Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 185/2014 du 18 décembre 2014 Numéro du rôle : 5762 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 56, alinéa 2, du Code pénal, lu en combinaison avec l'article 25 du Code pénal, avec l'article 2 de la loi du 4 La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 185/2014 du 18 décembre 2014 Numéro du rôle : 5762 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 56, alinéa 2, du Code pénal, lu en combinaison avec l'article 25 du Code pénal, avec l'article 2 de la loi du 4 La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 185/2014 van 18 december 2014 Rolnummer : 5762 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek, in samenhang gelezen met artikel 25 van het Strafwetboek, artikel 2 van de wet van 4 o Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 185/2014 du 18 décembre 2014 Uittreksel uit arrest nr. 185/2014 van 18 december 2014
Numéro du rôle : 5762 Rolnummer : 5762
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 56, alinéa In zake : de prejudiciële vraag over artikel 56, tweede lid, van het
2, du Code pénal, lu en combinaison avec l'article 25 du Code pénal, Strafwetboek, in samenhang gelezen met artikel 25 van het
avec l'article 2 de la loi du 4 octobre 1867 sur les circonstances Strafwetboek, artikel 2 van de wet van 4 oktober 1867 op de
atténuantes et avec l'article 25, § 2, b), de la loi du 17 mai 2006 verzachtende omstandigheden en artikel 25, § 2, b), van de wet van 17
relative au statut juridique externe des personnes condamnées à une mei 2006 betreffende de externe rechtspositie van de veroordeelden tot
peine privative de liberté et aux droits reconnus à la victime dans le een vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer toegekende rechten in het
cadre des modalités d'exécution de la peine, posée par la Cour de raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten, gesteld door het Hof van
cassation. Cassatie.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 26 novembre 2013 en cause de C.F. contre la SA « Marine Bij arrest van 26 november 2013 in zake C.F. tegen de nv « Marine
Harvest Pieters » et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe Harvest Pieters » en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van het
de la Cour le 4 décembre 2013, la Cour de cassation a posé la question Hof is ingekomen op 4 december 2013, heeft het Hof van Cassatie de
préjudicielle suivante : volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 56, alinéa 2, du Code pénal, combiné avec l'article 25 de « Schendt artikel 56, tweede lid, in samenhang gelezen met artikel 25
ce Code, avec l'article 2 de la loi du 4 octobre 1867 sur les
circonstances atténuantes et avec l'article 25, § 2, b), de la loi du Strafwetboek, artikel 2 Wet Verzachtende Omstandigheden en artikel 25,
17 mai 2006 relative au statut juridique externe des personnes
condamnées à une peine privative de liberté et aux droits reconnus à
la victime dans le cadre des modalités d'exécution de la peine, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il permet de constater un état de récidive légale à l'égard du prévenu renvoyé, sur la base de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, devant le tribunal correctionnel pour un crime correctionnalisé commis moins de cinq ans après qu'il a subi une peine d'emprisonnement d'au moins un an ou après la prescription de celle-ci, ce qui a une incidence sur le régime d'exécution des peines applicable, alors que ce constat de récidive n'est pas permis à l'égard de l'accusé qui, faute de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, est renvoyé devant la Cour d'assises pour le même crime ? ». § 2, b, Wet Strafuitvoering, de artikelen 10 en 11 Grondwet, in zoverre het toelaat om ten aanzien van de beklaagde die, op basis van verzachtende omstandigheden of een reden van verschoning, naar de correctionele rechtbank is verwezen wegens een gecorrectionaliseerde misdaad die is gepleegd minder dan vijf jaar nadat hij een gevangenisstraf van minstens één jaar heeft ondergaan of nadat die straf is verjaard, een wettelijke staat van herhaling vast te stellen, wat zijn invloed heeft op het toepasselijk regime van strafuitvoering, terwijl dat niet toegelaten is ten aanzien van de beschuldigde die, bij gebrek aan verzachtende omstandigheden of een reden van verschoning wegens dezelfde misdaad naar het hof van assisen is verwezen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 B.1. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de
et 11 de la Constitution, de l'article 56, alinéa 2, du Code pénal, bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van
artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek, in samenhang gelezen met
combiné avec l'article 25 du Code pénal, avec l'article 2 de la loi du artikel 25 van het Strafwetboek, met artikel 2 van de wet van 4
4 octobre 1867 sur les circonstances atténuantes et avec l'article 25, oktober 1867 op de verzachtende omstandigheden en met artikel 25, § 2,
§ 2, b), de la loi du 17 mai 2006 relative au statut juridique externe b), van de wet van 17 mei 2006 betreffende de externe rechtspositie
des personnes condamnées à une peine privative de liberté et aux van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer
droits reconnus à la victime dans le cadre des modalités d'exécution de la peine. toegekende rechten in het raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten.
