Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 117/2015 du 17 septembre 2015 Numéro du rôle : 5955 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 498 de la loi-programme du 27 décembre 2004, 97 de la loi-programme du 27 décembre 2006, 2 de la loi (...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 117/2015 du 17 septembre 2015 Numéro du rôle : 5955 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 498 de la loi-programme du 27 décembre 2004, 97 de la loi-programme du 27 décembre 2006, 2 de la loi (...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. (...) Uittreksel uit arrest nr. 117/2015 van 17 september 2015 Rolnummer : 5955 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 498 van de programmawet van 27 december 2004, 97 van de programmawet van 27 december 2006, 2 van de wet va(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 117/2015 du 17 septembre 2015 Uittreksel uit arrest nr. 117/2015 van 17 september 2015
Numéro du rôle : 5955 Rolnummer : 5955
En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 498 de In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 498 van de
la loi-programme du 27 décembre 2004, 97 de la loi-programme (I) du 27 programmawet van 27 december 2004, 97 van de programmawet (I) van 27
décembre 2006, 2 de la loi du 21 décembre 2007 portant des december 2006, 2 van de wet van 21 december 2007 houdende diverse
dispositions diverses (I), 2 et 3 de la loi-programme du 22 décembre bepalingen (I), 2 en 3 van de programmawet van 22 december 2008, 22
2008, 22 de la loi-programme du 23 décembre 2009, 167 de la loi du 29 van de programmawet van 23 december 2009, 167 van de wet van 29
décembre 2010 portant des dispositions diverses (I) et 2 de la loi du december 2010 houdende diverse bepalingen (I) en 2 van de wet van 28
28 décembre 2011 portant des dispositions diverses, posées par le december 2011 houdende diverse bepalingen, gesteld door de Franstalige
Tribunal de première instance francophone de Bruxelles. Rechtbank van eerste aanleg te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul et R. Leysen, assistée du rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul en R.
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 4 juin 2014 en cause de C.G. et G.S. contre l'Etat Bij vonnis van 4 juni 2014 in zake C.G. en G.S. tegen de Belgische
belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 7 Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 7
juillet 2014, le Tribunal de première instance francophone de juli 2014, heeft de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel
Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« - Les articles 498 de la loi-programme du 27 décembre 2004, 97 de la « - Schenden de artikelen 498 van de programmawet van 27 december
loi-programme (II) [lire : loi-programme (I)] du 27 décembre 2006, 2 2004, 97 van de programmawet (II) [lees : programmawet (I)] van 27
de la loi du 21 décembre 2007 portant dispositions diverses (I), 2 et december 2006, 2 van de wet van 21 december 2007 houdende diverse
3 de la loi-programme du 22 décembre 2008, 22 de la loi-programme du bepalingen (I), 2 en 3 van de programmawet van 22 december 2008, 22
23 décembre 2009 et 167 de la loi du 29 décembre 2010 portant des van de programmawet van 23 december 2009 en 167 van de wet van 29
dispositions diverses (I), 2 de la loi portant des dispositions december 2010 houdende diverse bepalingen (I), 2 van de wet van 28
diverses du 28 décembre 2011 violent-ils les articles 10 et 11 de la december 2011 houdende diverse bepalingen de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, le cas échéant combinés aux articles 13 de la Convention Grondwet, eventueel in samenhang gelezen met de artikelen 13 van het
européenne des droits de l'homme et 1er du Premier Protocol Europees Verdrag voor de rechten van de mens en 1 van het Eerste
additionnel à ladite Convention, 26 du Pacte international relatif aux Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, 26 van het Internationaal Verdrag
inzake burgerrechten en politieke rechten, in zoverre zij op
droits civils et politiques en ce qu'ils retardent de manière onverantwoorde wijze de opheffing vertragen van de afwijkende
injustifiée l'abrogation du régime dérogatoire de prescription des verjaringsregeling voor schuldvorderingen ten opzichte van de Staat,
créances à l'égard de l'Etat initialement prévue au 1er janvier 2004 ? die oorspronkelijk was vastgesteld op 1 januari 2004 ?
- Les articles 3 de la loi-programme du 22 décembre 2008, 22 de la - Geven de artikelen 3 van de programmawet van 22 december 2008, 22
loi-programme du 23 décembre 2009 et 167 de la loi du 29 décembre 2010 van de programmawet van 23 december 2009 en 167 van de wet van 29
portant des dispositions diverses [(I)], qui ont inséré puis modifié december 2010 houdende diverse bepalingen [(I)], die artikel 134 van
l'article 134 de la loi du 22 mai 2003, en prévoyant une mise en de wet van 22 mei 2003 hebben ingevoegd en vervolgens gewijzigd, door
te voorzien in een gefaseerde tenuitvoerlegging (1 januari 2009, 2010,
oeuvre séquencée (1er janvier 2009, 2010, 2011) du régime de droit 2011) van de gemeenrechtelijke verjaringsregeling voor
commun de la prescription des créances de l'Etat [lire : à l'égard de schuldvorderingen van de Staat [lees : ten opzichte van de Staat],
l'Etat], ne créent-ils pas une discrimination injustifiable qui viole geen aanleiding tot een niet te verantwoorden discriminatie die de
les articles 10 et 11 de la Constitution ainsi que l'article 26 du artikelen 10 en 11 van de Grondwet alsook artikel 26 van het
Pacte international relatif aux droits civils et politiques et Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten en
l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag
européenne des droits de l'homme entre créanciers de l'Etat selon voor de rechten van de mens schendt, tussen schuldeisers van de Staat,
qu'ils s'adressent à l'un ou l'autre organe de l'Etat ? ». naargelang zij zich wenden tot het ene of het andere orgaan van de Staat ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article 498 de la loi-programme du 27 décembre 2004 dispose : B.1. Artikel 498 van de programmawet van 27 december 2004 bepaalt :
« L'article 133 de la loi du 22 mai 2003 portant organisation du « Artikel 133 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de
budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral, est remplacé par la begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat, wordt
disposition suivante : vervangen als volgt :
'

Art. 133.La présente loi entre en vigueur le 1er janvier 2006. Sur

'

