← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 127/2013 du 26 septembre 2013 Numéro du rôle : 5458 En cause
: le recours en annulation de l'article 6 de la loi du 30 novembre 2011 modifiant la législation en
ce qui concerne l'amélioration de l'approche des abus sexu La
Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et J. Spreutels, des juges E. De
(...)"
Extrait de l'arrêt n° 127/2013 du 26 septembre 2013 Numéro du rôle : 5458 En cause : le recours en annulation de l'article 6 de la loi du 30 novembre 2011 modifiant la législation en ce qui concerne l'amélioration de l'approche des abus sexu La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et J. Spreutels, des juges E. De (...) | Uittreksel uit arrest nr. 127/2013 van 26 september 2013 Rolnummer : 5458 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 6 van de wet van 30 november 2011 tot wijziging van de wetgeving wat de verbetering van de aanpak van seksueel misbru Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en J. Spreutels, de rechters (...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 127/2013 du 26 septembre 2013 | Uittreksel uit arrest nr. 127/2013 van 26 september 2013 |
Numéro du rôle : 5458 | Rolnummer : 5458 |
En cause : le recours en annulation de l'article 6 de la loi du 30 | In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 6 van de wet van 30 |
novembre 2011 modifiant la législation en ce qui concerne | november 2011 tot wijziging van de wetgeving wat de verbetering van de |
l'amélioration de l'approche des abus sexuels et des faits de | aanpak van seksueel misbruik en feiten van pedofilie binnen een |
pédophilie dans une relation d'autorité (article 458bis du Code | gezagsrelatie betreft (artikel 458bis van het Strafwetboek), ingesteld |
pénal), introduit par l'« Orde van Vlaamse balies » et Edgar Boydens. | door de Orde van Vlaamse balies en Edgar Boydens. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et J. Spreutels, des juges E. De | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en J. Spreutels, de |
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, | rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, et, conformément à | Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, en, |
l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour | overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 |
constitutionnelle, du président émérite R. Henneuse, assistée du | op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter R. Henneuse, bijgestaan |
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, | door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet du recours et procédure | I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 17 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 17 juli 2012 |
juillet 2012 et parvenue au greffe le 18 juillet 2012, un recours en | ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 18 juli |
annulation de l'article 6 (remplacement de l'article 458bis du Code | 2012, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 6 (vervanging |
pénal) de la loi du 30 novembre 2011 modifiant la législation en ce | van artikel 458bis van het Strafwetboek) van de wet van 30 november |
qui concerne l'amélioration de l'approche des abus sexuels et des | 2011 tot wijziging van de wetgeving wat de verbetering van de aanpak |
faits de pédophilie dans une relation d'autorité (publiée au Moniteur | van seksueel misbruik en feiten van pedofilie binnen een gezagsrelatie |
belge du 20 janvier 2012, deuxième édition) a été introduit par l'« | betreft (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 20 januari 2012, |
Orde van Vlaamse balies », dont le siège est établi à 1000 Bruxelles, | tweede editie), door de Orde van Vlaamse balies, met zetel te 1000 |
rue Royale 148, et par Edgar Boydens, demeurant à 1560 Hoeilaart, | Brussel, Koningsstraat 148, en door Edgar Boydens, wonende te 1560 |
Karel Coppensstraat 13. | Hoeilaart, Karel Coppensstraat 13. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant à la disposition attaquée | Ten aanzien van de bestreden bepaling |
B.1. Les parties requérantes demandent l'annulation de l'article 6 de | B.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van artikel 6 |
la loi du 30 novembre 2011 « modifiant la législation en ce qui | van de wet van 30 november 2011 « tot wijziging van de wetgeving wat |
concerne l'amélioration de l'approche des abus sexuels et des faits de | de verbetering van de aanpak van seksueel misbruik en feiten van |
pédophilie dans une relation d'autorité », qui remplace l'article | pedofilie binnen een gezagsrelatie betreft », waarbij artikel 458bis |
458bis du Code pénal. | van het Strafwetboek is vervangen. |
B.2.1. Avant sa modification par la disposition attaquée, l'article | B.2.1. Vóór de wijziging ervan bij de bestreden bepaling luidde |
458bis du Code pénal disposait : | artikel 458bis van het Strafwetboek als volgt : |
« Toute personne qui, par état ou par profession, est dépositaire de | « Eenieder, die uit hoofde van zijn staat of beroep houder is van |
secrets et a de ce fait connaissance d'une infraction prévue aux | geheimen en die hierdoor kennis heeft van een misdrijf zoals |
articles 372 à 377, 392 à 394, 396 à 405ter, 409, 423, 425 et 426, qui | omschreven in de artikelen 372 tot 377, 392 tot 394, 396 tot 405ter, |
a été commise sur un mineur, peut, sans préjudice des obligations que | 409, 423, 425 en 426, gepleegd op een minderjarige kan, onverminderd |
lui impose l'article 422bis, en informer le procureur du Roi, à | de verplichtingen hem opgelegd door artikel 422bis, het misdrijf ter |
condition qu'elle ait examiné la victime ou recueilli les confidences | kennis brengen van de procureur des Konings, op voorwaarde dat hij het |
slachtoffer heeft onderzocht of door het slachtoffer in vertrouwen | |
de celle-ci, qu'il existe un danger grave et imminent pour l'intégrité | werd genomen, er een ernstig en dreigend gevaar bestaat voor de |
mentale ou physique de l'intéressé et qu'elle ne soit pas en mesure, | psychische of fysieke integriteit van de betrokkene en hij deze |
elle-même ou avec l'aide de tiers, de protéger cette intégrité ». | integriteit zelf of met hulp van anderen niet kan beschermen ». |
B.2.2. Cette disposition constituait une exception à la règle du | B.2.2. Die bepaling vormde een uitzondering op de regel van het |
secret professionnel contenue dans l'article 458 du Code pénal, lequel | beroepsgeheim die is vervat in artikel 458 van het Strafwetboek, dat |
est libellé comme suit : | bepaalt : |
« Les médecins, chirurgiens, officiers de santé, pharmaciens, | « Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, |
sages-femmes et toutes autres personnes dépositaires, par état ou par | vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of |
profession, des secrets qu'on leur confie, qui, hors le cas où ils | beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze |
sont appelés à rendre témoignage en justice ou devant une commission | bekendmaken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte of |
d'enquête parlementaire et celui où la loi les oblige à faire | voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en |
connaître ces secrets, les auront révélés, seront punis d'un | buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te |
emprisonnement de huit jours à six mois et d'une amende de cent euros | maken, worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes |
à cinq cents euros ». | maanden en met geldboete van honderd euro tot vijfhonderd euro ». |
B.3.1. Le dépositaire du secret professionnel doit, en principe, | B.3.1. Een houder van het beroepsgeheim moet in principe elke |
garder secrète toute information confidentielle obtenue dans les | vertrouwelijke mededeling die is verkregen in de omstandigheden |
conditions visées à l'article 458 du Code pénal. | vermeld in artikel 458 van het Strafwetboek, geheimhouden. |
Cette obligation de secret, mise à charge du dépositaire par le | Die geheimhoudingsplicht, die door de wetgever aan de houder van het |
beroepsgeheim is opgelegd, heeft hoofdzakelijk tot doel het | |
législateur, vise, à titre principal, à protéger le droit fondamental | fundamentele recht op eerbiediging van het privéleven te beschermen |
à la vie privée de la personne qui se confie, parfois dans ce qu'elle | van diegene die iemand in vertrouwen neemt, soms over iets heel |
a de plus intime. Elle « ne s'étend toutefois pas aux faits dont | persoonlijks. Zij « geldt [echter] niet voor feiten waarvan [die |
[cette personne] aurait été la victime » (Cass., 18 juin 2010, Pas., | persoon] het slachtoffer zou zijn geworden » (Cass., 18 juni 2010, |
2010, IV, n° 439). | Arr. Cass., 2010, nr. 439). |
B.3.2. A titre exceptionnel, le dépositaire du secret professionnel | B.3.2. Bij uitzondering kan de houder van het beroepsgeheim zich |