B.2.1. L'article 56 du Code pénal, modifié par l'article 32 de la loi B.2.1. Artikel 56 van het Strafwetboek, gewijzigd bij artikel 32 van
du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égard des anormaux et des de wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen de
délinquants d'habitude et remplacé par l'article 1er de la loi du 1er abnormalen en de gewoontemisdadigers, en vervangen bij artikel 1 van
juillet 1964 de défense sociale à l'égard des anormaux et des de wet van 1 juli 1964 tot bescherming van de maatschappij tegen de
délinquants d'habitude, dispose : abnormalen en de gewoontemisdadigers, bepaalt :
« Quiconque, après une condamnation à une peine criminelle, aura « Hij die, na tot een criminele straf te zijn veroordeeld, een
wanbedrijf pleegt, kan worden veroordeeld tot het dubbele van het
commis un délit, pourra être condamné à une peine double du maximum maximum van de straf, bij de wet op het wanbedrijf gesteld.
porté par la loi contre le délit. Dezelfde straf kan worden uitgesproken in geval van een vroegere
La même peine pourra être prononcée, en cas de condamnation antérieure veroordeling tot gevangenisstraf van ten minste een jaar, indien de
à un emprisonnement d'un an au moins, si le condamné a commis le veroordeelde het nieuwe wanbedrijf pleegt voordat vijf jaren zijn
nouveau délit avant l'expiration de cinq ans depuis qu'il a subi ou verlopen sinds hij zijn straf heeft ondergaan of sinds zijn straf
prescrit sa peine ». verjaard is ».
B.2.2. L'article 25 du Code pénal dispose : B.2.2. Artikel 25 van het Strafwetboek bepaalt :
« La durée de l'emprisonnement correctionnel est, sauf les cas prévus par la loi, de huit jours au moins et de cinq ans au plus. Elle est de cinq ans au plus s'il s'agit d'un crime punissable de la réclusion de cinq ans à dix ans qui a été correctionnalisé. Elle est de dix ans au plus s'il s'agit d'un crime punissable de la réclusion de dix ans à quinze ans qui a été correctionnalisé. Elle est de quinze ans au plus s'il s'agit d'un crime punissable de la réclusion de quinze ans à vingt ans qui a été correctionnalisé. Elle est de vingt ans au plus s'il s'agit d'un crime punissable de la réclusion de vingt ans à trente ans ou de la réclusion à perpétuité qui a été correctionnalisé. La durée d'un jour d'emprisonnement est de vingt-quatre heures. « De duur van de correctionele gevangenisstraf is, behoudens de in de wet bepaalde gevallen, ten minste acht dagen en ten hoogste vijf jaar. Hij is ten hoogste vijf jaar voor een met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar strafbare misdaad die gecorrectionaliseerd is. Hij is ten hoogste tien jaar voor een met opsluiting van tien jaar tot vijftien jaar strafbare misdaad die gecorrectionaliseerd is. Hij is ten hoogste vijftien jaar voor een met opsluiting van vijftien jaar tot twintig jaar strafbare misdaad die gecorrectionaliseerd is. Hij is ten hoogste twintig jaar voor een met opsluiting van twintig jaar tot dertig jaar of met levenslange opsluiting strafbare misdaad die gecorrectionaliseerd is. De duur van een dag gevangenisstraf is vierentwintig uren.
La durée d'un mois d'emprisonnement est de trente jours ». De duur van een maand gevangenisstraf is dertig dagen ».
