Extrait de l'arrêt n° 89/2014 du 12 juin 2014 Numéro du rôle : 5636 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 324ter, § 1 er , du Code pénal, posée par la chambre des mises en accusation de la Cour d'appel de Gan La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) | Uittreksel uit arrest nr. 89/2014 van 12 juni 2014 Rolnummer : 5636 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 324ter, § 1, van het Strafwetboek, gesteld door de kamer van inbeschuldigingstelling van het Hof van Beroep te Gent. |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 89/2014 du 12 juin 2014 | Uittreksel uit arrest nr. 89/2014 van 12 juni 2014 |
Numéro du rôle : 5636 | Rolnummer : 5636 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 324ter, § 1er, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 324ter, § 1, van |
du Code pénal, posée par la chambre des mises en accusation de la Cour | het Strafwetboek, gesteld door de kamer van inbeschuldigingstelling |
d'appel de Gand. | van het Hof van Beroep te Gent. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De | samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de |
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du greffier F. | Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door de |
Meersschaut, présidée par le président A. Alen, | griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par arrêt du 30 avril 2013 en cause du ministère public contre D.T.W. | Bij arrest van 30 april 2013 in zake het openbaar ministerie tegen |
M., avec Y. D.L. et A.C. comme parties civiles, dont l'expédition est | D.T.W. M., met als burgerlijke partijen Y. D.L. en A.C., waarvan de |
parvenue au greffe de la Cour le 13 mai 2013, la chambre des mises en | expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 13 mei 2013, heeft |
accusation de la Cour d'appel de Gand a posé la question préjudicielle | de kamer van inbeschuldigingstelling van het Hof van Beroep te Gent de |
suivante : | volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 324ter, § 1er, du Code pénal viole-t-il le principe | « Schendt artikel 324ter, § 1, Strafwetboek het gelijkheidsbeginsel |
d'égalité inscrit aux articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il | verankerd in artikel 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het bepaalt |
dat iedere persoon die wetens en willens betrokken is bij een | |
dispose que lorsqu'une organisation criminelle utilise l'intimidation, | criminele organisatie, wanneer deze criminele organisatie gebruikmaakt |
la menace, la violence, des manoeuvres frauduleuses ou la corruption | van intimidatie, bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie, |
ou recourt à des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou | of commerciële of andere structuren aanwendt om het plegen van de |
faciliter la réalisation des infractions, toute personne qui, | misdrijven te verbergen of te vergemakkelijken, wordt gestraft met een |
sciemment et volontairement, en fait partie est punie d'un | gevangenisstraf van een jaar tot drie jaar en met een geldboete van |
emprisonnement d'un an à trois ans et d'une amende de cent euros à | honderd euro tot vijfduizend euro of met een van die straffen alleen, |
cinq mille euros ou d'une de ces peines seulement, même si elle n'a | ook al heeft hij niet de bedoeling een misdrijf in het raam van die |
pas l'intention de commettre une infraction dans le cadre de cette | organisatie te plegen of daaraan deel te nemen op één van de in de |
organisation ni de s'y associer d'une des manières prévues par les | artikelen 66 tot 69 Strafwetboek bedoelde wijzen, terwijl dergelijke |
articles 66 à 69, alors que ni les articles 139 à 141ter du Code | vorm van betrokkenheid niet strafbaar wordt gesteld in de artikelen |
pénal, ni les articles 322 à 324 du même Code ne rendent punissable | 139 tot 141ter Strafwetboek, noch in de artikelen 322 tot 324 |
une telle forme d'implication ? ». | Strafwetboek ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1. La juridiction a quo demande si l'article 324ter, § 1er, du Code | B.1. Het verwijzende rechtscollege vraagt of artikel 324ter, § 1, van |
pénal viole les articles 10 et 11 de la Constitution dans la mesure où | het Strafwetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in |
il dispose que toute personne qui, sciemment et volontairement, fait | zoverre het bepaalt dat iedere persoon die wetens en willens is |
partie d'une organisation criminelle est punie de peines | betrokken bij een criminele organisatie wordt gestraft met |
correctionnelles, même si elle n'a pas l'intention de commettre une | correctionele straffen, ook al heeft hij niet de bedoeling een |
infraction dans le cadre de cette organisation ni de s'y associer | misdrijf in het raam van die organisatie te plegen of daaraan deel te |
d'une des manières prévues par les articles 66 à 69 du Code pénal, | nemen op één van de in de artikelen 66 tot 69 van het Strafwetboek |
bedoelde wijzen, terwijl een dergelijke vorm van betrokkenheid niet | |
alors que ni les articles 139 à 141ter du Code pénal (organisations | strafbaar wordt gesteld in de artikelen 139 tot 141ter van het |
terroristes), ni les articles 322 à 324 du même Code (association de | Strafwetboek (terroristische organisaties), noch in de artikelen 322 |
malfaiteurs) ne rendent punissable une telle forme d'implication. | tot 324 van het Strafwetboek (bendevorming). |
B.2.1. L'article 324ter, § 1er, qui figure depuis la loi du 10 janvier | B.2.1. Artikel 324ter, § 1, dat bij de wet van 10 januari 1999 is |
1999 dans le chapitre I (« De l'association formée dans le but | opgenomen in hoofdstuk I (« Vereniging met het oogmerk om een aanslag |
d'attenter aux personnes ou aux propriétés et de l'organisation | te plegen op personen of op eigendommen en criminele organisatie ») |
criminelle ») du titre VI (« Des crimes et des délits contre la | van titel VI (« Misdaden en wanbedrijven tegen de openbare veiligheid |
sécurité publique ») du livre II (« Des infractions et de leur | ») van Boek II (« De misdrijven en hun bestraffing in het bijzonder ») |
répression en particulier ») du Code pénal, dispose, après avoir été | van het Strafwetboek, vervangen bij de wet van 10 augustus 2005, |
remplacé par la loi du 10 août 2005 : | bepaalt : |
« Lorsque l'organisation criminelle utilise l'intimidation, la menace, | « Wanneer de criminele organisatie gebruik maakt van intimidatie, |
la violence, des manoeuvres frauduleuses ou la corruption ou recourt à | bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie, of commerciële |
des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou faciliter la | of andere structuren aanwendt om het plegen van de misdrijven te |
réalisation des infractions, toute personne qui, sciemment et | verbergen of te vergemakkelijken, wordt iedere persoon die wetens en |
volontairement, en fait partie, est punie d'un emprisonnement d'un an | willens daarbij betrokken is, gestraft met gevangenisstraf van een |
à trois ans et d'une amende de cent euros à cinq mille euros ou d'une | jaar tot drie jaar en met geldboete van honderd euro tot vijfduizend |
de ces peines seulement, même si elle n'a pas l'intention de commettre | euro of met een van die straffen alleen, ook al heeft hij niet de |
une infraction dans le cadre de cette organisation ni de s'y associer | bedoeling een misdrijf in het raam van die organisatie te plegen of |
d'une des manières prévues par les articles 66 à 69 ». | daaraan deel te nemen op één van de in de artikelen 66 tot 69 bedoelde |
B.2.2. Il ressort de la motivation de la décision de renvoi que la | wijzen ». B.2.2. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing blijkt dat aan |
Cour est interrogée sur l'article 324ter, § 1er, tel qu'il a été | het Hof een vraag wordt gesteld over artikel 324ter, § 1, zoals |
modifié par la loi du 10 août 2005. | gewijzigd bij de wet van 10 augustus 2005. |
B.2.3. Par ses arrêts nos 92/2005 du 11 mai 2005 et 116/2005 du 30 | B.2.3. Over het oorspronkelijke artikel 324ter, § 1, van het |
juin 2005, la Cour a jugé, au sujet de l'article 324ter, § 1er, | Strafwetboek heeft het Hof bij zijn arresten nrs. 92/2005 van 11 mei |
