Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 23/2016 du 18 février 2016 Numéro du rôle : 6093 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31 de la loi du 31 janvier 2009 relative à la continuité des entreprises, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 23/2016 du 18 février 2016 Numéro du rôle : 6093 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31 de la loi du 31 janvier 2009 relative à la continuité des entreprises, posée par la Cour d'appel de Bruxelles. La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...) Uittreksel uit arrest nr. 23/2016 van 18 februari 2016 Rolnummer : 6093 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31 van de wet van 31 januari 2009 betreffende de continuïteit van de ondernemingen, gesteld door het Hof van Beroep te Brusse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 23/2016 du 18 février 2016 Uittreksel uit arrest nr. 23/2016 van 18 februari 2016
Numéro du rôle : 6093 Rolnummer : 6093
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 31 de la loi In zake : de prejudiciële vraag over artikel 31 van de wet van 31
du 31 janvier 2009 relative à la continuité des entreprises, posée par januari 2009 betreffende de continuïteit van de ondernemingen, gesteld
la Cour d'appel de Bruxelles. door het Hof van Beroep te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de
Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 24 octobre 2014 en cause de la SPRL « Belgium Taste » Bij arrest van 24 oktober 2014 in zake de bvba « Belgium Taste » tegen
contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
Cour le 19 novembre 2014, la Cour d'appel de Bruxelles a posé la ingekomen op 19 november 2014, heeft het Hof van Beroep te Brussel de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 31 de la loi du 31 janvier 2009 relative à la continuité « Schendt artikel 31 van de wet van 31 januari 2009 betreffende de
des entreprises viole-t-il les principes d'égalité et de
non-discrimination édictés par les articles 10 et 11 de la continuïteit van de ondernemingen de in de artikelen 10 en 11 van de
Constitution en ce qu'il proscrit les saisies pratiquées du chef de Grondwet vastgelegde beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie
créances sursitaires au cours du sursis, sans viser les hypothèques in zoverre het verbiedt om tijdens de opschorting beslag te leggen
légales de l'administration fiscale, alors que les hypothèques légales voor schuldvorderingen in de opschorting, zonder de wettelijke
ont, dans les faits, le même effet d'indisponibilité du patrimoine que hypotheken van de belastingadministratie te beogen, terwijl de
wettelijke hypotheken in de feiten hetzelfde gevolg van
les saisies immobilières conservatoires et que l'inscription onbeschikbaarheid van het vermogen hebben als het bewarend beslag op
onroerend goed en de hypothecaire inschrijving aan de
hypothécaire confère à l'administration fiscale un rang prioritaire, belastingadministratie een prioritaire rang verleent, waarbij
tandis que les autres créanciers ne peuvent faire transcrire une daarentegen de andere schuldeisers geen bewarend beslag op onroerend
saisie immobilière conservatoire pendant le sursis ? ». goed tijdens de opschorting kunnen laten overschrijven ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec les articles 10 B.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van
et 11 de la Constitution, de l'article 31 de la loi du 31 janvier 2009 artikel 31 van de wet van 31 januari 2009 betreffende de continuïteit
relative à la continuité des entreprises (ci-après : LCE) en ce qu'il van de ondernemingen (hierna : WCO) met de artikelen 10 en 11 van de
proscrit les saisies pratiquées du chef des créances sursitaires en Grondwet, in zoverre het verbiedt om tijdens de opschorting beslag te
cours de sursis, sans viser les hypothèques légales de leggen voor schuldvorderingen in de opschorting, zonder de wettelijke
l'administration fiscale, alors que, d'après le juge a quo, celles-ci hypotheken van de belastingadministratie te beogen, terwijl die,
auraient, dans les faits, le même effet d'indisponibilité du volgens de verwijzende rechter, in de feiten hetzelfde gevolg van
onbeschikbaarheid van het vermogen zouden hebben als het bewarend
patrimoine que les saisies immobilières conservatoires et beslag op onroerend goed en aan de belastingadministratie een
conféreraient à l'administration fiscale un rang prioritaire alors que prioritaire rang zouden verlenen terwijl de andere schuldeisers geen
les autres créanciers ne pourraient faire transcrire une saisie bewarend beslag op onroerend goed tijdens de opschorting zouden kunnen
immobilière conservatoire pendant le sursis. laten overschrijven.