B.2.3. Depuis son remplacement par l'article 230 de la loi du 21 B.2.3. Sedert de vervanging ervan bij artikel 230 van de wet van 21
décembre 2009 relative à la réforme de la cour d'assises, l'article 2 december 2009 tot hervorming van het hof van assisen bepaalt artikel 2
de la loi du 4 octobre 1867 sur les circonstances atténuantes dispose : « Dans le cas où il y aurait lieu de ne prononcer qu'une peine correctionnelle en raison de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, la chambre du conseil ou la chambre des mises en accusation peut, par ordonnance motivée, renvoyer l'inculpé au tribunal correctionnel. De la même manière, dans les cas où une instruction n'a pas été requise, le ministère public peut, s'il estime qu'il n'y a pas lieu de requérir une peine plus sévère qu'une peine correctionnelle en raison de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, citer directement ou convoquer le prévenu devant le tribunal correctionnel en indiquant ces circonstances atténuantes ou la cause d'excuse. La citation directe ou la convocation par le ministère public, ainsi que le renvoi par la chambre du conseil ou la chambre des mises en accusation en raison de circonstances atténuantes, ne sont possibles van de wet van 4 oktober 1867 op de verzachtende omstandigheden : « In de gevallen waarin er grond mocht zijn om alleen een correctionele straf uit te spreken wegens verzachtende omstandigheden of om reden van verschoning, kan de raadkamer of de kamer van inbeschuldigingstelling, bij een met redenen omklede beschikking, de verdachte naar de correctionele rechtbank verwijzen. Evenzo kan het openbaar ministerie, indien geen gerechtelijk onderzoek is gevorderd, de beklaagde rechtstreeks voor de correctionele rechtbank dagvaarden of oproepen met mededeling van de verzachtende omstandigheden of van de reden van verschoning, wanneer het van oordeel is dat er wegens verzachtende omstandigheden of om reden van verschoning geen grond is om een hogere straf te vorderen dan een correctionele straf. Alleen in de volgende gevallen kan het openbaar ministerie rechtstreeks dagvaarden of oproepen en kan de raadkamer of de kamer van inbeschuldigingstelling verwijzen wegens verzachtende
que dans les cas suivants : omstandigheden :
1° si la peine prévue par la loi n'excède pas vingt ans de réclusion; 1° als de in de wet bepaalde straf twintig jaar opsluiting niet te boven gaat;
2° s'il s'agit d'une tentative de crime qui est puni de la réclusion à 2° als het gaat om een poging tot misdaad strafbaar met levenslange
perpétuité; opsluiting;
3° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 216, alinéa 2, du 3° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 216, tweede lid, van
Code pénal; het Strafwetboek;
4° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 347bis, §§ 2 et 4, 4° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 347bis, §§ 2 en 4,
du Code pénal; van het Strafwetboek;
5° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 375, dernier 5° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 375, laatste lid,
alinéa, du Code pénal, et pour lequel la peine peut, le cas échéant, van het Strafwetboek, waarvoor de straf in voorkomend geval met
être augmentée en application de l'article 377bis du même Code; toepassing van artikel 377bis van hetzelfde Wetboek kan worden
6° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 408 du Code pénal; verhoogd; 6° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 408 van het Strafwetboek;
7° s'il s'agit d'un crime qui est visé aux articles 428, § 5, et 429 du Code pénal; 7° als het gaat om een misdaad bedoeld in de artikelen 428, § 5, en 429 van het Strafwetboek;
8° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 473, dernier 8° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 473, laatste lid,
alinéa, du Code pénal; van het Strafwetboek;
9° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 474 du Code pénal; 9° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 474 van het Strafwetboek;
10° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 476 du Code pénal; 10° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 476 van het Strafwetboek;
11° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 477sexies du Code 11° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 477sexies van het
pénal; Strafwetboek;
12° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 513, alinéa 2, du 12° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 513, tweede lid,
Code pénal, et pour lequel la peine peut, le cas échéant, être van het Strafwetboek, waarvoor de straf in voorkomend geval met
augmentée en application de l'article 514bis du même Code; toepassing van artikel 514bis van hetzelfde Wetboek kan worden
13° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 518, alinéa 2, du verhoogd; 13° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 518, tweede lid,
Code pénal; van het Strafwetboek;
14° s'il s'agit d'un crime qui est visé à l'article 530, dernier 14° als het gaat om een misdaad bedoeld in artikel 530, laatste lid,
alinéa, du Code pénal, qui est puni par application de l'article 531 van het Strafwetboek, die met toepassing van artikel 531 van hetzelfde
du même Code et pour lequel la peine peut, le cas échéant, être Wetboek wordt gestraft, waarvoor de straf in voorkomend geval met
augmentée en application de l'article 532bis du même Code ». toepassing van artikel 532bis van hetzelfde Wetboek kan worden
B.2.4. L'article 25, § 2, de la loi du 17 mai 2006 relative au statut verhoogd ». B.2.4. Artikel 25, § 2, van de wet van 17 mei 2006 betreffende de
juridique externe des personnes condamnées à une peine privative de externe rechtspositie van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en
liberté et aux droits reconnus à la victime dans le cadre des de aan het slachtoffer toegekende rechten in het raam van de
modalités d'exécution de la peine (ci-après : loi du 17 mai 2006) dispose : strafuitvoeringsmodaliteiten (hierna : wet van 17 mei 2006) bepaalt :
« La libération conditionnelle est octroyée à tout condamné à une ou « De voorwaardelijke invrijheidstelling wordt toegekend aan elke
plusieurs peines privatives de liberté dont la partie à exécuter veroordeelde tot één of meer vrijheidsstraffen waarvan het uitvoerbaar
s'élève à plus de trois ans, pour autant que le condamné ait : gedeelte meer dan drie jaar bedraagt voor zover de veroordeelde :
a) soit, subi un tiers de ces peines; a) hetzij één derde van deze straffen heeft ondergaan;
b) soit, si le jugement ou l'arrêt de condamnation a constaté que le b) hetzij, indien in het vonnis of in het arrest van veroordeling is
condamné se trouvait en état de récidive, subi les deux tiers de ces vastgesteld dat de veroordeelde zich in staat van herhaling bevond,
peines, sans que la durée des peines déjà subies excède quatorze ans; twee derden van die straffen heeft ondergaan, zonder dat de duur van
de reeds ondergane straffen meer dan veertien jaar bedraagt;
[...] ». [...] ».
