Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 177/2015 du 3 décembre 2015 Numéro du rôle : 6148 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 81 à 86 et 180 de la loi de principes du 12 janvier 2005 concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 177/2015 du 3 décembre 2015 Numéro du rôle : 6148 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 81 à 86 et 180 de la loi de principes du 12 janvier 2005 concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 177/2015 van 3 december 2015 Rolnummer : 6148 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 81 tot 86 en 180 van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetine Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 177/2015 du 3 décembre 2015 Uittreksel uit arrest nr. 177/2015 van 3 december 2015
Numéro du rôle : 6148 Rolnummer : 6148
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 81 à 86 et In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 81 tot 86 en 180 van
180 de la loi de principes du 12 janvier 2005 concernant de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de
l'administration pénitentiaire ainsi que le statut juridique des rechtspositie van de gedetineerden, gesteld door de Arbeidsrechtbank
détenus, posée par le Tribunal du travail de Liège, division Namur. te Luik, afdeling Namen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Groot, L. Lavrysen, T. Merckx-Van Goey, F. Daoût et T. Giet, assistée rechters E. De Groot, L. Lavrysen, T. MerckxVan Goey, F. Daoût en T.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Giet, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 20 janvier 2015 en cause de E.D. contre l'Etat belge, Bij vonnis van 20 januari 2015 in zake E.D. tegen de Belgische Staat,
dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 23 janvier waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 23
2015, le Tribunal du travail de Liège, division Namur, a posé la januari 2015, heeft de Arbeidsrechtbank te Luik, afdeling Namen, de
question préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 81 à 86 et 180 de la loi de principes concernant « Schenden de artikelen 81 tot 86 en 180 van de basiswet van 12
l'administration pénitentiaire ainsi que le statut juridique des januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van
détenus du 12 janvier 2005 violent-ils les articles 10, 11 et 23 de la de gedetineerden de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, al dan
Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 14 de la CEDH niet in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor
combiné à l'article 1er du Premier Protocole additionnel, en ce qu'ils de rechten van de mens juncto artikel 1 van het Eerste Aanvullend
ne garantissent pas le droit au travail, le droit à des conditions de Protocol, in zoverre zij het recht op arbeid, het recht op billijke
travail et à une rémunération équitables et le droit à la sécurité arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning en het recht op sociale
sociale des détenus ? ». zekerheid van de gedetineerden niet waarborgen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec les articles 10, B.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid, met
11 et 23 de la Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
14 de la Convention européenne des droits de l'homme combiné avec gelezen met artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
l'article 1er du Premier Protocole additionnel à cette Convention, des mens juncto artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat
articles 81 à 86 et 180 de la loi de principes du 12 janvier 2005 Verdrag, van de artikelen 81 tot 86 en 180 van de basiswet van 12
concernant l'administration pénitentiaire ainsi que le statut januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van
juridique des détenus (ci-après : la loi de principes) en ce qu'ils ne de gedetineerden (hierna : de basiswet) in zoverre zij het recht op
garantiraient pas le droit au travail, le droit à des conditions de arbeid, het recht op billijke arbeidsvoorwaarden en een billijke
travail et à une rémunération équitables et le droit à la sécurité beloning en het recht op sociale zekerheid van de gedetineerden niet
sociale des détenus. zouden waarborgen.
B.2. Les articles 81 à 86 de la loi de principes disposent : B.2. De artikelen 81 tot 86 van de basiswet bepalen :
«

Art. 81.Le détenu a le droit de participer au travail disponible

«

Art. 81.De gedetineerde heeft het recht om deel te nemen aan de in

dans la prison. de gevangenis beschikbare arbeid.

Art. 82.L'administration pénitentiaire veille à l'offre ou à la

Art. 82.De penitentiaire administratie draagt er zorg voor dat arbeid

beschikbaar gesteld wordt of beschikbaar gesteld kan worden die aan de
possibilité d'offre d'un travail qui permette aux détenus de donner un gedetineerden de mogelijkheid biedt om zinvol hun detentietijd door te
sens à la période de détention, de préserver, renforcer ou d'acquérir brengen, om na hun invrijheidstelling de geschiktheid tot een
l'aptitude à exercer après leur libération une activité assurant leur bestaansactiviteit te behouden, te bevorderen of te verwerven, om hun
subsistance, d'adoucir leur détention, d'assumer des responsabilités, detentie te verzachten, om verantwoordelijkheden op te nemen, in
le cas échéant, vis-à-vis de leurs proches parents et des victimes, voorkomend geval ten aanzien van hun naastbestaanden en de
et, s'il y a lieu, de payer intégralement ou partiellement des dettes slachtoffers en om, zo daartoe grond bestaat, met het oog op herstel
dans la perspective d'une réparation ou de leur réinsertion. of met het oog op reïntegratie, schulden geheel of gedeeltelijk af te betalen.