Art. 133.- Deze wet treedt in werking op 1 januari 2006. Op

proposition conjointe du ministre des Finances et du ministre du gezamenlijk voorstel van de minister van Financien en de minister van
Budget, le Roi peut toutefois reporter cette entrée en vigueur au plus Begroting, kan de Koning die inwerkingtreding evenwel uitstellen ten
tard au 1er janvier 2007.' ». laatste tot 1 januari 2007.' ».
L'arrêté royal du 20 décembre 2005 « reportant l'entrée en vigueur de Het koninklijk besluit van 20 december 2005 « houdende uitstel van de
la loi du 22 mai 2003 portant organisation du budget et de la inwerkingtreding van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van
comptabilité de l'Etat fédéral » a reporté l'entrée en vigueur de la de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat » heeft de
loi du 22 mai 2003 au 1er janvier 2007. inwerkingtreding van de wet van 22 mei 2003 uitgesteld tot 1 januari
L'article 97 de la loi-programme (I) du 27 décembre 2006 dispose : 2007. Artikel 97 van de programmawet (I) van 27 december 2006 bepaalt :
« L'article 133 de la loi du 22 mai 2003 portant organisation du « Artikel 133 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de
budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral, est remplacé par la begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat, wordt
disposition suivante : vervangen als volgt :
'

Art. 133.La présente loi entre en vigueur le 1er janvier 2008.' ».

'

Art. 133.- Deze wet treedt in werking op 1 januari 2008.' ».

L'article 2 de la loi du 21 décembre 2007 portant des dispositions Artikel 2 van de wet van 21 december 2007 houdende diverse bepalingen
diverses (I) dispose : (I) bepaalt :
« L'article 133 de la loi du 22 mai 2003 portant organisation du « Artikel 133 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de
budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral, remplacé par la loi du begroting en van de comptabiliteit van de Federale Staat, vervangen
27 décembre 2006, est remplacé par la disposition suivante : bij de wet van 27 december 2006, wordt vervangen als volgt :
'

Art. 133.La présente loi entre en vigueur le 1er janvier 2009.' ».

'

Art. 133.Deze wet treedt in werking op 1 januari 2009.' ».

Les articles 2 et 3 de la loi-programme du 22 décembre 2008 disposent : De artikelen 2 en 3 van de programmawet van 22 december 2008 bepalen :
«

Art. 2.L'article 133 de la loi du 22 mai 2003 portant organisation

«

Art. 2.Artikel 133 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie

du budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral, remplacé par la loi van de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat,
du 21 décembre 2007, est remplacé par ce qui suit : vervangen bij de wet van 21 december 2007, wordt vervangen als volgt :
'

Art. 133.La présente loi entre en vigueur le 1er janvier 2012.'

'

Art. 133.- Deze wet treedt in werking op 1 januari 2012.'.

Art. 3.Dans la même loi, il est inséré un article 134 rédigé comme suit :

Art. 3.In dezelfde wet wordt een artikel 134 ingevoegd, luidende :

'

Art. 134.Par dérogation à l'article 133, les dispositions du Titre

'

Art. 134.- In afwijking van artikel 133, treden de bepalingen van

II, du chapitre Ier du Titre III, et des Titres IV, V et VI, à Titel II, van Hoofdstuk I van Titel III, en van de Titels IV, V en VI,
l'exception de l'article 38, entrent en vigueur le 1er janvier 2009 en met uitzondering van artikel 38, in werking op 1 januari 2009 wat
ce qui concerne les SPF Chancellerie du Premier Ministre, SPF Budget betreft de FOD Kanselarij van de Eerste Minister, de FOD Budget en
et Contrôle de la Gestion, SPF Personnel et Organisation, SPF Beheerscontrole, de FOD Personeel en Organisatie, de FOD Informatie-
Technologie de l'Information et de la Communication et SPF Santé en Communicatietechnologie en de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van
publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement.' de Voedselketen en Leefmilieu.'
Par dérogation à l'alinéa 1er, les articles 19, 21 et 26 du Titre II In afwijking van het eerste lid, zijn de artikelen 19, 21 en 26 van
et le chapitre Ier du Titre III sont également applicables pendant
l'année budgétaire 2009 aux autres services publics fédéraux et de Titel II en Hoofdstuk I van Titel III, tijdens het begrotingsjaar 2009
ook van toepassing op de andere federale en programmatorische
programmation de l'administration générale ». overheidsdiensten van het algemeen bestuur ».
L'article 22 de la loi-programme du 23 décembre 2009 dispose : Artikel 22 van de programmawet van 23 december 2009 bepaalt :
« L'article 134 de la même loi, inséré par la loi-programme du 22 « Artikel 134 van dezelfde wet, ingevoegd bij de programmawet van 22
décembre 2008, est remplacé par ce qui suit : december 2008, wordt vervangen als volgt :
'

Art. 134.Par dérogation à l'article 133, les dispositions du Titre

'

Art. 134.In afwijking van artikel 133, hebben de bepalingen van

II, du chapitre Ier du Titre III, et des Titres IV, V et VI, à Titel II, van hoofdstuk I van Titel III en van Titels IV, V en VI, met
l'exception de l'article 38, produisent leurs effets le 1er janvier uitzondering van artikel 38, uitwerking op 1 januari 2009 voor wat
2009 en ce qui concerne les SPF Chancellerie du Premier Ministre, SPF
Budget et Contrôle de la Gestion, SPF Personnel et Organisation, SPF betreft de FOD Kanselarij van de Eerste Minister, de FOD Budget en
Technologie de l'Information et de la Communication et SPF Santé Beheerscontrole, de FOD Personeel en Organisatie, de FOD Informatie-
publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement, et en Communicatietechnologie en de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van
entrent en vigueur le 1er janvier 2010 en ce qui concerne les SPF de Voedselketen en Leefmilieu en treden in werking op 1 januari 2010
Emploi, Travail et Concertation sociale, SPF Sécurité sociale, SPF voor wat betreft de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, de
Economie, P.M.E., Classes moyennes et Energie, et SPP Intégration FOD Sociale Zekerheid, de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie
sociale, Lutte contre la Pauvreté et Economie sociale. en de POD Maatschappelijke Integratie, Strijd tegen de Armoede en
Par dérogation à l'alinéa 1er, les articles 19, 20, 21 et 26 du Titre Sociale Economie. In afwijking van het eerste lid, zijn de artikelen 19, 20, 21 en 26
II et le chapitre Ier du Titre III sont également applicables pendant van Titel II en hoofdstuk I van Titel III eveneens van toepassing
les années budgétaires 2009 et 2010 aux autres services publics gedurende de begrotingsjaren 2009 en 2010 op de andere federale en
fédéraux et de programmation de l'administration générale. programmatorische overheidsdiensten van het algemeen bestuur.
Pour les services visés à l'alinéa 2, pour l'année budgétaire 2010, Voor de in het tweede lid bedoelde diensten dekken, voor het
les crédits de liquidation couvrent les sommes qui sont ordonnancées begrotingsjaar 2010, de vereffeningskredieten de bedragen die tijdens
au cours de l'année budgétaire en exécution des obligations het begrotingsjaar worden geordonnanceerd in uitvoering van de
préalablement engagées. voorafgaandelijk vastgelegde verbintenissen.
Par dérogation aux alinéas 1er et 2, le chapitre 1er du Titre V entre In afwijking van het eerste en het tweede lid, treedt hoofdstuk 1 van
également en vigueur le 1er janvier 2010 en ce qui concerne les autres Titel V eveneens in werking op 1 januari 2010 voor wat betreft de
services publics fédéraux et de programmation de l'administration andere federale en programmatorische overheidsdiensten van het
générale.' ». algemeen bestuur.' ».
L'article 167 de la loi du 29 décembre 2010 portant des dispositions Artikel 167 van de wet van 29 december 2010 houdende diverse
diverses (I) dispose : bepalingen (I) bepaalt :
« L'article 134 de la même loi, inséré par la loi-programme du 22 « Artikel 134 van dezelfde wet, ingevoegd bij de programmawet van 22
décembre 2008 et remplacé par la loi-programme du 23 décembre 2009, december 2008 en vervangen bij de programmawet van 23 december 2009,
est remplacé par ce qui suit : wordt vervangen als volgt :
'

