Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 13/2015 du 5 février 2015 Numéro du rôle : 5790 En cause : le recours en annulation du chapitre 8 de la loi du 17 juin 2013 portant des dispositions fiscales et financières(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 13/2015 du 5 février 2015 Numéro du rôle : 5790 En cause : le recours en annulation du chapitre 8 de la loi du 17 juin 2013 portant des dispositions fiscales et financières(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 13/2015 van 5 februari 2015 Rolnummer : 5790 In zake : het beroep tot vernietiging van hoofdstuk 8 van de wet van 17 juni 2013 houdende fiscale en financiële bepalin(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 13/2015 du 5 février 2015 Uittreksel uit arrest nr. 13/2015 van 5 februari 2015
Numéro du rôle : 5790 Rolnummer : 5790
En cause : le recours en annulation du chapitre 8 (« Lutte contre la In zake : het beroep tot vernietiging van hoofdstuk 8 (« Strijd tegen
fraude », articles 98 à 105) de la loi du 17 juin 2013 portant des de fraude », artikelen 98 tot 105) van de wet van 17 juni 2013
dispositions fiscales et financières et des dispositions relatives au houdende fiscale en financiële bepalingen en bepalingen betreffende de
développement durable, introduit par l'ASBL « Ligue des Contribuables duurzame ontwikkeling, ingesteld door de vzw « Liga van
». belastingplichtigen ».
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet du recours et procédure I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 27 Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 december
décembre 2013 et parvenue au greffe le 30 décembre 2013, l'ASBL « 2013 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30
december 2013, heeft de vzw « Liga van belastingplichtigen »,
Ligue des Contribuables », assistée et représentée par Me T. Afschrift bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. T. Afschrift en Mr. S.
et Me S. Chatzigiannis, avocats au barreau de Bruxelles, a introduit Chatzigiannis, advocaten bij de balie te Brussel, beroep tot
un recours en annulation du chapitre 8 (« Lutte contre la fraude », vernietiging ingesteld van hoofdstuk 8 (« Strijd tegen de fraude »,
articles 98 à 105) de la loi du 17 juin 2013 portant des dispositions artikelen 98 tot 105) van de wet van 17 juni 2013 houdende fiscale en
fiscales et financières et des dispositions relatives au développement financiële bepalingen en bepalingen betreffende de duurzame
durable (publiée au Moniteur belge du 28 juin 2013). ontwikkeling (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 28 juni 2013).
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 449 du Code des impôts sur les revenus 1992, tel B.1.1. Artikel 449 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992,
qu'il a été remplacé par l'article 5 de la loi du 20 septembre 2012, zoals vervangen bij artikel 5 van de wet van 20 september 2012,
disposait : bepaalde :
« Sera puni d'un emprisonnement de huit jours à deux ans et d'une « Hij die met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden, de
bepalingen van dit Wetboek of van de ter uitvoering ervan genomen
besluiten overtreedt, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht
amende de 250 euros à 500.000 euros, ou de l'une de ces peines dagen tot twee jaar en met geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of
seulement, celui qui, dans une intention frauduleuse ou à dessein de
nuire, contrevient aux dispositions du présent Code ou des arrêtés
pris pour son exécution ». met een van die straffen alleen ».
L'article 98 de la loi du 17 juin 2013 « portant des dispositions Bij artikel 98 van de wet van 17 juni 2013 « houdende fiscale en
fiscales et financières et des dispositions relatives au développement financiële bepalingen en bepalingen betreffende de duurzame
durable » y ajoute l'alinéa suivant : ontwikkeling » wordt het volgende lid daaraan toegevoegd :
« Si les infractions visées à l'alinéa 1er ont été commises dans le « Indien de in het eerste lid vermelde inbreuken gepleegd werden in
cadre de la fraude fiscale grave, organisée ou non, le coupable est het raam van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd, wordt
puni d'un emprisonnement de huit jours à 5 ans et d'une amende de 250 de schuldige gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot 5
euros à 500.000 euros ou de l'une de ces peines seulement ». jaar en met een geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of met een van
die straffen alleen ».
B.1.2. L'article 73 du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, tel B.1.2. Artikel 73 van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde
qu'il a été remplacé par l'article 18 de la loi du 20 septembre 2012, waarde, zoals vervangen bij artikel 18 van de wet van 20 september
disposait : 2012, bepaalde :
« Sera puni d'un emprisonnement de huit jours à deux ans et d'une « Hij die met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden, de
bepalingen van dit Wetboek of van de ter uitvoering ervan genomen
besluiten overtreedt, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht
amende de 250 euros à 500.000 euros ou de l'une de ces peines dagen tot twee jaar en met geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of
seulement, celui qui, dans une intention frauduleuse ou à dessein de
nuire, contrevient aux dispositions du présent Code ou des arrêtés
pris pour son exécution ». met een van die straffen alleen ».
L'article 99 de la loi du 17 juin 2013 y ajoute l'alinéa suivant : Bij artikel 99 van de wet van 17 juni 2013 wordt het volgende lid
daaraan toegevoegd :
« Si les infractions visées à l'alinéa 1er ont été commises dans le « Indien de in het eerste lid vermelde inbreuken gepleegd werden in
cadre de la fraude fiscale grave, organisée ou non, le coupable est het raam van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd, wordt
puni d'un emprisonnement de huit jours à 5 ans et d'une amende de 250 de schuldige gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot 5
euros à 500.000 euros ou de l'une de ces peines seulement ». jaar en met een geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of met een van
die straffen alleen ».
B.1.3. L'article 207 du Code des droits et taxes divers, tel qu'il a B.1.3. Artikel 207 van het Wetboek diverse rechten en taksen, zoals
été remplacé par l'article 30 de la loi du 20 septembre 2012, disposait : gewijzigd bij artikel 30 van de wet van 20 september 2012, bepaalde :
« Sans préjudice des amendes fiscales, sera puni d'un emprisonnement « Onverminderd de fiscale geldboeten, wordt hij die met bedrieglijk
de huit jours à deux ans et d'une amende de 250 EUR à 500.000 euros ou opzet of met het oogmerk om te schaden, de bepalingen van dit Wetboek
de l'une de ces peines seulement, celui qui, dans une intention of van de ter uitvoering ervan genomen besluiten overtreedt, gestraft
frauduleuse ou à dessein de nuire, contreviendra aux dispositions du met gevangenisstraf van acht dagen tot twee jaar en met geldboete van
présent Code ou des arrêtés pris pour son exécution ». 250 tot 500.000 euro of met één van die straffen alleen ».
L'article 100 de la loi du 17 juin 2013 y ajoute l'alinéa suivant : Bij artikel 100 van de wet van 17 juni 2013 wordt het volgende lid
daaraan toegevoegd :
« Si les infractions visées à l'alinéa 1er ont été commises dans le « Indien de in het eerste lid vermelde inbreuken gepleegd werden in
cadre de la fraude fiscale grave, organisée ou non, le coupable est het raam van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd, wordt
puni d'un emprisonnement de 8 jours à 5 ans et d'une amende de 250 de schuldige gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot 5
euros à 500.000 euros ou de l'une de ces peines seulement ». jaar en met een geldboete van 250 euro tot 500.000 euro of met een van
die straffen alleen ».