originaire, du Code pénal, « que l'infraction d'appartenance à une | 2005 en 116/2005 van 30 juni 2005 geoordeeld « dat het misdrijf van ' |
organisation criminelle est suffisamment précise pour permettre à | deel uitmaken ' van een criminele organisatie voldoende precies is om |
toute personne d'en connaître l'élément matériel et l'élément moral » | eenieder in staat te stellen het materiële en het morele bestanddeel |
et que cette disposition ne violait dès lors pas le principe de | ervan te kennen » en dat die bepaling derhalve het wettigheidsbeginsel |
légalité en matière pénale, garanti par les articles 12 et 14 de la | in strafzaken gewaarborgd bij de artikelen 12 en 14 van de Grondwet |
Constitution. | niet schond. |
Dans son arrêt de renvoi, la chambre des mises en accusation estime | Bij zijn verwijzingsarrest oordeelt de kamer van |
que la notion de « betrokken zijn » (en français, « faire partie ») | inbeschuldigingstelling dat de notie « betrokken zijn » in het huidige |
utilisée dans l'actuel article 324ter, § 1er, du Code pénal « revêt la | artikel 324ter, § 1, van het Strafwetboek « dezelfde lading dekt » als |
même portée » que la notion de « deel uitmaken » (en français, « faire | de notie « deel uitmaken » van een criminele organisatie in het |
partie ») d'une organisation criminelle figurant à l'article 324ter, § | oorspronkelijke artikel 324ter, § 1, van het Strafwetboek. |
1er, originaire, du Code pénal. | |
C'est dans cette interprétation que la Cour répond à la question | Het is in die interpretatie dat het Hof antwoordt op de prejudiciële |
préjudicielle. | vraag. |
B.3.1. La Cour est invitée à comparer l'incrimination de l'article | B.3.1. Het Hof wordt gevraagd de strafbaarstelling van artikel 324ter, |
324ter, § 1er, du Code pénal avec l'absence d'incrimination similaire | § 1, van het Strafwetboek te vergelijken met de ontstentenis van een |
dans les articles 139 à 141ter du Code pénal, d'une part, et dans les | soortgelijke strafbaarstelling in, enerzijds, de artikelen 139 tot |
articles 322 à 324 du Code pénal, d'autre part. | 141ter van het Strafwetboek, en, anderzijds, de artikelen 322 tot 324 |
van het Strafwetboek. | |
B.3.2. Les articles 139 et suivants du Code pénal, insérés par la loi | B.3.2. De artikelen 139 en volgende van het Strafwetboek, ingevoegd |
du 19 décembre 2003 relative aux infractions terroristes, disposaient | bij de wet van 19 december 2003 betreffende terroristische misdrijven, |
au moment des faits pour lesquels l'intéressé a été inculpé, et | bepaalden op het ogenblik van de feiten waarvoor de betrokkene in |
abstraction faite par conséquent des modifications apportées par la | verdenking is gesteld, en derhalve abstractie makend van de |
loi du 18 février 2013 : | wijzigingen bij de wet van 18 februari 2013 : |
« Art. 139.Constitue un groupe terroriste l'association structurée de |
« Art. 139.Met terroristische groep wordt bedoeld iedere |
plus de deux personnes, établie dans le temps, et qui agit de façon | gestructureerde vereniging van meer dan twee personen die sinds enige |
concertée en vue de commettre des infractions terroristes visées à | tijd bestaat en die in onderling overleg optreedt om terroristische |
l'article 137. | misdrijven te plegen, als bedoeld in artikel 137. |
Une organisation dont l'objet réel est exclusivement d'ordre | Een organisatie waarvan het feitelijk oogmerk uitsluitend politiek, |
politique, syndical, philanthropique, philosophique ou religieux ou | vakorganisatorisch, menslievend, levensbeschouwelijk of godsdienstig |
qui poursuit exclusivement tout autre but légitime ne peut, en tant | is of die uitsluitend enig ander rechtmatig oogmerk nastreeft, kan als |
que telle, être considérée comme un groupe terroriste au sens de | zodanig niet beschouwd worden als een terroristische groep in de zin |
l'alinéa 1er. | van het eerste lid. |
Art. 140.§ 1er. Toute personne qui participe à une activité d'un groupe terroriste, y compris par la fourniture d'informations ou de moyens matériels au groupe terroriste, ou par toute forme de financement d'une activité du groupe terroriste, en ayant connaissance que cette participation contribue à commettre un crime ou un délit du groupe terroriste, sera punie de la réclusion de cinq ans à dix ans et d'une amende de cent euros à cinq mille euros. § 2. Tout dirigeant du groupe terroriste est passible de la réclusion de quinze ans à vingt ans et d'une amende de mille euros à deux cent mille euros. Art. 141.Toute personne qui, hors les cas prévus à l'article 140, fournit des moyens matériels, y compris une aide financière, en vue de la commission d'une infraction terroriste visée à l'article 137, sera punie de la réclusion de cinq ans à dix ans et d'une amende de cent euros à cinq mille euros. Art. 141bis.Le présent titre ne s'applique pas aux activités des |
Art. 140.§ 1. Iedere persoon die deelneemt aan enige activiteit van een terroristische groep, zij het ook door het verstrekken van gegevens of materiële middelen aan een terroristische groep of door het in enigerlei vorm financieren van enige activiteit van een terroristische groep, terwijl hij weet dat zijn deelname bijdraagt tot het plegen van een misdaad of wanbedrijf door de terroristische groep, wordt gestraft met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van honderd euro tot vijfduizend euro. § 2. Iedere leidende persoon van een terroristische groep wordt gestraft met opsluiting van vijftien jaar tot twintig jaar en met geldboete van duizend euro tot tweehonderdduizend euro. Art. 141.Iedere persoon die, behalve in de gevallen bedoeld in artikel 140, materiële middelen verstrekt, daaronder begrepen financiële hulp, met het oog op het plegen van een terroristisch misdrijf bedoeld in artikel 137, wordt gestraft met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar en met geldboete van honderd euro tot vijfduizend euro. Art. 141bis.Deze titel is niet van toepassing op handelingen van |
forces armées en période de conflit armé, tels que définis et régis | strijdkrachten tijdens een gewapend conflict als gedefinieerd in en |
par le droit international humanitaire, ni aux activités menées par | onderworpen aan het internationaal humanitair recht, noch op de |
les forces armées d'un Etat dans l'exercice de leurs fonctions | handelingen van de strijdkrachten van een Staat in het kader van de |
officielles, pour autant qu'elles soient régies par d'autres règles de | uitoefening van hun officiële taken, voor zover die handelingen |
droit international. | onderworpen zijn aan andere bepalingen van internationaal recht |
Art. 141ter.Aucune disposition du présent Titre ne peut être |
Art. 141ter.Geen enkele bepaling uit deze titel kan worden gelezen in |
interprétée comme visant à réduire ou à entraver des droits ou | die zin dat zij een beperking of een belemmering beoogt van rechten of |
libertés fondamentales tels que le droit de grève, la liberté de | fundamentele vrijheden, zoals het stakingsrecht, de vrijheid van |
réunion, d'association ou d'expression, y compris le droit de fonder | vergadering, vereniging of meningsuiting, waaronder het recht om, voor |
avec d'autres des syndicats et de s'y affilier pour la défense de ses | de verdediging van de eigen belangen, samen met anderen vakbonden op |
te richten dan wel zich daarbij aan te sluiten, evenals het daarmee | |
intérêts, et le droit de manifester qui s'y rattache, et tels que | samenhangende recht van betoging, en zoals onder meer verankerd in de |
consacrés notamment par les articles 8 à 11 de la Convention | artikelen 8 tot 11 van het Europees Verdrag tot bescherming van de |
européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés | rechten van de mens en de fundamentele vrijheden ». |
fondamentales ». B.3.3. Les articles 322 à 324 du Code pénal, qui traitent de | B.3.3. De artikelen 322 tot 324 van het Strafwetboek, die betrekking |
l'association de malfaiteurs, disposent : | hebben op bendevorming, bepalen : |
« Art. 322.Toute association formée dans le but d'attenter aux |
« Art. 322.Elke vereniging met het oogmerk om een aanslag te plegen |
personnes ou aux propriétés est un crime ou un délit, qui existe par | op personen of op eigendommen, is een misdaad of een wanbedrijf, |
