← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 62/2015 du 21 mai 2015 Numéro du rôle : 5866 En cause : les
questions préjudicielles relatives à l'article 46, § 1 er , 7°, de la (...)"
| Extrait de l'arrêt n° 62/2015 du 21 mai 2015 Numéro du rôle : 5866 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 46, § 1 er , 7°, de la (...) | Uittreksel uit arrest nr. 62/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5866 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 51, § 1, 1°, v Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 62/2015 du 21 mai 2015 | Uittreksel uit arrest nr. 62/2015 van 21 mei 2015 |
| Numéro du rôle : 5866 | Rolnummer : 5866 |
| En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 46, § 1er, | In zake : de prejudiciële vragen over artikel 46, § 1, 7°, van de |
| 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, lu ou non | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, al dan niet in samenhang |
| en combinaison avec l'article 51, § 1er, 1°, des lois relatives à la | gelezen met artikel 51, § 1, 1°, van de wetten betreffende de |
| prévention des maladies professionnelles et à la réparation des | preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit |
| dommages résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, posées | die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970, gesteld door |
| par la Cour du travail de Gand. | het Arbeidshof te Gent. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De | samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de |
| Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
| Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. |
| du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, | Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet des questions préjudicielles et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging |
| Par arrêt du 13 février 2014 en cause de Boudewijn D'Hondt contre la | Bij arrest van 13 februari 2014 in zake Boudewijn D'Hondt tegen de nv |
| SA « West Construct », dont l'expédition est parvenue au greffe de la | « West Construct », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is |
| Cour le 27 février 2014, la Cour du travail de Gand a posé les | ingekomen op 27 februari 2014, heeft het Arbeidshof te Gent de |
| questions préjudicielles suivantes : | volgende prejudiciële vragen gesteld : |
| « 1) Schendt artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april | |
| « 1) L'article 46, § 1er, 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les | 1971 het gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel van de artikelen 10 |
| accidents du travail viole-t-il le principe d'égalité et de | en 11 van de Grondwet |
| non-discrimination énoncé dans les articles 10 et 11 de la Constitution, | doordat de getroffene van een arbeidsongeval een rechtsvordering |
| en ce que la victime d'un accident du travail peut intenter une action | inzake burgerlijke aansprakelijkheid kan instellen tegen de werkgever |
| en responsabilité civile contre l'employeur qui, ayant méconnu | die de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende het welzijn |
| gravement les obligations que lui imposent les dispositions légales et | van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft |
| réglementaires relatives au bien-être des travailleurs lors de | overtreden en daardoor de werknemers aan het risico van |
| l'exécution de leur travail, a exposé les travailleurs au risque | arbeidsongevallen heeft blootgesteld, en waarbij de ambtenaren die |
| d'accident du travail et que les fonctionnaires désignés pour | zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die |
| surveiller l'application de ces dispositions légales et réglementaires | wettelijke en reglementaire bepalingen de werkgever schriftelijk |
| ont mis en demeure par écrit de la manière prévue par l'article 46, § | hebben in gebreke gesteld op de wijze zoals bepaald door artikel 46, § |
| 1er, 7°, de la loi précitée, | 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, |
| alors que l'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée | terwijl de rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid niet |
| par la victime d'un accident du travail dans le cadre duquel | kan worden ingesteld door de getroffene van een arbeidsongeval waarbij |
| l'employeur qui, ayant méconnu gravement les obligations que lui | de werkgever de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende het |
| imposent les dispositions légales et réglementaires relatives au | welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig |
| bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, a | heeft overtreden en daardoor de werknemers aan het risico van |
| exposé les travailleurs au risque d'accident du travail et que les | arbeidsongevallen heeft blootgesteld, maar waarbij de ambtenaren die |
| fonctionnaires désignés pour surveiller l'application de ces | zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die |
| dispositions légales et réglementaires ont certes mis en demeure par | wettelijke en reglementaire bepalingen de werkgever weliswaar |
| écrit mais 1°) sans le faire de la manière prévue à l'article 46, § 1er, | schriftelijk hebben in gebreke gesteld, doch 1°) niet op de wijze |
| 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail ou 2°) en | zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 |
| le faisant de la manière prévue à l'article 46, § 1er, 7°, de ladite | april 1971 of 2°) op de wijze zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, |
| loi, sauf en ce qui concerne la communication prévue au point d) de | Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, behalve wat de mededeling |
| cet article de loi ? | betreft bepaald in punt d) van dit wetsartikel ? |
| 2) L'article 46, § 1er, 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les | 2) Schendt artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april |
| accidents du travail, combiné avec l'article 51, § 1er, 1°, des lois | 1971, in samenhang gelezen met artikel 51, § 1, 1°, van de wetten |
| relatives à la prévention des maladies professionnelles et à la | |
| réparation des dommages résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin | betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de |
| 1970 (ci-après : la loi relative à la prévention des maladies | schade die uit die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970 |
| professionnelles), viole-t-il le principe d'égalité et de | (hierna Beroepsziektenwet genoemd) het gelijkheids- en |
| non-discrimination énoncé dans les articles 10 et 11 de la | non-discriminatiebeginsel van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, |
| Constitution, | doordat de getroffene van een arbeidsongeval slechts een |
| en ce que la victime d'un accident du travail ne peut intenter une | rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid kan instellen |
| action en responsabilité civile que contre l'employeur qui, ayant | tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen |
| méconnu gravement les obligations que lui imposent les dispositions | betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun |
| légales et réglementaires relatives au bien-être des travailleurs lors | werk zwaarwichtig heeft overtreden en daardoor de werknemers aan het |
| de l'exécution de leur travail, a exposé les travailleurs au risque | risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, en waarbij de |
| d'accident du travail et que les fonctionnaires désignés pour | ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving |
| surveiller l'application desdites dispositions ont mis en demeure par | van die bepalingen die werkgever schriftelijk hebben in gebreke |
| écrit de la manière prévue par l'article 46, § 1er, 7°, de la loi | gesteld op de wijze zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, |
| précitée (en respectant les différentes conditions cumulatives), | Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 (met de verschillende cumulatieve voorwaarden), |
| alors que la victime d'une maladie professionnelle peut intenter une | terwijl de getroffene van een beroepsziekte een rechtsvordering inzake |
| action en responsabilité civile contre l'employeur qui a continué | burgerlijke aansprakelijkheid kan instellen tegen de werkgever die |
| d'exposer des travailleurs au risque de maladie professionnelle, la | werknemers aan het beroepsrisico is blijven blootstellen, op de enkele |
| seule condition étant que les fonctionnaires désignés par l'article 68 | voorwaarde dat de bij artikel 68 Beroepsziektenwet aangewezen |
| de la loi relative à la prévention des maladies professionnelle aient | ambtenaren die werkgever schriftelijk hebben gewezen op het gevaar aan |
| signalé par écrit à cet employeur le danger auquel, en tant | hetwelk hij als werkgever deze arbeiders blootstelt door zich niet te |
| qu'employeur, il expose ces travailleurs en ne se conformant pas aux | schikken naar de verplichtingen die hem zijn opgelegd door de |
| obligations que lui imposent les dispositions légales et | wettelijke en reglementaire bepalingen inzake arbeidsveiligheid en |
| réglementaires relatives à la sécurité et à l'hygiène du travail, donc | -hygiëne, en waarbij deze ambtenaren de werkgever dus niet eens hoeven |
| sans même que ces fonctionnaires aient à signaler à l'employeur 1°) | te wijzen op 1°) alle cumulatieve voorwaarden zoals bepaald in artikel |
| toutes les conditions cumulatives prévues par l'article 46, § 1er, 7°, | 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet of 2°) de mogelijkheid waarover de |
| de la loi sur les accidents du travail ni 2°) la possibilité dont la | getroffene beschikt om een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering in |
| victime dispose d'intenter une action en responsabilité civile ? ». | te stellen ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. La juridiction a quo pose une première question préjudicielle sur | B.1. Het verwijzende rechtscollege stelt een prejudiciële vraag over |
| la compatibilité de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi du 10 avril | |
| 1971 sur les accidents du travail (ci-après : la loi sur les accidents | |
| du travail) avec les articles 10 et 11 de la Constitution. | de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van |
| Au moment des faits soumis à la juridiction a quo, l'article 46, § 1er, | artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. |
| de la loi sur les accidents du travail, complété d'un 7° par l'article | Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, dat |
| 97 de la loi du 24 décembre 1999 portant des dispositions sociales et | met een 7° is aangevuld bij artikel 97 van de wet van 24 december 1999 |
| diverses, dont les deux premiers alinéas ont été remplacés par | houdende sociale en diverse bepalingen, waarvan de eerste twee leden |
| l'article 153 de la loi-programme du 27 décembre 2004, disposait : | zijn vervangen bij artikel 153 van de programmawet van 27 december |
| 2004, bepaalde op het tijdstip van de aan het verwijzende | |
| rechtscollege voorgelegde feiten : | |
| « § 1er. Indépendamment des droits découlant de la présente loi, une | « § 1. Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de |
| action en justice peut être intentée, conformément aux règles de la | rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de |
| responsabilité civile, par la victime ou ses ayants droit : | getroffene of zijn rechthebbenden : |
| 1° contre l'employeur qui a causé intentionnellement l'accident du | 1° tegen de werkgever die het arbeidsongeval opzettelijk heeft |
| travail ou causé intentionnellement un accident ayant entraîné un | veroorzaakt of die opzettelijk een ongeval heeft veroorzaakt dat een |
| accident du travail; | arbeidsongeval tot gevolg heeft; |
| 2° contre l'employeur, dans la mesure où l'accident du travail a causé | 2° tegen de werkgever wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen |
| des dommages aux biens du travailleur; | van de werknemer heeft veroorzaakt; |
| 3° contre le mandataire ou le préposé de l'employeur qui a causé | 3° tegen de lasthebber of aangestelde van de werkgever die het |
| intentionnellement l'accident du travail; | arbeidsongeval opzettelijk heeft veroorzaakt; |
| 4° contre les personnes autres que l'employeur, ses mandataires ou | 4° tegen de personen, andere dan de werkgever, zijn lasthebbers of |
| préposés, qui sont responsables de l'accident; | aangestelden, die voor het ongeval aansprakelijk zijn; |
| 5° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés, lorsque l'accident | 5° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het |
| est survenu sur le chemin du travail. | ongeval zich voordoet op de weg naar en van het werk. |
| 6° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés lorsque l'accident | 6° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het |
| est un accident de roulage. Par accident de roulage, on entend tout | ongeval een verkeersongeval betreft. Onder verkeersongeval wordt |
| accident de la circulation routière impliquant un ou plusieurs | verstaan ieder ongeval in het wegverkeer waarbij één of meer al dan |
| véhicules, automoteurs ou non, et lié à la circulation sur la voie | niet gemotoriseerde voertuigen zijn betrokken en dat verband houdt met |
| publique. | het verkeer op de openbare weg. |
| 7° contre l'employeur qui, ayant méconnu gravement les obligations que | 7° tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen |
| lui imposent les dispositions légales et réglementaires relatives au | betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun |
| bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, a | werk zwaarwichtig heeft overtreden en die daardoor de werknemers aan |
| exposé les travailleurs au risque d'accident du travail, alors que les | het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, terwijl de |
| fonctionnaires désignés pour surveiller l'application desdites | ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving |
| dispositions en application de l'article 3 de la loi du 16 novembre | van die bepalingen, in toepassing van artikel 3 van de wet van 16 |
| 1972 concernant l'inspection du travail lui ont par écrit : | november 1972 betreffende de arbeidsinspectie hem schriftelijk : |
