen beslag worden gelegd : |
| 1° le coucher nécessaire du saisi et de sa famille, les vêtements et le linge indispensables à leur propre usage, ainsi que les meubles nécessaires pour les ranger, une machine à laver le linge et un fer à repasser, les appareils nécessaires au chauffage du logement familial, les tables et chaises permettant à la famille de prendre les repas en commun ainsi que la vaisselle et les ustensiles de ménage indispensables à la famille, un meuble pour ranger la vaisselle et les ustensiles de ménage, un appareil pour la préparation des repas chauds, un appareil pour la conservation des aliments, un appareil d'éclairage par chambre habitée, les objets nécessaires aux membres handicapés de la famille, les objets affectés à l'usage des enfants à charge qui habitent sous le même toit, les animaux de compagnie, les objets et produits nécessaires aux soins corporels et à l'entretien des locaux, les outils nécessaires à l'entretien du jardin, le tout à l'exclusion des meubles et objets de luxe; 2° les livres et autres objets nécessaires à la poursuite des études ou à la formation professionnelle du saisi ou des enfants à charge qui habitent sous le même toit; 3° si ce n'est pour le paiement de leur prix, les biens indispensables à la profession du saisi, jusqu'à la valeur de 2.500 EUR au moment de la saisie, et au choix du saisi; 4° les objets servant à l'exercice du culte; 5° les aliments et combustibles nécessaires au saisi et à sa famille pendant un mois; 6° une vache, ou douze brebis ou chèvres au choix du saisi, ainsi | 1° op het nodige bed en beddegoed van de beslagene en van zijn gezin, de kleren en het linnengoed volstrekt noodzakelijk voor hun persoonlijk gebruik alsmede de meubelen nodig om deze op te bergen, een wasmachine en strijkijzer voor het onderhoud van het linnen, de toestellen die noodzakelijk zijn voor de verwarming van de gezinswoning, de tafel en de stoelen die voor de familie een gemeenschappelijke maaltijd mogelijk maken, alsook het vaatwerk en het huishoudgerei dat volstrekt noodzakelijk is voor het gezin, een meubel om het vaatwerk en het huishoudgerei op te bergen, een toestel om warme maaltijden te bereiden, een toestel om voedingsmiddelen te bewaren, één verlichtingstoestel per bewoonde kamer, de voorwerpen die noodzakelijk zijn voor de mindervalide gezinsleden, de voorwerpen die bestemd zijn om te worden gebruikt door de kinderen ten laste die onder hetzelfde dak wonen, de gezelschapsdieren, de voorwerpen en produkten die noodzakelijk zijn voor de lichaamsverzorging en voor het onderhoud van de vertrekken, het gereedschap dat nodig is voor het onderhoud van de tuin, een en ander met uitsluiting van de luxemeubelen en luxeartikelen; 2° op de boeken en overige voorwerpen, nodig voor de voortzetting van studies of voor de beroepsopleiding van de beslagene of van de kinderen te zijnen laste die onder hetzelfde dak wonen; 3° op de goederen die de beslagene volstrekt nodig heeft voor zijn beroep, tot een waarde van 2.500 EUR op het tijdstip van het beslag en naar keuze van de beslagene, behalve voor de betaling van de prijs van die goederen; 4° op de voorwerpen die dienen voor de uitoefening van de eredienst; 5° op de levensmiddelen en brandstof die de beslagene en zijn gezin voor een maand nodig hebben; 6° een koe, of twaalf schapen of geiten, naar keuze van de beslagene, |
| qu'un porc et vingt-quatre animaux de basse-cour, avec la paille, le | alsmede een varken en vierentwintig dieren van de hoenderhof, met het |
| fourrage et le grain nécessaires pour la litière et la nourriture | stro, voeder en graan, nodig voor het strooisel en de voeding van dat |
| desdits animaux pendant un mois. | vee gedurende één maand. |
| § 2. Les objets visés au § 1er restent saisissables s'ils se trouvent | § 2. De in § 1 bedoelde voorwerpen blijven voor beslag vatbaar indien |
| dans un lieu autre que celui où le saisi demeure ou travaille | zij zich op een andere plaats bevinden dan daar waar de beslagene |
| habituellement. | gewoonlijk woont of werkt. |
| § 3. Les difficultés d'application de cet article sont tranchées par | § 3. De moeilijkheden inzake de toepassing van dit artikel worden |
| le juge des saisies sur la base du procès-verbal de saisie actant les | beslecht door de beslagrechter op grond van het proces-verbaal van |
| observations formulées par le saisi à l'huissier, à peine de | beslaglegging, waarin de opmerkingen van de beslagene, op straffe van |
| déchéance, soit au moment de la saisie, soit dans les cinq jours de la | verval aan de gerechtsdeurwaarder mee te delen, hetzij op het tijdstip |
