Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 70/2013 du 22 mai 2013 Numéros du rôle : 5304, 5305, 5306, 5307, 5310 et 5311 En cause : les recours en annulation totale ou partielle de la loi du 6 juillet 2011 interdisant la publicité et réglementant l'information re La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 70/2013 du 22 mai 2013 Numéros du rôle : 5304, 5305, 5306, 5307, 5310 et 5311 En cause : les recours en annulation totale ou partielle de la loi du 6 juillet 2011 interdisant la publicité et réglementant l'information re La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 70/2013 van 22 mei 2013 Rolnummers 5304, 5305, 5306, 5307, 5310 en 5311 In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 6 juli 2011 tot instelling van een verbod op reclame voor ingrepen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 70/2013 du 22 mai 2013 Uittreksel uit arrest nr. 70/2013 van 22 mei 2013
Numéros du rôle : 5304, 5305, 5306, 5307, 5310 et 5311 Rolnummers 5304, 5305, 5306, 5307, 5310 en 5311
En cause : les recours en annulation totale ou partielle de la loi du In zake : de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de
6 juillet 2011 interdisant la publicité et réglementant l'information wet van 6 juli 2011 tot instelling van een verbod op reclame voor
ingrepen van medische esthetiek en tot regeling van de informatie over
relatives aux actes d'esthétique médicale, introduits par la SPRL « dergelijke ingrepen, ingesteld door de bvba « Total Beauty Clinic »,
Total Beauty Clinic », Lucas Vrambout et autres, l'ASBL « Belgian Lucas Vrambout en anderen, de vzw « Belgian Society for Private
Society for Private Clinics » et autres, Malte Villnow et autres, le Clinics » en anderen, Malte Villnow en anderen, de Vlaamse Regering en
Gouvernement flamand et Jozef Hoeyberghs. Jozef Hoeyberghs.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, assistée du greffier P.-Y. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en P. Nihoul, bijgestaan
Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des recours et procédure I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging
a. Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la a. Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 2 en 6
februari 2012 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn
poste les 2 et 6 février 2012 et parvenues au greffe les 3, 6 et 8 ingekomen op 3, 6 en 8 februari 2012, zijn vijf beroepen tot
février 2012, cinq recours en annulation de la loi du 6 juillet 2011 vernietiging ingesteld van de wet van 6 juli 2011 tot instelling van
een verbod op reclame voor ingrepen van medische esthetiek en tot
interdisant la publicité et réglementant l'information relatives aux regeling van de informatie over dergelijke ingrepen (bekendgemaakt in
actes d'esthétique médicale (publiée au Moniteur belge du 5 août 2011, het Belgisch Staatsblad van 5 augustus 2011, tweede editie)
deuxième édition) ont été introduits respectivement par la SPRL « respectievelijk door de bvba « Total Beauty Clinic », met
Total Beauty Clinic », dont le siège social est établi à 8500 Coutrai, maatschappelijke zetel te 8500 Kortrijk, Hendrik Consciencelaan 18,
Hendrik Consciencelaan 18, boîte 11, par Lucas Vrambout, demeurant à
1830 Machelen, Peutiesesteenweg 111, la SA « Arics », dont le siège bus 11, door Lucas Vrambout, wonende te 1830 Machelen,
social est établi à 1830 Machelen, Peutiesesteenweg 111, et Dirk Van Peutiesesteenweg 111, de nv « Arics », met maatschappelijke zetel te
Zele, demeurant à 1150 Bruxelles, 1830 Machelen, Peutiesesteenweg 111, en Dirk Van Zele, wonende te 1150
avenue Joseph Van Genegen 1, boîte 2, par l'ASBL « Belgian Society for Brussel, Joseph Van Genegenlaan 1, bus 2, door de vzw « Belgian
Private Clinics », dont le siège social est établi à 9000 Gand, Society for Private Clinics », met maatschappelijke zetel te 9000
Casinoplein 19, Bart Decoopman, demeurant à 8000 Bruges, Gent, Casinoplein 19, Bart Decoopman, wonende te 8000 Brugge,
Sint-Claradreef 77, Wim De Maerteleire, demeurant à 3050 Oud-Heverlee, Sint-Claradreef 77, Wim De Maerteleire, wonende te 3050 Oud-Heverlee,
Bogaardenstraat 49c, Patrick Tonnard, demeurant à 9850 Hansbeke, Bogaardenstraat 49c, Patrick Tonnard, wonende te 9850 Hansbeke,