le seul fait de l'organisation de la bande. | bestaande door het enkel feit van het inrichten der bende. |
Art. 323.Si l'association a eu pour but la perpétration de crimes |
Art. 323.Indien de vereniging tot doel heeft gehad misdaden te plegen |
emportant la peine de réclusion à perpétuité ou la réclusion de dix | waarop levenslange opsluiting staat of opsluiting van tien jaar tot |
ans à quinze ans ou un terme supérieur, les provocateurs de cette | vijftien jaar of een langere termijn, worden de aanstokers tot die |
association, les chefs de cette bande et ceux qui y auront exercé un | vereniging, de hoofden van die bende en degenen die daarin enig bevel |
commandement quelconque, seront punis de la réclusion de cinq ans à | hebben gevoerd, gestraft met opsluiting van vijf jaar tot tien jaar. |
dix ans. Ils seront punis d'un emprisonnement de deux ans à cinq ans, si | Zij worden gestraft met gevangenisstraf van twee jaar tot vijf jaar, |
l'association a été formée pour commettre d'autres crimes, et d'un | indien de vereniging is opgericht om andere misdaden te plegen, en met |
emprisonnement de six mois à trois ans, si l'association a été formée | gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar, indien de vereniging is |
pour commettre des délits. | opgericht om wanbedrijven te plegen. |
Art. 324.Tous autres individus faisant partie de l'association et ceux qui auront sciemment et volontairement fourni à la bande ou à ses divisions des armes, munitions, instruments de crime, logements, retraite ou lieu de réunion, seront punis : Dans le premier cas prévu par l'article précédent, d'un emprisonnement de six mois à cinq ans; Dans le second cas, d'un emprisonnement de deux mois à trois ans; Et dans le troisième, d'un emprisonnement d'un mois à deux ans ». B.3.4. La Cour est en particulier invitée à contrôler la disposition en cause dans la mesure où elle sanctionne de peines correctionnelles |
Art. 324.Alle andere personen die van de vereniging deel uitmaken en zij die wetens en willens aan de bende of aan haar afdelingen wapens, munitie, werktuigen tot het plegen van misdaden, een onderdak, een schuilplaats of een vergaderplaats verschaffen, worden gestraft : In het eerste geval van het vorige artikel, met gevangenisstraf van zes maanden tot vijf jaar; In het tweede geval, met gevangenisstraf van twee maanden tot drie jaar; En in het derde, met gevangenisstraf van een maand tot twee jaar ». B.3.4. Het Hof wordt in het bijzonder gevraagd de in het geding zijnde bepaling te toetsen in zoverre zij een persoon strafbaar stelt die |
une personne qui, sciemment et volontairement, « fait partie » d'une | wetens en willens « betrokken » is bij een criminele organisatie, die |
organisation criminelle, même si elle n'a pas l'intention de commettre | wordt gestraft met correctionele straffen, ook al heeft hij niet de |
une infraction dans le cadre de cette organisation ni de s'y associer | bedoeling een misdrijf in het raam van die organisatie te plegen of |
d'une des manières visées aux articles 66 à 69 du Code pénal, lesquels disposent : « Art. 66.Seront punis comme auteurs d'un crime ou d'un délit : Ceux qui l'auront exécuté ou qui auront coopéré directement à son exécution; Ceux qui, par un fait quelconque, auront prêté pour l'exécution une aide telle que, sans leur assistance, le crime ou le délit n'eût pu être commis; Ceux qui, par dons, promesses, menaces, abus d'autorité ou de pouvoir, machinations ou artifices coupables, auront directement provoqué à ce crime ou à ce délit; Ceux qui, soit par des discours tenus dans des réunions ou dans des lieux publics, soit par des écrits, des imprimés, des images ou emblèmes quelconques, qui auront été affichés, distribués ou vendus, mis en vente ou exposés aux regards du public, auront provoqué directement à le commettre, sans préjudice des peines portées par la loi contre les auteurs de provocations à des crimes ou à des délits, même dans le cas où ces provocations n'ont pas été suivies d'effet. Art. 67.Seront punis comme complices d'un crime ou d'un délit : Ceux qui auront donné des instructions pour le commettre; Ceux qui auront procuré des armes, des instruments, ou tout autre moyen qui a servi au crime ou au délit, sachant qu'ils devaient y servir; Ceux qui, hors le cas prévu par le § 3 de l'article 66, auront, avec connaissance, aidé ou assisté l'auteur ou les auteurs du crime ou du délit dans les faits qui l'ont préparé ou facilité, ou dans ceux qui l'ont consommé. Art. 68.Ceux qui, connaissant la conduite criminelle des malfaiteurs exerçant des brigandages ou des violences contre la sûreté de l'Etat, la paix publique, les personnes ou les propriétés, leur auront fourni habituellement logement, lieu de retraite ou de réunion, seront punis comme leurs complices. Art. 69.Les complices d'un crime seront punis de la peine immédiatement inférieure à celle qu'ils encourraient s'ils étaient |
daaraan deel te nemen op één van de wijzen bedoeld in de artikelen 66 tot 69 Strafwetboek, die bepalen : « Art. 66.Als daders van een misdaad of wanbedrijf worden gestraft : Zij die de misdaad of het wanbedrijf hebben uitgevoerd of aan de uitvoering rechtstreeks hebben meegewerkt; Zij die door enige daad tot de uitvoering zodanige hulp hebben verleend dat de misdaad of het wanbedrijf zonder hun bijstand niet had kunnen worden gepleegd; Zij die, door giften, beloften, bedreigingen, misbruik van gezag of van macht, misdadige kuiperijen of arglistigheden, de misdaad of het wanbedrijf rechtstreeks hebben uitgelokt; Zij die, hetzij door woorden in openbare bijeenkomsten of plaatsen gesproken, hetzij door enigerlei geschrift, drukwerk, prent of zinnebeeld aangeplakt, rondgedeeld of verkocht, te koop geboden of openlijk tentoongesteld, het plegen van het feit rechtstreeks hebben uitgelokt, onverminderd de straffen die bij de wet bepaald zijn tegen daders van aanzetting tot misdaden of wanbedrijven, zelfs voor het geval dat die aanzetting zonder gevolg is gebleven. Art. 67.Als medeplichtigen aan een misdaad of een wanbedrijf worden gestraft : Zij die onderrichtingen hebben gegeven om de misdaad of het wanbedrijf te plegen; Zij die wapens, werktuigen of enig ander middel hebben verschaft, die tot de misdaad of het wanbedrijf hebben gediend, wetende dat ze daartoe zouden dienen; Zij die, buiten het geval van artikel 66, § 3, met hun weten de dader of de daders hebben geholpen of bijgestaan in daden die de misdaad of het wanbedrijf hebben voorbereid, vergemakkelijkt of voltooid. Art 68. Zij die, bekend met het misdadig gedrag van boosdoeners die roverijen plegen of gewelddaden tegen de veiligheid van de Staat, tegen de openbare rust, tegen personen of eigendommen, er een gewoonte van maken hun een onderdak, een schuilplaats of een vergaderplaats te verschaffen, worden als hun medeplichtigen gestraft. Art. 69.Medeplichtigen aan een misdaad worden gestraft met de straf |
auteurs de ce crime, conformément aux articles 80 et 81 du présent code. La peine prononcée contre les complices d'un délit n'excédera pas les deux tiers de celle qui leur serait appliquée s'ils étaient auteurs de ce délit ». B.4.1. En vertu de l'article 324bis, alinéa 1er, du Code pénal, « constitue une organisation criminelle l'association structurée de plus de deux personnes, établie dans le temps, en vue de commettre de façon concertée, des crimes et délits punissables d'un emprisonnement de trois ans ou d'une peine plus grave, pour obtenir, directement ou | die, overeenkomstig de artikelen 80 en 81 van dit wetboek, onmiddellijk lager is dan die waarmee zij als daders van die misdaad zouden worden gestraft. De straf tegen medeplichtigen aan een wanbedrijf zal niet hoger zijn dan twee derden van die welke op hen zou worden toegepast, indien zij de daders van dat wanbedrijf waren ». B.4.1. Krachtens artikel 324bis, eerste lid, van het Strafwetboek wordt met « criminele organisatie [...] bedoeld iedere gestructureerde vereniging van meer dan twee personen die duurt in de tijd, met als oogmerk het in onderling overleg plegen van misdaden en wanbedrijven die strafbaar zijn met gevangenisstraf van drie jaar of een zwaardere |
indirectement, des avantages patrimoniaux ». | straf, om direct of indirect vermogensvoordelen te verkrijgen ». |
