Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 63/2013 du 8 mai 2013 Numéros du rôle : 5437, 5442 et 5444 En cause : les recours en annulation des articles 41, A, 4°, et 51 de la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions diverses La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 63/2013 du 8 mai 2013 Numéros du rôle : 5437, 5442 et 5444 En cause : les recours en annulation des articles 41, A, 4°, et 51 de la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions diverses La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 63/2013 van 8 mei 2013 Rolnummers : 5437, 5442 en 5444 In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 41, A, 4°, en 51 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 63/2013 du 8 mai 2013 Uittreksel uit arrest nr. 63/2013 van 8 mei 2013
Numéros du rôle : 5437, 5442 et 5444 Rolnummers : 5437, 5442 en 5444
En cause : les recours en annulation des articles 41, A, 4°, et 51 de In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 41, A, 4°, en
la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions diverses 51 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen
(concernant les articles 145/24, § 2, et 535 du Code des impôts sur (betreffende de artikelen 145/24, § 2, en 535 van het Wetboek van de
les revenus 1992), introduits par Wouter Van Den Bosch, par Veerle inkomstenbelastingen 1992), ingesteld door Wouter Van Den Bosch, door
Linseele et Henk Smets et par Robrecht Heirbaut et Caroline Van Veerle Linseele en Henk Smets en door Robrecht Heirbaut en Caroline
Gutschoven. Van Gutschoven.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des recours et procédure I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging
a. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le a. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 27 juni
27 juin 2012 et parvenue au greffe le 28 juin 2012, Wouter Van Den 2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 28
Bosch, demeurant à 8700 Tielt, Plantinstraat 13, a introduit un juni 2012, heeft Wouter Van Den Bosch, wonende te 8700 Tielt,
recours en annulation des articles 41, A, 4°, et 51 de la loi du 28 Plantinstraat 13, beroep tot vernietiging ingesteld van de artikelen
décembre 2011 portant des dispositions diverses (concernant les 41, A, 4°, en 51 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse
articles 145/24, § 2, et 535 du Code des impôts sur les revenus 1992), bepalingen (betreffende de artikelen 145/24, § 2, en 535 van het
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992), bekendgemaakt in het
publiée au Moniteur belge du 30 décembre 2011, quatrième édition. Belgisch Staatsblad van 30 december 2011, vierde editie.
b. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le b. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 juni
29 juin 2012 et parvenue au greffe le 2 juillet 2012, Veerle Linseele 2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 juli
et Henk Smets, demeurant à 2850 Boom, O.-L.-Vrouwstraat 1, ont 2012, hebben Veerle Linseele en Henk Smets, wonende te 2850 Boom,
introduit un recours en annulation des mêmes dispositions O.-L.-Vrouwstraat 1, beroep tot vernietiging ingesteld van dezelfde
législatives. wetsbepalingen.
c. Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le c. Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 juni
2012 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 juli
29 juin 2012 et parvenue au greffe le 2 juillet 2012, Robrecht 2012, hebben Robrecht Heirbaut en Caroline Van Gutschoven, wonende te
Heirbaut et Caroline Van Gutschoven, demeurant à 3050 Oud-Heverlee, 3050 Oud-Heverlee, Bogaardenstraat 7, beroep tot vernietiging
Bogaardenstraat 7, ont introduit un recours en annulation de l'article
41, A, 4°, de la loi du 28 décembre 2011 précitée. ingesteld van artikel 41, A, 4°, van voormelde wet van 28 december
Ces affaires, inscrites sous les numéros 5437, 5442 et 5444 du rôle de 2011. Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5437, 5442 en 5444 van de rol
la Cour, ont été jointes. van het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation des articles 41, B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de vernietiging van de
A, 4°, et 51 de la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions artikelen 41, A, 4°, en 51 van de wet van 28 december 2011 houdende
diverses. diverse bepalingen.