Warandestraat 9a, Robin Van Look, demeurant à 2650 Edegem, Drie Warandestraat 9a, Robin Van Look, wonende te 2650 Edegem, Drie
Eikenstraat 626, la SA « Clara Invest », dont le siège social est Eikenstraat 626, de nv « Clara Invest », met maatschappelijke zetel te
établi à 8000 Bruges, Sint-Claradreef 77, la SPRL « Dokter B. Heykants 8000 Brugge, Sint-Claradreef 77, de bvba « Dokter B. Heykants », met
», dont le siège social est établi à 2350 Vosselaar, Antwerpsesteenweg maatschappelijke zetel te 2350 Vosselaar, Antwerpsesteenweg 235, de
235, la SPRL « Level 4 », dont le siège social est établi à 3500 bvba « Level 4 », met maatschappelijke zetel te 3500 Hasselt,
Hasselt, Kempische Kaai 7, boîte 4, la SPRL « Stellaris », dont le Kempische Kaai 7, bus 4, de bvba « Stellaris », met maatschappelijke
siège social est établi à 2630 Aartselaar, John F. Kennedylaan 26, et zetel te 2630 Aartselaar, John F. Kennedylaan 26, en de bvba «
la SPRL « Mediclinic », dont le siège social est établi à 2020 Anvers, Mediclinic », met maatschappelijke zetel te 2020 Antwerpen, Jan Van
Jan Van Rijswijcklaan 228, par Malte Villnow, la SPRL « Laser Rijswijcklaan 228, door Malte Villnow, de bvba « Laser Aesthetic » en
Aesthetic » et la société de droit allemand « Swiss Aesthetic Group de vennootschap naar Duits recht « Swiss Aesthetic Group GmbH & Co. KG
GmbH & Co. KG », qui font tous trois élection de domicile à 3000 », die alle drie keuze van woonplaats doen te 3000 Leuven,
Louvain, Mechelsestraat 107-109, et par Jozef Hoeyberghs, demeurant à 3650 Dilsen-Stokkem, Kasteeldreef 8. Mechelsestraat 107-109, en door Jozef Hoeyberghs, wonende te 3650 Dilsen-Stokkem, Kasteeldreef 8.
b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 6 februari
6 février 2012 et parvenue au greffe le 7 février 2012, le 2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 7
Gouvernement flamand a introduit un recours en annulation des articles februari 2012, heeft de Vlaamse Regering beroep tot vernietiging
2, 1° et 6°, et 3 de la loi précitée du 6 juillet 2011. ingesteld van de artikelen 2, 1° en 6°, en 3 van de voormelde wet van
Les affaires mentionnées sous a, inscrites sous les numéros 5304, 6 juli 2011. De zaken vermeld onder a, ingeschreven onder de nummers 5304, 5305,
5305, 5306, 5307 et 5311 du rôle de la Cour, et l'affaire mentionnée 5306, 5307 en 5311, en de zaak vermeld onder b, ingeschreven onder
sous b, inscrite sous le numéro 5310 du rôle, ont été jointes. nummer 5310 van de rol van het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant à la loi attaquée Ten aanzien van de bestreden wet
B.1. La loi attaquée interdit la publicité relative aux actes B.1. De bestreden wet verbiedt reclame voor ingrepen van medische
d'esthétique médicale (article 3, alinéa 1er, première phrase). esthetiek (artikel 3, eerste lid, eerste zin).
Est considérée comme de la publicité « toute forme de communication ou Als reclame wordt beschouwd « iedere vorm van mededeling of handeling
action qui vise, directement ou indirectement, à promouvoir les actes die rechtstreeks of onrechtstreeks tot doel heeft ingrepen van
d'esthétique médicale, quels que soient l'endroit, le support ou les medische esthetiek te bevorderen, zulks ongeacht de daartoe aangewende
techniques utilisés, y compris les émissions de télé-réalité » plaats, drager of technieken, reality-tv-uitzendingen inbegrepen »
(article 2, 1°). (artikel 2, 1°).
Relève des actes d'esthétique médicale « tout acte posé par un Tot de ingrepen van medische esthetiek behoort « elke ingreep van een
praticien de l'art médical visé à l'article 2, § 1er, de l'arrêté beoefenaar van de geneeskunde als bedoeld in artikel 2, § 1, van het
royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de
des soins de santé visant à modifier l'apparence corporelle d'une uitoefening van de gezondheidszorgberoepen, om iemands uiterlijk op
personne, à sa demande, pour des raisons esthétiques, sans but
thérapeutique ni reconstructeur. Les injections ainsi que les diens vraag te veranderen om esthetische redenen, zonder therapeutisch
traitements aux lasers classe IV et à l'IPL sont également concernés » of reconstructief doel. Dit behelst ook de inspuitingen, evenals laser
(article 2, 5°). klasse IV- en IPL-behandelingen » (artikel 2, 5°).
