Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 65/2013 du 8 mai 2013 Numéro du rôle : 5476 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 3 du décret de la Communauté française du 7 juin 2001 relatif aux avantages sociaux, posées par le Tribunal de prem La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 65/2013 du 8 mai 2013 Numéro du rôle : 5476 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 3 du décret de la Communauté française du 7 juin 2001 relatif aux avantages sociaux, posées par le Tribunal de prem La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 65/2013 van 8 mei 2013 Rolnummer : 5476 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 3 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 7 juni 2001 betreffende de sociale voordelen, gesteld door de Rechtbank van eerste Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 65/2013 du 8 mai 2013 Uittreksel uit arrest nr. 65/2013 van 8 mei 2013
Numéro du rôle : 5476 Rolnummer : 5476
En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 3 du In zake : de prejudiciële vragen over artikel 3 van het decreet van de
décret de la Communauté française du 7 juin 2001 relatif aux avantages Franse Gemeenschap van 7 juni 2001 betreffende de sociale voordelen,
sociaux, posées par le Tribunal de première instance de Verviers. gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Verviers.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 3 septembre 2012 en cause de l'ASBL « Centre Scolaire Bij vonnis van 3 september 2012 in zake de vzw « Centre Scolaire
Spécialisé Saint Joseph » contre la ville de Limbourg, dont Spécialisé Saint Joseph » tegen de stad Limburg, waarvan de expeditie
l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 12 septembre 2012, ter griffie van het Hof is ingekomen op 12 september 2012, heeft de
le Tribunal de première instance de Verviers a posé les questions Rechtbank van eerste aanleg te Verviers de volgende prejudiciële
préjudicielles suivantes : vragen gesteld :
1. « L'article 3 du décret du 7 juin 2001 viole-t-il les articles 10 1. « Schendt artikel 3 van het decreet van 7 juni 2001 de artikelen 10
et 11 de la Constitution en ce qu'il crée une rupture d'égalité en 11 van de Grondwet, in zoverre het ten aanzien van de gemeenten en
vis-à-vis des communes et des contribuables communaux quant à la de gemeentelijke belastingbetalers de gelijkheid verbreekt wat betreft
charge financière des avantages sociaux accordés à un enseignement de financiële last van de sociale voordelen die worden toegekend aan
libre spécial, non organisé par celles-ci, exclusivement à charge de een buitengewoon vrij onderwijs dat niet door de gemeenten is
ceux-ci, alors même que l'établissement d'enseignement libre spécial ingericht, uitsluitend ten laste van de gemeentelijke
accueille des élèves qui pour plus de 98 % n'habitent pas leur belastingbetalers, terwijl meer dan 98 % van de leerlingen van de
territoire mais proviennent des très nombreuses communes des instelling voor buitengewoon vrij onderwijs niet wonen op hun
alentours, qui ne doivent pas intervenir dans cette charge financière grondgebied, maar afkomstig zijn van talrijke omringende gemeenten,
? »; die die financiële last niet moeten helpen dragen ? »;
2. « L'article 3 du décret du 7 juin 2001 viole-t-il les articles 10 2. « Schendt artikel 3 van het decreet van 7 juni 2001 de artikelen 10
et 11 de la Constitution en ce qu'il crée une rupture d'égalité en ce en 11 van de Grondwet, in zoverre het de gelijkheid verbreekt door,
que si une commune doit supporter seule la charge financière inhérente wanneer een gemeente de financiële last die inherent is aan de sociale
aux avantages sociaux accordés à un enseignement libre spécial voordelen die worden toegekend aan een buitengewoon vrij onderwijs dat
organisé sur son seul territoire, mais fréquenté à plus de 98 % par alleen op haar grondgebied is ingericht, maar waarvan meer dan 98 %
des élèves provenant des très nombreuses communes avoisinantes, cet van de leerlingen afkomstig zijn van talrijke omringende gemeenten,
alleen moet dragen, die gemeente het voordeel te ontzeggen van het
article la prive du principe de pondération pourtant organisé au wegingsbeginsel dat nochtans is ingesteld ten behoeve van de
profit des provinces et de la commission communautaire française provinciën en van de Franse Gemeenschapscommissie wanneer die laatste
lorsque celles-ci sont appelées à intervenir financièrement dans des onder identieke voorwaarden en om identieke redenen financieel moeten
conditions et pour des causes identiques ? ». bijdragen ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. L'article 3 du décret de la Communauté française du 7 juin 2001 B.1.1. Artikel 3 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 7 juni
relatif aux avantages sociaux dispose : 2001 betreffende de sociale voordelen bepaalt :
« Les communes qui accordent des avantages sociaux au bénéfice des « De gemeenten die sociale voordelen toekennen aan leerlingen die
élèves fréquentant les écoles qu'elles organisent accordent dans des onderwijs volgen in de scholen die zij inrichten, verlenen in
conditions similaires les mêmes avantages au bénéfice des élèves gelijkaardige omstandigheden dezelfde voordelen aan leerlingen die
fréquentant des écoles de même catégorie situées dans la même commune onderwijs volgen in scholen van dezelfde categorie die ook gelegen
et relevant de l'enseignement libre subventionné par la Communauté zijn in dezelfde gemeente en behoren tot het door de Franse
française pour autant que le pouvoir organisateur de ces écoles en Gemeenschap gesubsidieerd vrij onderwijs, voor zover de inrichtende
fasse la demande écrite à la commune. macht van deze scholen de gemeente hierom schriftelijk verzoekt.