B.2.1. La LCE prévoit, notamment, une procédure dite « de B.2.1. De WCO voorziet onder meer in een zogenoemde procedure « van
réorganisation judiciaire » qui a pour but de préserver, sous le gerechtelijke reorganisatie » die strekt tot het behouden, onder
contrôle du juge, la continuité de tout ou partie de l'entreprise en toezicht van de rechter, van de continuïteit van het geheel of een
gedeelte van de onderneming in moeilijkheden of van haar activiteiten
difficulté ou de ses activités (article 16, alinéa 1er, de la LCE); (artikel 16, eerste lid, van de WCO); die procedure maakt het mogelijk
cette procédure permet d'accorder un sursis (dont la durée est fixée de schuldenaar een opschorting toe te kennen (waarvan de duur door de
par le juge en vertu de l'article 24, § 2, de la LCE) au débiteur en rechter wordt bepaald krachtens artikel 24, § 2, van de WCO) om hetzij
tot een gerechtelijke reorganisatie te komen door een minnelijk
vue soit d'aboutir à une réorganisation judiciaire par accord amiable akkoord tussen schuldeisers en schuldenaar - bedoeld in artikel 43 -
entre créanciers et débiteur, visé à l'article 43, ou par accord of door een collectief akkoord van de schuldeisers - bedoeld in de
collectif des créanciers, visé aux articles 44 et suivants, soit de artikelen 44 en volgende -, hetzij de overdracht toe te staan, aan
permettre le transfert à des tiers de tout ou partie de l'entreprise derden, van het geheel of een gedeelte van de onderneming of haar
ou de ses activités, visé aux articles 59 et suivants (article 16, activiteiten, bedoeld in de artikelen 59 en volgende (artikel 16,
alinéa 2, de la LCE). tweede lid, van de WCO).
Les travaux préparatoires de la LCE indiquent à ce sujet : De parlementaire voorbereiding van de WCO vermeldt daarover :
« ' Préserver la continuité de l'entreprise ' fait référence à « ' De continuïteit van de onderneming behouden ', verwijst naar de
l'entité elle-même, avec ses différentes composantes. ' Préserver les entiteit zelf met haar verschillende componenten. ' De activiteiten
activités ' fait référence à l'activité économique partiellement behouden ' verwijst naar de economische activiteit die gedeeltelijk
détachée de son support. La formulation est, à dessein, très large losstaat van het medium ervan. De formulering is heel ruim bedoeld,
pour éviter que des interprétations ne dénaturent la volonté du teneinde te voorkomen dat de wil van de wetgever door interpretaties
législateur : il s'agit bien d'assurer que, dans des conditions wordt vertekend : het is duidelijk de bedoeling ervoor te zorgen dat
économiques adéquates, des problèmes de nature structurelle ou problemen van structurele of toevallige aard in toereikende
accidentelle puissent être résolus » (Doc. parl., Chambre, S.E. 2007, economische omstandigheden kunnen worden opgelost » (Parl. St., Kamer,
DOC 52-0160/001, p. 15). B.Z. 2007, DOC 52-0160/001, p. 15).
B.2.2. Le législateur a entendu, par cette procédure, élargir la B.2.2. De wetgever heeft met die procedure de draagwijdte willen
portée de la réglementation relative au concordat judiciaire qu'elle verruimen van de regelgeving op het gerechtelijk akkoord, die zij
remplace (Doc. parl., Chambre, S.E. 2007, DOC 52-0160/002, pp. 39 et vervangt (Parl. St., Kamer, B.Z. 2007, DOC 52-0160/002, pp. 39 en 82).
82). Il a tenté de concilier l'objectif de préserver la continuité de Hij heeft getracht het doel van behoud van de continuïteit van de
l'entreprise avec celui de sauvegarder les droits des créanciers : onderneming te verzoenen met dat van vrijwaring van de rechten van de
schuldeisers :
« [La matière relative aux conséquences de la réorganisation « [De materie met betrekking tot de gevolgen van de gerechtelijke
judiciaire] est l'une des plus difficiles qui soient, parce qu'une reorganisatie] is een van de moeilijkste die er bestaat omdat een
législation sur l'insolvabilité doit tenir compte d'intérêts très insolventiewetgeving rekening moet houden met zeer uiteenlopende
divergents : les intérêts des créanciers qui souhaitent être payés le belangen : de belangen van de schuldeisers die wensen betaald te
plus vite possible, et la nécessité de donner une chance à la worden op zo kort mogelijke tijd en de nood om de reorganisatie een
réorganisation (y compris une réorganisation par transfert kans te geven (met inbegrip van een reorganisatie door overdracht van
d'entreprise). La règle est que la continuité de l'entreprise et des de onderneming). De regel is dat de continuïteit en van de onderneming
contrats est conservée, mais il va de soi que le maintien des droits en van de contracten behouden blijft, maar het is vanzelfsprekend dat
sera menacé pendant une période de difficultés financières importantes in een periode van acute betaalmoeilijkheden de handhaving van de
» (Doc. parl., Chambre, S.E. 2007, DOC 52-0160/005, p. 10). rechten bedreigd wordt » (Parl. St., Kamer, B.Z. 2007, DOC 52-0160/005, p. 10).