L'information personnelle relative aux actes d'esthétique médicale est Persoonlijke informatie met betrekking tot ingrepen van medische
autorisée à certaines conditions. Par information personnelle, on esthetiek is onder bepaalde voorwaarden toegelaten. Onder persoonlijke
entend toute forme de communication ou action qui vise, directement ou informatie wordt verstaan elke vorm van mededeling of handeling die er
indirectement, quels que soient l'endroit, le support ou les rechtstreeks of onrechtstreeks op is gericht, ongeacht de daartoe
techniques utilisés, à faire connaître le praticien ou à donner une aangewende plaats, drager of technieken, de beoefenaar bekend te
information sur la nature de sa pratique professionnelle. maken, dan wel informatie te verstrekken over de aard van zijn
L'information personnelle doit être conforme à la réalité, objective, beroepspraktijk. De persoonlijke informatie dient waarheidsgetrouw,
pertinente, vérifiable, discrète et claire. Cette information ne peut objectief, relevant, verifieerbaar, discreet en duidelijk te zijn. Die
être trompeuse, comparative et ne peut utiliser d'arguments informatie mag niet misleidend of vergelijkend zijn en mag evenmin
financiers. (article 3, alinéa 1er, deuxième phrase, alinéas 2 et 3, financiële argumenten aanwenden (artikel 3, eerste lid, tweede zin,
et article 2, 2°). tweede lid en derde lid, en artikel 2, 2°).
Les résultats d'examens et de traitements tels que notamment les De resultaten van onderzoeken en behandelingen, zoals onder meer
photographies prises antérieurement et postérieurement à un acte foto's die werden genomen vóór en na een ingreep van medische
d'esthétique médicale, ainsi que le témoignage de patients ne peuvent esthetiek of de getuigenis van een patiënt, mogen niet worden
aangewend in het kader van persoonlijke informatie. De namen en
être utilisés dans le cadre de l'information personnelle. Les noms et beroepstitels van de beroepsbeoefenaars moeten daarentegen steeds
les titres professionnels des praticiens doivent en revanche toujours worden vermeld (artikel 3, vierde en vijfde lid).
être mentionnés (article 3, alinéas 4 et 5). De overtreder van het reclameverbod wordt gestraft met een
Celui qui contrevient à l'interdiction de publicité est puni d'un gevangenisstraf van acht dagen tot een maand en met een geldboete van
emprisonnement de huit jours à un mois et d'une amende de 250 euros à 250 euro tot 10.000 euro of met een van die straffen alleen. Bovendien
10 000 euros ou d'une de ces peines seulement. En outre, le tribunal kan de rechtbank bevelen dat het vonnis of de samenvatting ervan op
peut ordonner la publication du jugement ou de son résumé aux frais du
contrevenant par la voie de trois journaux et de toute autre manière kosten van de overtreder in drie kranten en op enige andere wijze
(article 4). wordt bekendgemaakt (artikel 4).
Celui qui contrevient à l'interdiction de publicité peut également Aan de overtreder van het reclameverbod kan tevens een administratieve
encourir une amende administrative de 125 euros. Lorsque, dans le geldboete van 125 euro worden opgelegd. Wanneer hij binnen de termijn
délai de trois ans à compter de la date à laquelle une amende van drie jaar, te rekenen vanaf de datum waarop hem een
administrative lui a été infligée, le contrevenant commet une administratieve geldboete is opgelegd, een overtreding begaat van
infraction de même nature que celle qui a donné lieu à l'application dezelfde aard als die welke tot de toepassing van een administratieve
d'une amende administrative, l'amende s'élève au double de l'amende geldboete heeft geleid, bedraagt de geldboete het dubbele van de
infligée précédemment (article 5). voorheen opgelegde geldboete (artikel 5).
Quant à la compétence de la Cour Ten aanzien van de bevoegdheid van het Hof
B.2. Dans le premier moyen des affaires nos 5305 et 5307, les parties B.2. In het eerste middel in de zaken nrs. 5305 en 5307 voeren de
requérantes font valoir que la loi attaquée a été sanctionnée et verzoekende partijen aan dat de bestreden wet door de Koning werd
promulguée par le Roi à un moment où les Chambres étaient dissoutes, bekrachtigd en afgekondigd op een ogenblik waarop de Kamers ontbonden
alors que la sanction et la promulgation des lois ne pourraient être waren, terwijl de bekrachtiging en de afkondiging van wetten niet
considérées comme des affaires courantes, ce qui constituerait une zouden kunnen worden beschouwd als lopende zaken, hetgeen een
violation du principe de légalité, du principe général de droit schending zou inhouden van het wettigheidsbeginsel, van het algemeen
constitutionnel des affaires courantes et des articles 88, 101, 105, beginsel van grondwettelijk recht van de lopende zaken en van de
106 et 109 de la Constitution. artikelen 88, 101, 105, 106 en 109 van de Grondwet.
