Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 152/2014 du 16 octobre 2014 Numéro du rôle : 5732 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1 er , de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée par le Tribunal d La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 152/2014 du 16 octobre 2014 Numéro du rôle : 5732 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1 er , de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée par le Tribunal d La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 152/2014 van 16 oktober 2014 Rolnummer : 5732 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel.
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 152/2014 du 16 octobre 2014 Uittreksel uit arrest nr. 152/2014 van 16 oktober 2014
Numéro du rôle : 5732 Rolnummer : 5732
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 39, § 1er, In zake : de prejudiciële vraag over artikel 39, § 1, van de wet van 3
de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, posée juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door de
par le Tribunal du travail de Bruxelles. Arbeidsrechtbank te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de
Groot, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, assistée du rechters E. De Groot, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, Giet, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 15 octobre 2013 en cause de Carmela Venti contre Bij vonnis van 15 oktober 2013 in zake Carmela Venti tegen de vzw «
l'ASBL « Centre de guidance d'Etterbeek », dont l'expédition est Centre de guidance d'Etterbeek », waarvan de expeditie ter griffie van
parvenue au greffe de la Cour le 22 octobre 2013, le Tribunal du het Hof is ingekomen op 22 oktober 2013, heeft de Arbeidsrechtbank te
travail de Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux « Schendt artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de
contrats de travail viole-t-il les articles 10 et 11 de la arbeidsovereenkomsten de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in die
Constitution interprété en ce sens qu'un travailleur qui, ayant zin geïnterpreteerd dat een werknemer die eerst deeltijds en daarna
travaillé à temps partiel puis à temps plein avant de tomber en voltijds heeft gewerkt alvorens arbeidsongeschikt te worden, recht
incapacité de travail, a droit à une indemnité compensatoire de heeft op een compenserende opzeggingsvergoeding die wordt berekend op
préavis calculée sur la base de la rémunération réellement perçue à basis van het loon dat deeltijds werkelijk is geïnd, omdat hij, op de
temps partiel, dès lors qu'à la date de la rupture de son contrat de
travail moyennant indemnité il travaillait à sa propre demande (et datum van verbreking van zijn arbeidsovereenkomst met vergoeding, op
sans l'intervention du médecin-conseil de sa mutuelle) de nouveau à eigen verzoek (en zonder het optreden van de adviserende arts van zijn
temps partiel et était rémunéré à due concurrence, sans qu'un contrat ziekenfonds), opnieuw deeltijds werkte en verhoudingsgewijs werd
de travail satisfaisant aux conditions de forme prévues par l'article bezoldigd, zonder dat een arbeidsovereenkomst is opgemaakt die voldeed
11bis de la loi du 3 juillet 1978 ait été rédigé ? ». aan de bij artikel 11bis van de wet van 3 juli 1978 bepaalde
vormvereisten ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid
l'article 39 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de van artikel 39 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de
travail (ci-après : la loi relative aux contrats de travail), tel arbeidsovereenkomsten (hierna : Arbeidsovereenkomstenwet), zoals het
qu'il était applicable au moment des faits soumis au juge a quo, avec van toepassing was op het ogenblik van de aan de verwijzende rechter
les articles 10 et 11 de la Constitution. voorgelegde feiten, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
L'article 39 précité disposait : Het voormelde artikel 39 bepaalde :
« § 1er. Si le contrat a été conclu pour une durée indéterminée, la « § 1. Is de overeenkomst voor onbepaalde tijd gesloten, dan is de
partie qui résilie le contrat sans motif grave ou sans respecter le partij die de overeenkomst beëindigt zonder dringende reden of zonder
inachtneming van de opzeggingstermijn vastgesteld in de artikelen 59,
délai de préavis fixé aux articles 59, 82, 83, 84 et 115, est tenue de 82, 83, 84 en 115, gehouden de andere partij een vergoeding te betalen
payer à l'autre partie une indemnité égale à la rémunération en cours die gelijk is aan het lopend loon dat overeenstemt hetzij met de duur
correspondant soit à la durée du délai de préavis, soit à la partie de van de opzeggingstermijn, hetzij met het resterende gedeelte van die
ce délai restant à courir. L'indemnité est toutefois toujours égale au termijn. De vergoeding is nochtans steeds gelijk aan het lopend loon
montant de la rémunération en cours correspondant à la durée du délai dat overeenstemt met de duur van de opzeggingstermijn, wanneer de
de préavis, lorsque le congé est donné par l'employeur et en opzegging uitgaat van de werkgever en met miskenning van het bepaalde
méconnaissance des dispositions de l'article 38, § 3, de la présente in artikel 38, § 3, van deze wet of in artikel 40 van de arbeidswet
loi ou de l'article 40 de la loi sur le travail du 16 mars 1971. van 16 maart 1971.