Art. 134.Par dérogation à l'article 133, les dispositions du Titre

'

Art. 134.In afwijking van artikel 133, hebben de bepalingen van

II, du chapitre Ier du Titre III et des Titres IV, V et VI, à Titel II, van hoofdstuk I van Titel III en van Titels IV, V en VI, met
l'exception de l'article 38, produisent leurs effets le 1er janvier uitzondering van artikel 38, uitwerking op 1 januari 2009 wat de FOD
2009 en ce qui concerne les SPF Chancellerie du Premier Ministre, SPF Kanselarij van de Eerste Minister, de FOD Budget en Beheerscontrole,
Budget et Contrôle de la Gestion, SPF Personnel et Organisation, SPF de FOD Personeel en Organisatie, de FOD Informatie- en
Technologie de l'Information et de la Communication et SPF Santé Communicatietechnologie en de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de
publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement, le 1er Voedselketen en Leefmilieu betreft, op 1 januari 2010 wat de FOD
janvier 2010 en ce qui concerne les SPF Emploi, Travail et Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, de FOD Sociale Zekerheid,
Concertation sociale, SPF Sécurité sociale, SPF Economie, P.M.E, de FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie en de FOD
Classes moyennes et Energie, et SPP Intégration sociale, Lutte contre Maatschappelijke Integratie, Strijd tegen de Armoede en Sociale
la Pauvreté et Economie sociale, et entrent en vigueur le 1er janvier Economie betreft, en treden in werking op 1 januari 2011 wat de FOD
2011 en ce qui concerne le SPF Finances, le SPF Mobilité et Transports Financiën, de FOD Mobiliteit en Vervoer en de FOD Buitenlandse Zaken,
et le SPF Affaires étrangères, Commerce extérieur et Coopération au Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking betreft.
développement.
Par dérogation à l'alinéa 1er, les articles 19, 20, 21 et 26 du Titre In afwijking van het eerste lid, zijn de artikelen 19, 20, 21 en 26
II et le chapitre Ier du Titre III sont également applicables pendant van Titel II en hoofdstuk I van Titel III eveneens van toepassing
les années budgétaires 2009 à 2011 aux autres services publics gedurende de begrotingsjaren 2009 tot 2011 op de andere federale en
fédéraux et de programmation de l'administration générale. programmatorische overheidsdiensten van het algemeen bestuur.
Pour les services visés à l'alinéa précédent, pour les années Voor de in het vorige lid bedoelde diensten dekken, voor de
budgétaires 2009 à 2011, les crédits de liquidation couvrent les begrotingsjaren 2009 tot 2011, de vereffeningskredieten de bedragen
sommes qui sont ordonnancées au cours de l'année budgétaire en die tijdens het begrotingsjaar worden geordonnanceerd in uitvoering
exécution des obligations préalablement engagées. van de voorafgaandelijk vastgelegde verbintenissen.
Par dérogation aux alinéas 1er et 2, le chapitre 1er du Titre V est In afwijking van het eerste en tweede lid is hoofdstuk 1 van Titel V
également applicable à partir du 1er janvier 2010 aux autres services eveneens van toepassing vanaf 1 januari 2010 op de andere federale en
publics fédéraux et de programmation de l'administration générale. programmatorische overheidsdiensten van het algemeen bestuur.
Par dérogation à l'alinéa 1er, les articles 7 et 8 du chapitre 1er du In afwijking van het eerste lid treden de artikelen 7 en 8 van
Titre II entrent en vigueur le 1er janvier 2015 en ce qui concerne le hoofdstuk 1 van Titel II op 1 januari 2015 in werking wat de
traitement des recettes fiscales et non-fiscales par le Service public verwerking van de fiscale en niet-fiscale ontvangsten door de Federale
fédéral Finances. Le Roi peut, pour les catégories de recettes Overheidsdienst Financiën betreft. De Koning kan, voor de categorieën
fiscales et non-fiscales qu'Il détermine, fixer l'entrée en vigueur à van fiscale en niet-fiscale ontvangsten die Hij bepaalt, de
une date antérieure.' ». inwerkingtreding op een vroegere datum vastleggen.' ».
L'article 2 de la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions Artikel 2 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen
diverses dispose : bepaalt :
« L'article 133 de la loi du 22 mai 2003 portant organisation du « Artikel 133 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de
budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral, remplacé en dernier begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat, laatstelijk
lieu par la loi-programme du 22 décembre 2008, est remplacé par ce qui vervangen bij de programmawet van 22 december 2008, wordt vervangen
suit : als volgt :
'

Art. 133.Sauf pour les services visés à l'article 2, 2° à 4°, pour

'