B.3. La Cour n'est pas compétente pour effectuer un contrôle direct au B.3. Het Hof is niet bevoegd om rechtstreeks te toetsen aan de
regard des principes généraux de droit ou au regard d'autres algemene rechtsbeginselen of aan andere grondwetsbepalingen dan de
dispositions constitutionnelles que celles du titre II et des articles
170, 172 et 191 de la Constitution. En outre, la Cour n'est bepalingen van titel II en de artikelen 170, 172 en 191 van de
compétente, en règle, sous réserve de l'article 30bis de la loi Grondwet. Bovendien is het Hof in de regel slechts bevoegd, onder
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, que pour voorbehoud van artikel 30bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989
contrôler la constitutionnalité du contenu de dispositions op het Grondwettelijk Hof, om de grondwettigheid te toetsen van
législatives, mais non celle de leur processus d'élaboration. wettelijke bepalingen wat de inhoud ervan betreft, maar niet wat de
wijze van totstandkoming ervan betreft.
Le moyen, qui ne concerne que le processus d'élaboration des Het middel, dat enkel de wijze van totstandkoming van de bestreden
dispositions attaquées, est étranger à la compétence de la Cour. bepalingen betreft, is vreemd aan de bevoegdheid van het Hof.
Quant aux règles répartitrices de compétence Ten aanzien van de bevoegdheidverdelende regels
B.4. Dans le deuxième moyen des affaires nos 5305 et 5307, les parties B.4. In het tweede middel in de zaken nrs. 5305 en 5307 voeren de
requérantes soutiennent que la loi attaquée, en ce qu'elle vise à verzoekende partijen aan dat de bestreden wet, doordat zij de
améliorer l'état sanitaire de la population, règle une matière qui, en gezondheidstoestand van de bevolking beoogt te verbeteren, een
aangelegenheid regelt die krachtens artikel 5, § 1, I, van de
vertu de l'article 5, § 1er, I, de la loi spéciale du 8 août 1980 de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen aan
réformes institutionnelles, relève des communautés. de gemeenschappen toekomt.
Dans le moyen unique pris dans l'affaire n° 5310, le Gouvernement In het enige middel in de zaak nr. 5310 voert de Vlaamse Regering aan
flamand déclare que l'article 2, 1° et 6°, et l'article 3 de la loi dat artikel 2, 1° en 6°, en artikel 3 van de bestreden wet, doordat
attaquée, en ce qu'ils interdisent certaines émissions de zij bepaalde reality-tv-uitzendingen verbieden, een aangelegenheid
télé-réalité, règlent une matière qui relève des communautés, en vertu regelen die krachtens artikel 4, 6°, van dezelfde bijzondere wet aan
de l'article 4, 6°, de cette même loi spéciale. de gemeenschappen toekomt.
B.5. L'article 5, § 1er, I, de la loi spéciale du 8 août 1980 de B.5. Artikel 5, § 1, I, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
réformes institutionnelles attribue la compétence en matière de hervorming der instellingen wijst de bevoegdheid inzake het
politique de santé aux communautés, sous réserve des exceptions qu'il gezondheidsbeleid toe aan de gemeenschappen, onder voorbehoud van de
prévoit. uitzonderingen die het bepaalt.
Il ressort clairement des travaux préparatoires de l'article précité Uit de parlementaire voorbereiding van voormeld artikel blijkt
que la réglementation de l'exercice de l'art de guérir et des duidelijk dat het regelen van de uitoefening van de geneeskunst en van
professions paramédicales ne relève pas des matières concernant la de paramedische beroepen niet behoort tot de materies die, wat het
politique de santé qui ont été transférées aux communautés en tant que gezondheidsbeleid betreft, als persoonsgebonden aangelegenheden aan de
matières personnalisables (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, n° 434/1, p. gemeenschappen zijn overgedragen (Parl. St., Senaat, 1979-1980, nr.
7). 434/1, p. 7).
Bien que la réserve faite en ce qui concerne l'exercice de l'art de Hoewel het gemaakte voorbehoud wat de uitoefening van de geneeskunde
guérir ne puisse être interprétée de façon aussi extensive qu'elle betreft niet zo ruim kan worden begrepen dat het elk aspect van de
comprendrait chaque aspect de la relation entre médecins et patients verhouding tussen artsen en patiënten zou omvatten (zie arrest nr.