L'article 41, A, 4°, abroge le paragraphe 2 de l'article 145/24 du Artikel 41, A, 4°, heft paragraaf 2 van artikel 145/24 van het Wetboek
Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992), qui van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992) op, waarin in een
prévoyait une réduction d'impôt pour les investissements dans des « belastingvermindering voor investeringen in lage-energiewoningen,
habitations basse énergie », des habitations passives et des « passiefwoningen en nulenergiewoningen was voorzien.
habitations zéro énergie ».
L'article 51 ajoute, dans le même Code, un nouvel article 535, qui Artikel 51 voegt in hetzelfde Wetboek een nieuw artikel 535 in,
prévoit un régime transitoire. waarbij een overgangsregeling wordt vastgesteld.
Les dispositions attaquées sont applicables à partir de l'exercice De bestreden bepalingen zijn van toepassing vanaf aanslagjaar 2013
d'imposition 2013 (article 52, alinéa 4, de la loi du 28 décembre 2011 précitée). (artikel 52, vierde lid, van de voormelde wet van 28 december 2011).
B.1.2. L'article 41, A, 4°, dispose : B.1.2. Artikel 41, A, 4°, bepaalt :
« A l'article 145/24 du même Code, inséré par la loi du 10 août 2001 « In artikel 145/24 van het hetzelfde Wetboek, ingevoegd bij de wet
et modifié par les lois des 5 août 2003, 31 juillet 2004, 27 décembre van 10 augustus 2001 en gewijzigd bij de wetten van 5 augustus 2003,
2005, 27 décembre 2006, 27 avril 2007, 27 mars 2009 et 23 décembre 31 juli 2004, 27 december 2005, 27 december 2006, 27 april 2007, 27
2009, les modifications suivantes sont apportées : maart 2009 en 23 december 2009, worden de volgende wijzigingen
aangebracht :
A. [...] A. [...]
4° le § 2 est abrogé ». 4° § 2 wordt opgeheven ».
L'article 51 dispose : Artikel 51 bepaalt :
« Le titre X du même Code est complété par un article 535 rédigé comme « Titel X van hetzelfde Wetboek wordt aangevuld met een artikel 535,
suit : luidende :
'

Art. 535.L'article 145/24, § 2, tel qu'il existait avant d'être

'

Art. 535.Artikel 145/24, § 2, zoals het bestond voor het werd

abrogé par l'article 41 de la loi du 28 décembre 2011 portant des opgeheven bij artikel 41 van de wet van 28 december 2011 houdende
dispositions diverses, reste applicable aux habitations pour diverse bepalingen, blijft van toepassing voor de woningen waarvoor
lesquelles le certificat visé à l'alinéa 5 de ladite disposition a été uiterlijk op 31 december 2011 het certificaat bedoeld in het vijfde
délivré au plus tard le 31 décembre 2011. lid van de voormelde bepaling, is uitgereikt.
Les certificats visés à l'article 145/24, § 2, alinéa 5, tel qu'il De certificaten bedoeld in artikel 145/24, § 2, vijfde lid, zoals het
existait avant d'être abrogé par l'article 41 de la loi du 28 décembre bestond voor het werd opgeheven bij artikel 41 van de wet van 28
2011 portant des dispositions diverses, qui ont été délivrés dans la december 2011 houdende diverse bepalingen, die in de periode van 1
période du 1er janvier 2012 au 29 février 2012 par l'administration januari 2012 tot 29 februari 2012 worden uitgereikt door de bevoegde
régionale compétente, par une institution agréée par le Roi pour
l'année calendrier 2011 ou par une institution ou une administration gewestelijke administratie, door de voor kalenderjaar 2011 door de
Koning erkende instellingen of door een gelijkaardige instelling of
compétente analogue établie dans un autre Etat membre de l'Espace bevoegde administratie die gevestigd is in een andere lidstaat van de
économique européen, sont censés être délivrés le 31 décembre 2011 Europese Economische Ruimte, worden voor de toepassing van dit artikel
pour l'application de cet article, à condition que la demande pour geacht te zijn uitgereikt op 31 december 2011, op voorwaarde dat de
obtenir le certificat ait été introduite au plus tard le 31 décembre aanvraag tot het bekomen van het certificaat uiterlijk op 31 december
2011 auprès de cette administration ou institution. 2011 bij die administratie of instelling is ingediend.