| a) signalé le danger auquel il expose ces travailleurs; | a) hebben gewezen op het gevaar waaraan hij deze werknemers |
| b) communiqué les infractions qui ont été constatées; | blootstelt; b) hebben medegedeeld welke overtredingen werden vastgesteld; |
| c) prescrit des mesures adéquates; d) communiqué que s'il néglige de prendre les mesures visées sous c), la victime ou son ayant droit a, en cas d'accident éventuel, la possibilité d'intenter une action civile en responsabilité. L'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée contre l'employeur qui prouve que l'accident est également dû au non-respect, par le travailleur victime de l'accident, des instructions de sécurité que l'employeur lui a préalablement notifiées par écrit, alors que les moyens de sécurité nécessaires ont été mis à sa disposition ». B.2. Devant la juridiction a quo, la victime d'un accident du travail réclame à son employeur, sur la base du droit commun, une indemnisation du préjudice qui, selon elle, n'est pas couvert par | c) passende maatregelen hebben voorgeschreven; d) hebben meegedeeld, dat indien hij nalaat de onder c) bedoelde maatregelen te treffen, de getroffene of diens rechthebbende, bij gebeurlijk ongeval, over de mogelijkheid beschikt een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering in te stellen. De burgerlijke aansprakelijkheidsvordering wordt niet toegelaten tegen de werkgever die bewijst dat het ongeval mede is toe te schrijven aan de niet naleving door de getroffen werknemer van de hem voorafgaandelijk door de werkgever schriftelijk ter kennis gebrachte veiligheidsinstructies terwijl de nodige veiligheidsmiddelen hem ter beschikking werden gesteld ». B.2. Voor het verwijzende rechtscollege vordert het slachtoffer van een arbeidsongeval, op basis van het gemeen recht, van zijn werkgever een vergoeding van de schade die volgens hem niet gedekt is door de |
| l'indemnisation forfaitaire annuelle allouée par l'assureur des | jaarlijkse forfaitaire vergoeding die door de |
| accidents du travail de l'employeur. | arbeidsongevallenverzekeraar van de werkgever wordt uitgekeerd. |
| En vertu de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents du | Krachtens artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 |
| april 1971 blijft een rechtsvordering wegens burgerlijke | |
| travail, une action en responsabilité civile reste possible lorsque | aansprakelijkheid mogelijk wanneer de werkgever de wettelijke en |
| l'employeur a gravement méconnu les dispositions légales et | reglementaire bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers bij |
| réglementaires relatives au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail et qu'il a, de ce fait, exposé les travailleurs au risque d'accident du travail, si les fonctionnaires qui surveillent l'application de ces dispositions ont mis l'employeur en demeure par écrit, lui ont prescrit les mesures à prendre et lui ont communiqué en particulier (article 46, § 1er, 7°, d)) que s'il négligeait de prendre ces mesures, la victime d'un accident du travail ou ses ayants droit pourraient intenter une action en responsabilité civile. En l'espèce, l'administration a mis l'employeur en demeure par écrit et lui a prescrit de prendre des mesures, mais ce courrier n'attirait pas son attention sur la possibilité d'une action en responsabilité civile s'il ne prenait pas les mesures imposées. | de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft overtreden en hij daardoor de werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, indien de ambtenaren die toezien op de inachtneming van die bepalingen de werkgever schriftelijk in gebreke hebben gesteld, hem hebben voorgeschreven welke maatregelen moeten worden genomen en hem, inzonderheid (artikel 46, § 1, 7°, d)), hebben meegedeeld dat, bij ontstentenis van die maatregelen, het slachtoffer van een arbeidsongeval of diens rechthebbenden een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering kunnen instellen. In onderhavige zaak werd de werkgever door de administratie schriftelijk in gebreke gesteld en werden maatregelen bevolen, maar in dat schrijven werd niet geattendeerd op de mogelijkheid van een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering indien de opgelegde maatregelen niet zouden worden genomen. |
| B.3.1. La loi du 24 décembre 1903 sur la réparation des dommages | B.3.1. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van |
| résultant des accidents du travail prévoyait la réparation forfaitaire | schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire |
| du dommage résultant d'un accident du travail, le caractère | vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de |
| forfaitaire de l'indemnité s'expliquant notamment par une | forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een |
| réglementation de la responsabilité s'écartant du droit commun, basée | van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet |
| non plus sur la notion de « faute » mais sur celle de « risque | meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « |
| professionnel » et sur une répartition de ce risque entre l'employeur | professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de |
| werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. | |
| et la victime de l'accident du travail. | Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, |
| D'une part, l'employeur était, même en l'absence de toute faute de sa | steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het |
| part, toujours rendu responsable du dommage résultant de l'accident du | arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het |
| travail subi par la victime. Ainsi, non seulement celle-ci était | slachtoffer op die manier vrijgesteld van het vaak zeer moeilijk te |
| dispensée de la preuve, souvent très difficile à apporter, de la faute | leveren bewijs van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en |
| de l'employeur ou de son préposé et de l'existence d'un lien causal | van het oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade. |
| entre cette faute et le dommage subi, mais sa propre faute (non | Bovendien zou zijn eventuele eigen (onopzettelijke) fout de vergoeding |
| intentionnelle) ne faisait pas obstacle à la réparation et | niet in de weg staan, noch tot zijn aansprakelijkheid leiden, indien |
| n'entraînait pas sa responsabilité si cette faute causait un accident | door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, |
| de travail à un tiers. D'autre part, la victime de l'accident du | ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire |
| travail percevait une indemnité forfaitaire, qui ne l'indemnisait que | schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor |
| partiellement pour le dommage subi. | de geleden schade. |
| Lors de l'élaboration de la loi sur les accidents du travail, le | Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 |
| système a été modifié par l'instauration de l'assurance obligatoire, | werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte |
| en vertu de laquelle le travailleur ne s'adresse plus à l'employeur | verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de |