L'indemnité de congé comprend non seulement la rémunération en cours, De opzeggingsvergoeding behelst niet alleen het lopende loon, maar ook
mais aussi les avantages acquis en vertu du contrat. de voordelen verworven krachtens de overeenkomst.
[...] ». [...] ».
B.1.2. L'article 39 précité doit être lu à la lumière de l'article 37, B.1.2. Het voormelde artikel 39 dient te worden gelezen in het licht
§ 1er, alinéa 1er, de la loi relative aux contrats de travail, demeuré van artikel 37, § 1, eerste lid, van de Arbeidsovereenkomstenwet, dat
inchangé et qui dispose : onveranderd is gebleven en bepaalt :
« Lorsque le contrat a été conclu pour une durée indéterminée, chacune « Is de overeenkomst voor onbepaalde tijd gesloten, dan heeft ieder
des parties peut le résilier moyennant un préavis ». der partijen het recht om die te beëindigen door opzegging aan de
B.2. En vertu des articles 37 et 39 de la loi relative aux contrats de andere ». B.2. Krachtens de voormelde artikelen 37 en 39 van de
travail précités, les contrats de travail qui ont été conclus pour une Arbeidsovereenkomstenwet konden arbeidsovereenkomsten die voor
durée indéterminée pouvaient être résiliés unilatéralement moyennant onbepaalde tijd zijn gesloten, eenzijdig worden beëindigd door middel
un préavis ou, à défaut, moyennant une indemnité compensatoire de van een opzeggingstermijn, of, bij ontstentenis daarvan, door middel
préavis, hormis le licenciement pour motif grave. van een compenserende opzeggingsvergoeding, het ontslag om dringende
reden buiten beschouwing gelaten.
Par l'article 39 de la loi relative aux contrats de travail, le Met artikel 39 van de Arbeidsovereenkomstenwet beoogde de wetgever de
législateur visait à tempérer les effets que peut avoir une gevolgen van een eenzijdige beëindiging van de arbeidsovereenkomst
résiliation unilatérale du contrat de travail, en subordonnant en enigszins af te zwakken, door de opzegging in beginsel afhankelijk te
principe la résiliation à un délai de préavis ou, à défaut, au stellen van een zekere opzeggingstermijn of, bij ontstentenis daarvan,
paiement d'une indemnité compensatoire de préavis. van de betaling van een compenserende opzeggingsvergoeding.
La durée du délai de préavis était réglée aux articles 59, 82, 83, 84 De duur van de opzeggingstermijn werd geregeld in de artikelen 59, 82,
et 115 de la loi relative aux contrats de travail, selon qu'il 83, 84 en 115 van de Arbeidsovereenkomstenwet, al naargelang het ging
s'agissait d'ouvriers, d'employés ou de travailleurs domestiques. En om werklieden, bedienden of dienstboden. Krachtens artikel 39, § 1,
vertu de l'article 39, § 1er, de cette loi, l'indemnité compensatoire van die wet werd de compenserende opzeggingsvergoeding bepaald aan de
de préavis était fixée sur la base de la « rémunération en cours », hand van het « lopende loon », dat in beginsel overeenstemt hetzij met
qui correspond en principe soit à la durée du délai de préavis, soit à de duur van de opzeggingstermijn, hetzij met het resterende gedeelte
la partie restant à courir de ce délai. L'article 39, § 1er, alinéa 2, van die termijn. Artikel 39, § 1, tweede lid, preciseerde dat de
précisait que l'indemnité de congé comprenait non seulement la opzeggingsvergoeding niet alleen het lopende loon behelsde maar ook
rémunération en cours mais aussi tous les avantages acquis en vertu du alle voordelen verworven krachtens de overeenkomst.
