← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 102/2015 du 2 juillet 2015 Numéro du rôle : 6184 En cause :
la question préjudicielle relative à l'article 329bis, § 2, alinéa 3, du Code civil, posée par
le Tribunal de première instance d'Anvers, division Anvers."
Extrait de l'arrêt n° 102/2015 du 2 juillet 2015 Numéro du rôle : 6184 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 329bis, § 2, alinéa 3, du Code civil, posée par le Tribunal de première instance d'Anvers, division Anvers. | Uittreksel uit arrest nr. 102/2015 van 2 juli 2015 Rolnummer : 6184 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 329bis, § 2, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Antwerpen, afdeling A Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 102/2015 du 2 juillet 2015 | Uittreksel uit arrest nr. 102/2015 van 2 juli 2015 |
Numéro du rôle : 6184 | Rolnummer : 6184 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 329bis, § 2, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 329bis, § 2, derde |
alinéa 3, du Code civil, posée par le Tribunal de première instance | lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste |
d'Anvers, division Anvers. | aanleg Antwerpen, afdeling Antwerpen. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges J.-P. | samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de |
Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et R. Leysen, | rechters J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en R. |
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. | Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder |
Alen, | voorzitterschap van voorzitter A. Alen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 23 mars 2015 en cause de C.N. contre O.V., en présence | Bij vonnis van 23 maart 2015 in zake C.N. tegen O.V., in aanwezigheid |
de N. V.D.M., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le | van N. V.D.M., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is |
15 avril 2015, le Tribunal de première instance d'Anvers, division | ingekomen op 15 april 2015, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te |
Anvers, a posé la question préjudicielle suivante : | Antwerpen, afdeling Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 329bis, § 2, alinéa 3, in fine, du Code civil viole-t-il | « Schendt artikel 329bis § 2, derde lid in fine van het Burgerlijk |
l'article 22bis, alinéa 4, de la Constitution en ce que cet article | Wetboek artikel 22bis, vierde lid van de Grondwet, waar dit artikel |
dispose que le tribunal peut refuser la reconnaissance si elle est ' | stelt dat de rechtbank de erkenning kan weigeren als ze ' kennelijk |
manifestement contraire à l'intérêt de l'enfant ', dans | strijdig is met de belangen van het kind ', indien het aldus wordt |
l'interprétation selon laquelle il n'autorise le juge qu'à opérer un | uitgelegd dat het de rechter slechts een marginale toetsing van het |
contrôle marginal de l'intérêt de l'enfant ? ». | belang van het kind toestaat ? ». |
Le 28 avril 2015, en application de l'article 72, alinéa 1er, de la | Op 28 april 2015 hebben de rechters-verslaggevers E. Derycke en P. |
Nihoul, met toepassing van artikel 72, eerste lid, van de bijzondere | |
loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, les | wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, het Hof ervan in |
juges-rapporteurs E. Derycke et P. Nihoul ont informé la Cour qu'ils | kennis gesteld dat zij ertoe zouden kunnen worden gebracht voor te |
pourraient être amenés à proposer de mettre fin à l'examen de | stellen het onderzoek van de zaak af te doen met een arrest gewezen op |
l'affaire par un arrêt rendu sur procédure préliminaire. | voorafgaande rechtspleging. |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. L'article 329bis, § 2, du Code civil dispose : | B.1. Artikel 329bis, § 2, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : |
« § 2. Si l'enfant est mineur non émancipé, la reconnaissance n'est | « Indien het kind minderjarig en niet ontvoogd is, is de erkenning |
recevable que moyennant le consentement préalable du parent à l'égard | alleen ontvankelijk mits de ouder ten aanzien van wie de afstamming |
duquel la filiation est établie, ou de la mère si la reconnaissance | vaststaat of, indien de erkenning voor de geboorte van het kind |
est faite avant la naissance de l'enfant. | gebeurt, de moeder, vooraf daarin toestemt. |
Est en outre requis, le consentement préalable de l'enfant s'il a | Bovendien is de voorafgaande toestemming van het kind vereist, indien |
douze ans accomplis. Ce consentement n'est pas requis de l'enfant dont le tribunal estime, en raison d'éléments de fait constatés par procès-verbal motivé, qu'il est privé de discernement. A défaut de ces consentements, le candidat à la reconnaissance cite les personnes dont le consentement est requis devant le tribunal. Les parties sont entendues en chambre du conseil. Le tribunal tente de les concilier. S'il concilie les parties, le tribunal reçoit les consentements nécessaires. A défaut de conciliation, la demande est rejetée s'il est prouvé que le demandeur n'est pas le père ou la mère biologique. Lorsque la demande concerne un enfant âgé d'un an ou plus au moment de l'introduction de la demande, le tribunal peut en outre | het de volle leeftijd van twaalf jaar heeft bereikt. Deze toestemming is niet vereist indien de rechtbank, op grond van feiten die vastgesteld zijn in een met redenen omkleed proces-verbaal, oordeelt dat het kind geen onderscheidingsvermogen heeft. Bij gebreke van die toestemmingen dagvaardt degene die het kind wil erkennen de personen wier toestemming vereist is voor de rechtbank. De partijen worden in raadkamer gehoord. De rechtbank poogt ze te verzoenen. Indien de rechtbank de partijen tot verzoening brengt, ontvangt zij de nodige toestemmingen. Bij gebreke van verzoening wordt het verzoek verworpen als vaststaat dat de verzoeker niet de biologische vader of moeder is. Als het verzoek een kind betreft dat op het tijdstip van de indiening van het verzoek een jaar of ouder is, |
refuser la reconnaissance si elle est manifestement contraire à | kan de rechtbank bovendien de erkenning weigeren als ze kennelijk |
l'intérêt de l'enfant. | strijdig is met de belangen van het kind. |
Si une action publique est intentée contre le candidat à la | Indien tegen degene die het kind wil erkennen een strafvordering is |
reconnaissance, du chef d'un fait visé à l'article 375 du Code pénal, | ingesteld wegens een in artikel 375 van het Strafwetboek bedoeld feit |
commis sur la personne de la mère pendant la période légale de | dat gepleegd is op de persoon van de moeder tijdens de wettelijke |
conception, la reconnaissance ne peut avoir lieu et le délai d'un an | periode van verwekking, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt de |
visé à l'alinéa 4 est suspendu jusqu'à ce que la décision sur l'action | in het vierde lid bedoelde termijn van één jaar opgeschort tot de |
publique soit coulée en force de chose jugée. Si le candidat à la | beslissing over de strafvordering in kracht van gewijsde is gegaan. |
reconnaissance est reconnu coupable de ce chef, la reconnaissance ne | Als degene die het kind wil erkennen op grond daarvan schuldig wordt |
peut avoir lieu et la demande d'autorisation de reconnaissance est | verklaard, kan de erkenning niet plaatsvinden en wordt het verzoek om |
rejetée ». | toestemming tot erkenning verworpen ». |
B.2. Le juge a quo demande si l'article 329bis, § 2, alinéa 3, du Code | B.2. De verwijzende rechter vraagt of artikel 329bis, § 2, derde lid, |
civil est compatible avec l'article 22bis, alinéa 4, de la | van het Burgerlijk Wetboek bestaanbaar is met artikel 22bis, vierde |
Constitution, dans l'interprétation selon laquelle, lors de l'examen | lid, van de Grondwet, in de interpretatie dat de rechter bij de |