L'article 178 est applicable aux montants repris dans l'article Artikel 178 is van toepassing op de bedragen opgenomen in artikel
145/24, § 2, alinéa 7, tel qu'il existait avant d'être abrogé par 145/24, § 2, zevende lid, zoals het bestond voor het werd opgeheven
l'article 41 de la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions bij artikel 41 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse
diverses. ' ». bepalingen. ' ».
B.2.1. L'amendement ayant donné lieu, entre autres, à l'article 41, A, B.2.1. Het amendement dat tot, onder meer, het bestreden artikel 41,
4°, attaqué, est justifié comme suit : A, 4°, heeft geleid, is als volgt verantwoord :
« En ce qui concerne les réductions d'impôt pour les dépenses faites « Wat de federale belastingverminderingen voor energiebesparende
uitgaven in een woning betreft, wordt voorgesteld om deze vanaf 2012
en vue d'économiser l'énergie dans une habitation, il est proposé de te verminderen wat de uitgaven voor dakisolatie betreft en af te
les réduire en ce qui concerne l'isolation des toits et de les schaffen voor de rest.
supprimer pour le reste à partir de l'année 2012. Rationeel energiegebruik behoort overeenkomstig de bijzondere wet van
Conformément à la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes 8 augustus 1980 tot hervorming van de instellingen tot de materies
institutionnelles, l'utilisation rationnelle de l'énergie est une waarvoor de Gewesten bevoegd zijn. In het akkoord inzake de zesde
matière qui relève de la compétence des Régions. Dans le cadre de Staatshervorming is overeengekomen [dat] een aantal fiscale uitgaven
l'accord institutionnel pour la sixième réforme de l'Etat, il a été zullen worden overgedragen naar de Gewesten. Nog volgens dit akkoord
convenu que certaines dépenses fiscales seraient transférées aux
Régions. Afin d'éviter les interférences du pouvoir fédéral sur des
matières relevant de la compétence des Régions, cet accord permet kan de federale overheid om inmenging in de materies die onder de
également au pouvoir fédéral de mettre fin dès le budget 2012 aux bevoegdheid van de Gewesten vallen te vermijden, vanaf het budget 2012
incitants fiscaux qu'il donne dans ces matières. een einde maken aan de fiscale stimuli die ze in die materies
Il est donc proposé de ne plus donner à partir de 2012 des incitants verleent. Derhalve wordt voorgesteld om vanaf 2012 enkel nog een
fiscaux que pour l'isolation du toit d'habitations existantes. En belastingvoordeel te verlenen voor het isoleren van daken van
effet, l'isolation du toit est censée être l'investissement le plus bestaande woningen. Dakisolatie wordt immers beschouwd als de meest
rentable au niveau de l'économie d'énergie. kostenefficiënte investering op het vlak van energiebesparing.
En date du 28 novembre 2011, date à laquelle le gouvernement a communiqué son intention de supprimer les réductions d'impôt pour la plupart des dépenses, certains contribuables étaient déjà liés par un contrat pour faire des investissements pour économiser l'énergie dans leur habitation l'année prochaine. Afin d'éviter que le planning financier de ces contribuables ne soit mis en danger, il est justifié d'accorder encore la réduction d'impôt pour les dépenses autres que pour l'isolation du toit faites en 2012, à condition qu'elles soient afférentes à des contrats signés avant le 28 novembre 2011. Bepaalde belastingplichtigen hadden zich op 28 november 2011, het moment waarop de regering haar voornemen bekend maakte om de belastingverminderingen voor de meeste uitgaven te schrappen, echter reeds contractueel verbonden om volgend jaar bepaalde energiebesparende investeringen te laten uitvoeren in hun woning. Om te vermijden dat de financiële planning van deze belastingplichtigen in gevaar wordt gebracht, is het gerechtvaardigd om de belastingvermindering nog te verlenen voor andere uitgaven dan uitgaven voor dakisolatie die in 2012 worden gedaan, op voorwaarde dat ze kaderen binnen een overeenkomst die voor 28 november 2011 is ondertekend.