contrat. B.3. Le juge a quo interroge la Cour sur le point de savoir si la B.3. De verwijzende rechter vraagt het Hof of de in het geding zijnde
disposition en cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in
Constitution en ce que le travailleur en incapacité de travail qui zoverre de arbeidsongeschikte werknemer die het werk gedeeltelijk
reprend partiellement le travail à sa demande, sans l'intervention du hervat op eigen verzoek, zonder het optreden van de adviserend
médecin-conseil de sa mutuelle et en l'absence de contrat de travail geneesheer van zijn ziekenfonds en bij ontstentenis van een
satisfaisant aux conditions de formes prescrites par l'article 11bis arbeidsovereenkomst die voldoet aan de vormvoorwaarden bepaald in
de la loi relative aux contrats de travail, aurait droit à une artikel 11bis van de Arbeidsovereenkomstenwet, recht zou hebben op een
indemnité compensatoire de préavis calculée sur la base de la compenserende opzeggingsvergoeding berekend op basis van het loon dat
rémunération perçue pour ses prestations de travail réduites. hij voor zijn verminderde arbeidsprestaties heeft ontvangen.
B.4.1. La partie demanderesse devant le juge a quo soutient que la B.4.1. De eisende partij voor de verwijzende rechter voert aan dat de
question préjudicielle n'a aucune utilité pour la solution du litige au motif qu'elle reposerait sur une appréciation erronée des éléments de fait de l'affaire. En effet, la reprise du travail à temps partiel par ladite partie demanderesse ne l'aurait pas été sur une base volontaire mais en raison d'une incapacité de reprendre le travail à temps plein. B.4.2. C'est en règle à la juridiction qui interroge la Cour qu'il appartient d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la solution du litige qu'elle doit trancher. Ce n'est que lorsque tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider de ne pas répondre à la question. prejudiciële vraag geen enkel nut heeft voor het oplossen van het geschil, omdat zij zou steunen op een verkeerde beoordeling van de feitelijke elementen van de zaak. De deeltijdse werkhervatting door die eisende partij zou immers niet op vrijwillige basis zijn gebeurd, maar wegens de ongeschiktheid om het werk voltijds te hervatten. B.4.2. In de regel komt het het rechtscollege dat het Hof een vraag stelt, toe na te gaan of het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is om het aan dat rechtscollege voorgelegde geschil te beslechten. Alleen wanneer dit klaarblijkelijk niet het geval is, kan het Hof beslissen de vraag niet te beantwoorden.
B.4.3. L'article 11bis de la loi relative aux contrats de travail B.4.3. Artikel 11bis van de Arbeidsovereenkomstenwet bepaalt :
dispose : « Le contrat de travail conclu pour un travail à temps partiel doit « De arbeidsovereenkomst gesloten voor deeltijdse arbeid moet voor
être constaté par écrit pour chaque travailleur individuellement, au iedere werknemer afzonderlijk schriftelijk worden vastgesteld,
plus tard au moment où le travailleur commence l'exécution de son uiterlijk op het tijdstip waarop de werknemer de uitvoering van zijn
contrat. overeenkomst aanvangt.
Cet écrit doit mentionner le régime de travail à temps partiel et Dit geschrift moet de overeengekomen deeltijdse arbeidsregeling en
l'horaire convenus. werkrooster vermelden.
[...] [...]
A défaut d'écrit conforme aux dispositions des premier et deuxième Zo er geen overeenkomstig het eerste en het tweede lid gesteld
alinéas, le travailleur peut choisir le régime de travail et l'horaire geschrift is, kan de werknemer de deeltijdse arbeidsregeling en
à temps partiel qui lui sont le plus favorables parmi ceux qui : werkrooster kiezen die hem het meest gunstig zijn onder dewelke die :
- soit sont prévus par le règlement de travail; - ofwel in het arbeidsreglement bepaald zijn;
- soit, à défaut, découlent de tout autre document dont la tenue est - ofwel, bij ontstentenis, uit elk ander document blijken waarvan het
imposée par l'arrêté royal n° 5 du 23 octobre 1978 relatif à la tenue bijhouden is opgelegd door het koninklijk besluit nr. 5 van 23 oktober
des documents sociaux. 1978 betreffende het bijhouden van sociale documenten.