B.3.1. La Cour de cassation demande s'il est discriminatoire que la B.3.1. Het Hof van Cassatie vraagt of het discriminerend is dat de in
disposition en cause permette de constater un état de récidive légale à l'égard du prévenu renvoyé, sur la base de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, devant le tribunal correctionnel pour un crime correctionnalisé commis moins de cinq ans après qu'il a subi une peine d'emprisonnement d'un an au moins ou après la prescription de celle-ci, ce qui a une incidence sur le régime d'exécution des peines applicable, alors qu'il est impossible de constater un état de récidive légale à l'égard de l'accusé qui, faute de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, est renvoyé devant la cour d'assises pour le même crime. B.3.2. Aucune disposition législative ne permet à la cour d'assises de het geding zijnde bepaling het mogelijk maakt ten aanzien van de beklaagde die, op basis van verzachtende omstandigheden of een reden van verschoning, naar de correctionele rechtbank is verwezen wegens een gecorrectionaliseerde misdaad die is gepleegd minder dan vijf jaar nadat hij een gevangenisstraf van minstens één jaar heeft ondergaan of nadat die straf is verjaard, een wettelijke staat van herhaling vast te stellen, wat zijn invloed heeft op het toepasselijke stelsel van strafuitvoering, terwijl dat niet mogelijk is ten aanzien van de beschuldigde die, bij gebrek aan verzachtende omstandigheden of een reden van verschoning, wegens dezelfde misdaad naar het hof van assisen is verwezen. B.3.2. Geen enkele wetsbepaling maakt het voor het hof van assisen mogelijk vast te stellen dat een veroordeelde zich in staat van
constater qu'une personne condamnée est en état de récidive, hormis wettelijke herhaling bevindt, behalve in de hypothesen bedoeld in de
dans les hypothèses prévues aux articles 54 et 55 du Code pénal, qui visent le cas de la personne qui a commis un crime après avoir été condamnée à une peine criminelle. La disposition en cause prévoit par contre que le tribunal correctionnel peut prononcer une peine plus lourde lorsqu'il constate que le condamné se trouve en état de récidive légale, parce qu'il a commis un nouveau délit avant l'expiration de cinq ans depuis qu'il a subi une peine d'emprisonnement d'un an au moins ou depuis que cette peine est prescrite. B.4.1. Le litige pendant devant le juge a quo concerne une personne qui, après correctionnalisation et en état de récidive au sens de artikelen 54 en 55 van het Strafwetboek, die het geval beogen van een persoon die een misdaad pleegt na tot een criminele straf te zijn veroordeeld. Krachtens de in het geding zijnde bepaling, daarentegen, kan de correctionele rechtbank een zwaardere straf uitspreken wanneer zij vaststelt dat de veroordeelde zich in staat van wettelijke herhaling bevindt doordat hij een nieuw wanbedrijf heeft gepleegd voordat vijf jaren zijn verlopen sinds hij een gevangenisstraf van ten minste één jaar heeft ondergaan of sinds die straf verjaard is. B.4.1. Het voor de verwijzende rechter hangende geschil betreft een persoon die, na correctionalisering en in staat van wettelijke
l'article 56, alinéa 2, du Code pénal, est condamnée à une peine herhaling in de zin van artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek,
d'emprisonnement principale de dix ans, entre autres pour tentative is veroordeeld tot een hoofdgevangenisstraf van tien jaar wegens,
d'assassinat. onder andere, poging tot moord.