B.1.4. L'article 220 de la loi générale sur les douanes et accises B.1.4. Artikel 220 van de algemene wet inzake douane en accijnzen
disposait : bepaalde :
« § 1er. Tout capitaine de navire, tout batelier ou patron d'une « § 1. Elke kapitein van een zeeschip, elke schipper of patroon van om
embarcation quelconque, tout voiturier, conducteur, porteur, et tous 't even welk vaartuig, elke voerman, geleider, drager, en alle andere
autres individus, qui, à l'entrée ou à la sortie, tenteraient d'éviter personen, die, bij invoer of bij uitvoer, pogen, hetzij op het eerste,
de faire, soit au premier, soit à tout autre bureau où cela devrait hetzij op elk ander daartoe aangewezen kantoor, de vereiste aangiften
avoir lieu, les déclarations requises, et chercheraient ainsi à te ontgaan en die aldus trachten de rechten van de Schatkist te
frauder les droits du Trésor, tout individu chez lequel on aura trouvé ontduiken, elke persoon bij wie een door de van kracht zijnde wetten
un dépôt prohibé par les lois en vigueur, seront punis d'un verboden opslag wordt gevonden, worden gestraft met een
emprisonnement de quatre mois au moins et d'un an au plus. gevangenisstraf van ten minste vier maanden en ten hoogste één jaar.
§ 2. En cas de récidive, l'emprisonnement sera de huit mois au moins § 2. Bij herhaling beloopt de gevangenisstraf ten minste acht maanden
et de deux ans au plus; et pour toute récidive ultérieure, de deux ans en ten hoogste twee jaar; voor elke verdere herhaling ten minste twee
au moins et de cinq ans au plus ». jaar en ten hoogste vijf jaar ».
L'article 101 de la loi du 17 juin 2013 remplace le paragraphe 2 par Bij artikel 101 van de wet van 17 juni 2013 wordt paragraaf 2
le texte suivant : vervangen door de volgende tekst :
« Celui qui commet les infractions définies au § 1er dans une « Hij die de in § 1 bepaalde inbreuken pleegt met bedrieglijk opzet of
intention frauduleuse ou à dessein de nuire et que [sic] ces met het oogmerk te schaden en die inbreuken ofwel worden gepleegd in
infractions soit sont commises dans le cadre de la fraude fiscale het raam van ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd, ofwel
grave, organisée ou non, soit ont ou auraient gravement lésé les de financiële belangen van de Europese Unie ernstig hebben of zouden
intérêts financiers de l'Union européenne et celui qui se trouve en hebben geschaad en hij die zich in een geval van herhaling bevindt
situation de récidive sont punis d'un emprisonnement de 4 mois à 5 ans ». worden gestraft met een gevangenisstraf van 4 maand tot 5 jaar ».
B.1.5. L'article 45 de la loi du 22 décembre 2009 « relative au régime B.1.5. Artikel 45 van de wet van 22 december 2009 « betreffende de
général d'accise » disposait : algemene regeling inzake accijnzen » bepaalde :
« Toute infraction aux dispositions de la présente loi ayant pour « Iedere overtreding van de bepalingen van deze wet die tot gevolg
heeft dat de accijnzen opeisbaar worden, wordt gestraft met een boete
conséquence de rendre l'accise exigible, est punie d'une amende van vijf- tot tienmaal de in het spel zijnde accijnzen met een minimum
comprise entre cinq et dix fois l'accise en jeu avec un minimum de 250 euros. En outre, les contrevenants sont punis d'une peine d'emprisonnement de quatre mois à un an lorsque des produits soumis à accise livrés ou destinés à être livrés à l'intérieur du pays sont mis à la consommation sans déclaration ou, lorsque le transport s'effectue sous le couvert de documents faux ou falsifiés ou, lorsque l'infraction est commise par bande d'au moins trois personnes. En cas de récidive, l'amende pécuniaire ainsi que la peine d'emprisonnement sont doublées. Indépendamment de la peine énoncée ci-dessus, les produits pour van 250 euro. Bovendien worden de overtreders bestraft met een gevangenisstraf van vier maanden tot een jaar wanneer accijnsgoederen die worden geleverd of zijn bestemd om te worden geleverd in het land, in het verbruik zijn gesteld zonder aangifte of wanneer het vervoer ervan geschiedt onder dekking van valse of vervalste documenten of wanneer de inbreuk wordt gepleegd in bende van ten minste drie personen. In geval van herhaling worden de geldboete en de gevangenisstraf verdubbeld. Benevens vorenvermelde straf worden de goederen waarop de accijnzen
lesquels l'accise est exigible, les moyens de transport utilisés pour verschuldigd zijn, de bij de overtreding gebruikte vervoermiddelen en
l'infraction, de même que les objets employés ou destinés à la de voorwerpen die gediend hebben of bestemd waren om de fraude te
perpétration de la fraude, sont saisis et la confiscation en est plegen in beslag genomen en wordt de verbeurdverklaring ervan
prononcée. uitgesproken.
La restitution des biens confisqués est accordée à la personne qui De teruggave van in beslag genomen goederen wordt toegestaan aan de
était propriétaire des biens au moment de la saisie et qui démontre persoon die er eigenaar van was op het ogenblik van de inbeslagneming
qu'elle est étrangère à l'infraction ». en die aantoont dat hij vreemd is aan het misdrijf ».
L'article 102 de la loi du 17 juin 2013 remplace l'alinéa 3 par le Bij artikel 102 van de wet van 17 juni 2013 wordt het derde lid
texte suivant : vervangen door de volgende tekst :
« L'amende est doublée en cas de récidive. Celui qui commet les « In geval van herhaling wordt de geldboete verdubbeld. Hij die in het
infractions définies à l'alinéa 2 dans une intention frauduleuse ou à tweede lid bepaalde inbreuken pleegt met bedrieglijk opzet of met het
dessein de nuire dans le cadre de la fraude fiscale grave, organisée oogmerk te schaden in het raam van ernstige fiscale fraude, al dan
ou non, et celui qui se trouve en situation de récidive sont punis niet georganiseerd, en hij die zich in een geval van herhaling bevindt
d'un emprisonnement de 4 mois à 5 ans ». worden gestraft met een gevangenisstraf van 4 maand tot 5 jaar ».