[...] ». [...] ».
En l'espèce, le juge a quo a constaté dans son jugement qu'il n'était Te dezen heeft de verwijzende rechter in zijn vonnis vastgesteld dat
pas contesté par les parties que la demanderesse, lors de son de partijen niet betwistten dat de eiseres, bij haar ontslag, werkte
licenciement, travaillait dans le cadre d'un contrat de travail « de in het kader van een « de facto » deeltijdse arbeidsovereenkomst,
facto » à temps partiel, sans qu'un écrit conforme à l'article 11bis zonder dat een geschrift is opgemaakt overeenkomstig het voormelde
précité de la loi du 3 juillet 1978 ait été établi. Le juge a quo a artikel 11bis van de wet van 3 juli 1978. De verwijzende rechter heeft
également constaté qu'il s'agissait d'une réduction du temps de eveneens vastgesteld dat het ging om een arbeidsduurvermindering
travail hors du cadre légal de la loi de redressement du 22 janvier buiten het wettelijke kader van de herstelwet van 22 januari 1985
1985 contenant des dispositions sociales. Le juge a quo a, en houdende sociale bepalingen. De verwijzende rechter heeft bijgevolg
conséquence, jugé que la demanderesse avait voulu travailler à geoordeeld dat de eiseres halftijds heeft willen werken, zonder enig
mi-temps, sans aucune intervention du médecin-conseil de sa mutuelle optreden van de adviserend geneesheer van haar ziekenfonds en dat de
et que de ce fait, les circonstances à l'origine du litige étaient omstandigheden die ten grondslag liggen aan het geschil, hierdoor
différentes de celles d'un travailleur en incapacité de travail qui verschilden van die van een arbeidsongeschikte werknemer die het werk
reprend partiellement le travail avec l'accord du médecin-conseil de gedeeltelijk hervat met de toestemming van de adviserend geneesheer
sa mutuelle. van zijn ziekenfonds.
B.4.4. La question de la reprise volontaire du travail à temps partiel B.4.4. De kwestie van de vrijwillige deeltijdse werkhervatting door de
par la partie demanderesse devant le juge a quo et des conséquences eiseres voor de verwijzende rechter en van de gevolgen die daaruit
qui en résultent quant à la qualification du contrat de travail voortvloeien ten aanzien van de kwalificatie van de
constituent des points de droit liés au fond du litige soumis au juge arbeidsovereenkomst, vormen rechtspunten die verband houden met de
a quo et qui relèvent de la seule compétence de ce dernier. Il n'apparaît pas que le juge a quo ait posé à la Cour une question qui ne soit manifestement pas pertinente pour trancher le litige qui lui est soumis. B.4.5. L'exception est rejetée. B.5. La Cour limite la portée de la question qui lui est posée à l'hypothèse d'un travailleur en incapacité de travail qui reprend volontairement le travail à temps partiel et a droit à une indemnité compensatoire de préavis calculée sur la base de la rémunération perçue en contrepartie de prestations de travail à temps partiel. grond van het aan de verwijzende rechter voorgelegde geschil en die uitsluitend onder diens bevoegdheid vallen. Het blijkt niet dat de verwijzende rechter aan het Hof een vraag heeft gesteld die klaarblijkelijk niet relevant is om het aan hem voorgelegde geschil te beslechten. B.4.5. De exceptie wordt verworpen. B.5. Het Hof beperkt de draagwijdte van de gestelde vraag tot de hypothese van een arbeidsongeschikte werknemer die het werk vrijwillig deeltijds hervat en recht heeft op een compenserende opzeggingsvergoeding die berekend is op basis van het loon dat hij ontvangt in ruil voor deeltijdse arbeidsprestaties.