B.3. La loi prévoit que durant la période sursitaire, aucune voie B.3. De wet bepaalt dat tijdens de periode van opschorting voor
d'exécution des créances sursitaires ne peut être poursuivie et aucune schuldvorderingen in de opschorting geen enkel middel van
saisie ne peut être pratiquée du chef de ces créances au cours de la tenuitvoerlegging kan worden voortgezet en dat tijdens de periode van
opschorting voor die schuldvorderingen geen enkel beslag kan worden
période de sursis. gelegd.
Les articles 30 et 31 de la LCE disposent en effet : De artikelen 30 en 31 van de WCO bepalen immers :
«

Art. 30.Aucune voie d'exécution des créances sursitaires ne peut être poursuivie ou exercée sur les biens meubles ou immeubles du débiteur au cours du sursis. Pendant la même période, le débiteur qui a la qualité de commerçant ne peut pas être déclaré en faillite et, dans le cas d'une société, celle-ci ne peut pas être dissoute judiciairement.

Art. 31.Aucune saisie ne peut être pratiquée du chef des créances sursitaires au cours du sursis. Les saisies déjà pratiquées antérieurement conservent leur caractère conservatoire, mais le tribunal peut, selon les circonstances et dans

«

Art. 30.Tijdens de duur van de opschorting kan voor schuldvorderingen in de opschorting geen enkel middel van tenuitvoerlegging op de roerende of onroerende goederen van de schuldenaar worden voortgezet of aangewend. Tijdens dezelfde periode kan de schuldenaar die koopman is, niet worden failliet verklaard en, indien de schuldenaar een vennootschap is, kan deze niet gerechtelijk worden ontbonden.

Art. 31.Tijdens de opschorting kan voor schuldvorderingen in de opschorting geen enkel beslag worden gelegd. De reeds eerder gelegde beslagen behouden hun bewarend karakter, maar de rechtbank kan, naar gelang van de omstandigheden, er handlichting

la mesure où cette mainlevée n'impose pas un préjudice significatif au van geven na het verslag van de gedelegeerd rechter, de schuldeiser en
créancier, en accorder mainlevée après avoir entendu le juge délégué de schuldenaar gehoord te hebben, in zoverre de handlichting geen
en son rapport, ainsi que le créancier et le débiteur ». beduidend nadeel veroorzaakt aan de schuldeiser ».
B.4. Le juge a quo constate que si l'article 31 de la LCE interdit B.4. De verwijzende rechter stelt vast dat artikel 31 van de WCO,
explicitement les saisies, il reste par contre muet en ce qui concerne hoewel het het beslag uitdrukkelijk verbiedt, daarentegen met geen
l'hypothèque légale du fisc. A son estime, l'autorisation donnée à woord rept over de wettelijke hypotheek van de fiscus. Volgens hem zou
l'administration fiscale de prendre des inscriptions hypothécaires en de aan de belastingadministratie verleende machtiging om hypothecaire
garantie de créances sursitaires pendant la durée du sursis créerait inschrijvingen te nemen tot zekerheid van schuldvorderingen in de
une différence de traitement entre, d'une part, les créanciers opschorting tijdens de duur van de opschorting een verschil in
sursitaires autres que l'administration fiscale, qui se voient behandeling doen ontstaan tussen, enerzijds, de andere schuldeisers in
interdire de pratiquer toute saisie, en ce compris conservatoire, du de opschorting dan de belastingadministratie, die het verbod krijgen
om tijdens de opschorting enig beslag, ook een bewarend, voor een
chef d'une créance sursitaire en cours de sursis et, d'autre part, schuldvordering in de opschorting te leggen, en, anderzijds, de
l'administration fiscale qui ne se voit pas interdire l'inscription belastingadministratie die niet het verbod krijgt om tijdens de
d'une hypothèque légale du chef de créances sursitaires en cours de opschorting een wettelijke hypotheek voor schuldvorderingen in de
sursis alors que les deux mesures ont dans les faits un effet opschorting in te schrijven, terwijl beide maatregelen in de feiten
d'indisponibilité du bien grevé. een gevolg van onbeschikbaarheid van het bezwaarde goed hebben.
B.5. Les créances sursitaires sont définies à l'article 2, c), de la B.5. De schuldvorderingen in de opschorting worden in artikel 2, c),
LCE comme « les créances nées avant le jugement d'ouverture de la van de WCO gedefinieerd als « de schuldvorderingen ontstaan voor het
procédure de réorganisation judiciaire ou nées du dépôt de la requête vonnis dat de procedure van gerechtelijke reorganisatie opent of die
uit het verzoekschrift of beslissingen genomen in het kader van de
procedure volgen ».
ou des décisions prises dans le cadre de la procédure ». In punt d) van hetzelfde artikel worden de buitengewone
Le même article définit, en son point d), les créances sursitaires schuldvorderingen in de opschorting gedefinieerd als die welke
extraordinaires comme celles qui sont garanties par un privilège gewaarborgd zijn door een bijzonder voorrecht of door een hypotheek en
spécial ou par une hypothèque ainsi que les créances des als de schuldvorderingen van de schuldeisers-eigenaars, terwijl de
créanciers-propriétaires tandis que le point e) de l'article 2 de la gewone schuldvorderingen in de opschorting in punt e) van artikel 2
loi définit les créances sursitaires ordinaires comme les créances van de wet worden gedefinieerd als de andere schuldvorderingen dan de
autres que les créances sursitaires extraordinaires. buitengewone schuldvorderingen in de opschorting.