B.1.6. L'article 27 de la loi du 7 janvier 1998 « concernant la B.1.6. Artikel 27 van de wet van 7 januari 1998 « betreffende de
structure et les taux des droits d'accise sur l'alcool et les boissons structuur en de accijnstarieven op alcohol en alcoholhoudende dranken
alcoolisées », modifié par l'article 45 de la loi du 21 décembre 2009 », gewijzigd bij artikel 45 van de wet van 21 december 2009 « houdende
« portant des dispositions fiscales et diverses », disposait : fiscale en diverse bepalingen », bepaalde :
« Sous réserve d'application de l'article 28, toute infraction aux « Onverminderd de toepassing van artikel 28 wordt elke overtreding van
dispositions de la présente loi ayant pour effet de rendre exigibles het bepaalde in deze wet waardoor de invorderbaarheid van de bij de
les droits d'accise et les droits d'accise spéciaux fixés par les
articles 5, 9, 12, 15 et 17 est punie d'une amende comprise entre cinq artikelen 5, 9, 12, 15 en 17 vastgestelde accijnzen en bijzondere
accijnzen ontstaat, gestraft met een geldboete van vijf- tot tienmaal
et dix fois les droits éludés avec un minimum de 250 EUR. de ontdoken accijnzen, die minimaal 250 EUR bedraagt.
L'amende est doublée en cas de récidive. Indépendamment des pénalités In geval van herhaling wordt de boete verdubbeld. Ongeacht de
énoncées ci-dessus, les produits pour lesquels l'accise est exigible, vorenvermelde straffen worden de goederen waarop de accijns
les moyens de transport utilisés pour l'infraction, de même que les verschuldigd is, de bij het strafbare feit gebruikte vervoermiddelen,
objets employés ou destinés à la fraude, sont saisis et la alsmede alle voorwerpen die bij de overtreding gediend hebben of
confiscation en est prononcée. ervoor bestemd waren, in beslag genomen en verbeurd verklaard.
En outre, les délinquants encourent une peine d'emprisonnement de Bovendien worden de overtreders gestraft met een gevangenisstraf van
quatre mois à un an lorsque : vier maanden tot een jaar :
1° des produits tombant sous l'application des articles 4, 8, 11, 14 1° wanneer de producten bedoeld in de artikelen 4, 8, 11, 14 en 16
et 16 sont fabriqués sans déclaration préalable ou soustraits à la vervaardigd worden zonder voorafgaande aangifte of onttrokken worden
prise en charge prescrite en vue d'assurer la perception des droits; aan de debitering welke voorgeschreven is om voor de heffing van de rechten te zorgen;
2° la fraude est pratiquée soit dans un établissement clandestin, soit 2° wanneer het bedrog gepleegd wordt in een geheime inrichting, hetzij
dans une usine régulièrement établie mais ailleurs que dans les locaux in een regelmatig gevestigde fabriek doch elders dan in de aangegeven
dûment déclarés ». lokalen ».
L'article 103 de la loi du 17 juin 2013 y ajoute l'alinéa suivant : Bij artikel 103 van de wet van 17 juni 2013 wordt het volgende lid
« Celui qui commet les infractions définies à l'alinéa précédent dans daaraan toegevoegd : « Hij die de in vorig lid bepaalde inbreuken pleegt met bedrieglijk
une intention frauduleuse ou à dessein de nuire dans le cadre de la opzet of met het oogmerk te schaden in het raam van ernstige fiscale
fraude fiscale grave, organisée ou non, et celui qui se trouve en fraude, al dan niet georganiseerd, en hij die zich in een geval van
situation de récidive sont punis d'un emprisonnement de 4 mois à 5 ans herhaling bevindt worden gestraft met een gevangenisstraf van 4 maand
». tot 5 jaar ».
B.1.7. L'article 13 de la loi du 3 avril 1997 « relative au régime B.1.7. Artikel 13 van de wet van 3 april 1997 « betreffende het
fiscal des tabacs manufacturés », modifié par l'article 40 de la loi fiscaal stelsel van gefabriceerde tabak », gewijzigd bij artikel 40
du 29 décembre 2010 « portant des dispositions diverses (I) », van de wet van 29 december 2010 « houdende diverse bepalingen (I) »,
disposait : bepaalde :
« Toute infraction aux dispositions de la présente loi ayant pour « Iedere overtreding van deze wetsbepalingen die leidt tot de
effet de rendre exigibles les droits d'accise fixés par l'article 3, opeisbaarheid van de door artikel 3 vastgestelde accijns, wordt
est punie d'une amende comprise entre cinq et dix fois les droits gestraft met een geldboete van vijf- tot tienmaal de op het spel
éludés avec un minimum de 250 EUR. Tombe, notamment, sous le coup de staande rechten, met een minimum van 250 EUR. Valt namelijk onder de
cette disposition, le planteur de tabac qui soustrait ou tente de toepassing van die bepaling, de tabaksplanter die zijn beplanting of
soustraire tout ou partie de sa plantation ou du produit de sa récolte de opbrengst van zijn oogst geheel of ten dele onttrekt of tracht te
aux mesures de surveillance éventuellement prescrites en exécution de onttrekken aan de krachtens artikel 12 eventueel voorgeschreven
l'article 12, ou qui, pour quelque cause que ce soit, ne représente bewakingsmaatregelen of die, uit welke oorzaak ook, niet al de tabak
pas tout le tabac dont il doit justifier la détention. vertoont waarvan hij het bezit moet rechtvaardigen.
Si l'absence de renseignements au sujet de la quantité de produits Zo het, bij ontstentenis van inlichtingen nopens de aan de belasting
soustraits à l'impôt ou d'autres éléments déterminants rend impossible onttrokken hoeveelheid produkten of van andere bepalende gegevens,
l'exacte détermination du montant des droits en jeu, le délinquant niet mogelijk is het beloop van de op het spel staande rechten te
encourt une amende de 6.250 EUR à 62.500 EUR. bepalen, verbeurt de overtreder een geldboete van 6.250 EUR tot 62.500 EUR.
Les amendes sont doublées en cas de récidive. Bij herhaling worden de boetes verdubbeld.
Indépendamment des pénalités énoncées ci-dessus, le tabac faisant Benevens bovenvermelde strafbepalingen worden de tabak die het
l'objet de l'infraction, les moyens de transport utilisés pour voorwerp uitmaakt van een overtreding, de vervoermiddelen die bij de
l'infraction, de même que les objets et appareils employés ou destinés overtreding werden gebruikt, evenals de voorwerpen en de toestellen,
à la fraude, sont saisis et la confiscation en est prononcée. gebruikt of bestemd voor de fraude aangeslagen en verbeurd verklaard.
En outre, les délinquants encourent une peine d'emprisonnement de Bovendien lopen de overtreders een gevangenisstraf op van vier maanden
quatre mois à un an : tot één jaar :
1° lorsque des produits tombant sous l'application de l'article 3 sont 1° wanneer de produkten die onder toepassing van artikel 3 vallen,
fabriqués sans déclaration préalable ou soustraits à la prise en gefabriceerd werden zonder voorafgaandelijke aangifte of werden
charge prescrite en vue d'assurer la perception des droits d'accise; onttrokken aan de voorgeschreven inlastneming ter verzekering van de
inning van de accijns;
2° lorsque la fraude est pratiquée soit dans un établissement 2° wanneer de fraude gebeurt hetzij in een clandestiene inrichting
clandestin soit dans une fabrique régulièrement établie mais ailleurs hetzij in een regelmatig aangegeven fabriek maar elders dan in de
que dans les locaux dûment déclarés ». behoorlijk aangegeven lokalen ».