[...] [...]
La réduction d'impôt pour des maisons basse énergie, passives et zéro De belastingvermindering voor lage energiewoningen, passiefwoningen en
énergie est supprimée à partir de l'exercice d'imposition 2013. nulenergiewoningen wordt afgeschaft vanaf aanslagjaar 2013. De
Toutefois, la réduction continuera à être accordée pour les
habitations pour lesquelles un certificat a été émis au plus tard le belastingvermindering zal evenwel verder worden verleend voor de
31 décembre 2011. A cette fin, une disposition transitoire spécifique woningen waarvoor uiterlijk op 31 december 2011 een certificaat is
a été insérée dans le titre X du CIR 92 » (Doc. parl., Chambre, uitgereikt. Hiertoe wordt in titel X van het WIB 92 een specifieke
overgangsbepaling ingevoegd » (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC
2011-2012, DOC 53-1952/004, pp. 29-30). 53-1952/004, pp. 29-30).
B.2.2. L'amendement ayant donné lieu à l'article 51 attaqué est B.2.2. Het amendement dat tot het bestreden artikel 51 heeft geleid,
justifié comme suit : is als volgt verantwoord :
« La réduction d'impôt pour les habitations basse énergie, passives et « De belastingvermindering voor lage energiewoningen, passiefwoningen
zéro énergie (article 145/24, § 2, CIR 92) est supprimée. Les en nulenergiewoningen (artikel 145/24, § 2, WIB 92) wordt opgeheven.
habitations pour lesquelles le certificat maison basse énergie,
passive ou zéro-énergie n'a pas été émis au plus tard le 31 décembre Woningen waarvoor op uiterlijk 31 december 2011 geen certificaat lage
2011, n'entrent plus en ligne de compte pour la réduction d'impôt. La energiewoning, passiefwoning of nulenergiewoning is uitgereikt, komen
réduction d'impôt continuera toutefois à être accordée pour les
habitations certifiées en 2011 ou plus tôt sur la base d'une niet meer in aanmerking voor de belastingvermindering. Voor de in 2011
of vroeger gecertificeerde woningen zal de belastingvermindering wel
disposition transitoire (article 535, CIR 92 en projet). verder worden verleend op grond van een overgangsbepaling (artikel 535, WIB 92 in ontwerp).
Il faut se rendre compte que le traitement administratif de la Men moet er zich van bewust zijn dat de administratieve afhandeling
certification de maisons basse énergie, passives et zéro énergie, peut van de certificering van lage energiewoningen, passiefwoningen en
prendre du temps. C'est pourquoi il est proposé de donner aux nulenergiewoningen, wat tijd in beslag kan nemen. Daarom wordt
administrations régionales et aux institutions agréées pour l'année voorgesteld om aan de gewestelijke administraties en aan de
2011, un délai jusqu'au 29 février 2012 pour traiter les dossiers instellingen die voor 2011 zijn erkend, nog tot 29 februari 2012 de
introduits au plus tard le 31 décembre 2011 et d'émettre le cas tijd te geven om de aanvraagdossiers die uiterlijk op 31 december
werden ingediend te behandelen en desgevallend een certificaat lage
échéant, un certificat maison basse énergie, passive ou zéro énergie. energiewoning, passiefwoning of nulenergiewoning uit te reiken. Voor
Pour l'application de la réduction d'impôt, ces certificats seront de toepassing van de belastingvermindering zullen deze certificaten
considérés comme étant des certificats émis le 31 décembre 2011, ce worden beschouwd als certificaten uitgereikt op 31 december 2011,
qui permettra aux contribuables en question de réclamer la réduction waardoor de betrokken belastingplichtigen nog aanspraak zullen kunnen
d'impôt » (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-1952/004, p. 35). maken op de belastingvermindering » (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC 53-1952/004, p. 35).