B.4.2. La tentative d'assassinat, qui est punissable de la réclusion B.4.2. De poging tot moord, die strafbaar is met opsluiting van
de vingt à trente ans (article 52 du Code pénal, lu en combinaison twintig tot dertig jaar (artikel 52 van het Strafwetboek, in samenhang
avec l'article 80, alinéa 1er, du Code pénal, remplacé par l'article 2 gelezen met artikel 80, eerste lid, van het Strafwetboek, vervangen
de la loi du 11 décembre 2001 « modifiant les articles 80, 471 et 472 bij artikel 2 van de wet van 11 december 2001 « tot wijziging van de
du Code pénal et l'article 90ter, § 2, 8°, du Code d'instruction artikelen 80, 471 en 472 van het Strafwetboek en artikel 90ter, § 2,
criminelle » et avec l'article 9 du Code pénal, remplacé par l'article 8°, van het Wetboek van strafvordering », en met artikel 9 van het
6 de la loi du 10 juillet 1996), est un crime. Strafwetboek, vervangen bij artikel 6 van de wet van 10 juli 1996), is
B.4.3. C'est en principe à la cour d'assises qu'il appartient de juger een misdaad. B.4.3. Het staat in beginsel aan het hof van assisen een persoon te
une personne inculpée de crime. Tel n'est cependant pas le cas berechten die van een misdaad in verdenking is gesteld. Zulks is
evenwel niet het geval wanneer die persoon, met toepassing van artikel
lorsque, en application de l'article 2 de la loi du 4 octobre 1867, 2 van de wet van 4 oktober 1867, wegens verzachtende omstandigheden
cette personne est renvoyée devant le tribunal correctionnel en raison naar de correctionele rechtbank wordt verwezen (artikel 216novies van
de circonstances atténuantes (article 216novies du Code d'instruction het Wetboek van strafvordering, ingevoegd bij artikel 14 van de wet
criminelle, inséré par l'article 14 de la loi du 21 décembre 2009). Un tel renvoi a pour effet que le fait constitutif du crime correctionnalisé est légalement considéré comme un délit. B.5. La Cour doit examiner s'il est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution qu'une personne condamnée par le tribunal correctionnel, après correctionnalisation, du chef de tentative d'assassinat et qui se trouve en état de récidive légale au sens de l'article 56, alinéa 2, du Code pénal, ne peut prétendre à une libération conditionnelle qu'après avoir subi les deux tiers de sa peine, alors qu'une personne qui a été renvoyée devant la cour d'assises du chef de tentative d'assassinat et est condamnée à une peine criminelle peut déjà prétendre à une libération conditionnelle après avoir subi un tiers de sa peine, même si elle se trouve dans des circonstances semblables à celles visées par la disposition en cause. B.6.1. Le Conseil des ministres fait tout d'abord valoir que, compte tenu des arrêts de la Cour nos 193/2011 et 199/2011, la question préjudicielle n'appelle pas de réponse, étant donné que l'intéressé a van 21 december 2009). Een dergelijke verwijzing heeft tot gevolg dat het feit dat de gecorrectionaliseerde misdaad uitmaakt, wettelijk als een wanbedrijf wordt beschouwd. B.5. Het Hof dient te onderzoeken of het bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet dat een persoon die door de correctionele rechtbank, na correctionalisering, is veroordeeld wegens poging tot moord en die zich bevindt in staat van wettelijke herhaling in de zin van artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek, eerst na twee derden van zijn straf te hebben ondergaan in aanmerking komt voor een voorwaardelijke invrijheidstelling, terwijl een persoon die wegens poging tot moord naar het hof van assisen is verwezen en die tot een criminele straf is veroordeeld, al na één derde van zijn straf te hebben ondergaan in aanmerking komt voor een voorwaardelijke invrijheidstelling, ook al zou hij zich bevinden in soortgelijke omstandigheden als die welke worden beoogd in de in het geding zijnde bepaling. B.6.1. De Ministerraad voert in eerste instantie aan dat de prejudiciële vraag, rekening houdend met de arresten van het Hof nrs. 193/2011 en 199/2011, geen antwoord behoeft, aangezien de betrokkene
été condamné à un emprisonnement principal de dix ans et que is veroordeeld tot een hoofdgevangenisstraf van tien jaar en de
l'application de l'article 56, alinéa 2, du Code pénal ne saurait toepassing van artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek niet kan
conduire à un emprisonnement supérieur à celui que la cour d'assises leiden tot een gevangenisstraf die hoger zou zijn dan die welke het
aurait pu imposer. hof van assisen had kunnen opleggen.
B.6.2. Les deux arrêts précités portaient sur une différence quant au B.6.2. De twee voormelde arresten hadden betrekking op een verschil in
taux de la peine, selon qu'une personne est condamnée par la cour strafmaat al naargelang een persoon wordt veroordeeld door het hof van
d'assises ou par le tribunal correctionnel. assisen dan wel door de correctionele rechtbank.
