Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 146/2014 du 9 octobre 2014 Numéro du rôle : 5731 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 42 à 46 du décret flamand du 19 décembre 1998 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 1999 La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges J.-P. (...)"
Extrait de l'arrêt n° 146/2014 du 9 octobre 2014 Numéro du rôle : 5731 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 42 à 46 du décret flamand du 19 décembre 1998 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 1999 La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges J.-P. (...) Uittreksel uit arrest nr. 146/2014 van 9 oktober 2014 Rolnummer : 5731 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 42 tot 46 van het Vlaamse decreet van 19 december 1998 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1999 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 146/2014 du 9 octobre 2014 Uittreksel uit arrest nr. 146/2014 van 9 oktober 2014
Numéro du rôle : 5731 Rolnummer : 5731
En cause : la question préjudicielle relative aux articles 42 à 46 du In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 42 tot 46 van
décret flamand du 19 décembre 1998 contenant diverses mesures het Vlaamse decreet van 19 december 1998 houdende bepalingen tot
d'accompagnement du budget 1999 (modification des articles 35 et 36 du begeleiding van de begroting 1999 (wijziging van de artikelen 35 en 36
van het decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op
décret relatif à l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 22 oktober 1996), gesteld door het Hof van Beroep te Brussel.
1996), posée par la Cour d'appel de Bruxelles.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges J.-P. samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de
Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul et R. Leysen, assistée du rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul en R.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen, Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 8 octobre 2013 en cause de Maria Van Noten et Alphonsus Bij arrest van 8 oktober 2013 in zake Maria Van Noten en Alphonsus
Simkens contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au Simkens tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van
greffe de la Cour le 18 octobre 2013, la Cour d'appel de Bruxelles a het Hof is ingekomen op 18 oktober 2013, heeft het Hof van Beroep te
posé la question préjudicielle suivante : Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« Les articles 42 à 46 du décret [flamand] du 18 [lire : 19] décembre « Schenden de artikelen 42 tot 46 van het [Vlaamse] Decreet van 18
1998 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 1999 [lees : 19] december 1998 houdende bepalingen tot begeleiding van de
violent-ils les droits et libertés garantis par la Constitution tels begroting 1999 de door de Grondwet gewaarborgde rechten en vrijheden
qu'ils figurent dans son titre II, combinés avec l'article 6.1 de la zoals opgenomen in titel II, samen gelezen met artikel 6.1 EVRM en
Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 1 du artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol EVRM, in zoverre de
Premier Protocole additionnel à cette Convention, en ce que les
articles 42 à 45 sont déclarés d'application immédiate aux litiges en artikelen 42 tot 45 onmiddellijk van toepassing worden verklaard op
cours ? ». hangende geschillen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant aux dispositions en cause et à leur contexte Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen en de context ervan
B.1.1. Les articles 42 à 46 en cause du décret flamand du 19 décembre B.1.1. De in het geding zijnde artikelen 42 tot 46 van het Vlaamse
1998 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget 1999 decreet van 19 december 1998 houdende bepalingen tot begeleiding van
(ci-après : le décret du 19 décembre 1998) font partie du chapitre IX de begroting 1999 (hierna : het decreet van 19 december 1998), zijn
(« Aménagement du territoire ») de ce décret. Les articles 42 à 45 opgenomen in hoofdstuk IX (« Ruimtelijke ordening ») van dat decreet.
modifient les articles 35 et 36 du décret relatif à l'aménagement du De artikelen 42 tot 45 wijzigen de artikelen 35 en 36 van het decreet
territoire, coordonné le 22 octobre 1996 (ci-après : le décret betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996
coordonné). (hierna : Coördinatiedecreet).
L'article 35 du décret coordonné prévoyait qu'une indemnité était due Artikel 35 van het Coördinatiedecreet voorzag erin dat een
schadevergoeding verschuldigd is wanneer een bouw- of
lorsqu'une interdiction de bâtir ou de lotir résultant d'un plan verkavelingsverbod dat voortvloeit uit een definitief plan een einde
définitif met fin à l'usage auquel un bien était initialement affecté maakt aan het gebruik waarvoor een goed oorspronkelijk diende of
ou normalement destiné. Cet article 35 correspond en grande partie à normaal bestemd was. Dat artikel 35 stemt grotendeels overeen met het
l'article 37, repris lors de la coordination, de la loi du 29 mars bij de coördinatie overgenomen artikel 37 van de wet van 29 maart 1962
1962 « organique de l'aménagement du territoire et de l'urbanisme » « houdende organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedebouw
(ci-après : loi organique de l'urbanisme), tel qu'il avait été » (hierna : Stedenbouwwet), zoals vervangen bij artikel 2 van de wet
remplacé par l'article 2 de la loi du 22 décembre 1970 et modifié par van 22 december 1970 en gewijzigd bij de wetten van 12 juli 1976
les lois des 12 juillet 1976 (article 12, § 4) et 22 décembre 1977 (artikel 12, § 4) en 22 december 1977 (artikelen 177 en 178).
(articles 177 et 178).
L'article 36 du décret coordonné disposait que ces actions en dommages Artikel 36 van het Coördinatiedecreet bepaalde dat die vorderingen tot
et intérêts devaient être introduites auprès des tribunaux de première schadevergoeding moeten worden ingesteld bij de rechtbanken van eerste
instance; il réglait aussi les possibilités d'appel ainsi que la aanleg; het regelde ook de mogelijkheden van beroep alsmede de
prescription qui est applicable. verjaring die erop van toepassing is.
B.1.2. L'article 35, alinéas 1er et 2, du décret coordonné prévoyait B.1.2. Artikel 35, eerste en tweede lid, van het Coördinatiedecreet
initialement, à l'instar de l'article 37, alinéas 1er et 2, de la loi bepaalde, in de zin van artikel 37, eerste en tweede lid, van de
organique de l'urbanisme : Stedenbouwwet, aanvankelijk :
« Il y a lieu à indemnité à charge, suivant le cas, de la Région « Schadevergoeding is al naar het geval verschuldigd door het Vlaamse
flamande, de l'association intercommunale ou de la commune lorsque Gewest, de vereniging van gemeenten of de gemeente, wanneer het bouw-
l'interdiction de bâtir ou de lotir résultant d'un plan revêtu de la of verkavelingsverbod volgend uit een plan dat bindende kracht heeft
force obligatoire met fin à l'usage auquel un bien est affecté ou verkregen, een einde maakt aan het gebruik waarvoor een goed dient of
normalement destiné au jour précédant l'entrée en vigueur. normaal bestemd is de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding.
La diminution de valeur, qui est prise en considération pour De waardevermindering die voor schadeloosstelling in aanmerking komt,
l'indemnisation doit être estimée en tant que la différence entre, dient te worden geraamd als het verschil tussen eensdeels de waarde
d'une part, la valeur du bien au moment de l'acquisition, actualisée van dat goed op het ogenblik van de verwerving, geactualiseerd tot op
jusqu'au jour où naît le droit à l'indemnité, majorée des charges et de dag van het ontstaan van het recht op schadevergoeding en verhoogd
des frais avant l'entrée en vigueur du plan, et, d'autre part, la met de lasten en kosten, vóór de inwerkingtreding van het plan en
valeur du bien au moment où naît le droit à l'indemnisation après anderdeels de waarde van dat goed op het ogenblik van het ontstaan van
l'entrée en vigueur du plan. Seule la diminution de valeur résultant het recht op schadevergoeding na de inwerkingtreding van het plan.
du plan peut être prise en considération pour l'indemnisation ». Enkel de waardevermindering voortvloeiend uit dat plan kan in aanmerking komen voor schadevergoeding ».
L'article 37, alinéa 2, de la loi organique de l'urbanisme a été mis Artikel 37, tweede lid, van de Stedenbouwwet was destijds uitgevoerd
en oeuvre à l'époque par l'arrêté royal du 24 octobre 1978 « portant bij het koninklijk besluit van 24 oktober 1978 « tot uitvoering van
exécution de l'article 37, alinéa 2, de la loi du 29 mars 1962 artikel 37, tweede lid, van de wet van 29 maart 1962 houdende
organique de l'aménagement du territoire et de l'urbanisme ». organisatie van de ruimtelijke ordening en van de stedebouw ».
Par arrêté du Gouvernement flamand du 8 juillet 1997, l'arrêté royal Bij besluit van de Vlaamse Regering van 8 juli 1997 werd het voormelde
précité du 24 octobre 1978 a été adapté, de sorte que l'article 1er de koninklijk besluit van 24 oktober 1978 aangepast, zodat artikel 1 van
cet arrêté royal disposait désormais, pour la Région flamande : dat koninklijk besluit, voor het Vlaamse Gewest, sindsdien bepaalde :
« Pour l'application de l'article 35, deuxième alinéa, du décret « Voor de toepassing van artikel 35, tweede lid, van het decreet
portant l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, est betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996,
considéré : wordt in aanmerking genomen, :
1° comme valeur du bien au moment de l'acquisition : 1° als waarde van het goed op het ogenblik van de verwerving :
le montant qui a servi de base à la perception des droits het bedrag dat als grondslag heeft gediend voor de heffing van de
d'enregistrement ou de succession sur la pleine propriété du bien, ou, registratie- of successierechten over de volle eigendom van het goed,
à défaut de pareille perception, la valeur vénale du bien en pleine of, bij ontstentenis van zulke heffing, de verkoopwaarde van het goed
propriété le jour de l'acquisition; in volle eigendom op de dag van de verwerving;
2° comme valeur du bien au moment de la naissance du droit à l'indemnité; a) en cas de transfert du bien, le montant ayant servi de base à la perception des droits d'enregistrement sur la pleine propriété du bien, ou, à défaut de pareille perception, la valeur vénale du bien en pleine propriété au jour du transfert avec au minimum la valeur convenue; b) en cas de refus du permis de bâtir ou de lotir ou en cas de certificat d'urbanisme négatif, la valeur vénale à ce moment ». 2° als waarde van het goed op het ogenblik van het ontstaan van het recht op schadevergoeding; a) in geval van overdracht van het goed, het bedrag dat als grondslag heeft gediend voor de heffing van de registratierechten over de volle eigendom van het goed, of, indien zulke heffing ontbreekt, de verkoopwaarde van het goed in volle eigendom op de dag van de overdracht met als minimum de overeengekomen waarde; b) in geval van weigering van een bouw- of verkavelingsvergunning of in geval van een negatief stedebouwkundig attest, de verkoopwaarde op dat ogenblik ».
Après l'arrêt de la Cour de cassation du 18 juin 1998, C.96.0402.N, le Na een arrest van het Hof van Cassatie van 18 juni 1998, C.96.0402.N,
législateur décrétal a considéré que certaines modifications oordeelde de decreetgever dat een ingrijpen noodzakelijk was «
s'imposaient « afin de conférer un fondement décrétal incontestable au teneinde het forfaitair karakter van de planschadevergoeding een
caractère forfaitaire de l'indemnité pour les dommages résultant du onbetwistbare decretale grondslag te geven » (Parl. St., Vlaams
plan » (Doc. parl., Parlement flamand, 1998-1999, n° 1214/1, p. 13). Parlement, 1998-1999, nr. 1214/1, p. 13).
C'est dans ce contexte que les articles 42 à 45 en cause du décret du In die context werden de in het geding zijnde artikelen 42 tot 45 van
19 décembre 1998 ont été adoptés. het decreet van 19 december 1998 aangenomen.
B.1.3. L'article 42 en cause du décret du 19 décembre 1998 a complété comme suit l'article 35, alinéa 2, du décret coordonné : « La valeur du bien au moment de l'acquisition est réputée correspondre au montant ayant servi d'assise pour la perception des droits d'enregistrement ou de succession sur la pleine propriété du bien, ou, à défaut de la perception précitée, à la valeur marchande du bien en pleine propriété, au jour de l'acquisition. La valeur du bien au moment où naît le droit à l'indemnisation est réputée correspondre : 1° en cas de mutation du bien, au montant ayant servi d'assise pour la B.1.3. Het in het geding zijnde artikel 42 van het decreet van 19 december 1998 vulde artikel 35, tweede lid, van het Coördinatiedecreet aan als volgt : « Als waarde van het goed op het ogenblik van verwerving wordt in aanmerking genomen, het bedrag dat als grondslag heeft gediend voor de heffing van de registratie- of successierechten over de volle eigendom van het goed, of, bij ontstentenis van zulke heffing, de verkoopwaarde van het goed in volle eigendom op de dag van de verwerving. Als waarde van het goed op het ogenblik van het ontstaan van het recht op schadevergoeding wordt in aanmerking genomen : 1° in geval van overdracht van het goed, het bedrag dat als grondslag
perception des droits d'enregistrement ou de succession sur la pleine heeft gediend voor de heffing van de registratie- of successierechten
propriété du bien, ou, à défaut de la perception précitée, à la valeur over de volle eigendom van het goed, of, indien zulke heffing
marchande du bien en pleine propriété au jour de l'acquisition, le ontbreekt, de verkoopwaarde van het goed in volle eigendom op de dag
montant minimum étant égal à la valeur convenue; van de overdracht met als minimum de overeengekomen waarde;
2° en cas de refus du permis de bâtir ou de lotir ou de délivrance 2° in geval van weigering van een bouw- of verkavelingsvergunning of
d'un certificat d'urbanisme négatif, à la valeur marchande à cette in geval van een negatief stedenbouwkundig attest, de verkoopwaarde op
date ». dat ogenblik ».
L'article 43 du décret du 19 décembre 1998 a ajouté un nouvel alinéa Artikel 43 van het decreet van 19 december 1998 voegde een nieuw lid
au même article 35; cet alinéa a actualisé, en l'indexant, la valeur toe aan hetzelfde artikel 35; dat lid actualiseerde de
d'acquisition du bien et l'a majorée des frais d'acquisition et des verwervingswaarde van het goed, door ze te indexeren, en verhoogde ze
dépenses supportées, pour le bien, par le bénéficiaire de l'indemnité. met de kosten van verwerving en de uitgaven die voor het goed door de
Les articles 44 et 45 ont opéré des mises en concordance de textes. vergoedingsgerechtigde zijn gedragen. De artikelen 44 en 45 betroffen
tekstconcordanties.
B.1.4. L'article 46 en cause du décret du 19 décembre 1998 disposait : B.1.4. Het in het geding zijnde artikel 46 van het decreet van 19 december 1998 bepaalde :
« Les dispositions du présent chapitre sont applicables aux poursuites « De bepalingen van dit hoofdstuk zijn van toepassing op de reeds
en dommages-intérêts déjà engagées, mais n'ayant pas encore fait aanhangig gemaakte vorderingen tot schadevergoeding, waarvoor nog geen
l'objet d'un jugement passé en force de chose jugée ». in kracht van gewijsde gegane uitspraak bestaat ».
L'article 46 du décret du 19 décembre 1998 avait pour effet de Artikel 46 van het decreet van 19 december 1998 had tot gevolg dat het
de wijze van evaluatie van de verwervingswaarde van het goed, die is
déclarer expressément applicable aux demandes d'indemnités fondées sur vastgesteld in artikelen 42 en 43 van hetzelfde decreet, uitdrukkelijk
l'article 35 du décret coordonné, non encore tranchées par une van toepassing verklaarde op de op artikel 35 van het
décision judiciaire définitive, le mode d'évaluation de la valeur Coördinatiedecreet gebaseerde vorderingen tot schadevergoeding die nog
d'acquisition du bien déterminé par les articles 42 et 43 du même niet zijn beslecht in een definitieve rechterlijke beslissing.
décret. B.2. Le décret coordonné, en ce compris les articles 35 et 36 B.2. Het Coördinatiedecreet, met inbegrip van de voormelde artikelen
précités, a été abrogé, avec effet au 1er septembre 2009, par 35 en 36, werd met ingang van 1 september 2009 opgeheven bij artikel
l'article 104 du décret du 27 mars 2009 « adaptant et complétant la 104 van het decreet van 27 maart 2009 tot aanpassing en aanvulling van
politique d'aménagement du territoire, des autorisations et du maintien ». het ruimtelijke plannings-, vergunningen- en handhavingsbeleid.
B.3. L'article 55, 3°, du décret de la Région flamande du 16 juillet B.3. Artikel 55, 3°, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 16
2010 « portant adaptation du Code flamand de l'Aménagement du juli 2010 houdende aanpassing van de Vlaamse Codex Ruimtelijke
Territoire du 15 mai 2009 et du décret du 10 mars 2006 portant Ordening van 15 mei 2009 en van het decreet van 10 maart 2006 houdende
adaptations décrétales en matière d'aménagement du territoire et du decretale aanpassingen inzake ruimtelijke ordening en onroerend
patrimoine immobilier suite à la politique administrative » (ci-après erfgoed als gevolg van het bestuurlijk beleid (hierna : het decreet
: le décret du 16 juillet 2010) ajoute à l'article 7.4.11, alinéa 2, van 16 juli 2010) voegt aan artikel 7.4.11, tweede lid, van de bij
du Code flamand de l'aménagement du territoire, coordonné par l'arrêté besluit van de Vlaamse Regering van 15 mei 2009 gecoördineerde Vlaamse
du Gouvernement flamand du 15 mai 2009, un membre de phrase (à partir Codex Ruimtelijke Ordening (hierna : VCRO) een zinsnede toe (vanaf : «
de : « étant entendu [...] »), de sorte que le deuxième alinéa de cet met dien verstande [...] »), zodat het tweede lid van dat artikel, dat
article, qui fait partie de la division 7 (« Dommages et bénéfices deel uitmaakt van afdeling 7 (« Planschade en planbaten » van
résultant de la planification spatiale ») du chapitre IV (« hoofdstuk IV (« Planning ») van titel VII (« Diverse temporele en
Planification ») du titre VII (« Diverses mesures temporaires et de
transition ») du Code flamand de l'aménagement du territoire, overgangsmaatregelen ») van de VCRO, aldus bepaalde :
disposait dès lors :
« Les demandes de paiement d'indemnités de dommages résultant de la « Vorderingen tot betaling van planschadevergoedingen die zijn
planification spatiale, qui sont issues de plans d'aménagement, seront ontstaan uit eerdere plannen van aanleg, worden afgehandeld
réglées conformément aux stipulations du décret concernant overeenkomstig de bepalingen van het decreet betreffende de
l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, tel qu'il ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, zoals dat gold
était en vigueur le 31 août 2009, étant entendu que les présentes op 31 augustus 2009, met dien verstande dat deze bepalingen
stipulations sont interprétées dans le sens que seul les 50 premiers geïnterpreteerd worden in die zin dat enkel de eerste 50 meter vanaf
mètres à partir de l'alignement sont pris en compte pour les dommages
résultant de la planification spatiale ». de rooilijn in aanmerking komt voor planschade ».
Le membre de phrase de l'article précité « conformément aux Met de zinsnede in voormeld artikel « overeenkomstig de bepalingen van
stipulations du décret concernant l'aménagement du territoire, het decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22
coordonné le 22 octobre 1996, tel qu'il était en vigueur le 31 août oktober 1996, zoals dat gold op 31 augustus 2009 » wordt in het
2009 » fait référence en particulier à l'article 35 du décret coordonné. bijzonder gerefereerd aan artikel 35 van het Coördinatiedecreet.
Par son arrêt n° 188/2011 du 15 décembre 2011, la Cour a annulé Bij zijn arrest nr. 188/2011 van 15 december 2011 heeft het Hof het
l'article 55, 3°, du décret du 16 juillet 2010. voormelde artikel 55, 3°, van het decreet van 16 juli 2010 vernietigd.
Quant à la recevabilité et à la portée de la question préjudicielle Ten aanzien van de ontvankelijkheid en de draagwijdte van de
B.4.1. Selon le Gouvernement flamand, la question préjudicielle serait prejudiciële vraag B.4.1. Volgens de Vlaamse Regering zou de prejudiciële vraag niet
irrecevable, étant donné que ni le libellé de la question, ni la ontvankelijk zijn, vermits noch uit de bewoordingen van de vraag, noch
motivation de la décision de renvoi ne permettraient de déduire uit de motivering van de verwijzingsbeslissing zou kunnen worden
quelles dispositions constitutionnelles au regard desquelles la Cour afgeleid welke grondwetsbepalingen waaraan het Hof vermag te toetsen
peut exercer un contrôle auraient précisément été violées. precies zouden zijn geschonden.
B.4.2. Il ressort de la décision de renvoi que la question B.4.2. Uit de verwijzingsbeslissing blijkt dat de prejudiciële vraag
préjudicielle porte sur la violation des articles 10 et 11 de la betrekking heeft op een schending van de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, combinés ou non avec l'article 6.1 de la Convention Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6.1 van het
européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het
Protocole additionnel à cette Convention. Par conséquent, en ce qui Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag. Bijgevolg bevat de
concerne les normes de contrôle, la question préjudicielle contient prejudiciële vraag, wat de toetsingsnormen betreft, de noodzakelijke
les éléments nécessaires sur la base desquels la Cour peut statuer. Il elementen op grond waarvan het Hof uitspraak kan doen. Bovendien
ressort en outre des mémoires que le Gouvernement flamand a introduits blijkt uit de memories die de Vlaamse Regering heeft ingediend dat
qu'il a pu mener une défense utile s'agissant de l'éventuelle zij, wat de mogelijke schending van de voormelde toetsingsnormen
violation des normes de contrôle précitées. betreft, een dienstig verweer heeft kunnen voeren.
B.5.1. Selon le Gouvernement flamand, les appelants devant le juge a B.5.1. Volgens de Vlaamse Regering zouden de appellanten in het
quo demanderaient de manière implicite mais certaine à la Cour bodemgeschil het Hof impliciet maar zeker verzoeken de draagwijdte van
d'étendre la portée de la question préjudicielle en ce sens que la de prejudiciële vraag uit te breiden, in die zin dat het Hof zich
Cour se prononcerait également sur le mode de calcul de l'indemnité eveneens over de berekeningswijze van de planschadevergoeding zou
pour les dommages résultant du plan. uitspreken.
B.5.2. Les parties devant la Cour ne peuvent modifier ou étendre la B.5.2. De partijen voor het Hof vermogen de draagwijdte van een
portée d'une question préjudicielle. C'est au juge a quo qu'il prejudiciële vraag niet te wijzigen of uit te breiden. Het komt aan de
appartient de décider quelles questions préjudicielles doivent être verwijzende rechter toe te oordelen welke prejudiciële vragen hij aan
posées à la Cour et de déterminer ainsi l'étendue de la saisine. het Hof dient te stellen en daarbij de omvang van de saisine te bepalen.
Dans la mesure où les appelants devant le juge a quo demanderaient à In zoverre de appellanten in het bodemgeschil het Hof zouden verzoeken
la Cour de se prononcer sur le mode de calcul de l'indemnité pour les zich over de berekeningswijze van de planschadevergoeding uit te
dommages résultant du plan, il ne pourrait être accédé à cette spreken, kan dat verzoek niet worden ingewilligd.
demande. Ten gronde
Quant au fond B.6. La Cour est interrogée au sujet de la compatibilité des B.6. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de in het
dispositions en cause avec le principe d'égalité et de geding zijnde bepalingen met het beginsel van gelijkheid en
non-discrimination, combiné ou non avec l'article 6.1 de la Convention niet-discriminatie, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6.1
européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1
Protocole additionnel à cette Convention, en ce que les articles 42 à van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, in zoverre de
45 du décret du 19 décembre 1998 sont déclarés applicables, par artikelen 42 tot 45 van het decreet van 19 december 1998, door artikel
l'article 46 du même décret, aux actions en dommages et intérêts 46 van hetzelfde decreet, van toepassing worden verklaard op reeds
pendantes qui n'ont pas encore fait l'objet d'un jugement passé en aanhangig gemaakte vorderingen tot schadevergoeding waarover nog geen
force de chose jugée. in kracht van gewijsde gegane uitspraak bestaat.