| mais à « l'assureur-loi ». C'est le dommage subi par le travailleur | werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de |
| qui est assuré et non plus la responsabilité de l'employeur, de sorte | werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd |
| que le système se rapproche d'un mécanisme d'assurances sociales. | vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een |
| mechanisme van sociale verzekering. | |
| B.3.2. L'article 7 de la loi sur les accidents du travail définit | B.3.2. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het |
| ceux-ci comme « tout accident qui survient à un travailleur dans le | arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het |
| cours et par le fait de l'exécution du contrat de louage de travail et | feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een |
| qui produit une lésion ». L'objectif du système forfaitaire est | letsel veroorzaakt ». Het doel van het systeem van de vaste vergoeding |
| d'assurer une protection du revenu du travailleur contre un risque professionnel censé se réaliser même lorsqu'un accident survient par la faute de ce travailleur ou d'un compagnon de travail, ainsi que de préserver la paix sociale et les relations de travail dans les entreprises en excluant la multiplication des procès en responsabilité. La protection du travailleur va jusqu'à immuniser celui-ci contre sa propre responsabilité en cas d'accident du travail causé par sa faute. Le forfait couvre en outre le dommage de ceux dont le législateur estime qu'ils dépendent normalement du revenu du travailleur victime d'un accident mortel. La réparation forfaitaire sera, dans certains cas, plus importante que ce que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui a causé l'accident et, dans certains cas, moins importante. Le | bestaat erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een mogelijk professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door de schuld van die werknemer of van een collega, alsook de sociale vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. De bescherming van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat door zijn fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding dekt bovendien de schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer van een dodelijk ongeval. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder |
| financement du système forfaitaire est assuré par les employeurs, qui | groot. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt |
| sont obligés, depuis 1971, de souscrire une assurance en matière | gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een |
| d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. Le souci de | verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de |
| ne pas alourdir la charge économique qui en résulte par une éventuelle | premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan |
| obligation de réparer issue du droit commun a conduit le législateur à | het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke |
| restreindre le champ des hypothèses susceptibles d'engager la | vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen |
| responsabilité civile de l'employeur. | te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden |
| B.4.1. Par la première question préjudicielle, la Cour est invitée à | gesteld. B.4.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht te |
| apprécier la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la | beoordelen of artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 |
| Constitution de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents | april 1971 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet |
| du travail, en ce que la victime d'un accident du travail ne peut pas | doordat een slachtoffer van een arbeidsongeval geen burgerlijke |
| intenter une action en responsabilité civile contre son employeur, | aansprakelijkheidsvordering kan instellen tegen zijn werkgever, |
| nonobstant le fait que celui-ci, ayant méconnu gravement la | niettegenstaande die de regelgeving inzake het welzijn van de |
| réglementation relative au bien-être des travailleurs lors de | werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft |
| l'exécution de leur travail, a exposé les travailleurs au risque | overtreden en daardoor de werknemers aan het risico van |
| d'accident du travail, si les fonctionnaires désignés pour surveiller | arbeidsongevallen heeft blootgesteld, indien de ambtenaren die zijn |
| l'application de cette réglementation ont mis l'employeur en demeure | aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die regelgeving de |
| par écrit à cet égard, « mais 1°) sans le faire de la manière prévue à | werkgever daarvoor schriftelijk in gebreke hebben gesteld, « doch 1°) |
| l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents du travail ou 2°) | niet op de wijze zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, |
| Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 of 2°) op de wijze zoals | |
| en le faisant de la manière prévue à l'article 46, § 1er, 7°, de la | bepaald in artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april |
| loi sur les accidents du travail, sauf en ce qui concerne la | 1971, behalve wat de mededeling betreft bepaald in punt d) van dit |
| communication prévue au point d) de cet article de loi ». | wetsartikel ». |
| B.4.2. Etant donné que dans le litige a quo, il n'est pas remis en | B.4.2. Aangezien in het bodemgeschil niet ter discussie staat dat er |
| cause qu'une mise en demeure a bien été adressée conformément à | |
| l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents du travail, mais | wel een ingebrekestelling was overeenkomstig artikel 46, § 1, 7°, van |
| qu'il a été constaté que la condition imposée par le littera d) | de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 maar dat is vastgesteld dat |
| n'avait pas été remplie, il suffit de répondre au point 2°), in fine, | niet werd voldaan aan de vereiste van littera d), volstaat het om in |
| de la première question préjudicielle. | te gaan op punt 2°) in fine van de eerste prejudiciële vraag. |
| B.4.3. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la | B.4.3. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, vloeit het |
| différence de traitement entre les victimes d'un accident du travail | verschil in behandeling tussen de slachtoffers van een arbeidsongeval |
| dans le cadre duquel l'employeur a méconnu gravement ses obligations, | waarbij de werkgever een zwaarwichtige overtreding heeft begaan, al |
| selon que l'administration chargée du contrôle a ou non précisé dans | naargelang de toezichthoudende administratie in de ingebrekestelling |
| la mise en demeure qu'à défaut de prendre les mesures imposées, une | al of niet heeft gepreciseerd dat bij ontstentenis van de opgelegde |
| action en responsabilité civile devenait possible, découle bel et bien | maatregelen een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering mogelijk |
| de la disposition en cause. | wordt, wel degelijk voort uit de in het geding zijnde bepaling. |
| Ook al is het verschil in behandeling afhankelijk van de houding van | |