B.6.1. Par son arrêt n° 89/2009 du 28 mai 2009, la Cour a jugé que B.6.1. Bij zijn arrest nr. 89/2009 van 28 mei 2009 heeft het Hof
l'article 39, § 1er, de la loi relative aux contrats de travail geoordeeld dat artikel 39, § 1, van de Arbeidsovereenkomstenwet de
violait les articles 10 et 11 de la Constitution s'il est interprété artikelen 10 en 11 van de Grondwet schond indien het in die zin wordt
en ce sens que le travailleur en incapacité de travail qui reprend geïnterpreteerd dat de arbeidsongeschikte werknemer die met
partiellement le travail avec l'accord du médecin-conseil de sa toestemming van de adviserend geneesheer van zijn ziekenfonds het werk
mutuelle avait droit à une indemnité de congé dont le montant est gedeeltelijk hervat, recht had op een opzeggingsvergoeding waarvan het
calculé sur la base de la rémunération à laquelle il a droit pour ses bedrag wordt berekend op basis van het lopende loon waarop hij recht
prestations de travail réduites. heeft voor zijn verminderde arbeidsprestaties.
La Cour a jugé que l'article 39, ainsi interprété, avait des effets Het Hof oordeelde dat het aldus geïnterpreteerde artikel 39
disproportionnés lorsque le travailleur en incapacité de travail se onevenredige gevolgen had wanneer de arbeidsongeschikte werknemer zich
trouve dans une situation de reprise à temps partiel et, dès lors, bevindt in een situatie van deeltijdse hervatting en derhalve van
d'emploi à temps partiel qu'il ne choisit pas lui-même mais auquel il deeltijdse tewerkstelling waarvoor hij niet zelf kiest, maar waartoe
hij ingevolge zijn gezondheidstoestand wordt gebracht, in
est contraint par son état de santé, à la différence des travailleurs tegenstelling tot de werknemer in een stelsel van deeltijdse
bénéficiant d'un régime de prestations de travail à temps partiel en arbeidsprestaties met toepassing van de artikelen 101 en 103 van de
application des articles 101 et 103 de la loi de redressement du 22 herstelwet van 22 januari 1985, waarover het Hof zich heeft
janvier 1985, sur lesquels la Cour a statué par ses arrêts nos 51/2008 uitgesproken bij zijn arresten nrs. 51/2008 van 13 maart 2008 en
du 13 mars 2008 et 77/2008 du 8 mai 2008. 77/2008 van 8 mei 2008.
B.6.2. La Cour a toutefois jugé que l'article 39, § 1er, de la loi B.6.2. Het Hof heeft evenwel geoordeeld dat artikel 39, § 1, van de
relative aux contrats de travail ne viole pas les articles 10 et 11 de Arbeidsovereenkomstenwet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet
la Constitution s'il est interprété en ce sens que le travailleur en schendt indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat de
incapacité de travail qui reprend partiellement le travail avec l'accord du médecin-conseil de sa mutuelle a droit à une indemnité de congé dont le montant est calculé sur la base de la rémunération en cours pour des prestations de travail complètes, à laquelle il a droit en vertu de son contrat de travail au moment du préavis. B.7. Toute forme de diminution de carrière par un travailleur qui réduit ses prestations sur une base volontaire se caractérise par le libre choix du travailleur. Il en va autrement de la suspension à temps partiel d'un contrat de travail à la suite d'une incapacité de travail partielle qui, elle, se arbeidsongeschikte werknemer die met toestemming van de adviserend geneesheer van zijn ziekenfonds het werk gedeeltelijk hervat, recht heeft op een opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag wordt berekend op basis van het lopende loon voor volledige arbeidsprestaties waarop hij recht heeft krachtens zijn arbeidsovereenkomst op het ogenblik van de opzegging. B.7. Elke vorm van loopbaanvermindering door een werknemer die zijn prestaties op vrijwillige basis beperkt, wordt gekenmerkt door de vrije keuze van de werknemer. Dat geldt niet voor de deeltijdse schorsing van een arbeidsovereenkomst als gevolg van een gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid, die daarentegen wordt gekenmerkt door de
caractérise par l'impossibilité pour le travailleur de fournir son onmogelijkheid voor de werknemer om zijn arbeid te verrichten. Artikel
travail. L'article 31, § 1er, de la loi relative aux contrats de 31, § 1, van de Arbeidsovereenkomstenwet bepaalt immers dat de
travail prévoit, en effet, que l'impossibilité pour le travailleur de onmogelijkheid voor de werknemer om zijn werk te verrichten als gevolg
fournir son travail à la suite d'une maladie ou d'un accident suspend van een ziekte of een ongeval, de uitvoering van de overeenkomst
l'exécution du contrat. schorst.