Les provinces et la Commission communautaire française qui accordent De provincies en de Franse Gemeenschapscommissie die sociale voordelen
des avantages sociaux au bénéfice des élèves fréquentant les écoles toekennen aan de leerlingen die onderwijs volgen in scholen die zij
qu'elles organisent accordent dans des conditions similaires les mêmes inrichten, verlenen in gelijkaardige omstandigheden dezelfde voordelen
avantages au bénéfice des élèves fréquentant des écoles de même aan de leerlingen die onderwijs volgen in de scholen van dezelfde
catégorie relevant de l'enseignement libre subventionné par la categorie die behoren tot het vrij onderwijs gesubsidieerd door de
Communauté française et situées sur leur territoire, dans un rayon Franse Gemeenschap en gelegen op hun grondgebied, in een straal
déterminé par le Gouvernement en fonction de la taille de ce bepaald door de Regering op basis van de omvang van dit grondgebied
territoire pondérée par la densité de population, pour autant que le gewogen op grond van de bevolkingsdichtheid, inzoverre de inrichtende
pouvoir organisateur de ces écoles en fasse la demande écrite à la macht van deze scholen de provincie of de Franse Gemeenschapscommissie
province ou à la Commission communautaire française. hierom schriftelijk verzoekt.
Les communes, les provinces et la Commission communautaire française,
en leur qualité de pouvoir octroyant des avantages sociaux, ne sont De gemeenten, de provincies en de Franse Gemeenschapscommissie hebben
soumises, entre elles, à aucune obligation. onderling, als overheid die sociale voordelen verleent, geen enkele
Constituent des catégories pour l'application du présent décret : verplichting. Op volgende categorieën is dit decreet van toepassing :
- l'enseignement maternel ordinaire; - het gewoon kleuteronderwijs;
- l'enseignement primaire ordinaire; - het gewoon lager onderwijs;
- l'enseignement maternel spécialisé; - het bijzonder kleuteronderwijs;
- l'enseignement primaire spécialisé; - het bijzonder lager onderwijs;
- l'enseignement secondaire ordinaire de transition; - het gewoon secundair overgangsonderwijs;
- l'enseignement secondaire ordinaire de qualification; - het gewoon secundair kwalificatieonderwijs;
- l'enseignement secondaire spécialisé. - het bijzonder secundair onderwijs.
Dans le cas où deux pouvoirs organisateurs sont appelés à octroyer des Als twee inrichtende machten verplicht zijn sociale voordelen toe te
avantages sociaux sur la base des alinéas 1er et 2, ils se concertent kennen op grond van het eerste en het tweede lid, dan plegen zij
pour remplir leurs obligations vis-à-vis du pouvoir organisateur overleg om aan hun verplichtingen te voldoen ten aanzien van de
demandeur et pour respecter les dispositions prévues à l'article 7, verzoekende inrichtende macht en om de bepalingen bedoeld in artikel 7
sans que le pouvoir organisateur demandeur ne puisse prétendre au na te leven, zonder dat de verzoekende inrichtende macht aanspraak kan
bénéfice d'un nombre d'avantages sociaux supérieur à celui du pouvoir maken op meer sociale voordelen dan de toekennende inrichtende macht
organisateur octroyant qui en accorde le plus à ses élèves. Le pouvoir die er meer verleent aan haar leerlingen. De verzoekende inrichtende
organisateur demandeur choisit, le cas échéant, celui ou ceux des macht kiest, desgevallend, diegene van de sociale voordelen die zij
avantages sociaux qu'il souhaite recevoir. A défaut d'accord dans le wenst te bekomen. Bij gebrek aan akkoord binnen de maand nà ontvangst
mois qui suit celui de la réception de la demande, les pouvoirs van het verzoek, verdelen de toekennende inrichtende machten de last
organisateurs octroyants se répartissent la charge proportionnellement verhoudingsgewijs onder hun aantal leerlingen in de betrokken
à leur nombre d'élèves dans la catégorie d'enseignement concernée ». onderwijscategorie ».