L'article 104 de la loi du 17 juin 2013 y ajoute l'alinéa suivant : Bij artikel 104 van de wet van 17 juni 2013 wordt het volgende lid
« Celui qui commet les infractions définies à l'alinéa précédent dans daaraan toegevoegd : « Hij die de in vorig lid bepaalde inbreuken pleegt met bedrieglijk
une intention frauduleuse ou à dessein de nuire dans le cadre de la opzet of met het oogmerk te schaden in het raam van ernstige fiscale
fraude fiscale grave, organisée ou non, et celui qui se trouve en fraude, al dan niet georganiseerd, en hij die zich in een geval van
situation de récidive sont punis d'un emprisonnement de 4 mois à 5 ans herhaling bevindt worden gestraft met een gevangenisstraf van 4 maand
». tot 5 jaar ».
B.1.8. L'article 436 de la loi-programme du 27 décembre 2004, modifié B.1.8. Artikel 436 van de programmawet van 27 december 2004, gewijzigd
par l'article 46 de la loi du 21 décembre 2009, disposait : bij artikel 46 van de wet van 21 december 2009, bepaalde :
« Toute infraction aux dispositions du présent chapitre ayant effet de « Elke overtreding van dit hoofdstuk waardoor de invorderbaarheid van
rendre exigible l'accise fixée par l'article 419, est punie d'une de in artikel 419 vastgelegde accijnzen ontstaat, wordt bestraft met
amende comprise entre cinq et dix fois l'accise en jeu avec un minimum een geldboete van vijf- tot tienmaal de ontdoken accijnzen met een
de 250 EUR. minimum van 250 EUR.
L'amende est doublée en cas de récidive. In geval van herhaling wordt de geldboete verdubbeld.
Indépendamment de la peine énoncée ci-dessus, les produits pour Ongeacht voormelde strafbepalingen worden de producten waarop
lesquels l'accise est exigible, les moyens de transport utilisés pour accijnzen zijn verschuldigd, de bij de overtreding gebruikte
l'infraction, de même que les objets employés ou destinés à la vervoermiddelen alsmede de voorwerpen die bij de overtreding hebben
perpétration de la fraude, sont saisis et la confiscation en est gediend of daartoe waren bestemd, in beslag genomen en
prononcée. verbeurdverklaard.
En outre, les délinquants encourent une peine d'emprisonnement de Bovendien worden de overtreders bestraft met een gevangenisstraf van
quatre mois à un an lorsque : vier tot twaalf maanden :
1° des produits tombant sous l'application de l'article 415, sont 1° wanneer de in artikel 415 bedoelde producten zijn vervaardigd
fabriqués sans déclaration préalable ou soustraits à la prise en zonder voorafgaande aangifte of werden onttrokken aan de
charge prescrite en vue d'assurer la perception de l'accise; voorgeschreven debitering die de heffing van de accijnzen verzekert;
2° la fraude est pratiquée soit dans un établissement clandestin, soit 2° wanneer het bedrog wordt gepleegd hetzij in een geheime inrichting,
dans une usine régulièrement établie mais ailleurs que dans les locaux hetzij in een regelmatig gevestigde fabriek doch elders dan in de op
dûment déclarés ». regelmatige wijze aangegeven lokalen ».
L'article 105 de la loi du 17 juin 2013 y ajoute l'alinéa suivant : Bij artikel 105 van de wet van 17 juni 2013 wordt het volgende lid
« Celui qui commet les infractions définies à l'alinéa précédent dans daaraan toegevoegd : « Hij die de in vorig lid bepaalde inbreuken pleegt met bedrieglijk
une intention frauduleuse ou à dessein de nuire dans le cadre de la opzet of met het oogmerk te schaden in het raam van ernstige fiscale
fraude fiscale grave, organisée ou non, et celui qui se trouve en fraude, al dan niet georganiseerd, en hij die zich in een geval van
situation de récidive sont punis d'un emprisonnement de 4 mois à 5 ans herhaling bevindt worden gestraft met een gevangenisstraf van 4 maand
». tot 5 jaar ».
Quant à la recevabilité du recours en annulation Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep tot vernietiging
En ce qui concerne la décision d'introduire le recours en annulation Wat betreft de beslissing om het beroep tot vernietiging in te stellen
B.2. Le Conseil des ministres fait valoir que le recours en annulation B.2. De Ministerraad werpt op dat het beroep tot vernietiging
est irrecevable parce que les documents produits ne feraient pas onontvankelijk is omdat uit de voorgelegde documenten niet zou blijken
apparaître que la partie requérante a valablement pris la décision dat de verzoekende partij rechtsgeldig heeft beslist om in rechte te
d'agir en justice. treden.
B.3.1. L'article 7, alinéa 3, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur B.3.1. Artikel 7, derde lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989
la Cour constitutionnelle prévoit que la preuve de la décision d'agir op het Grondwettelijk Hof voorziet erin dat het bewijs van de
en justice de l'organe compétent de la personne morale doit être beslissing van het bevoegde orgaan van de rechtspersoon om in rechte
produite « à la première demande ». Cette formulation permet à la te treden « op het eerste verzoek » moet worden voorgelegd. Die
formulering laat het Hof toe, zoals het heeft geoordeeld bij zijn
Cour, comme elle l'a jugé par son arrêt n° 120/2014 du 17 septembre arrest nr. 120/2014 van 17 september 2014, om af te zien van een
2014, de renoncer à une telle demande, notamment lorsque la personne morale est représentée par un avocat. Cette interprétation n'empêche pas qu'une partie ait le droit de soulever que la décision d'agir en justice n'a pas été prise par l'organe compétent de la personne morale, mais elle doit faire admettre son objection, ce qu'elle peut faire par toutes voies de droit. Lorsque la preuve de la décision d'agir est produite, la présomption selon laquelle l'organe compétent de la personne morale a décidé dans les temps et valablement d'agir en justice devient caduque. B.3.2. La requête est, en l'espèce, signée par deux avocats inscrits au tableau de l'Ordre français des avocats du barreau de Bruxelles. Ils représentent l'association sans but lucratif qui introduit le recours. dergelijk verzoek, met name wanneer de rechtspersoon door een advocaat wordt vertegenwoordigd. Die interpretatie belet niet dat een partij gerechtigd is op te werpen dat de beslissing om in rechte op te treden niet is genomen door het bevoegde orgaan van de rechtspersoon, maar zij moet haar opwerping aannemelijk maken, wat kan met alle middelen van recht. Wanneer het bewijs van de beslissing om in rechte op te treden wordt voorgelegd, vervalt het vermoeden dat het bevoegde orgaan van de rechtspersoon tijdig en rechtsgeldig heeft beslist om in rechte te treden. B.3.2. Het verzoekschrift is te dezen ondertekend door twee advocaten die zijn ingeschreven op het tableau van de Franse Orde van advocaten bij de balie te Brussel. Zij vertegenwoordigen de vereniging zonder winstoogmerk die het beroep instelt.