Les travaux préparatoires précisent : In de parlementaire voorbereiding wordt gepreciseerd :
« Les créances sursitaires sont celles qui sont visées par la demande « Schuldvorderingen in de opschorting zijn die welke bedoeld zijn in
de sursis. Elles sont antérieures au jour de la déclaration de aanvraag tot opschorting. Zij gaan vooraf aan de dag waarop de
d'ouverture de sursis, ou découlent d'une requête ou des décisions opschorting open is verklaard of volgen uit het verzoekschrift of de
prises dans le cadre de la procédure (par exemple une créance qui naît beslissingen genomen in het kader van de procedure (bijvoorbeeld een
du fait de l'application d'une clause résolutoire en cas de schuld die ontstaat wegens de toepassing van een ontbindende
voorwaarde in geval van reorganisatie). Twee soorten schulden zijn
réorganisation). Deux types de créances sont visées: les créances bedoeld : gewone schuldvorderingen in de opschorting en buitengewone
sursitaires ordinaires et les créances sursitaires extraordinaires. schuldvorderingen in de opschorting.
Ces dernières qui bénéficient d'un traitement particulier sont les Deze laatste schuldvorderingen krijgen een bijzondere behandeling en
créances garanties par une sûreté réelle, c'est-à-dire un gage ou une zijn gewaarborgd door een zakelijke zekerheid, d.w.z. een waarborg of
hypothèque, ou bénéficient d'une garantie donnée par la rétention du een hypotheek, of komen in aanmerking voor een waarborg verstrekt door
droit de propriété ou par le biais d'un privilège spécial » (Doc. de retentie van een eigendomsrecht of via een bijzonder voorrecht »
parl., Chambre, S.E. 2007, DOC 52-0160/002, pp. 44-45). (Parl. St., Kamer, B.Z. 2007, DOC 52-0160/002, pp. 44-45).
B.6.1. En ce qui concerne les créances de l'administration des impôts, B.6.1. Met betrekking tot de schuldvorderingen van de
le législateur a indiqué qu'au même titre que celles de la sécurité belastingadministratie heeft de wetgever aangegeven dat zij, net zoals
sociale ou des créanciers privilégiés généraux, elles constituaient die van de sociale zekerheid of van de algemeen bevoorrechte
des créances sursitaires ordinaires. schuldeisers, gewone schuldvorderingen in de opschorting vormden.
Alors que le fisc était élevé au rang de créancier sursitaire Terwijl de fiscus bij de wet betreffende het gerechtelijk akkoord tot
extraordinaire par la loi relative au concordat judiciaire, la buitengewone schuldeiser in de opschorting was verheven, werd de
modification de ses droits par la loi en cause a été justifiée par le wijziging van zijn rechten bij de in het geding zijnde wet verantwoord
souci d'assurer dans le cadre des procédures visant au redressement de door de bekommernis om, in het kader van procedures die het herstel
l'entreprise le traitement égal de tous les créanciers, qu'ils soient van de onderneming beogen, de gelijke behandeling te verzekeren van
publics ou privés, et de faire en sorte que chacun de ces derniers alle schuldeisers, zowel openbare als private, en er op die manier
apporte sa juste part au redressement de l'entreprise dans l'intérêt voor te zorgen dat elk van die laatsten in het algemeen belang correct
général (ibid.). Le législateur estimait en effet que sans l'exclusion bijdraagt tot het herstel van de onderneming (ibid.). De wetgever was
immers van oordeel dat de voorgestelde procedure, zonder de
des privilèges généraux, la procédure proposée n'aurait aucune chance uitsluiting van de algemene voorrechten, geen enkele kans zou maken
d'aboutir (Doc. parl., Sénat, 2008-2009, n° 4-995/2, p. 15; Doc. (Parl. St., Senaat, 2008-2009, nr. 4-995/2, p. 15; Parl. St., Senaat,
parl., Sénat, 2008-2009, n° 4-995/3, p. 22). 2008-2009, nr. 4-995/3, p. 22).