B.1.2. L'article 5 du même décret dispose : B.1.2. Artikel 5 van hetzelfde decreet bepaalt :
« § 1er. Les communes ne peuvent faire aucune distinction, en matière « § 1. De gemeenten mogen op het vlak van de sociale voordelen geen
d'avantages sociaux, entre les élèves relevant d'une même catégorie enkel onderscheid maken tussen leerlingen van eenzelfde categorie die
qui fréquentent les écoles subventionnées par la Communauté française onderwijs volgen in scholen die gesubsidieerd worden door de Franse
sur le territoire d'une même commune. Gemeenschap op het grondgebied van eenzelfde gemeente.
Les provinces et la Commission communautaire française ne peuvent De provincies en de Franse Gemeenschapscommissie mogen op het vlak van
faire aucune distinction, en matière d'avantages sociaux, entre les de sociale voordelen geen enkel onderscheid maken tussen leerlingen
élèves relevant d'une même catégorie qui fréquentent les écoles van eenzelfde categorie die onderwijs volgen in scholen die
subventionnées par la Communauté française situées sur le territoire gesubsidieerd worden door de Franse Gemeenschap en gelegen zijn op het
visé à l'article 3, alinéa 2. grondgebied zoals bedoeld in artikel 3, tweede lid.
§ 2. Toutefois, dans le mode d'octroi des avantages sociaux, les § 2. Wat de wijze betreft voor de toekenning van de sociale voordelen
communes, les provinces et la Commission communautaire française maken de gemeenten, de provincies en de Franse Gemeenschapscommissie
établissent des distinctions justifiées par la notion d'établissements evenwel een onderscheid dat verantwoord is door inrichtingen of
ou d'implantations bénéficiaires de l'encadrement différencié et vestigingen met gedifferentieerde omkadering en mogen zij een
peuvent établir des distinctions justifiées par la capacité onderscheid maken dat verantwoord is door de belastingcapaciteit van
contributive des parents ». de ouders ».
B.2. Par son arrêt n° 56/2003, du 14 mai 2003, la Cour a jugé ce qui B.2. Bij zijn arrest nr. 56/2003 van 14 mei 2003 heeft het Hof het
suit : volgende geoordeeld :
« B.6.1. Le quatrième moyen est pris de la violation des articles 10, « B.6.1. Het vierde middel is afgeleid uit de schending van de
11 et 24, § 4, de la Constitution combinés avec l'article 2.2 et artikelen 10, 11 en 24, § 4, van de Grondwet in samenhang gelezen met
l'article 13 du Pacte international relatif aux droits économiques, artikel 2.2 en artikel 13 van het Internationaal Verdrag in zake
sociaux et culturels ainsi qu'avec l'article 14 de la Convention economische, sociale en culturele rechten, alsmede met artikel 14 van
européenne des droits de l'homme et l'article 2 du Premier Protocole het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 2 van het
additionnel à cette Convention. Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag.