beoordeling van een verzoek tot erkenning van een minderjarig en niet | |
d'une demande de reconnaissance d'un enfant mineur non émancipé, | ontvoogd kind het belang van het kind slechts marginaal kan toetsen. |
l'intérêt de l'enfant ne peut être pris en compte par le juge que de | De verwijzende rechter leidt die interpretatie af uit de in de in het |
façon marginale. Le juge a quo déduit cette interprétation des mots « manifestement | geding zijnde bepaling vervatte woorden « kennelijk strijdig [...] met |
contraire à l'intérêt de l'enfant » contenus dans la disposition en cause. B.3. L'article 22bis de la Constitution dispose : « Chaque enfant a droit au respect de son intégrité morale, physique, psychique et sexuelle. Chaque enfant a le droit de s'exprimer sur toute question qui le concerne; son opinion est prise en considération, eu égard à son âge et à son discernement. Chaque enfant a le droit de bénéficier des mesures et services qui concourent à son développement. Dans toute décision qui le concerne, l'intérêt de l'enfant est pris en considération de manière primordiale. | de belangen van het kind ». B.3. Artikel 22bis van de Grondwet bepaalt : « Elk kind heeft recht op eerbiediging van zijn morele, lichamelijke, geestelijke en seksuele integriteit. Elk kind heeft het recht zijn mening te uiten in alle aangelegenheden die het aangaan; met die mening wordt rekening gehouden in overeenstemming met zijn leeftijd en zijn onderscheidingsvermogen. Elk kind heeft recht op maatregelen en diensten die zijn ontwikkeling bevorderen. Het belang van het kind is de eerste overweging bij elke beslissing die het kind aangaat. |
La loi, le décret ou la règle visée à l'article 134 garantissent ces | De wet, het decreet of de in artikel 134 bedoelde regel waarborgen |
droits de l'enfant ». | deze rechten van het kind ». |
B.4.1. L'alinéa 4 de cette disposition, qui se réfère à l'intérêt de | B.4.1. Het vierde lid van die bepaling, dat verwijst naar het belang |
l'enfant, est issu, comme les alinéas 2, 3 et 5, de la révision | van het kind, is, zoals het tweede, derde en vijfde lid, het resultaat |
constitutionnelle du 22 décembre 2008 qui visait à étendre la | van de grondwetsherziening van 22 december 2008, die ertoe strekte de |
reconnaissance constitutionnelle des droits de l'enfant à ce qui | grondwettelijke erkenning van de kinderrechten te verruimen tot wat de |
constitue l'essence de la Convention relative aux droits de l'enfant | essentie uitmaakt van het Verdrag inzake de rechten van het kind |
(Doc. parl., Sénat, 2004-2005, n° 3-265/3, p. 41). | (Parl. St., Senaat, 2004-2005, nr. 3-265/3, p. 41). |
B.4.2. L'article 3.1 de cette Convention dispose : | B.4.2. Artikel 3, lid 1, van dat Verdrag bepaalt : |
« Dans toutes les décisions qui concernent les enfants, qu'elles | « Bij alle maatregelen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden |
soient le fait des institutions publiques ou privées de protection | genomen door openbare of particuliere instellingen voor |
sociale, des tribunaux, des autorités administratives ou des organes | maatschappelijk welzijn of door rechterlijke instanties, bestuurlijke |
législatifs, l'intérêt supérieur de l'enfant doit être une | autoriteiten of wetgevende lichamen, vormen de belangen van het kind |
considération primordiale ». | de eerste overweging ». |
B.4.3. Tant l'article 22bis, alinéa 4, de la Constitution que | B.4.3. Zowel artikel 22bis, vierde lid, van de Grondwet als artikel 3, |
l'article 3.1 de la Convention relative aux droits de l'enfant | lid 1, van het Verdrag inzake de rechten van het kind verplichten de |
imposent aux juridictions de prendre en compte, de manière | rechtscolleges om in de eerste plaats het belang van het kind in |
primordiale, l'intérêt de l'enfant dans les procédures le concernant. | aanmerking te nemen in de procedures die op het kind betrekking |