(voyez l'arrêt n° 15/2008 du 14 février 2008), la publicité pour des 15/2008 van 14 februari 2008), is de reclame voor geneesmiddelen en
médicaments et des traitements médicaux est, comme la Cour l'a déjà medische behandelingen, zoals het Hof reeds in zijn arrest nr.
jugé par son arrêt n° 109/2000 du 31 octobre 2000, à ce point 109/2000 van 31 oktober 2000 heeft geoordeeld, dermate nauw verbonden
étroitement liée à la matière de l'exercice de l'art médical que sa met de aangelegenheid van de uitoefening van de geneeskunde dat de
réglementation appartient au législateur fédéral. Les actes regeling ervan aan de federale wetgever toekomt. Tot de voormelde
d'esthétique médicale ressortissent eux aussi aux traitements médicaux medische behandelingen behoren tevens de ingrepen van medische
précités. esthetiek.
B.6. Il ressort de l'article 2, 1° et 6°, de la loi attaquée que B.6. Uit artikel 2, 1° en 6°, van de bestreden wet blijkt dat het
l'interdiction de publicité pour des actes d'esthétique médicale verbod op reclame voor ingrepen van medische esthetiek tevens slaat op
concerne aussi les émissions de télé-réalité, par quoi on vise le reality-tv-uitzendingen, waarmee het televisiegenre wordt bedoeld «
genre télévisuel « qui suit, le plus souvent sous la forme d'un waarbij meestal in de vorm van een soap het dagelijkse leven van
feuilleton, la vie quotidienne de personnes inconnues ou célèbres ». onbekende of bekende personen wordt gevolgd ».
Certes, en tant qu'élément de la matière de la radiodiffusion et de la Weliswaar behoort de reclame, als onderdeel van de aangelegenheid
télévision (article 4, 6°, de la loi spéciale précitée), la publicité radio-omroep en televisie (artikel 4, 6°, van de voormelde bijzondere
ressortit en principe à la compétence des communautés, mais le wet), principieel tot de bevoegdheid van de gemeenschappen, maar de
législateur fédéral pouvait raisonnablement estimer que l'extension du federale wetgever vermocht redelijkerwijze te oordelen dat de
champ d'application de l'interdiction de publicité était nécessaire en uitbreiding van het toepassingsgebied van het reclameverbod te dezen
l'espèce pour atteindre l'objectif de la loi attaquée. Eu égard au noodzakelijk was om de doelstelling van de bestreden wet te bereiken.
pouvoir racoleur des émissions de télé-réalité, l'interdiction de Gelet op de wervende kracht van de reality-tv-uitzendingen, is het
publicité dans de telles émissions portant sur des actes d'esthétique verbod op reclame in dergelijke uitzendingen over ingrepen van
médicale est indissociablement liée à l'interdiction de la publicité medische esthetiek onlosmakelijk verbonden met het verbod op reclame
pour de tels actes. Compte tenu de la portée très réduite de voor dergelijke ingrepen. Rekening houdend met de zeer beperkte
l'interdiction, la mesure ne porte pas atteinte de manière draagwijdte van het verbod, doet de maatregel niet op onevenredige
disproportionnée à la compétence des communautés de réglementer la wijze afbreuk aan de bevoegdheid van de gemeenschappen om de
diffusion radiophonique et télévisuelle. radio-omroep en televisie te regelen.
B.7. Les moyens ne sont pas fondés. B.7. De middelen zijn niet gegrond.
Quant au principe d'égalité et de non-discrimination Ten aanzien van het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie
B.8. Dans le premier moyen des affaires nos 5305 et 5307, les parties B.8. In het eerste middel in de zaken nrs. 5305 en 5307 voeren de
requérantes font valoir que la loi attaquée viole les articles 10 et verzoekende partijen aan dat de bestreden wet de artikelen 10 en 11
11 de la Constitution en ce qu'elle ne s'applique qu'aux médecins qui van de Grondwet schendt, doordat zij enkel van toepassing is op artsen
pratiquent des actes d'esthétique médicale et aux personnes qui en die ingrepen van medische esthetiek uitvoeren en personen die daarvoor
font la publicité et non aux autres personnes qui accomplissent des reclame maken en niet op andere personen die ingrepen van medische
actes d'esthétique médicale et aux personnes qui en font la publicité. esthetiek uitvoeren en personen die daarvoor reclame maken. De
Les parties requérantes dans les affaires nos 5305 et 5307 formulent verzoekende partijen in de zaken nrs. 5305 en 5307 formuleren in hun
un grief similaire dans leur quatrième moyen. vierde middel een soortgelijke grief.