Les parties requérantes reprochent à l'article 3 du décret entrepris De verzoekende partijen verwijten artikel 3 van het bestreden decreet
de prévoir que les écoles officielles subventionnées qui accordent à dat het bepaalt dat de gesubsidieerde officiële scholen die aan hun
leurs élèves des avantages sociaux au sens de l'article 2 doivent leerlingen sociale voordelen toekennen in de zin van artikel 2,
accorder ces mêmes avantages aux élèves fréquentant des écoles libres diezelfde voordelen moeten toekennen aan de leerlingen van de
subventionnées de même catégorie, ces catégories étant l'enseignement gesubsidieerde vrije scholen van dezelfde categorie; die categorieën
maternel ordinaire, l'enseignement primaire ordinaire, l'enseignement zijn : het gewoon kleuteronderwijs, het gewoon lager onderwijs, het
maternel spécial, l'enseignement primaire spécial, l'enseignement buitengewoon kleuteronderwijs, het buitengewoon lager onderwijs, het
secondaire ordinaire de transition, l'enseignement secondaire gewoon secundair overgangsonderwijs, het gewoon secundair
ordinaire de qualification et l'enseignement secondaire spécial. B.6.2. En raison des caractéristiques propres à l'enseignement spécial, le législateur décrétal a pu considérer qu'il convenait de traiter un établissement de cet enseignement de la même manière qu'un autre établissement du même enseignement en ce qui concerne l'octroi des avantages sociaux. Il s'ensuit que la différence de traitement dénoncée par le moyen repose sur un critère objectif et qu'elle est objectivement justifiée. La Cour doit encore vérifier si cette différence ne peut pas avoir, par ses effets, des conséquences disproportionnées pour l'enseignement spécial. B.6.3. Il va de soi qu'une commune, une province ou la Commission communautaire française ne pourrait prendre prétexte de l'inexistence, sur son territoire, d'un établissement officiel de l'enseignement spécial organisé par elle pour refuser tout avantage social à un établissement de même catégorie de l'enseignement libre subventionné situé sur son territoire. Dans ce cas, l'autorité devrait accorder à cet établissement les avantages accordés à un établissement officiel de l'enseignement ordinaire subventionné (de même niveau), qui sont compatibles avec la situation spécifique des élèves de l'enseignement spécial et ce sans préjudice des avantages propres à l'organisation de cet enseignement. kwalificatieonderwijs en het buitengewoon secundair onderwijs. B.6.2. Vanwege de kenmerken eigen aan het buitengewoon onderwijs vermocht de decreetgever ervan uit te gaan dat een instelling van dat onderwijs op dezelfde manier moest worden behandeld als een andere instelling van hetzelfde onderwijs wat de toekenning van de sociale voordelen betreft. Daaruit volgt dat het in het middel aangeklaagde verschil in behandeling op een objectief criterium berust en dat het objectief verantwoord is. Het Hof moet nog nagaan of dat verschil geen onevenredige gevolgen voor het buitengewoon onderwijs kan hebben. B.6.3. Het spreekt voor zich dat een gemeente, een provincie of de Franse Gemeenschapscommissie het niet als voorwendsel zou kunnen aanvoeren dat er op haar grondgebied geen officiële instelling voor het door haar georganiseerd buitengewoon onderwijs bestaat om elk sociaal voordeel te weigeren aan een instelling van dezelfde categorie van het gesubsidieerd vrij onderwijs, gevestigd op haar grondgebied. In dat geval zou de overheid aan die instelling dezelfde voordelen moeten toekennen als die welke worden toegekend aan een officiële instelling van het gesubsidieerd gewoon onderwijs (van hetzelfde niveau), die bestaanbaar zijn met de specifieke situatie van de leerlingen in het buitengewoon onderwijs, onverminderd de voordelen eigen aan de organisatie van dat onderwijs.
Sous réserve de cette interprétation, le moyen est rejeté ». Onder voorbehoud van die interpretatie wordt het middel verworpen ».
B.3. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec les articles 10 B.3. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid, met de
et 11 de la Constitution de l'article 3 du décret en cause en ce qu'il artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van artikel 3 van het in het
créerait une différence de traitement, quant à la charge financière geding zijnde decreet, in zoverre het een verschil in behandeling zou
que constitue l'octroi d'avantages sociaux, entre, d'une part, les invoeren ten aanzien van de financiële last die de toekenning van
communes (et leurs contribuables) selon qu'un établissement libre subventionné d'enseignement spécialisé est ou non établi sur leur territoire (première question préjudicielle) et, d'autre part, les communes sur le territoire desquelles un tel établissement est situé et les provinces ou la Commission communautaire française sur le territoire desquelles un établissement de même type est implanté (seconde question préjudicielle). B.4.1. Contrairement à ce que soutient la partie demanderesse devant le juge a quo, les catégories que les questions préjudicielles appellent à comparer sont identifiées clairement par le juge a quo. Le Gouvernement de la Communauté française et la partie demanderesse devant le juge a quo font encore valoir que la différence de traitement critiquée ne trouverait pas son origine dans la disposition sociale voordelen vormt, enerzijds, onder de gemeenten (en hun belastingbetalers) naargelang een gesubsidieerde instelling voor buitengewoon vrij onderwijs al dan niet op hun grondgebied is gevestigd (eerste prejudiciële vraag) en, anderzijds, tussen de gemeenten waar een dergelijke instelling is gevestigd en de provincies of de Franse Gemeenschapscommissie op wier grondgebied een dergelijke instelling is gevestigd (tweede prejudiciële vraag). B.4.1. In tegenstelling tot wat de eisende partij voor de verwijzende rechter aanvoert, zijn de categorieën die in de prejudiciële vragen met elkaar moeten worden vergeleken, duidelijk geïdentificeerd door de verwijzende rechter. De Franse Gemeenschapsregering en de eisende partij voor de verwijzende rechter voeren voorts aan dat het aangeklaagde verschil in behandeling zijn oorsprong niet zou vinden in de in het geding zijnde
en cause, mais tantôt dans la décision de la ville de Limbourg bepaling, maar hetzij in de beslissing van de stad Limburg om sociale
d'octroyer des avantages sociaux à l'établissement d'enseignement dont voordelen toe te kennen aan de onderwijsinstelling waarvan zij de
elle est le pouvoir organisateur, tantôt dans la disparité de l'offre inrichtende macht is, hetzij in de verscheidenheid van het bestaande
d'enseignement existante sur le territoire de chaque commune, tantôt onderwijsaanbod op het grondgebied van elke gemeente, hetzij in de
dans la réglementation imposant aux communes « de créer et reglementering die de gemeenten ertoe verplicht « een lager onderwijs
d'entretenir un enseignement primaire ». op te richten en te onderhouden ».
Il ressort toutefois de la décision de renvoi que la différence de Uit de verwijzingsbeslissing blijkt evenwel dat het verschil in
traitement en cause dans les deux questions préjudicielles porte sur la charge financière à supporter par les communes qui, par hypothèse, attribuent des avantages sociaux à l'établissement d'enseignement dont elles sont le pouvoir organisateur, selon qu'un établissement libre subventionné d'enseignement spécialisé est ou non présent sur leur territoire, les possibilités d'intervention financière au titre des avantages sociaux étant censées décroître dans le premier cas. La différence de traitement alléguée trouve dès lors bien son origine dans la disposition en cause, telle qu'elle doit être interprétée conformément à l'arrêt n° 56/2003 de la Cour. Les exceptions sont rejetées. B.4.2. La partie demanderesse devant le juge a quo conteste encore l'utilité des questions préjudicielles au motif que la disposition en cause ne laisserait pas d'autre choix à la ville de Limbourg que d'attribuer, dans le cas d'espèce, des avantages sociaux à l'établissement d'enseignement spécialisé dont cette partie est le pouvoir organisateur. Cette exception d'irrecevabilité se confond avec l'examen du fond de l'affaire. Quant à la première question préjudicielle B.5. La Cour est tout d'abord interrogée sur la différence de traitement entre les communes (et leurs contribuables) selon qu'un établissement libre subventionné d'enseignement spécialisé est ou non situé sur leur territoire. Selon le juge a quo, la disposition en cause créerait une « rupture d'égalité » au détriment des communes behandeling dat in de twee prejudiciële vragen in het geding is, betrekking heeft op de financiële last die de gemeenten moeten dragen die, per hypothese, sociale voordelen toekennen aan de onderwijsinstelling waarvan zij de inrichtende macht zijn, naargelang een gesubsidieerde instelling voor buitengewoon vrij onderwijs al dan niet aanwezig is op hun grondgebied, waarbij de mogelijkheden om financieel op te treden in de zin van het toekennen van de sociale voordelen, in het eerste geval worden geacht af te nemen. Het aangevoerde verschil in behandeling vloeit dus wel degelijk voort uit de in het geding zijnde bepaling, zoals die moet worden geïnterpreteerd overeenkomstig het arrest nr. 56/2003 van het Hof. De excepties worden verworpen. B.4.2. De eisende partij voor de verwijzende rechter betwist voorts het nut van de prejudiciële vragen omdat de in het geding zijnde bepaling aan de stad Limburg geen andere keuze zou laten dan, in het onderhavige geval, sociale voordelen toe te kennen aan de instelling voor buitengewoon onderwijs waarvan die partij de inrichtende macht is. Die exceptie van ontvankelijkheid valt samen met het onderzoek ten gronde van de zaak. Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag B.5. Aan het Hof wordt in de eerste plaats een vraag gesteld over het verschil in behandeling onder de gemeenten (en hun belastingbetalers) naargelang een gesubsidieerde instelling voor buitengewoon vrij onderwijs al dan niet op haar grondgebied is gevestigd. Volgens de verwijzende rechter zou de in het geding zijnde bepaling « de
accueillant un tel établissement et de leurs contribuables dans la gelijkheid verbreken » ten koste van de gemeenten op wier grondgebied
een dergelijke instelling is gevestigd en van hun belastingbetalers,
mesure où, compte tenu de l'attractivité d'un tel établissement, in zoverre, rekening houdend met de aantrekkingskracht van een
celui-ci serait fréquenté par un nombre important d'élèves domiciliés dergelijke instelling, die laatste een aanzienlijk aantal leerlingen
à l'extérieur de la commune sur le territoire de laquelle zou tellen die hun woonplaats hebben buiten de gemeente op wier
l'établissement et situé, ce qui aboutirait à faire peser sur le grondgebied de instelling is gevestigd, waardoor op de gemeentelijke
budget communal une charge qui bénéficierait, pour une part begroting een last zou wegen die, voor een aanzienlijk deel, ten goede
substantielle, à des personnes qui n'y seraient pas domiciliées. zou komen aan personen die er niet zouden zijn gedomicilieerd.
B.6. Les conditions auxquelles des avantages sociaux peuvent être B.6. De voorwaarden waaronder de sociale voordelen kunnen worden
octroyés aux établissements scolaires relèvent de l'organisation de toegekend aan de schoolinstellingen vallen onder de inrichting van het
l'enseignement, au sens des articles 24 et 127 de la Constitution. onderwijs, in de zin van de artikelen 24 en 127 van de Grondwet.
En obligeant chaque commune à prendre en charge les avantages sociaux Door iedere gemeente ertoe te verplichten de sociale voordelen van de
instellingen van het gesubsidieerd vrij net op haar grondgebied ten
des établissements du réseau libre subventionné situés sur son laste te nemen, los van de woonplaats van de leerlingen die er zijn
territoire indépendamment du domicile des élèves qui y sont inscrits ingeschreven, op dezelfde wijze als de sociale voordelen die zij
de la même manière que les avantages sociaux qu'elle octroie aux toekent aan de door haar ingerichte onderwijsinstellingen, heeft de
établissements d'enseignement qu'elle organise, le législateur decreetgever een maatregel genomen die verband houdt met het doel
décrétal a adopté une mesure en rapport avec l'objectif d'assurer le bestaande in het verzekeren van de naleving van de financiële
respect d'une égalité financière et l'absence de concurrence déloyale gelijkheid en het tegengaan van oneerlijke concurrentie tussen de
entre les établissements d'enseignement, qu'ils appartiennent au onderwijsinstellingen, ongeacht of die behoren tot het gesubsidieerd
réseau libre subventionné ou au réseau communal (Doc. parl., Parlement vrij net of het gemeentelijk net (Parl. St., Parlement van de Franse
de la Communauté française, 2000-2001, n° 154/3, p. 11). Gemeenschap, 2000-2001, nr. 154/3, p. 18).
Le législateur décrétal a pu estimer que la meilleure façon De decreetgever vermocht ervan uit te gaan dat de beste manier om dat
d'atteindre cet objectif était d'utiliser un critère simple à doel te bereiken, erin bestond gebruik te maken van een gemakkelijk te
contrôler, qui permet de déterminer avec un degré de certitude élevé controleren criterium dat toelaat om met een hoge graad van zekerheid
les établissements d'enseignement qui doivent être traités sur un pied te bepalen welke onderwijsinstellingen op gelijke voet moeten worden
d'égalité en ce qui concerne l'octroi d'avantages sociaux. L'on ne behandeld ten aanzien van de toekenning van sociale voordelen. Er kan
saurait lui reprocher, eu égard à la grande diversité des situations hem niet worden verweten, gelet op de grote verscheidenheid aan
qui peuvent se rencontrer dans la pratique, d'avoir fait usage de situaties die zich in de praktijk kunnen voordoen, gebruik te hebben
catégories qui, nécessairement, n'appréhendent la diversité des gemaakt van categorieën die noodzakelijkerwijs de verscheidenheid aan
situations qu'avec un certain degré d'approximation. situaties slechts opvangen met een zekere graad van benadering.
B.7.1. Selon la partie défenderesse devant le juge a quo, la « rupture B.7.1. Volgens de verwerende partij voor de verwijzende rechter zou de
d'égalité » entre les communes proviendrait toutefois spécifiquement « verbreking van de gelijkheid » tussen de gemeenten evenwel specifiek
de ce que la disposition en cause, telle qu'elle doit être interprétée voortkomen uit het feit dat de in het geding zijnde bepaling, zoals
die moet worden geïnterpreteerd in het licht van het voormelde arrest
au regard de l'arrêt n° 56/2003 précité, impose de garantir à tout nr. 56/2003, de verplichting oplegt om aan elke instelling voor
établissement d'enseignement libre spécialisé subventionné situé sur buitengewoon gesubsidieerd vrij onderwijs op het grondgebied van de
le territoire communal les mêmes avantages sociaux que ceux que la gemeente dezelfde sociale voordelen te waarborgen als die welke de
commune accorde à un établissement d'enseignement communal de même gemeente toekent aan een gemeentelijke onderwijsinstelling van
niveau, sans tenir compte du degré d'attractivité important des hetzelfde niveau, zonder rekening te houden met de grote
établissements d'enseignement spécialisé, lequel aboutirait à ce que aantrekkingskracht van de instellingen voor buitengewoon onderwijs,
l'essentiel des élèves inscrits au sein de ces établissements ne die ertoe zou leiden dat het merendeel van de in die instellingen
seraient pas domiciliés dans la commune. ingeschreven leerlingen hun woonplaats niet zou hebben in de gemeente.
B.7.2. A cet égard, la Cour rappelle qu'il est dans la logique même du B.7.2. In dat opzicht herinnert het Hof eraan dat de logica zelf van
système instauré par le législateur décrétal que le domicile des het door de decreetgever ingevoerde systeem wil dat de woonplaats van
élèves - qui ne sont que les bénéficiaires indirects des avantages de leerlingen - die slechts de indirecte begunstigden van de door de
sociaux octroyés par la commune - ne soit pas pris en compte. gemeente toegekende sociale voordelen zijn - niet in aanmerking wordt
B.7.3. Par ailleurs, l'octroi d'avantages sociaux ne constitue qu'une genomen. B.7.3. De toekenning van sociale voordelen is overigens niet meer dan
faculté, dans le chef des communes, qui plus est strictement encadrée een mogelijkheid, voor de gemeenten, die bovendien strikt is
par le législateur décrétal. A cet égard, le législateur décrétal a afgebakend door de decreetgever. In dat opzicht heeft de decreetgever
veillé à énumérer exhaustivement les avantages sociaux susceptibles erover gewaakt de sociale voordelen die aan de onderwijsinstellingen
d'être attribués aux établissements d'enseignement notamment afin kunnen worden toegekend, op exhaustieve wijze op te sommen teneinde te
d'éviter que l'octroi de ces avantages ne grève de façon déraisonnable vermijden dat de toekenning van die voordelen op onredelijke wijze zou
le budget communal (Doc. parl., Parlement de la Communauté française, wegen op de begroting van de gemeente (Parl. St., Parlement van de
2000-2001, n° 154/3, pp. 13 et 35). Franse Gemeenschap, 2000-2001, nr. 154/3, pp. 13 en 35).