L'article 22bis, alinéa 5, de la Constitution donne par ailleurs au | hebben. Artikel 22bis, vijfde lid, van de Grondwet geeft de bevoegde |
législateur compétent la mission de garantir que l'intérêt de l'enfant | wetgever overigens de opdracht te waarborgen dat het belang van het |
soit pris en considération de manière primordiale. | kind de eerste overweging is. |
B.5.1. L'article 329bis a été inséré dans le Code civil par la loi du | B.5.1. Artikel 329bis is in het Burgerlijk Wetboek ingevoegd bij de |
1er juillet 2006 modifiant les dispositions du Code civil relatives à | wet van 1 juli 2006 tot wijziging van de bepalingen van het Burgerlijk |
l'établissement de la filiation et aux effets de celle-ci. | Wetboek met betrekking tot het vaststellen van de afstamming en de |
gevolgen ervan. | |
Les travaux préparatoires de cette loi font apparaître que le | De parlementaire voorbereiding van die wet doet ervan blijken dat de |
législateur a cherché à créer des parallélismes, sinon une uniformité, | wetgever heeft geprobeerd een parallellisme, zo niet eenvormigheid, in |
dans le mode d'établissement des différents types de filiation, tantôt | het leven te roepen in de wijze waarop de verschillende soorten |
en ce qui concerne les conditions de la reconnaissance et celles de | afstamming worden vastgesteld, zowel wat betreft de voorwaarden van de |
l'action en recherche de paternité et de maternité (Doc. parl., Sénat, | erkenning en die van de vordering tot onderzoek naar het vaderschap en |
2005-2006, n° 3-1402/3 p. 16), tantôt en ce qui concerne les actions | naar het moederschap (Parl. St., Senaat, 2005-2006, nr. 3-1402/3, p. |
16), als wat betreft de vorderingen tot onderzoek naar het moederschap | |
en recherche de maternité et celles en recherche de paternité (Doc. | en die tot onderzoek naar het vaderschap (Parl. St., Kamer, 2004-2005, |
parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-0597/024, p. 67). | DOC 51-0597/024, p. 67). |
La formulation retenue, permettant au tribunal de refuser la | De gekozen formulering, die de rechtbank de mogelijkheid biedt de |
reconnaissance si celle-ci est « manifestement contraire à l'intérêt | erkenning te weigeren indien die « kennelijk strijdig is met de |
de l'enfant », est aussi celle qui fut retenue pour l'article 329bis, | belangen van het kind », is ook de formulering die werd gekozen voor |
§ 3, alinéa 5, et pour l'article 332quinquies, § 2, du Code civil. | artikel 329bis, § 3, vijfde lid, en artikel 332quinquies, § 2, van het |
B.5.2. Dans la proposition de loi initiale, l'article 332quinquies | Burgerlijk Wetboek. B.5.2. In het oorspronkelijke wetsvoorstel bepaalde artikel |
prévoyait que le tribunal décide en tenant compte de l'intérêt de | 332quinquies dat de rechtbank beslist met inachtneming van de belangen |
l'enfant : | van het kind : |
« De rechtsvorderingen tot onderzoek naar het moeder- of vaderschap | |
« Les actions en recherche de maternité ou de paternité sont rejetées | worden verworpen indien het meerderjarige kind of de ontvoogde |
si l'enfant majeur ou mineur émancipé s'y oppose. Si le refus émane | minderjarige zich daartegen verzet. Indien de weigering uitgaat van |
d'un enfant mineur non émancipé qui a 12 ans accomplis, ou de celui | een minderjarig kind dat niet ontvoogd is en de volle leeftijd van 12 |
des auteurs de l'enfant dont la filiation est établie, le tribunal | jaar heeft bereikt, beslist de rechtbank, met inachtneming van de |
décide, en tenant compte de l'intérêt de l'enfant, si la filiation | belangen van het kind, of de afstamming mag worden vastgesteld. |
peut être établie. En toute hypothèse, le tribunal rejette la demande | Bovendien wijst de rechtbank het verzoek hoe dan ook af indien het |
s'il est prouvé que celui ou celle dont la filiation est recherchée | bewijs wordt geleverd dat degene, wiens afstamming wordt onderzocht, |