B.9. L'interdiction de publicité instaurée par la loi attaquée B.9. Het door de bestreden wet ingevoerde reclameverbod geldt enkel
s'applique uniquement aux actes d'esthétique médicale posés par un voor ingrepen van medische esthetiek die door een beoefenaar van de
praticien de l'art médical visé à l'article 2, § 1er, de l'arrêté geneeskunde, als bedoeld in artikel 2, § 1, van het koninklijk besluit
royal n° 78 du 10 novembre 1967 relatif à l'exercice des professions nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de
des soins de santé. Cette interdiction ne s'applique dès lors pas aux gezondheidszorgberoepen, worden uitgevoerd. Het reclameverbod geldt
personnes qui ne sont pas titulaires d'un diplôme légal de « docteur derhalve niet voor personen die niet over een wettelijk diploma van «
en médecine, chirurgie et accouchements » et qui effectuent des interventions esthétiques similaires. B.10. L'interdiction de publicité s'applique aux actes d'esthétique médicale destinés à modifier l'apparence corporelle d'une personne, à sa demande, pour des raisons esthétiques, sans but thérapeutique ni reconstructeur. La loi attaquée mentionne expressément que cette définition comprend « également les injections ainsi que les traitements aux lasers classe IV et à l'IPL ». B.11. Les parties requérantes démontrent que d'autres professionnels, notamment des esthéticiens, effectuent des actes similaires, parmi lesquels des injections et des traitements au laser. Le Conseil des ministres reconnaît que l'interdiction de publicité ne s'applique pas dans ce cas, mais fait valoir que de tels actes sont interdits ou seront interdits tout au moins dans un futur proche. B.12. En premier lieu, le Conseil des ministres attire l'attention sur doctor in de genees-, heel- en verloskunde » beschikken en die soortgelijke esthetische ingrepen uitvoeren. B.10. Het reclameverbod geldt voor ingrepen van medische esthetiek om iemands uiterlijk op diens vraag te veranderen om esthetische redenen, zonder therapeutisch of reconstructief doel. De bestreden wet vermeldt uitdrukkelijk dat dit « ook de inspuitingen, evenals laser klasse IV- en IPL-behandelingen » omvat. B.11. De verzoekende partijen tonen aan dat ook andere beroepsbeoefenaars, met name schoonheidsspecialisten, soortgelijke ingrepen uitvoeren, waaronder inspuitingen en laserbehandelingen. De Ministerraad erkent dat het reclameverbod in dat geval niet van toepassing is, maar voert aan dat dergelijke ingrepen verboden zijn, of op zijn minst in de nabije toekomst verboden zullen worden. B.12. Allereerst wijst de Ministerraad op het koninklijk besluit van
l'arrêté royal du 21 décembre 2006 relatif à la compétence 21 december 2006 betreffende de beroepsbekwaamheid voor de uitoefening
professionnelle pour l'exercice des activités indépendantes relatives van zelfstandige activiteiten op het gebied van lichaamsverzorging,
aux soins corporels, d'opticien, de technicien dentaire et van opticien, dentaaltechnicus en begrafenisondernemer, waarin onder
d'entrepreneur de pompes funèbres, qui mentionne entre autres les meer de activiteiten en beroepsbekwaamheden van de
activités et les compétences professionnelles des esthéticiens. schoonheidsspecialist worden vermeld.
L'article 7, § 1er, de cet arrêté royal dispose : Artikel 7, § 1, van dat koninklijk besluit bepaalt :
« Par activités d'esthéticien(ne), il y a lieu d'entendre, pour « Onder activiteiten van schoonheidsspecialist(e) moet voor de
l'application du présent arrêté, les soins du corps humain, destinés toepassing van dit besluit het verzorgen van het menselijk lichaam
uniquement à maintenir ou à améliorer l'aspect esthétique de l'être worden verstaan, alleen om het uiterlijk van de mens in stand te
humain. Ces soins comportent également l'épilation et le maquillage houden of mooier te maken. Deze zorgen omvatten ook het epileren en de
semi-permanent ». semi-permanente make-up ».
La compétence professionnelle nécessaire à l'exercice des activités De beroepsbekwaamheid voor het uitoefenen van de activiteiten van
d'esthéticien(ne) consiste notamment à pouvoir « appliquer toutes les schoonheidsspecialist bestaat onder meer uit het kunnen « toepassen
techniques de beauté usuelles et les appareils non médicaux van alle gebruikelijke schoonheidstechnieken en de nodige
nécessaires pour hommes et pour dames » (article 8, 4°, b). niet-medische apparaten, voor dames en heren » (artikel 8, 4°, b).
Il ne peut toutefois se déduire de ces dispositions qu'il serait Uit die bepalingen kan evenwel niet worden afgeleid dat het
interdit aux esthéticien(ne)s d'effectuer tous les traitements schoonheidsspecialisten zou zijn verboden om elk van de esthetische
esthétiques, parmi lesquels les injections et les traitements au behandelingen uit te voeren, waaronder inspuitingen en
laser, qui tombent sous l'interdiction de publicité instaurée par la laserbehandelingen, die onder het door de bestreden wet ingevoerde
loi attaquée lorsqu'ils sont pratiqués par des médecins. reclameverbod vallen wanneer zij door artsen worden uitgevoerd.