A la requête sont joints non seulement une copie de la publication Bij het verzoekschrift is niet alleen een afschrift van de officiële
officielle des statuts de l'association mais aussi un document duquel bekendmaking van de statuten van de vereniging gevoegd, maar ook een
il ressort que le conseil d'administration de l'association a décidé document waaruit blijkt dat de raad van bestuur van de vereniging op
le 23 décembre 2013 d'introduire un recours en annulation contre les 23 december 2013 heeft beslist om een beroep tot vernietiging tegen de
dispositions attaquées de la loi du 17 juin 2013 et de mandater les bestreden bepalingen van de wet van 17 juni 2013 in te stellen en om
de twee voornoemde advocaten opdracht te geven om in die zin te
deux avocats précités pour agir en ce sens. Ce document est signé par handelen. Dat document is ondertekend door twee van de oprichters van
deux des fondateurs de l'association qualifiés d'administrateurs. de vereniging in hun hoedanigheid van bestuurder.
B.3.3. C'est, en principe, au conseil d'administration d'une B.3.3. In beginsel komt het de raad van bestuur van een vereniging
association sans but lucratif qu'il revient de la « représente[r] dans zonder winstoogmerk toe haar « in en buiten rechte [te
tous les actes judiciaires et extrajudiciaires » (article 13, alinéas vertegenwoordigen] » (artikel 13, tweede tot vierde lid, van de wet
2 à 4, de la loi du 27 juin 1921 « sur les associations sans but van 27 juni 1921 « betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de
lucratif, les associations internationales sans but lucratif et les internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen »).
fondations »). Il ressort, en outre, des statuts de la requérante, publiés aux Uit de statuten van de verzoekende partij, die in de bijlagen bij het
annexes du Moniteur belge du 29 décembre 2010, que c'est le conseil Belgisch Staatsblad van 29 december 2010 zijn bekendgemaakt, blijkt
d'administration qui « représente l'association dans tous les actes bovendien dat het de raad van bestuur is die « de vereniging in en
judiciaires et extrajudiciaires » (article 27, alinéa 1er) et que « buiten rechte vertegenwoordigt » (artikel 27, eerste lid) en dat « de
les actions judiciaires, tant en demandant qu'en défendant, seront rechtsvorderingen, als eiser en als verweerder, namens de vereniging
intentées ou soutenues au nom de l'association par le Conseil door de Raad van bestuur zullen worden ingesteld of ondersteund »
d'administration » (article 27, alinéa 5). (artikel 27, vijfde lid).
B.3.4. L'exception est rejetée. B.3.4. De exceptie wordt verworpen.
En ce qui concerne l'intérêt de la requérante à demander l'annulation Wat betreft het belang van de verzoekende partij om de vernietiging
des dispositions attaquées van de bestreden bepalingen te vorderen
B.4. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt de la partie B.4. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekende partij bij
requérante à l'annulation des dispositions attaquées. de vernietiging van de bestreden bepalingen.
B.5.1. L'article 142, alinéa 3, de la Constitution et l'article 2, 2°, B.5.1. Artikel 142, derde lid, van de Grondwet en artikel 2, 2°, van
de la loi spéciale du 6 janvier 1989 imposent à toute personne morale de bijzondere wet van 6 januari 1989 leggen iedere rechtspersoon die
qui introduit un recours en annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée directement et défavorablement par la norme attaquée. L'action populaire n'est pas admissible. B.5.2. Lorsqu'une association sans but lucratif qui n'invoque pas son intérêt personnel agit devant la Cour, il est requis que son objet social soit d'une nature particulière et, dès lors, distinct de l'intérêt général; qu'elle défende un intérêt collectif; que la norme attaquée soit susceptible d'affecter son objet social; qu'il n'apparaisse pas, enfin, que cet objet social n'est pas ou n'est plus een beroep tot vernietiging instelt, de verplichting op te doen blijken van een belang. Van het vereiste belang doen enkel de personen blijken wier situatie rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt door de bestreden norm. De actio popularis is niet toelaatbaar. B.5.2. Wanneer een vereniging zonder winstoogmerk die niet haar persoonlijk belang aanvoert, voor het Hof optreedt, is vereist dat haar maatschappelijk doel van bijzondere aard is en, derhalve, onderscheiden van het algemeen belang; dat zij een collectief belang verdedigt; dat haar maatschappelijk doel door de bestreden norm kan worden geraakt; dat ten slotte niet blijkt dat dit maatschappelijk
réellement poursuivi. doel niet of niet meer werkelijk wordt nagestreefd.
B.6.1. L'ASBL « Ligue des Contribuables » invoque à l'appui de son B.6.1. De vzw « Liga van belastingplichtigen » voert ter ondersteuning
recours l'intérêt collectif de la protection du principe de légalité van haar beroep het collectieve belang van de bescherming van het
en matière d'impôt. wettigheidsbeginsel inzake belastingen aan.
B.6.2. Elle a, entre autres, « pour objet : [...] de défendre, B.6.2. Zij heeft onder andere « tot doel : [...] onder meer via
rechtsvorderingen de collectieve of individuele rechten en belangen
notamment par des actions en justice, les droits et intérêts van burgers en belastingplichtigen inzake fiscaliteit,
collectifs ou individuels des citoyens et contribuables en matière de overheidsuitgaven, reglementering te behartigen en tegen elke vorm van
fiscalité, de dépenses publiques, de réglementation et contre toute machtsmisbruik te beschermen; in het bijzonder elke maatregel van
forme d'abus de pouvoir; en particulier, de combattre toute mesure fiscale, parafiscale of budgettaire orde te bestrijden die het
d'ordre fiscal, parafiscal ou budgétaire, violant le principe de la beginsel van de wettigheid van de belasting schendt, of discriminaties
légalité de l'impôt, ou créant des discriminations envers certains ten opzichte van bepaalde belastingplichtigen of bepaalde groepen van
contribuables ou certains groupes de contribuables, ou contraires [au belastingplichtigen teweegbrengt, of in strijd is met [het beginsel]
principe] de l'égalité devant les charges publiques, ou encore portant van de gelijkheid voor de openbare lasten, of nog afbreuk doet aan het
atteinte au droit de propriété, tel qu'il est protégé par la eigendomsrecht, zoals het wordt beschermd door de Belgische Grondwet,
Constitution belge, et les conventions internationales en vigueur en en de in België van kracht zijnde internationale overeenkomsten »
Belgique » (article 4, alinéa 1er, des statuts de l'association (artikel 4, eerste lid, van de statuten van de verzoekende
requérante). vereniging).
L'aspect de son objet social lié à l'intérêt collectif invoqué est, Het aspect van haar maatschappelijk doel met betrekking tot het
dès lors, distinct de l'intérêt général. aangevoerde collectieve belang onderscheidt zich bijgevolg van het
algemeen belang.
B.6.3. Chacune des dispositions législatives dont la requérante B.6.3. Elk van de wetsbepalingen waarvan de verzoekende partij de
demande l'annulation prévoit une aggravation de la peine lorsque la vernietiging vordert, voorziet in een strafverzwaring wanneer de
fraude fiscale pour laquelle un contribuable est condamné revêt un fiscale fraude waarvoor een belastingplichtige wordt veroordeeld een
caractère grave. ernstig karakter vertoont.