B.8.1. En vertu de l'article 39, § 1er, de la loi relative aux B.8.1. Krachtens artikel 39, § 1, van de Arbeidsovereenkomstenwet
contrats de travail, tous les travailleurs que l'employeur licencie hebben alle werknemers die door de werkgever worden ontslagen zonder
sans respecter le délai de préavis ont droit à une indemnité de congé inachtneming van de opzeggingstermijn, recht op een
égale à la rémunération en cours correspondant soit à la durée du opzeggingsvergoeding die gelijk is aan het lopende loon dat
délai de préavis, soit à la partie de ce délai restant à courir. overeenstemt met hetzij de duur van de opzeggingstermijn, hetzij het
D'après le juge a quo en l'espèce, la « rémunération en cours » resterende gedeelte van die termijn. Volgens de verwijzende rechter in
correspond en cas de prestations de travail réduites, à la de onderhavige zaak stemt het « lopende loon » in geval van
rémunération réellement perçue et non à la rémunération à temps plein verminderde arbeidsprestaties overeen met het werkelijk geïnde loon en
perçue auparavant. niet met het vroeger geïnde voltijdse loon.
B.8.2. L'article 101 de la loi de redressement du 22 janvier 1985 B.8.2. Artikel 101 van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende de
contenant des dispositions sociales dispose : sociale bepalingen luidt :
« Lorsque l'exécution du contrat de travail est suspendue en « Wanneer de uitvoering van de arbeidsovereenkomst wordt geschorst met
application des articles 100, alinéa 1er, et 100bis ou lorsque les toepassing van de artikelen 100, eerste lid, en 100bis of wanneer de
prestations de travail sont réduites en application de l'article 102, arbeidsprestaties worden verminderd met toepassing van artikel 102, §
§ 1er, et 102bis, l'employeur ne peut faire aucun acte tendant à 1 en 102bis, mag de werkgever geen handeling verrichten die ertoe
mettre fin unilatéralement à la relation de travail, sauf pour motif strekt eenzijdig een einde te maken aan de dienstbetrekking, behalve
grave au sens de l'article 35 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux om een dringende reden als bedoeld in artikel 35 van de wet van 3 juli
contrats de travail, ou pour motif suffisant. 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, of om een voldoende reden.
Cette interdiction prend cours : Dit verbod gaat in :
- le jour de l'accord ou; - de dag van het akkoord of,
- le jour de la demande en cas d'application des articles 100bis, et - de dag van de aanvraag in geval van toepassing van de artikelen
105, § 1er, ainsi que dans tous les cas où le travailleur peut 100bis en 105, § 1, evenals in alle gevallen waarbij de werknemer een
invoquer un droit à l'interruption de carrière. recht op loopbaanonderbreking kan inroepen.
Est suffisant le motif qui a été reconnu tel par le juge et dont la Als voldoende reden geldt een door de rechter als zodanig bevonden
nature et l'origine sont étrangères à la suspension visée aux articles reden waarvan de aard en de oorsprong vreemd zijn aan de in de
100 et 100bis ou à la réduction visée aux articles 102 et 102bis. artikelen 100 en 100bis bedoelde schorsing of de in de artikelen 102
en 102bis bedoelde vermindering.
[...] [...]
Cette interdiction prend fin trois mois après la fin de la suspension Dit verbod eindigt drie maanden na het einde van de schorsing van de
de l'exécution du contrat de travail ou de la réduction des uitvoering van de arbeidsovereenkomst of de vermindering van de
prestations de travail. arbeidsprestaties.