B.6.2. Questionné à propos de la loi, le ministre des Finances a B.6.2. De minister van Financiën die werd ondervraagd over de wet,
confirmé que l'administration fiscale ne contestait pas le fait que le heeft bevestigd dat de belastingadministratie niet betwistte dat de
fisc doit être considéré comme un créancier sursitaire ordinaire pour fiscus als een gewone schuldeiser in de opschorting moet worden
les créances fiscales non garanties par une inscription hypothécaire beschouwd voor de belastingschulden die niet zijn gewaarborgd door een
et dont le fait générateur est antérieur au jugement prononçant hypothecaire inschrijving en waarvan het belastbaar feit dateert van
l'ouverture de la procédure en réorganisation judiciaire. Le fisc doit vóór het vonnis dat de procedure van gerechtelijke reorganisatie open
en revanche être considéré comme un créancier sursitaire verklaart. De fiscus moet daarentegen als een buitengewone schuldeiser
extraordinaire lorsque sa créance est couverte par une inscription in de opschorting worden beschouwd als de schuldvordering is
hypothécaire (Annales Sénat, 18 mars 2010, n° 4-116, p. 118). gewaarborgd door een hypothecaire inschrijving (Hand., Senaat, 18
maart 2010, nr. 4-116, p. 118).
B.7.1. D'après le Conseil des ministres, la question préjudicielle B.7.1. Volgens de Ministerraad zou de prejudiciële vraag op een
reposerait sur une prémisse erronée en indiquant que le droit verkeerde premisse berusten door te vermelden dat het recht op
d'inscription hypothécaire s'identifie en pratique à une saisie hypothecaire inschrijving in de praktijk wordt gelijkgesteld met een
prohibée par l'article 31 de la loi en cause. La différence de beslag dat bij artikel 31 van de in het geding zijnde wet is verboden.
traitement dénoncée par la question serait inexistante dès lors que Het in de vraag aangeklaagde verschil in behandeling zou onbestaande
l'administration fiscale ne peut procéder à aucune saisie durant la zijn aangezien de belastingadministratie tijdens de periode van
période de sursis comme c'est le cas pour tout autre créancier. opschorting niet kan overgaan tot enig beslag, zoals dat het geval is
voor elke andere schuldeiser.
B.7.2. L'exception soulevée par le Conseil des ministres requiert de B.7.2. De door de Ministerraad opgeworpen exceptie vereist een
comparer le régime juridique des saisies et des hypothèques ainsi que vergelijking van de juridische regeling van de beslagen en die van de
les conséquences que ces mesures peuvent avoir sur le patrimoine du hypotheken, alsook van de gevolgen die die maatregelen voor het
débiteur. L'examen de cette exception se confond avec l'examen du fond vermogen van de schuldenaar kunnen hebben. Het onderzoek van die
de l'affaire. exceptie valt samen met het onderzoek van de grond van de zaak.
B.8. Le Conseil des ministres soutient encore que la différence de B.8. De Ministerraad voert eveneens aan dat het aangeklaagde verschil
traitement dénoncée entre l'administration fiscale et les autres in behandeling tussen de belastingadministratie en de andere
créanciers quant au privilège de l'inscription hypothécaire dont seule schuldeisers met betrekking tot het voorrecht van de hypothecaire
bénéficie la première, ne trouve pas son origine dans l'article 31 de inschrijving dat enkel de eerstgenoemde geniet, niet zijn oorsprong
la LCE mais dans les articles 85 et 88 du Code de la TVA qui ne font vindt in artikel 31 van de WCO maar in de artikelen 85 en 88 van het
pas l'objet de la question préjudicielle. BTW-Wetboek die niet het voorwerp van de prejudiciële vraag uitmaken.
B.9.1. La loi hypothécaire du 16 décembre 1851 décrit le régime B.9.1. De hypotheekwet van 16 december 1851 beschrijft de algemene
général des privilèges et hypothèques sur les biens meubles et regeling van de voorrechten en hypotheken op roerende en onroerende
immeubles de quiconque qui s'est obligé personnellement et qui est goederen van eenieder die zich persoonlijk heeft verbonden en die
tenu de remplir ses engagements sur tous ses biens, présents et à ertoe gehouden is zijn verbintenissen na te komen, onder verband van
venir (article 7). al zijn goederen, zo tegenwoordige als toekomstige (artikel 7).
Ces biens constituent le gage commun des créanciers et le prix s'en Die goederen strekken tot gemeenschappelijke waarborg voor de
distribue entre eux par contribution à moins qu'il n'existe entre les schuldeisers en de prijs ervan wordt onder hen naar evenredigheid van
créanciers les causes légitimes de préférence que sont les privilèges hun vordering verdeeld, tenzij er tussen de schuldeisers wettige
redenen van voorrang, namelijk voorrechten en hypotheken, bestaan
et les hypothèques (articles 8 et 9). (artikelen 8 en 9).
L'hypothèque est définie par l'article 41 de la loi hypothécaire comme De hypotheek wordt in artikel 41 van de hypotheekwet gedefinieerd als
un droit réel sur les immeubles affectés à l'acquittement d'une een zakelijk recht op onroerende goederen, die verbonden zijn ter
obligation. L'hypothèque légale est celle qui résulte de la loi voldoening van een verbintenis. De wettelijke hypotheek is de
(article 44). hypotheek die uit de wet ontstaat (artikel 44).