B.4.2. L'article 324ter, § 1er, originaire a été inséré dans le Code | B.4.2. Het oorspronkelijke artikel 324ter, § 1, is in het Strafwetboek |
pénal par l'article 3 de la loi du 10 janvier 1999 relative aux | ingevoegd bij het artikel 3 van de wet van 10 januari 1999 betreffende |
organisations criminelles. | de criminele organisaties. |
Selon l'exposé des motifs du projet de loi, le législateur poursuivait | Blijkens de memorie van toelichting bij het wetsontwerp beoogde de |
deux objectifs : en premier lieu, « fournir un critère juridique | wetgever twee doelstellingen: ten eerste « wordt een stevig juridisch |
solide pour l'action contre la criminalité organisée » en définissant | houvast geboden voor de aanpak van de georganiseerde criminaliteit » |
plus précisément la notion d'« organisation criminelle » et | door het begrip « criminele organisatie » nader te omschrijven en |
« [le] deuxième objectif est de rendre punissables toutes formes de | « het tweede objectief is de deelneming aan de aldus gedefinieerde |
participation aux organisations criminelles ainsi définies. Il s'agit | criminele organisaties strafbaar te stellen. Het komt erop aan |
de permettre de sanctionner des personnes non plus en raison de leur | personen te bestraffen, niet omwille van hun persoonlijke deelname aan |
participation personnelle à des infractions ou de leur intention | misdrijven of hun persoonlijke bedoeling misdrijven te plegen, maar |
personnelle de commettre des infractions, mais en raison de leur appartenance même à des organisations criminelles, telles que définies par la loi, ou en raison de leur participation à des activités licites de ces organisations criminelles, ou encore en raison de leur participation à la prise de décision au sein de ces organisations. Une telle possibilité permettra de sanctionner des personnes qui, à l'heure actuelle, sont la plupart du temps à l'abri de toute sanction, alors que leur contribution à des organisations criminelles peut être tout à fait essentielle pour le développement des activités tant licites qu'illicites de celles-ci. Le critère déterminant pour la pénalité sera celui de la connaissance par la personne du caractère | omwille van hun lidmaatschap zelf van de criminele organisaties, zoals omschreven door de wet, of omwille van hun deelname aan geoorloofde activiteiten van deze criminele organisaties, of nog omwille van hun deelname aan de besluitvorming binnen deze organisaties. Hierdoor wordt het mogelijk personen te bestraffen die thans meestal buiten schot blijven, ondanks het feit dat hun bijdrage tot de criminele organisaties essentieel kan zijn voor de ontwikkeling van de al dan niet geoorloofde activiteiten van deze laatste. Het beslissend criterium voor de strafbaarheid ligt in de kennis die de persoon heeft |
criminel de l'organisation à laquelle elle appartient ou aux activités | van de criminele aard van de organisatie waartoe hij behoort of aan |
de laquelle elle participe » (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° | wiens activiteiten hij deelneemt » (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. |
954/1, pp. 1-2; ibid., n° 954/17, p. 3 et dans un sens analogue, Doc. | 954/1, pp. 1-2; ibid., nr. 954/17, p. 3 en analoog, Parl. St., Senaat, |
parl., Sénat, 1997-1998, n° 1-662/4, p. 3). | 1997-1998, nr. 1-662/4, p. 3). |
B.4.3. Il a été précisé au cours des travaux préparatoires, en réponse | B.4.3. Tijdens de parlementaire voorbereiding is, als antwoord op het |
à l'avis du Conseil d'Etat, que la notion d'« appartenance » à une | advies van de Raad van State, gepreciseerd dat het begrip « deel |
organisation criminelle, telle qu'elle figure dans l'article 324ter, § | uitmaken » van een criminele organisatie, zoals vermeld in artikel |
1er, du Code pénal, doit être distinguée des différentes formes de « | 324ter, § 1, van het Strafwetboek, moet worden onderscheiden van de |
participation » incriminées par les autres dispositions introduites | verschillende vormen van « deelneming » die strafbaar worden gesteld |
par la loi relative aux organisations criminelles (Doc. parl., | in de andere bepalingen die zijn ingevoerd bij de wet betreffende de |
Chambre, 1996-1997, n° 954/1, pp. 6-7 et 15-17). On peut déduire du | criminele organisaties (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 954/1, pp. |
texte même de la loi que l'appartenance n'implique pas la commission | 6-7 en 15-17). Uit de tekst zelf van de wet kan worden afgeleid dat |
het « deel uitmaken » niet het plegen van misdrijven of het, als | |
d'infractions ou la participation, en tant que coauteur ou complice, à | mededader of medeplichtige, aan die misdrijven deelnemen in het raam |
ces infractions dans le cadre de l'organisation criminelle, ces | van de criminele organisatie impliceert, aangezien die gedragingen het |
comportements faisant l'objet d'infractions distinctes. Le législateur | voorwerp uitmaken van onderscheiden misdrijven. De wetgever heeft |
a voulu que l'on puisse poursuivre aussi les membres d'une | gewild dat ook de leden van een criminele organisatie kunnen worden |
organisation criminelle, par exemple le chauffeur, les membres du | vervolgd, bijvoorbeeld de chauffeur, het huispersoneel en het |
personnel de maison et de sécurité du dirigeant d'une organisation | veiligheidspersoneel van de leider van een criminele organisatie, en |
criminelle, et les personnes qui sont rémunérées sous une forme ou une | de personen die in een of andere vorm worden vergoed door de criminele |
autre par l'organisation criminelle pour constituer un cercle de | organisatie om een netwerk van sociale relaties uit te bouwen ten |
relations sociales au profit de l'organisation, en vue de lui assurer | behoeve van de organisatie, met het oog op haar schijnbaar legitieme |
une apparence et une implantation sociale licites dans la société | inbedding en sociale inplanting in de gemeenschap (ibid., p. 16, en |
(ibid., p. 16, et Doc. parl., Sénat, 1997-1998, n° 1-662/4, p. 5). Des | Parl. St., Senaat, 1997-1998, nr. 1-662/4, p. 5). Er zijn voorbeelden |
exemples ont été donnés de circonstances d'où le juge pourrait déduire | gegeven van omstandigheden waaruit de rechter in een concreet geval de |
dans un cas concret l'affiliation à l'organisation criminelle : la | aansluiting bij de criminele organisatie zou kunnen afleiden : het |
présence régulière aux réunions de l'organisation criminelle ou | geregeld aanwezig zijn op vergaderingen van de criminele organisatie |
l'actionnariat d'une structure relevant du droit des sociétés utilisée | of het aandeelhouderschap van een vennootschapsrechtelijke structuur |
par l'organisation criminelle comme écran (Doc. parl., Chambre, | die door een criminele organisatie als dekmantel wordt gebruikt (Parl. |
1996-1997, n° 954/6, p. 18). | St., Kamer, 1996-1997, nr. 954/6, p. 18). |
Toutefois, il convient encore de préciser que, pour l'application de | Er dient echter nog te worden opgemerkt dat, voor de toepassing van |
l'article 324ter, § 1er, les mots « sciemment et volontairement » qui | artikel 324ter, § 1, de woorden « wetens en willens » die de woorden « |
précèdent les mots « fait partie » impliquent que la partie | deel uitmaakt » voorafgaan, impliceren dat de vervolgende partij moet |
poursuivante démontre que la personne poursuivie ait « une attitude | aantonen dat de vervolgde persoon « een positieve instelling [...] met |
positive, en connaissance de cause » (Doc. parl., Sénat, 1997-1998, n° | kennis van zaken » moet hebben (Parl. St., Senaat, 1997-1998, nr. |
1-662/3, p. 6). Le législateur a précisé cependant que l'intention | 1-662/3, p. 6). De wetgever heeft evenwel gepreciseerd dat de |
personnelle de commettre des infractions au sein de l'association ou | persoonlijke bedoeling om misdrijven te plegen binnen de organisatie |
d'y participer n'est pas requise (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° | of eraan deel te nemen, niet vereist is (Parl. St., Kamer, 1996-1997, |
954/1, p. 2, et n° 954/6, p. 6), pas plus que la volonté de contribuer | nr. 954/1, p. 2, en nr. 954/6, p. 6), noch de wil om bij te dragen tot |