| En effet, même si la différence de traitement dépend de l'attitude de | de administratie ter uitvoering van de wet, het is immers de in het |
| l'administration lors de l'exécution de la loi, c'est la disposition | geding zijnde bepaling zelf die voorschrijft dat de burgerlijke |
| en cause qui prescrit elle-même que l'action en responsabilité civile | aansprakelijkheidsvordering tegen de werkgever na een arbeidsongeval |
| n'est possible que si la mise en demeure de l'administration énonce | enkel mogelijk is indien de ingebrekestelling van de administratie |
| formellement tous les éléments qu'énumère l'article 46, § 1er, 7°, de | formeel alle elementen bevat die artikel 46, § 1, 7°, van de |
| la loi sur les accidents du travail, en ce compris l'avertissement | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 opsomt, met inbegrip van de |
| prévu dans son littera d). | waarschuwing in littera d) ervan. |
| B.5.1. A l'origine, l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les | B.5.1. Oorspronkelijk bepaalde artikel 46, § 1, 7°, van de |
| accidents du travail, inséré par l'article 97 de la loi du 24 décembre | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, ingevoegd bij artikel 97 van |
| 1999 portant des dispositions sociales et diverses, disposait : | de wet van 24 december 1999 houdende sociale en diverse bepalingen : |
| « § 1er. Indépendamment des droits découlant de la présente loi, une | « § 1. Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de |
| action en justice peut être intentée, conformément aux règles de la | rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de |
| responsabilité civile, par la victime ou ses ayants droit : | getroffene of zijn rechthebbenden : |
| [...] | [...] |
| 7° contre l'employeur qui ayant méconnu gravement les obligations que | 7° tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen |
| lui imposent les dispositions légales et réglementaires relatives à la | inzake arbeidsveiligheid en -hygiëne zwaarwichtig heeft overtreden en |
| sécurité et l'hygiène du travail, a exposé des travailleurs au risque | die de werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft |
| d'accident du travail, alors que les fonctionnaires désignés pour | blootgesteld, terwijl de ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te |
| surveiller l'application desdites dispositions lui ont signalé par | houden op de naleving van die bepalingen hem schriftelijk hebben |
| écrit le danger auquel il expose ces travailleurs. | gewezen op het gevaar aan hetwelk hij deze werknemers blootstelt. |
| La mise en demeure écrite mentionne les infractions aux prescriptions | De schriftelijke ingebrekestelling vermeldt de overtredingen op de |
| en matière de sécurité et d'hygiène du travail qui ont été constatées, | veiligheids- en hygiënevoorschriften die werden vastgesteld, het |
| le risque spécifique d'accident du travail ainsi créé, les mesures | specifieke risico voor arbeidsongevallen dat hierdoor wordt gecreëerd, |
| concrètes de prévention à prendre ainsi que le délai dans lequel ces mesures doivent être réalisées, sous peine de donner à la victime ou à ses ayants droit la possibilité d'intenter une action en responsabilité civile dans l'éventualité d'un accident. L'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée contre l'employeur qui prouve que l'accident est également dû au non-respect, par le travailleur victime de l'accident, des instructions de sécurité que l'employeur lui a préalablement notifiées par écrit, alors que les moyens de sécurité nécessaires ont été mis à sa disposition ». Dans l'exposé des motifs du projet de loi portant des dispositions sociales et diverses cette disposition est commentée de la manière suivante : | de concrete te nemen preventiemaatregelen alsmede de termijn waarbinnen deze moeten worden gerealiseerd, op straffe waarvan de mogelijkheid van een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering bij gebeurlijk ongeval openstaat voor de getroffene of diens rechthebbenden. De burgerlijke aansprakelijkheidsvordering wordt niet toegelaten tegen de werkgever die bewijst dat het ongeval mede is toe te schrijven aan de niet naleving door de getroffen werknemer van de hem voorafgaandelijk door de werkgever schriftelijk ter kennis gebrachte veiligheidsinstructies terwijl de nodige veiligheidsmiddelen hem ter beschikking werden gesteld ». In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp houdende sociale en diverse bepalingen is met betrekking tot die bepaling vermeld : |
| « En vertu de l'article 46 de la loi de 10 avril 1971 sur les | « Krachtens artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 |
| accidents du travail, l'employeur bénéficie d'une immunité de | geniet de werkgever een immuniteit van burgerlijke aansprakelijkheid |
| responsabilité civile pour les accidents du travail survenus par sa | voor de arbeidsongevallen die door zijn fout of door de fout van zijn |
| faute ou celle d'un de ses préposés ou mandataires. Cette immunité est | aangestelden of lasthebbers zijn veroorzaakt. Deze immuniteit is het |
| la conséquence logique du caractère forfaitaire de la réparation des | logisch gevolg van het forfaitair karakter van de schadeloosstelling |
| accidents du travail. La loi précise que cette immunité ne joue pas en | inzake arbeidsongevallen. De wet stelt dat deze immuniteit niet geldt |
| cas de faute intentionnelle de l'employeur, de ses préposés ou de ses | bij opzettelijke fout van de werkgever, zijn lasthebbers of |
| mandataires. | aangestelden. |
| Dans le régime des maladies professionnelles, la loi consacre un | In de beroepsziektenregeling geldt een gelijkaardig beginsel. Daar |
| principe semblable. Elle assimile cependant à la faute intentionnelle | stelt de wet echter de zwaarwichtige fout van de werkgever inzake |
| de l'employeur la faute lourde en matière de sécurité et d'hygiène du | arbeidsveiligheid en hygiëne met een opzettelijke fout gelijk. Het |
| travail. Le but de la présente loi est d'étendre cette assimilation au | doel van deze wet is die gelijkstelling ook inzake arbeidsongevallen |
| régime des accidents du travail. | door te trekken. |
| En matière de maladie professionnelle, la faute lourde n'est pas | Inzake beroepsziekten wordt de zwaarwichtige fout niet in abstracto |
| définie abstraitement, mais par référence à un avertissement écrit notifié par un fonctionnaire des services d'inspection compétents. Il est proposé de se référer également à ce critère en matière d'accident du travail mais d'ajouter en outre la notion de manquement grave. La notion d'accident du travail est en effet plus large que celle de maladie professionnelle, et il n'entre pas dans l'intention de la proposition de déclarer l'employeur civilement responsable de fautes bénignes, mêmes signalées par les services d'inspection. Le choix contraire pourrait d'ailleurs dissuader les services d'inspection de dresser procès-verbal dans des cas bénins, ce qui n'est pas le but recherché. | gedefinieerd : men verwijst naar een schriftelijke verwittiging door de ambtenaren van de bevoegde inspectiediensten. Er wordt voorgesteld hetzelfde criterium ook inzake arbeidsongevallen te hanteren, maar daaraan nog het begrip zwaarwichtige tekortkoming toe te voegen. Het begrip arbeidsongeval is immers ruimer dan het begrip beroepsziekte, en het is niet de bedoeling de werkgever burgerlijk aansprakelijk te stellen voor lichte fouten, ook wanneer zij door de inspectiediensten werden gesignaleerd. Een andere keuze zou trouwens de inspectiediensten kunnen aanzetten geen proces-verbaal meer te maken bij niet ernstige gevallen, hetgeen ook niet de bedoeling is. |