B.9.2. Une hypothèque légale est reconnue en faveur du Trésor par B.9.2. Een wettelijke hypotheek wordt ten gunste van de Schatkist
l'article 425 du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR toegekend bij artikel 425 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen
1992). Il dispose : 1992 (hierna : WIB 1992). Het bepaalt :
« Les impôts directs et les précomptes en principal et additionnels, « De directe belastingen en de voorheffingen in hoofdsom en
les intérêts et les frais sont garantis par une hypothèque légale sur opcentiemen, de interesten en de kosten zijn gewaarborgd door een
tous les biens appartenant au redevable, situés en Belgique, et qui en wettelijke hypotheek op al de aan de belastingschuldige toebehorende
sont susceptibles. goederen, die in België gelegen en daarvoor vatbaar zijn.
[...] ». [...] ».
L'article 426 du même Code précise que cette hypothèque ne préjudicie In artikel 426 van hetzelfde Wetboek wordt gepreciseerd dat die
pas aux privilèges et hypothèques antérieurs et qu'elle ne prend rang
qu'à partir de son inscription. C'est au moment de cette inscription hypotheek de vorige voorrechten en hypotheken geenszins schaadt en dat
que l'hypothèque devient en effet opposable aux tiers. zij slechts rang neemt vanaf haar inschrijving. Het is op het ogenblik
B.9.3. Une hypothèque légale est également prévue en faveur du Trésor van die inschrijving dat de hypotheek immers aan derden kan worden tegengeworpen.
par l'article 86 du Code de la TVA sur tous les biens appartenant aux B.9.3. Bij artikel 86 van het BTW-Wetboek wordt ten gunste van de
redevables, situés en Belgique et qui sont susceptibles d'hypothèque, Schatkist eveneens voorzien in een wettelijke hypotheek op alle daarvoor vatbare en in België gelegen goederen van de
pour le recouvrement de la taxe, des intérêts et des frais. L'article belastingschuldige, voor de invordering van de belasting, van de
88 du même Code dispose que celle-ci prend rang à compter du jour de interesten en van de kosten. Artikel 88 van hetzelfde Wetboek bepaalt
dat de rang ervan wordt bepaald door de dagtekening van de
l'inscription qui en est faite. inschrijving die wordt genomen.
B.10. Si les dispositions précitées du CIR 1992 et du Code de la TVA B.10. Hoewel de voormelde bepalingen van het WIB 1992 en van het
constituent le fondement de l'hypothèque légale dont bénéficie BTW-Wetboek de grondslag vormen van de wettelijke hypotheek die de
l'administration fiscale et fixent les règles qui déterminent leur
rang, elles n'établissent en aucune manière le sort de ces hypothèques belastingadministratie geniet en de regels vaststellen die de rang
durant la période sursitaire organisée dans le cadre d'une procédure ervan bepalen, leggen zij geenszins het lot van die hypotheken vast
de réorganisation judiciaire. Partant, contrairement à ce qu'affirme tijdens de periode van opschorting die in het kader van een procedure
van gerechtelijke reorganisatie is geregeld. Bijgevolg kunnen die
le Conseil des ministres, ces dispositions ne peuvent être à l'origine bepalingen, in tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad beweert, niet
de la différence de traitement dénoncée par le juge a quo. aan de oorsprong van het door de verwijzende rechter aangeklaagde
verschil in behandeling liggen.
L'exception est rejetée. De exceptie wordt verworpen.
B.11.1. La matière des saisies conservatoires est réglée par le titre B.11.1. De aangelegenheid van het bewarend beslag wordt geregeld in
II de la cinquième partie du Code judiciaire. titel II van het vijfde deel van het Gerechtelijk Wetboek.
L'article 1413 dudit Code prévoit que tout créancier peut, dans les Artikel 1413 van dat Wetboek bepaalt dat iedere schuldeiser in
cas qui requièrent célérité, demander au juge l'autorisation de saisir spoedeisende gevallen aan de rechter toelating kan vragen om op de
conservatoirement les biens saisissables qui appartiennent à son
débiteur. Cette autorisation doit être demandée par requête adressée voor beslag vatbare goederen van zijn schuldenaar bewarend beslag te
au juge, en vertu de l'article 1417 du Code. leggen. Die toelating moet krachtens artikel 1417 van het Wetboek
worden gevraagd bij een verzoekschrift dat aan de rechter wordt
B.11.2. Les règles propres à la saisie immobilière conservatoire sont gericht. B.11.2. De regels eigen aan het bewarend beslag op onroerend goed zijn
consacrées par les articles 1429 à 1444 du Code judiciaire. D'après vastgelegd in de artikelen 1429 tot 1444 van het Gerechtelijk Wetboek.
l'article 1442, cette saisie ne crée aucun droit de préférence au Volgens artikel 1442 doet dat beslag geen voorrang ontstaan ten
profit du créancier saisissant et ne fait pas obstacle à la saisie voordele van de beslagleggende schuldeiser en verhindert het het
immobilière. L'article 1443 précise également que le débiteur reste en beslag op onroerend goed niet. In artikel 1443 wordt eveneens
gepreciseerd dat de schuldenaar in het bezit blijft van de in beslag
possession des biens saisis, peut en jouir et accomplir tout acte genomen goederen, het genot ervan mag hebben en elke daad van beheer
d'administration de même qu'en récolter les fruits. mag verrichten, alsook de vruchten ervan mag plukken.