aux buts de l'organisation criminelle (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, | de doelstellingen van de criminele organisatie (Parl. St., Kamer, |
n° 954/6, p. 18). | 1996-1997, nr. 954/6, p. 18). |
Le ministre souligna encore à ce propos que « l'appartenance à | De minister onderstreepte nog dat « het deel uitmaken van de |
l'organisation » criminelle « implique l'existence d'un lien étroit et | [criminele] organisatie [...] het bestaan van een nauwe en duurzame |
durable » (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 954/6, p. 10). | band [impliceert] » (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 954/6, p. 10). |
B.4.4. Au cours des débats en commission de la Chambre, le ministre | B.4.4. Tijdens de debatten in de Kamercommissie preciseerde de |
précisa également : | minister voorts : |
« L'organisation criminelle possède une ou plusieurs structures, dont | « [De] criminele organisatie [kent] een of meerdere structuren waarvan |
certaines, tout en étant licites, contribuent à la finalité de | sommige legaal zijn, maar die wel bijdragen tot de finaliteit van de |
l'organisation. Une organisation criminelle compte des membres qui | organisatie. Een criminele organisatie kent leden die niet de |
n'ont pas l'intention de commettre personnellement des infractions - | bedoeling hebben zelf misdrijven te plegen - wat hen medeplichtig zou |
ce qui les rendrait complices -, mais qui collaborent en revanche à | maken - maar die wel meewerken aan de organisatie. |
l'organisation. Face à cette réalité, un choix clair s'impose: ou bien on choisit de | Tegenover die realiteit moet een onbetwistbare keuze worden gemaakt : |
poursuivre uniquement les auteurs de faits punissables, ou bien on | ofwel verkiest men enkel degenen die de strafbare feiten begaan te |
vise l'organisation criminelle dans son ensemble, y compris ses | vervolgen ofwel wordt de criminele organisatie in haar geheel |
composantes licites dont on sait qu'elles soutiennent des objectifs | geviseerd met inbegrip van de legale onderdelen waarvan geweten is dat |
illicites. [...] » (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 954/17, pp. | zij de illegale doelstellingen ondersteunen. [...] » (Parl. St., |
29-30). | Kamer, 1996-1997, nr. 954/17, pp. 29-30). |
Au cours des débats en commission du Sénat, le ministre souligna | Tijdens de debatten in de Senaatscommissie onderstreepte de minister |
également à cet égard : | eveneens in dat verband : |
« La notion d'organisation criminelle vise une association structurée | « Met het begrip criminele organisatie daarentegen wordt de |
et permanente qui présente toutes les caractéristiques citées à | gestructureerde, permanente vereniging geviseerd met alle in het |
l'article 324bis proposé. Comme cette forme de collaboration revêt un | voorgestelde artikel 324bis opgesomde kenmerken. Aangezien deze vorm |
caractère plus grave, ce sont toutes les formes d'implication, comme | van samenwerking zwaarwichtiger is, worden allerlei vormen van |
l'implication par simple appartenance, l'implication des ' sleepers ', | betrokkenheid zoals het louter lidmaatschap, de ' sleepers ', de |
des personnes extérieures, etc., qui sont incriminées (voir à ce sujet | buitenstaanders, enzovoort, strafbaar gesteld (zie in dat verband het |
le premier rapport intermédiaire de la commission d'enquête, doc. | eerste tussentijds verslag van de onderzoekscommissie, Stuk Senaat, |
Sénat, n° 1-326/7, 53-60 ù annexe I) » (Doc. parl., Sénat, 1997-1998, | nr. 1-326/7, blz. 53-60 ùbijlage I) » (Parl. St., Senaat, 1997-1998, |
n° 1-662/4, p. 39). | nr. 1-662/4, p. 39). |
« Les organisations criminelles sont mieux structurées, étendent leurs | « Criminele organisaties zijn beter gestructureerd en hebben nationale |
ramifications tant sur le plan national que sur le plan international | |
et sont constituées de manière occulte mais en s'intégrant de manière | en internationale vertakkingen. Hun samenstelling is uiteraard geheim, |
beaucoup plus complète dans la société. Les organisations réellement | maar ze gaan veel beter op in de maatschappij. In feite gaat het om ' |
visées sont les organisations ' maffieuses ', celles qui sont | maffia-achtige ' organisaties, zoals die ook opereren in Italië, |
implantées en Italie par exemple, ou en Russie ou au Japon. L'enquête | Rusland en Japan. Onderzoek naar de georganiseerde criminaliteit heeft |
réalisée sur la criminalité organisée a démontré que toutes ces | aangetoond dat al deze organisaties hun activiteiten ook op het |
organisations avaient des activités sur le territoire belge » (ibid., | Belgische grondgebied ontplooien » (ibid., pp. 47 en 48). |
p. 48). B.4.5. Il ressort dès lors des travaux préparatoires que l'article | B.4.5. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt derhalve dat artikel |
324ter, § 1er, du Code pénal réprime le fait d'appartenir sciemment et | 324ter, § 1, van het Strafwetboek een incriminatie behelst van het |
volontairement à une organisation criminelle telle qu'elle a été | wetens en willens deel uitmaken van een criminele organisatie zoals |
définie en B.4.1, lorsqu'elle recourt à certaines méthodes afin de | die is gedefinieerd in B.4.1, wanneer die gebruik maakt van bepaalde |
parvenir à ses buts, même vis-à-vis des personnes qui n'ont pas | methodes om haar doelen te bereiken, ook ten aanzien van personen die |
elles-mêmes commis ou eu l'intention de commettre une quelconque | zelf geen misdrijf hebben gepleegd of die niet de intentie hebben enig |
infraction dans le cadre de cette organisation criminelle, ni eu | misdrijf te plegen in het kader van die criminele organisatie, noch de |
l'intention de s'y associer en tant que complice ou co-auteur. | intentie hebben gehad daaraan deel te nemen als medeplichtige of |
Par son arrêt du 25 octobre 2005, la Cour de cassation a jugé « que l' | mededader. Bij zijn arrest van 25 oktober 2005 oordeelde het Hof van Cassatie « |
[ancien] article 324ter, § 1er, du Code pénal vise à punir une | dat [het oude] artikel 324ter, § 1, Strafwetboek de bestraffing beoogt |
personne, non pas en raison de sa participation personnelle à des | van een persoon, niet om reden van zijn persoonlijke deelname aan |
infractions ou de son intention personnelle de commettre des | misdrijven of zijn persoonlijke bedoeling misdrijven te plegen, maar |
infractions, mais uniquement en raison de son appartenance à | enkel om reden van zijn lidmaatschap van de in artikel 324bis |
l'organisation criminelle définie à l'article 324bis du Code pénal, et | Strafwetboek omschreven criminele organisatie, en mits hij kennis |
pourvu qu'elle ait connaissance de la nature criminelle de | heeft van de criminele aard van de organisatie waartoe hij behoort » |
l'organisation à laquelle elle appartient » (Cass., 25 octobre 2005, | (Cass., 25 oktober 2005, Arr. Cass., 2005, nr. 537). |
Pas., 2005, n° 537). | |
Est donc passible de sanctions correctionnelles la personne qui | |
entretient sciemment et volontairement des liens solides et durables | De persoon die wetens en willens hechte en duurzame banden onderhoudt |
avec les membres d'une organisation criminelle, qui a recours à un | met de leden van een criminele organisatie, die gebruik maakt van een |
certain modus operandi, alors même qu'elle n'est pas impliquée dans | zekere modus operandi, terwijl hij niet betrokken is bij de |
les activités licites ou illicites de l'organisation criminelle à | geoorloofde of ongeoorloofde activiteiten van de criminele organisatie |
laquelle elle appartient en raison des liens qu'elle entretient, en | waartoe hij behoort wegens de banden die hij, met kennis van zaken, |
connaissance de cause, avec ses membres. Cette incrimination ne | met de leden ervan onderhoudt, kan dus correctioneel worden bestraft. |
suppose donc pas que l'on doive prouver, dans le chef de la personne | Die incriminatie veronderstelt dus niet dat, ten aanzien van de |
incriminée, les éléments constitutifs de l'organisation criminelle | geïncrimineerde persoon, de bestanddelen van de criminele organisatie |
(Cass., 5 juin 2007,Pas., 2007, n° 307). | moeten worden aangetoond (Cass., 5 juni 2007, Arr. Cass., 2007, nr. |