Art. 133.Deze wet treedt in werking op 1 januari 2012, behalve voor

lesquels elle entre en vigueur au 1er janvier 2014, la présente loi de in artikel 2, 2° tot 4°, bedoelde diensten, waarvoor hij in werking
entre en vigueur le 1er janvier 2012. treedt op 1 januari 2014.
Le Roi peut, sur proposition du ministre du Budget et du ministre de De Koning kan, op voorstel van de minister van de Begroting en van de
tutelle, faire entrer en vigueur les dispositions de la présente loi voogdijminister, de bepalingen van deze wet vóór 1 januari 2014 laten
avant le 1er janvier 2014 pour chaque service visé à l'alinéa premier. in werking treden, voor elke dienst bedoeld in het eerste lid.
Par dérogation à l'alinéa 1er, le Titre V entre également en vigueur In afwijking van het eerste lid treedt Titel V ook in werking op 1
le 1er janvier 2012 pour les services visés dans cet alinéa.' ». januari 2012 voor de diensten bedoeld in dit lid.' ».
B.2. Les dispositions mentionnées en B.1, qui font l'objet des B.2. De in B.1 vermelde bepalingen, die het onderwerp vormen van de
questions préjudicielles, remplacent l'article 133 de la loi du 22 mai prejudiciële vragen, vervangen artikel 133 van de wet van 22 mei 2003
2003 portant organisation du budget et de la comptabilité de l'Etat houdende organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de
fédéral qui disposait : federale Staat, dat bepaalde :
« La présente loi entre en vigueur le 1er janvier 2004. Sur « De onderhavige wet treedt in werking op 1 januari 2004. Op
proposition conjointe du Ministre des Finances et du Ministre du gezamenlijk voorstel van de Minister van Financiën en de Minister van
Budget, le Roi peut toutefois reporter cette entrée en vigueur au plus Begroting, kan de Koning die inwerkingtreding evenwel uitstellen ten
tard au 1er janvier 2005 ». laatste tot 1 januari 2005 ».
L'entrée en vigueur de cette loi fut reportée au 1er janvier 2005 par De inwerkingtreding van die wet werd tot 1 januari 2005 uitgesteld bij
l'arrêté royal du 23 décembre 2003 reportant l'entrée en vigueur de la het koninklijk besluit van 23 december 2003 houdende uitstel van de
loi du 22 mai 2003 portant organisation du budget et de la inwerkingtreding van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van
comptabilité de l'Etat fédéral. de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat.
B.3. La première question préjudicielle porte sur la compatibilité, B.3. De eerste prejudiciële vraag heeft betrekking op de
avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan
l'article 13 de la Convention européenne des droits de l'homme, avec niet in samenhang gelezen met artikel 13 van het Europees Verdrag voor
l'article 1er du Premier Protocole additionnel à cette Convention et de rechten van de mens, met artikel 1 van het Eerste Aanvullend
avec l'article 26 du Pacte international relatif aux droits civils et Protocol bij dat Verdrag, en met artikel 26 van het Internationaal
politiques, des articles cités en B.1, en ce qu'ils retardent de Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, van de in B.1
manière injustifiée l'abrogation du régime dérogatoire de prescription geciteerde artikelen in zoverre zij op onverantwoorde wijze de
des créances à l'égard de l'Etat initialement prévue au 1er janvier opheffing vertragen van de afwijkende verjaringsregeling voor
schuldvorderingen ten opzichte van de Staat, die oorspronkelijk was
2004. vastgesteld op 1 januari 2004.
La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité, avec les De tweede prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet is samenhang
26 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques et gelezen met artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake
burgerrechten en politieke rechten en met artikel 1 van het Eerste
avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
européenne des droits de l'homme, des articles 3 de la loi-programme mens, van de artikelen 3 van de programmawet van 22 december 2008, 22
du 22 décembre 2008, 22 de la loi-programme du 23 décembre 2009 et 167 van de programmawet van 23 december 2009 en 167 van de wet van 29
de la loi du 29 décembre 2010 portant des dispositions diverses (I), december 2010 houdende diverse bepalingen (I), die artikel 134 van de
qui ont inséré puis modifié l'article 134 de la loi du 22 mai 2003, en wet van 22 mei 2003 hebben ingevoegd en vervolgens gewijzigd, door te
prévoyant une mise en oeuvre séquencée (respectivement le 1er janvier voorzien in een gefaseerde tenuitvoerlegging (respectievelijk 1
2009, 2010 et 2011) du régime de droit commun de la prescription des januari 2009, 2010, 2011) van de gemeenrechtelijke verjaringsregeling
créances de l'Etat, et qui créeraient ainsi une différence de voor schuldvorderingen van de Staat, en die op die manier aanleiding
zouden geven tot een niet te verantwoorden verschil in behandeling
traitement injustifiable entre créanciers de l'Etat selon qu'ils tussen schuldeisers van de Staat, naargelang zij zich wenden tot het
s'adressent à l'un ou l'autre organe de l'Etat. ene of het andere orgaan van de Staat.
B.4.1. Il ressort des éléments de la cause et des motifs de la B.4.1. Uit de elementen van de zaak en de motivering van de
décision de renvoi que les parties demanderesses devant le juge a quo verwijzingsbeslissing blijkt dat de eisende partijen voor de
sont des époux qui introduisent une demande fondée sur la verwijzende rechter echtgenoten zijn die een vordering instellen op
responsabilité extracontractuelle de l'Etat belge tendant à grond van de buitencontractuele aansprakelijkheid van de Belgische
l'indemnisation du préjudice lié au décès de leur fils en prison le 17 Staat tot vergoeding van de schade verbonden aan het overlijden van
février 2008. L'Etat belge estime que la demande, qui a été introduite hun zoon op 17 februari 2008 in de gevangenis. De Belgische Staat
le 14 janvier 2013, est prescrite. En effet, l'action des époux est meent dat de vordering, die op 14 januari 2013 werd ingesteld, is
verjaard. De vordering van de echtgenoten is immers ontstaan op 1
née le 1er janvier 2008 et était donc prescrite dès l'expiration du januari 2008 en was dus verjaard zodra de termijn van vijf jaar was
délai de cinq ans, soit le 1er janvier 2013, par application de verstreken, zijnde op 1 januari 2013, met toepassing van artikel 100
l'article 100 des lois sur la comptabilité de l'Etat coordonnées le 17 van de op 17 juli 1991 gecoördineerde wetten op de
