Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 101/2013 du 9 juillet 2013 Numéro du rôle : 5485 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 25bis à 25septies du décret de la Région wallonne du 12 avril 2001 relatif à l'organisation du marché régio La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, des juges E. De G(...)"
Extrait de l'arrêt n° 101/2013 du 9 juillet 2013 Numéro du rôle : 5485 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 25bis à 25septies du décret de la Région wallonne du 12 avril 2001 relatif à l'organisation du marché régio La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, des juges E. De G(...) Uittreksel uit arrest nr. 101/2013 van 9 juli 2013 Rolnummer : 5485 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 25bis tot 25septies van het decreet van het Waalse Gewest van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de gewestelijke Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, de rechters (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 101/2013 du 9 juillet 2013 Uittreksel uit arrest nr. 101/2013 van 9 juli 2013
Numéro du rôle : 5485 Rolnummer : 5485
En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 25bis In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 25bis tot 25septies
à 25septies du décret de la Région wallonne du 12 avril 2001 relatif à van het decreet van het Waalse Gewest van 12 april 2001 betreffende de
l'organisation du marché régional de l'électricité, tels qu'ils ont organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt, zoals ingevoegd
été insérés par l'article 41 du décret du 17 juillet 2008, posées par bij artikel 41 van het decreet van 17 juli 2008, gesteld door het Hof
la Cour d'appel de Liège. van Beroep te Luik.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, des juges E. De samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, et, Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, en,
conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989
sur la Cour constitutionnelle, du président émérite R. Henneuse, op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter R. Henneuse, bijgestaan
assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus
émérite R. Henneuse, voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par arrêt du 6 septembre 2012 en cause de la SCRL « Tecteo » contre Bij arrest van 6 september 2012 in zake de CVBA « Tecteo » tegen de
l'ASBL « Test-Achats », dont l'expédition est parvenue au greffe de la VZW « Test-Aankoop », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
Cour le 21 septembre 2012, la Cour d'appel de Liège a posé les ingekomen op 21 september 2012, heeft het Hof van Beroep te Luik de
questions préjudicielles suivantes : volgende prejudiciële vragen gesteld :
1. « Les articles 25bis à 25septies repris à la section 3 intitulée 1. « Schenden de artikelen 25bis tot 25septies van sectie III
'obligations d'indemnisations' du décret du 12 avril 2001 relatif à 'Vergoedingsplichten' van het decreet van 12 april 2001 betreffende de
l'organisation du marché régional d'électricité, tel que modifié par organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt, zoals gewijzigd
le décret du 17 juillet 2008, violent-ils l'article 6, § 1er, VI de la bij het decreet van 17 juli 2008, artikel 6, § 1, VI, van de
loi spéciale de réformes institutionnelles du 8 août 1980 en ce qu'ils bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, in
sont applicables au client final, soit 'toute personne physique ou zoverre zij van toepassing zijn op de eindafnemer, namelijk 'elke
morale achetant de l'électricité pour son propre usage', ce qui natuurlijke of rechtspersoon die elektriciteit koopt voor eigen
englobe le 'consommateur' au sens de la loi du 6 avril 2010 relative gebruik', hetgeen de 'consument' omvat in de zin van de wet van 6
aux pratiques du marché et à la protection du consommateur, alors que april 2010 betreffende marktpraktijken en consumentenbescherming,
l'article 6, § 1er, VI précité réserve à l'autorité fédérale la terwijl het voormelde artikel 6, § 1, VI, aan de federale overheid de
compétence pour fixer les règles générales en matière de protection bevoegdheid voorbehoudt om de algemene regels inzake de bescherming
des consommateurs ? »; van de verbruiker vast te stellen ? »;
2. « Les articles 25bis à 25septies repris à la section 3 intitulée 2. « Schenden de artikelen 25bis tot 25septies van sectie III
'obligations d'indemnisations' du décret du 12 avril 2001 relatif à 'Vergoedingsplichten' van het decreet van 12 april 2001 betreffende de
l'organisation du marché régional d'électricité, tel que modifié par organisatie van de gewestelijke elektriciteitsmarkt, zoals gewijzigd
le décret du 17 juillet 2008, violent-ils les articles 10 et 11 de la bij het decreet van 17 juli 2008, de artikelen 10 en 11 van de
Constitution en ce que le consommateur, protégé par l'interdiction des Grondwet, in zoverre de verbruiker, beschermd door het verbod op
clauses abusives telle qu'organisée par les articles 74 et suivants de onrechtmatige bedingen zoals geregeld bij de artikelen 74 en volgende
la loi du 6 avril 2010 transposant en droit belge la directive van de wet van 6 april 2010, waarbij de richtlijn 93/13/EEG van de
93/13/CEE du Conseil du 5 avril 1993 relative à la protection des Raad van 5 april 1993 betreffende consumentenbescherming in het
consommateurs, ne pourrait bénéficier de ladite protection à l'égard Belgisch recht wordt omgezet, die bescherming niet zou kunnen genieten
d'un gestionnaire de réseau de distribution d'électricité dont les ten opzichte van een beheerder van een elektriciteitsdistributienet
obligations devraient être appréciées au regard de ces dispositions wiens verplichtingen zouden moeten worden beoordeeld in het licht van
décrétales ? ». die decretale bepalingen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Les articles 25bis à 25septies du décret de la Région wallonne B.1.1. De artikelen 25bis tot 25septies van het decreet van het Waalse
du 12 avril 2001 relatif à l'organisation du marché régional de Gewest van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de
l'électricité, sur lesquels portent les deux questions préjudicielles, gewestelijke elektriciteitsmarkt, waarop de twee prejudiciële vragen
disposent : betrekking hebben, bepalen :
«

Art. 25bis.§ 1er. Toute interruption de fourniture non planifiée

«

Art. 25bis.§ 1. Elke niet geplande stroomonderbreking die langer

d'une durée supérieure à six heures consécutives et ayant son origine duurt dan zes opeenvolgende uren en die ontstaan is op een
sur un réseau de distribution ou de transport local donne lieu à une distributienet of een plaatselijk transmissienet geeft aanleiding tot
indemnisation à charge du gestionnaire de réseau par le fait duquel een vergoeding ten laste van de netbeheerder door wie de onderbreking
l'interruption ou son maintien sont intervenus, au profit du client of het aanblijven daarvan zijn opgetreden, ten voordele van de
final raccordé au réseau de distribution. eindafnemer die aangesloten is op het distributienet.
Cette indemnisation n'est pas due dans l'hypothèse où l'interruption Die vergoeding is niet verschuldigd als de stroomonderbreking en het
de fourniture et son maintien pendant plus de six heures consécutives aanhouden daarvan gedurende meer dan zes opeenvolgende uren
sont l'un et l'autre causés par un cas de force majeure. veroorzaakt werden door een geval van overmacht.
§ 2. Pour bénéficier de l'indemnisation visée au paragraphe 1er, le § 2. Om in aanmerking te komen voor de vergoeding bedoeld in paragraaf
client final visé introduit, par courrier recommandé ou par tout moyen 1, dient de betrokken eindafnemer via een aangetekend schrijven of
déclaré conforme par le Gouvernement, une demande auprès du door elk door de regering conform verklaard middel een aanvraag in bij
gestionnaire de réseau auquel il est raccordé. Cette demande doit être de netbeheerder waarbij hij is aangesloten. Die aanvraag moet binnen
adressée dans les trente jours calendrier de la survenance de de dertig kalenderdagen volgend op het optreden van de
l'interruption de fourniture. Le client y mentionne les données stroomonderbreking aan de netbeheerder gericht worden. De afnemer
essentielles au traitement de sa demande. vermeldt daarin de gegevens die nodig zijn voor de behandeling van
zijn aanvraag.
En vue de faciliter la démarche des clients concernés, le gestionnaire Om de aanvraag van de betrokken afnemers te vergemakkelijken, stelt de
de réseau met à disposition des clients finals un formulaire de netbeheerder aan de eindafnemers een formulier ter beschikking voor de
demande d'indemnisation approuvé par la CWaPE. Ce formulaire est aanvraag van de vergoeding, dat werd goedgekeurd door de CWaPE. Dat
notamment disponible sur le site Internet du gestionnaire de réseau. formulier is met name beschikbaar op de internetsite van de netbeheerder.
L'indemnisation est fixée à 100 euros pour chaque interruption de plus De vergoeding is vastgesteld op 100 euro voor elke onderbreking van
de six heures. meer dan zes uren.
Les contrats de raccordement peuvent prévoir un montant supérieur. De aansluitingscontracten kunnen een hoger bedrag voorzien.
§ 3. Dans les trente jours calendrier de la date du courrier § 3. Binnen de dertig dagen volgend op de datum van het aangetekend
recommandé ou par tout moyen déclaré conforme par le Gouvernement visé schrijven of door elk door de regering conform verklaard middel zoals
au § 2, l'indemnité est versée sur le compte bancaire du client final bedoeld in § 2, wordt de vergoeding gestort op de bankrekening van de
par le gestionnaire de réseau auquel ce client final est raccordé. Ce eindafnemer door de netbeheerder bij wie de eindafnemer is
gestionnaire de réseau est subrogé dans les droits du client final à aangesloten. Die netbeheerder wordt in de rechten van de eindafnemer
l'égard du gestionnaire du réseau par le fait duquel l'interruption ou gesteld ten opzichte van de netbeheerder door wiens toedoen de
son maintien sont survenus. Ce dernier rembourse le gestionnaire de onderbreking of het aanhouden daarvan zijn opgetreden. Deze laatste
réseau qui a indemnisé le client final dans les trente jours vergoedt de netbeheerder die de eindafnemer heeft vergoed binnen de
calendrier de la demande qui lui est adressée en ce sens. dertig kalenderdagen volgend op de aanvraag die aan hem werd gericht.
Dans l'hypothèse où l'interruption de fourniture et le maintien de Als de stroomonderbreking en het aanhouden daarvan veroorzaakt werden
celle-ci sont le fait de deux gestionnaires de réseaux différents, une door twee verschillende netbeheerders, wordt tussen beiden een
solidarité s'établit entre eux quant au paiement de l'indemnité, dont solidariteit gecreëerd voor de betaling van de vergoeding, waarvan de
la charge est répartie entre eux à parts égales. kosten tussen beiden in gelijke delen worden verdeeld.
§ 4. En cas de contestation sur la durée ou l'origine de § 4. In geval van betwisting over de duur en de oorsprong van de
l'interruption et de son maintien, la CWaPE rend un avis à ce sujet stroomonderbreking en het aanhouden daarvan brengt de CWaPE daarover
dans les trente jours calendrier, à la requête de la partie la plus een advies uit binnen de dertig kalenderdagen, op vraag van de meest
diligente. gerede partij.

Art. 25ter.§ 1er. Toute absence de fourniture d'électricité

Art. 25ter.§ 1. Elke niet elektriciteitsvoorziening die een schending

intervenant en violation des prescriptions du présent décret ou de ses vormt van dit decreet of van de uitvoeringsbesluiten daarvan ingevolge
arrêtés d'exécution en suite d'une erreur administrative commise par een administratieve vergissing die begaan werd door de
le gestionnaire de réseau de distribution oblige ce gestionnaire à distributienetbeheerder, verplicht die beheerder om aan de eindafnemer
payer au client final une indemnité forfaitaire journalière de 125 een forfaitaire dagvergoeding te betalen van 125 euro tot de
euros jusqu'au rétablissement de l'alimentation, avec un maximum de herstelling van de voeding, met een maximum van 1875 euro. De kosten
1.875 euros. Les frais de fermeture et de rétablissement de van de sluiting en de herstelling van de voeding worden eveneens
l'alimentation sont également supportés par le gestionnaire de réseau, gedragen door de netbeheerder, en kunnen niet worden doorberekend aan
sans pouvoir être répercutés auprès du client final. de eindafnemer.
De même, en-dehors du cas visé à l'alinéa 1er, tout client final a Buiten het geval bedoeld in lid 1 heeft elke eindafnemer bovendien
droit à une indemnité forfaitaire mensuelle de 100 euros à charge du recht op een maandelijkse forfaitaire vergoeding van 100 euro ten
gestionnaire de réseau de distribution lorsque, celui-ci n'ayant pas laste van de distributienetbeheerder, aangezien die niet op een
correctement donné suite à une demande de changement de fournisseur correcte wijze gevolg heeft gegeven aan een aanvraag tot verandering
adressée par un fournisseur à la demande du client final, le contrat van leverancier door een leverancier op vraag van de eindafnemer, kan
passé avec le nouveau fournisseur ne peut effectivement entrer en het contract gesloten met de nieuwe leverancier niet effectief in
vigueur à la date convenue entre les parties. werking treden op de door de partijen overeengekomen datum.
§ 2. Le client final adresse la demande d'indemnisation au § 2. De eindafnemer richt de vergoedingsaanvraag tot de netbeheerder
bij wie hij is aangesloten, via een aangetekend schrijven of door elk
gestionnaire de réseau auquel il est raccordé, par courrier recommandé door de regering conform verklaard middel, binnen de dertig
ou par tout moyen déclaré conforme par le Gouvernement, dans les kalenderdagen volgend op het optreden van de niet stroomvoorziening of
trente jours calendrier de la survenance de l'absence de fourniture ou op de kennisname door de eindafnemer van de vergissing in de procedure
de la prise de connaissance, par le client final, de l'erreur dans la betreffende de verandering van leverancier. De eindafnemer vermeldt
procédure de changement de fournisseur. Le client final y mentionne daarop de gegevens die nodig zijn voor de behandeling van zijn
les données essentielles au traitement de sa demande. En vue de aanvraag. Om de aanvraag van de betrokken afnemers te
faciliter la démarche du client concerné, le gestionnaire de réseau vergemakkelijken, stelt de netbeheerder aan de eindafnemers een
met à disposition des clients finals un formulaire de demande formulier ter beschikking voor de aanvraag van de vergoeding, dat werd
d'indemnisation approuvé par la CWaPE. Ce formulaire est notamment goedgekeurd door de CWaPE. Dat formulier is met name beschikbaar op de
disponible sur le site Internet du gestionnaire de réseau. internetsite van de netbeheerder.
Le gestionnaire de réseau indemnise le client dans les trente jours De netbeheerder vergoedt de afnemer binnen de dertig kalenderdagen
calendrier de la réception de la demande d'indemnisation. volgend op de ontvangst van de vergoedingsaanvraag.
Si le gestionnaire de réseau estime que l'absence de fourniture ou Als de netbeheerder meent dat de niet stroomvoorziening of de
l'erreur dans la procédure de changement de fournisseur résulte d'une vergissing in de procedure betreffende de verandering van leverancier
erreur d'un fournisseur, il en informe le client dans les trente jours het gevolg is van een vergissing van een leverancier, meldt hij dat
calendrier de la réception de la demande d'indemnisation et, dans le aan de afnemer binnen de dertig kalenderdagen volgend op de ontvangst
même délai, adresse directement la demande à ce fournisseur. van de vergoedingsaanvraag, en richt hij de aanvraag, binnen dezelfde
termijn, rechtstreeks tot die leverancier.
Le fournisseur est tenu de traiter la demande d'indemnisation et, le De leverancier is verplicht om de vergoedingsaanvraag te behandelen
cas échéant, de verser celle-ci dans les mêmes délais que ceux en, desgevallend, de vergoeding te storten binnen dezelfde termijnen
applicables au gestionnaire de réseau. als die welke van toepassing zijn op de netbeheerder.
§ 3. A défaut d'une réponse du gestionnaire de réseau ou du § 3. Bij ontstentenis van een antwoord van de netbeheerder of van de
fournisseur dans les délais requis, ou en cas de refus leverancier binnen de vereiste termijnen, of in geval van een
d'indemnisation, le client peut saisir du dossier le Service régional weigering van de vergoeding, kan de afnemer zich richten tot de
de médiation vise à l'article 48. Cette plainte est introduite au Gewestelijke Bemiddelingsdienst zoals bedoeld in artikel 48. Die
maximum trois mois après la date d'envoi de la demande klacht wordt maximum drie maanden na de verzendingsdatum van de
d'indemnisation. vergoedingsaanvraag ingediend.
Pour que la demande soit recevable, le demandeur doit apporter la Opdat de aanvraag ontvankelijk zou zijn, moet de aanvrager het
preuve écrite qu'il a, au préalable, tenté sans succès d'obtenir le schriftelijke bewijs leveren dat hij vooraf zonder succes heeft
paiement de l'indemnité directement auprès du gestionnaire de réseau geprobeerd om de betaling van de vergoeding rechtstreeks te bekomen
et du fournisseur. bij de netbeheerder en de leverancier.
Le Service régional de médiation instruit le dossier. S'il estime que De Gewestelijke Bemiddelingsdienst behandelt het dossier. Als die
la demande d'indemnisation est fondée, il établit dans les trente meent dat de vergoedingsaanvraag gegrond is, stelt deze binnen de
jours calendrier une proposition d'avis en ce sens, qu'il notifie par dertig kalenderdagen een adviesvoorstel op dat deze via een
courrier recommandé ou par tout moyen déclaré conforme par le aangetekend schrijven of door elk door de regering conform verklaard
Gouvernement au gestionnaire de réseau. Celui-ci dispose de quinze middel aan de netbeheerder bekendmaakt. Deze laatste beschikt over
jours calendrier, à dater de la réception de la notification pour vijftien kalenderdagen volgend op de ontvangst van de kennisgeving om
faire valoir ses observations qu'il adresse au Service régional de zijn bemerkingen te formuleren die hij via een aangetekend schrijven
médiation par courrier recommandé ou par tout moyen déclaré conforme of door elk door de regering conform verklaard middel aan de
par le Gouvernement. Si celui-ci constate que l'absence de fourniture Gewestelijke Bemiddelingsdienst richt. Als deze vaststelt dat de niet
ou l'erreur dans la procédure de changement de fournisseur résulte voorziening of de vergissing in de procedure betreffende de
verandering van leverancier het gevolg is van een vergissing van een
d'une erreur d'un fournisseur, il notifie à ce fournisseur la leverancier, geeft hij aan die leverancier kennis van het
proposition d'avis, conformément à l'article 31bis, § 2, alinéa 1er. adviesvoorstel, overeenkomstig artikel 31bis, § 2, lid 1. Hij brengt
Il en informe le client final. de eindafnemer daarvan op de hoogte.
Dans les trente jours calendrier de la réception des observations du Binnen de dertig kalenderdagen volgend op de ontvangst van de
gestionnaire de réseau ou du fournisseur, l'avis définitif du Service bemerkingen van de netbeheerder of van de leverancier wordt het
régional de médiation est notifié par courrier recommandé ou par tout definitieve advies van de Gewestelijke Bemiddelingsdienst via een
moyen déclaré conforme par le Gouvernement au gestionnaire de réseau, aangetekend schrijven bekendgemaakt aan de netbeheerder, aan de
au client final et au fournisseur intéressé.
A défaut de réception d'observations du gestionnaire de réseau ou du eindafnemer en aan de betrokken leveranciers. Indien de netbeheerder
fournisseur dans les 50 jours calendrier de la notification de la of de leverancier geen bemerkingen meedeelt binnen de 50 kalenderdagen
proposition d'avis visée à l'alinéa précédent, l'avis définitif du na de kennisgeving van het voorstel van advies bedoeld in het vorige
Service régional de médiation est notifié sans délai par courrier lid, wordt het definitieve advies van de Gewestelijke
Bemiddelingsdienst onverwijld via aangetekend schrijven bekendgemaakt
recommandé au gestionnaire de réseau, au client final et au aan de betrokken netbeheerder, eindafnemer en leverancier. In de mate
fournisseur intéressés. Dans la mesure du possible, l'avis indique van het mogelijke vermeldt het advies duidelijk wie, van de
clairement qui, du gestionnaire de réseau ou du fournisseur, est netbeheerder tot de leverancier, verantwoordelijk is voor de niet
voorziening van elektriciteit.
responsable de l'absence de fourniture d'électricité. Als de persoon die door de Gewestelijke Bemiddelingsdienst werd
Dans l'hypothèse où la personne désignée comme responsable par le aangewezen als verantwoordelijke, zonder gegronde reden afziet van de
Service régional de médiation s'abstient, sans motif légitime, de verschuldigde betaling aan de eindafnemer binnen de dertig
verser l'indemnité due au client final dans les trente jours kalenderdagen volgend op de ontvangst van het definitief advies, kan
calendrier de la réception de l'avis définitif, la CWaPE peut lui de CWaPE hem gelasten om over te gaan tot die betaling. De artikelen
enjoindre de procéder à ce versement. Les articles 53 et suivants sont 53 en volgende zijn van toepassing.
d'application.

Art. 25quater.§ 1er. Tout client final a droit à une indemnité

Art. 25quater.§ 1. Elke eindafnemer heeft recht op een forfaitaire

forfaitaire journalière a charge du gestionnaire de réseau si celui-ci dagvergoeding ten laste van de netbeheerder als deze de effectieve
n'a pas réalisé le raccordement effectif dans les délais suivants : aansluiting niet heeft gerealiseerd binnen de volgende termijnen :
1° pour le raccordement des clients résidentiels, dans un délai de 1° voor de aansluiting van de residentiële afnemers, binnen een
trente jours calendriers à partir de l'accord écrit du client sur l'offre du gestionnaire de réseau concernant le raccordement, celui-ci ne pouvant intervenir avant l'obtention des différents permis et autorisations requis; 2° pour les autres clients de la basse tension, dans le délai mentionné dans le courrier adressé par le gestionnaire de réseau au client, et reprenant les conditions techniques et financières du raccordement, ce délai commence à courir à partir de l'accord écrit du client, celui-ci ne pouvant intervenir avant l'obtention des différents permis et autorisations requis; 3° pour les clients de la haute tension, dans le délai indiqué dans le contrat de raccordement. termijn van dertig kalenderdagen volgend op het schriftelijk akkoord van de afnemer met het aanbod van de netbeheerder betreffende de aansluiting. De netbeheerder kan daarbij niet optreden voordat hij de verschillende vergunningen en vereiste toelatingen heeft bekomen; 2° voor de andere laagspanningsafnemers, binnen de termijn vermeld in het schrijven dat door de netbeheerder aan de afnemer werd gericht, en waarin de technische en financiële voorwaarden van de aansluiting worden vermeld. Die termijn begint te lopen vanaf het schriftelijk akkoord van de afnemer. De netbeheerder kan daarbij niet optreden voordat hij de verschillende vergunningen en vereiste toelatingen heeft bekomen; 3° voor de hoogspanningsafnemers, binnen de termijn vermeld in het aansluitingscontract.
L'indemnité journalière due est de 25 euros pour les clients De verschuldigde dagvergoeding bedraagt 25 euro voor de residentiële
résidentiels, 50 euros pour les autres clients de la basse tension et afnemers, 50 euro voor de andere laagspanningsafnemers en 100 euro
100 euros pour les clients de la haute tension. voor de hoogspanningsafnemers.
§ 2. Le client final adresse la demande d'indemnisation au § 2. De eindafnemer richt de vergoedingsaanvraag tot de netbeheerder
gestionnaire de réseau auquel il est raccordé, par courrier recommandé bij wie hij is aangesloten, via een aangetekend schrijven, binnen de
ou par tout moyen déclaré conforme par le Gouvernement, dans les dertig kalenderdagen volgend op de overschrijding van de termijnen
trente jours calendrier du dépassement des délais visés au § 1er. Le bedoeld in § 1. De eindafnemer vermeldt daarin de gegevens die nodig
client final y mentionne les données essentielles au traitement de sa zijn voor de behandeling van zijn aanvraag. Om de aanvraag van de
demande. En vue de faciliter la démarche du client concerné, le betrokken afnemers te vergemakkelijken, stelt de netbeheerder aan de
gestionnaire de réseau met à disposition des clients finals un eindafnemers een formulier ter beschikking voor de
formulaire de demande d'indemnisation approuvé par la CWaPE. Ce vergoedingsaanvraag, dat werd goedgekeurd door de CWaPE. Dat formulier
formulaire est notamment disponible sur le site Internet du is met name beschikbaar op de internetsite van de netbeheerder.
gestionnaire de réseau. De netbeheerder vergoedt de afnemer binnen de dertig kalenderdagen
Le gestionnaire de réseau indemnise le client dans les trente jours volgend op de ontvangst van de vergoedingsaanvraag.
calendrier de la réception de la demande d'indemnisation. § 3. Bij ontstentenis van een antwoord van de netbeheerder of van de
§ 3. A défaut d'une réponse du gestionnaire de réseau dans le délai leverancier binnen de vereisten termijnen, of in geval van weigering
requis, ou en cas de refus d'indemnisation, le client peut saisir du van de vergoeding, kan de afnemer zich richten tot de Gewestelijke
dossier le Service régional de médiation visé à l'article 48. Cette Bemiddelingsdienst zoals bedoeld in artikel 48. Die klacht wordt
plainte est introduite au maximum trois mois après la date d'envoi de maximum drie maanden na de verzendingsdatum van de vergoedingsaanvraag ingediend.
la demande d'indemnisation. Opdat de aanvraag ontvankelijk zou zijn, moet de aanvrager het
Pour que la demande soit recevable, le demandeur doit apporter la schriftelijke bewijs leveren dat hij vooraf zonder succes heeft
preuve écrite qu'il a, au préalable, tenté sans succès d'obtenir le geprobeerd om de betaling van de vergoeding rechtstreeks te bekomen
paiement de l'indemnité directement auprès du gestionnaire de réseau. bij de netbeheerder en de leverancier.
Le Service régional de médiation instruit le dossier. S'il estime que De Gewestelijke Bemiddelingsdienst behandelt het dossier. Als die
la demande d'indemnisation est fondée, il établit dans les trente meent dat de vergoedingsaanvraag gegrond is, stelt deze binnen de
jours calendrier une proposition d'avis en ce sens, qu'il notifie par dertig kalenderdagen een adviesvoorstel op dat deze via een
courrier recommandé ou par tout moyen déclaré conforme par le aangetekend schrijven of door elk door de regering conform verklaard
Gouvernement au gestionnaire de réseau. Celui-ci dispose de quinze middel aan de netbeheerder bekendmaakt. Deze laatste beschikt over
jours calendrier, à dater de la réception de la notification pour vijftien kalenderdagen volgend op de ontvangst van de kennisgeving om
faire valoir ses observations qu'il adresse au Service régional de zijn bemerkingen te formuleren die hij richt aan de Gewestelijke
médiation par courrier recommandé ou par tout moyen déclaré conforme Bemiddelingsdienst via een aangetekend schrijven of door elk door de
par le Gouvernement. regering conform verklaard middel.
Dans les trente jours calendrier de la réception des observations du Binnen de dertig kalenderdagen volgend op de ontvangst van de
gestionnaire de réseau, l'avis définitif du Service régional de opmerkingen van de netbeheerder wordt het definitieve advies van de
médiation est notifié par courrier recommandé ou par tout moyen Gewestelijke Bemiddelingsdienst via aangetekende schrijven of door elk
déclaré conforme par le Gouvernement au gestionnaire de réseau et au door de regering conform verklaard middel bekendgemaakt aan de
client final. A défaut de réception d'observations du gestionnaire de netbeheerder en aan de eindafnemer. Indien de netbeheerder geen
réseau dans les 50 jours calendrier de la notification de la bemerkingen meedeelt binnen de 50 kalenderdagen na de kennisgeving van
proposition d'avis visée à l'alinéa précédent, l'avis définitif du het voorstel van advies bedoeld in het vorige lid, wordt het
Service régional de médiation est notifié sans délai par courrier definitieve advies van de Gewestelijke Bemiddelingsdienst onverwijld
recommandé ou par tout moyen déclaré conforme par le Gouvernement au via aangetekend schrijven of door elk door de regering conform
gestionnaire de réseau et au client final. verklaard middel bekendgemaakt aan de netbeheerder en de eindafnemer.
Si l'avis définitif conclut à la nécessité, pour le gestionnaire de Als het definitief advies besluit tot de noodzaak, voor de
réseau, d'indemniser le client final mais que le gestionnaire netbeheerder, om de eindafnemer te vergoeden, maar de eindafnemer
s'abstient, sans motif légitime, de verser l'indemnité due au client zonder gegronde reden afziet van de verschuldigde betaling aan de
final dans les trente jours calendrier de la réception de l'avis eindafnemer binnen de dertig kalenderdagen volgend op de ontvangst van
définitif, la CWaPE peut lui enjoindre de procéder à ce versement. Les het definitief advies, kan de CWaPE hem gelasten om over te gaan tot
articles 53 et suivants sont d'application. die betaling. De artikelen 53 en volgende zijn van toepassing.
§ 4. En cas d'urgence, le client final peut requérir de la CWaPE [ § 4. In dringende gevallen kan de eindafnemer van de CWaPE vorderen
qu'elle fasse injonction au gestionnaire de réseau de distribution de dat zij de distributienetbeheerder beveelt om de effectieve
procéder au raccordement effectif dans le délai qu'elle détermine. A aansluiting binnen de door haar bepaalde termijn uit te voeren. Indien
défaut pour le gestionnaire de réseau de se conformer à ce nouveau de netbeheerder die nieuwe termijn niet naleeft, stelt de netbeheerder
délai, le gestionnaire de réseau est passible d'une amende zich bloot aan een administratieve geldboete met toepassing van de
administrative en application des articles 53 et suivants. artikelen 53 en volgende.]

Art. 25quinquies.Sans préjudice des dispositions conventionnelles

Art. 25quinquies.Onverminderd gunstigere contractbepalingen voor de

plus favorables au client final, tout dommage direct, corporel ou eindafnemer, maakt elke rechtstreekse schade, lichamelijk of
matériel, subi par un client final raccordé au réseau de distribution, materieel, geleden door de eindafnemer die aangesloten is op het
du fait de l'interruption, de la non-conformité ou de l'irrégularité de la fourniture d'énergie électrique, fait l'objet d'une indemnisation par le gestionnaire de réseau de distribution ou de transport local responsable, selon les modalités prévues à la présente sous-section. L'obligation d'indemnisation est exclue en cas de force majeure. Elle ne s'applique pas davantage si l'interruption à l'origine du dommage était planifiée ou si elle est due à une erreur administrative. Le dommage corporel direct est intégralement indemnisé. L'indemnisation du dommage matériel direct est plafonnée, par événement dommageable, à 2.000.000 euros pour l'ensemble des sinistres. Si le montant total des indemnisations dépasse ce plafond, l'indemnisation due à chaque client final est réduite à due concurrence. L'indemnisation du dommage matériel direct est pareillement affectée distributienet, ingevolge de onderbreking, de niet conformiteit of de onregelmatigheid van de stroomvoorziening, het voorwerp uit van een schadevergoeding door de verantwoordelijke distributienetbeheerder of plaatselijke transmissienetbeheerder, volgens de modaliteiten voorzien in deze subsectie. De vergoedingsverplichting in uitgesloten in geval van overmacht. Ze is ook niet van toepassing als de stroomonderbreking aan de oorsprong van de schade gepland was of het gevolg is van een administratieve vergissing. De rechtstreekse lichamelijke schade wordt integraal vergoed. De vergoeding van de rechtstreekse materiële schade is geplafonneerd, per schadeverwekkende gebeurtenis, op 2.000.000 euro voor het geheel van de schadegevallen. Als het totale bedrag van de schadevergoedingen dat plafond overschrijdt, is de schadevergoeding die verschuldigd is aan elke eindafnemer beperkt tot dat bedrag. Voor de vergoeding van de rechtstreekse materiële schade geldt
d'une franchise de 100 euros par sinistre. eveneens een franchise van 100 euro per schadegeval.
L'application du plafond d'indemnisation et de la franchise De toepassing van het plafond van de schadevergoeding en van de
individuelle est exclue en cas de faute lourde du gestionnaire de individuele franchise is uitgesloten in geval van een zware fout van
réseau. de netbeheerder.

Art. 25sexies.§ 1er. Le client final victime d'un dommage tel que

Art. 25sexies.§ 1. De eindafnemer die het slachtoffer is van schade

zoals gedefinieerd in het vorige artikel, geeft het schadegeval aan
défini à l'article précédent déclare le sinistre par courrier via een aangetekend schrijven of door elk door de regering conform
recommandé ou tout moyen déclaré conforme par le Gouvernement au verklaard middel aan de netbeheerder bij wie hij is aangesloten,
gestionnaire du réseau auquel il est raccordé, au plus tard nonante uiterlijk binnen de negentig kalenderdagen volgend op het optreden van
jours calendrier à dater de la survenance de l'événement dommageable de schadeverwekkende gebeurtenis of, tenminste, te rekenen vanaf de
ou, à tout le moins, à dater de la prise de connaissance du sinistre kennisgeving van het schadegeval als de eindafnemer daar nadien kennis
si la connaissance qu'en a eu le client final lui est postérieure, heeft van genomen, zonder dat de aangifte van het schadegeval meer dan
sans que la déclaration de sinistre puisse être faite plus de six mois zes maanden na het optreden van de schadeverwekkende gebeurtenis kan
après la survenance de l'événement dommageable. En vue de faciliter la plaatsvinden. Om de aanvraag van de betrokken afnemers te
démarche du client concerné, le gestionnaire de réseau met à vergemakkelijken, stelt de netbeheerder aan de eindafnemers een
disposition des clients finals un formulaire de demande formulier ter beschikking voor de vergoedingsaanvraag, dat werd
d'indemnisation approuvé par la CWaPE. Ce formulaire est notamment goedgekeurd door de CWaPE. Dat formulier is met name beschikbaar op de
disponible sur le site Internet du gestionnaire de réseau. Si le client final a, dans le délai visé à l'alinéa précédent, adresse par erreur la déclaration de sinistre à son fournisseur, celle-ci est réputée avoir été adressée dans le délai requis. Le fournisseur transmet sans délai la déclaration de sinistre au gestionnaire de réseau. § 2. Le client final préjudicié transmet en annexe à la déclaration de sinistre toute pièce et tout document permettant d'établir la réalité du sinistre et l'importance du dommage subi. internetsite van de netbeheerder. Als de eindafnemer binnen de termijn bedoeld in het vorig lid de aangifte van het schadegeval verkeerdelijk aan zijn leverancier heeft gericht, wordt die aangifte geacht gericht te zijn geweest binnen de vereiste termijn. De leverancier maakt de aangifte van het schadegeval onverwijld over aan de netbeheerder. § 2. De benadeelde eindafnemer voegt bij de aangifte van het schadegeval elk stuk en elk document dat het mogelijk maakt om de waarheid over het schadegeval vast te stellen alsook de geleden schade.
§ 3. Le gestionnaire de réseau accuse réception de la déclaration de § 3. De netbeheerder meldt ontvangst van de aangifte van het
sinistre dans les quinze jours calendrier du courrier recommandé visé schadegeval binnen de vijftien kalenderdagen volgend op het
au § 1er. aangetekend schrijven bedoeld in § 1.
Dans les soixante jours calendrier de l'envoi de l'accusé de Binnen de zestig kalenderdagen volgend op de verzending van het
réception, il informe le client final de la suite qu'il entend ontvangstbewijs informeert hij de eindafnemer over het vervolg dat
réserver à la déclaration de sinistre. deze zal geven aan de aangifte van het schadegeval.
S'il apparaît que l'événement dommageable ne trouve pas son origine Als blijkt dat de schadeverwekkende gebeurtenis zijn oorsprong niet
vindt op zijn net, deelt de netbeheerder dat mee aan de eindafnemer
sur son réseau, le gestionnaire de réseau en informe le client final binnen dezelfde termijn, en maakt hij de aangifte over aan de
dans le même délai et transmet la déclaration au gestionnaire du netbeheerder die aan de oorsprong ligt, naargelang van het geval, van
réseau à l'origine, selon le cas, de l'interruption, de la de stroomonderbreking, de niet conformiteit of de onregelmatigheid van
non-conformité ou de l'irrégularité de la fourniture d'électricité. Ce de stroomvoorziening. Deze laatste conformeert zich aan de procedure
dernier se conforme à la procédure décrite dans le présent paragraphe. beschreven in deze paragraaf.
Le cas échéant, le gestionnaire de réseau indemnise le client final Desgevallend vergoedt de netbeheerder de benadeelde eindafnemer binnen
préjudicié dans les six mois de la date ultime pour la notification de zes maanden volgend op de uiterlijke datum voor de kennisgeving van
d'une déclaration de sinistre. een aangifte van een schadegeval.
En cas de contestation sur la nature de la faute, la CWaPE rend un In geval van betwisting over de aard van de fout spreekt de CWaPE een
avis à ce sujet dans les soixante jours calendrier, à la requête de la ad vies uit binnen de zestig kalenderdagen, op vraag van de meest
partie la plus diligente. Cette procédure d'avis ne suspend pas les gerede partij. Die adviesprocedure schort de termijnen voorzien in het
délais prévus à l'alinéa précédent. vorig lid niet op.

Art. 25septies.§ 1er. Les dispositions des sous-sections Ire à III [à

Art. 25septies.§ 1. De bepalingen van de subsecties I tot III

savoir les articles 25bis à 25sexies] ne font pas échec à [namelijk de artikelen 25bis tot 25sexies] verhinderen de toepassing
l'application d'autres dispositions légales permettant de mettre en van andere wettelijke bepalingen niet die het mogelijk maken om de
cause la responsabilité du gestionnaire de réseau. En tout état de verantwoordelijkheid van de netbeheerder in vraag te stellen. De
gezamenlijke toepassing van verschillende
cause, l'application conjuguée de différents régimes de responsabilité verantwoordelijkheidsstelsels kan in ieder geval niet leiden tot een
ne peut entraîner une indemnisation du client final supérieure à la schadevergoeding van de eindafnemer die groter is dan de integrale
réparation intégrale du préjudice subi. herstelling van het geleden nadeel.
§ 2. Les gestionnaires de réseaux constituent toutes formes de § 2. De netbeheerders stellen alle vormen van financiële waarborg
garantie financière leur permettant d'assurer les indemnisations samen die hen de mogelijkheid bieden om de schadevergoedingen bedoeld
visées aux articles 25bis à 25quinquies. La charge liée à la garantie in de artikelen 25bis tot 25quinquies te verzekeren. De kosten die
constituée pour assurer les indemnisations en cas de faute lourde sera verbonden zijn met de samenstelling van de waarborg om de
schadevergoedingen te verzekeren in geval van een zware fout, moeten
clairement distinguée dans les comptes des gestionnaires de réseaux et duidelijk onderscheiden worden in de rekeningen van de netbeheerders
ne pourra pas être intégrée dans les tarifs des gestionnaires de en mogen niet opgenomen worden in de tarieven van de netbeheerders
réseaux conformément à l'article 34, 2°, g). overeenkomstig artikel 34, 2° g).
Avant le 31 mars de chaque année, les gestionnaires de réseaux Vóór 31 maart van elk jaar verstrekken de netbeheerders aan de CWaPE
fournissent à la CWaPE la preuve de l'existence d'une telle garantie financière. het bewijs van het bestaan van zo'n financiële waarborg.
§ 3. Les montants fixés aux articles 25bis à 25quinquies sont indexés § 3. De bedragen bepaald in de artikelen 25bis tot 25quinquies worden
jaarlijks van rechtswege geïndexeerd door die te vermenigvuldigen met
annuellement de plein droit en les multipliant par l'indice des prix à het indexcijfer van de consumptieprijzen voor de maand juni van het
la consommation pour le mois de juin de l'année n-1 et en les divisant jaar n-1 en die te delen door het indexcijfer van de consumptieprijzen
par l'indice des prix à la consommation du mois de juin 2008. van de maand juni 2008.
§ 4. Les articles 25bis à 25septies sont reproduits intégralement dans § 4. De artikelen 25bis tot 25septies worden integraal opgenomen in de
les règlements et contrats de raccordement applicables aux clients reglementen en aansluitingscontracten die van toepassing zijn op de
raccordés au réseau de distribution. afnemers die aangesloten zijn op het distributienet.
§ 5. Avant le 31 mars de chaque année, les gestionnaires de réseaux § 5. Vóór 31 maart van elk jaar richten de netbeheerders aan de CWaPE
adressent à la CWaPE un rapport faisant état du nombre de demandes een rapport waarin melding wordt gemaakt van het aantal
d'indemnisation fondées sur les articles 25bis à 25quinquies vergoedingsaanvragen die gebaseerd zijn op de artikelen 25bis tot
réceptionnées au cours de l'année écoulée, ainsi que de la suite qui 25quinquies en die ontvangen werden tijdens het voorbije jaar, alsook
leur a été réservée. het vervolg dat daaraan werd gegeven.
La CWaPE établit à cet effet un modèle de rapport. De CWaPE maakt daartoe een modelrapport op.
S'agissant du gestionnaire de réseau de distribution, le rapport visé Voor de distributienetbeheerder wordt het in lid 1 bedoelde rapport
à l'alinéa 1er est adressé à chaque conseil communal des communes sur gericht aan elke gemeenteraad van de gemeenten op het grondgebied
le territoire desquelles il est actif. waarvan deze actief is.
Au minimum une fois par an, le conseil d'administration du Minstens één maal per jaar plaatst de raad van bestuur van de
gestionnaire de réseau inscrit à l'ordre du jour de ses délibérations netbeheerder op de agenda van zijn beraadslagingen de discussie over
la discussion d'un rapport actualisé relatif au nombre de demandes een bijgewerkt rapport betreffende het aantal vergoedingsaanvragen die
d'indemnisation fondées sur les articles 25bis à 25quinquies, ainsi gegrond zijn op de artikelen 25bis tot 25quinquies, alsook het vervolg
qu'à la suite qui leur a été réservée ». dat daaraan werd gegeven ».
B.1.2. Les deux questions préjudicielles adressées à la Cour se B.1.2. De twee aan het Hof gerichte prejudiciële vragen verwijzen naar
réfèrent à la loi du 6 avril 2010 relative aux pratiques du marché et de wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en
à la protection du consommateur. La SCRL « Tecteo », appelante devant consumentenbescherming. De cvba « Tecteo », appellante voor de
le juge a quo, soutient devant ce juge, comme devant la Cour, que verwijzende rechter, voert voor die rechter, alsook voor het Hof, aan
cette loi ne lui est pas applicable parce que son activité de dat die wet niet op haar van toepassing is, omdat haar activiteit als
gestionnaire de réseau de distribution constitue une mission légale distributienetbeheerder een wettelijke opdracht van algemeen belang is
d'intérêt général qui s'oppose à ce que la personne morale de droit die zich ertegen verzet dat de publiekrechtelijke rechtspersoon die
public qu'elle constitue soit considérée comme une entreprise soumise zij is, wordt beschouwd als een onderneming die is onderworpen aan het
au champ d'application de la loi du 6 avril 2010. toepassingsgebied van de wet van 6 april 2010.
B.1.3. Il ressort des termes de la première question préjudicielle que B.1.3. Uit de bewoordingen van de eerste prejudiciële vraag blijkt dat
le juge a quo considère que le client final visé par le décret en de verwijzende rechter van oordeel is dat de eindafnemer die door het
cause « englobe » le consommateur visé par la loi du 6 avril 2010; la in het geding zijnde decreet wordt beoogd, de bij de wet van 6 april
2010 beoogde consument « omvat »; in de motivering van het
motivation de l'arrêt de renvoi indique en outre que l'appelante est verwijzingsarrest wordt overigens aangegeven dat de appellante een
une entreprise au sens de cette loi. onderneming is in de zin van die wet.
B.1.4. Il n'appartient pas aux parties de contester l'interprétation B.1.4. Het staat niet aan de partijen de interpretatie van de
des dispositions que le juge prend en considération lorsqu'il adresse bepalingen te betwisten die de rechter in aanmerking neemt wanneer hij
une question préjudicielle à la Cour, laquelle ne pourrait s'écarter aan het Hof een prejudiciële vraag stelt, waarbij het Hof van die
de cette interprétation que si celle-ci était manifestement interpretatie alleen zou kunnen afwijken indien die kennelijk
déraisonnable. onredelijk is.
A cet égard, il est certes exact que les travaux préparatoires de la In dat opzicht is het weliswaar juist dat in de parlementaire
loi du 6 avril 2010 indiquent ce qui suit : voorbereiding van de wet van 6 april 2010 erop wordt gewezen :
« Les organismes publics sont des entreprises en ce qui concerne leurs « Overheidsinstellingen zijn ondernemingen voor wat betreft hun
activités qui ne font pas partie de leur mission légale d'intérêt activiteiten die buiten hun wettelijke taak van algemeen belang
général. Lorsque l'activité concernée fait partie des tâches vallen. Wanneer de betrokken activiteit behoort tot de essentiële
essentielles de l'autorité publique, à savoir l'exercice de taken van de publieke overheid, met name de uitoefening van
compétences qui sont typiquement celles d'une autorité publique, bevoegdheden die typisch degene zijn van een publieke overheid, dan
l'organisme public n'agit pas dans ce cas en tant qu'entreprise. En handelt de overheidsinstelling niet als een onderneming. Gaat het
revanche, s'il s'agit d'une activité économique qui ne doit pas être daarentegen om een economische activiteit die niet noodzakelijk moet
nécessairement assurée par l'autorité, l'organisme public agit comme worden verzorgd door de overheid, dan handelt de overheidsinstelling
une entreprise. Afin de déterminer si un organisme public agit en tant wel als een onderneming. Om uit te maken of een overheidsinstelling
qu'' entreprise ', il sera donc nécessaire d'examiner au cas par cas optreedt als 'onderneming', zal het bijgevolg nodig zijn de door haar
les activités qu'elle accomplit » (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC verrichte activiteiten van geval tot geval te onderzoeken » (Parl.
52-2340/001, p. 37). St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2340/001, p. 37).
B.1.5. En l'espèce, et compte tenu de l'option de libéraliser le B.1.5. Te dezen en rekening houdend met de optie van de lidstaten van
marché de l'énergie retenue dans les Etats membres de l'Union
européenne, il peut être admis que l'activité de gestionnaire de de Europese Unie om de energiemarkt te liberaliseren, kan worden
réseau de distribution ne constitue pas l'exercice de prérogatives qui aangenomen dat de activiteit van distributienetbeheerder niet bestaat
seraient typiquement des prérogatives de la puissance publique ne in de uitoefening van prerogatieven die typische prerogatieven van het
présentant pas un caractère économique (voy. CJCE, 19 janvier 1994, openbaar gezag zonder een economisch karakter zouden zijn (zie HvJ, 19
C-364/92, SAT Fluggesellschaft mbH et Eurocontrol) et qu'elle est dès januari 1994, C-364/92, SAT Fluggesellschaft mbH en Eurocontrol) en
lors soumise à la loi du 6 avril 2010. La circonstance que le dat die derhalve onderworpen is aan de wet van 6 april 2010. Het
gestionnaire de réseau de distribution disposerait d'un « monopole gegeven dat de distributienetbeheerder zou beschikken over een «
naturel » lié aux difficultés auxquelles se heurterait, en fait, la natuurlijk monopolie » als gevolg van de moeilijkheden waartoe een
multiplication des réseaux et qu'en vertu du décret en cause, le toename van het aantal netten in feite zou leiden en dat de
consommateur final ne peut choisir son gestionnaire de réseau de eindafnemer, krachtens het in het geding zijnde decreet, zijn
distribution n'est pas de nature à conduire à une autre conclusion. distributienetbeheerder niet kan kiezen, kan niet tot een andere
conclusie leiden.
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.2. La Cour est interrogée sur la conformité des dispositions en B.2. Aan het Hof is de vraag gesteld of de in het geding zijnde
bepalingen in overeenstemming zijn met artikel 6, § 1, VI, van de
cause avec l'article 6, § 1er, VI, de la loi spéciale du 8 août 1980 bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen,
de réformes institutionnelles qui, en son alinéa 4, 2°, réserve à waarvan het vierde lid, 2°, aan de federale overheid de bevoegdheid
l'autorité fédérale la compétence de « fixer les règles générales en voorbehoudt om « algemene regels vast te stellen inzake [...] de
matière de protection des consommateurs ». bescherming van de verbruiker ».
B.3. Le décret du 12 avril 2001 précité a réglé l'organisation du B.3. Het voormelde decreet van 12 april 2001 heeft de organisatie van
marché régional de l'électricité dans le souci de prendre en compte, de gewestelijke elektriciteitsmarkt geregeld teneinde tegelijkertijd
tout à la fois, la protection de l'environnement, les aspects sociaux rekening te houden met de bescherming van het leefmilieu en met de
et les aspects économiques de la fourniture d'électricité (Doc. parl., sociale en de economische aspecten van de elektriciteitsvoorziening
Parlement wallon, 2000-2001, n° 177/1, p. 8). Les dispositions en (Parl. St., Waals Parlement, 2000-2001, nr. 177/1, p. 8). De in het
geding zijnde bepalingen zijn daarin ingevoegd bij een decreet van 17
cause y ont été insérées par un décret du 17 juillet 2008 dont le « juli 2008, waarvan het « voornaamste beginsel [bestaat in] de
principe directeur [est] la défense des intérêts du consommateur » verdediging van de belangen van de consument » (Parl. St., Waals
(Doc. parl., Parlement wallon, 2007-2008, n° 813/1, p. 3; dans le même Parlement, 2007-2008, nr. 813/1, p. 3; in dezelfde zin, ibid., pp. 7
sens, ibid., pp. 7 et 8 et n° 813/13, pp. 3 et 4). A cet effet, les en 8, en nr. 813/13, pp. 3 en 4). Daartoe voorzien de artikelen 25bis
articles 25bis à 25sexies prévoient l'indemnisation des clients tot 25sexies in een vergoeding voor de afnemers die het slachtoffer
victimes d'une interruption prolongée de la fourniture d'électricité zijn van een langdurige stroomonderbreking (artikel 25bis), een
(article 25bis), d'une erreur administrative (du gestionnaire de administratieve vergissing (van de netbeheerder of van de
réseau ou du fournisseur), d'un retard dans le raccordement (articles leverancier), een niet-tijdige aansluiting (artikelen 25ter en
25ter et 25quater) ou de dommages liés à l'interruption, la 25quater) of schade veroorzaakt door de onderbreking, de
non-conformité ou l'irrégularité de la fourniture d'énergie électrique niet-conformiteit of de onregelmatigheid van de
(articles 25quinquies et 25sexies); l'article 25septies contient des elektriciteitsvoorziening (artikelen 25quinquies en 25sexies); artikel
dispositions communes aux articles précédents en vertu desquelles, 25septies bevat bepalingen die gemeenschappelijk zijn voor de
voorgaande artikelen krachtens welke, met name, die
notamment, ces mécanismes d'indemnisation ne font pas échec à vergoedingsmechanismen niet de toepassing beletten van andere
l'application d'autres dispositions législatives permettant d'engager wetsbepalingen die het mogelijk maken de netbeheerder aansprakelijk te
la responsabilité du gestionnaire de réseau, tel l'article 1382 du stellen, zoals artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek (Parl. St.,
Code civil (Doc. parl., Parlement wallon, 2007-2008, n° 813/1, pp. 28 Waals Parlement, 2007-2008, nr. 813/1, pp. 28 tot 31).
à 31). B.4. La réserve de compétence de l'autorité fédérale en matière de B.4. Het bevoegdheidsvoorbehoud ten aanzien van de federale overheid
protection des consommateurs est inscrite à l'article 6, § 1er, VI, inzake de bescherming van de consument is vervat in artikel 6, § 1,
alinéa 4, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes VI, vierde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
institutionnelles afin d'assurer la mise en oeuvre des principes hervorming der instellingen teneinde de uitvoering te verzekeren van
énoncés à l'alinéa 3 de la même disposition, qui prévoit : de beginselen die zijn opgenomen in het derde lid van dezelfde
bepaling, dat luidt :
« En matière économique, les Régions exercent leurs compétences dans « In economische aangelegenheden oefenen de Gewesten hun bevoegdheden
le respect des principes de la libre circulation des personnes, biens, uit met inachtneming van de beginselen van het vrije verkeer van
services et capitaux et de la liberté de commerce et d'industrie, personen, goederen, diensten en kapitalen en van de vrijheid van
handel en nijverheid, alsook met inachtneming van het algemeen
ainsi que dans le respect du cadre normatif général de l'union normatief kader van de economische unie en de monetaire eenheid, zoals
économique et de l'unité monétaire, tel qu'il est établi par ou en vastgesteld door of krachtens de wet, en door of krachtens de
vertu de la loi, et par ou en vertu des traités internationaux ». internationale verdragen ».
Les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980 de In de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus
réformes institutionnelles indiquent à cet égard : 1980 tot hervorming der instellingen wordt in dat opzicht aangegeven :
« La sauvegarde de l'union économique et celle de l'unité monétaire « De vrijwaring van de economische unie en de monetaire eenheid
passent également par le respect des normes en matière de marchés gebeurt eveneens door naleving van de normen inzake de
publics, de protection du consommateur, d'organisation de l'économie overheidsopdrachten, de bescherming van de verbruiker, de
et de plafonds d'aides d'expansion économique aux entreprises. Ces bedrijfsorganisatie en de maxima inzake economische expansiehulp aan
normes restent de la compétence de l'autorité nationale. En ces ondernemingen. Deze normen blijven tot de bevoegdheid van de nationale
matières, l'autorité nationale a la compétence de déterminer les overheid behoren. In deze aangelegenheden heeft de nationale overheid
grands principes par des règles organiques (le cadre général). de bevoegdheid om de grote principes vast te leggen in organieke
L'autorité nationale et les Régions sont tenues de respecter le cadre regels (het algemeen kader). Zowel de nationale overheid als de
normatif général ainsi déterminé. Toutefois, les Régions peuvent Gewesten zijn gehouden het aldus vastgestelde algemeen normatief kader
compléter ces principes, y compris par voie normative, afin de mener te eerbiedigen. Nochtans kunnen de Gewesten dit vervolledigen, ook via
des politiques adaptées à leurs besoins, pour autant que celles-ci normatieve weg, teneinde een beleid te voeren aangepast aan hun
n'aillent pas à l'encontre du cadre normatif défini par l'autorité behoeften voor zover ze niet strijdig zijn met het normatief kader
nationale. bepaald door de nationale overheid.
[...] [...]
- en ce qui concerne la protection des consommateurs, sont visées les - met 'de bescherming van de verbruiker' worden de minimanormen
normes minimales de sécurité et de qualité des biens et des services; bedoeld inzake veiligheid en kwaliteit van produkten en diensten; »
» (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 516/1, p. 10). (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/1, p. 10).
B.5. L'autorité fédérale est habilitée à fixer les règles générales en B.5. De federale overheid is ertoe gemachtigd de algemene regels
matière de protection des consommateurs. Il résulte toutefois des inzake consumentenbescherming vast te stellen. Uit de in B.4
éléments indiqués en B.4 que le législateur spécial a entendu offrir aangegeven elementen blijkt evenwel dat de bijzondere wetgever aan de
aux régions la faculté de soumettre les matières qui relèvent de leur gewesten de mogelijkheid heeft willen bieden om de aangelegenheden die
compétence à des conditions qualitatives supplémentaires concernant la onder hun bevoegdheid vallen, te onderwerpen aan extra kwalitatieve
protection des consommateurs, dans le respect des principes voorwaarden inzake consumentenbescherming, met inachtneming van de
économiques inscrits à l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3. economische beginselen vervat in artikel 6, § 1, VI, derde lid.
B.6. Les dispositions en cause peuvent être considérées comme B.6. De in het geding zijnde bepalingen kunnen in die zin worden
opgevat dat zij dergelijke extra kwalitatieve voorwaarden vaststellen
prévoyant de telles conditions qualitatives supplémentaires au regard ten opzichte van de bepalingen die de federale wetgever heeft
des dispositions inscrites par le législateur fédéral dans la loi du 6 opgenomen in de voormelde wet van 6 april 2010, in het bijzonder het
avril 2010 précitée, en particulier l'interdiction des clauses verbod op onrechtmatige bedingen bepaald in artikel 74, 6°, 9°, 13° en
abusives prévue à l'article 74, 6°, 9°, 13° et 30°, évoquée dans la 30°, waaraan in de motivering van het verwijzingsarrest wordt
motivation de l'arrêt a quo. En effet, outre le fait que le décret en gerefereerd. Immers, naast het feit dat het in het geding zijnde
cause, en incluant les personnes morales parmi les consommateurs, a un decreet, door de rechtspersonen onder de consumenten op te nemen, een
champ d'application plus large que la loi du 6 avril 2010, ses ruimer toepassingsgebied heeft dan de wet van 6 april 2010,
dispositions ne font pas obstacle à l'application de celles de cette verhinderen de bepalingen ervan niet de toepassing van de bepalingen
loi qui, de son côté, a vocation à s'appliquer en matière d'énergie van die wet, die van haar kant bedoeld is om inzake energie te worden
(Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC 52-2340/001, p. 84 et DOC toegepast (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2340/001, p. 84, en DOC
52-2340/005, p. 26) : elles n'offrent au gestionnaire de réseau ni le 52-2340/005, p. 26) : zij bieden aan de netbeheerder noch het recht om
droit de déterminer unilatéralement si la fourniture d'électricité est op eenzijdige wijze te bepalen of de elektriciteitsvoorziening conform
de overeenkomst is, noch het recht om de consument op te leggen zijn
conforme au contrat, ni celui d'obliger le consommateur à exécuter ses verplichtingen uit te voeren, terwijl hij zou nalaten de zijne uit te
obligations alors qu'il serait en défaut d'exécuter les siennes, ni voeren, noch het recht zich te bevrijden van zijn aansprakelijkheid
celui de se libérer de sa responsabilité du fait de son dol, de sa door zijn opzet, grove schuld of elke niet-uitvoering van een
faute lourde ou de toute inexécution à une obligation principale du belangrijke verplichting van de overeenkomst. De bepalingen van het in
contrat. Les dispositions du décret en cause ne font pas davantage het geding zijnde decreet verhinderen evenmin, krachtens artikel
obstacle, en vertu de l'article 25septies du décret lui-même, à 25septies van het decreet zelf, de toepassing van andere
l'application d'autres dispositions législatives permettant au wetsbepalingen die het de consument mogelijk maken de netbeheerder
consommateur d'engager la responsabilité du gestionnaire de réseau. aansprakelijk te stellen.
B.7. Les articles 25bis à 25septies du décret en cause étant conformes B.7. De artikelen 25bis tot 25septies van het in het geding zijnde
decreet zijn in overeenstemming met artikel 6, § 1, VI, van de