B.4.6. Les modifications apportées, par la loi du 10 août 2005, aux | 307). B.4.6. De bij de wet van 10 augustus 2005 in de artikelen 324bis en |
articles 324bis et 324ter du Code pénal ont été justifiées de la | 324ter van het Strafwetboek aangebrachte wijzigingen, zijn als volgt |
manière suivante : | verantwoord : |
« Le gouvernement ayant décidé de ratifier [la] Convention [des | « Aangezien de regering besloten heeft [het] Verdrag [van de Verenigde |
Nations Unies contre la criminalité transnationale organisée], la mise | Naties tegen transnationale georganiseerde misdaad] te bekrachtigen, |
en conformité du droit belge avec les dispositions normatives de la | moet het Belgisch recht in overeenstemming worden gebracht met de |
Convention est nécessaire. En effet, la mise en conformité du droit | normatieve bepalingen ervan. De aanpassing van het Belgisch recht |
belge constitue l'exécution des nouvelles obligations internationales | vormt de tenuitvoerlegging van de nieuwe internationale verplichtingen |
de la Belgique. | van België. |
Pour ce faire, il convient de modifier les articles 324bis et 324ter | Derhalve moeten de artikelen 324bis en 324ter van het Strafwetboek |
du Code pénal. | worden gewijzigd. |
[...] | [...] |
Cet article supprime à l'article 324bis, alinéa 1er, du Code pénal les | Krachtens dit artikel worden in artikel 324bis, eerste lid, van het |
mots ' en utilisant l'intimidation, la menace, la violence, des manoeuvres frauduleuses ou la corruption ou en recourant à des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou faciliter la réalisation des infractions '. Pour qu'un groupe criminel soit considéré comme une organisation criminelle en droit belge, il ne faudra plus le recours à l'un des modi operandi énumérés de façon limitative à l'article 324bis, alinéa 1er, actuel du Code pénal. Le Conseil d'Etat avait en effet relevé dans son avis du 19 décembre 2002 que l'article 324bis, alinéa 1er, du Code pénal requiert pour qu'une association soit reconnue comme une organisation criminelle, qu'elle utilise ' l'intimidation, la menace, la violence, les manoeuvres frauduleuses ou la corruption ', ou qu'elle recoure ' à des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou faciliter la | Strafwetboek de woorden ' waarbij gebruik wordt gemaakt van intimidatie, bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie, of waarbij commerciële of andere structuren worden aangewend om het plegen van de misdrijven te verbergen of te vergemakkelijken ' geschrapt. Er moet niet langer worden gerefereerd aan een van de modi operandi die op limitatieve wijze zijn opgesomd in het bestaande artikel 324bis, eerste lid, van het Strafwetboek opdat een criminele groep overeenkomstig het Belgisch recht als een criminele organisatie wordt beschouwd. De Raad van State heeft in het advies d.d. 19 december 2002 immers erop gewezen dat een vereniging, opdat zij kan worden beschouwd als een criminele organisatie, krachtens artikel 324bis, eerste lid, van het Strafwetboek gebruik moet maken van ' intimidatie, bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie ', dan wel ' commerciële of andere structuren moet aanwenden om het plegen van misdrijven te kunnen verbergen of te vergemakkelijken', hoewel deze verwijzing naar |
réalisation d'infractions ', alors que l'article 2 a) de la Convention | een bijzondere modus operandi niet voorkomt in artikel 2 a) van het |
ne retient pas cette référence à un modus operandi particulier. | Verdrag. |
[...] | [...] |
En vue de remplir ses nouvelles obligations internationales et | Teneinde de nieuwe internationale verplichtingen in acht te nemen en |
d'améliorer l'efficacité de la lutte internationale contre le crime | de doeltreffendheid van de internationale strijd tegen de |
organisé, la Belgique doit adapter l'article 324bis, alinéa 1er, du | georganiseerde criminaliteit op te voeren, moet België artikel 324bis, |
Code pénal aux exigences de la Convention des Nations Unies contre la | eerste lid, van het Strafwetboek aanpassen aan de vereisten van het |
criminalité transnationale organisée et supprimer la référence aux | Verdrag van de Verenigde Naties tegen transnationale georganiseerde |
modi operandi. | misdaad en de verwijzing naar de modi operandi schrappen. |
[...] | [...] |
La suppression à l'article 324bis de la référence aux modi operandi | De schrapping in artikel 324bis van de verwijzing naar demodi operandi |
étend la portée de l'incrimination de la participation passive à une | leidt ertoe dat de draagwijdte van de strafbaarstelling passieve |
organisation criminelle au-delà de ce que le législateur de 1999 désirait. | deelneming aan een criminele organisatie de wens van de wetgever in 1999 te boven gaat. |
A l'époque, l'incrimination de participation passive à une | Destijds onderstelde de strafbaarstelling passieve deelneming aan een |
organisation criminelle se concevait lorsqu'une personne appartenait | criminele organisatie dat een persoon wetens en willens deel uitmaakte |
sciemment et volontairement à une organisation criminelle, en | van een criminele organisatie, de doelstellingen en oogmerken ervan |
connaissait les buts et objectifs, ainsi que le modus operandi. Ce qui | kende, alsmede de modus operandi. Strafbaar is het gegeven met kennis |
est punissable, c'est l'appartenance en connaissance de cause à une | van zaken deel uit te maken van een organisatie die niet aarzelt |
organisation qui n'hésite pas à recourir aux moyens particulièrement | buitengewoon laakbare middelen aan te wenden zoals het gebruik van |
répréhensibles que sont l'utilisation de l'intimidation, la menace, la | intimidatie, bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie, of |
violence, des manoeuvres frauduleuses ou la corruption ou le recours à | commerciële of andere structuren aanwendt om het plegen van de |
des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou faciliter la | misdrijven te verbergen of te vergemakkelijken. |
réalisation de ces infractions. | |
Pour maintenir cette incrimination en l'état malgré la modification de | Teneinde deze strafbaarstelling te handhaven ondanks de wijziging van |
l'article 324bis, il est nécessaire de réintroduire à l'article | artikel 324bis, is het noodzakelijk in artikel 324ter, § 1, te |
324ter, § 1er, la référence à ces modi operandi. | refereren aan die modi operandi. |
Par ailleurs, il faut noter que l'article 324ter est conforme à la | Er moet worden onderstreept dat artikel 324ter conform het Verdrag van |
Convention de Palerme et va même au-delà des exigences du droit | Palermo is en de vereisten van het internationaal recht zelfs te boven |
international, tant dans son ancienne version que dans la nouvelle | gaat, zowel in de oude versie als in de thans voorgestelde nieuwe |
version qui est proposée. | versie. |
En effet, la Convention de Palerme prévoit en son article 5, § 1er, | In artikel 5, § 1, eerste lid, a), ii), van het Verdrag van Palermo is |
alinéa a) ii) l'incrimination de la ' participation active d'une | inderdaad voorzien in de strafbaarstelling van ' de actieve deelname |
personne ayant connaissance soit du but et de l'activité criminelle | van een persoon die kennis heeft van het oogmerk en van de algemene |
générale d'un groupe criminel organisé, soit de son intention de | criminele activiteit van een georganiseerde criminele groep of van het |
commettre des infractions en question : a) aux activités criminelles | voornemen van die groep om de betreffende delicten te plegen : a) aan |
du groupe organisé; b) à d'autres activités du groupe criminel | de criminele activiteiten van een georganiseerde criminele groep; b) |
organisé lorsque cette personne sait que sa participation contribuera | aan andere activiteiten van de georganiseerde criminele groep waarbij |
die persoon kennis ervan heeft dat zijn deelname bijdraagt tot de | |
à la réalisation du but criminel susmentionné '. | verwezenlijking van voornoemd crimineel oogmerk '. |
L'article 324ter, § 1er, du Code pénal vise la participation d'une | Artikel 324ter, § 1, van het Strafwetboek betreft de deelname van een |
personne à une organisation criminelle ' même si elle n'a pas | |
l'intention de commettre une infraction dans le cadre de cette | persoon aan een criminele organisatie ' ook al heeft hij niet de |