peut se délier de son obligation de secret, en invoquant l'état de | ontdoen van zijn geheimhoudingsplicht, door zich te beroepen op de |
nécessité. | noodtoestand. |
L'état de nécessité est la situation dans laquelle se trouve une | Noodtoestand is de toestand waarin een persoon zich bevindt die, gelet |
personne qui, eu égard à la valeur respective des obligations | op de respectieve waarde van de tegen elkaar indruisende plichten en |
contradictoires et à l'existence d'un danger grave et imminent pour | gelet op het bestaan van een ernstig en dreigend gevaar voor anderen, |
autrui, peut raisonnablement estimer qu'il ne lui est pas possible de | redenen heeft om te oordelen dat hem ter vrijwaring van een hoger |
sauvegarder, autrement qu'en commettant les faits qui lui sont | belang dat hij verplicht of gerechtigd is vóór alle andere belangen te |
reprochés, un intérêt plus impérieux qu'elle a le devoir ou qu'elle | beschermen, geen andere weg openstaat dan de hem ten laste gelegde |
est en droit de sauvegarder avant tous les autres (notamment Cass., 13 | feiten te plegen (o.a. Cass., 13 mei 1987, Arr. Cass., 1986-1987, nr. |
mai 1987, Pas., 1987, I, n° 535; 28 avril 1999, Pas., 1999, I, n° 245; | 535; 28 april 1999, Arr. Cass., 1999, nr. 245; 13 november 2001, Arr. |
13 novembre 2001, Pas., 2001, n° 613; 24 janvier 2007, Pas., 2007, n° | Cass., 2001, nr. 613; 24 januari 2007, Arr. Cass., 2007, nr. 45). |
45). Cet état de nécessité requiert qu'il soit satisfait à « plusieurs | Die noodtoestand dient « verschillende voorwaarden [te vervullen], te |
conditions, à savoir que la valeur du bien sacrifié doit être | weten dat de waarde van hetgeen wordt prijsgegeven lager moet zijn dan |
inférieure ou à tout le moins équivalente à celle du bien que l'on | of althans gelijk moet zijn aan de waarde van het goed dat men wil |
prétend sauvegarder, que le droit ou l'intérêt à sauvegarder soit en | vrijwaren, dat het te vrijwaren recht of belang een dadelijk en |
péril imminent et grave, qu'il soit impossible d'éviter le mal | ernstig gevaar moet lopen, dat het kwaad alleen door het misdrijf kan |
autrement que par l'infraction et que l'agent n'ait pas créé par son | worden voorkomen en dat de betrokkene de noodtoestand niet zelf heeft |
fait » la situation qui le met en état de nécessité (notamment Cass., | doen ontstaan » (o.a. Cass., 28 april 1999, Arr. Cass., 1999, nr. 245; |
28 avril 1999, Pas., 1999, I, n° 245; 24 janvier 2007, Pas., 2007, n° | 24 januari 2007, Arr. Cass., 2007, nr. 45). |
45). B.4. En adoptant l'article 458bis originaire, le législateur entendait | B.4. Met het oorspronkelijke artikel 458bis wou de wetgever de |
définir les cas dans lesquels le respect dû au secret professionnel | gevallen omschrijven waarin de verplichte inachtneming van het |
pouvait céder afin de protéger l'intégrité d'un mineur, en s'inspirant | beroepsgeheim kon wijken om de integriteit van een minderjarige te |
de la cause de justification que constitue l'état de nécessité (Doc. | beschermen, door zich te inspireren op de rechtvaardigingsgrond die |
parl., Sénat, 1999-2000, n° 2-280/2, pp. 7-8 et n° 2-280/5, pp. 107, | wordt gevormd door de noodtoestand (Parl. St., Senaat, 1999-2000, nr. |
110 et 112; Doc. parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-0695/009, pp. | 2-280/2, pp. 7-8, en nr. 2-280/5, pp. 107, 110 en 112; Parl. St., |
52-53). | Kamer, 2000-2001, DOC 50-0695/009, pp. 52-53). |
B.5. Tel qu'il a été remplacé par l'article 6, attaqué, de la loi du | B.5. Zoals vervangen bij het bestreden artikel 6 van de wet van 30 |
30 novembre 2011, l'article 458bis du Code pénal dispose : | november 2011, bepaalt artikel 458bis van het Strafwetboek : |
« Toute personne qui, par état ou par profession, est dépositaire de | « Eenieder, die uit hoofde van zijn staat of beroep houder is van |
secrets et a de ce fait connaissance d'une infraction prévue aux | geheimen en hierdoor kennis heeft van een misdrijf zoals omschreven in |
articles 372 à 377, 392 à 394, 396 à 405ter, 409, 423, 425 et 426, qui | de artikelen 372 tot 377, 392 tot 394, 396 tot 405ter, 409, 423, 425 |
a été commise sur un mineur ou sur une personne qui est vulnérable en | en 426, gepleegd op een minderjarige of op een persoon die kwetsbaar |
raison de son âge, d'un état de grossesse, d'une maladie, d'une | is ten gevolge van zijn leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel een |
infirmité ou d'une déficience physique ou mentale peut, sans préjudice | lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid kan, onverminderd |
des obligations que lui impose l'article 422bis, en informer le | de verplichtingen hem opgelegd door artikel 422bis, het misdrijf ter |
procureur du Roi, soit lorsqu'il existe un danger grave et imminent | kennis brengen van de procureur des Konings, hetzij wanneer er een |
pour l'intégrité physique ou mentale du mineur ou de la personne | ernstig en dreigend gevaar bestaat voor de fysieke of psychische |
vulnérable visée, et qu'elle n'est pas en mesure, seule ou avec l'aide | integriteit van de minderjarige of de bedoelde kwetsbare persoon en |
hij deze integriteit niet zelf of met hulp van anderen kan beschermen, | |
de tiers, de protéger cette intégrité, soit lorsqu'il y a des indices | hetzij wanneer er aanwijzingen zijn van een gewichtig en reëel gevaar |
d'un danger sérieux et réel que d'autres mineurs ou personnes | dat andere minderjarigen of bedoelde kwetsbare personen het |
vulnérables visées soient victimes des infractions prévues aux | slachtoffer worden van de in voormelde artikelen bedoelde misdrijven |
articles précités et qu'elle n'est pas en mesure, seule ou avec l'aide | en hij deze integriteit niet zelf of met hulp van anderen kan |
de tiers, de protéger cette intégrité ». | beschermen ». |
B.6.1. Cette disposition est inspirée d'une recommandation formulée | B.6.1. Die bepaling is geïnspireerd op een aanbeveling van de |
par la commission spéciale relative au traitement d'abus sexuels et de | bijzondere commissie betreffende de behandeling van seksueel misbruik |
faits de pédophilie dans une relation d'autorité, en particulier au | en feiten van pedofilie binnen een gezagsrelatie, inzonderheid binnen |
sein de l'Eglise (Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC 53-0520/002, pp. | de kerk (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-0520/002, pp. 408-409; |
408-409; ibid., DOC 53-1639/001, pp. 3 et 7-8; ibid., DOC 53-1639/003, | ibid., DOC 53-1639/001, pp. 3 en 7-8; ibid., DOC 53-1639/003, pp. 4-5, |
pp. 4-5, 20-21 et 24; Ann., Chambre, 2010-2011, 19 juillet 2011, CRIV | 20-21 en 24; Hand., Kamer, 2010-2011, 19 juli 2011, CRIV 53 PLEN 045, |
53 PLEN 045, pp. 37-38). | pp. 37-38). |
La commission spéciale a estimé nécessaire de « préciser les | De bijzondere commissie achtte het nodig « de bepalingen inzake |
dispositions relatives au secret professionnel concernant l'abus | beroepsgeheim met betrekking tot seksueel misbruik van minderjarigen |
sexuel commis sur des mineurs et d'étendre aux personnes vulnérables | te verduidelijken en de mogelijkheden tot spreken voor de houders van |
les possibilités pour les détenteurs d'un secret professionnel de | een beroepsgeheim uit te breiden tot kwetsbare personen. De Bijzondere |
parler. La commission spéciale [reconnaissait] le secret | commissie [erkende] immers het beroepsgeheim, maar [wou] vooral dat er |
professionnel, mais [voulait] surtout éviter ' le silence coupable ' » | niet langer ' schuldig gezwegen ' [werd] » (Parl. St., Kamer, |
(Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC 53-1639/001, p. 8). | 2010-2011, DOC 53-1639/001, p. 8). |
B.6.2. La proposition tendait à modifier ce qui suit : | B.6.2. Het voorstel wijzigde het volgende : |
« 1. le champ d'application de l'alinéa 1er de l'article 458bis du | « 1. de werkingssfeer van het eerste lid van artikel 458bis van het |
Code pénal se limite à la connaissance de secrets par le dépositaire | Strafwetboek beperkt zich tot kennisname van geheimen door de houder |
du secret professionnel lorsque ces derniers lui ont été révélés par | van het beroepsgeheim wanneer deze hem worden onthuld door het |
la victime. La Commission spéciale a jugé opportun d'étendre ce champ | slachtoffer. De bijzondere commissie achtte het aangewezen deze |
d'application, en ce qui concerne les abus sexuels commis sur des | werkingssfeer voor wat betreft seksueel misbruik gepleegd op |
mineurs, à la connaissance des secrets révélés au dépositaire du | minderjarigen ook uit te breiden tot de kennisname van geheimen die |
secret professionnel par l'auteur ou par une tierce personne. Par | aan de houder van het beroepsgeheim worden onthuld door de dader of |
conséquent, la condition selon laquelle le dépositaire du secret | door een derde. De voorwaarde dat de houder van het beroepsgeheim ' |