L'employeur qui, malgré les dispositions de l'alinéa 1er, résilie le De werkgever die, ondanks de bepalingen van het eerste lid, de
contrat de travail sans motif grave ni motif suffisant, est tenu de arbeidsovereenkomst beëindigt zonder een dringende reden of een
payer au travailleur une indemnité forfaitaire égale à la rémunération voldoende reden, is gehouden om aan de werknemer een forfaitaire
de six mois, sans préjudice des indemnités dues au travailleur en cas vergoeding te betalen die gelijk is aan het loon van zes maanden,
de rupture du contrat de travail. onverminderd de vergoedingen die bij een verbreking van de
arbeidsovereenkomst aan de werknemer moeten worden betaald.
[...] ». [...] ».
L'article 103 de la même loi dispose : Artikel 103 van dezelfde wet bepaalt :
« En cas de résiliation unilatérale du contrat de travail par « De termijn van de opzegging ter kennis gebracht aan de werknemer die
l'employeur, le délai de préavis notifié au travailleur qui a réduit
ses prestations conformément à l'article 102 et 102bis sera calculé zijn arbeidsprestaties overeenkomstig artikel 102 en 102bis heeft
comme s'il n'avait pas réduit ses prestations. Il faut également tenir verminderd, zal ingeval van eenzijdige beëindiging van de
compte de ce même délai de préavis pour déterminer l'indemnité prévue arbeidsovereenkomst door de werkgever, worden berekend alsof de
werknemer zijn arbeidsprestaties niet had verminderd. Met de duur van
deze opzeggingstermijn moet eveneens rekening worden gehouden bij het
à l'article 39 de la loi du 3 juillet 1978 ». vaststellen van de vergoeding, bedoeld bij artikel 39 van de wet van 3 juli 1978 ».
B.8.3. Par l'adoption de l'article 101 de la loi de redressement du 22 B.8.3. Met de aanneming van artikel 101 van de herstelwet van 22
janvier 1985, le législateur a offert une protection supplémentaire januari 1985 heeft de wetgever een bijkomende bescherming geboden
contre le licenciement au travailleur salarié qui interrompt sa
carrière professionnelle ou qui réduit ses prestations de travail, en tegen ontslag aan de werknemer die zijn beroepsloopbaan onderbreekt of
limitant les possibilités de licenciement au licenciement pour motif die zijn arbeidsprestaties vermindert, door de ontslagmogelijkheden te
grave ou pour un motif suffisant et en imposant, en cas de beperken tot een ontslag om dringende of om voldoende reden en door in
licenciement abusif, une indemnité forfaitaire égale à la rémunération geval van onrechtmatig ontslag een forfaitaire vergoeding op te leggen
de six mois, en plus de l'éventuelle indemnité compensatoire de gelijk aan het loon van zes maanden, bovenop de eventuele
préavis. D'une part, l'on limite ainsi le risque de voir l'employeur compenserende ontslagvergoeding. Enerzijds, wordt aldus het risico
profiter de la période d'interruption de carrière ou de prestations de beperkt dat de werkgever de periode van loopbaanonderbreking of
travail réduites pour procéder au licenciement, et, d'autre part, verminderde arbeidsprestaties zou aangrijpen om tot ontslag over te
cette disposition stimule la flexibilité et la redistribution du gaan en, anderzijds, biedt het een stimulans voor meer flexibel werken
travail qui est notamment encouragée par la loi de redressement du 22 en voor een herverdeling van arbeid die onder meer met de herstelwet
janvier 1985. van 22 januari 1985 worden aangemoedigd.