Les dispositions attaquées sont susceptibles d'affecter directement et De bestreden bepalingen kunnen het in B.6.2 beschreven maatschappelijk
défavorablement l'objet social de la partie requérante décrit en doel van de verzoekende partij rechtstreeks en ongunstig raken.
B.6.2. B.6.4. Ses activités font apparaître, enfin, que la partie requérante B.6.4. Uit haar activiteiten blijkt ten slotte dat de verzoekende
poursuit effectivement la réalisation de l'objet social décrit en partij de verwezenlijking van het in B.6.2 beschreven maatschappelijk
B.6.2. doel daadwerkelijk nastreeft.
B.7. L'exception est rejetée. B.7. De exceptie wordt verworpen.
Quant à la recevabilité du mémoire de l'« Orde van Vlaamse balies » et Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de memorie van de Orde van
d'Edgar Boydens Vlaamse balies en van Edgar Boydens
B.8.1. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt des parties B.8.1. De Ministerraad betwist het belang van de tussenkomende
intervenantes. partijen.
B.8.2. L'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 dispose B.8.2. Artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989
: bepaalt :
« Lorsque la Cour constitutionnelle statue sur les recours en « Wanneer het Grondwettelijk Hof uitspraak doet op beroepen tot
annulation visés à l'article 1er, toute personne justifiant d'un vernietiging als bedoeld in artikel 1, kan ieder die van een belang
intérêt peut adresser ses observations dans un mémoire à la Cour dans doet blijken, zijn opmerkingen in een memorie aan het Hof richten
les trente jours de la publication prescrite par l'article 74. Elle binnen dertig dagen na de bekendmaking voorgeschreven in artikel 74.
est, de ce fait, réputée partie au litige ». Hij wordt daardoor geacht partij in het geding te zijn ».
Justifie d'un intérêt au sens de cette disposition, la personne qui Doet blijken van een belang in de zin van die bepaling, de persoon die
montre que sa situation peut être directement affectée par l'arrêt que aantoont dat zijn situatie rechtstreeks kan worden geraakt door het
la Cour est appelée à rendre à propos du recours en annulation. arrest dat het Hof in verband met het beroep tot vernietiging dient te wijzen.
B.9. L'article 495 du Code judiciaire dispose : B.9. Artikel 495 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt :
« L'Ordre des barreaux francophones et germanophone et l'Orde van « De Orde van Vlaamse balies en de Ordre des barreaux francophones et
Vlaamse balies ont, chacun en ce qui concerne les barreaux qui en font germanophone hebben, elk voor de balies die er deel van uitmaken, de
partie, pour mission de veiller à l'honneur, aux droits et aux taak te waken over de eer, de rechten en de gemeenschappelijke
intérêts professionnels communs de leurs membres et sont compétentes beroepsbelangen van hun leden en zijn bevoegd voor de juridische
en ce qui concerne l'aide juridique, le stage, la formation bijstand, de stage, de beroepsopleiding van de advocaten-stagiairs en
professionnelle des avocats-stagiaires et la formation de tous les de vorming van alle advocaten behorende tot de balies die er deel van uitmaken.
avocats appartenant aux barreaux qui en font partie. Ze nemen initiatieven en maatregelen die nuttig zijn voor de
Elles prennent les initiatives et les mesures utiles en matière de opleiding, de tuchtrechtelijke regels en de loyauteit in het beroep en
formation, de règles disciplinaires et de loyauté professionnelle voor de behartiging van de belangen van de advocaat en van de
ainsi que pour la défense des intérêts de l'avocat et du justiciable. rechtzoekende.
Chacune d'elles peut faire, en ces matières, des propositions aux Elk van beide kan betreffende die aangelegenheden voorstellen doen aan
autorités compétentes ». B.10.1. Les dispositions attaquées ne contiennent aucune règle relative au statut de l'avocat ou du justiciable. La circonstance que certains termes de ces dispositions soient aussi utilisés dans d'autres dispositions législatives qui, insérées par la loi du 15 juillet 2013 « portant des dispositions urgentes en matière de lutte contre la fraude », régleraient le statut de l'avocat ne suffit pas pour considérer que les dispositions attaquées en font de même. B.10.2. La situation des parties intervenant devant la Cour en application de l'article 87, § 2, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 ne pouvant donc être directement affectée par le présent arrêt, elles ne justifient pas de l'intérêt requis par l'article 87, § 2, de la loi de bevoegde overheden ». B.10.1. De bestreden bepalingen bevatten geen enkele regel betreffende het statuut van de advocaat of van de rechtzoekende. De omstandigheid dat bepaalde woorden van die bepalingen ook worden gebruikt in andere wetsbepalingen die, ingevoegd bij de wet van 15 juli 2013 « houdende dringende bepalingen inzake fraudebestrijding », het statuut van de advocaat zouden regelen, volstaat niet om te oordelen dat de bestreden bepalingen hetzelfde doen. B.10.2. Aangezien de situatie van de tussenkomende partijen, met
spéciale du 6 janvier 1989. B.11. Leur mémoire est irrecevable. Quant au premier moyen B.12. Il ressort des développements du premier moyen que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité du mot « grave » utilisé par les huit dispositions législatives citées en B.1, modifiées par les articles 98 à 105 de la loi du 17 juin 2013, avec les articles 12, toepassing van artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, dus niet rechtstreeks door het onderhavige arrest kan worden geraakt, doen zij niet blijken van het belang dat bij artikel 87, § 2, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 is vereist. B.11. Hun memorie is onontvankelijk. Ten aanzien van het eerste middel B.12. Uit de uiteenzetting van het eerste middel blijkt dat het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van het woord « ernstige » dat wordt gebruikt in de in B.1 aangehaalde acht wetsbepalingen die zijn gewijzigd bij de artikelen 98 tot 105 van de wet van 17 juni 2013, met de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de
alinéa 2, et 14 de la Constitution, combinés avec l'article 7.1 de la Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 7.1 van het Europees
Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 15, Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 15, lid 1, van het
paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits civils et politiques. Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
B.13.1. L'article 12, alinéa 2, de la Constitution dispose : B.13.1. Artikel 12, tweede lid, van de Grondwet bepaalt :
« Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et « Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en
dans la forme qu'elle prescrit ». in de vorm die zij voorschrijft ».
L'article 14 de la Constitution dispose : Artikel 14 van de Grondwet bepaalt :
« Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ». « Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ».
B.13.2. L'article 7.1 de la Convention européenne des droits de B.13.2. Artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de
l'homme dispose : mens bepaalt :
« Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au « Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat
moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte
d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin zal een
aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
l'infraction a été commise ». van het strafbare feit van toepassing was ».
Cette disposition consacre, entre autres, le « principe de la légalité In die bepaling wordt onder meer het « beginsel van de wettigheid van
des délits et des peines » (CEDH, grande chambre, 21 octobre 2013, Del de misdrijven en van de straffen » vastgelegd (EHRM, grote kamer, 21
Río Prada c. Espagne, § 78). oktober 2013, Del Río Prada t. Spanje, § 78).