juillet 1991. La Cour limite son examen à cette hypothèse. Rijkscomptabiliteit. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dat geval.
B.4.2. L'article 100 des lois sur la comptabilité de l'Etat précité B.4.2. Artikel 100 van de voormelde wetten op de Rijkscomptabiliteit
dispose : bepaalt :
« Sont prescrites et définitivement éteintes au profit de l'Etat, sans « Verjaard en voorgoed ten voordele van de Staat vervallen zijn,
préjudice des déchéances prononcées par d'autres dispositions légales, onverminderd de vervallenverklaringen ten gevolge van andere
réglementaires ou conventionnelles sur la matière : wettelijke, reglementaire of ter zake overeengekomen bepalingen :
1° les créances qui, devant être produites selon les modalités fixées 1° de schuldvorderingen, waarvan de [op] wettelijke of reglementaire
par la loi ou le règlement, ne l'ont pas été dans le délai de cinq ans wijze bepaalde overlegging niet geschied is binnen een termijn van
à partir du premier janvier de l'année budgétaire au cours de laquelle vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het begrotingsjaar in
elles sont nées; de loop waarvan zij zijn ontstaan;
2° les créances qui, ayant été produites dans le délai visé au 1°, 2° de schuldvorderingen, die, hoewel ze zijn overgelegd binnen de
n'ont pas été ordonnancées par les Ministres dans le délai de cinq ans onder 1° bedoelde termijn, door de ministers niet zijn geordonnanceerd
à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle elles ont été binnen een termijn van vijf jaar te rekenen vanaf de eerste januari
produites; van het jaar gedurende hetwelk ze werden overgelegd;
3° toutes autres créances qui n'ont pas été ordonnancées dans le délai 3° alle andere schuldvorderingen, die niet zijn geordonnanceerd binnen
de dix ans à partir du premier janvier de l'année pendant laquelle een termijn van tien jaar te rekenen vanaf de eerste januari van het
elles sont nées. jaar van hun ontstaan.
Toutefois, les créances résultant de jugements restent soumises à la Voor de schuldvorderingen die voortkomen uit vonnissen blijft evenwel
prescription décennale; elles doivent être payées à l'intervention de de tienjarige verjaring gelden; zij dienen te worden uitbetaald door
la Caisse des dépôts et consignations ». de zorg van de Deposito- en Consignatiekas ».
B.4.3. L'article 113 de la loi du 22 mai 2003 portant organisation du B.4.3. Artikel 113 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van
budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral dispose : de begroting en van de comptabiliteit van de federale Staat bepaalt :
« Sans préjudice des dispositions de l'article 114, les règles de « Onverminderd de bepalingen van artikel 114 zijn de verjaringsregels
prescription du droit commun sont applicables aux services visés à van het gemeen recht van toepassing op de diensten bedoeld in artikel
l'article 2 ». 2 ».
Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que, à la suite de Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat, ingevolge
l'avis de la section de législation du Conseil d'Etat, le Gouvernement het advies van de afdeling wetgeving van de Raad van State, de
a voulu appliquer à tous les pouvoirs de l'Etat le droit commun de la Regering inzake verjaring het gemeen recht heeft willen toepassen op
prescription, sauf dans les cas prévus par l'article 114 (Doc. parl., alle overheden van de Staat, behalve in de gevallen waarin artikel 114
Chambre, 2001-2002, DOC 50-1870/001, p. 139). voorziet (Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC 50-1870/001, p. 139).
L'article 127 de cette loi abroge par ailleurs les lois sur la Bij artikel 127 van die wet worden overigens de bij het koninklijk
comptabilité de l'Etat, coordonnées par arrêté royal du 17 juillet besluit van 17 juli 1991 samengeordende wetten op de
1991, pour les services visés à l'article 2. Rijkscomptabiliteit opgeheven voor de in artikel 2 bedoelde diensten.
Selon cet article 2 : Volgens dat artikel 2 :
« Pour l'application de la présente loi, il faut entendre par ' « Voor de toepassing van deze wet wordt onder 'diensten' verstaan de
services ' les administrations, organismes et entreprises de l'Etat administraties, instellingen en ondernemingen van de federale Staat,
fédéral, classés dans l'une des catégories suivantes : behorende tot een van de volgende categorieën :
1° l'administration générale, qui regroupe tous les services publics 1° het algemeen bestuur, dat alle federale overheidsdiensten
fédéraux; hergroepeert;
[...] ». [...] ».
Comme il est dit en B.2, l'article 133 de la loi du 22 mai 2003 Zoals in B.2 is vermeld, stelde artikel 133 van de voormelde wet van
précitée, avant sa modification par les dispositions en cause, fixait 22 mei 2003, vóór de wijziging ervan bij de in het geding zijnde
l'entrée en vigueur de la loi au 1er janvier 2004 et permettait au Roi bepalingen, de inwerkingtreding van de wet vast op 1 januari 2004 en
stelde het de Koning in staat die inwerkingtreding uit te stellen tot
de reporter cette entrée en vigueur au 1er janvier 2005, ce qu'Il a 1 januari 2005, wat Hij heeft gedaan bij het voormelde koninklijk
fait par l'arrêté royal du 23 décembre 2003 précité. besluit van 23 december 2003.
B.4.4. L'article 131, alinéa 2, de la loi du 22 mai 2003 précitée B.4.4. Artikel 131, tweede lid, van de voormelde wet van 22 mei 2003
dispose : bepaalt :
« L'article 100, alinéa 1er, de l'arrêté royal du 17 juillet 1991 « Artikel 100, eerste lid, van het koninklijk besluit van 17 juli 1991
portant coordination des lois sur la comptabilité de l'Etat reste houdende coördinatie van de wetten op de Rijkscomptabiliteit blijft
applicable aux créances à charge de l'Etat fédéral qui sont nées avant van toepassing op de schuldvorderingen op de federale Staat die
l'entrée en vigueur de la présente loi ». ontstaan zijn vóór de inwerkingtreding van deze wet ».
B.5.1. Dès lors que la créance des parties devant le juge a quo serait B.5.1. Aangezien de schuldvordering van de partijen voor de
née le 17 février 2008, seul est pertinent au regard du litige pendant verwijzende rechter zou zijn ontstaan op 17 februari 2008, is alleen
devant ce juge l'article 2 de la loi du 21 décembre 2007 précitée qui artikel 2 van de voormelde wet van 21 december 2007, dat de
reporte l'entrée en vigueur de la loi du 22 mai 2003 au 1er janvier inwerkingtreding van de wet van 22 mei 2003 uitstelt tot 1 januari
2009. Les autres dispositions qui font l'objet des questions 2009, pertinent voor het bodemgeschil. De andere bepalingen die het