B.13. Ensuite, le Conseil des ministres renvoie à une proposition de B.13. Vervolgens wijst de Ministerraad op een wetsvoorstel tot
loi réglementant les qualifications requises pour poser des actes regeling van de vereiste kwalificaties om ingrepen van invasieve
d'esthétique médicale invasive (Doc. parl., Sénat, 2010, n° 5-62/1). medische cosmetiek uit te voeren (Parl. St., Senaat, 2010, nr.
Dès que cette proposition de loi sera approuvée, elle aura pour effet 5-62/1). Zodra dat wetsvoorstel is goedgekeurd, zou elke twijfel
de lever tout doute concernant l'interdiction faite à d'autres worden weggenomen over het verbod voor andere personen dan artsen om
personnes que des médecins d'effectuer certains traitements bepaalde esthetische behandelingen uit te voeren, waaronder
esthétiques, tels que des injections et des traitements au laser, qui inspuitingen en laserbehandelingen, die onder het door de bestreden
tombent sous l'interdiction de publicité instaurée par la loi attaquée wet ingevoerde reclameverbod vallen wanneer zij door artsen worden
lorsqu'ils sont pratiqués par des médecins. uitgevoerd.
Certes, lorsqu'elle contrôle des dispositions législatives au regard Weliswaar kan het Hof, wanneer het wettelijke bepalingen toetst aan de
des articles 10 et 11 de la Constitution, la Cour peut tenir compte artikelen 10 en 11 van de Grondwet, rekening houden met ontwikkelingen
d'évolutions intervenues après l'adoption de ces dispositions die zich na de totstandkoming van die wettelijke bepalingen voordoen,
législatives, mais elle doit prendre en considération le cadre maar het dient het normatieve kader in aanmerking te nemen zoals dat
normatif tel qu'il est en vigueur au moment de ce contrôle. Par op het ogenblik van de toetsing van kracht is. Het Hof kan derhalve,
conséquent, pour déterminer s'il est question ou non d'une différence om uit te maken of er al dan niet sprake is van een verschil in
de traitement, la Cour ne peut pas prendre en considération une behandeling, geen rekening houden met een wetsvoorstel.
proposition de loi. Inmiddels heeft de wetgever het voormelde wetsvoorstel evenwel
Dans l'intervalle, le législateur a toutefois adopté la proposition de aangenomen dat bepaalt dat enkel de houders van een bijzondere
loi précitée, qui prévoit que seuls les titulaires d'un titre beroepstitel van « geneesheer specialist in de plastische,
professionnel particulier de « médecin spécialiste en chirurgie reconstructieve en esthetische heelkunde » of van « geneesheer
plastique, reconstructive et esthétique » ou de « médecin spécialiste specialist in de heelkunde » bevoegd zijn om het geheel van de
en chirurgie » sont habilités à réaliser l'ensemble des actes relevant de la médecine esthétique non chirurgicale et de la chirurgie esthétique (article 9). Par médecine esthétique non chirurgicale, on entend « tout acte technique médical non chirurgical, réalisé à l'aide de tout instrument, substance chimique ou dispositif utilisant toute forme d'énergie, comportant un passage à travers la peau ou les muqueuses, et visant principalement à modifier l'apparence corporelle d'un patient à des fins esthétiques, à l'exclusion de tout but thérapeutique ou reconstructeur. Sont compris dans les dispositifs utilisant toute forme d'énergie les dispositifs utilisant le laser de niet-heelkundige esthetisch-geneeskundige en esthetisch-heelkundige ingrepen uit te voeren (artikel 9). Onder de niet-heelkundige esthetische geneeskunde wordt verstaan « elke niet-heelkundige technische medische ingreep door middel van om het even welk instrument, chemische stof of hulpmiddel met om het even welke energievorm doorheen de huid of de slijmvliezen waarbij, zonder enig therapeutisch of reconstructief doel, vooral beoogd wordt het lichaamsuiterlijk van een patiënt om esthetische redenen te veranderen. De hulpmiddelen die om het even welke energievorm
classe 4 ou supérieure ou la lumière pulsée intense » (article 2, 1°). gebruiken omvatten de hulpmiddelen die een laser van klasse 4 en hoger
of fel pulserend licht gebruiken » (artikel 2, 1°).