Art. 83.§ 1er. La mise au travail du détenu dans la prison a lieu

Art. 83.§ 1. De tewerkstelling van de gedetineerde in de gevangenis

dans des conditions qui, pour autant que la nature de la détention ne geschiedt in omstandigheden die, voorzover de aard van de detentie
s'y oppose pas, se rapprochent autant que possible de celles qui zich daartegen niet verzet, zoveel mogelijk overeenstemmen met die
caractérisent des activités identiques dans la société libre. welke in de vrije samenleving identieke activiteiten kenmerken.
§ 2. La durée et les horaires de travail sont fixés par le règlement § 2. De arbeidsduur en de arbeidstijden worden vastgesteld in het
d'ordre intérieur. La durée du travail ne peut en aucun cas excéder huishoudelijk reglement. In geen geval mag de duur van de arbeidstijd
celle qui est fixée par ou en vertu de la loi pour des activités de duur overschrijden die voor overeenkomstige activiteiten in de
correspondantes dans la société libre. vrije samenleving door of krachtens de wet worden bepaald.
§ 3. Le Roi complète la loi en fixant les conditions auxquelles le § 3. De Koning bepaalt, in aanvulling op de wet, onder welke
temps consacré à des activités de formation peut être assimilé à du voorwaarden de tijd besteed aan vormingsactiviteiten met arbeidstijd
temps de travail. kan worden gelijkgesteld.

Art. 84.§ 1er. Le directeur veille à l'attribution du travail

Art. 84.§ 1. De directeur staat in voor de toewijzing van de in de

disponible dans la prison aux détenus qui en ont fait la demande. gevangenis beschikbare arbeid aan de gedetineerden die om arbeid
Cette demande doit être actée dans un formulaire établi par le Roi. verzocht hebben. Dit verzoek wordt opgetekend in een door de Koning
vastgesteld formulier.
§ 2. Le travail attribué ne peut porter atteinte à la dignité du § 2. De toegewezen arbeid mag de waardigheid van de gedetineerde niet
détenu ni présenter le caractère d'une sanction disciplinaire. aantasten en mag evenmin het karakter hebben van een disciplinaire bestraffing.
§ 3. L'attribution du travail aux condamnés tient compte du plan de § 3. Bij de toewijzing van arbeid aan veroordeelden wordt rekening
détention individuel visé au titre IV, chapitre II. gehouden met het in titel IV, hoofdstuk II bedoelde individueel
detentieplan.
§ 4. Le travail mis à disposition en prison ne fait pas l'objet d'un § 4. De in de gevangenis beschikbaar gestelde arbeid maakt niet het
contrat de travail au sens de la loi du 3 juillet 1978 relative aux voorwerp uit van een arbeidsovereenkomst in de zin van de wet van 3
contrats de travail. juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten.

Art. 85.Moyennant autorisation du directeur, le détenu a le droit

Art. 85.De gedetineerde is gerechtigd, mits toelating van de

d'effectuer un autre travail que celui qui est offert à la prison. directeur, andere dan in de gevangenis beschikbaar gestelde arbeid te verrichten.
Le directeur peut refuser l'autorisation en tenant compte des De directeur kan de toelating weigeren wanneer, rekening houdend met
nécessités propres à l'établissement, lorsque : de behoeften van de inrichting :
- le travail visé présente un danger pour l'ordre ou la sécurité; - de bedoelde arbeid gevaar oplevert voor de orde of de veiligheid;
- le contrôle nécessaire pour garantir l'ordre ou la sécurité - de controle die nodig is om de orde of de veiligheid te waarborgen
représente pour l'administration un surcroit de travail déraisonnable. voor de administratie een onredelijk grote arbeidsbelasting meebrengt.
Le refus de l'autorisation est motivé et porté à la connaissance du De weigering van de toelating wordt met redenen omkleed en
détenu par écrit. schriftelijk ter kennis gebracht van de gedetineerde.