professionnel doit avoir ' examiné la victime ou recueilli les | het slachtoffer heeft onderzocht of door een slachtoffer in vertrouwen |
confidences de celle-ci ', disparaît; | werd genomen ' vervalt hiermee; |
2. deuxièmement, en ce qui concerne les abus sexuels commis sur des | 2. ten tweede wordt voor wat betreft seksueel misbruik gepleegd op |
mineurs, le champ d'application est également étendu à toutes les ' | minderjarigen het toepassingsgebied eveneens uitgebreid tot alle ' |
victimes potentielles ' et n'est plus limité exclusivement aux | potentiële slachtoffers ', en niet beperkt tot uitsluitend situaties |
situations dans lesquelles il existe un danger grave et imminent pour | waar er een ernstig en dreigend gevaar bestaat voor de integriteit van |
l'intégrité de ' l'intéressé '; | de ' betrokkene '; |
3. enfin, la commission spéciale ' abus sexuels ' a aussi décidé de | 3. ten slotte heeft de bijzondere commissie seksueel misbruik er ook |
préciser clairement à l'alinéa 2 que celui qui n'use pas de son droit | voor geopteerd in het tweede lid duidelijk te preciseren dat wie geen |
d'informer, alors que les conditions de cette dérogation au respect du | gebruik maakt van zijn informatieverstrekkingsrecht, terwijl is |
secret professionnel sont réunies, peut se rendre coupable de | voldaan aan de voorwaarden voor die afwijking van de inachtneming van |
het beroepsgeheim, zich schuldig kan maken aan niet-bijstand aan een | |
non-assistance à personne en danger, comme le prévoit l'article 422bis | in gevaar verkerend persoon zoals voorzien in artikel 422bis van het |
du Code pénal » (Doc. Parl., Chambre, 2010-2011, DOC 53-1639/001, pp. | Strafwetboek » (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1639/001, pp. |
7-8). | 7-8). |
B.7. La Cour examine l'article 458bis du Code pénal dans la version | B.7. Het Hof beoordeelt artikel 458bis van het Strafwetboek in die |
précitée, abstraction faite de la loi du 23 février 2012 modifiant | versie, onder abstractie van de wet van 23 februari 2012 tot wijziging |
l'article 458bis du Code pénal en vue d'étendre celui-ci au délit de | van artikel 458bis teneinde het uit te breiden voor misdrijven van |
violence domestique, dont l'article 2 dispose : | huiselijk geweld, waarvan artikel 2 bepaalt : |
« Dans l'article 458bis du Code pénal, inséré par la loi du 28 | « In artikel 458bis van het Strafwetboek, ingevoegd bij de wet van 28 |
novembre 2000 et remplacé par la loi du 30 novembre 2011, les mots ' | november 2000 en vervangen door de wet van 30 november 2011, wordt na |
de la violence entre partenaires, ' sont insérés après les mots ' d'un | de woorden ' van zijn leeftijd, zwangerschap, ' het woord ' |
état de grossesse, ' ». | partnergeweld, ' ingevoegd ». |
B.8. Le droit de parole, tel qu'il est réglé par l'article 458bis du Code pénal, s'applique au dépositaire du secret professionnel « sans préjudice des obligations que lui impose l'article 422bis », lequel dispose : « Sera puni d'un emprisonnement de huit jours à un an et d'une amende de cinquante à cinq cents euros ou d'une de ces peines seulement, celui qui s'abstient de venir en aide ou de procurer une aide à une personne exposée à un péril grave, soit qu'il ait constaté par lui-même la situation de cette personne, soit que cette situation lui soit décrite par ceux qui sollicitent son intervention. Le délit requiert que l'abstenant pouvait intervenir sans danger sérieux pour lui-même ou pour autrui. Lorsqu'il n'a pas constaté personnellement le péril auquel se trouvait exposée la personne à assister, l'abstenant ne pourra être puni lorsque les circonstances dans lesquelles il a été invité à intervenir pouvaient lui faire croire au manque de sérieux de l'appel ou à l'existence de risques. La peine prévue à l'alinéa 1er est portée à deux ans lorsque la personne exposée à un péril grave est mineure d'âge ou est une personne dont la situation de vulnérabilité en raison de l'âge, d'un | B.8. Het spreekrecht zoals geregeld bij artikel 458bis van het Strafwetboek geldt voor de houder van het beroepsgeheim « onverminderd de verplichtingen hem opgelegd door artikel 422bis », dat bepaalt : « Met gevangenisstraf van acht dagen tot een jaar en met geldboete van vijftig euro tot vijfhonderd euro of met een van die straffen alleen wordt gestraft hij die verzuimt hulp te verlenen of te verschaffen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij zelf diens toestand heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem is beschreven door degenen die zijn hulp inroepen. Voor het misdrijf is vereist dat de verzuimer kon helpen zonder ernstig gevaar voor zichzelf of voor anderen. Heeft de verzuimer niet persoonlijk het gevaar vastgesteld waarin de hulpbehoevende verkeerde, dan kan hij niet worden gestraft, indien hij op grond van de omstandigheden waarin hij werd verzocht te helpen, kon geloven dat het verzoek niet ernstig was of dat er gevaar aan verbonden was. De straf bedoeld in het eerste lid wordt op twee jaar gebracht indien de persoon die in groot gevaar verkeert, minderjarig is of een persoon is van wie de kwetsbare toestand ten gevolge van de leeftijd, |
état de grossesse, d'une maladie, d'une infirmité ou d'une déficience | zwangerschap, een ziekte dan wel een lichamelijk of geestelijk gebrek |
physique ou mentale était apparente ou connue de l'auteur des faits ». | of onvolwaardigheid duidelijk was of de dader bekend was ». |
Quant au premier moyen | Ten aanzien van het eerste middel |
B.9. Les parties requérantes allèguent la violation des articles 12 et | B.9. De verzoekende partijen voeren de schending aan van de artikelen |
12 en 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel | |
14 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 7 de la | 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel |
Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 15 du | 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke |
Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en ce que | rechten, doordat een combinatie van de in de bestreden bepaling |
la lecture combinée des expressions « indices d'un danger sérieux et | vervatte uitdrukkingen « aanwijzingen van een gewichtig en reëel |
réel » et « autres mineurs ou personnes vulnérables », contenues dans | gevaar » en « andere minderjarigen of kwetsbare personen » zou leiden |
la disposition attaquée, aboutirait à délimiter de manière trop | |
imprécise l'incrimination de violation du secret professionnel visée à l'article 458 du Code pénal. | tot een te vage afbakening van de in artikel 458 van het Strafwetboek |
En ne se limitant plus à permettre la levée du secret professionnel | bedoelde strafbaarstelling van schending van het beroepsgeheim. |
uniquement lorsqu'un danger grave et imminent existe pour l'intégrité | Door niet langer een opheffing van het beroepsgeheim enkel toe te |
staan wanneer een ernstig en dreigend gevaar bestaat voor de | |
de la victime de l'infraction, le législateur rendrait impossible la | integriteit van het slachtoffer van het misdrijf, zou de wetgever het |
détermination des cas dans lesquels la divulgation d'informations | onmogelijk maken de gevallen te bepalen waarin een vrijgave van |
confidentielles par le dépositaire du secret professionnel ne serait | vertrouwelijke informatie door de houder van het beroepsgeheim niet |
pas pénalement répréhensible. | strafbaar zou zijn. |
B.10. En ce qu'ils garantissent le principe de légalité en matière | B.10. In zoverre zij het wettigheidsbeginsel in strafzaken waarborgen, |
pénale, l'article 7.1 de la Convention européenne des droits de | hebben artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de |
l'homme et l'article 15, paragraphe 1, du Pacte international relatif | mens en artikel 15, lid 1, van het Internationaal Verdrag inzake |
aux droits civils et politiques ont une portée analogue aux articles | burgerrechten en politieke rechten een draagwijdte die analoog is aan |
12, alinéa 2, et 14 de la Constitution. | die van de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet. |
B.11.1. Le Conseil des ministres fait valoir que la disposition | B.11.1. De Ministerraad voert aan dat de bestreden bepaling enkel in |
attaquée prévoit seulement une extension du droit de parole mais | een uitbreiding van het spreekrecht voorziet maar geen nieuwe |
n'instaure aucune nouvelle incrimination. | strafbaarstelling invoert. |
B.11.2. Les personnes tenues au secret professionnel peuvent divulguer | B.11.2. Diegenen die gehouden zijn tot het beroepsgeheim kunnen |
certaines informations dans les conditions prévues par la disposition | bepaalde informatie vrijgeven onder de voorwaarden waarin de bestreden |
attaquée et sont donc dispensées, lorsque ces conditions sont | |