| [...] | [...] |
| Le danger relevé par ces services peut être très divers, à la mesure | Het gevaar waarop deze diensten wijzen kan van uiteenlopende aard |
| de la notion d'accident du travail. Il peut s'agir d'une défectuosité | zijn, net zoals het begrip arbeidsongeval uiteenlopende toestanden |
| des machines ou des installations, ou de leur non-conformité avec la | betreft. Het kan om een defect in de machines of de installaties gaan, |
| réglementation. Il peut s'agir aussi de la non-conformité des | of om de niet-conformiteit ervan met de reglementering. Het kan gaan |
| processus de travail, par exemple les gestes requis par l'exécution du | om de niet-conformiteit van de arbeidsprocessen, bijvoorbeeld de |
| travail. Il peut s'agir de la non-conformité des circonstances | bewegingen vereist door de uitvoering van de arbeid. Het kan gaan om |
| générales du travail (bruit, température, vibrations, ...), de | de niet-conformiteit van de algemene arbeidsomstandigheden (geluid, |
| l'exposition à des produits ou des substances dangereuses, etc. | temperatuur, trillingen, ...), om de blootstelling aan gevaarlijke |
| producten enz. | |
| L' ' avertissement ' visé dans le texte ne se réfère pas à un acte | De ' verwittiging ' bedoeld in de tekst verwijst niet specifiek naar |
| juridique déterminé. Il peut s'agir notamment d'un procès-verbal, d'un | een bepaalde rechtshandeling. Het kan bijvoorbeeld gaan om een |
| pro justitia constatant une infraction, d'une mise en demeure d'avoir | proces-verbaal, een pro justitia met vaststelling van inbreuk of een |
| à se mettre en ordre dans un certain délai. Ce qui compte, c'est que | schriftelijke ingebrekestelling met verlenen van een termijn om zich |
| l'avertissement porte sur un manquement à la réglementation sur la | in regel te stellen. Wel moet die verwittiging op een miskenning van |
| sécurité et l'hygiène et, bien entendu, qu'il ait été communiqué à | de veiligheidswetgeving wijzen en uiteraard moet zij aan de werkgever |
| l'employeur. | ter kennis zijn gebracht. |
| Afin d'assurer la sécurité juridique et de créer un effet efficace sur | Met het oog op de rechtszekerheid en een afdoend preventief effect |
| le plan de la prévention, la mise en demeure écrite doit mentionner | dient de schriftelijke ingebrekestelling in alle duidelijkheid en op |
| clairement et concrètement les infractions constatées ainsi que les | concrete wijze aan te geven welke de vastgestelde inbreuken zijn, |
| risques d'accident du travail qui en résultent, les mesures requises | alsmede de arbeidsongevallenrisico's die hieruit voortvloeien, de |
| pour y remédier et le délai dans lequel ces mesures doivent être | vereiste maatregelen om ze te verhelpen, de termijn binnen dewelke |
| réalisées. Enfin, l'attention de l'employeur doit être attirée | deze maatregelen moeten worden gerealiseerd. Ten slotte dient de |
| werkgever daarbij uitdrukkelijk erop gewezen te worden dat hij bij | |
| expressément sur le fait qu'en cas de non-exécution des mesures de | niet-uitvoering van de voorgestelde preventiemaatregelen binnen de |
| prévention proposées dans le délai fixé, il peut être cité sur la base | gestelde termijn kan worden aangesproken op grond van het burgerlijk |
| du droit de responsabilité civile dans l'éventualité d'un accident du | aansprakelijkheidsrecht bij een gebeurlijk arbeidsongeval » (Parl. |
| travail » (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, DOC 50-0297/001, pp. | St., Kamer, 1999-2000, DOC 50-0297/001, pp. 37-38). |
| 37-38). B.5.2. Les deux premiers alinéas de l'article 46, § 1er, 7°, mentionné | B.5.2. De eerste twee leden van het in B.5.1 vermelde artikel 46, § 1, |
| en B.5.1 ont été remplacés, en vertu de l'article 153 de la | 7°, werden bij artikel 153 van de programmawet van 27 december 2004 |
| loi-programme du 27 décembre 2004, par le texte cité en B.1. | |
| Dans l'exposé des motifs du projet de cette loi-programme, cette | vervangen door het in B.1 geciteerde eerste lid van artikel 46, § 1, |
| modification est commentée de la manière suivante : | |
| « L'article 46, 7°, de la loi sur les accidents du travail du 10 avril | 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. |
| Met betrekking tot die wijziging is in de memorie van toelichting bij | |
| het ontwerp van die programmawet vermeld: | |
| « Het artikel 46, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | |
| 1971 prévoit la perte de l'immunité de l'employeur dans le cas d'une | voorziet een verlies van de immuniteit van de werkgever bij een |
| zwaarwichtige overtreding, waarop hij door de inspectie attent is | |
| infraction grave sur laquelle l'inspection a attiré son attention. La | gemaakt. De formulering van dit artikel moet worden aangepast op een |
| formulation de cet article doit être adaptée de sorte à cadrer de | wijze dat zij op coherente wijze kadert binnen de toepassingen van de |
| façon cohérente avec les applications de la loi du 16 novembre 1972 | wet van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie. Bijvoorbeeld |
| concernant l'inspection du travail. Par exemple, lorsqu'elle constate | wanneer de inspectie vaststelt dat een werkgever de aanbevelingen van |
| qu'un employeur n'applique pas les recommandations de son service de | zijn preventiedienst of van de externe deskundige niet toepast, kan de |
| prévention ou de l'expert externe, l'inspection peut soutenir ces | inspectie deze diensten ondersteunen door de voorgestelde maatregelen |
| services en imposant les mesures proposées dans le cadre de la loi sur | in het kader van de wet op de arbeidsinspectie op te leggen. Het |
| l'inspection du travail. L'employeur qui persiste à ne pas prendre les | volharden in het niet nemen van de voorgeschreven preventiemaatregelen |
| mesures de prévention prescrites s'expose, outre les poursuites | kan dan leiden tot, behalve de traditionele vervolging, een |
| traditionnelles, à une constitution de partie civile à son encontre. | burgerlijke partijstelling tegen de werkgever. |
| Pour connaître la portée exacte du terme ' gravement ', il faut | Om de juiste draagwijdte van de term ' zwaarwichtig ' te kennen, moet |
| recourir à l'exposé des motifs de la loi programme du 24 décembre | naar de memorie van toelichting bij de programmawet van 24 december |
| 1999, qui modifiait la loi sur les accidents du travail du 10 avril | 1999 verwezen worden die de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 |
| 1971. Le but était de lever partiellement l'immunité de l'employeur | wijzigde. Het was de bedoeling om voor de arbeidsongevallen de |
| pour les accidents du travail, de la même manière que cela se fait | immuniteit van de werkgever gedeeltelijk op te heffen, op dezelfde |