Comme la Cour de cassation l'indique dans son arrêt de renvoi, la Cour Zoals het Hof van Cassatie in zijn verwijzingsarrest aangeeft, heeft
constitutionnelle ne s'est pas prononcée, dans ces arrêts, sur les het Hof in die arresten geen uitspraak gedaan over de gevolgen van het
effets du constat ou non de l'état de récidive légale sur la al dan niet vaststellen van de staat van wettelijke herhaling voor de
possibilité, pour le condamné, d'être mis en liberté conditionnelle mogelijkheid voor de veroordeelde om voorwaardelijk in vrijheid te
conformément à l'article 25, § 2, de la loi du 17 mai 2006. worden gesteld overeenkomstig artikel 25, § 2, van de wet van 17 mei
B.7.1. Le Conseil des ministres fait valoir ensuite que la question 2006. B.7.1. De Ministerraad voert voorts aan dat de prejudiciële vraag geen
préjudicielle n'appelle pas de réponse parce que la prétendue antwoord behoeft omdat de beweerde ongelijkheid volgens hem niet
inégalité ne découle pas, selon lui, de la disposition en cause. Selon voortvloeit uit de in het geding zijnde bepaling. Het verschil in
le Conseil des ministres, la différence de traitement devrait être behandeling zou naar de mening van de Ministerraad moeten worden
soulevée devant le tribunal de l'application des peines, conformément opgeworpen voor de strafuitvoeringsrechtbank, overeenkomstig de
aux articles 30 et suivants de la loi du 17 mai 2006. artikelen 30 en volgende van de wet van 17 mei 2006.
B.7.2. La différence de traitement quant à la possibilité d'entrer en B.7.2. Het verschil in behandeling op het stuk van de mogelijkheid om
considération pour une libération conditionnelle après respectivement
un tiers ou deux tiers de la peine d'emprisonnement, conformément à na één derde, respectievelijk twee derden, van het ondergaan van een
l'article 25, § 2, b), de la loi du 17 mai 2006, est la conséquence gevangenisstraf, overeenkomstig artikel 25, § 2, b), van de wet van 17
mei 2006, in aanmerking te komen voor een voorwaardelijke
invrijheidstelling, is het rechtstreekse gevolg van de vaststelling
directe du constat de l'état de récidive légale par le tribunal van de staat van wettige herhaling, door de correctionele rechtbank,
correctionnel, sur la base de l'article 56, alinéa 2, du Code pénal. op basis van artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek.
La différence de traitement visée par la question préjudicielle Het in de prejudiciële vraag beoogde verschil in behandeling vloeit
découle donc de la disposition en cause. derhalve voort uit die in het geding zijnde bepaling.
B.8. La question préjudicielle appelle dès lors une réponse. B.8. De prejudiciële vraag dient bijgevolg te worden beantwoord.
B.9. L'article 56, alinéa 2, du Code pénal fait partie d'un ensemble B.9. Artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek maakt deel uit van
de dispositions visant à sanctionner la récidive, c'est-à-dire le cas een geheel van bepalingen die ertoe strekken de herhaling te
dans lequel « l'auteur d'une première infraction, puni à raison de ce bestraffen, met andere woorden het geval waarin « de dader van een
eerste misdrijf, die wegens dat feit is gestraft, er een tweede pleegt
fait, en commet une seconde » (Doc. parl., Sénat, 1851-1852, n° 70, p. » (eigen vertaling) (Parl. St., Senaat, 1851-1852, nr. 70, p. 28).
28). Parce qu'elle est une « circonstance aggravante » et parce Aangezien zij een « verzwarende omstandigheid » is en aangezien zij
qu'elle témoigne de l'inefficacité de la première peine à « engager getuigt van de ondoeltreffendheid van de eerste straf om « [de
veroordeelde] ertoe aan te sporen de wet na te leven » (eigen
[le condamné] à respecter la loi », la récidive justifie l'application vertaling), verantwoordt de herhaling de toepassing van een strengere
d'une peine plus sévère (ibid., p. 29). straf (ibid., p. 29).
La faculté laissée au juge de prononcer le double du maximum de la De aan de rechter gelaten mogelijkheid om het dubbele van het maximum
peine correctionnelle prévue par la loi pour ce second fait est une van de correctionele straf uit te spreken waarin bij de wet voor dat
garantie utile dans l'intérêt de la société (ibid., p. 30). tweede feit is voorzien, is een nuttige waarborg in het belang van de samenleving (ibid., p. 30).
L'impossibilité pour le juge de prendre une telle décision lorsqu'un De onmogelijkheid voor de rechter om een dergelijke beslissing te
crime succède à une condamnation à une peine correctionnelle fut nemen wanneer een misdaad volgt op een veroordeling tot een
justifiée par le fait que « la peine criminelle [...] est pourvue correctionele straf, werd verantwoord door het feit dat « de criminele
d'une force suffisante et laisse au juge assez de latitude pour straf [...] voldoende zwaar is en aan de rechter genoeg ruimte laat om
satisfaire à tous les besoins d'aggravation que cette récidive a fait in alle behoeften van verzwaring te voorzien welke die herhaling heeft
surgir », l'« inefficacité de la première condamnation trouv [ant] doen ontstaan », waarbij « de ondoeltreffendheid van de eerste
veroordeling dan wordt verholpen door de noodzakelijke strengheid van
alors son remède dans la sévérité nécessaire de la deuxième » (Doc. de tweede » (eigen vertaling) (Parl. St., Kamer, 1850-1851, nr. 245,
parl., Chambre, 1850-1851, n° 245, pp. 41-42). pp. 41-42).