préjudicielles ne sont manifestement pas applicables au litige pendant voorwerp vormen van de prejudiciële vragen zijn klaarblijkelijk niet
devant le juge a quo. van toepassing op het voor de verwijzende rechter hangende geschil.
B.5.2. La première question préjudicielle n'appelle dès lors pas de B.5.2. De eerste prejudiciële vraag behoeft bijgevolg geen antwoord in
réponse en ce qu'elle porte sur l'article 498 de la loi-programme du zoverre zij betrekking heeft op artikel 498 van de programmawet van 27
27 décembre 2004, sur l'article 97 de la loi-programme (I) du 27 december 2004, op artikel 97 van de programmawet (I) van 27 december
décembre 2006, sur les articles 2 et 3 de la loi-programme du 22 2006, op de artikelen 2 en 3 van de programmawet van 22 december 2008,
décembre 2008, sur l'article 22 de la loi-programme du 23 décembre op artikel 22 van de programmawet van 23 december 2009, op artikel 167
2009, sur l'article 167 de la loi du 29 décembre 2010 portant des van de wet van 29 december 2010 houdende diverse bepalingen (I) en op
dispositions diverses (I) et sur l'article 2 de la loi du 28 décembre artikel 2 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen,
2011 portant des dispositions diverses et la seconde question en de tweede prejudiciële vraag dient evenmin te worden beantwoord.
préjudicielle n'appelle pas davantage de réponse. Une réponse à ces Een antwoord op die prejudiciële vragen is immers niet nuttig voor de
questions préjudicielles n'est, en effet, pas utile à la solution du oplossing van het aan de verwijzende rechter voorgelegde geschil.
litige soumis au juge a quo.
B.6. Avant l'entrée en vigueur de la loi du 10 juin 1998 modifiant B.6. Vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni 1998 tot
certaines dispositions en matière de prescription, le délai de wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring bedroeg de
prescription de droit commun était de trente ans. Le nouvel article gemeenrechtelijke verjaringstermijn dertig jaar. Het nieuwe artikel
2262bis, § 1er, du Code civil, inséré par la loi précitée, énonce que les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité extracontractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces actions se prescrivant en tout état de cause par vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd door voormelde wet, bepaalt dat de persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan.
B.7.1. Ainsi que la Cour l'a jugé par ses arrêts nos 32/96, 75/97, B.7.1. Zoals het Hof bij zijn arresten nrs. 32/96, 75/97, 5/99,
5/99, 85/2001, 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004, 85/2001, 42/2002, 64/2002, 37/2003, 1/2004, 86/2004, 127/2004,
165/2004, 170/2004, 153/2006, 90/2007, 122/2007, 124/2007, 17/2008, 165/2004, 170/2004, 153/2006, 90/2007, 122/2007, 124/2007, 17/2008
97/2008, 97/2009 et 140/2013 en soumettant à la prescription 97/2008, 97/2009 en 140/2013 heeft geoordeeld, heeft de wetgever, door
quinquennale les actions dirigées contre l'Etat, le législateur a pris de vorderingen gericht tegen de Staat aan de vijfjarige verjaring te
onderwerpen, een maatregel genomen die in verband staat met het
une mesure en rapport avec le but poursuivi, qui est de permettre de nagestreefde doel dat erin bestaat de rekeningen van de Staat binnen
clôturer les comptes de l'Etat dans un délai raisonnable. Il a en een redelijke termijn af te sluiten. Er werd immers geoordeeld dat een
effet considéré qu'une telle mesure était indispensable, parce qu'il dergelijke maatregel noodzakelijk was omdat de Staat op een bepaald
faut que l'Etat puisse, à une époque déterminée, arrêter ses comptes : ogenblik zijn rekeningen moet kunnen afsluiten : het is een verjaring
c'est une prescription d'ordre public et nécessaire au point de vue van openbare orde, die noodzakelijk is in het licht van een goede
d'une bonne comptabilité (Pasin., 1846, p. 287). Lors des travaux comptabiliteit (Pasin., 1846, p. 287). Tijdens de parlementaire
préparatoires de la loi du 6 février 1970, il fut rappelé que, « voorbereiding van de wet van 6 februari 1970 werd herbevestigd dat «
faisant pour plus de 150 milliards de dépenses par an, manoeuvrant un de Staat, die jaarlijks meer dan 150 miljard uitgeeft en met het
appareil administratif lourd et compliqué, submergé de documents et bestuursapparaat werkt dat log, ingewikkeld, en dan nog overstelpt is
met documenten en archiefstukken, [...] wel een debiteur van gans
d'archives, l'Etat est un débiteur de nature particulière » et que « bijzondere aard » is en dat « het wegens orderedenen geboden [is] zo
des raisons d'ordre imposent que l'on mette fin aussitôt que possible spoedig mogelijk een einde te maken aan eisen die hun oorsprong vinden
aux revendications tirant leur origine d'affaires arriérées » (Doc. in achterstallige zaken » (Parl. St., Kamer, 1964-1965, nr. 971/1, p.
parl., Chambre, 1964-1965, n° 971/1, p. 2; Doc. parl., Sénat, 1966-1967, n° 126, p. 2; Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 126, p. 4). De omstandigheid dat
4). La circonstance que le délai de prescription des créances contre de verjaringstermijn van de schuldvorderingen tegen de Staat reeds een
l'Etat prenne déjà cours le 1er janvier de l'année budgétaire au cours aanvang neemt op de eerste januari van het begrotingsjaar in de loop
de laquelle elles sont nées - et dès lors effectivement presque waarvan zij zijn ontstaan - en bijgevolg daadwerkelijk bijna steeds
toujours avant la naissance de la créance - découle par ailleurs du voordat de vordering is ontstaan - vloeit voort uit het specifieke
critère spécifique qui est utilisé pour calculer le délai de criterium dat wordt gehanteerd om de verjaringstermijn te berekenen.
prescription. Le choix de ce critère est justifié par la spécificité De keuze van dat criterium wordt verantwoord door de eigenheid van de
de l'Etat en tant que débiteur de ces créances. Comme ce mode de Staat als schuldenaar van die vorderingen. Doordat die
calcul procure un délai de prescription concret d'au moins quatre ans berekeningswijze een concrete verjaringstermijn oplevert van ten
après la naissance de la créance, c'est-à-dire à partir du moment où minste vier jaar na het ontstaan van de schuldvordering, dat wil
tous les éléments constitutifs sont présents, à savoir une faute, un zeggen vanaf het ogenblik dat alle constitutieve elementen aanwezig
dommage et le lien de causalité entre les deux, la mesure n'a, en zijn, namelijk een fout, een schade en het oorzakelijke verband tussen