B.3. Le premier moyen dans les affaires nos 5437 et 5442 et la B.3. Het eerste middel in de zaken nrs. 5437 en 5442 en het tweede
deuxième branche du moyen unique dans l'affaire n° 5444 font grief au onderdeel van het enige middel in de zaak nr. 5444 verwijten de
législateur de méconnaître les articles 10 et 11 de la Constitution en wetgever dat hij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt door
instaurant un régime transitoire qui établit des différences de een overgangsregeling in te voeren die onverantwoorde verschillen in
traitement injustifiées entre les contribuables qui se sont engagés behandeling instelt onder de belastingplichtigen die zich, vóór de
contractuellement, avant la publication de la loi attaquée, à faire bekendmaking van de bestreden wet, contractueel ertoe hebben verbonden
réaliser des travaux de construction ou de rénovation en vue de bouw- of renovatiewerkzaamheden te laten uitvoeren teneinde hun
réduire leur consommation d'énergie ou à acquérir une habitation peu energieverbruik te verminderen of een energiezuinige woning te
consommatrice d'énergie. verwerven.
B.4.1. Si le législateur estime qu'un changement de politique B.4.1. Indien de wetgever een beleidswijziging noodzakelijk acht,
s'impose, il peut décider de lui donner un effet immédiat et il n'est vermag hij te oordelen dat zij met onmiddellijke ingang moet worden
pas tenu, en principe, de prévoir un régime transitoire. Les articles doorgevoerd en is hij in beginsel niet ertoe gehouden in een
10 et 11 de la Constitution ne sont violés que si le régime overgangsregeling te voorzien. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet
transitoire ou l'absence d'un tel régime entraîne une différence de traitement non susceptible de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive au principe de la confiance légitime. Tel est le cas lorsqu'il est porté atteinte aux attentes légitimes d'une catégorie déterminée de justiciables sans qu'un motif impérieux d'intérêt général puisse justifier l'absence d'un régime transitoire établi à leur profit. B.4.2. Il en va encore plus ainsi en matière fiscale, où le législateur dispose d'une large marge d'appréciation, en ce compris lorsqu'il décide de mettre un terme à un avantage fiscal et apprécie si ladite suppression nécessite l'aménagement d'un régime transitoire. Toutefois, lorsqu'il instaure, même en matière fiscale, une disposition transitoire au bénéfice d'une catégorie de personnes, le législateur ne peut créer une différence de traitement injustifiée à l'égard d'une catégorie de personnes qui se trouveraient dans une situation analogue. B.5. Les parties requérantes critiquent la différence de traitement entre les contribuables s'étant engagés, avant la publication de la loi attaquée, à acquérir une habitation ou à faire réaliser les zijn slechts geschonden indien de overgangsregeling of de ontstentenis daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. Dat laatste is het geval wanneer de rechtmatige verwachtingen van een bepaalde categorie van rechtsonderhorigen worden miskend zonder dat een dwingende reden van algemeen belang voorhanden is die het ontbreken van een te hunnen voordele ingestelde overgangsregeling kan verantwoorden. B.4.2. Dat geldt des te meer in fiscale aangelegenheden, waar de wetgever over een ruime beoordelingsmarge beschikt, inclusief wanneer hij beslist een einde te maken aan een fiscaal voordeel en beoordeelt of die afschaffing het instellen van een overgangsregeling vereist. Wanneer de wetgever een overgangsbepaling invoert, zelfs in fiscale aangelegenheden, ten voordele van een categorie van personen, vermag hij evenwel geen onverantwoord verschil in behandeling in te stellen ten aanzien van een categorie van personen die zich in een soortgelijke situatie zouden bevinden. B.5. De verzoekende partijen bekritiseren het verschil in behandeling onder de belastingplichtigen die, vóór de bekendmaking van de bestreden wet, zich ertoe hebben verbonden een woning te verwerven of
travaux de construction ou de rénovation visés à l'article 145/24, § de bouw- of renovatiewerkzaamheden zoals bedoeld in artikel 145/24, §