L'article 103 de la loi de redressement du 22 janvier 1985 prévoit Artikel 103 van de herstelwet van 22 januari 1985 bepaalt eveneens dat
également que le délai de préavis notifié au travailleur qui a réduit de termijn van de opzegging ter kennis gebracht aan de werknemer die
ses prestations conformément aux articles 102 et 102bis - c'est-à-dire zijn arbeidsprestaties overeenkomstig de artikelen 102 en 102bis heeft
en cas de réduction à temps partiel des prestations de travail de 1/5, verminderd - dit zijn de gevallen van deeltijdse vermindering van
1/4, 1/3 ou 1/2 ou, en cas de réduction du temps de travail pour soins arbeidsprestaties met 1/5, 1/4, 1/3 of 1/2 of, bij
palliatifs, de 1/5 ou de 1/2 - sera calculé comme s'il n'avait pas arbeidsduurvermindering voor palliatieve bijstand, met 1/5 of 1/2 -,
réduit ses prestations. Cet article dispose en outre qu'il faut zal worden berekend alsof de werknemer zijn arbeidsprestaties niet had
également tenir compte de ce même délai de préavis pour déterminer verminderd. Dat artikel bepaalt bovendien dat met de duur van die
opzeggingstermijn eveneens rekening moet worden gehouden bij het
l'indemnité prévue à l'article 39 de la loi du 3 juillet 1978. vaststellen van de vergoeding bedoeld bij artikel 39 van de wet van 3
Par les articles 101 et 103 précités, le législateur a ainsi entendu juli 1978. Met de voormelde artikelen 101 en 103 heeft de wetgever de
rendre l'interruption de carrière suffisamment attrayante, en garantissant la sécurité d'emploi des travailleurs concernés et en tempérant les effets, qui peuvent être disproportionnés, d'un licenciement au cours de l'interruption de carrière ou en raison de cette interruption. Il ne peut toutefois raisonnablement lui être reproché de ne pas avoir de surcroît également prévu qu'il fallait se fonder sur la rémunération annuelle de base comme si le travailleur n'avait pas réduit ses prestations de travail pour fixer le montant de l'indemnité de congé. B.9. En effet, compte tenu des mesures décrites en B.8 visant à protéger les travailleurs qui réduisent leurs prestations de travail loopbaanonderbreking aldus voldoende aantrekkelijk willen maken door de werkzekerheid van de betrokken werknemers te waarborgen en de mogelijk onevenredige gevolgen van een ontslag tijdens of vanwege die onderbreking te matigen. Er kan hem evenwel niet in redelijkheid worden verweten dat hij niet zover is gegaan om ook voor het bedrag van de opzeggingsvergoeding te bepalen dat moet worden uitgegaan van het basisjaarloon alsof de werknemer zijn arbeidsprestaties niet had verminderd. B.9. Rekening houdend met de in B.8 omschreven maatregelen teneinde de werknemers te beschermen die hun arbeidsprestaties verminderen wanneer een werkgever de arbeidsovereenkomst beëindigt zonder dringende reden
lorsqu'un employeur met fin au contrat de travail en l'absence de motif grave ou pour un motif dont la nature et l'origine ne sont pas étrangères à cette réduction des prestations de travail, il n'est pas sans justification raisonnable de calculer le montant de l'indemnité de congé sur la base de la rémunération en cours à laquelle le travailleur a droit pour ses prestations de travail réduites lorsque cette réduction des prestations a un caractère volontaire dans le chef du travailleur. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour of om een reden waarvan de aard en de oorsprong niet vreemd zijn aan die vermindering van de arbeidsprestaties, is het immers niet zonder redelijke verantwoording het bedrag van de opzeggingsvergoeding te berekenen op basis van het lopende loon waarop de werknemer het recht heeft voor zijn verminderde arbeidsprestaties wanneer die vermindering van de prestaties een vrijwillig karakter heeft voor de werknemer. B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 39, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats Artikel 39, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de
de travail ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution s'il arbeidsovereenkomsten schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
est interprété en ce sens que le travailleur en incapacité de travail niet indien het in die zin wordt geïnterpreteerd dat de
qui reprend partiellement le travail sur une base volontaire sans arbeidsongeschikte werknemer die het werk gedeeltelijk hervat op
l'accord du médecin-conseil a seulement droit à une indemnité de congé vrijwillige basis zonder de toestemming van de adviserend geneesheer,
dont le montant est calculé sur la base de la rémunération en cours à alleen recht heeft op een opzeggingsvergoeding waarvan het bedrag is
laquelle il a droit pour ses prestations de travail réduites. berekend op basis van het lopende loon waarop hij recht heeft voor
zijn verminderde arbeidsprestaties.
Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 16 octobre 2014. op 16 oktober 2014.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
J. Spreutels J. Spreutels
^