à l'article 6, § 1er, VI, de la loi spéciale du 8 août 1980 de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen,
réformes institutionnelles, la première question préjudicielle appelle zodat de prejudiciële vraag ontkennend dient te worden beantwoord.
une réponse négative. Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
Quant à la seconde question préjudicielle B.8. De in het geding zijnde bepalingen zouden een verschil in
B.8. Les dispositions en cause créeraient une différence de traitement behandeling invoeren onder de consumenten naargelang zij een
entre consommateurs suivant qu'ils auraient contracté avec un overeenkomst zouden hebben aangegaan met een bij die bepalingen
gestionnaire de réseau visé par ces dispositions ou avec une autre beoogde netbeheerder dan wel met een andere onderneming : alleen de
entreprise : seuls les seconds pourraient invoquer l'interdiction des tweede categorie zou het verbod op onrechtmatige bedingen vervat in de
clauses abusives formulée par les articles 74 et suivants de la loi du artikelen 74 en volgende van de wet van 6 april 2010 kunnen aanvoeren.
6 avril 2010. B.9. Contrairement à ce que soutient le Gouvernement wallon, les B.9. In tegenstelling tot wat de Waalse Regering aanvoert, vormen de
catégories de personnes évoquées en B.8 constituent des catégories in B.8 vermelde categorieën van personen vergelijkbare categorieën
comparables dès lors qu'il s'agit dans les deux cas de consommateurs aangezien het in beide gevallen gaat om consumenten die een
entendant bénéficier d'une protection que leur accorde la loi dans bescherming willen genieten die de wet hun biedt in hun betrekkingen
leurs rapports avec un cocontractant. met een medecontractant.
B.10. Dès lors que la loi du 6 avril 2010 a vocation à s'appliquer en B.10. Aangezien de wet van 6 april 2010 inzake energie moet worden
matière d'énergie, ainsi que cela a été indiqué en B.6, il ne se toegepast, zoals aangegeven in B.6, is het niet verantwoord dat de
justifie pas que les consommateurs qui contracteraient avec un consumenten die een overeenkomst zouden sluiten met een netbeheerder
gestionnaire de réseau visé par le décret en cause ne puissent pas die in het in het geding zijnde decreet wordt beoogd, het verbod op
bénéficier de l'interdiction des clauses abusives prévue par les onrechtmatige bedingen bepaald in de artikelen 74 en volgende van de
articles 74 et suivants de la loi du 6 avril 2010. wet van 6 april 2010 niet zouden kunnen genieten.
B.11. Si elles sont interprétées dans ce sens, les dispositions en B.11. Indien zij in die zin worden geïnterpreteerd, zijn de in het
cause sont discriminatoires et la question préjudicielle appelle une geding zijnde bepalingen discriminerend en dient de prejudiciële vraag
réponse positive. bevestigend te worden beantwoord.
B.12. La Cour constate cependant qu'une autre interprétation est B.12. Het Hof stelt evenwel vast dat een andere interpretatie mogelijk
possible. Indépendamment même de ce qu'aucune des dispositions du is. Zelfs los van het feit dat geen enkele van de bepalingen van het
décret en cause ne constitue une clause abusive visée par l'article in het geding zijnde decreet een onrechtmatig beding vormt zoals
74, 6°, 9°, 13° et 30°, de la loi du 6 avril 2010 évoqué par l'arrêt a bedoeld in artikel 74, 6°, 9°, 13° en 30°, van de wet van 6 april 2010
quo, il ressort de la réponse à la première question préjudicielle que waaraan het verwijzingsarrest refereert, blijkt uit het antwoord op de
les dispositions de ce décret complètent le régime général de eerste prejudiciële vraag dat de bepalingen van dat decreet de bij de
protection des consommateurs établi par la loi du 6 avril 2010 en wet van 6 april 2010 ingevoerde algemene regeling inzake
prévoyant, dans les cas qu'elles déterminent, l'indemnisation des consumentenbescherming aanvullen door, in de daarbij bepaalde
consommateurs victimes de manquements pouvant être reprochés aux gevallen, te voorzien in een vergoeding voor de consumenten die het
gestionnaires de réseau. Il n'y a dès lors pas lieu de considérer que slachtoffer zijn van nalatigheden die de netbeheerders kunnen worden
verweten. Er dient bijgevolg niet te worden aangenomen dat de
les consommateurs ne pourraient invoquer l'interdiction des clauses consumenten het bij de voormelde wet bepaalde verbod op onrechtmatige
abusives prévue par la loi précitée, alors qu'au contraire, les bedingen niet zouden kunnen aanvoeren, terwijl, integendeel, de in het
dispositions en cause ont été insérées dans le décret du 12 avril 2001 geding zijnde bepalingen in het decreet van 12 april 2001 precies zijn
afin précisément de protéger le consommateur, ainsi que cela a été indiqué en B.3. ingevoegd om de consument te beschermen, zoals is aangegeven in B.3.
B.13. Dans cette interprétation, les dispositions en cause ne sont pas B.13. In die interpretatie zijn de in het geding zijnde bepalingen
discriminatoires et la question préjudicielle appelle une réponse niet discriminerend en dient de prejudiciële vraag ontkennend te
négative. worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- Les articles 25bis à 25septies du décret de la Région wallonne du 12 - De artikelen 25bis tot 25septies van het decreet van het Waalse
avril 2001 relatif à l'organisation du marché régional de Gewest van 12 april 2001 betreffende de organisatie van de
l'électricité ne violent pas l'article 6, § 1er, VI, de la loi gewestelijke elektriciteitsmarkt schenden artikel 6, § 1, VI, van de
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen
- Si elles sont interprétées comme interdisant au consommateur qui niet. - In die zin geïnterpreteerd dat zij de consument die een overeenkomst
contracterait avec un gestionnaire de réseau visé par le décret du 12 zou sluiten met een in het voormelde decreet van 12 april 2001 beoogde
avril 2001 précité de bénéficier de l'interdiction des clauses netbeheerder, verbieden om het in de artikelen 74 en volgende van de
abusives prévue par les articles 74 et suivants de la loi du 6 avril wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en
2010 relative aux pratiques du marché et à la protection du consumentenbescherming bepaalde verbod op onrechtmatige bedingen te
consommateur, les mêmes dispositions violent les articles 10 et 11 de genieten, schenden dezelfde bepalingen de artikelen 10 en 11 van de
la Constitution. Grondwet.
- Si elles sont interprétées comme n'interdisant pas au consommateur - In die zin geïnterpreteerd dat zij de consument die een overeenkomst
qui contracterait avec un gestionnaire de réseau visé par le décret du
12 avril 2001 précité de bénéficier de l'interdiction des clauses zou sluiten met een in het voormelde decreet van 12 april 2001 beoogde
abusives prévue par les articles 74 et suivants de la loi du 6 avril netbeheerder, niet verbieden om het in de artikelen 74 en volgende van
2010 relative aux pratiques du marché et à la protection du de wet van 6 april 2010 betreffende marktpraktijken en
consommateur, les mêmes dispositions ne violent pas les articles 10 et consumentenbescherming bepaalde verbod op onrechtmatige bedingen te
11 de la Constitution. genieten, schenden dezelfde bepalingen de artikelen 10 en 11 van de
Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 9 juillet 2013. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 juli 2013.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse R. Henneuse
^