organisation ni de s'y associer d'une des manières prévues par les | bedoeling een misdrijf in het raam van die organisatie te plegen of |
articles 66 et suivants '. Il s'agit d'une incrimination de | daaraan deel te nemen op een van die wijzen bedoeld in de artikelen 66 |
l'appartenance à une organisation criminelle lorsqu'elle se fait | en volgende '. Het gaat om de strafbaarstelling van de deelname aan |
sciemment et volontairement. Ce paragraphe va au-delà de l'article 5, | een criminele organisatie die wetens en willens geschiedt. Deze |
§ 1er, a) ii) a) de la Convention de Palerme, qui ne vise que la | paragraaf is ruimer dan artikel 5, § 1, a) ii) a) van het Verdrag van |
participation active aux activités criminelles du groupe criminel | Palermo dat enkel betrekking heeft op de actieve deelname aan de |
organisé. Pour remplir ses obligations internationales sur ce point, | criminele activiteiten van een georganiseerde criminele groep. Het |
les articles 66 et suivants du Code pénal suffisent » (Doc. parl., | bepaalde in de artikelen 66 en volgende van het Strafwetboek is |
toereikend opdat België zijn internationale opdrachten terzake vervult | |
Chambre, 2004-2005, DOC 51-1560/004, pp. 4-8). | » (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC 51-1560/004, pp. 4-8). |
B.4.7. En outre, l'article 324ter, § 1er, du Code pénal ne fait pas | B.4.7. Bovendien doet artikel 324ter, § 1, van het Strafwetboek geen |
obstacle à l'application éventuelle de la cause d'excuse prévue à | afbreuk aan de mogelijke toepassing van de verschoningsgrond bedoeld |
l'article 326 du même Code. | in artikel 326 van hetzelfde Wetboek. |
B.5. Lorsque le législateur estime que certains comportements doivent | B.5. Wanneer de wetgever van oordeel is dat bepaalde gedragingen |
faire l'objet d'une répression, il relève en principe de son pouvoir | dienen te worden bestraft, behoort het in beginsel tot zijn |
d'appréciation de déterminer quels sont les comportements qui méritent | beoordelingsbevoegdheid vast te stellen welk gedrag een |
d'être pénalement sanctionnés. Encore faut-il que les choix qu'il fait | strafrechtelijke sanctie verdient. De door hem gemaakte keuzes moeten |
soient raisonnablement justifiés. | evenwel redelijkerwijze worden verantwoord. |
B.6.1. En ce qui concerne la comparaison avec les infractions en | B.6.1. Wat de vergelijking betreft met de misdrijven inzake |
matière d'association de malfaiteurs visées par les articles 322 à 324 | bendevorming bedoeld in de artikelen 322 tot 324 van het Strafwetboek, |
du Code pénal, les travaux préparatoires indiquent que l'organisation | is in de parlementaire voorbereiding gesteld dat criminele |
criminelle dispose d'une « organisation plus étendue, plus structurée, | organisaties « uitgebreider, beter gestructureerd en permanenter van |
plus permanente et commettant des délits et des crimes de façon plus | |
systématique » et que « dans le cadre de l'association de malfaiteurs, | aard » zijn en « op meer systematische wijze » misdrijven plegen en |
chacun des membres de cette association a une intention personnelle de | dat « bij bendevorming alle leden persoonlijk de bedoeling hebben om |
commettre des infractions ou d'être membre de cette association » | misdrijven te plegen of lid te zijn van de bende » (Parl. St., Senaat, |
(Doc. parl., Sénat, 1997-1998, n° 1-662/4, p. 48, et Chambre, | 1997-1998, nr. 1-662/4, p. 48, en Kamer, 1996-1997, nr. 954/17, p. |
1996-1997, n° 954/17, p. 29). « A l'inverse de l'association de | 29). « In tegenstelling tot de bendevorming waar alle leden |
malfaiteurs, dont tous les membres ont personnellement l'intention d'en faire partie ou de participer à des infractions, l'organisation criminelle possède une ou plusieurs structures, dont certaines, tout en étant licites, contribuent à la finalité de l'organisation. Une organisation criminelle compte des membres qui n'ont pas l'intention de commettre personnellement des infractions - ce qui les rendrait complices -, mais qui collaborent en revanche à l'organisation. [...] Si, dans le cas de l'association de malfaiteurs, l'objectif essentiel est l'enrichissement personnel du membre de l'association, les organisations criminelles sont, quant à elles, dotées d'une structure hiérarchique qui fait que l'enrichissement profite généralement à ceux qui sont à la tête de l'organisation, tandis que les membres ordinaires perçoivent plutôt une sorte de salaire (quelquefois légal) | persoonlijk de bedoeling hebben lid te zijn of deel te nemen aan het plegen van de misdrijven, kent de criminele organisatie een of meerdere structuren waarvan sommige legaal zijn, maar die wel bijdragen tot de finaliteit van de organisatie. Een criminele organisatie kent leden die niet de bedoeling hebben zelf misdrijven te plegen - wat hen medeplichtig zou maken - maar die wel meewerken aan de organisatie. [...] Bij bendevorming is het hoofddoel de persoonlijke verrijking van het bendelid terwijl criminele organisaties een hiërarchie kennen die ertoe leidt dat de verrijking meestal gaat naar de leiding waarbij de gewone leden eerder een vorm |
» (ibid., n° 954/17, p. 29). | van (soms legaal) loon krijgen » (ibid., nr. 954/17, p. 29). |
B.6.2. Compte tenu de l'objectif de la disposition en cause, qui est de lutter contre des organisations criminelles dotées le plus souvent de moyens financiers importants et imbriquées de manière quasiment invisible dans la société, les éléments précités peuvent justifier raisonnablement que, contrairement à la simple participation à une association de malfaiteurs, la simple participation, sciemment et volontairement, à une organisation criminelle soit réprimée lorsque cette organisation utilise l'intimidation, la menace, la violence, des manoeuvres frauduleuses ou la corruption ou recourt à des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou faciliter la réalisation des infractions. A cet égard, le législateur a raisonnablement pu considérer que les règles applicables à l'association de malfaiteurs, en ce compris | B.6.2. Rekening houdend met de doelstelling van de in het geding zijnde bepaling, die erin bestaat vaak zeer kapitaalkrachtige en vrijwel onzichtbaar in de samenleving verweven criminele organisaties te bestrijden, kunnen de voormelde elementen redelijkerwijze verantwoorden dat, in tegenstelling tot de loutere betrokkenheid bij bendevorming, de enkele betrokkenheid, wetens en willens, bij een criminele organisatie strafbaar wordt gesteld wanneer die organisatie gebruik maakt van intimidatie, bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie, of commerciële of andere structuren aanwendt om het plegen van de misdrijven te verbergen of te vergemakkelijken. De wetgever heeft daarbij in redelijkheid kunnen oordelen dat de regels van toepassing op bendevorming, en met inbegrip van deze inzake |
celles relatives à la participation visées aux articles 66 à 69 du | deelneming bedoeld in de artikelen 66 tot en met 69 van het |
Code pénal, se sont avérées insuffisantes dans la lutte contre les | Strafwetboek, niet afdoende zijn gebleken in de strijd tegen de |
organisations criminelles. | criminele organisaties. |
B.7.1. Pour ce qui est de la comparaison entre une organisation | B.7.1. Wat de vergelijking betreft tussen een criminele organisatie en |
criminelle et un « groupe terroriste » au sens des articles 139 et | een « terroristische groep » bedoeld in de artikelen 139 en volgende |
suivants du Code pénal, la nature des infractions commises par | van het Strafwetboek, bestaat er een objectief verschil in de aard van |
l'organisation constitue une différence objective : dans le second | de misdrijven van de organisatie : in het tweede geval zijn dat de |
cas, il s'agit d'infractions terroristes définies à l'article 137 du | terroristische misdrijven omschreven in artikel 137 van het |
Code pénal; dans le cas d'une organisation criminelle, il s'agit | Strafwetboek; in het geval van een criminele organisatie zijn dat |
d'infractions « punissables d'un emprisonnement de trois ans ou d'une | misdrijven « die strafbaar zijn met gevangenisstraf van drie jaar of |