B.12.1. Les règles qui régissent les mesures d'exécution forcée sont B.12.1. De regels met betrekking tot de maatregelen van gedwongen
fixées par le titre III de la deuxième partie du Code judiciaire. tenuitvoerlegging worden vastgelegd in titel III van het tweede deel
van het Gerechtelijk Wetboek.
L'article 1494 du Code judiciaire prévoit qu'il ne sera procédé à une Artikel 1494 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat geen uitvoerend
saisie-exécution qu'en vertu d'un titre exécutoire et pour des choses beslag mag worden gelegd dan krachtens een uitvoerbare titel en wegens
liquides et certaines. vaststaande en zekere zaken.
B.12.2. En ce qui concerne la saisie-exécution immobilière, l'article B.12.2. Met betrekking tot het uitvoerend beslag op onroerend goed
1560 du Code judiciaire dispose : bepaalt artikel 1560 van het Gerechtelijk Wetboek :
« Le créancier peut poursuivre l'expropriation : « De schuldeiser kan de uitwinning vervolgen :
1° des biens immobiliers et de leurs accessoires réputés immeubles, 1° van de onroerende goederen en van hun als onroerend goed beschouwd
appartenant en propriété à son débiteur; toebehoren die eigendom zijn van zijn schuldenaar;
2° des droits d'usufruit, d'emphytéose et de superficie appartenant au 2° van de rechten van vruchtgebruik, erfpacht en opstal die aan de
débiteur, sur les biens de même nature ». schuldenaar toebehoren op goederen van dezelfde aard ».
Si les immeubles saisis ne sont pas loués ou affermés, le saisi reste Indien de in beslag genomen onroerende goederen niet verhuurd of
en leur possession jusqu'à leur vente, comme séquestre judiciaire, à verpacht zijn, blijft de beslagene, als gerechtelijk sekwester, in het
moins que, sur la demande d'un ou de plusieurs créanciers, il n'en bezit ervan tot bij de verkoop ervan, tenzij de rechter, op verzoek
soit autrement ordonné par le juge (article 1572 du Code judiciaire). van een of meer schuldeisers, anders beschikt (artikel 1572 van het
B.12.3. Dans les conditions et formalités prescrites par le Code, il Gerechtelijk Wetboek). B.12.3. Onder de bij het Wetboek voorgeschreven voorwaarden en
est procédé à la vente de l'immeuble de gré à gré ou par adjudication. vormvereisten wordt het onroerend goed uit de hand of met een veiling
L'article 1627 du Code judiciaire dispose que quinze jours au plus verkocht. Artikel 1627 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt dat de
tard après la vente, l'huissier de justice invite les créanciers gerechtsdeurwaarder, uiterlijk 15 dagen na de verkoop, de schuldeisers
saisissants ou opposants à faire parvenir en ses bureaux, dans les die beslag of verzet hebben gedaan, verzoekt de aangifte en het bewijs
quinze jours, la déclaration et la justification de la créance en van hun schuldvordering in hoofdsom, interest en kosten binnen 15
principal, intérêts et frais, avec la mention, s'il y a lieu, du dagen op zijn kantoor te doen toekomen, met vermelding, indien daartoe
privilège auquel ils prétendent. grond bestaat, van het voorrecht waarop zij aanspraak maken.
Les droits des créanciers inscrits sont reportés sur le prix par De rechten van de ingeschreven schuldeisers gaan over op de prijs ten
l'effet de l'adjudication ainsi que le prévoit l'article 1639 du Code. gevolge van de toewijzing, zoals artikel 1639 van het Wetboek erin voorziet.