remplies, de leur obligation de se tenir au secret professionnel. Il | bepaling voorziet, en zijn dus van hun verplichting tot beroepsgeheim |
s'ensuit que la disposition attaquée contient des modalités | vrijgesteld wanneer aan die voorwaarden is voldaan. De bestreden |
susceptibles d'être déterminantes aux fins de l'application de | bepaling bevat bijgevolg modaliteiten die determinerend kunnen zijn |
l'article 458 du Code pénal, qui contient une incrimination. Elle | voor een toepassing van artikel 458 van het Strafwetboek, dat een |
relève dès lors du champ d'application des articles 12 et 14 de la Constitution. | strafbaarstelling bevat. Zij valt derhalve binnen de toepassingssfeer van de artikelen 12 en 14 van de Grondwet. |
B.12. Il y a encore lieu de relever que, bien que le moyen ne vise que | B.12. Er dient eveneens te worden opgemerkt dat, hoewel het middel |
la lecture combinée des deux expressions visées en B.9, il apparaît du | enkel betrekking heeft op de combinatie van de twee in B.9 vermelde |
libellé de la requête en annulation que les parties requérantes | uitdrukkingen, uit de formulering van het verzoekschrift tot |
critiquent aussi l'imprécision de chacune des expressions prises | vernietiging blijkt dat de verzoekende partijen ook kritiek uitoefenen |
isolément. | op het vage karakter van elke uitdrukking afzonderlijk. |
B.13.1. L'article 12 de la Constitution dispose : | B.13.1. Artikel 12 van de Grondwet bepaalt : |
« La liberté individuelle est garantie. | « De vrijheid van de persoon is gewaarborgd. |
Nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi, et dans | Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en |
la forme qu'elle prescrit. | in de vorm die zij voorschrijft. |
Hors le cas de flagrant délit, nul ne peut être arrêté qu'en vertu de | Behalve bij ontdekking op heterdaad kan niemand worden aangehouden dan |
l'ordonnance motivée du juge, qui doit être signifiée au moment de | krachtens een met redenen omkleed bevel van de rechter, dat moet |
l'arrestation, ou au plus tard dans les vingt-quatre heures ». | worden betekend bij de aanhouding of uiterlijk binnen vierentwintig |
L'article 14 de la Constitution dispose : | uren ». Artikel 14 van de Grondwet bepaalt : |
« Nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi ». | « Geen straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet ». |
L'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme dispose | Artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens bepaalt |
: | : |
« 1. Nul ne peut être condamné pour une action ou une omission qui, au | « 1. Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, |
moment où elle a été commise, ne constituait pas une infraction | dat geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht |
d'après le droit national ou international. De même il n'est infligé | uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin |
aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où | zal een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van |
l'infraction a été commise. | het begaan van het strafbare feit van toepassing was. |
2. Le présent article ne portera pas atteinte au jugement et à la | 2. Dit artikel staat niet in de weg aan het vonnis en de straf van |
punition d'une personne coupable d'une action ou d'une omission qui, | iemand die schuldig is aan een handelen of nalaten, hetwelk ten tijde |
au moment où elle a été commise, était criminelle d'après les | dat het handelen of nalaten geschiedde, een misdrijf was |
principes généraux de droit reconnus par les nations civilisées ». | overeenkomstig de algemene rechtsbeginselen welke door de beschaafde |
volken worden erkend ». | |
L'article 15 du Pacte international relatif aux droits civils et | Artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en |
politiques dispose : | politieke rechten bepaalt : |
« 1. Nul ne sera condamné pour des actions ou omissions qui ne constituaient pas un acte délictueux d'après le droit national ou international au moment où elles ont été commises. De même, il ne sera infligé aucune peine plus forte que celle qui était applicable au moment où l'infraction a été commise. Si, postérieurement à cette infraction, la loi prévoit l'application d'une peine plus légère, le délinquant doit en bénéficier. 2. Rien dans le présent article ne s'oppose au jugement ou à la condamnation de tout individu en raison d'actes ou omissions qui, au moment où ils ont été commis, étaient tenus pour criminels, d'après | « 1. Niemand kan worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten, dat geen strafbaar feit naar nationaal of internationaal recht uitmaakte ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde. Evenmin, mag een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke ten tijde van het begaan van het strafbare feit van toepassing was. Indien, na het begaan van het strafbare feit de wet mocht voorzien in de oplegging van een lichtere straf, dient de overtreder daarvan te profiteren. 2. Geen enkele bepaling van dit artikel staat in de weg aan het vonnis en de straf van iemand die schuldig is aan een handelen of nalaten, hetwelk ten tijde dat het handelen of nalaten geschiedde, van strafrechtelijke aard was overeenkomstig de algemene rechtsbeginselen |
les principes généraux de droit reconnus par l'ensemble des nations ». | die door de volkerengemeenschap worden erkend ». |
B.13.2. En attribuant au pouvoir législatif la compétence de | B.13.2. Door aan de wetgevende macht de bevoegdheid te verlenen om te |
déterminer dans quels cas des poursuites pénales sont possibles, | bepalen in welke gevallen strafvervolging mogelijk is, waarborgt |
l'article 12, alinéa 2, de la Constitution garantit à tout citoyen | artikel 12, tweede lid, van de Grondwet aan elke burger dat geen |
qu'aucun comportement ne sera punissable qu'en vertu de règles | enkele gedraging strafbaar zal worden gesteld dan krachtens regels |
adoptées par une assemblée délibérante, démocratiquement élue. | aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. |
En outre, le principe de légalité en matière pénale qui découle des | Het wettigheidsbeginsel in strafzaken dat uit de in het middel |
dispositions constitutionnelles et internationales visées dans le moyen procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que | bedoelde grondwettelijke en internationale bepalingen voortvloeit, gaat bovendien uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er |
la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet | dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van |
tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des | de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn |
situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des | en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. |
comportements qu'elles répriment. | Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in |
La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi | de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de |
se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du | bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp |
libellé de la disposition pertinente et, au besoin, à l'aide de son | van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten welke |
interprétation par les juridictions, quels actes et omissions engagent | handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid |
sa responsabilité pénale. | meebrengen. |
Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique qu'il est | Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het |
possible de déterminer, en tenant compte des éléments propres aux | mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven |
infractions qu'elle entend réprimer, si les termes généraux utilisés | die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde |
par le législateur sont à ce point vagues qu'ils méconnaîtraient le | algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het strafrechtelijk |
principe de légalité en matière pénale. | wettigheidsbeginsel zouden schenden. |
B.14. Quant à la notion de « personne vulnérable », le législateur a | B.14. Met betrekking tot het begrip « kwetsbare persoon » heeft de |
lui-même précisé, afin d'apporter suffisamment de clarté et de | wetgever zelf, met het oogmerk daarover voldoende duidelijkheid en |
prévisibilité, que la vulnérabilité des personnes majeures visées par | voorzienbaarheid te verschaffen, gepreciseerd dat de kwetsbaarheid van |
la disposition attaquée devait découler de leur âge, de l'état de | de door de bestreden bepaling beoogde meerderjarige personen een |
grossesse, d'une maladie, d'une infirmité ou d'une déficience physique | gevolg moest zijn van hun leeftijd, zwangerschap, een ziekte dan wel |
ou mentale. | een lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid. |