| signification du premier acte de saisie. | van het beslag, hetzij binnen vijf dagen na de betekening van de |
| Sur le dépôt d'une copie du procès-verbal de saisie, effectué au | eerste akte van beslag, worden aangetekend. |
| greffe par l'huissier de justice ou par la partie la plus diligente, | Bij de neerlegging ter griffie van een afschrift van het |
| dans les quinze jours qui suivent la remise de la copie dudit procès-verbal ou, s'il échet, de la signification de la saisie au débiteur, le juge des saisies fixe jour et heure pour l'examen et le règlement des difficultés, le créancier et le débiteur préalablement entendus ou appelés. Le greffier convoque les parties et informe l'huissier de justice instrumentant. La procédure ne peut être poursuivie si le dépôt de la copie du procès-verbal prévu à l'alinéa précédent n'a pas été effectué. La demande est suspensive de la poursuite mais les biens demeurent frappés de saisie jusqu'à ce qu'il ait été statué. Le juge des saisies statue toutes affaires cessantes, tant en présence qu'en l'absence des parties; son ordonnance n'est susceptible ni d'opposition ni d'appel; la procédure peut être reprise immédiatement ». B.2. Il ressort de la décision de renvoi que le juge a quo doit se prononcer sur la validité d'une saisie-exécution mobilière portant sur six véhicules appartenant à une SPRL, et qui, selon la demanderesse, sont nécessaires et indispensables à l'exercice de sa profession. | proces-verbaal van beslaglegging door de gerechtsdeurwaarder of door de meest gerede partij, binnen vijftien dagen na de overhandiging van het afschrift van dat proces-verbaal of, indien daartoe grond bestaat, van de betekening van het beslag aan de schuldenaar, bepaalt de beslagrechter dag en uur van het onderzoek en de regeling van de moeilijkheden, de schuldeiser en de schuldenaar vooraf gehoord of opgeroepen. De griffier roept de partijen op en verwittigt de instrumenterende gerechtsdeurwaarder. De procedure kan niet worden voortgezet indien de in het vorige lid bedoelde neerlegging van het afschrift van het proces-verbaal niet heeft plaatsgehad. De vordering schorst de vervolging, doch de goederen blijven onder beslag totdat uitspraak is gedaan. De beslagrechter doet uitspraak bij voorrang boven alle andere zaken, zowel in aanwezigheid als bij ontstentenis van de partijen; zijn beschikking is niet vatbaar voor verzet of hoger beroep; de rechtspleging kan onmiddellijk worden hervat ». B.2. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de verwijzende rechter zich moet uitspreken over de geldigheid van een uitvoerend beslag op roerend goed met betrekking tot zes voertuigen van een bvba die, volgens de eiseres, noodzakelijk en volstrekt nodig zijn voor de uitoefening van haar beroep. |
| La Cour limite dès lors son examen à l'article 1408, § 1er, 3°, du | Het Hof beperkt zijn onderzoek derhalve tot artikel 1408, § 1, 3°, van |
| Code judiciaire en ce qu'il ne vise les biens indispensables à la | het Gerechtelijk Wetboek, in zoverre het de goederen die volstrekt |
| profession du saisi que si le saisi est une personne physique. | nodig zijn voor het beroep van de beslagene alleen beoogt indien die |
| laatste een natuurlijke persoon is. | |
| B.3.1. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 14 janvier | B.3.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 14 januari |
| 1993 « modifiant le titre Ier, règles préliminaires et le titre III, | 1993 « tot wijziging van titel I, voorafgaande regels, en titel III, |
| des exécutions forcées, de la Ve partie du Code judiciaire concernant | gedwongen tenuitvoerlegging, van deel V van het Gerechtelijk Wetboek |
| les saisies conservatoires et les voies d'exécution et modifiant | inzake het bewarend beslag en de middelen tot tenuitvoerlegging en tot |
| l'article 476 de la loi du 18 avril 1851 sur les faillites, | wijziging van artikel 476 van de wet van 18 april 1851 betreffende het |
| banqueroutes et sursis » que le législateur a, comme lors de | faillissement, de bankbreuk en het uitstel van betaling » blijkt dat |
| de wetgever, zoals bij de totstandkoming van het Gerechtelijk Wetboek, | |
| l'élaboration du Code judiciaire, eu pour objectif « de tenter de | beoogde « een billijk evenwicht te bereiken tussen de kordaatheid |
| réaliser un juste équilibre entre la fermeté dont peut faire preuve le | waarvan de schuldeiser, die te maken heeft met de nalatigheid en soms |
| créancier qui se heurte à la carence, sinon à la malhonnêteté de son | met de oneerlijkheid van de schuldenaar, blijk mag geven en de |
| débiteur et la juste mesure que l'humanité comporte » (Doc. parl., | redelijkheid die men uit humanitair oogpunt moet betrachten » (Parl. |