principe, pas d'effets disproportionnés, compte tenu de son objectif. beide, heeft de maatregel, rekening houdend met de doelstelling ervan,
in beginsel geen onevenredige gevolgen.
B.7.2. La Cour a par ailleurs jugé par son arrêt n° 140/2013 du 17 B.7.2. Het Hof heeft overigens geoordeeld bij zijn arrest nr. 140/2013
octobre 2013 qu'en soumettant les créances en réparation du dommage van 17 oktober 2013 dat de wetgever, door de schuldvorderingen tot
fondées sur la responsabilité extracontractuelle à une prescription vergoeding van schade op grond van buitencontractuele
différente selon qu'elles sont dirigées contre l'Etat ou contre des aansprakelijkheid aan een verschillende verjaring te onderwerpen
particuliers, le législateur s'est fondé sur une différence objective naargelang zij tegen de Staat dan wel tegen particulieren zijn
: l'Etat sert l'intérêt général; les particuliers agissent en gericht, zich op een objectief verschil heeft gebaseerd : de Staat
considération de leur intérêt personnel. Elle a aussi considéré dans dient het algemeen belang; de particulieren handelen rekening houdend
met hun persoonlijk belang. Het heeft in dat arrest ook geoordeeld dat
cet arrêt que la différence de traitement, selon que le titulaire de het verschil in behandeling, naargelang de houder van die
ces créances est un particulier ou l'Etat, n'est, à cet égard, que la schuldvorderingen een particulier of de Staat is, in dat opzicht
conséquence du choix du législateur de ne pas déroger aux règles de slechts het gevolg is van de keuze van de wetgever om niet af te
droit commun en ce qui concerne la prescription des créances dont wijken van de gemeenrechtelijke regels wat de verjaring betreft van de
l'Etat serait titulaire à charge des particuliers; les articles 10 et schuldvorderingen waarvan de Staat houder zou zijn ten laste van
11 de la Constitution n'impliquent pas, en effet, que le législateur particulieren; de artikelen 10 en 11 van de Grondwet impliceren immers
doive déroger aux règles de prescription du droit commun à l'égard des niet dat de wetgever ten aanzien van de schuldvorderingen van de
créances des autorités publiques.
B.8. Comme il est dit en B.4.3, le législateur a voulu, par la loi du overheid moet afwijken van de gemeenrechtelijke verjaringsregels.
22 mai 2003, appliquer à tous les pouvoirs de l'Etat le droit commun B.8. Zoals in B.4.3 is vermeld, wilde de wetgever met de wet van 22
de la prescription. Après l'entrée en vigueur de cette loi, les mei 2003 het gemeen recht van de verjaring toepassen op alle overheden
créanciers de l'Etat sont traités de manière identique. van de Staat. Na de inwerkingtreding van die wet worden de
schuldeisers van de Staat op gelijke wijze behandeld.
B.9. L'article 2 de la loi du 21 décembre 2007 portant des B.9. Artikel 2 van de wet van 21 december 2007 houdende diverse
dispositions diverses (I) reporte l'entrée en vigueur de l'article 133 bepalingen (I) stelt de inwerkingtreding van artikel 133 van de wet
de la loi du 22 mai 2003 « portant organisation du budget et de la van 22 mei 2003 « houdende organisatie van de begroting en van de
comptabilité de l'Etat fédéral » au 1er janvier 2009. comptabiliteit van de federale Staat » uit tot 1 januari 2009.
B.10. Selon l'exposé des motifs du projet de loi : B.10. Volgens de memorie van toelichting van het wetsontwerp :
« La mise en oeuvre cohérente de la réforme budgétaire et comptable « Alle operationele voorwaarden om de begrotings- en comptabele
implique que l'ensemble des conditions opérationnelles soient réunies hervorming op een samenhangende manier te laten ingaan, moeten vervuld
à la date d'entrée en vigueur de la loi du 22 mai 2003 portant zijn op de dag van de inwerkingtreding van de wet van 22 mei 2003
organisation du budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral. houdende organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de
federale Staat.
En particulier, la mise en place du nouveau système informatique de In het bijzonder, kan de installatie van het nieuw informaticasysteem
gestion de la comptabilité ne pourra pas être réalisée avant le 1er janvier 2008. voor het beheer van het boekhouden niet vóór 1 januari 2008 gebeuren.
L'entrée en vigueur de la loi précitée doit, en toute logique, De inwerkingtreding van de voornoemde wet moet logischerwijze
coïncider avec la date d'ouverture d'un exercice comptable et d'une samenvallen met de opening van een boekjaar en een begrotingsjaar »
année budgétaire » (Doc. parl., Chambre, 2007-2008, DOC 52-0517/001, p. 3). (Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0517/001, p. 3).
B.11. Il appartient en principe au législateur de régler l'entrée en B.11. Het komt in beginsel de wetgever toe om de inwerkingtreding van
vigueur d'une loi nouvelle et de décider de prévoir ou non des mesures een nieuwe wet te regelen en uit te maken of hij al dan niet in
transitoires. Les articles 10 et 11 de la Constitution ne sont violés overgangsmaatregelen dient te voorzien. De artikelen 10 en 11 van de
que si la date d'entrée en vigueur établit une différence de Grondwet zijn slechts geschonden indien het tijdstip van
traitement dépourvue de justification raisonnable. inwerkingtreding tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen
redelijke verantwoording bestaat.
Compte tenu du choix du législateur de ne plus prévoir de régime Rekening houdend met de keuze van de wetgever om niet langer in een
différencié quant à la prescription des créances de l'Etat, comme il a gedifferentieerde regeling te voorzien voor de verjaring van
été indiqué en B.4.3, et de tendre ainsi vers une plus grande égalité schuldvorderingen van de Staat, zoals aangegeven in B.4.3, en op die
manier een grotere gelijkheid tussen schuldeisers na te streven,
entre créanciers, malgré la spécificité de l'Etat en tant que débiteur ondanks de eigenheid van de Staat als schuldenaar van een
de créances, le report de l'entrée en vigueur de la loi du 22 mai 2003 schuldvordering, kan het uitstel van de inwerkingtreding van de wet
au 1er janvier 2009 peut être justifié par la nécessité de mettre en van 22 mei 2003 tot 1 januari 2009 worden verantwoord door de noodzaak
place un nouveau système informatique de gestion de la comptabilité. om een nieuw informaticasysteem voor het beheer van de boekhouding in
B.12.1. La prise en compte de l'article 1er du Premier Protocole te voeren. B.12.1. Het in aanmerking nemen van artikel 1 van het Eerste
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, ainsi Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