A cet égard, il s'est inspiré de la notion de « personne vulnérable », | Hij heeft zich daarbij geïnspireerd op de omschrijving van het begrip |
contenue dans la loi du 26 novembre 2011 modifiant et complétant le | « kwetsbare persoon » in de wet van 26 november 2011 tot wijziging en |
aanvulling van het Strafwetboek teneinde het misbruik van de zwakke | |
Code pénal en vue d'incriminer l'abus de la situation de faiblesse des | toestand van personen strafbaar te stellen, en de strafrechtelijke |
personnes et d'étendre la protection pénale des personnes vulnérables | bescherming van kwetsbare personen tegen mishandeling uit te breiden |
contre la maltraitance (Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC | (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1639/002, pp. 15-16, en ibid., |
53-1639/002, pp. 15-16, et ibid., DOC 53-1639/003, pp. 20-21 et 33). | DOC 53-1639/003, pp. 20-21 en 33). |
La notion de « déficience ou infirmité physique ou mentale » figurait | Het begrip « lichamelijk of geestelijk gebrek of onvolwaardigheid » |
déjà dans la loi du 4 juillet 1989 modifiant certaines dispositions | kwam ook al voor in de wet van 4 juli 1989 tot wijziging van sommige |
bepalingen betreffende het misdrijf verkrachting, waarbij de artikelen | |
relatives au crime de viol, qui a modifié les articles 375 et 376 du | 375 en 376 van het Strafwetboek zijn gewijzigd. Uit de parlementaire |
Code pénal. Il ressort des travaux préparatoires relatifs à cette loi | voorbereiding van die wet blijkt dat daarmee ook de tijdelijke staat |
que cette notion vise aussi une infirmité ou une déficience | |
temporaires résultant de l'absorption d'un médicament, d'alcool ou de | is bedoeld van personen als gevolg van inname van geneesmiddelen, |
drogue (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 702/4, p. 13). | alcohol of drugs (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. 702/4, p. 13). |
B.15. Compte tenu de ce qui précède, il ne peut être considéré que | B.15. Gelet op het voorgaande kan niet worden aangenomen dat de |
l'expression « vulnérable » est à ce point vague qu'elle ne | uitdrukking « kwetsbare » dermate vaag is dat zij de houder van het |
permettrait pas au dépositaire du secret professionnel de déterminer | beroepsgeheim niet zou toelaten te bepalen of de handelwijze die hij |
si le comportement qu'il se propose d'adopter est susceptible | overweegt aan te nemen, zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid met |
d'engager sa responsabilité pénale. Le fait que le juge dispose d'un | zich kan meebrengen. Het feit dat de rechter beschikt over een |
pouvoir d'appréciation dans certaines circonstances propres à | beoordelingsbevoegdheid in bepaalde omstandigheden die eigen zijn aan |
l'affaire n'enlève pas à la loi son caractère suffisamment précis pour | de zaak, ontneemt de wet niet het voldoende nauwkeurige karakter ervan |
satisfaire au principe de la légalité pénale. | om te voldoen aan het strafrechtelijk wettigheidsbeginsel. |
B.16. La notion de « mineurs » constitue aussi un concept parfaitement | B.16. Ook het begrip « minderjarigen » is een volkomen duidelijk en |
clair et prévisible. B.17. Quant à l'expression « indices d'un danger sérieux et réel », bien qu'elle n'ait pas été définie explicitement, il ne peut davantage être soutenu qu'elle ne répondrait pas à la condition de prévisibilité de la loi pénale. En effet, rien dans les travaux préparatoires ne fait apparaître qu'il y aurait lieu d'accorder aux termes utilisés dans cette expression une autre signification que celle qui leur est conférée par l'usage courant. En recourant à la notion d'« indices d'un danger sérieux et réel », le législateur a en effet entendu permettre la levée du secret professionnel afin de protéger des mineurs et d'autres personnes vulnérables, le législateur estimant que l'exigence d'un danger « actuel et imminent » était insuffisamment appropriée pour pouvoir agir | voorzienbaar concept. B.17. Wat de uitdrukking « aanwijzingen van een gewichtig en reëel gevaar » betreft, kan evenmin staande worden gehouden, hoewel zij niet expliciet is gedefinieerd, dat zij niet zou voldoen aan de voorwaarde van voorzienbaarheid van de strafwet. Niets in de parlementaire voorbereiding geeft immers aan dat aan de termen die in die uitdrukking worden gebruikt een andere betekenis zou moeten worden verleend dan die welke daaraan in de gebruikelijke betekenis wordt gegeven. Met de notie « aanwijzingen van een gewichtig en reëel gevaar » heeft de wetgever immers een opheffing van het beroepsgeheim willen mogelijk maken om minderjarigen en andere kwetsbare personen van wie de integriteit bedreigd lijkt, te beschermen, aangezien de wetgever van oordeel was dat het bestaan van een « actueel en imminent » gevaar onvoldoende geschikt was om preventief te kunnen optreden (Parl. St., |
préventivement (Doc. parl. Chambre, DOC 53-1639/003, p. 25). | Kamer, 2010-2011, DOC 53-1639/003, p. 25). |
En revanche, rien ne permet de soutenir que la disposition attaquée | Niets laat daarentegen toe te beweren dat de bestreden bepaling zou |
exigerait que l'auteur de l'infraction ait établi une relation | vereisen dat de dader van het misdrijf een bijzondere of regelmatige |
particulière ou régulière avec une personne vulnérable ou une | relatie heeft met een kwetsbare persoon of een categorie van kwetsbare |
catégorie de personnes vulnérables pour que le dépositaire du secret | personen, opdat de houder van het beroepsgeheim kan oordelen, in het |
professionnel puisse considérer, à la lumière des informations dont il | |
a connaissance, qu'il existe des indices d'un danger sérieux et réel | licht van de door hem gekende informatie, dat er aanwijzingen zijn van |
pour l'intégrité de ces personnes. | een gewichtig en reëel gevaar voor de integriteit van die personen. |
B.18. Il convient également d'observer que lorsque les destinataires | B.18. Er dient eveneens te worden opgemerkt dat, wanneer de adressaten |
d'une incrimination, comme ceux qui pourraient être poursuivis pour | van een strafbaarstelling, zoals diegenen die wegens een schending van |
violation du secret professionnel, ont, comme en l'espèce, un statut | het beroepsgeheim zouden kunnen worden vervolgd, zoals te dezen, een |
particulier en vertu duquel ils disposent ou peuvent disposer d'une | specifiek statuut hebben op grond waarvan zij over goede informatie |
bonne information quant à l'opportunité de leurs comportements, on | beschikken of kunnen beschikken ten aanzien van de wenselijkheid van |
peut attendre de leur part qu'ils fassent preuve, en toute | hun gedragingen, er mag worden verwacht dat zij steeds de nodige |
circonstance, de la vigilance nécessaire pour mesurer les limites du | waakzaamheid aan de dag leggen bij het onderkennen van de grenzen van |
devoir de secret qu'implique leur état ou l'exercice de leur | de geheimhoudingsplicht die hun staat of de uitoefening van hun beroep |
profession et d'une prudence accrue lorsqu'il n'existe pas de | impliceert, en een nog grotere voorzichtigheid wanneer er in de |
rechtspraak geen vergelijkbaar precedent bestaat (zie, mutatis | |
précédent comparable en jurisprudence (voy., mutatis mutandis, CEDH, 6 | mutandis, EHRM, 6 oktober 2011, Soros t. Frankrijk, § 59). |
octobre 2011, Soros c. France, § 59). | B.19. Rekening houdend met de verscheidenheid van de situaties die |
B.19. Compte tenu de la diversité des situations susceptibles de se | zich in de praktijk kunnen voordoen, dient de rechter de |
présenter en pratique, le juge doit apprécier les conditions | toepassingsvoorwaarden van artikel 458bis van het Strafwetboek te |
d'application de l'article 458bis du Code pénal, non pas en fonction | beoordelen, niet op grond van subjectieve opvattingen die de |
de conceptions subjectives qui rendraient imprévisible l'application | toepassing van de in het geding zijnde bepaling onvoorzienbaar zouden |
de la disposition attaquée, mais en considération des éléments | maken, maar door objectieve elementen in overweging te nemen en door |
objectifs et en tenant compte des circonstances propres à chaque | rekening te houden met de specifieke omstandigheden van elke zaak en |
affaire et de l'interprétation restrictive qui prévaut en droit pénal. | met de in het strafrecht geldende beperkende interpretatie. |
B.20. Ainsi, lorsque, au vu des informations dont il dispose, aucun | B.20. Zo moet de houder van het beroepsgeheim, wanneer, gelet op de |
indice ne permet de supposer qu'une personne vulnérable est exposée à | informatie waarover hij beschikt, geen aanwijzing toelaat te |
un danger sérieux et réel, en raison du comportement futur de l'auteur | veronderstellen dat een kwetsbare persoon wordt blootgesteld aan een |
de l'infraction, le dépositaire du secret professionnel devra | gewichtig en reëel gevaar wegens het toekomstige gedrag van de dader |