Actuellement, l'article 25 du Code pénal laisse toutefois au juge la Thans laat artikel 25 van het Strafwetboek de rechter evenwel de
faculté de prononcer un emprisonnement correctionnel d'une durée de mogelijkheid een correctionele gevangenisstraf van twintig jaar uit te
vingt ans. spreken.
B.10. Le législateur a non seulement assorti la récidive légale B.10. De wetgever heeft niet enkel strafverzwarende gevolgen verbonden
d'effets visant à alourdir la peine mais a en outre limité la aan de wettelijke herhaling. Hij heeft bovendien een beperking gesteld
possibilité de libération conditionnelle en ce sens qu'en cas de aan de mogelijkheid tot voorwaardelijke invrijheidstelling in die zin
récidive légale, cette libération n'est possible qu'après que le dat die invrijheidstelling in geval van wettelijke herhaling enkel
condamné a subi les deux tiers de sa peine d'emprisonnement (article mogelijk is nadat de veroordeelde twee derden van zijn gevangenisstraf
25, § 2, b), de la loi du 17 mai 2006), alors qu'elle est en général zal hebben ondergaan (artikel 25, § 2, b), van de wet van 17 mei
possible après que le condamné a subi un tiers de la peine 2006), terwijl dat in de regel mogelijk is nadat één derde van de
d'emprisonnement (article 25, §§ 1er et 2, a), de la loi du 17 mai 2006). gevangenisstraf is ondergaan (artikel 25, §§ 1 en 2, a), van de wet van 17 mei 2006).
B.11. L'attribution à la chambre du conseil et à la chambre des mises B.11. De toewijzing aan de raadkamer en aan de kamer van
en accusation du pouvoir de renvoyer une personne inculpée de inbeschuldigingstelling van de bevoegdheid om een van poging tot moord
tentative d'assassinat au tribunal correctionnel a pour but de réduire in verdenking gestelde persoon naar de correctionele rechtbank te
verwijzen, heeft tot doel het aantal door het hof van assisen
le nombre d'affaires examinées par la cour d'assises (Doc. parl., onderzochte zaken te verminderen (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC
Chambre, 2009-2010, DOC 52-2127/007, p. 8; ibid., DOC 52-2127/008, p. 52-2127/007, p. 8; ibid., DOC 52-2127/008, p. 106; Parl. St., Senaat,
106; Doc. parl., Sénat, 2009-2010, n° 4-924/8, pp. 2, 7 et 20). 2009-2010, nr. 4-924/8, pp. 2, 7 en 20).
B.12. Même si la peine correctionnelle d'emprisonnement est une peine B.12. Ook al is de correctionele gevangenisstraf een straf die
qui diffère de la peine criminelle de la réclusion, ces deux sanctions verschilt van de criminele straf van de opsluiting, toch hebben die
ont en commun de priver le condamné de sa liberté. twee sancties gemeen dat zij de veroordeelde van zijn vrijheid
B.13. Ni la nature de la peine criminelle ni le souci de réduire la beroven. B.13. Noch de aard van de criminele straf, noch de bekommernis om de
charge de travail de la cour d'assises ne peuvent donc raisonnablement justifier qu'une personne qui, après une condamnation à un emprisonnement d'un an au moins, est condamnée du chef de tentative d'assassinat moins de cinq ans après avoir subi sa peine ou après que cette peine fut prescrite, soit traitée différemment, en ce qui concerne la possibilité d'une libération conditionnelle, selon qu'elle est renvoyée devant la cour d'assises et condamnée à une peine criminelle ou que, le crime ayant été correctionnalisé en raison de circonstances atténuantes ou d'une cause d'excuse, elle est condamnée à une peine correctionnelle par le tribunal correctionnel ou par la cour d'appel. B.14. Dans cette mesure, la question préjudicielle appelle une réponse affirmative. Quant au maintien des effets B.15. Le maintien des effets doit être considéré comme une exception à la nature déclaratoire de l'arrêt rendu au contentieux préjudiciel. werklast van het hof van assisen te verminderen, kunnen redelijkerwijs verantwoorden dat een persoon die, na zijn veroordeling tot een gevangenisstraf van ten minste één jaar en minder dan vijf jaar nadat hij die straf heeft ondergaan of sinds die straf is verjaard, wordt veroordeeld wegens poging tot moord, op het vlak van de mogelijkheid voor een voorwaardelijke invrijheidstelling, verschillend wordt behandeld naargelang hij wordt verwezen naar het hof van assisen en wordt veroordeeld tot een criminele straf, dan wel, nadat de misdaad is gecorrectionaliseerd wegens verzachtende omstandigheden of een verschoningsgrond, hij door de correctionele rechtbank of door het hof van beroep is veroordeeld tot een correctionele straf. B.14. De prejudiciële vraag dient in die mate bevestigend te worden beantwoord. Ten aanzien van de handhaving van de gevolgen B.15. De handhaving van de gevolgen dient als een uitzondering op de declaratoire aard van het in het prejudiciële contentieux gewezen
Avant de décider de maintenir les effets de la disposition en cause, arrest te worden beschouwd. Alvorens te beslissen de gevolgen van de
la Cour doit constater que l'avantage tiré de l'effet du constat in het geding zijnde bepaling te handhaven, moet het Hof vaststellen
d'inconstitutionnalité non modulé est disproportionné par rapport à la dat het voordeel dat uit de niet-gemoduleerde vaststelling van
perturbation qu'il impliquerait pour l'ordre juridique. ongrondwettigheid voortvloeit, buiten verhouding staat tot de
B.16. Compte tenu de la nécessité, d'une part, d'éviter les verstoring die zij voor de rechtsorde met zich zou meebrengen.