| Chambre, 1989-1990, n° 1114/1, p. 1). | St., Kamer, 1989-1990, nr. 1114/1, p. 1). |
| B.3.2. L'exposé des motifs mentionne : | B.3.2. De memorie van toelichting vermeldt : |
| « Cet esprit de la loi est immuable et doit encore nous inspirer | « De geest van de wet moet ook vandaag de leidraad van ons beleid |
| aujourd'hui alors que l'on constate que la garantie d'un minimum | zijn, vooral ook omdat gebleken is dat een gewaarborgd levensminimum |
| socio-vital permettant le respect de conditions de vie décentes est | dat het mogelijk maakt een menswaardig bestaan te leiden, |
| essentielle dans la lutte contre la pauvreté. | onontbeerlijk is in de armoedebestrijding. |
| [...] | [...] |
| L'article 1408 du Code judiciaire énumère les biens meubles corporels qui ne peuvent pas être saisis. L'intention originelle du législateur, à savoir le souci d'assurer au débiteur saisi et à sa famille un minimum vital intangible, n'est plus respectée étant donné les conditions de vie et les besoins actuels. [...] En outre, par la saisie de ces biens, la personne saisie et sa famille se trouvent dans une situation inhumaine qui n'est plus tolérable » (ibid., pp. 1-2). B.3.3. Concernant la disposition en cause, l'exposé des motifs précise : « En ce qui concerne l'article 1408, 2°, le texte en projet vise à protéger davantage l'équipement professionnel. Il élimine toute référence à la valeur des biens protégés. On permet ainsi au débiteur saisi, pour autant qu'il s'agisse d'une personne physique, de rester en possession des objets nécessaires à la poursuite de ses activités professionnelles, ce qui est fondamental sous l'angle de la dignité humaine. Les revenus de cette activité permettront évidemment de | Artikel 1408 van het Gerechtelijk Wetboek bevat een opsomming van de lichamelijke roerende goederen die niet in beslag kunnen worden genomen. De oorspronkelijke bedoeling van de wetgever, met name het verzekeren van een onaantastbaar levensminimum aan de beslagene en zijn gezin, is evenwel achterhaald ingevolge de huidige leefomstandigheden en behoeften. [...] Erger nog, door de inbeslagname van deze goederen worden de beslagene en zijn gezin in een mensonwaardige toestand gebracht die niet aanvaardbaar is » (ibid., pp. 1 en 2). B.3.3. In verband met de in het geding zijnde bepaling wordt in de memorie van toelichting gepreciseerd : « Wat artikel 1408, 2° betreft, beoogt het ontwerp een betere bescherming van de bedrijfsuitrusting. Er is geen verwijzing meer naar de waarde van de beschermde goederen. Op die manier kan de beslagene, voor zover het een natuurlijke persoon betreft, verder beschikken over de voorwerpen die hij nodig heeft voor de uitoefening van zijn beroep, hetgeen onontbeerlijk is uit het oogpunt van de menselijke waardigheid. De beroepsinkomsten zullen het mogelijk maken een |
| sauvegarder un minimum nécessaire à sa vie matérielle et donc de | materieel levensminimum veilig te stellen, en de schuldeisers te |
| désintéresser ses créanciers de manière plus efficace que si ceux-ci | betalen; voor deze laatsten is een dergelijke regeling voordeliger dan |
| devaient concourir sur le produit de réalisation de l'équipement | indien zij de te vorderen bedragen moeten verhalen op de opbrengst van |
| professionnel » (ibid., p. 3). | de verkoop van de bedrijfsuitrusting » (ibid., p. 3). |
| B.4.1. Les articles 7 et 8 de la loi hypothécaire du 16 décembre 1851 | B.4.1. De artikelen 7 en 8 van de hypotheekwet van 16 december 1851 |
| disposent : | bepalen : |
| « Art. 7.Quiconque est obligé personnellement est tenu de remplir ses |
« Art. 7.Ieder die persoonlijk verbonden is, is gehouden zijn |
| engagements sur tous ses biens mobiliers ou immobiliers, présents et à | verbintenissen na te komen, onder verband van al zijn goederen, hetzij |
| venir ». | roerende, hetzij onroerende, zo tegenwoordige als toekomstige. |
| « Art. 8.Les biens du débiteur sont le gage commun de ses créanciers, |
Art. 8.De goederen van de schuldenaar strekken tot gemeenschappelijke |
| et le prix s'en distribue entre eux par contribution, à moins qu'il | waarborg voor zijn schuldeisers, en de prijs ervan wordt onder hen |
| naar evenredigheid van hun vordering verdeeld, tenzij er tussen de | |
| n'y ait entre les créanciers des causes légitimes de préférence ». | schuldeisers wettige redenen van voorrang bestaan ». |
| B.4.2. Door het beslag op bepaalde goederen te beletten, wijkt artikel | |
| B.4.2. En empêchant la saisie de certains biens, l'article 1408 du | 1408 van het Gerechtelijk Wetboek af van het beginsel van de |
| Code judiciaire déroge au principe de la saisissabilité des biens du | vatbaarheid voor beslag van de goederen van de schuldenaar neergelegd |