s'abstenir de divulguer les informations confidentielles qu'il a | van het misdrijf, afzien van vrijgave van de vertrouwelijke informatie |
obtenues. | die hij heeft verkregen. |
B.21. Compte tenu de ce qui précède, l'expression « indices d'un | B.21. Rekening houdend met wat voorafgaat, is de uitdrukking « |
danger sérieux et réel » est suffisamment explicite pour que le | aanwijzingen van een gewichtig en reëel gevaar » voldoende expliciet |
justiciable soit raisonnablement capable d'en déterminer la portée. | opdat de rechtzoekende redelijkerwijs in staat is de draagwijdte ervan te bepalen. |
B.22. Le premier moyen n'est pas fondé. | B.22. Het eerste middel is niet gegrond. |
Quant au second moyen | Ten aanzien van het tweede middel |
B.23. Les parties requérantes font valoir que le droit de parole au | B.23. De verzoekende partijen voeren aan dat met het spreekrecht in de |
sens de l'article 458bis, modifié, du Code pénal instaure une égalité | zin van het gewijzigde artikel 458bis van het Strafwetboek een |
de traitement injustifiée entre les avocats et d'autres catégories de | onterechte identieke behandeling wordt ingevoerd van de advocaten en |
personnes qui sont tenues au secret professionnel au sens de l'article | van andere categorieën van personen die zijn gehouden tot het |
458 du Code pénal, telles que les médecins, les pharmaciens, les | beroepsgeheim in de zin van artikel 458 van het Strafwetboek, zoals |
agents de police et les prêtres. | artsen, apothekers, politieagenten en priesters. |
Il n'existerait, en outre, aucun lien nécessaire et proportionné entre | Bovendien zou er geen noodzakelijk en evenredig verband zijn tussen de |
la mesure adoptée et les objectifs poursuivis par l'article 6, | genomen maatregel en de doelstellingen die met het bestreden artikel 6 |
attaqué, de la loi du 30 novembre 2011. La disposition attaquée | van de wet van 30 november 2011 worden nagestreefd. De bestreden |
entraînerait ainsi une restriction disproportionnée du secret | bepaling zou aldus een onevenredige beperking van het beroepsgeheim |
professionnel de l'avocat, en violation des articles 10 et 11 de la | van de advocaat inhouden die in strijd is met de artikelen 10 en 11 |
Constitution. | van de Grondwet. |
B.24. Le principe d'égalité et de non-discrimination n'exclut pas | B.24. Het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie sluit niet uit |
qu'une différence de traitement soit établie entre des catégories de | dat een verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van |
personnes, pour autant qu'elle repose sur un critère objectif et | personen wordt ingesteld, voor zover dat verschil op een objectief |
qu'elle soit raisonnablement justifiée. Ce principe s'oppose, par | criterium berust en het redelijk verantwoord is. Dat beginsel verzet |
ailleurs, à ce que soient traitées de manière identique, sans | er zich overigens tegen dat categorieën van personen die zich ten |
qu'apparaisse une justification raisonnable, des catégories de | aanzien van de aangevochten maatregel in wezenlijk verschillende |
personnes se trouvant dans des situations qui, au regard de la mesure | situaties bevinden, op identieke wijze worden behandeld, zonder dat |
considérée, sont essentiellement différentes. | daarvoor een redelijke verantwoording bestaat. |
L'existence d'une telle justification doit s'apprécier en tenant | Het bestaan van een dergelijke verantwoording moet worden beoordeeld |
compte du but et des effets de la mesure critiquée ainsi que de la | rekening houdend met het doel en de gevolgen van de betwiste maatregel |
nature des principes en cause; le principe d'égalité et de | en met de aard van de ter zake geldende beginselen; het beginsel van |
non-discrimination est violé lorsqu'il est établi qu'il n'existe pas | gelijkheid en niet-discriminatie is geschonden wanneer vaststaat dat |
de rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens employés | geen redelijk verband van evenredigheid bestaat tussen de aangewende |
et le but visé. | middelen en het beoogde doel. |
B.25.1. Il ressort des travaux préparatoires de la disposition | B.25.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de bestreden bepaling |
attaquée que le législateur a opté pour une extension du droit de | blijkt dat de wetgever heeft geopteerd voor een verruimd spreekrecht, |
parole et que le dépositaire du secret peut déroger au secret | en dat de houder van het beroepsgeheim zich kan ontdoen van zijn |
professionnel, dans les circonstances prévues à l'article 458bis du | beroepsgeheim in de in artikel 458bis van het Strafwetboek bepaalde |
Code pénal, non seulement en ce qui concerne les informations dont il | omstandigheden, niet alleen wat betreft informatie waarvan hij kennis |
a connaissance parce qu'il a examiné la victime ou a recueilli les | heeft doordat hij het slachtoffer heeft onderzocht of door het |
confidences de celle-ci, mais également lorsqu'il a constaté ces | slachtoffer in vertrouwen is genomen, maar ook wanneer hij die |
éléments d'information ou appris ceux-ci par une tierce personne, | gegevens heeft vastgesteld bij of vernomen van een derde of zelfs van |
voire par l'auteur lui-même (Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC | de dader (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1639/001, p. 8, en |
53-1639/001, p. 8, et ibid., DOC 53-1639/003, pp. 16, 18 et 21; Ann., | ibid., DOC 53-1639/003, pp. 16, 18 en 21; Hand., Kamer, 2010-2011, 19 |
Chambre, 2010-2011, 19 juillet 2011, CRIV 53 PLEN 045, pp. 39, 49-50 | juli 2011, CRIV 53 PLEN 045, pp. 39, 49-50 en 59). |
et 59). Cette suppression du lien direct entre la victime et le dépositaire du | Die opheffing van de rechtstreekse band tussen het slachtoffer en de |
secret a pour effet d'inclure la profession d'avocat dans le droit de | houder van het beroepsgeheim heeft tot gevolg dat het beroep van |
parole établi par la disposition attaquée, alors que cette profession | advocaat is opgenomen in het in de bestreden bepaling vastgelegde |
était uniquement tenue jusqu'ici au strict respect du secret | spreekrecht, terwijl het tot dan enkel was onderworpen aan de strikte |
professionnel consacré par l'article 458 du Code pénal et ne pouvait | inachtneming van het in artikel 458 van het Strafwetboek vastgelegde |
beroepsgeheim, en aan de loutere mogelijkheid om ervan te worden | |
en être déliée que dans les conditions de l'état de nécessité. | ontslagen onder de voorwaarden met betrekking tot de noodtoestand. |
B.25.2. Ainsi qu'il ressort de la modification attaquée, le | B.25.2. Zoals blijkt uit de bestreden wijziging, kan de houder van |
dépositaire d'informations confidentielles peut, lorsqu'il a | vertrouwelijke informatie, wanneer hij kennis heeft van een in artikel |
connaissance d'une infraction mentionnée à l'article 458bis, qui a été | 458bis vermeld misdrijf dat op een minderjarige of op een kwetsbare |
commise sur un mineur ou une personne vulnérable, être délié de son | persoon is gepleegd, in twee omstandigheden van zijn |
obligation de secret auprès du procureur du Roi, dans deux circonstances : d'une part, lorsqu'il existe un danger grave et imminent pour l'intégrité physique ou mentale du mineur ou de la personne vulnérable et, d'autre part, lorsqu'existent des indices d'un danger sérieux et réel que d'autres mineurs ou personnes vulnérables visées soient victimes des infractions citées. La première hypothèse impose l'existence d'un danger grave et imminent pour l'intégrité physique ou mentale du mineur ou de la personne vulnérable pour que l'avocat puisse lever le secret de ses échanges avec son client. La seconde hypothèse permet à l'avocat de se délier de son secret professionnel dès qu'à son estime, il existe des indices d'un danger sérieux et réel qu'un mineur ou toute autre personne vulnérable soit victime d'une des infractions visées, sans avoir à apprécier si l'éventuelle commission de cette infraction risque effectivement d'occasionner de manière imminente un péril grave pour l'intégrité | geheimhoudingsplicht ten aanzien van de procureur des Konings worden ontslagen : enerzijds, wanneer er een ernstig en dreigend gevaar bestaat voor de fysieke of psychische integriteit van de minderjarige of van de kwetsbare persoon en, anderzijds, wanneer er aanwijzingen zijn van een gewichtig en reëel gevaar dat andere minderjarigen of bedoelde kwetsbare personen het slachtoffer worden van de aangehaalde misdrijven. Het eerste geval vereist het bestaan van een ernstig en dreigend gevaar voor de fysieke of psychische integriteit van de minderjarige of van de kwetsbare persoon opdat de advocaat de vertrouwelijkheid van zijn uitwisseling met zijn cliënt kan opheffen. Het tweede geval maakt het de advocaat mogelijk zijn beroepsgeheim op te geven zodra er volgens hem aanwijzingen van een gewichtig en reëel gevaar zijn dat een minderjarige of elke andere kwetsbare persoon het slachtoffer wordt van een van de bedoelde misdrijven, zonder te moeten beoordelen of het eventueel plegen van dat misdrijf daadwerkelijk een ernstig en dreigend gevaar voor de fysieke of psychische integriteit |
physique ou mentale du mineur ou de la personne vulnérable. | van de minderjarige of van de kwetsbare persoon dreigt te veroorzaken. |
Dans l'un et l'autre cas, le dépositaire du secret ne peut faire usage | In beide gevallen kan de houder van het beroepsgeheim enkel |
du droit de parole que s'il n'est pas en mesure d'écarter | gebruikmaken van een spreekrecht indien hij niet in staat is om het |
efficacement, seul ou avec l'aide d'un tiers, le danger. | gevaar zelf, of met hulp van anderen, doeltreffend te weren. |
B.26. Les personnes vulnérables, et les mineurs en particulier, ont | B.26. Kwetsbare personen, minderjarigen in het bijzonder, hebben recht |
droit à la protection de l'Etat, sous la forme d'une prévention | op bescherming vanwege de Staat, in de vorm van een doeltreffende |
efficace, les mettant à l'abri de formes graves d'atteinte aux droits | preventie, waardoor zij gevrijwaard blijven van ernstige vormen van |
énoncés aux articles 3 et 8 de la Convention (CEDH, 15 décembre 2005, | aantasting van de rechten vermeld in de artikelen 3 en 8 van het |
Georgiev c. Bulgarie; 2 décembre 2008, K.U. c. Finlande, § 46). Il | Verdrag (EHRM, 15 december 2005, Georgiev t. Bulgarije; 2 december |
s'ensuit que « dans le cas des personnes vulnérables, dont font partie | 2008, K.U. t. Finland, § 46). Daaruit volgt dat, in het geval van |
les enfants, les autorités doivent faire preuve d'une attention | kwetsbare personen - waartoe kinderen behoren -, de autoriteiten |
particulière et doivent assurer aux victimes une protection accrue en | bijzonder aandachtig moeten zijn en de slachtoffers een verhoogde |
raison de leur capacité ou de leur volonté de se plaindre qui se | bescherming moeten verzekeren omdat die zich vaak in mindere mate over |
trouvent souvent affaiblies » (CEDH, 10 mai 2012, R.I.P.et D.L.P. c. | de feiten kunnen of willen beklagen (EHRM, 10 mei 2012, R.I.P. en |
Roumanie, § 58). | D.L.P. t. Roemenië, § 58). |
B.27. La Cour doit toutefois examiner si les avocats se trouvent dans | B.27. Het Hof dient evenwel te onderzoeken of de advocaten zich in een |
une situation essentiellement différente de celle des autres | situatie bevinden die essentieel verschilt van die van de andere |
catégories de personnes qui, par l'exercice de leur profession, | categorieën van personen die, door de uitoefening van hun beroep, |
tombent dans le champ d'application de l'article 458 du Code pénal. | onder het toepassingsgebied van artikel 458 van het Strafwetboek |
B.28.1. Les avocats prennent une part importante dans l'administration | vallen. B.28.1. De advocaten hebben een aanzienlijk aandeel in de |
de la justice, ce qui justifie que les conditions d'accès et | rechtsbedeling, wat verantwoordt dat met betrekking tot de voorwaarden |
d'exercice à cette profession obéissent à des règles propres, | van toegang tot en de uitoefening van dat beroep eigen regels in acht |
différentes de celles qui régissent d'autres professions libérales. | worden genomen die verschillend zijn van diegene die voor andere vrije |
Aux termes de l'article 456 du Code judiciaire, la profession d'avocat | beroepen gelden. Luidens artikel 456 van het Gerechtelijk Wetboek is |
est fondée sur les principes « de dignité, de probité et de | het beroep van advocaat gebaseerd op de beginselen van « waardigheid, |
délicatesse ». | rechtschapenheid en kiesheid ». |
B.28.2. Les avocats sont soumis à des règles déontologiques strictes, | B.28.2. De advocaten zijn onderworpen aan strikte deontologische |
dont le respect est assuré en première instance par le conseil de | regels, waarvan de inachtneming in eerste aanleg wordt verzekerd door |
discipline de l'Ordre. Celui-ci peut, suivant le cas, « avertir, | de tuchtraad van de Orde. Die kan, naar gelang van het geval, « |
réprimander, suspendre pendant un temps qui ne peut excéder une année, | waarschuwen, berispen, schorsen voor een termijn van ten hoogste één |
rayer du tableau, de la liste des avocats qui exercent leur profession | jaar, schrappen van het tableau, van de lijst van advocaten die hun |
sous le titre professionnel d'un autre Etat membre de l'Union | beroep uitoefenen onder de beroepstitel van een andere lidstaat van de |
européenne ou de la liste des stagiaires » (article 460, alinéa 1er, | Europese Unie of van de lijst van stagiairs » (artikel 460, eerste |
du Code judiciaire). | lid, van het Gerechtelijk Wetboek). |
B.29.1. Comme il a été exposé en B.3.1, le secret professionnel auquel | B.29.1. Zoals is uiteengezet in B.3.1, strekt het beroepsgeheim |
sont astreintes les personnes visées à l'article 458 du Code pénal | waartoe de in artikel 458 van het Strafwetboek bedoelde personen |
n'entend pas leur conférer un quelconque privilège mais vise, | gehouden zijn niet ertoe hun enig voorrecht toe te kennen, maar heeft |
principalement, à protéger le droit fondamental à la vie privée de la | het hoofdzakelijk tot doel het fundamentele recht op eerbiediging van |
personne qui se confie, parfois dans ce qu'elle a de plus intime. | het privéleven te beschermen van diegene die iemand in vertrouwen |
neemt, soms over iets heel persoonlijks. | |
B.29.2. S'il en va de même pour les informations confidentielles | B.29.2. Ook al geldt hetzelfde voor de vertrouwelijke informatie die |
confiées à un avocat, dans l'exercice de sa profession et en raison de | aan een advocaat wordt toevertrouwd bij de uitoefening van zijn beroep |
cette qualité, ces informations bénéficient aussi, dans certaines | en wegens die hoedanigheid, toch geniet die informatie ook, in |
hypothèses, de la protection découlant, pour le justiciable, des | bepaalde gevallen, de bescherming die voor de rechtzoekende |
garanties inscrites à l'article 6 de la Convention européenne des | voortvloeit uit de waarborgen die zijn neergelegd in artikel 6 van het |
droits de l'homme. En effet, l'effectivité des droits de la défense de tout justiciable suppose nécessairement qu'une relation de confiance puisse être établie entre lui et l'avocat qui le conseille et le défend. Cette nécessaire relation de confiance ne peut être établie et maintenue que si le justiciable a la garantie que ce qu'il confiera à son avocat ne sera pas divulgué par celui-ci. Il en découle que la règle du secret professionnel imposée à l'avocat est un élément fondamental des droits de la défense. Comme l'observe la Cour de cassation, « le secret professionnel auquel sont tenus les membres du barreau repose sur la nécessité d'assurer | Europees Verdrag voor de rechten van de mens. De effectiviteit van de rechten van de verdediging van iedere rechtzoekende veronderstelt immers noodzakelijkerwijs dat een vertrouwensrelatie tot stand kan komen tussen die persoon en de advocaat die hem raad geeft en hem verdedigt. Die noodzakelijke vertrouwensrelatie kan alleen tot stand komen en behouden blijven indien de rechtzoekende de waarborg heeft dat wat hij aan zijn advocaat toevertrouwt door die laatstgenoemde niet openbaar zal worden gemaakt. Hieruit volgt dat de aan de advocaat opgelegde regel van het beroepsgeheim een fundamenteel element van de rechten van de verdediging is. Zoals het Hof van Cassatie erop wijst, « [berust] het beroepsgeheim waaraan de leden van de balie zijn onderworpen, [...] op de noodzaak volledige veiligheid te verzekeren aan diegenen die zich aan hen |
une entière sécurité à ceux qui se confient à eux » (Cass., 13 juillet | toevertrouwen » (Cass., 13 juli 2010, Arr. Cass., 2010, nr. 480; zie |
2010, Pas., n° 480; voy. aussi Cass., 9 juin 2004, Pas., n° 313). | ook Cass., 9 juni 2004, Arr. Cass., 2004, nr. 313). |
Même s'il n'est « pas intangible », le secret professionnel de | Ook al is het « niet onaantastbaar », het beroepsgeheim van de |
l'avocat constitue dès lors « l'un des principes fondamentaux sur | |
lesquels repose l'organisation de la justice dans une société | advocaat vormt « een van de grondbeginselen waarop de organisatie van |
démocratique » (CEDH, 6 décembre 2012, Michaud c. France, § 123). | het gerecht in een democratische samenleving berust » (EHRM, 6 |
december 2012, Michaud t. Frankrijk, § 123). | |
B.29.3. Il en va d'autant plus ainsi en matière pénale, où le droit de | B.29.3. Dat geldt des te meer in strafzaken, waarin het recht van een |
tout accusé à ne pas contribuer à sa propre incrimination dépend | beschuldigde om zichzelf niet te beschuldigen, onrechtstreeks maar |
indirectement mais nécessairement de la relation de confiance entre | noodzakelijkerwijs afhangt van de vertrouwensrelatie tussen de |