n'est pas le père ou la mère biologique de l'enfant » (Doc. parl., | niet de biologische vader of moeder van het kind is » (Parl. St., |
Chambre, 2003-2004, DOC 51-0597/001, p. 18, et 2004-2005, DOC | Kamer, 2003-2004, DOC 51-0597/001, p. 18, en 2004-2005, DOC |
51-0597/024, p. 68). | 51-0597/024, p. 68). |
Cette formulation fut écartée au terme des observations suivantes : | Die formulering werd verworpen na de volgende opmerkingen : |
« Dans l'hypothèse D [celle de l'article 332quinquies], le juge | « In hypothese D [die van artikel 332quinquies] komt aan de rechter |
dispose d'un pouvoir d'appréciation plus large que dans les hypothèses | een ruimere beoordelingsbevoegdheid toe dan in de hypothesen A-C [die |
A-C [celles des autres dispositions visées ci-dessus], où il n'a qu'un | van de andere hierboven bedoelde bepalingen]. In de hypothesen A-C |
droit de contrôle marginal (' manifestement contraire '), alors que | heeft hij immers slechts een marginaal toetsingsrecht (kennelijk |
dans l'hypothèse D, il décide ' en tenant compte de l'intérêt de | strijdig), terwijl hij in hypothese D beslist ' met inachtneming van |
l'enfant '. Pour éviter d'éventuelles discriminations, il est | de belangen van het kind '. Om mogelijke discriminaties te vermijden, |
préférable de rationaliser la procédure et de ne prévoir, ici aussi, | verdient het aanbeveling de zaken te stroomlijnen en ook hier slechts |
qu'un contrôle marginal » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC | een marginale controle te organiseren » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, |
51-0597/032, p. 85). | DOC 51-0597/032, p. 85). |
A l'occasion de la discussion portant sur l'article 329bis, l'intérêt | Ter gelegenheid van de bespreking met betrekking tot artikel 329bis |
de l'enfant et le contrôle marginal exercé par le juge firent l'objet | maakten het belang van het kind en de door de rechter uitgeoefende |
des observations suivantes : | marginale toetsing het voorwerp uit van de volgende opmerkingen : |
« La prise en compte de l'intérêt de l'enfant doit être toujours | « Toetsing aan het belang van het kind moet ofwel altijd ofwel nooit |
possible, ou ne jamais l'être. En outre, cette possibilité doit | mogelijk zijn. Bovendien moet de toetsingsmogelijkheid uiteraard |
évidemment être identique dans les articles 329bis et 332quinquies. | gelijklopend zijn in artikel 329bis en artikel 332quinquies. |
Quoi qu'il en soit, il est préférable que cette possibilité de prendre en compte l'intérêt de l'enfant soit marginale si l'on consacre la réalité biologique. Dans son arrêt le plus récent en la matière, la Cour d'arbitrage a clairement estimé que la prise en compte de l'intérêt de l'enfant mineur devrait être toujours possible (arrêt n° 66/2003), revenant ainsi sur la jurisprudence antérieure. Cet arrêt s'inscrit en outre dans le droit fil de la jurisprudence européenne. La Cour européenne des droits de l'homme a estimé que la reconnaissance paternelle peut être refusée dans l'intérêt de l'enfant, bien que l'existence du lien biologique ne soit pas | Hoe dan ook is de toetsingsbevoegdheid best marginaal als men de biologische werkelijkheid vooropstelt. In zijn meest recente arrest ter zake heeft het Arbitragehof duidelijk geoordeeld dat een toetsing aan het belang van het minderjarige kind altijd mogelijk moet zijn (arrest nr. 66/2003). Het is daarmee teruggekomen op eerdere rechtspraak. Dit laatste arrest ligt bovendien in de lijn van de Europese rechtspraak. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat de vaderlijke erkenning in het belang van het kind kan worden geweigerd, ook al wordt het bestaan van de biologische band |
contestée (CEDH, arrêt Yousef c. Pays-Bas du 5 novembre 2002). | niet betwist (EHRM, arrest-Yousef t. Nederland van 5 november 2002). |
Cela ne signifie pas pour autant que la règle selon laquelle la prise | |