Le législateur a en principe réservé les actes d'esthétique médicale à De wetgever heeft de ingrepen van medische esthetiek in beginsel
certains praticiens de l'art médical, mais il a en même temps prévu voorbehouden aan bepaalde beoefenaars van de geneeskunde, maar hij
l'exception suivante : les esthéticiens disposant des compétences heeft tegelijkertijd in de volgende uitzondering voorzien : de
professionnelles fixées par le Roi sont habilités à utiliser les schoonheidsspecialisten die over de door de Koning bepaalde
techniques d'épilation par laser de classe 4 ou par lumière pulsée intense s'ils ont suivi une formation fixée par le Roi (article 15). Il s'ensuit qu'il n'est en principe pas interdit aux esthéticiens de procéder à certains traitements esthétiques, dont les traitements au laser, qui tombent sous l'interdiction de publicité instaurée par la loi attaquée lorsqu'ils sont pratiqués par des médecins. B.14. Il découle de ce qui précède que la loi attaquée crée une différence de traitement en ce qui concerne la possibilité de faire de la publicité pour certaines interventions esthétiques. Lorsque ces actes sont pratiqués par un médecin, aucune publicité ne peut être beroepsbekwaamheden beschikken zijn bevoegd om de epilatietechnieken met een laser van klasse 4 of met fel pulserend licht aan te wenden, indien zij een door de Koning bepaalde opleiding hebben gevolgd (artikel 15). Daaruit volgt dat het schoonheidsspecialisten niet principieel verboden is om bepaalde van de esthetische behandelingen uit te voeren, waaronder laserbehandelingen, die onder het door de bestreden wet ingevoerde reclameverbod vallen wanneer zij door artsen worden uitgevoerd. B.14. Uit hetgeen voorafgaat vloeit voort dat de bestreden wet een verschil in behandeling doet ontstaan inzake de mogelijkheid om reclame te voeren voor bepaalde esthetische ingrepen. Wanneer die ingrepen door een arts worden uitgevoerd, mag daarvoor geen reclame
faite pour ceux-ci. Lorsque ces actes sont pratiqués par une autre worden gemaakt. Wanneer die ingrepen door een andere bevoegde persoon
personne compétente, la publicité pour ces actes est autorisée. worden uitgevoerd, mag daarvoor wel reclame worden gemaakt.
B.15. Comme le Conseil des ministres le reconnaît et comme le B.15. Zoals de Ministerraad erkent en zoals in de parlementaire
confirment les travaux préparatoires, la loi a été inspirée par le voorbereiding wordt bevestigd, is de wet ingegeven door de bekommernis
souci de protéger la santé publique. Plus précisément, elle a pour om de volksgezondheid te beschermen. Meer bepaald beoogt zij de
objectif de lutter contre les excès et les abus constatés en matière vastgestelde uitwassen en misbruiken op het vlak van de medische
d'esthétique médicale (Doc. parl., Sénat, 2010, n° 5-61/1, pp. 1-2), esthetiek te bestrijden (Parl. St., Senaat, 2010, nr. 5-61/1, pp.
en particulier en « interdisant la publicité racoleuse et le rabattage 1-2), inzonderheid door « agressief wervende reclame of ronselreclame
» (ibid., p. 5). te verbieden » (ibid., p. 5).
B.16. Eu égard à l'objectif précité, il n'est pas pertinent B.16. In het licht van de voormelde doelstelling is het niet pertinent
d'instaurer, pour les mêmes actes ou pour des actes similaires, une om voor dezelfde of soortgelijke ingrepen een reclameverbod in te
interdiction de publicité en fonction de la personne qui pratique cet acte. Cela l'est d'autant moins qu'il peut raisonnablement être présumé que les médecins, eu égard à leur formation approfondie, peuvent mieux qu'une autre personne qui effectue le même traitement ou un traitement similaire évaluer les conséquences de ce traitement sur la santé. B.17. Le moyen est fondé. Etant donné que les autres moyens ne peuvent aboutir à une annulation plus étendue, il n'y a pas lieu de les examiner. Par ces motifs, la Cour voeren, naar gelang van de persoon die de ingreep uitvoert. Dat is des te meer het geval, nu de artsen gelet op hun doorgedreven opleiding redelijkerwijze mogen worden geacht de gevolgen van een behandeling voor de gezondheid beter te kunnen inschatten dan andere personen die dezelfde of een soortgelijke behandeling uitvoeren. B.17. Het middel is gegrond. Aangezien de andere middelen niet tot een ruimere vernietiging kunnen leiden, dienen zij niet te worden onderzocht. Om die redenen, het Hof
annule la loi du 6 juillet 2011 interdisant la publicité et vernietigt de wet van 6 juli 2011 tot instelling van een verbod op
réglementant l'information relatives aux actes d'esthétique médicale. reclame voor ingrepen van medische esthetiek en tot regeling van de
informatie over dergelijke ingrepen.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 22 mai 2013. het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 22 mei 2013.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^