B.13.3. L'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux B.13.3. Artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake
droits civils et politiques dispose : burgerrechten en politieke rechten bepaalt :
« Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne « Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat
constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte
international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin, mag een
infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan
moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van
infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een
délinquant doit en bénéficier ». lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren ».
B.14. Le mot « grave » utilisé par l'article 449, alinéa 2, du Code B.14. Het woord « ernstige » dat wordt gebruikt in artikel 449, tweede
des impôts sur les revenus 1992, par l'article 73, alinéa 2, de la loi lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in artikel 73,
du 3 juillet 1969 créant le Code de la taxe sur la valeur ajoutée, par tweede lid, van de wet van 3 juli 1969 tot invoering van het Wetboek
l'article 207, alinéa 2, du Code des droits et taxes divers, par van de belasting over de toegevoegde waarde, in artikel 207, tweede
l'article 220, § 2, de la loi générale sur les douanes et accises, par lid, van het Wetboek diverse rechten en taksen, in artikel 220, § 2,
van de algemene wet inzake douane en accijnzen, in artikel 45, derde
l'article 45, alinéa 3, deuxième phrase, de la loi du 22 décembre lid, tweede zin, van de wet van 22 december 2009, in artikel 27,
2009, par l'article 27, alinéa 4, de la loi du 7 janvier 1998, par vierde lid, van de wet van 7 januari 1998, in artikel 13, zesde lid,
l'article 13, alinéa 6, de la loi du 3 avril 1997 et par l'article van de wet van 3 april 1997 en in artikel 436, vijfde lid, van de
436, alinéa 5, de de la loi-programme du 27 décembre 2004, relève du programmawet van 27 december 2004, valt binnen het toepassingsgebied
champ d'application de l'article 12, alinéa 2, de la Constitution. Les van artikel 12, tweede lid, van de Grondwet. De bestreden bepalingen
dispositions attaquées ont plus particulièrement pour effet que des hebben meer bepaald tot gevolg dat een vervolging die reeds is
poursuites déjà autorisées par des dispositions qu'elles modifient, toegestaan bij de bepalingen die zij wijzigen, tot een zwaardere straf
peuvent conduire à une aggravation de la peine lorsque la fraude kan leiden indien de fiscale fraude waarop die vervolging betrekking
fiscale visée par ces poursuites est grave. heeft, ernstig is.
B.15. En ce qu'ils exigent que tout délit soit prévu par la loi, B.15. In zoverre zij vereisen dat in elk misdrijf bij de wet moet
l'article 7.1 de la Convention européenne des droits de l'homme et worden voorzien, hebben artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de
l'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits civils et politiques ont une portée analogue à la règle précitée de l'article 12, alinéa 2, de la Constitution. Dès lors, les garanties fournies par ces dispositions forment un ensemble indissociable. B.16. En attribuant au pouvoir législatif la compétence de déterminer dans quels cas des poursuites pénales sont possibles, l'article 12, alinéa 2, de la Constitution garantit à tout citoyen qu'aucun comportement ne sera punissable qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue. En outre, le principe de légalité en matière pénale qui découle des dispositions constitutionnelle et internationales précitées procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des comportements qu'elles répriment. La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du rechten van de mens en artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten een draagwijdte die analoog is aan de voormelde regel van artikel 12, tweede lid, van de Grondwet. De door die bepalingen verstrekte waarborgen vormen een onlosmakelijk geheel. B.16. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen om te bepalen in welke gevallen strafvervolging mogelijk is, waarborgt artikel 12, tweede lid, van de Grondwet aan elke burger dat geen enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld dan krachtens regels aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken dat uit de voormelde grondwettelijke bepaling en internationale bepalingen voortvloeit, gaat bovendien uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het vereist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp
libellé de la disposition pertinente et, au besoin, à l'aide de son van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten welke
interprétation par les juridictions, quels actes et omissions engagent handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid
sa responsabilité pénale. meebrengen.
Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique qu'il est Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het
possible de déterminer, en tenant compte des éléments propres aux mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven
infractions qu'elle entend réprimer, si les termes généraux utilisés die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde
par le législateur sont à ce point vagues qu'ils méconnaîtraient le algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het strafrechtelijk
principe de légalité en matière pénale. wettigheidsbeginsel zouden schenden.
B.17. Les dispositions attaquées ont pour but de suivre l'une des B.17. De bestreden bepalingen strekken ertoe een van de aanbevelingen
recommandations formulées à l'issue de l'« enquête parlementaire sur te volgen die zijn geformuleerd na afloop van het « parlementair
les grands dossiers de fraude fiscale » (Doc. parl., Chambre, onderzoek naar de grote fiscale fraude-dossiers » (Parl. St., Kamer,
2012-2013, DOC 53-2756/001 et 2757/001, p. 60; ibid., DOC 53-2756/005, 2012-2013, DOC 53-2756/001 en 2757/001, p. 60; Parl. St., Kamer,
pp. 6 et 65; Doc. parl., Sénat, 2012-2013, n° 5-2095/3, p. 5). La 2012-2013, DOC 53-2756/005, pp. 6 en 65; Parl. St., Senaat, 2012-2013,
commission de la Chambre des représentants ayant mené cette enquête nr. 5-2095/3, p. 5). De commissie van de Kamer van
volksvertegenwoordigers die dat onderzoek heeft geleid, beval aan om «
recommandait d'« instaurer un alourdissement de la peine pour ' fraude een strafverzwaring [in te voeren] voor zogenaamde ' ernstige en
fiscale grave et organisée ' » (Doc. parl., Chambre, 2008-2009, DOC georganiseerde fiscale fraude ' » (Parl. St., Kamer, 2008-2009, DOC
52-0034/004, p. 251). 52-0034/004, p. 251).
Dans ce contexte, « la lutte contre la fraude fiscale constitue In die context « [vormt] de strijd tegen de fiscale fraude [...] dan
incontestablement un des principaux objectifs sociaux des sociétés ook ongetwijfeld één van de belangrijkste maatschappelijke
occidentales modernes ». Elle est « en outre essentielle à la doelstellingen van de moderne Westerse samenlevingen ». Hij is «
bovendien [...] van substantieel belang voor het vrijwaren van de
sauvegarde des intérêts individuels particuliers et économiques » et individuele particuliere en economische belangen » en vormt « het
constitue « un moyen par excellence de faire baisser la pression middel bij uitstek om de fiscale en parafiscale druk te doen afnemen
fiscale et parafiscale, et d'oxygéner ainsi l'économie » (ibid., p. en op die manier de nodige zuurstof te geven aan de economie » (ibid.,
9). p. 9).
B.18. Toute fraude fiscale et - par extension - tout comportement B.18. Gewis vertoont elke fiscale fraude en - bij uitbreiding - elk
punissable présentent assurément un degré déterminé de gravité, sans strafbaar gesteld gedrag een zekere graad van ernst, zo niet zou de
quoi le législateur ne réprimerait pas ce comportement par des peines.