| débiteur inscrit aux articles 7 et 8 de la loi hypothécaire. | in de artikelen 7 en 8 van de hypotheekwet. |
| B.5. La question préjudicielle interroge la Cour sur la compatibilité | B.5. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht zich uit te |
| avec les articles 10 et 11 de la Constitution de cet article 1408, § 1er, | spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de |
| 3°, du Code judiciaire en ce qu'il interdit de saisir « si ce n'est | Grondwet, van dat artikel 1408, § 1, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek, |
| pour le paiement de leur prix, les biens indispensables à la | doordat het verbiedt om beslag te leggen « op de goederen die de |
| beslagene volstrekt nodig heeft voor zijn beroep, tot een waarde van | |
| profession du saisi, jusqu'à la valeur de 2.500 EUR au moment de la | 2.500 EUR op het tijdstip van het beslag en naar keuze van de |
| saisie, et au choix du saisi », en ne visant à cet égard que les biens | beslagene, behalve voor de betaling van de prijs van die goederen », |
| d'une personne physique et non les biens d'une personne morale. | waarbij in dat verband alleen de goederen van een natuurlijke persoon |
| B.6. Cette différence de traitement est fondée sur un critère | en niet de goederen van een rechtspersoon worden beoogd. |
| B.6. Dat verschil in behandeling steunt op een objectief criterium, | |
| objectif, plus précisément la nature juridique - personne physique ou | meer bepaald de juridische aard - natuurlijke persoon dan wel |
| morale - du propriétaire des biens protégés. | rechtspersoon - van de eigenaar van de beschermde goederen. |
| Il ressort des travaux préparatoires cités en B.3 que l'objectif de | Uit de in B.3 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat het |
| cette disposition est de préserver la dignité humaine et de lutter | doel van die bepaling erin bestaat de menselijke waardigheid te |
| contre la pauvreté. | vrijwaren en armoede te bestrijden. |
| Au regard de cet objectif, il est justifié de ne protéger les biens | In het licht van dat doel is het verantwoord de goederen die volstrekt |
| indispensables à l'exercice de la profession que s'ils appartiennent à | nodig zijn voor de uitoefening van het beroep alleen te beschermen |
| une personne physique. Une telle mesure est pertinente au regard du | indien zij toebehoren aan een natuurlijke persoon. Een dergelijke |
| but poursuivi, sans qu'il soit nécessaire d'accorder une même | maatregel is pertinent ten aanzien van het nagestreefde doel, zonder |
| protection aux personnes morales, compte tenu, par ailleurs, du | dat eenzelfde bescherming moet worden geboden aan de rechtspersonen, |
| caractère dérogatoire de la mesure qui justifie une stricte | gelet overigens op het afwijkende karakter van de maatregel dat een |
| interprétation. De plus, en permettant à des personnes physiques de | strikte interpretatie verantwoordt. Door het natuurlijke personen |
| créer une personne morale et d'affecter ainsi certains biens pour | mogelijk te maken een rechtspersoon op te richten en aldus sommige |
| constituer le patrimoine de cette personne morale, le législateur leur | goederen te bestemmen teneinde het vermogen van die rechtspersoon te |
| permet de mettre leur patrimoine privé à l'abri des aléas financiers | vormen, laat de wetgever hun toe hun privévermogen te beschermen tegen |
| de leur activité professionnelle, ce qui est une autre manière | de financiële onzekerheden van hun beroepsactiviteit, hetgeen een |
| d'atteindre le but poursuivi. Par ailleurs, la protection dont | andere manier is om het nagestreefde doel te bereiken. Bovendien is |
| bénéficie la personne physique est limitée à 2 500 euros. La | bescherming die de natuurlijke persoon geniet beperkt tot 2 500 euro. |
| différence de traitement en cause n'a donc pas d'effets | Het in het geding zijnde verschil in behandeling heeft dus geen |
| disproportionnés. | onevenredige gevolgen. |
| B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 1408, § 1er, 3°, du Code judiciaire ne viole pas les | Artikel 1408, § 1, 3°, van het Gerechtelijk Wetboek schendt de |
| articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne vise que les | artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in zoverre het alleen de |
| personnes physiques. | natuurlijke personen beoogt. |
| Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
| la Cour constitutionnelle, le 24 mars 2016. | op 24 maart 2016. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| Le président, | De voorzitter, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |