Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 116/2014 du 17 juillet 2014 Numéro du rôle : 5712 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 102 de la loi de redressement du 22 janvier 1985 contenant des dispositions sociales, posée par la Cour du trava La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 116/2014 du 17 juillet 2014 Numéro du rôle : 5712 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 102 de la loi de redressement du 22 janvier 1985 contenant des dispositions sociales, posée par la Cour du trava La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 116/2014 van 17 juli 2014 Rolnummer : 5712 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 102 van de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen, gesteld door het Arbeidshof te Gent. Het Grondw samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 116/2014 du 17 juillet 2014 Uittreksel uit arrest nr. 116/2014 van 17 juli 2014
Numéro du rôle : 5712 Rolnummer : 5712
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 102 de la In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 102 van de
loi de redressement du 22 janvier 1985 contenant des dispositions herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen, gesteld
sociales, posée par la Cour du travail de Gand. door het Arbeidshof te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 9 septembre 2013 en cause de l'Office national de Bij arrest van 9 september 2013 in zake de Rijksdienst voor
l'emploi contre Lieve Daenen, dont l'expédition est parvenue au greffe Arbeidsvoorziening tegen Lieve Daenen, waarvan de expeditie ter
de la Cour le 12 septembre 2013, la Cour du travail de Gand a posé la griffie van het Hof is ingekomen op 12 september 2013, heeft het
question préjudicielle suivante : Arbeidshof te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 102 de la loi de redressement du 22 janvier 1985 « Schendt artikel 102 van de Herstelwet van 22 januari 1985 het
viole-t-il le principe d'égalité et de non-discrimination contenu dans
les articles 10 et 11 de la Constitution, dans l'interprétation selon gelijkheids- en non discriminatiebeginsel van de artikelen 10 en 11
laquelle un travailleur occupé à temps plein auprès d'un seul van de Grondwet in de interpretatie dat aan een werknemer die voltijds
employeur a droit à des allocations (d'interruption) en cas de is tewerkgesteld bij één werkgever een recht wordt toegekend op
réduction des prestations de travail de 1/5, alors que ce même droit (onderbrekings)uitkeringen bij vermindering van arbeidsprestaties met
n'est pas octroyé au travailleur qui est occupé à temps plein en 1/5 terwijl datzelfde recht niet wordt toegekend aan een werknemer die
cumulant deux emplois à mi-temps auprès de deux employeurs et qui voltijds is tewerkgesteld door de cumulatie van twee halftijdse
réduit ses prestations de travail de 1/5 en ce sens que les betrekkingen bij twee werkgevers die zijn arbeidsprestaties vermindert
prestations de travail de ce travailleur sont simultanément réduites met 1/5 in die zin dat de arbeidsprestaties van deze werknemer bij
de 1/10 auprès de chaque employeur, pour aboutir ainsi à une elke werkgever tegelijk worden verminderd met één tiende om zo te
diminution des prestations de 1/5 ? ». komen tot een vermindering van prestaties met 1/5 ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles 10 B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de
et 11 de la Constitution, de l'article 102 de la loi de redressement artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van artikel 102 van de herstelwet
du 22 janvier 1985 contenant des dispositions sociales (ci-après : la van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen (hierna : de
loi de redressement), qui dispose : herstelwet), dat bepaalt :
« § 1. Une indemnité est accordée au travailleur qui convient avec son « § 1. Een uitkering wordt toegekend aan de werknemer die met zijn
employeur de réduire ses prestations de travail d'1/5, 1/4, 1/3 ou 1/2 werkgever overeenkomt om zijn arbeidsprestaties te verminderen met
du nombre normal d'heures de travail d'un emploi à temps plein ou qui 1/5, 1/4, 1/3 of 1/2 van het normaal aantal arbeidsuren van een
demande l'application d'une convention collective de travail prévoyant voltijdse betrekking, ofwel de toepassing vraagt van een collectieve
un régime semblable ou qui fait appel aux dispositions de l'article arbeidsovereenkomst die in een dergelijke regeling voorziet, ofwel een
102bis. beroep doet op de bepalingen van artikel 102bis.
Le Roi détermine, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, le De Koning bepaalt bij in Ministerraad overlegd besluit het bedrag van
montant de l'allocation ainsi que les conditions particulières et les de uitkering, alsmede de nadere voorwaarden en regelen tot toekenning
modalités d'octroi de cette allocation. van deze uitkering.
§ 2. La convention visée au § 1er est constatée par écrit, § 2. De bij § 1 bedoelde overeenkomst wordt schriftelijk vastgesteld
conformément aux dispositions de l'article 11bis de la loi du 3 overeenkomstig de bepalingen van artikel 11bis van de wet van 3 juli
juillet 1978 ». 1978 ».
B.2. L'article 102 de la loi de redressement permet d'accorder une B.2. Artikel 102 van de herstelwet maakt het mogelijk een uitkering
indemnité d'interruption de carrière au travailleur qui réduit ses voor loopbaanonderbreking toe te kennen aan de werknemer die zijn
prestations de travail. arbeidsprestaties vermindert.
L'article 105 de la loi de redressement donne au Roi la possibilité Artikel 105 van de herstelwet biedt de Koning de mogelijkheid om,
d'accorder, sous certaines conditions, un droit à l'interruption de la onder bepaalde voorwaarden, een recht op onderbreking van de
carrière professionnelle ou une réduction des prestations de travail. beroepsloopbaan of een vermindering van de arbeidsprestaties toe te kennen.
B.3.1. L'article 102 de la loi de redressement fait partie, comme les B.3.1. Artikel 102 van de herstelwet behoort met de artikelen 99 tot
articles 99 à 107 de cette loi, des dispositions qui organisent un 107 van die wet tot de bepalingen die een systeem van onderbreking van
système d'interruption de la carrière professionnelle, afin d'« de beroepsloopbaan organiseren teneinde « de flexibiliteit in de
améliorer la flexibilité dans l'organisation du travail » (Doc. parl., arbeidsorganisatie te verbeteren » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr.
Sénat, 1984-1985, n° 757/1, p. 2). 757/1, p. 2).
Ces dispositions entendent ainsi « contribuer à la répartition du Die bepalingen willen aldus « bijdragen tot een herverdeling van de
travail disponible » (ibid., p. 36). beschikbare arbeid » (ibid., p. 36).
B.3.2. En ce qui concerne les dispositions relatives à l'interruption B.3.2. Wat de bepalingen in verband met de loopbaanonderbreking
de carrière, le ministre a précisé : betreft, lichtte de minister in zijn uiteenzetting toe :
« Les dispositions de la présente section ont une double intention. « De bepalingen van deze afdeling hebben een dubbele bedoeling.
D'une part, on part de l'idée qu'il faut donner au travailleur
individuel la possibilité de répondre de manière plus souple à ses Enerzijds wordt uitgegaan van de idee dat men aan de individuele
aspirations et besoins personnels, au cours de sa carrière werknemer de mogelijkheid moet geven, tijdens zijn loopbaan, soepeler
professionnelle. Ceux-ci peuvent avoir un caractère familial, tel que in te spelen op persoonlijke aspiraties en noodwendigheden. Deze
l'accueil des enfants après la naissance ou en cas d'adoption, kunnen van familiale aard zijn, zoals bv de opvang van kinderen na de
l'assistance prêtée à la famille ou aux amis en cas de maladie ou de geboorte of bij adoptie, het bijstaan van familie of vrienden bij
décès, ou un caractère personnel tel que le recyclage, les voyages, ziekte of overlijden of van persoonlijke aard, zoals bv. bijscholing,
e.a. reizen, e.a.
Actuellement, cette forme de flexibilité personnelle fait défaut. Et Actueel ontbreekt immers deze vorm van persoonlijke flexibiliteit.
l'on doit se résoudre à prendre un 'congé sans solde', ce qui implique Ofwel is men aangewezen op het nemen van 'verlof zonder wedde' wat het
la perte de toute sécurité sociale, ou à renoncer à son emploi. wegvallen impliceert van alle sociale zekerheid ofwel dient men een
dienstbetrekking op te geven.
C'est pourquoi un cadre légal est constitué, au sein duquel les Vandaar dat een wettelijk stramien opgebouwd wordt waarbinnen
employeurs et les travailleurs peuvent négocier l'interruption ou werkgevers en werknemers afspraken kunnen maken betreffende de
l'aménagement de la carrière professionnelle. onderbreking of de herschikking van de beroepsloopbaan.
[...] Etant donné que d'autre part, ces mesures se situent dans le contexte d'une politique de redistribution du travail disponible, l'octroi d'un revenu de remplacement est subordonné au remplacement par un chômeur indemnisé. De la sorte, sur base de conventions individuelles ou collectives entre les employeurs et les travailleurs, des formules, telles que le congé parental, le congé de formation, les postes de travail à temps partagé, les emplois créés par les sorties progressives précédant la fin de carrière, peuvent se réaliser dans le secteur privé et peuvent être développées davantage dans le secteur public » (Doc. parl., [...] Aangezien anderzijds deze maatregelen kaderen in een politiek van herverdeling van de beschikbare arbeid, wordt het toekennen van het vervangingsinkomen afhankelijk gesteld van de vervanging door een uitkeringsgerechtigde werkloze. Zodoende kunnen op basis van individuele of collectieve afspraken tussen werkgevers en werknemers formules als, ouderschapsverlof, vormingsverlof, 'jobsharing' of uitloopbanen realiteit worden in de particuliere sector en verder ontwikkeld worden in de publieke sector
Chambre, 1984-1985, n° 1075/21, p. 172). » (Parl. St., Kamer, 1984-1985, nr. 1075/21, p. 172).
B.4. La juridiction a quo demande si l'article 102 de la loi de B.4. Het verwijzende rechtscollege vraagt of artikel 102 van de
redressement est discriminatoire dans l'interprétation selon laquelle herstelwet discriminerend is in de interpretatie dat een werknemer die
un travailleur occupé à temps plein auprès d'un seul employeur a droit voltijds is tewerkgesteld bij één werkgever recht heeft op een
à des allocations (d'interruption) en cas de réduction des prestations
de travail d'un cinquième, alors que cette même allocation n'est pas uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties met een vijfde,
octroyée au travailleur qui est occupé à temps plein en cumulant deux terwijl die uitkering niet wordt toegekend aan een werknemer die
emplois à mi-temps auprès de deux employeurs et qui réduit voltijds is tewerkgesteld door de cumulatie van twee halftijdse
simultanément ses prestations de travail, chez chaque employeur, d'un betrekkingen bij twee werkgevers en die zijn arbeidsprestaties bij
dixième d'un emploi à temps plein, le tout équivalant à un cinquième elke werkgever tegelijk vermindert met een tiende van een voltijdse
d'un emploi à temps plein. betrekking, samen een vijfde van een voltijdse betrekking.
B.5. Il ressort des termes mêmes de l'article 102 de la loi de B.5. Uit de bewoordingen zelf van artikel 102 van de herstelwet vloeit
redressement que la réduction des prestations de travail et voort dat de vermindering van de arbeidsprestaties en de uitkering
l'indemnité pour interruption de carrière accordée au travailleur qui voor loopbaanonderbreking die wordt toegekend aan de werknemer die
réduit ses prestations de travail à temps partiel étaient conçues à zijn arbeidsprestaties deeltijds vermindert, enkel werden opgevat ten
l'égard du seul travailleur occupé à temps plein auprès d'un seul aanzien van de werknemer die voltijds is tewerkgesteld bij één
employeur. werkgever.
B.6. L'affaire soumise à la juridiction a quo concerne l'indemnité B.6. De zaak voor het verwijzende rechtscollege heeft betrekking op de
pour réduction des prestations de travail d'une personne qui cumule un emploi à mi-temps dans un centre public d'action sociale (CPAS) d'une commune avec un emploi à mi-temps auprès du CPAS d'une autre commune. Les employeurs respectifs n'ont émis aucune objection au fait que l'intéressée réduise ses prestations de travail chez chacun d'eux, mais l'Office national de l'emploi (ONEm) considère que cette personne n'a plus droit, à partir de 2010, à une indemnité pour réduction des prestations de travail. B.7.1. Le Conseil des ministres fait tout d'abord valoir que la question préjudicielle n'appelle aucune réponse, étant donné que uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties van een persoon die een halftijdse betrekking bij een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW) in een gemeente cumuleert met een halftijdse betrekking bij een OCMW in een andere gemeente. De respectieve werkgevers hebben er geen bezwaar tegen dat de betrokkene bij elk van hen haar arbeidsprestaties vermindert, maar de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) is van mening dat die persoon vanaf 2010 geen recht meer heeft op een uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties. B.7.1. De Ministerraad voert allereerst aan dat de prejudiciële vraag
l'intéressée est occupée par des administrations locales, de sorte geen antwoord behoeft, nu de betrokkene is tewerkgesteld bij lokale
qu'il estime que ce n'est pas l'article 102 de la loi de redressement overheden, zodat volgens hem niet artikel 102 van de herstelwet van
qui s'applique mais son article 99, alinéa 8. toepassing is, maar artikel 99, achtste lid, ervan.
B.7.2. L'article 99 de la loi de redressement dispose : B.7.2. Artikel 99 van de herstelwet bepaalt :
« Les dispositions de la présente section sont applicables aux « De bepalingen van deze afdeling zijn van toepassing op de werknemers
travailleurs et aux employeurs. en de werkgevers.
Pour l'application de ces dispositions sont assimilées : Voor de toepassing van deze bepalingen worden gelijkgesteld met :
1° aux travailleurs : les personnes qui, autrement qu'en vertu d'un 1° werknemers : de personen die anders dan krachtens een
contrat de travail, fournissent contre rémunération des prestations de arbeidsovereenkomst tegen loon arbeid verrichten onder het gezag van
travail sous l'autorité d'une autre personne, à l'exception des een andere persoon, met uitzondering van de leerlingen;
apprentis; 2° aux employeurs : les personnes qui occupent les personnes visées au 2° werkgevers : de personen die de onder 1° genoemde personen
1°. tewerkstellen.
[...] [...]
Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, étendre le De Koning kan, bij in Ministerraad overlegd besluit, de regeling
régime de l'interruption de la carrière professionnelle ou instituer betreffende de onderbreking van de beroepsloopbaan uitbreiden of een
un régime analogue applicable : gelijkaardige regeling invoeren die van toepassing is op :
1° aux membres du personnel des établissements d'enseignement de 1° de personeelsleden van de Rijksonderwijsinrichtingen, de
l'Etat, des centres psycho-médico-sociaux de l'Etat et des centres de psycho-medisch-sociale centra van de Staat en van de
formation de l'Etat; Rijksvormingscentra;
2° aux membres du personnel subventionné des établissements 2° de gesubsidieerde personeelsleden van de door de Staat
d'enseignement et des centres psycho-médico-sociaux subventionnés par l'Etat; gesubsidieerde onderwijsinrichtingen en psycho-medisch-sociale centra;
3° aux membres du personnel des autres services de l'Etat, à 3° de personeelsleden van de andere diensten van de Staat, met
l'exception toutefois des membres du personnel des forces armées et uitzondering evenwel, van de personeelsleden van de krijgsmacht, en
des magistrats de l'ordre judiciaire, de la Cour constitutionnelle, du van de magistraten van de rechterlijke orde, van het Grondwettelijk
Conseil d'Etat et de la Cour des comptes. Hof, van de Raad van State en van het Rekenhof.
Sans préjudice des alinéas suivants, les provinces, les communes, les Onverminderd de hiernavolgende leden worden de provincies, de
agglomérations et fédérations de communes ainsi que les établissements gemeenten, de agglomeraties en federaties van gemeenten, evenals de
publics et associations de droit public qui en dépendent sont openbare inrichtingen en de publiekrechtelijke verenigingen die ervan
autorisés à appliquer à leur personnel autre que celui visé à l'alinéa afhangen, gemachtigd op hun personeel anders dan bedoeld in het vijfde
5 le régime de l'interruption de la carrière fixé en application des lid, de regeling inzake loopbaanonderbreking toe te passen die is
articles 100, 100bis, 102 et 102bis de cette loi. vastgesteld met toepassing van de artikelen 100, 100bis, 102 en 102bis
Les membres du personnel statutaire et contractuel des provinces et van deze wet. De statutaire en contractuele personeelsleden van de provincies en de
des communes ont droit à l'interruption de la carrière professionnelle gemeenten hebben recht op een onderbreking van de beroepsloopbaan voor
pour autant qu'ils répondent aux conditions et aux modalités fixées en zover zij voldoen aan de voorwaarden en modaliteiten vastgesteld met
application de l'article 100, alinéa 3. toepassing van artikel 100, derde lid.
Les membres du personnel visés à l'alinéa précédent ont également De personeelsleden bedoeld in het vorig lid hebben eveneens recht op
droit à la réduction de leurs prestations de travail à temps plein een vermindering van hun voltijdse arbeidsprestaties met één vijfde of
d'un cinquième ou de la moitié pour autant qu'ils répondent aux de helft voor zover zij voldoen aan de voorwaarden en modaliteiten
conditions et aux modalités fixées en application de l'article 102, § 1er, alinéa 2. vastgesteld met toepassing van artikel 102, § 1, tweede lid.
[...] ». [...] ».
B.7.3. L'article 99, alinéa 8, de la loi de redressement ouvre certes B.7.3. Artikel 99, achtste lid, van de herstelwet opent weliswaar het
le droit à la réduction des prestations de travail pour le personnel
des administrations locales, mais il n'établit pas lui-même de recht op vermindering van de arbeidsprestaties voor het personeel van
conditions ou de modalités concernant le droit à une indemnité pour lokale overheden, maar stelt zelf geen voorwaarden en modaliteiten
réduction des prestations de travail. Il renvoie pour ce faire à vast voor het recht op een uitkering voor vermindering van
l'article 102, § 1er, alinéa 2, de la même loi, lequel habilite le Roi arbeidsprestaties. Het verwijst daarvoor naar artikel 102, § 1, tweede
à déterminer le montant de l'allocation pour réduction des prestations lid, ervan, dat de Koning machtigt het bedrag te bepalen van de
de travail visée au premier alinéa, ainsi que les conditions uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties bedoeld in het
particulières et les modalités d'octroi de cette allocation. eerste lid, alsmede de nadere voorwaarden en regelen voor de
Par conséquent, il s'avère aussi pour le personnel des administrations toekenning ervan. Derhalve is ook voor het personeel van lokale overheden het in de
locales que la différence de traitement soulevée dans la question prejudiciële vraag opgeworpen verschil in behandeling uiteindelijk
préjudicielle trouve en définitive sa source dans l'article 102 de la vervat in artikel 102 van de herstelwet, bepaling die het verwijzende
loi de redressement, disposition que la juridiction a quo estime
applicable en l'espèce.
B.8.1. Le Conseil des ministres fait valoir que la question rechtscollege te dezen van toepassing acht.
préjudicielle n'appelle pas de réponse parce que la différence de B.8.1. De Ministerraad voert ook aan dat de prejudiciële vraag geen
traitement ne découle pas, selon lui, de l'article 102 de la loi de antwoord behoeft omdat het verschil in behandeling volgens hem niet
redressement, mais de l'article 7 de l'arrêté royal du 2 janvier 1991 voortvloeit uit artikel 102 van de herstelwet, maar uit artikel 7 van
relatif à l'octroi d'allocations d'interruption.
L'article 7, § 1er, de l'arrêté royal du 2 janvier 1991 précité het koninklijk besluit van 2 januari 1991 betreffende de toekenning
van onderbrekingsuitkeringen.
Artikel 7, § 1, van het voormelde koninklijk besluit van 2 januari
dispose : 1991 bepaalt :
« Les travailleurs occupés dans un régime de travail à temps plein « De werknemers tewerkgesteld in een voltijdse arbeidsregeling die, in
qui, en application de l'article 102 de la loi du 22 janvier 1985 toepassing van artikel 102 van voormelde wet van 22 januari 1985, hun
précitée, réduisent leurs prestations de travail d'un cinquième, d'un arbeidsprestaties verminderen met een vijfde, een vierde, een derde of
quart, d'un tiers ou de la moitié ont droit à des allocations de helft zijn gerechtigd op onderbrekingsuitkeringen, op voorwaarde
d'interruption, à condition : dat :
1° que la durée prévue de la réduction des prestations de travail soit 1° de voorziene duur van de vermindering van de arbeidsprestaties
de trois mois au moins; tenminste drie maanden bedraagt;
2° qu'ils introduisent une demande d'allocations selon les conditions 2° dat zij een aanvraag tot onderbrekingsuitkeringen indienen volgens
et modalités fixées par le présent arrêté, dans laquelle l'employeur de voorwaarden en modaliteiten bepaald in dit besluit in dewelke de
s'engage à les remplacer selon les dispositions fixées au § 2 ». werknemer er zich toe verbindt hen te vervangen volgens de regels
B.8.2. La différence de traitement découle effectivement de l'article bepaald in § 2. B.8.2. Het verschil in behandeling vloeit wel degelijk voort uit
102 de la loi de redressement, dès lors que le législateur a prévu un droit à la réduction des prestations de travail accompagné d'une indemnité uniquement pour les travailleurs qui sont occupés à temps plein auprès d'un seul employeur. B.9. La Cour doit examiner s'il existe une discrimination entre les travailleurs occupés à temps plein, en ce que certains, qui sont occupés par un seul employeur, ont droit à une indemnité en raison de la réduction de leurs prestations de travail d'un cinquième, tandis que les autres, du fait qu'ils sont occupés à mi-temps par deux employeurs, n'ont pas droit à une indemnité pour réduction de leurs prestations de travail d'un cinquième chez chacun d'eux. artikel 102 van de herstelwet, nu blijkt dat de wetgever enkel heeft voorzien in een recht op vermindering van arbeidsprestaties met een uitkering voor werknemers die voltijds bij eenzelfde werkgever zijn tewerkgesteld. B.9. Het Hof dient te onderzoeken of er een discriminatie is tussen voltijds tewerkgestelde werknemers, doordat de enen, die tewerkgesteld zijn bij één werkgever, recht hebben op een uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties met één vijfde, terwijl de anderen, doordat zij halftijds tewerkgesteld zijn bij twee werkgevers, geen recht hebben op een uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties met telkens één vijfde bij elk van hen beiden.
B.10.1. Le Conseil des ministres fait valoir à titre principal que la B.10.1. De Ministerraad voert in hoofdorde aan dat de situatie van een
situation d'un travailleur ayant un contrat de travail à temps plein werknemer met een voltijdse arbeidsovereenkomst en de situatie van een
et celle d'un travailleur ayant un contrat de travail à temps partiel werknemer met een deeltijdse arbeidsovereenkomst niet vergelijkbaar
ne sont pas comparables en ce qui concerne la réduction de leurs zijn wat de vermindering van hun arbeidsprestaties betreft.
prestations de travail. B.10.2. Wat betreft de duur van de arbeidstijd en de eventuele
B.10.2. En ce qui concerne la durée du temps de travail et l'indemnité uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties bevinden voltijds
éventuelle allouée en raison de la réduction des prestations de tewerkgestelde werknemers bij één enkele werkgever en voltijds
travail, les travailleurs occupés à temps plein auprès d'un seul
employeur et les travailleurs occupés à temps plein en raison d'un tewerkgestelde werknemers om reden van cumulatie van twee halftijdse
cumul de deux emplois à mi-temps auprès de deux employeurs sont betrekkingen bij twee werkgevers zich wel degelijk in een
effectivement dans une situation comparable. vergelijkbare situatie.
B.11. La Cour tient également compte, dans son examen, de l'article 4 B.11. Het Hof houdt bij zijn toetsing ook rekening met artikel 4 van
de la loi du 5 mars 2002 relative au principe de non-discrimination en de wet van 5 maart 2002 betreffende het beginsel van non-discriminatie
faveur des travailleurs à temps partiel, qui dispose : ten gunste van deeltijdwerkers, dat bepaalt :
« Pour ce qui concerne les conditions d'emploi, les travailleurs à temps partiel ne sont pas traités d'une manière moins favorable que les travailleurs à temps plein se trouvant dans une situation comparable au seul motif qu'ils travaillent à temps partiel, à moins qu'un traitement différent soit justifié par des raisons objectives. Lorsque c'est approprié, leurs droits peuvent être déterminés en proportion de la durée de leur travail. Lorsque des raisons objectives le justifient, l'accès à des conditions d'emploi particulières peut être subordonné à une période d'ancienneté, une durée du travail ou des conditions de salaire ». Cette disposition tend à mettre en oeuvre la Directive 97/81/CE du « Met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden worden deeltijdse werknemers niet minder gunstig behandeld dan voltijdse werknemers in een vergelijkbare situatie louter op grond van het feit dat zij in deeltijd werkzaam zijn, tenzij het verschil in behandeling om objectieve redenen gerechtvaardigd is. Wanneer zulks passend is, kunnen hun rechten worden vastgesteld in verhouding tot hun arbeidsduur. Indien zulks om objectieve redenen gerechtvaardigd is, kan de toegang tot bepaalde arbeidsvoorwaarden afhankelijk worden gesteld van een bepaalde diensttijd, arbeidsduur of beloning ». Die bepaling strekt ertoe de Richtlijn 97/81/EG van de Raad van 15
Conseil du 15 décembre 1997 concernant l'accord-cadre sur le travail à december 1997 betreffende de door de Unice, het CEEP en het EVV
temps partiel conclu par l'UNICE, le CEEP et la CES, dont la clause 4 gesloten raamovereenkomst inzake deeltijdarbeid, waarvan clausule 4
établit un principe de non-discrimination. een beginsel van non-discriminatie vaststelt, ten uitvoer te leggen.
B.12. Le législateur a pu raisonnablement considérer que l'objectif de B.12. De wetgever heeft redelijkerwijs kunnen aannemen dat de met de
la disposition en cause, consistant à offrir au travailleur la in het geding zijnde bepaling beoogde doelstelling de werknemer de
possibilité de réduire ses prestations de travail, tout en mogelijkheid te bieden zijn arbeidsprestaties te verminderen, en hem
l'encourageant au moyen d'une indemnité, afin de « répondre de manière met een uitkering aan te moedigen om « soepeler in te spelen op
plus souple à ses aspirations et besoins personnels » (Doc. parl., persoonlijke aspiraties en noodwendigheden » (Parl. St., Kamer,
Chambre, 1984-1985, n° 1075/21, p. 172), devait davantage être poursuivi pour les travailleurs occupés à temps plein que pour les travailleurs occupés à temps partiel, étant donné que ces derniers peuvent, dans une certaine mesure, être présumés avoir déjà la possibilité de travailler de manière plus flexible. B.13. Dès lors qu'en poursuivant l'objectif légitime précité, le législateur a pu, en particulier, viser le travailleur occupé à temps plein, il n'existe toutefois pas de justification raisonnable au fait de ne prévoir une indemnité pour la réduction des prestations de travail d'un cinquième que pour un travailleur occupé à temps plein chez un seul employeur, mais non pour les travailleurs qui sont eux aussi occupés à temps plein, pour la simple raison qu'ils cumulent deux emplois à temps partiel. B.14. Le principe d'égalité commande que, dès lors que le travailleur qui est occupé à temps plein chez un seul employeur a droit à une indemnité pour la réduction des prestations de travail lorsqu'il réduit ses prestations d'un cinquième, le travailleur qui est occupé à temps plein chez deux employeurs en cumulant deux emplois à mi-temps, ait droit aussi, - certes au prorata seulement - à une indemnité pour réduction des prestations de travail lorsqu'il réduit, comme en 1984-1985, nr. 1075/21, p. 172), veeleer diende te worden nagestreefd ten aanzien van voltijds tewerkgestelde werknemers dan ten aanzien van deeltijds tewerkgestelde werknemers, aangezien deze laatsten tot op zekere hoogte geacht kunnen worden reeds meer flexibel te kunnen werken. B.13. Nu de wetgever met de voormelde legitieme doelstelling in het bijzonder oog heeft kunnen hebben voor de voltijds tewerkgestelde werknemer, is er evenwel geen redelijke verantwoording om enkel te voorzien in een uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties met 1/5 voor een werknemer die voltijds bij één werkgever is tewerkgesteld, maar niet voor de werknemers die evenzeer voltijds zijn tewerkgesteld, om de enkele reden dat zij twee halftijdse betrekkingen cumuleren. B.14. Het gelijkheidsbeginsel gebiedt dat, nu de werknemer die voltijds bij één werkgever is tewerkgesteld recht heeft op een uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties wanneer hij zijn prestaties vermindert, ook de werknemer die voltijds bij twee werkgevers is tewerkgesteld door een cumulatie van twee halftijdse betrekkingen, - weliswaar enkel pro rata - recht heeft op een uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties wanneer hij bij elk
l'espèce, ses prestations de travail à mi-temps d'un cinquième chez van hen zijn halftijdse arbeidsprestaties vermindert met één vijfde,
chacun d'eux. zoals te dezen.