| pour les maladies professionnelles. Il y a néanmoins une différence | wijze als dit gebeurt voor de beroepsziekten. Toch is er een verschil |
| entre les maladies professionnelles et les accidents du travail. Dans | tussen beroepsziekten en arbeidsongevallen. Bij de beroepsziekten mag |
| le cas des maladies professionnelles on peut affirmer que, compte tenu | gesteld worden dat, omwille van de ernst van alle beroepsziekten, het |
| de la gravité de toutes les maladies professionnelles, il suffit que | volstaat dat de arbeidsinspectie de werkgever gewezen heeft op de |
| l'inspection du travail ait attiré l'attention de l'employeur sur | overtreding, opdat deze overtreding als zwaarwichtig bestempeld zou |
| l'infraction, pour que l'infraction soit qualifiée de grave. Dans le | worden. Bij arbeidsongevallen bestaat er evenwel een heel gamma van |
| cas des accidents du travail, il existe toutefois toute une gamme de | ernstgraden en overtredingen, variërend van miniem tot zeer ernstig. |
| degrés de gravité et d'infractions, allant de minimum à très grave. A | Het was hier dan ook niet de bedoeling van de wetgever te stellen dat |
| ce point, le but du législateur n'était donc pas d'affirmer qu'il | het wijzen op een minieme overtreding door de arbeidsinspectie zou |
| suffirait que l'inspection du travail attirerait l'attention sur une | volstaan om te beweren dat de werkgever de reglementaire bepalingen |
| infraction minime, pour prétendre que l'employeur ait méconnu | zwaarwichtig zou hebben overtreden. Het zwaarwichtige karakter van het |
| gravement les dispositions réglementaires. Le caractère grave de | overtreden moet dus ook voortvloeien uit de ernst van de overtreding |
| l'infraction doit donc aussi découler de la gravité de l'infraction en | op zich, dit wil zeggen dat de werkgever door de overtreding zijn |
| soi, c'est-à-dire, que, par son infraction, l'employeur expose ses | |
| travailleurs à une lésion grave » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC | werknemers blootstelt aan een ernstig letsel » (Parl. St., Kamer, |
| 51-1437/001, pp. 87-88). | 2004-2005, DOC 51-1437/001, pp. 87-88). |
| B.5.3. Il ressort du texte de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur | B.5.3. Uit de tekst van artikel 46, § 1, 7°, van de |
| les accidents du travail et des travaux préparatoires le concernant | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 en de parlementaire |
| que la volonté du législateur fut de pouvoir lever l'immunité de | voorbereiding ervan blijkt dat de wetgever heeft gewild dat de |
| responsabilité civile pour les accidents du travail dont bénéficie | immuniteit van de werkgever wat de burgerlijke aansprakelijkheid voor |
| l'employeur, lorsque celui-ci a méconnu gravement la réglementation | arbeidsongevallen betreft, kon worden opgeheven als de werkgever de |
| relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail et a ainsi exposé son ou ses travailleurs au risque d'accident du travail. Le législateur a cependant estimé que cette immunité ne pouvait être levée qu'après que les fonctionnaires chargés de la surveillance aient mis l'employeur en demeure par écrit et lui aient signalé à cette occasion le danger auquel il expose ses travailleurs, et pour autant que ces fonctionnaires aient communiqué les infractions qui ont été constatées et qu'ils aient prescrit les mesures à prendre. | regelgeving betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft overtreden en daardoor zijn werknemer of werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld. De wetgever heeft evenwel geoordeeld dat die immuniteit slechts kon worden opgeheven nadat de toezichthoudende ambtenaren de werkgever schriftelijk in gebreke hebben gesteld en hem daarbij hebben gewezen op het gevaar waaraan hij zijn werknemers blootstelt, en voor zover die ambtenaren in de ingebrekestelling hebben meegedeeld welke overtredingen werden vastgesteld en welke maatregelen moeten worden genomen. |
| Lors de l'insertion de l'article 46, § 1er, 7°, originel, de la loi | Toen het oorspronkelijke artikel 46, § 1, 7°, van de |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 werd toegevoegd bij de wet van | |
| sur les accidents du travail par la loi du 24 décembre 1999 portant | 24 december 1999 houdende sociale en diverse bepalingen, was de |
| des dispositions sociales et diverses, le législateur estimait déjà, | |
| comme en attestent les travaux préparatoires cités en B.5.1, que | wetgever, zoals blijkt uit de in B.5.1 geciteerde parlementaire |
| l'immunité de l'employeur ne pouvait être levée que si l'attention de | voorbereiding, reeds van oordeel dat de immuniteit van de werkgever |
| l'employeur avait été attirée, dans la mise en demeure, sur le fait | slechts kon worden opgeheven indien in de ingebrekestelling van de |
| qu'en cas de non-exécution, dans le délai fixé, des mesures de | werkgever erop was gewezen dat hij bij niet-uitvoering van de |
| prévention proposées, il pourrait être cité sur la base du droit de la | voorgestelde preventiemaatregelen binnen de gestelde termijn zou |
| responsabilité civile dans l'éventualité d'un accident du travail. | kunnen worden aangesproken op basis van het burgerlijk |
| Cette volonté du législateur a été explicitement traduite dans la | aansprakelijkheidsrecht bij een eventueel arbeidsongeval. |
| disposition en cause, telle qu'elle a été modifiée, en vertu de la loi | Die wil van de wetgever is in de in het geding zijnde bepaling, zoals |
| du 27 décembre 2004, par l'ajout de l'article 46, § 1er, 7°, littera | gewijzigd bij de wet van 27 december 2004, expliciet tot uiting |
| d), de la loi sur les accidents du travail. | gebracht door de toevoeging van artikel 46, § 1, 7°, littera d), van |
| Le législateur a dès lors toujours voulu que l'immunité de l'employeur | de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. |
| ne puisse être levée qu'après que l'administration chargée de la | De wetgever heeft derhalve steeds gewild dat de immuniteit van de |
| surveillance ait attiré explicitement son attention, dans la mise en | werkgever maar kon worden opgeheven nadat hem door de toezichthoudende |
| demeure, sur le fait qu'en cas de non-exécution, dans le délai fixé, | administratie bij de ingebrekestelling uitdrukkelijk erop was gewezen |
| des mesures imposées, sa responsabilité civile pourrait être engagée | dat het niet tijdig uitvoeren van de opgelegde maatregelen zijn |
| dans l'éventualité d'un accident du travail. | burgerlijke aansprakelijkheid voor eventuele arbeidsongevallen kon |
| B.6.1. Compte tenu des nombreuses possibilités d'accidents du travail | teweegbrengen. B.6.1. De wetgever vermocht, rekening houdend met het brede gamma aan |
| et d'infractions à la réglementation relative au bien-être des | mogelijke arbeidsongevallen en aan inbreuken op de regelgeving |
| travailleurs lors de l'exécution de leur travail, le législateur | betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van het |
| pouvait laisser à l'administration chargée de la surveillance le soin | werk, aan de toezichthoudende administratie de zorg over te laten om |
| de constater la nature de ces infractions et d'apprécier cas par cas | de aard van die inbreuken vast te stellen en geval per geval te |