B.13. Comme il est dit en B.3, durant la période sursitaire accordée B.13. Zoals in B.3 is vermeld, kan tijdens de periode van opschorting
au débiteur dans le cadre d'une procédure de réorganisation judiciaire, aucune saisie, qu'elle soit conservatoire ou d'exécution, ne peut être pratiquée par les créanciers sursitaires, qu'ils soient ordinaires ou extraordinaires. B.14.1. L'hypothèque légale ne constitue pas une saisie au sens technique du terme. Tandis que la saisie immobilière conservatoire ne confère au créancier aucun privilège, une hypothèque a pour effet de reconnaître un droit réel au créancier qui fait procéder à son inscription et de lui donner un rang de créancier privilégié à compter de celle-ci. L'inscription d'une hypothèque légale par le fisc au cours de la période sursitaire d'une procédure de réorganisation judiciaire a pour effet, non d'ériger l'administration fiscale en créancier privilégié au moment où il y est procédé, mais de lui conférer ce rang au terme de la procédure et ne permettre aux créanciers qui ne disposent pas d'un tel privilège d'être en situation de concours, qu'une fois le fisc désintéressé. die aan de schuldenaar is toegekend in het kader van een procedure van gerechtelijke reorganisatie, geen enkel beslag, zowel bewarend als uitvoerend, worden gelegd door de schuldeisers in de opschorting, zowel gewone als buitengewone. B.14.1. De wettelijke hypotheek vormt geen beslag in de technische betekenis van het woord. Terwijl het bewarend beslag op onroerend goed geen enkel voorrecht aan de schuldeiser verleent, heeft een hypotheek tot gevolg dat een zakelijk recht wordt toegekend aan de schuldeiser die ze laat inschrijven en dat hem vanaf die inschrijving een rang van bevoorrechte schuldeiser wordt verleend. De inschrijving van een wettelijke hypotheek door de fiscus tijdens de periode van opschorting van een procedure van gerechtelijke reorganisatie heeft niet tot gevolg dat de belastingadministratie tot bevoorrechte schuldeiser wordt verheven op het ogenblik waarop daartoe wordt overgegaan, maar wel dat haar die rang na afloop van de procedure wordt verleend en dat aan de schuldeisers die niet over een dergelijk voorrecht beschikken, pas de mogelijkheid wordt geboden zich in een situatie van samenloop te bevinden zodra de fiscus is voldaan.
B.14.2. Or, comme cela ressort des travaux préparatoires de la LCE B.14.2. Zoals blijkt uit de in B.6 aangehaalde parlementaire
cités en B.6, le législateur a entendu donner à l'administration voorbereiding van de WCO, heeft de wetgever aan de
fiscale le rang de créancier ordinaire durant cette période afin belastingadministratie echter de rang van gewone schuldeiser tijdens
die periode willen verlenen teneinde de gelijkheid te verzekeren
d'assurer l'égalité entre tous les créanciers intéressés par la tussen alle schuldeisers op wie de procedure betrekking heeft en
procédure et de favoriser ainsi la continuité de l'entreprise. teneinde aldus de continuïteit van de onderneming te bevorderen.
B.14.3. Il en résulte qu'en n'interdisant pas à l'administration B.14.3. Daaruit vloeit voort dat de in het geding zijnde bepaling,
fiscale, au cours de la période sursitaire, de prendre une inscription door de belastingadministratie tijdens de periode van opschorting niet
hypothécaire en vue d'être reconnue comme créancier privilégié à son te verbieden een hypothecaire inschrijving te nemen om erna als
terme, la disposition en cause porte atteinte de manière bevoorrechte schuldeiser te worden erkend, op onevenredige wijze
disproportionnée aux droits des autres créanciers dont la situation afbreuk doet aan de rechten van de andere schuldeisers wier situatie
sera directement affectée par l'existence d'un tel privilège, en rechtstreeks zal worden geraakt door het bestaan van een dergelijk
contrariété avec la volonté du législateur de protéger l'égalité des voorrecht, in strijd met de wil van de wetgever om de gelijkheid van
créanciers. de schuldeisers te beschermen.
La disposition en cause n'est dès lors pas compatible, à cet égard, De in het geding zijnde bepaling is derhalve in dat opzicht niet
avec les articles 10 et 11 de la Constitution. bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Dès lors que le constat de cette lacune est exprimé en des termes Aangezien de vaststelling van die lacune is uitgedrukt in voldoende
suffisamment précis et complets qui permettent l'application de la nauwkeurige en volledige bewoordingen die toelaten de in het geding
disposition en cause dans le respect des articles 10 et 11 de la zijnde bepaling toe te passen met inachtneming van de artikelen 10 en
Constitution, il appartient au juge a quo de mettre fin à la violation 11 van de Grondwet, staat het aan de verwijzende rechter een einde te
de ces normes. maken aan de schending van die normen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
En ce qu'il n'interdit pas à l'administration fiscale, au cours de la
procédure sursitaire, de prendre une inscription hypothécaire en vue
d'être reconnue comme créancier privilégié à son terme, l'article 31
de la loi du 31 janvier 2009 relative à la continuité des entreprises Artikel 31 van de wet van 31 januari 2009 betreffende de continuïteit
viole les articles 10 et 11 de la Constitution. van de ondernemingen schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in
zoverre het de belastingadministratie tijdens de periode van
opschorting niet verbiedt een hypothecaire inschrijving te nemen om
erna als bevoorrechte schuldeiser te worden erkend.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 18 février 2016. op 18 februari 2016.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^