en compte de l'intérêt de l'enfant n'est jamais possible serait | Dat wil nog niet zeggen dat de regel dat nooit een toetsing mogelijk |
contraire à notre Constitution ou à l'article 8 de la CEDH. L'orateur | is, strijdig zou zijn met onze Grondwet of met artikel 8 EVRM. Zie |
renvoie du reste à la proposition de loi n° 0209/001, bien qu'elle | trouwens wetsvoorstel 0209/001, zij het dat dat ten onrechte enkel de |
n'ait trait, à tort, qu'à la reconnaissance de la paternité et non à | erkenning en niet de gerechtelijke vaststelling van het vaderschap betreft. |
l'établissement de celle-ci par voie judiciaire. | De spreker is van oordeel dat op het gebied van de oorspronkelijke |
L'intervenant est d'avis qu'en ce qui concerne la filiation initiale, | afstamming de biologische waarheid mag overwegen, zodat er nooit |
la vérité biologique peut prévaloir, de sorte qu'il n'est jamais | toetsing aan het belang van het kind hoeft te zijn. |
nécessaire de prendre en compte l'intérêt de l'enfant. | Waar de vaststelling van de afstamming met de biologische ouder voor |
Lorsque l'établissement de la filiation avec le parent biologique est | het kind nadelig zou zijn, kan de functionering daarvan worden |
susceptible de nuire à l'enfant, le fonctionnement peut en être exclu, | uitgeschakeld, vb. via ontzetting van het ouderlijk gezag. |
par exemple, par le biais d'une déchéance de l'autorité parentale. | Waar de vaststelling van de afstamming met een niet-biologische ouder |
Lorsque l'établissement de la filiation avec un parent non biologique | voor het kind wenselijk zou zijn, biedt de adoptie een afdoende |
serait souhaitable pour l'enfant, l'adoption constitue une solution | |
efficace » (ibid., DOC 51-0597/024, p. 119). | oplossing » (ibid., DOC 51-0597/024, p. 119). |
Il fut encore affirmé que le mot « manifestement » était introduit à | Voorts werd gesteld dat het woord « kennelijk » in artikel 329bis, § |
l'article 329bis, § 2, parce qu'il était nécessaire que le contrôle | 2, werd opgenomen omdat het noodzakelijk is dat de toetsing marginaal |
reste marginal, afin de « prendre uniquement en compte le danger grave | blijft, teneinde « alleen maar rekening te houden met het ernstige |
pour l'enfant » (ibid., p. 57). | gevaar voor het kind » (ibid., p. 57). |
B.5.3. Il s'ensuit que l'article 329bis, § 2, alinéa 3, du Code civil | B.5.3. Daaruit volgt dat artikel 329bis, § 2, derde lid, van het |
impose au juge un contrôle marginal de l'intérêt de l'enfant, celui-ci | Burgerlijk Wetboek de rechter een marginale toetsing van de belangen |
n'étant pris en compte que lorsqu'il est gravement atteint. B.6. Le législateur, lorsqu'il élabore un régime légal en matière de filiation, doit permettre aux autorités compétentes de procéder in concreto à la mise en balance des intérêts des différentes personnes concernées, sous peine de prendre une mesure qui ne serait pas proportionnée aux objectifs légitimes poursuivis. B.7. La Cour européenne des droits de l'homme a par ailleurs précisé que, dans la balance des intérêts en jeu, l'intérêt de l'enfant revêt une importance particulière. | van het kind oplegt, waarbij met die belangen slechts rekening wordt gehouden wanneer zij ernstig worden geschaad. B.6. De wetgever dient bij het uitwerken van een wettelijke regeling inzake afstamming de bevoegde overheden de mogelijkheid te bieden om in concreto een afweging te maken tussen de belangen van de verschillende betrokken personen, op gevaar af anders een maatregel te nemen die niet evenredig zou zijn met de nagestreefde wettige doelstellingen. B.7. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft overigens verduidelijkt dat, bij het afwegen van de in het geding zijnde belangen, de belangen van het kind uitermate belangrijk zijn. |
Elle a ainsi jugé : | Het Hof heeft aldus geoordeeld : |
« La Cour réaffirme que lorsque sont en jeu les droits garantis aux | « Het Hof bevestigt opnieuw dat wanneer de rechten die aan de ouders |