l'avocat et son client et de la confidentialité de leurs échanges | advocaat en zijn cliënt en van de vertrouwelijkheid van hun |
(ibid., § 118). | uitwisseling (ibid., § 118). |
Ainsi la Cour européenne des droits de l'homme « a admis que, dans le | Zo heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens « aangenomen |
cadre de procédures se rapportant à des abus sexuels et notamment sur | dat, in het kader van procedures die betrekking hebben op seksueel |
des personnes vulnérables, des mesures soient prises pour protéger la | misbruik van meer bepaald kwetsbare personen, maatregelen worden |
victime, pourvu que ces mesures puissent être conciliées avec un | genomen om het slachtoffer te beschermen, op voorwaarde dat die |
maatregelen kunnen worden verzoend met een adequate en daadwerkelijke | |
exercice adéquat et effectif des droits de la défense » (CEDH, 16 | uitoefening van de rechten van de verdediging » (EHRM, 16 februari |
février 2010, V.D. c. Roumanie, § 112). | 2010, V.D. t. Roemenië, § 112). |
B.30. Il découle du statut particulier des avocats, établi par le Code | B.30. Uit het bijzondere statuut van de advocaat, vastgesteld in het |
judiciaire et par les réglementations adoptées par les ordres créés | Gerechtelijk Wetboek en in de reglementeringen die zijn aangenomen |
par la loi du 4 juillet 2001, ainsi que de la mission spécifique que | door de bij de wet van 4 juli 2001 opgerichte orden, alsook uit de |
l'avocat accomplit dans le cadre de l'administration de la justice, qui implique le respect des principes énoncés en B.29.2 et B.29.3, que l'avocat se trouve sur ce point dans une situation essentiellement différente de celle des autres dépositaires d'un secret professionnel. B.31.1. A cet égard, lorsqu'elle concerne, comme en l'espèce, des informations confidentielles communiquées par son client et susceptibles d'incriminer celui-ci, la faculté laissée à un avocat de se départir de son secret professionnel touche à des activités qui se situent au coeur de sa mission de défense en matière pénale. B.31.2. La constitutionnalité de la disposition attaquée doit | specifieke opdracht die hij vervult in het kader van de rechtsbedeling, die de inachtneming van de in B.29.2 en B.29.3 vermelde beginselen inhoudt, vloeit voort dat de advocaat zich dienaangaande bevindt in een situatie die wezenlijk verschilt van die van andere houders van een beroepsgeheim. B.31.1. Wanneer de mogelijkheid, voor een advocaat om zich van zijn beroepsgeheim te ontdoen, zoals te dezen, betrekking heeft op vertrouwelijke informatie die door zijn cliënt wordt meegedeeld en voor deze mogelijkerwijs incriminerend is, heeft zij betrekking op activiteiten die de kern uitmaken van zijn opdracht van verdediging in strafzaken. B.31.2. De grondwettigheid van de bestreden bepaling dient te worden |
s'apprécier en tenant compte de ce que le secret professionnel de | beoordeeld rekening houdend met het feit dat het beroepsgeheim van de |
l'avocat est un principe général qui participe du respect des droits fondamentaux. Ainsi, les règles qui y dérogent ne peuvent être que de stricte interprétation, compte tenu de la manière dont est organisée la profession d'avocat dans l'ordre juridique interne. Ainsi la règle du secret professionnel ne doit-elle céder que si cela peut se justifier par un motif impérieux d'intérêt général et si la levée du secret est strictement proportionnée, eu égard à cet objectif. B.32. Si la protection de l'intégrité physique ou mentale des personnes mineures ou majeures vulnérables constitue incontestablement un motif impérieux d'intérêt général, pareil motif ne peut raisonnablement justifier la mesure attaquée, compte tenu des particularités qui caractérisent la profession d'avocat par rapport aux autres dépositaires du secret professionnel, lorsque l'information confidentielle a été communiquée à l'avocat par son client et est susceptible d'incriminer celui-ci. B.33. Par la mesure attaquée, le législateur a dès lors porté atteinte de manière disproportionnée aux garanties accordées au justiciable par | advocaat een algemeen beginsel is dat verband houdt met de naleving van de fundamentele rechten. Aldus kunnen de regels die daarvan afwijken, slechts strikt worden geïnterpreteerd, rekening houdend met de wijze waarop het beroep van advocaat in de interne rechtsorde is geregeld. Aldus dient de regel van het beroepsgeheim maar te wijken indien zulks kan worden verantwoord door een dwingende reden van algemeen belang en indien het opheffen van het geheim strikt evenredig is gezien dat doel. B.32. Hoewel de bescherming van de fysieke of psychische integriteit van minderjarige of meerderjarige kwetsbare personen ontegenzeglijk een dwingende reden van algemeen belang uitmaakt, kan een dergelijke reden de bestreden maatregel niet redelijk verantwoorden, rekening houdend met de bijzonderheden die het beroep van advocaat kenmerken ten opzichte van de andere houders van het beroepsgeheim wanneer de vertrouwelijke informatie aan de advocaat is meegedeeld door zijn cliënt en voor die laatste mogelijkerwijs incriminerend is. B.33. Met de bestreden maatregel heeft de wetgever derhalve op |
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme et a | onevenredige wijze afbreuk gedaan aan de waarborgen die bij artikel 6 |
violé les articles 10 et 11 de la Constitution. Par ailleurs, le respect des règles déontologiques propres à la profession d'avocat et des principes qui les sous-tendent, de même que le recours à l'état de nécessité aux conditions décrites en B.3.2 permettent de réaliser un juste équilibre entre les garanties fondamentales qui doivent être reconnues au justiciable, en matière pénale, et le motif impérieux d'intérêt général que constitue la protection de l'intégrité physique ou mentale des personnes mineures ou majeures vulnérables. | van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens aan de rechtzoekende worden toegekend, en heeft hij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet geschonden. De inachtneming van de deontologische regels die eigen zijn aan het beroep van advocaat en van de beginselen die ze ondersteunen, alsmede het aanvoeren van de noodtoestand onder de in B.3.2 beschreven voorwaarden, maken het trouwens mogelijk om een billijk evenwicht tot stand te brengen tussen de fundamentele waarborgen die aan de rechtzoekende in strafzaken moeten worden toegekend en de dwingende reden van algemeen belang die bestaat in de bescherming van de fysieke of psychische integriteit van kwetsbare minderjarige of meerderjarige personen. |
En effet, le recours à l'état de nécessité suppose, en l'espèce et à | Aldus veronderstelt het beroep op de noodtoestand te dezen, anders dan |
la différence de la disposition attaquée, que l'avocat démontre | in de bestreden bepaling, dat de advocaat het bestaan aantoont van een |
l'existence d'un péril imminent et grave qu'il est impossible d'éviter | daadwerkelijk en ernstig gevaar dat onmogelijk op een andere wijze kon |
autrement que par la communication au procureur du Roi, fût-ce en | worden vermeden dan door het meedelen, zij het in laatste instantie, |
dernier recours, de l'infraction commise par son client. | van het door zijn cliënt gepleegde misdrijf aan de procureur des Konings. |
B.34. Le second moyen est fondé. | B.34. Het tweede middel is gegrond. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
- annule l'article 6 de la loi du 30 novembre 2011 « modifiant la | - vernietigt artikel 6 van de wet van 30 november 2011 « tot wijziging |
législation en ce qui concerne l'amélioration de l'approche des abus | van de wetgeving wat de verbetering van de aanpak van seksueel |
sexuels et des faits de pédophilie dans une relation d'autorité », | misbruik en feiten van pedofilie binnen een gezagsrelatie betreft », |
mais uniquement en ce qu'il s'applique à l'avocat dépositaire de | doch enkel in zoverre het van toepassing is op de advocaat die houder |
confidences de son client, auteur de l'infraction qui a été commise au | is van vertrouwelijke informatie van zijn cliënt, dader van het |
sens de cet article, lorsque ces informations sont susceptibles | misdrijf dat is gepleegd in de zin van dat artikel, wanneer die |
d'incriminer ce client; | informatie mogelijkerwijs incriminerend is voor die cliënt; |
- rejette le recours pour le surplus. | - verwerpt het beroep voor het overige. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en | Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, |
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 | overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op |
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 26 septembre 2013. | het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 26 september 2013. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt | M. Bossuyt |