B.7. En ce qu'elle porte sur une violation éventuelle des articles 10 B.7. In zoverre de prejudiciële vraag betrekking heeft op een
et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 1er du Premier mogelijke schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij
l'homme, la question préjudicielle n'appelle pas de réponse étant het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dient zij niet te
donné que la réponse n'est pas utile à la solution du litige soumis au worden beantwoord, vermits het antwoord niet dienstig is voor de
juge a quo. Dans sa décision de renvoi, le juge a quo indique en effet oplossing van het bodemgeschil. In zijn verwijzingsbeslissing geeft de
lui-même que, s'agissant de l'application de cette disposition verwijzende rechter immers zelf aan dat, wat de toepassing van die
conventionnelle, il a déjà « par l'arrêt du 14 mai 2002, statué à ce verdragsbepaling betreft, hij bij « arrest van 14 mei 2002 al hierover
sujet et, plus précisément, déclaré la demande sans objet dans la beslist heeft en, meer bepaald, de vordering zonder voorwerp heeft
mesure où elle est fondée sur la quasi-expropriation et sur l'article verklaard in de mate dat zij gesteund is op de quasi onteigening en op
1er du [Premier Protocole additionnel à la Convention européenne artikel 1 » van het Eerste Aanvullend Protocol bij het voormelde
précitée] » et « a épuisé sa saisine sur ce point ». Europees Verdrag en « op dit punt zijn rechtsmacht [heeft] uitgeput ».
B.8.1. Selon le Gouvernement flamand, la prémisse de la question B.8.1. Volgens de Vlaamse Regering zou de premisse waarop de
préjudicielle, à savoir qu'il s'agirait en l'espèce d'une validation prejudiciële vraag steunt, namelijk dat het te dezen om een wetgevende
législative rétroactive, serait erronée. validatie met terugwerkende kracht zou gaan, onjuist zijn.
B.8.2. Dans l'interprétation du juge a quo, les dispositions en cause B.8.2. In de interpretatie van de verwijzende rechter worden de in het
sont, rétroactivement, déclarées applicables aux litiges pendants. La geding zijnde bepalingen met terugwerkende kracht van toepassing
Cour répond dans cette interprétation. verklaard op hangende geschillen. Het Hof antwoordt in die
interpretatie.
B.9. Le régime en cause a été exposé comme suit dans les travaux B.9. De in het geding zijnde regeling werd in de parlementaire
préparatoires du décret du 19 décembre 1998 : voorbereiding van het decreet van 19 december 1998 als volgt
« [Du] fait de l'arrêt de la Cour de cassation du 18 juin 1998, la toegelicht : « [Door] het arrest van 18 juni 1998 van het Hof van Cassatie [komt]
légalité de l'ensemble de l'arrêté royal [du 24 octobre 1978] est de wettigheid van het volledige KB [van 24 oktober 1978] op de helling
compromise, ce qui nécessite une intervention décrétale afin de donner te staan, hetgeen een decretaal ingrijpen noodzakelijk maakt, teneinde
un fondement décrétal incontestable au caractère forfaitaire de het forfaitair karakter van de planschadevergoeding een onbetwistbare
l'indemnité pour les dommages résultant du plan et pour pouvoir decretale grondslag te geven en het tot op heden door het Vlaamse
poursuivre la défense menée jusqu'à présent par la Région flamande. Gewest gevoerde verweer te kunnen verder zetten.
Etant donné que la Cour de cassation décide dans l'arrêt précité que Aangezien het Hof van Cassatie in het voormelde arrest beslist dat de
les cours et tribunaux ne sont même plus liés par les valeurs hoven en rechtbanken zelfs niet meer gebonden zijn door de
d'acquisition établies dans les déclarations de succession, actes de verwervingswaarden vastgelegd in successieaangiften, schenkingsakten
donation ou d'acquisition, la défense de la Région flamande concernant of aankoopakten, wordt het verweer van het Vlaamse Gewest aangaande de
l'estimation du dommage devient en effet en grande partie sans objet. schadeberekening immers grotendeels zonder voorwerp.
[...] [...]
Si l'arrêté royal du 24 octobre 1978 est totalement inapplicable, il Indien het KB van 24 oktober 1978 volledig buiten toepassing is, ligt
devient possible de déterminer les valeurs d'acquisition au moyen de de weg open om de verwervingswaarden met vergelijkingspunten vast te
points de comparaison. leggen.
Cela signifie que plusieurs dossiers peuvent être rouverts, en Een en ander betekent dat diverse dossiers weer kunnen herleven, in
particulier ceux où les demandeurs disposaient objectivement d'un het bijzonder deze waar eisers beschikten over objectieve bouw- of
terrain à bâtir ou à lotir, mais ne pouvaient prétendre qu'à une verkavelingsgrond, doch slechts konden aanspraak maken op een beperkte
indemnité limitée du fait de l'application de l'arrêté royal du 24 vergoeding door de toepassing van het KB van 24 oktober 1978.
octobre 1978. Il faut en outre s'attendre à ce qu'un certain nombre de demandeurs se Te verwachten valt tevens dat een aantal eisers cassatieberoep zullen
pourvoient en cassation contre des arrêts non signifiés qui ont fait instellen tegen niet betekende arresten die toepassing gemaakt hebben
application de l'arrêté royal en question. van het betreffende KB.
[...] [...]