parents par l'article 8 et ceux d'un enfant, les cours et tribunaux | zijn gewaarborgd bij artikel 8 en de rechten van een kind in het |
doivent attacher la plus grande importance aux droits de l'enfant. | geding zijn, de hoven en rechtbanken het grootste belang dienen te |
Lorsqu'une mise en balance des intérêts s'impose, il y a lieu de faire | hechten aan de rechten van het kind. Wanneer een belangenafweging |
geboden is, dient de voorrang te worden gegeven aan de belangen van | |
prévaloir les intérêts de l'enfant » (CEDH, 5 novembre 2002, Yousef c. | het kind » (EHRM, 5 november 2002, Yousef t. Nederland, § 73). |
Pays-Bas, § 73). Elle a ajouté : | Het Hof heeft eraan toegevoegd : |
- qu'il faut tenir compte « notamment des intérêts supérieurs de | - dat rekening dient te worden gehouden « inzonderheid met de belangen |
l'enfant » et que « l'intérêt de l'enfant doit primer dans ce genre | van het kind » en dat « de belangen van het kind in dat soort van |
d'affaires » (CEDH, 26 juin 2003, Maire c. Portugal, §§ 71 et 77); | zaken dienen te primeren » (EHRM, 26 juni 2003, Maire t. Portugal, §§ 71 en 77); |
- qu'une « importance particulière » doit être attachée à l'intérêt | - dat een « bijzonder belang » dient te worden gehecht aan de belangen |
supérieur de l'enfant « qui, selon sa nature et sa gravité, peut | van het kind « die, afhankelijk van de aard en de ernst ervan, de |
l'emporter sur celui des parents » (8 juillet 2003, Sommerfeld c. | overhand kunnen krijgen boven die van de ouders » (8 juli 2003, |
Allemagne, § 64); | Sommerfeld t. Duitsland, § 64); |
- « qu'il existe actuellement un large consensus - y compris en droit | - « dat er momenteel een ruime consensus bestaat - inclusief in het |
international - autour de l'idée que dans toutes les décisions | internationaal recht - rond de idee dat bij alle maatregelen |
concernant des enfants, leur intérêt supérieur doit primer (voir, | betreffende kinderen, hun belangen dienen te primeren (zie hierboven |
ci-dessus, les multiples références citées dans les paragraphes 49-56) | de talrijke referenties die zijn aangehaald in de paragrafen 49-56) » |
» (CEDH, 6 juillet 2010, Neulinger et Shuruk c. Suisse, § 135); | (EHRM, 6 juli 2010, Neulinger en Shuruk t. Zwitserland, § 135); |
- « L'examen de ce qui sert au mieux l'intérêt de l'enfant concerné | - « Rekening houden met de belangen van het betrokken kind is van het |
est toujours d'une importance prépondérante dans toute affaire de | grootste belang in elke soortgelijke zaak; afhankelijk van de aard en |
cette sorte; selon sa nature et sa gravité, l'intérêt supérieur de | de ernst ervan kunnen de belangen van het kind de overhand krijgen |
l'enfant peut l'emporter sur celui des parents (voir Sommerfeld, cité | boven die van de ouders (zie het voormelde arrest Sommerfeld, § 66, en |
ci-dessus, § 66, et Görgülü c. Allemagne, n° 74969/01, § 43, 26 | Görgülü t. Duitsland, nr. 74969/01, § 43, 26 februari 2004) » (EHRM, |
février 2004) » (CEDH, 22 mars 2012, Ahrens c. Allemagne, § 63). | 22 maart 2012, Ahrens t. Duitsland, § 63). |
Par ailleurs, « d'après les principes qui se dégagent de la | Overigens « dient, volgens de beginselen die kunnen worden afgeleid |
jurisprudence de la Cour, là où l'existence d'un lien familial avec un | uit de rechtspraak van het Hof, de Staat, wanneer het bestaan van een |
familiale band met een kind vaststaat, zodanig op te treden dat die | |
enfant se trouve établie, l'Etat doit agir de manière à permettre à ce | band zich kan ontwikkelen en een juridische bescherming te verlenen |
lien de se développer et accorder une protection juridique rendant | die de integratie van het kind in zijn gezin mogelijk maakt » (EHRM, |
possible l'intégration de l'enfant dans sa famille » (CEDH, 28 juin | 28 juni 2007, Wagner en J.M.W.L. t. Luxemburg, § 119). |
2007, Wagner et J.M.W.L. c. Luxembourg, § 119). | |