| s'il y a lieu de mettre l'employeur en demeure pour des infractions | bepalen of er aanleiding is om de werkgever in gebreke te stellen voor |
| graves comportant le risque d'accident du travail. | zwaarwichtige inbreuken die het risico van arbeidsongevallen inhouden. |
| En outre, il pouvait également confier à l'administration chargée de | Hij vermocht het daarbij eveneens aan de toezichthoudende overheid |
| la surveillance le soin de déterminer dans quels cas ces infractions | over te laten om te bepalen in welke gevallen die inbreuken, indien |
| pouvaient donner lieu, lorsque l'employeur n'aura pas donné suite dans | niet tijdig gevolg werd gegeven aan de in de ingebrekestelling |
| le délai prévu aux mesures imposées dans la mise en demeure, à une | opgelegde maatregelen, aanleiding konden geven tot een |
| action en responsabilité civile de droit commun en cas de survenance | gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering wanneer zich een |
| d'un accident du travail. | arbeidsongeval zou voordoen. |
| B.6.2. L'article 46, § 1er, 1°, 2°, 5°, 6° et 7°, de la loi sur les | B.6.2. In artikel 46, § 1, 1°, 2°, 5°, 6° en 7°, van de |
| accidents du travail énumère les hypothèses dans lesquelles l'immunité | arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 worden de hypothesen opgesomd |
| de l'employeur peut être levée, notamment en cas de faute | waarin de immuniteit van de werkgever kan worden opgeheven, zoals bij |
| intentionnelle ou lorsque l'accident du travail a causé des dommages | opzet of wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen van de |
| aux biens du travailleur, ou lorsque l'accident est survenu sur le | werknemer heeft veroorzaakt, of wanneer het een ongeval van en naar |
| chemin du travail ou est un accident de roulage. | het werk of een verkeersongeval betreft. |
| Dans tous ces cas, sauf dans la dernière hypothèse visée par l'article | In al die gevallen, behalve in de laatste hypothese van voormeld |
| 46, § 1er, 7°, littera d), précité, l'employeur doit lui-même se | artikel 46, § 1, 7°, littera d), dient de werkgever zich op basis van |
| rendre compte, sur la base du texte de loi, qu'il court le risque | de wettekst zelf ervan bewust te zijn dat hij het risico loopt alsnog |
| d'une action en responsabilité civile pour le préjudice résultant de l'accident du travail. Ainsi qu'il a été dit en B.6.1, il peut se justifier que le législateur laisse à l'administration le soin de déterminer dans quels cas l'employeur doit être mis en demeure, mais il suffit qu'elle communique à l'employeur, dans la mise en demeure, quelles sont les dispositions légales et réglementaires relatives à la sécurité et à l'hygiène du travail qu'il a gravement enfreintes et quelles sont les mesures qu'il est tenu de prendre dans un délai donné. Ceci n'empêche pas qu'elle puisse également communiquer à l'employeur des observations pour des infractions moins graves. Cependant, ce serait non seulement faire preuve d'un formalisme excessif que d'exiger en outre que la mise en demeure indique explicitement que la non-exécution des mesures imposées dans la mise | burgerlijk aansprakelijk te worden gesteld voor de schade die uit het arbeidsongeval zou voortvloeien. Zoals in B.6.1 is uiteengezet, kan het worden verantwoord dat de wetgever het aan de administratie overlaat om te bepalen in welke gevallen de werkgever in gebreke moet worden gesteld, maar het volstaat dat in de ingebrekestelling aan de werkgever wordt meegedeeld welke wettelijke en reglementaire bepalingen inzake arbeidsveiligheid en -hygiëne hij zwaarwichtig heeft overtreden en welke de maatregelen zijn die hij binnen een bepaalde termijn dient te nemen. Dat belet niet dat ook voor minder ernstige overtredingen opmerkingen kunnen worden meegedeeld aan de werkgever. Evenwel getuigt het niet alleen van een vergaand formalisme indien bovendien wordt vereist dat in de ingebrekestelling expliciet zou moeten worden vermeld dat de niet-uitvoering van de in de |
| en demeure pourrait conduire à la levée de l'immunité de principe de | ingebrekestelling opgelegde maatregelen zou kunnen leiden tot de |
| l'employeur, mais l'on risquerait en outre que cette prescription | opheffing van de principiële immuniteit van de werkgever, maar |
| supplémentaire fasse dépendre l'action en responsabilité de droit | bovendien brengt dat bijkomende voorschrift het risico mee de |
| gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering van het slachtoffer van | |
| commun de la victime d'un accident du travail de la décision ou même | een arbeidsongeval afhankelijk te maken van de beslissing of zelfs de |
| d'un oubli du fonctionnaire chargé de la surveillance de faire figurer explicitement cette mention dans la mise en demeure. Il n'est dès lors pas raisonnablement justifié que les victimes d'un accident du travail ne puissent pas intenter une action de droit commun en dommages-intérêts, contre leur employeur qui a gravement méconnu ses obligations et a été mis en demeure de se mettre en règle, au seul motif que l'administration n'a pas explicitement mentionné dans la mise en demeure à l'employeur qu'il perdrait son immunité s'il ne réservait aucune suite aux mesures adéquates qui lui sont imposées. B.7.1. La première question préjudicielle appelle une réponse affirmative. | vergetelheid van de toezichthoudende ambtenaar om in de ingebrekestelling expliciet die vermelding op te nemen. Het is derhalve niet redelijkerwijze verantwoord dat slachtoffers van een arbeidsongeval, tegen hun werkgever die zwaarwichtig is tekortgekomen en die daarvoor in gebreke is gesteld, geen gemeenrechtelijke vordering tot schadevergoeding kunnen instellen om de enkele reden dat de administratie niet uitdrukkelijk in de ingebrekestelling aan de werkgever heeft vermeld dat hij zijn immuniteit zou kunnen verliezen indien hij geen gevolg geeft aan de opgelegde passende maatregelen. B.7.1. De eerste prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. |
| B.7.2. Etant donné qu'une réponse à la seconde question préjudicielle | B.7.2. Aangezien een antwoord op de tweede prejudiciële vraag niet zou |
| ne permettrait pas d'aboutir à un constat de violation plus étendu des | kunnen leiden tot een ruimere vaststelling van een schending van de |
| articles 10 et 11 de la Constitution, il n'y a pas lieu d'y répondre. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet, is er geen aanleiding om ze te beantwoorden. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| - L'article 46, § 1er, 7°, d), de la loi du 10 avril 1971 sur les | - Artikel 46, § 1, 7°, d), van de arbeidsongevallenwet van 10 april |
| accidents du travail viole les articles 10 et 11 de la Constitution. | 1971 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. |
| - La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse. | - De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. |
| Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
| la Cour constitutionnelle, le 21 mai 2015. | op 21 mei 2015. |
| Le greffier, | De griffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| Le président, | De voorzitter, |
| A. Alen | A. Alen |