Afin d'éviter que l'arrêt de cassation du 18 juin 1998 fasse revivre Teneinde te voorkomen dat het cassatiearrest van 18 juni 1998 diverse
plusieurs affaires relatives à des dommages résultant du plan, ce qui planschadezaken doet herleven, hetgeen wezenlijke financiële gevolgen
aura un impact financier important pour la Région flamande, il
convient dès lors de donner une base légale aux dispositions de zal hebben voor het Vlaams Gewest, is het derhalve aangewezen de
l'arrêté royal du 24 octobre 1978. bepalingen van het KB van 24 oktober 1978 een wettelijke grondslag te
Le calcul, pour les dommages résultant du plan, de l'indemnité selon geven. Het berekenen van de planschade volgens de verwervingstitels past
les titres d'acquisition s'inscrit d'ailleurs entièrement dans la
philosophie de l'indemnité pour les dommages résultant du plan, qui trouwens volledig in de filosofie van de planschade, die een
constitue une indemnité forfaitaire. forfaitaire schadevergoeding is.
[...] [...]
Plusieurs jugements et arrêts de diverses cours et de divers tribunaux Diverse vonnissen en arresten van verschillende Hoven en Rechtbanken
ont, par le passé, dit expressément que l'illégalité de l'article 1er, hebben in het verleden uitdrukkelijk gesteld dat de onwettigheid van
§ 2, de l'arrêté ne porte absolument pas atteinte à la validité de artikel 1, § 2, van het besluit absoluut niets afdoet aan de
l'article 1er, § 1er, et de l'article 2 de l'arrêté royal du 24 rechtsgeldigheid van artikel 1, § 1, en artikel 2, van het KB van 24
octobre 1978. oktober 1978.
[...] [...]
La déclaration d'inapplicabilité de l'arrêté royal du 24 octobre 1978 De buiten toepassingverklaring van het KB van 24 oktober 1978 leidt
donne également lieu à plusieurs injustices. ook tot een aantal onbillijkheden.
Les demandeurs qui ne doivent à présent subitement plus soumettre la
déclaration de succession dans laquelle ils ont par le passé évité des Eisers die nu opeens de successieaangifte niet meer hoeven voor te
droits de succession substantiels du fait d'une faible estimation sont leggen, waarin ze door een lage schatting wezenlijke successierechten
actuellement récompensés une seconde fois dans l'affaire relative aux hebben ontlopen in het verleden, worden heden in een planschadezaak
dommages résultant du plan s'ils peuvent précisément ne pas prendre en voor een tweede maal beloond, wanneer ze uitgerekend die aangifte
compte cette déclaration-là. kunnen achterwege houden.
[...] [...]
Vu l'importance financière dans le chef de la Région flamande dans les Gezien het geldelijk belang in hoofde van het Vlaams Gewest in de
dossiers pendants relatifs aux dommages résultant du plan, il est hangende planschadedossiers, is het wel van belang dat zo snel
capital qu'il soit le plus vite possible prévu expressément que les mogelijk uitdrukkelijk gelibelleerd wordt dat de wijzigingen
modifications apportées à l'article 35 du décret relatif à aangebracht in artikel 35 van het decreet betreffende de ruimtelijke
l'aménagement du territoire sont également applicables aux procédures pendantes. ordening ook van toepassing zijn op hangende procedures.
La Cour de cassation a jugé à plusieurs reprises qu'une nouvelle loi Het Hof van Cassatie heeft herhaaldelijk beslist dat een nieuwe wet
est non seulement applicable aux situations nées après son entrée en niet alleen van toepassing is op toestanden die na haar
vigueur, mais également aux effets des situations nées sous l'ancienne inwerkingtreding zijn ontstaan, maar ook op de gevolgen van de onder
loi qui apparaissent ou se poursuivent sous l'empire de la loi de vroegere wet ontstane toestanden die zich voordoen of voortduren
nouvelle, pour autant qu'il ne soit pas porté atteinte à des droits onder de gelding van de nieuwe wet, voor zover daardoor geen afbreuk
irrévocablement établis » (Doc. parl., Parlement flamand, 1998-1999, wordt gedaan aan reeds onherroepelijk vastgestelde rechten » (Parl.
n° 1214/1, pp. 13-14). St., Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1214/1, pp. 13-14).
B.10.1. La non-rétroactivité des lois est une garantie ayant pour but B.10.1. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter
de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le voorkoming van de rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de
contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le justiciable puisse prévoir, dans une mesure raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. La rétroactivité peut uniquement être justifiée lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre - comme en l'espèce - que la rétroactivité a pour but que l'issue de procédures judiciaires puisse être influencée dans un sens déterminé, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur qui porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. B.10.2. Il ressort des travaux préparatoires précités des dispositions en cause que leur adoption visait en particulier à rétablir la sécurité juridique et l'égalité entre justiciables, lesquelles, selon le législateur décrétal, auraient été compromises par l'arrêt précité de la Cour de cassation du 18 juin 1998. En effet, cet arrêt avait inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien - zoals te dezen - blijkt dat de terugwerkende kracht tot doel heeft dat de afloop van gerechtelijke procedures in een bepaalde zin kan worden beïnvloed, vereist de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang het optreden van de wetgever verantwoorden, dat ten nadele van een categorie van burgers afbreuk doet aan de aan allen geboden jurisdictionele waarborgen. B.10.2. Uit de voormelde parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde bepalingen blijkt dat de aanneming ervan inzonderheid ertoe strekte de rechtszekerheid en de gelijkheid onder de rechtzoekenden te herstellen die, volgens de decreetgever, door het voormelde arrest van het Hof van Cassatie van 18 juni 1998 in het gedrang zouden zijn gebracht. Dat arrest had immers de niet-overeenstemming vastgesteld van het koninklijk besluit van 24
constaté la non-conformité de l'arrêté royal du 24 octobre 1978 « oktober 1978 tot uitvoering van artikel 37, tweede lid, van de
portant exécution de l'article 37, alinéa 2, de la loi du 29 mars 1962 Stedenbouwwet van 29 maart 1962 met artikel 37, tweede en vierde lid,
organique de l'aménagement du territoire et de l'urbanisme » à
l'article 37, alinéas 2 et 4, de la même loi organique de l'urbanisme, repris à l'article 35 du décret coordonné. van dezelfde Stedenbouwwet, overgenomen in artikel 35 van het Coördinatiedecreet.