conséquences excessives qu'aurait l'effet du constat B.16. Rekening houdend met de noodzaak, enerzijds, om de buitensporige
d'inconstitutionnalité en empêchant que soient prises des mesures gevolgen van een vaststelling van ongrondwettigheid te voorkomen door
pouvant l'être sur la base de la disposition en cause et aussi, te beletten dat maatregelen kunnen worden genomen op grond van de in
d'autre part, de ne pas permettre que perdure la situation het geding zijnde bepaling, en, anderzijds, om niet toe te laten dat
discriminatoire décrite en B.13 au-delà d'un délai raisonnable, il de in B.13 omschreven discriminerende situatie een redelijke termijn
convient de maintenir les effets de cette disposition jusqu'à l'entrée overschrijdt, dienen de gevolgen van die bepaling te worden
en vigueur d'une loi qui met fin à cette discrimination et au plus gehandhaafd tot aan de inwerkingtreding van een wet die aan die
tard jusqu'au 31 juillet 2015. discriminatie een einde maakt en uiterlijk tot 31 juli 2015.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 56, alinéa 2, du Code pénal, lu en combinaison avec - Artikel 56, tweede lid, van het Strafwetboek, in samenhang gelezen
l'article 25 du même Code, avec l'article 2 de la loi du 4 octobre met artikel 25 van hetzelfde Wetboek, met artikel 2 van de wet van 4
1867 sur les circonstances atténuantes et avec l'article 25, § 2, b), oktober 1867 op de verzachtende omstandigheden en met artikel 25, § 2,
de la loi du 17 mai 2006 relative au statut juridique externe des b), van de wet van 17 mei 2006 betreffende de externe rechtspositie
personnes condamnées à une peine privative de liberté et aux droits van de veroordeelden tot een vrijheidsstraf en de aan het slachtoffer
reconnus à la victime dans le cadre des modalités d'exécution de la toegekende rechten in het raam van de strafuitvoeringsmodaliteiten,
peine, viole les articles 10 et 11 de la Constitution, mais uniquement en ce qu'il a pour conséquence d'exclure plus longtemps une personne qui, pour une tentative d'assassinat, a été condamnée par le tribunal correctionnel du chef d'un crime correctionnalisé commis moins de cinq ans après qu'elle a subi ou prescrit une peine d'emprisonnement d'au moins un an, de la possibilité d'une libération conditionnelle, que la personne qui est condamnée à une peine criminelle par la cour d'assises du chef du même crime commis dans la même circonstance. - Les effets de cette disposition législative sont maintenus jusqu'à l'entrée en vigueur d'une loi qui met fin à cette discrimination et au schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doch enkel in zoverre het tot gevolg heeft de persoon die voor een poging tot moord is veroordeeld door de correctionele rechtbank wegens een gecorrectionaliseerde misdaad die is gepleegd minder dan vijf jaar nadat hij een gevangenisstraf van minstens één jaar heeft ondergaan of nadat die straf is verjaard, langer uit te sluiten van de mogelijkheid van een voorwaardelijke invrijheidstelling dan de persoon die door het hof van assisen tot een criminele straf is veroordeeld wegens dezelfde misdaad die in diezelfde omstandigheid is gepleegd. - De gevolgen van die wetsbepaling worden gehandhaafd tot de inwerkingtreding van een wet die aan die discriminatie een einde maakt
plus tard jusqu'au 31 juillet 2015. en uiterlijk tot 31 juli 2015.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 18 décembre 2014. op 18 december 2014.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^