2, du CIR 1992, selon qu'ils ont ou non obtenu le certificat de 2, van het WIB 1992 te laten uitvoeren, naargelang zij het
conformité avant le 1er janvier ou, le cas échéant, le 1er mars 2012. Seuls les premiers d'entre eux continuent de bénéficier de la réduction d'impôt telle qu'elle était prévue avant son abrogation par la loi attaquée. A l'inverse, le contribuable ayant conclu un contrat de vente ou d'entreprise avant la publication de la loi, mais qui se trouve dans l'impossibilité de fournir un certificat de conformité avant le 1er janvier ou le 1er mars 2012, se voit refuser la réduction d'impôt qui était en vigueur au moment de la conclusion de son contrat. B.6. En adoptant cette mesure transitoire, le législateur a cherché à préserver la sécurité juridique, en veillant à ne pas décevoir les attentes légitimes de certains contribuables, tout en tenant compte de la nécessité de mettre un terme au régime de réduction d'impôt concerné, eu égard à la situation économique et budgétaire. Le caractère raisonnablement justifié de la différence de traitement attaquée doit s'apprécier au regard de cet objectif. B.7. C'est le moment de la conclusion du contrat qu'il convient de prendre en compte pour déterminer si le contribuable a pu fonder une espérance légitime dans l'obtention d'une réduction d'impôt pour les travaux réalisés en vertu de ce contrat ou pour l'acquisition de l'habitation faisant l'objet dudit contrat. En décidant de retenir comme critère de différenciation la date conformiteitscertificaat al dan niet vóór 1 januari of, in voorkomend geval, vóór 1 maart 2012 hebben verkregen. Alleen de eersten van hen blijven de belastingvermindering genieten zoals daarin was voorzien vóór de opheffing ervan bij de bestreden wet. Omgekeerd wordt aan de belastingplichtige die vóór de bekendmaking van de wet een verkoop- of aannemingsovereenkomst heeft gesloten, maar die vóór 1 januari of vóór 1 maart 2012 geen conformiteitscertificaat kan voorleggen, de belastingvermindering die van kracht was op het ogenblik van het afsluiten van zijn contract, geweigerd. B.6. Door die overgangsmaatregel aan te nemen, heeft de wetgever gepoogd de rechtszekerheid te bewaren, waarbij hij ervoor zorgde te voldoen aan de rechtmatige verwachtingen van sommige belastingplichtigen, rekening houdend met de noodzaak een einde te maken aan de betrokken regeling van belastingvermindering, gelet op de economische en budgettaire situatie. Het redelijk verantwoord karakter van het bestreden verschil in behandeling dient te worden beoordeeld ten aanzien van die doelstelling. B.7. Het is het ogenblik van het sluiten van het contract dat in aanmerking dient te worden genomen om te bepalen of de belastingplichtige een rechtmatige verwachting heeft kunnen stellen in het verkrijgen van een belastingvermindering voor de krachtens dat contract uitgevoerde werkzaamheden of voor de verwerving van de woning die het voorwerp uitmaakt van dat contract. Door als criterium van onderscheid de datum in aanmerking te nemen
d'obtention du certificat, le législateur permet que des catégories de waarop het certificaat wordt verkregen, maakt de wetgever het mogelijk
contribuables en tous points comparables soient traitées différemment dat categorieën van belastingplichtigen die op alle vlakken
en raison, le cas échéant, d'événements qui leur sont étrangers, comme vergelijkbaar zijn, verschillend worden behandeld wegens, in
des retards sur le chantier imputables à l'entrepreneur ou à un cas de voorkomend geval, gebeurtenissen die buiten hen liggen, zoals
force majeure, ou à cause de circonstances qui étaient sans incidence vertragingen op de bouwplaats die te wijten zijn aan de aannemer of
sur l'ouverture du droit à une réduction d'impôt en vertu de l'article aan een geval van overmacht, of wegens omstandigheden die zonder weerslag waren op de opening van het recht op een
145/24, § 2, du CIR 1992, comme l'importance des travaux à réaliser. belastingvermindering krachtens artikel 145/24, § 2, van het WIB 1992,
zoals de omvang van de uit te voeren werkzaamheden.