Le législateur décrétal a dès lors pu, sans violer les articles 10, 11 De decreetgever vermocht derhalve, zonder de artikelen 10, 11 en 24, §
et 24, § 4, de la Constitution, imposer aux communes, en ce compris à celles qui accueillent des établissements d'enseignement dotés d'une attractivité importante, de répartir d'une manière équilibrée les fonds publics qu'elles entendent consacrer aux avantages sociaux. B.8. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. Quant à la seconde question préjudicielle B.9. Le juge a quo interroge encore la Cour sur la prétendue différence de traitement entre les communes sur le territoire desquelles est implanté un établissement libre subventionné d'enseignement spécialisé, d'une part, et les provinces ou la Commission communautaire française placées dans une même situation, d'autre part, en ce que seules les premières devraient octroyer à ces établissements les mêmes avantages sociaux que ceux qu'elles accordent à un établissement d'enseignement communal de même niveau, alors que cette obligation ne vaudrait, pour les provinces ou la Commission communautaire française, que pour autant que l'établissement libre subventionné d'enseignement spécialisé soit situé, au sein de leur territoire, dans la zone de rayonnement d'un établissement 4, van de Grondwet te schenden, de gemeenten, met inbegrip van die op wier grondgebied onderwijsinstellingen met een grote aantrekkingskracht zijn gevestigd, ertoe te verplichten de overheidsfondsen die zij aan de sociale voordelen willen besteden, op evenwichtige wijze te verdelen. B.8. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag B.9. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof voorts over het vermeende verschil in behandeling tussen de gemeenten waar een instelling voor buitengewoon gesubsidieerd vrij onderwijs is gevestigd, enerzijds, en de provincies of de Franse Gemeenschapscommissie die zich in eenzelfde situatie bevinden, anderzijds, in zoverre alleen de eerstgenoemde aan die instellingen dezelfde sociale voordelen zouden moeten toekennen als die welke zij toekennen aan een gemeentelijke onderwijsinstelling van hetzelfde niveau, terwijl die verplichting voor de provincies of de Franse Gemeenschapscommissie alleen zou gelden wanneer de instelling voor buitengewoon gesubsidieerd vrij onderwijs op hun grondgebied is gelegen binnen het invloedsgebied van een onderwijsinstelling van
d'enseignement de même niveau organisé par ces collectivités et auquel celles-ci ont octroyé des avantages sociaux. B.10. En retenant pareille interprétation de la disposition en cause, la juridiction a quo part toutefois d'une prémisse erronée. En effet, dans son arrêt n° 56/2003 précité, la Cour a jugé qu'à l'instar des communes, une province ou la Commission communautaire française devait, s'il n'existait sur son territoire aucun établissement officiel d'enseignement spécialisé organisé par elle, accorder à tout établissement d'enseignement spécialisé libre subventionné, situé sur son territoire, les avantages qu'elle accorde à un établissement officiel de l'enseignement ordinaire subventionné de même niveau qui sont compatibles avec la situation spécifique des hetzelfde niveau die door die gemeenschappen is ingericht en waaraan die laatste sociale voordelen hebben toegekend. B.10. Door de in het geding zijnde bepaling zo te interpreteren, gaat het verwijzende rechtscollege evenwel uit van een verkeerde veronderstelling. Immers, in zijn voormelde arrest nr. 56/2003 heeft het Hof geoordeeld dat, zoals de gemeenten, een provincie of de Franse Gemeenschapscommissie, wanneer op haar grondgebied geen enkele door haar ingerichte instelling voor buitengewoon officieel onderwijs aanwezig was, aan elke instelling voor buitengewoon gesubsidieerd vrij onderwijs, op haar grondgebied, de voordelen moest toekennen die zij toekent aan een officiële instelling voor gewoon gesubsidieerd onderwijs van hetzelfde niveau die verenigbaar zijn met de specifieke
élèves de l'enseignement spécialisé et sans préjudice des avantages propres à l'organisation de cet enseignement. Tout comme les communes, les provinces et la Commission communautaire française sont donc tenues d'octroyer à tout établissement libre subventionné d'enseignement spécialisé, situé à un endroit quelconque de leur territoire, des avantages en principe équivalents à ceux que ces collectivités accordent à un établissement d'enseignement ordinaire de même niveau dont elles sont le pouvoir organisateur. B.11. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour situatie van de leerlingen van het buitengewoon onderwijs, onverminderd de voordelen eigen aan de organisatie van dat onderwijs. Zoals de gemeenten zijn de provincies en de Franse Gemeenschapscommissie dus ertoe gehouden aan elke instelling voor buitengewoon gesubsidieerd vrij onderwijs, eender waar gevestigd op hun grondgebied, voordelen toe te kennen die in beginsel gelijkwaardig zijn aan die welke die gemeenschappen toekennen aan een instelling voor gewoon onderwijs van hetzelfde niveau waarvan zij de inrichtende macht zijn. B.11. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 3 du décret de la Communauté française du 7 juin 2001 Artikel 3 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 7 juni 2001
relatif aux avantages sociaux ne viole pas les articles 10, 11 et 24, betreffende de sociale voordelen schendt de artikelen 10, 11 en 24, §
§ 4, de la Constitution. 4, van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 8 mai 2013. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 8 mei 2013.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse R. Henneuse
^