Le législateur décrétal a entendu, d'une part, conférer un fondement De decreetgever heeft een decretale grondslag willen geven aan
décrétal à des dispositions dont la légalité était contestée et, bepalingen waarvan de wettigheid werd betwist, en heeft daarbij
d'autre part, éviter de graves conséquences financières pour la Région bovendien ernstige financiële gevolgen voor het Vlaamse Gewest willen
flamande (Doc. parl., Parlement flamand, 1998-1999, n° 1214/1, p. 13). voorkomen (Parl. St., Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1214/1, p. 13).
B.10.3. Ces raisons sont des motifs impérieux d'intérêt général B.10.3. Die redenen zijn dwingende motieven van algemeen belang die
pouvant raisonnablement justifier l'intervention du législateur het optreden van de decreetgever om de in het geding zijnde artikelen
décrétal qui consiste à rendre les articles 42 à 45 en cause 42 tot 45 op hangende rechtsgedingen van toepassing te maken,
applicables aux litiges pendants. redelijkerwijze kunnen verantwoorden.
Les articles 42 à 46 en cause du décret du 19 décembre 1998 ne sont De in het geding zijnde artikelen 42 tot 46 van het decreet van 19
december 1998 zijn niet onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.11. In zoverre de prejudiciële vraag betrekking heeft op een
pas incompatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution. mogelijke schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in
B.11. En ce qu'elle porte sur une violation éventuelle des articles 10
et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6.1 de la Convention samenhang gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de
européenne des droits de l'homme, la question préjudicielle appelle rechten van de mens, dient zij ontkennend te worden beantwoord.
une réponse négative.
D'une part, l'article 46 en cause ne soustrait à la compétence des Enerzijds, onttrekt het in het geding zijnde artikel 46, noch op
tribunaux, ni en soi ni en raison de l'objet des dispositions zichzelf, noch wegens het onderwerp van de erbij van toepassing
déclarées applicables par cet article, un litige portant sur un droit verklaarde bepalingen, een geschil over een burgerlijk recht, zoals de
civil, comme l'action en dommages et intérêts en cause dans le litige vordering tot schadevergoeding die in het bodemgeschil aan de orde is,
soumis au juge a quo. Au contraire, l'article 36 du décret coordonné aan de bevoegdheid van de rechtbanken. Integendeel, artikel 36 van het
réserve expressément les actions en dommages et intérêts aux tribunaux Coördinatiedecreet behoudt de vorderingen tot schadevergoeding
de première instance. uitdrukkelijk aan de kennisneming van de rechtbanken van eerste aanleg
D'autre part, en ce que les appelants devant le juge a quo contestent voor. Anderzijds, in zoverre de appellanten in het bodemgeschil de
l'ingérence rétroactive du législateur décrétal dans des litiges retroactieve inmenging van de decreetgever in hangende geschillen
pendants, celle-ci est justifiée par les motifs impérieux d'intérêt betwisten, is die inmenging verantwoord door de dwingende redenen van
général énoncés en B.10.2. algemeen belang vermeld in B.10.2.
B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 42 à 46 du décret flamand du 19 décembre 1998 contenant De artikelen 42 tot 46 van het Vlaamse decreet van 19 december 1998
diverses mesures d'accompagnement du budget 1999 ne violent pas les houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1999 schenden
articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang
6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que gelezen met artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van
de mens, in zoverre artikel 46 van het voormelde decreet de artikelen
l'article 46 du décret précité déclare les articles 42 à 45 du même 42 tot 45 van hetzelfde decreet van toepassing verklaart op de
décret applicables aux actions en dommages et intérêts qui n'ont pas vorderingen tot schadevergoeding die nog niet het voorwerp hebben
encore fait l'objet d'une décision judiciaire passée en force de chose uitgemaakt van een in kracht van gewijsde gegane rechterlijke
jugée. beslissing.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 9 octobre 2014. op 9 oktober 2014.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^
Etaamb.be utilise des cookies
Etaamb.be utilise les cookies pour retenir votre préférence linguistique et pour mieux comprendre comment etaamb.be est utilisé.
ContinuerPlus de details
x