B.8.1. Cette différence de traitement fait peser une charge excessive B.8.1. Dat verschil in behandeling doet een overdreven last wegen op
sur les contribuables exclus de la mesure transitoire bien qu'ils de belastingplichtigen die van de overgangsregeling zijn uitgesloten
aient conclu leur contrat d'entreprise avant la publication de la loi hoewel zij hun aannemingsovereenkomst vóór de bekendmaking van de
attaquée. Alors que le bénéfice intégral de la réduction d'impôt est bestreden wet hebben gesloten. Terwijl het volledige voordeel van de
conservé au profit des personnes qui bénéficient de la mesure belastingvermindering wordt behouden ten voordele van de personen die
transitoire, ces contribuables doivent en effet renoncer totalement à de overgangsmaatregel genieten, moeten die belastingplichtigen immers
la réduction d'impôt à laquelle ils pouvaient prétendre et sur volledig afzien van de belastingvermindering waarop zij aanspraak
laquelle ils ont pu légitimement se fonder lors du calcul du konden maken en waarop zij zich rechtmatig hebben kunnen baseren bij
financement de l'achat qu'ils ont réalisé ou des travaux qu'ils ont de berekening van de financiering van de aankoop die zij hebben
commandés et qui ne peuvent être modifiés qu'au prix d'un surcoût verricht of van de werkzaamheden die zij hebben besteld en die slechts
considérable. kunnen worden gewijzigd met aanzienlijke meerkosten.
Il s'ensuit que les effets de l'article 51 de la loi attaquée sont Daaruit vloeit voort dat de gevolgen van artikel 51 van de bestreden
disproportionnés en ce que la suppression de l'avantage fiscal n'était wet onevenredig zijn, doordat de afschaffing van het fiscaal voordeel
pas prévisible pour ceux auxquels elle s'applique, en sorte qu'ils niet voorzienbaar was voor diegenen op wie zij van toepassing is,
n'ont pas pu agir en conséquence, alors même que cet élément a pu zodat zij hun handelen daar niet op konden afstemmen, terwijl dat
jouer un rôle déterminant dans la conclusion du contrat de vente ou element een bepalende rol heeft kunnen spelen in het sluiten van de
d'entreprise qui les lie désormais. verkoop- of aannemingsovereenkomst die hen voortaan bindt.
B.8.2. De surcroît, s'il est légitime qu'afin de lui accorder la B.8.2. Bovendien, hoewel het rechtmatig is dat teneinde, zij het
réduction d'impôt, fût-ce à titre transitoire, le législateur ait tijdelijk, hem het voordeel van de belastingvermindering toe te
exigé du contribuable qu'il apporte la preuve de ce que les dépenses kennen, de wetgever van de belastingplichtige heeft vereist dat hij
consenties par lui ont effectivement abouti à une diminution de sa het bewijs levert dat de door hem gedane uitgaven daadwerkelijk tot
consommation d'énergie, il est en revanche manifestement déraisonnable een vermindering van zijn energieverbruik hebben geleid, is het
d'exiger que cette preuve soit apportée, en principe, avant la fin de daarentegen klaarblijkelijk onredelijk te vereisen dat dat bewijs in
l'exercice fiscal au cours duquel les travaux ont débuté et, au plus beginsel wordt geleverd vóór het einde van het belastingjaar in de
tard, avant le 1er mars de l'année suivante. loop waarvan de werkzaamheden zijn gestart en uiterlijk vóór 1 maart
van het volgende jaar.