peine plus grave, pour obtenir, directement ou indirectement, des | een zwaardere straf, om direct of indirect vermogensvoordelen te |
avantages patrimoniaux ». | verkrijgen ». |
Certes, les deux incriminations concernent une association structurée, | Weliswaar is bij beide strafbaarstellingen sprake van een |
dotée d'une certaine permanence, constituée dans le but de commettre | gestructureerde vereniging met een zekere bestendigheid, met het oog |
ou d'ourdir de façon concertée des infractions déterminées. Par | op het in onderling overleg plegen of beramen van bepaalde misdrijven. |
ailleurs, les infractions peuvent être dans certains cas de nature | Overigens kunnen de misdrijven in sommige gevallen van soortgelijke |
similaire. L'impact provoqué par des infractions terroristes sur la | aard zijn. Het impact van terroristische misdrijven op de samenleving |
société peut même être plus lourd que l'impact d'infractions commises | kan zelfs zwaarder zijn dan de impact van misdrijven van criminele |
par des organisations criminelles. | organisaties. |
Même si la seule participation à un groupe terroriste n'a pas été | Hoewel de enkele betrokkenheid bij een terroristische groep niet |
incriminée comme c'est le cas pour une organisation criminelle, | strafbaar is gesteld zoals dat het geval is voor een criminele |
l'article 140 du Code pénal dispose que la participation à une | organisatie, stelt artikel 140 van het Strafwetboek de deelneming aan |
quelconque activité d'un groupe terroriste est punissable de peines | enige activiteit van de terroristische groep strafbaar met |
correctionnelles si la personne qui participe a connaissance qu'elle | correctionele straffen indien de persoon die deelneemt, weet dat hij |
contribue, par cette participation, à commettre un crime ou un délit | daarmee bijdraagt tot het plegen van een misdaad of een wanbedrijf |
du groupe terroriste. | voor de terroristische groep. |
B.7.2. Le législateur a pu raisonnablement considérer qu'il était | B.7.2. De wetgever heeft redelijkerwijze kunnen oordelen dat het nodig |
nécessaire de prévoir l'incrimination de personnes qui, indépendamment | was te voorzien in de strafbaarstelling van personen die, ongeacht of |
du fait d'avoir ou non l'intention de commettre des infractions | zij de bedoeling hebben bepaalde misdrijven in het raam van een |
déterminées dans le cadre d'une organisation criminelle ou de s'y | criminele organisatie te plegen of daaraan deel te nemen op één van de |
associer d'une des manières prévues par les articles 66 à 69 du Code pénal, font partie, sciemment et volontairement, de cette organisation, lorsque cette dernière utilise l'intimidation, la menace, la violence, des manoeuvres frauduleuses ou la corruption ou recourt à des structures commerciales ou autres pour dissimuler ou faciliter la réalisation des infractions. Une telle mesure légitime ne perd pas sa justification du fait que le législateur n'a pas incriminé de la même manière la participation de personnes à d'autres faits ou organisations répréhensibles, et plus particulièrement la participation à un groupe terroriste. Le législateur a pu tenir compte de ce que les organisations criminelles, | in de artikelen 66 tot 69 van het Strafwetboek bedoelde wijzen, wetens en willens zijn betrokken bij die organisatie, wanneer die gebruik maakt van intimidatie, bedreiging, geweld, listige kunstgrepen of corruptie, of commerciële of andere structuren aanwendt om het plegen van de misdrijven te verbergen of te vergemakkelijken. Een dergelijke legitieme maatregel verliest zijn verantwoording niet doordat de wetgever de betrokkenheid van personen bij andere strafbare feiten of organisaties, en meer bepaald de betrokkenheid bij een terroristische groep, niet op soortgelijke wijze strafbaar heeft gesteld. De wetgever vermocht rekening ermee te houden dat criminele organisaties met het oog op hun lucratieve doelstelling doorgaans |
en vue de leur but lucratif, exercent généralement des activités tant | zowel legale als illegale activiteiten ontplooien, terwijl de |
légales qu'illégales, alors que les organisations terroristes | terroristische organisaties terroristische misdrijven plegen als |
commettent des infractions terroristes au sens de l'article 137 du Code pénal. | bedoeld in de artikel 137 van het Strafwetboek. |
B.8. Même si la disposition en cause peut donner lieu à des peines | B.8. Ook al kan de in het geding zijnde bepaling leiden tot |
correctionnelles, la mesure contestée n'a pas d'effets | correctionele straffen, het blijkt niet dat de betwiste maatregel |
disproportionnés au regard de l'objectif poursuivi par le législateur. | onevenredige gevolgen teweegbrengt in het licht van de doelstelling van de wetgever. |
La ténacité avec laquelle persistent ou apparaissent les organisations | De hardnekkigheid waarmee criminele organisaties niettegenstaande het |
criminelles, nonobstant l'arsenal répressif disponible auparavant, y | voorheen beschikbare strafrechtsarsenaal, met inbegrip van de |
compris les dispositions relatives à la participation punissable, et | bepalingen inzake strafbare deelneming, blijken voort te bestaan of |
le degré de difficulté - voire parfois l'impossibilité - d'identifier | ontstaan en de moeilijkheidsgraad - zo niet soms de onmogelijkheid om |
les personnes qui, au sein de l'organisation criminelle, ont | - te bepalen welke personen binnen de criminele organisatie de |
l'intention de commettre les infractions de l'organisation ou de s'y | intentie hebben om de misdrijven van de organisatie te plegen of eraan |
associer et les personnes qui fournissent seulement l'équipement ou | deel te nemen en welke personen enkel zorgen voor faciliteiten of |
des services, qu'ils soient légaux ou bien illégaux, susceptibles de | diensten, nu eens legale dan weer illegale, die de organisatie van pas |
servir à l'organisation, peuvent raisonnablement justifier l'adoption | kunnen komen, kunnen in redelijkheid verantwoorden dat de wetgever de |
par le législateur de la mesure en cause, pour autant qu'il s'agisse de personnes qui font partie, sciemment et volontairement, d'une organisation criminelle, lorsque celle-ci s'adonne aux activités visées à l'article 324ter, § 1er, du Code pénal et commet des crimes ou délits punis d'un emprisonnement de trois ans ou d'une peine plus lourde. B.9. Les termes « sciemment et volontairement » impliquent en outre que la personne qui se contente d'appartenir à l'organisation criminelle ne peut être poursuivie si elle ignore que l'organisation utilise les méthodes visées à l'article 324ter du Code pénal. | in het geding zijnde maatregel heeft genomen, voor zover het gaat om personen die wetens en willens zijn betrokken bij een criminele organisatie, wanneer die in artikel 324ter, § 1, van het Strafwetboek bedoelde activiteiten ontwikkelt en zich schuldig maakt aan misdaden en wanbedrijven die strafbaar zijn met een gevangenisstraf van drie jaar of een zwaardere straf. B.9. De woorden « wetens en willens » houden bovendien in dat de persoon die zich ertoe beperkt deel uit te maken van de criminele organisatie, niet kan worden vervolgd indien hij niet weet dat die organisatie gebruik maakt van de in artikel 324ter van het Strafwetboek beoogde methodes. |
B.10. Sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.9, la | B.10. Onder voorbehoud van de in B.9 vermelde interpretatie, is de in |
disposition en cause n'est pas sans justification raisonnable. | het geding zijnde bepaling niet zonder redelijke verantwoording. |
La question préjudicielle appelle dès lors une réponse négative. | De prejudiciële vraag dient derhalve ontkennend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
Sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.9, l'article 324ter, | Onder voorbehoud van de in B.9 vermelde interpretatie, schendt artikel |
§ 1er, du Code pénal ne viole pas les articles 10 et 11 de la | 324ter, § 1, van het Strafwetboek de artikelen 10 en 11 van de |
Constitution. | Grondwet niet. |
Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, |
la Cour constitutionnelle, le 12 juin 2014. | op 12 juni 2014. |
Le greffier, | De griffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
Le président, | De voorzitter, |
A. Alen | A. Alen |