Il n'en reste pas moins que ce comportement punissable peut présenter wetgever voor dat gedrag geen straffen opleggen. Dat neemt niet weg
des degrés de gravité divers que le législateur peut réprimer en dat strafbaar gedrag bepaalde gradaties kan vertonen waarvoor de
conséquence par des peines proportionnées. wetgever dienovereenkomstig in evenredige straffen vermag te voorzien.
B.19. Ainsi que le souligne la section de législation du Conseil B.19. Zoals de afdeling wetgeving van de Raad van State opmerkt, voert
d'Etat, le mot « grave » introduit un « élément d'imprévisibilité » het woord « ernstige » een « element van onvoorzienbaarheid » in de
dans la législation (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC 53-2756/001 wet in (Parl. St., Kamer, 2012-2013, DOC 53-2756/001 en 2757/001, p.
et 2757/001, p. 167). 167).
Les dispositions attaquées ne créent toutefois pas une incrimination De bestreden bepalingen creëren evenwel, zoals reeds werd opgemerkt in
nouvelle, ainsi qu'il a déjà été observé en B.14. Elles prévoient une B.14, geen nieuwe strafbaarstelling. Zij voorzien in een
aggravation de la peine lorsque le comportement, dont le caractère strafverzwaring indien het gedrag, waarvan de strafbaarheid reeds
punissable est déjà établi, peut être qualifié de « grave ». En outre, vaststaat, als « ernstig » kan worden gekwalificeerd. Bovendien wordt
seule la durée maximale de la peine d'emprisonnement peut être augmentée jusqu'à cinq ans. Les dispositions attaquées n'affectent pas la durée minimale de la peine d'emprisonnement, ni les montants des amendes. B.20. Même si elles laissent au juge un large pouvoir d'appréciation, les dispositions attaquées ne lui confèrent pas un pouvoir autonome d'incrimination qui empiéterait sur les compétences du législateur. En effet, le législateur peut, sans violer le principe de légalité, charger le juge d'apprécier le degré de gravité à partir duquel un enkel de maximumduur van de gevangenisstraf verhoogd tot vijf jaar. De bestreden bepalingen raken niet aan de minimumduur van de gevangenisstraf, noch aan de bedragen van de geldboeten. B.20. Ook al laten de bestreden bepalingen aan de rechter een ruime beoordelingsbevoegdheid, toch kennen ze hem geen autonome bevoegdheid inzake strafbaarstelling toe die inbreuk zou maken op de bevoegdheden van de wetgever. De wetgever kan immers, zonder het wettigheidsbeginsel te schenden, de rechter ermee belasten de graad van ernst te beoordelen vanaf welke een strafbare gedraging tot strafverzwaring aanleiding geeft.
comportement punissable conduit à une aggravation de la peine. Rekening houdend met de verscheidenheid van de situaties die zich in
Compte tenu de la diversité des situations susceptibles de se de praktijk kunnen voordoen, dient de rechter de ernst van het
présenter en pratique, le juge doit apprécier la gravité du strafbare gedrag te beoordelen, niet op grond van subjectieve
comportement punissable, non pas en fonction de conceptions opvattingen die de toepassing van de bestreden bepalingen
subjectives qui rendraient imprévisible l'application des dispositions onvoorzienbaar zouden maken, maar door objectieve elementen in
attaquées, mais en prenant en considération des éléments objectifs et overweging te nemen en door rekening te houden met de specifieke
en tenant compte des circonstances propres à chaque affaire et de omstandigheden van elke zaak en met de in het strafrecht geldende
l'interprétation restrictive qui prévaut en droit pénal. beperkende interpretatie.
Les dispositions attaquées permettent dès lors à l'auteur d'une fraude De bestreden bepalingen maken het de pleger van fiscale fraude dan ook
fiscale de savoir de manière suffisante quelle sera la conséquence mogelijk op voldoende wijze te weten wat het strafrechtelijke gevolg
pénale de son comportement. van zijn gedrag zal zijn.
En outre, le principe de légalité exige que la peine soit Daarenboven vereist het wettigheidsbeginsel dat de straf in verhouding
proportionnée aux faits commis. La peine infligée doit, partant, être staat tot de gepleegde feiten. De opgelegde straf dient derhalve
proportionnée à la gravité du comportement répréhensible (voy., evenredig te zijn aan de ernst van het strafbare gedrag (zie, mutatis
mutatis mutandis, CEDH, 11 janvier 2007, Mamidakis c. Grèce, § § mutandis, EHRM, 11 januari 2007, Mamidakis t. Griekenland, § § 44-48;
44-48; CJCE, 27 septembre 2007, Collée, C-146/05, point 40; C. const., HvJ, 27 september 2007, Collée, C-146/05, punt 40; GwH, 4 februari
4 février 2010, n° 8/2010, B.12; CJUE, 3 décembre 2014, De Clercq 2010, nr. 8/2010, B.12; HvJ, 3 december 2014, De Clercq e.a.,
e.a., C-315/13, point 75). C-315/13, punt 73).
Par l'emploi du mot « grave », les dispositions attaquées sont Door het gebruik van het woord « ernstige » zijn de bestreden
compatibles avec l'article 12, alinéa 2, de la Constitution, lu en bepalingen bestaanbaar met artikel 12, tweede lid, van de Grondwet, in
combinaison avec l'article 7.1 de la Convention européenne des droits samenhang gelezen met artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de
de l'homme et avec l'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif aux droits civils et politiques. B.21. Le premier moyen n'est pas fondé. Quant au second moyen B.22. Il ressort des développements du second moyen que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, des huit dispositions législatives citées en B.1 modifiées par les articles 98 à 105 de la loi du 17 juin 2013, en ce qu'elles ne précisent pas ce qu'il convient d'entendre par fraude « grave » et qu'elles font ainsi apparaître une différence de traitement entre des contribuables ayant adopté des comportements similaires, sinon identiques. B.23. Dès lors qu'il découle de l'appréciation du premier moyen que les dispositions attaquées sont formulées de manière suffisamment précise pour être compatibles avec le principe de légalité en matière pénale, elles ne peuvent être réputées faire naître la différence de traitement alléguée. B.24. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 5 février 2015. Le greffier, F. Meersschaut Le président, rechten van de mens en met artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten. B.21. Het eerste middel is niet gegrond. Ten aanzien van het tweede middel B.22. Uit de uiteenzetting van het tweede middel blijkt dat het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de in B.1 aangehaalde acht wetsbepalingen die zijn gewijzigd bij de artikelen 98 tot 105 van de wet van 17 juni 2013, in zoverre zij niet preciseren wat onder « ernstige » fraude moet worden verstaan en aldus een verschil in behandeling doen ontstaan tussen belastingplichtigen die identieke of soortgelijke gedragingen hebben aangenomen. B.23. Nu uit de beoordeling van het eerste middel voortvloeit dat de bestreden bepalingen voldoende nauwkeurig zijn geformuleerd om bestaanbaar te zijn met het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel, kunnen zij niet worden geacht het aangevoerde verschil in behandeling te doen ontstaan. B.24. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 5 februari 2015. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^