En effet, rien n'indique qu'il eût été impossible ou exagérément Niets wijst immers erop dat het onmogelijk of overdreven moeilijk zou
difficile de prévoir que le contribuable ayant procédé aux dépenses zijn geweest erin te voorzien dat de belastingplichtige die de in
visées à l'article 145/24, § 2, du CIR 1992 en vertu d'un contrat artikel 145/24, § 2, van het WIB 1992 bedoelde uitgaven heeft gedaan
signé avant la publication de la loi attaquée puisse bénéficier de la krachtens een contract dat vóór de bekendmaking van de bestreden wet
réduction d'impôt dès qu'il apporte la preuve de l'obtention du is ondertekend, de belastingvermindering kan genieten zodra hij het
certificat. bewijs levert dat hij het certificaat heeft verkregen.
B.9. L'article 51 attaqué porte ainsi une atteinte excessive aux B.9. Het bestreden artikel 51 doet aldus op buitensporige wijze
attentes légitimes de certains contribuables, sans qu'un motif afbreuk aan de rechtmatige verwachtingen van sommige
impérieux d'intérêt général puisse justifier l'absence d'un régime belastingplichtigen, zonder dat een dwingende reden van algemeen
belang de ontstentenis van een te hunnen voordele ingestelde
transitoire établi à leur profit, et viole partant les articles 10, 11 overgangsregeling kan verantwoorden, en schendt bijgevolg de artikelen
et 172 de la Constitution. 10, 11 en 172 van de Grondwet.
Le premier moyen dans les affaires nos 5437 et 5442 et la deuxième Het eerste middel in de zaken nrs. 5437 en 5442 en het tweede
branche du moyen unique dans l'affaire n° 5444 sont fondés. En onderdeel van het enige middel in de zaak nr. 5444 zijn gegrond.
s'abstenant, lorsqu'il a prévu un régime transitoire pour les
habitations pour lesquelles le certificat de conformité a été délivré Doordat de wetgever heeft verzuimd, toen hij in een overgangsregeling
à une date déterminée, de permettre également l'application de ce régime transitoire pour les habitations pour lesquelles un contrat de vente ou d'entreprise a été conclu avant la publication de la loi attaquée, le législateur a laissé subsister une différence de traitement injustifiée. Par conséquent, les habitations citées en dernier lieu doivent être prises en considération pour l'octroi de la réduction d'impôt abrogée à partir de l'exercice d'imposition 2013. B.10. Les autres griefs soulevés par les parties requérantes ne pouvant aboutir à une annulation plus étendue, il n'y a pas lieu de les examiner. Par ces motifs, la Cour voorzag voor de woningen waarvoor het conformiteitscertificaat op een bepaalde datum was uitgereikt, om die overgangsregeling tevens toe te staan voor de woningen waarvoor vóór de bekendmaking van de bestreden wet een verkoop- of aannemingsovereenkomst is gesloten, heeft hij een onverantwoord verschil in behandeling laten bestaan. Bijgevolg dienen die laatstgenoemde woningen in aanmerking te worden genomen voor de toekenning van de vanaf het aanslagjaar 2013 opgeheven belastingvermindering. B.10. Aangezien de andere door de verzoekende partijen opgeworpen grieven niet kunnen leiden tot een meer uitgebreide vernietiging, dienen zij niet te worden onderzocht. Om die redenen, het Hof
- annule l'article 51 de la loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions diverses en ce qu'il exclut totalement du bénéfice de la mesure transitoire qu'il instaure les contribuables s'étant engagés contractuellement, avant la publication de la loi attaquée, à l'acquisition d'une habitation ou à la réalisation des travaux visés à l'article 145/24, § 2, du Code des impôts sur les revenus 1992; - rejette les recours pour le surplus. Ainsi prononcé en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 8 mai 2013. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président, - vernietigt artikel 51 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen in zoverre het de belastingplichtigen die zich vóór de bekendmaking van de bestreden wet contractueel hebben verbonden tot het verwerven van een woning of tot het uitvoeren van de in artikel 145/24, § 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 bedoelde werkzaamheden, volledig uitsluit van het voordeel van de overgangsmaatregel die het instelt; - verwerpt de beroepen voor het overige. Aldus uitgesproken in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 8 mei 2013. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^