Ainsi, cette indemnité allouée au travailleur qui cumule deux emplois Aldus zal die uitkering voor de werknemer die twee dergelijke
à mi-temps de ce type ne sera jamais supérieure à ce qu'il percevrait halftijdse betrekkingen cumuleert, nooit hoger zijn dan wanneer hij
s'il avait été employé à temps plein chez un seul employeur; l'égalité voltijds zou zijn tewerkgesteld bij één enkele werkgever; de
entre les employeurs reste maintenue dans la mesure où chaque gelijkheid onder de werkgevers blijft gehandhaafd in zoverre elke
employeur ne doit supporter une réduction des prestations de travail werkgever een vermindering van arbeidsprestaties enkel moet gedogen in
qu'en proportion de ce qu'a voulu le législateur. een verhouding die de wetgever heeft gewild.
B.15. L'article 102 de la loi de redressement n'est pas compatible B.15. Artikel 102 van de herstelwet is niet bestaanbaar met de
avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il n'octroie artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het geen recht op een
pas de droit à une indemnité pour réduction des prestations de travail uitkering voor vermindering van arbeidsprestaties met elk een vijfde
d'un cinquième à chaque fois aux travailleurs qui sont occupés à temps toekent aan werknemers die voltijds zijn tewerkgesteld door de
plein en cumulant deux emplois à mi-temps chez deux employeurs. cumulatie van twee halftijdse betrekkingen bij twee werkgevers.
B.16. La question préjudicielle appelle une réponse positive. B.16. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
B.17. Dès lors que le constat de la lacune qui a été fait en B.15 est B.17. Aangezien de in B.15 gedane vaststelling van de lacune is
exprimé en des termes suffisamment précis et complets, qui permettent uitgedrukt in voldoende nauwkeurige en volledige bewoordingen die
l'application de la disposition en cause dans le respect des normes de toelaten de in het geding zijnde bepaling toe te passen met
référence sur la base desquelles la Cour exerce son contrôle, il inachtneming van de referentienormen op grond waarvan het Hof zijn
appartient au juge a quo de mettre fin à la violation de ces normes. toetsingsbevoegdheid uitoefent, staat het aan de verwijzende rechter
een einde te maken aan de schending van die normen.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
En ce qu'il n'octroie pas le droit à une indemnité pour réduction des In zoverre het het recht op een uitkering voor vermindering van
prestations de travail d'un cinquième pour chaque emploi aux arbeidsprestaties met elk een vijfde niet toekent aan werknemers die
travailleurs occupés à temps plein en cumulant deux emplois à mi-temps voltijds zijn tewerkgesteld door de cumulatie van twee halftijdse
chez deux employeurs, l'article 102 de la loi de redressement du 22 betrekkingen bij twee werkgevers, schendt artikel 102 van de
janvier 1985 contenant des dispositions sociales viole les articles 10 herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale bepalingen de
et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof,
la Cour constitutionnelle, le 17 juillet 2014. op 17 juli 2014.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
A. Alen A. Alen
^