B.8. Comme il a été relevé en B.4.3, tant l'article 22bis, alinéa 4, | B.8. Zoals in B.4.3 naar voren is gebracht, verplichten zowel artikel |
de la Constitution que l'article 3.1 de la Convention relative aux | 22bis, vierde lid, van de Grondwet als artikel 3, lid 1, van het |
droits de l'enfant imposent aux juridictions de prendre en compte, de | Verdrag inzake de rechten van het kind de rechtscolleges om in de |
manière primordiale, l'intérêt de l'enfant dans les procédures le | eerste plaats het belang van het kind in aanmerking te nemen in de |
concernant, ce qui englobe les procédures relatives à l'établissement | procedures die op het kind betrekking hebben, hetgeen de procedures in |
de la filiation. | verband met het vaststellen van de afstamming omvat. |
B.9. Si l'intérêt de l'enfant revêt un caractère primordial, il n'a | B.9. Hoewel het belang van het kind een primordiaal karakter heeft, |
pas pour autant un caractère absolu. Dans la mise en balance des | heeft het daarom nog geen absoluut karakter. Bij de afweging van de |
différents intérêts en jeu, l'intérêt de l'enfant occupe une place | verschillende op het spel staande belangen, neemt het belang van het |
particulière du fait qu'il représente la partie faible dans la | kind een bijzondere plaats in door het feit dat het de zwakke partij |
relation familiale. Cette place particulière ne permet pas pour autant | is in de familiale relatie. Die bijzondere plaats maakt het evenwel |
de ne pas prendre également en compte les intérêts des autres parties | niet mogelijk om niet eveneens rekening te houden met de belangen van |
en présence. | de andere in het geding zijnde partijen. |
B.10. En disposant que le tribunal peut refuser la reconnaissance si | B.10. Door te bepalen dat de rechtbank de erkenning kan weigeren als |
elle est manifestement contraire à l'intérêt de l'enfant, l'article | ze kennelijk strijdig is met de belangen van het kind, staat artikel |
329bis, § 2, alinéa 3, du Code civil n'autorise néanmoins le juge qu'à | 329bis, § 2, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek niettemin slechts |
opérer un contrôle marginal de l'intérêt de l'enfant, qui est | een marginale toetsing toe, door de rechter, van het belang van het |
incompatible avec l'exigence de l'article 22bis de la Constitution, | kind, die niet bestaanbaar is met de vereiste van artikel 22bis van de |
combiné avec l'article 3.1 de la Convention relative aux droits de | Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 3, lid 1, van het Verdrag |
l'enfant, d'accorder, dans la balance des intérêts en présence, une | inzake de rechten van het kind om, bij het afwegen van de op het spel |
place prépondérante à l'intérêt de l'enfant. | staande belangen, een voorrangspositie toe te kennen aan het belang |
B.11. Compte tenu de ce qui est dit en B.9, la question préjudicielle | van het kind. B.11. Rekening houdend met wat in B.9 is vermeld, dient de |
appelle une réponse affirmative. | prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
En disposant que le tribunal ne peut refuser la reconnaissance que si | Door te bepalen dat de rechtbank de erkenning slechts kan weigeren als |
elle est « manifestement contraire à l'intérêt de l'enfant », | ze « kennelijk strijdig is met de belangen van het kind », schendt |
l'article 329bis, § 2, alinéa 3, du Code civil, interprété en ce sens | artikel 329bis, § 2, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, in die zin |
qu'il n'autorise le tribunal qu'à opérer un contrôle marginal de | geïnterpreteerd dat het de rechtbank slechts een marginale toetsing |
l'intérêt de l'enfant, viole l'article 22bis, alinéa 4, de la | van het belang van het kind toestaat, artikel 22bis, vierde lid, van |
Constitution. | de Grondwet. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 2 juillet 2015. | op 2 juli 2015. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
A. Alen | A. Alen |