que de la référence à l'arrêt de la Cour européenne des droits de mens, alsook van de verwijzing naar het arrest Zouboulidis t.
l'homme du 25 juin 2009, Zouboulidis c. Grèce, n'aboutit pas à une Griekenland van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van 25
autre conclusion. juni 2009 leidt niet tot een ander besluit.
B.12.2. A supposer que les titulaires de créances à charge de l'Etat B.12.2. In de veronderstelling dat de houders van schuldvorderingen
puissent être affectés dans leur droit au respect de leurs biens au ten laste van de Staat kunnen worden geraakt in hun recht op het
sens de l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention ongestoord genot van hun eigendom, in de zin van artikel 1 van het
européenne des droits de l'homme, ce serait conformément au deuxième alinéa de cet article. Le législateur a pu, en se fondant sur cette disposition, pour les motifs exposés ci-dessus, considérer qu'un délai de prescription abrégé était conforme à l'intérêt général et nécessaire pour assurer la clôture des comptes de l'Etat. Quant au point de départ de ce délai, il résulte de ce qui précède que le délai ne peut débuter qu'à partir du premier janvier de l'année au cours de laquelle le préjudice et l'identité du responsable ont pu être constatés. La mesure en cause n'est donc pas susceptible d'avoir des effets disproportionnés au regard du droit au respect des biens des titulaires de créances à charge de l'Etat. Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zou dat in overeenstemming zijn met de tweede alinea van dat artikel. Doordat de wetgever zich, om de hiervoor uiteengezette redenen, op die bepaling baseert, vermocht hij te oordelen dat een verkorte verjaringstermijn in overeenstemming was met het algemeen belang en noodzakelijk was om het afsluiten van de rekeningen van de Staat te verzekeren. Ten aanzien van het aanvangspunt van die termijn volgt uit het voorgaande dat hij pas een aanvang kan nemen vanaf de eerste januari van het jaar in de loop waarvan de schade en de identiteit van de aansprakelijke konden worden vastgesteld. De in het geding zijnde maatregel kan dus geen onevenredige gevolgen met zich meebrengen ten aanzien van het recht op het ongestoord genot van de eigendom van de houders van schuldvorderingen ten laste van de Staat.
B.12.3. Dans l'arrêt Zouboulidis précité, la Cour européenne des B.12.3. In het voormelde arrest Zouboulidis heeft het Europees Hof
droits de l'homme a, pour conclure à la violation de l'article 1er du voor de Rechten van de Mens, teneinde te besluiten tot de schending
Protocole précité, relevé notamment que les délais dans lesquels van artikel 1 van het voormelde Protocol, met name opgemerkt dat de
termijnen waarin de in het geding zijnde Staat zijn schuldvorderingen
l'Etat en cause pouvait faire valoir ses créances étaient kon doen gelden respectievelijk meer dan tweemaal en tienmaal langer
respectivement plus de deux fois et dix fois supérieurs à ceux prévus waren dan die waarin is voorzien om een schuldvordering tegen die
pour faire valoir une créance à son encontre, que l'Etat en cause Staat te doen gelden, dat de in het geding zijnde Staat te dezen had
avait en l'espèce agi comme tout autre employeur privé et qu'il gehandeld zoals elke andere private werkgever en dat hij geen concrete
n'avait pas fourni d'éléments concrets et supplémentaires sur l'impact en bijkomende elementen had bezorgd in verband met de weerslag die een
qu'aurait sur l'équilibre financier de l'Etat une décision favorable beslissing die gunstig is voor de aanspraken van personen die zich in
aux prétentions de personnes se trouvant dans la même situation que dezelfde situatie bevinden als de verzoeker, zou hebben op het
celle du requérant, alors pourtant que l'écart entre les délais de financiële evenwicht van de Staat, terwijl nochtans het verschil
prescription concernant l'Etat et le requérant était en l'espèce tussen de verjaringstermijnen betreffende de Staat en de verzoeker te
considérable. dezen aanzienlijk was.
L'enseignement de cet arrêt n'est donc pas transposable aux faits à De lering van dat arrest kan dus niet worden toegepast op de feiten
l'origine de la présente affaire. Du reste, dans un arrêt ultérieur, die aan de thans voorliggende zaak ten oorsprong liggen. In een later
arrest komt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens overigens,
concernant d'autres faits mais un contexte légal identique, la Cour met betrekking tot een andere feitelijke maar dezelfde wettelijke
européenne des droits de l'homme a conclu à la non-violation de context, tot de slotsom dat artikel 1 van het Eerste Aanvullend
l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens niet is
européenne des droits de l'homme, combiné avec l'article 14 de cette geschonden, in samenhang gelezen met artikel 14 van het voormelde
Convention (CEDH, 3 octobre 2013, Giavi c. Grèce). Verdrag (EHRM, 3 oktober 2013, Giavi t. Griekenland).
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 2 de la loi du 21 décembre 2007 portant des dispositions - Artikel 2 van de wet van 21 december 2007 houdende diverse
diverses (I) ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, bepalingen (I) schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al
combinés ou non avec l'article 13 de la Convention européenne des dan niet in samenhang gelezen met artikel 13 van het Europees Verdrag
droits de l'homme, avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel voor de rechten van de mens, met artikel 1 van het Eerste Aanvullend
à ladite Convention et avec l'article 26 du Pacte international Protocol bij dat Verdrag en met artikel 26 van het Internationaal
relatif aux droits civils et politiques, en ce qu'il reporte au 1er Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, in zoverre het de
janvier 2009 l'entrée en vigueur de l'article 133 de la loi du 22 mai inwerkingtreding van artikel 133 van de wet van 22 mei 2003 houdende
2003 portant organisation du budget et de la comptabilité de l'Etat organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de federale
fédéral. Staat uitstelt tot 1 januari 2009.
- La première question préjudicielle pour le surplus et la seconde - De eerste prejudiciële vraag, voor het overige, en de tweede
question préjudicielle n'appellent pas de réponse. prejudiciële vraag behoeven geen antwoord.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 17 septembre 2015. op 17 september 2015.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^