Art. 86.§ 1er. Sans préjudice de dispositions légales contraires, le

Art. 86.§ 1. Onverminderd andersluidende wettelijke bepalingen wordt

montant des revenus pour le travail offert dans la prison est fixé par het bedrag van de inkomsten voor de in de gevangenis beschikbaar
un arrêté royal délibéré en Conseil des ministres. gestelde arbeid vastgesteld bij een koninklijk besluit vastgesteld na
overleg in de Ministerraad.
§ 2. Les détenus pour qui le temps consacré à des activités de § 2. Gedetineerden voor wie de tijd voor vormingsactiviteiten
formation est assimilé, conformément à l'article 83, § 3, à un temps de travail en raison de leur participation à des programmes de formation professionnelle, de formation professionnelle continue, de recyclage, ou à d'autres activités d'étude et de formation, reçoivent une allocation de formation, conformément aux règles fixées par un arrêté royal délibéré en Conseil des ministres. Cette allocation est destinée à inciter les détenus à se former, en leur permettant notamment de supporter tout ou partie de leurs dépenses nécessaires qui ne pourraient plus être couvertes par les revenus du travail. overeenkomstig artikel 83, § 3, met arbeidstijd wordt gelijkgesteld, wegens deelname aan programma's van beroepsopleiding, voortgezette beroepsopleiding, omscholing, of andere opleidings- en vormingsactiviteiten, ontvangen een opleidingstoelage, overeenkomstig de regels vastgesteld bij een koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad. Die toelage is erop gericht de gedetineerden ertoe aan te zetten opleidingen te volgen, onder andere door hen in staat te stellen hun noodzakelijke uitgaven die niet langer door de inkomsten uit arbeid zouden kunnen worden gedekt deels of geheel te betalen. § 3. Bij een koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de
§ 3. Un arrêté royal délibéré en Conseil des Ministres fixe les règles Ministerraad worden de regels vastgesteld voor de toekenning van de
relatives à l'octroi d'une indemnité aux détenus victimes d'un vergoeding aan gedetineerden die het slachtoffer zijn van een
accident du travail en prison ». arbeidsongeval in de gevangenis ».
L'article 180 de la même loi dispose : Artikel 180 van dezelfde wet bepaalt :
« Le Roi fixe la date d'entrée en vigueur de la présente loi ou de « De Koning bepaalt de datum waarop deze wet of afzonderlijke
certaines de ses dispositions, sauf en ce qui concerne le présent article ». bepalingen ervan in werking treden, behalve wat dit artikel betreft ».
B.3. Le Conseil des ministres soutient dans son mémoire que la B.3. De Ministerraad voert in zijn memorie aan dat de prejudiciële
question préjudicielle n'appelle pas de réponse au motif que les vraag geen antwoord behoeft om reden dat de voormelde bepalingen nog
dispositions précitées ne sont pas encore entrées en vigueur. niet in werking zijn getreden.
B.4. Comme le prescrit l'article 180 de la loi de principes, il B.4. Zoals artikel 180 van de basiswet voorschrijft, staat het aan de
appartient au Roi de fixer la date de l'entrée en vigueur de cette loi
ou de dispositions particulières de celle-ci. Bien que diverses Koning de datum te bepalen waarop die wet of afzonderlijke bepalingen
parties de la loi de principes soient entre-temps entrées en vigueur, ervan in werking treden. Ofschoon verscheidene onderdelen van de
aucun arrêté royal en ce sens n'a encore été pris en ce qui concerne basiswet inmiddels in werking zijn getreden, werd nog geen koninklijk
les articles 81 à 86 en cause. besluit in die zin ten aanzien van de bestreden artikelen 81 tot 86
B.5. Il appartient en principe au juge a quo de vérifier s'il est genomen. B.5. Het staat in beginsel aan de verwijzende rechter na te gaan of
utile de poser une question préjudicielle à la Cour au sujet d'une het nuttig is aan het Hof een prejudiciële vraag te stellen over een
disposition qu'il estime applicable au litige. Ce n'est que lorsque bepaling die hij van toepassing acht op het geschil. Slechts wanneer
tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut déclarer la dit klaarblijkelijk niet het geval is, kan het Hof de vraag
question irrecevable. onontvankelijk verklaren.
En l'espèce, la question préjudicielle invite la Cour à contrôler la Te dezen noopt de prejudiciële vraag het Hof tot een toetsing van de
compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, de dispositions législatives qui, comme il a été relevé en B.4, ne sont pas encore entrées en vigueur. Puisque la question préjudicielle porte sur des dispositions législatives que le juge a quo ne peut appliquer, en l'état du droit en vigueur, elle est dépourvue de pertinence pour la solution du litige ayant donné lieu à la question préjudicielle et, partant, irrecevable. B.6. La question préjudicielle n'appelle pas de réponse. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van wetsbepalingen die, zoals in B.4 is vermeld, nog niet in werking zijn getreden. Aangezien de prejudiciële vraag betrekking heeft op wetsbepalingen die de verwijzende rechter in de geldende stand van het recht niet kan toepassen, is zij niet relevant voor de oplossing van het bodemgeschil en bijgevolg onontvankelijk. B.6. De prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht :
La question préjudicielle n'appelle pas de réponse. De prejudiciële vraag behoeft geen antwoord.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 3 décembre 2015. op 3 december 2015.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^