Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 21/2013 du 28 février 2013 Numéro du rôle : 5364 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 228 de la partie décrétale du livre II du Code de l'Environnement La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges L. La(...)"
Extrait de l'arrêt n° 21/2013 du 28 février 2013 Numéro du rôle : 5364 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 228 de la partie décrétale du livre II du Code de l'Environnement La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges L. La(...) Uittreksel uit arrest nr. 21/2013 van 28 februari 2013 Rolnummer : 5364 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 228 van het decreetgevende gedeelte van boek II van het Milieuwetboek Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 21/2013 du 28 février 2013 Uittreksel uit arrest nr. 21/2013 van 28 februari 2013
Numéro du rôle : 5364 Rolnummer : 5364
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 228 de la In zake : de prejudiciële vraag over artikel 228 van het
partie décrétale du livre II du Code de l'Environnement (décret de la decreetgevende gedeelte van boek II van het Milieuwetboek (decreet van
Région wallonne du 27 mai 2004 « relatif au Livre II du Code de het Waalse Gewest van 27 mei 2004 « betreffende Boek II van het
l'Environnement constituant le Code de l'Eau »), posée par le Juge de Milieuwetboek, dat het Waterwetboek inhoudt »), gesteld door de
paix du canton d'Ath-Lessines. Vrederechter van het kanton Aat-Lessen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges L. samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en P.
assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président R. Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder
Henneuse, voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 7 mars 2012 en cause de la société civile de droit Bij vonnis van 7 maart 2012 in zake de burgerlijke vennootschap van
public « S.W.D.E. » contre Eric Verhofstadt, dont l'expédition est publiek recht « S.W.D.E. » tegen Eric Verhofstadt, waarvan de
parvenue au greffe de la Cour le 15 mars 2012, le Juge de paix du expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 15 maart 2012, heeft
canton d'Ath-Lessines a posé la question préjudicielle suivante : de Vrederechter van het kanton Aat-Lessen de volgende prejudiciële
« La Région wallonne dispose-t-elle de la compétence matérielle pour vraag gesteld : « Beschikt het Waalse Gewest over de materiële bevoegdheid om een
heffing te vestigen met betrekking tot het ter beschikking stellen van
lever une redevance relativement à la mise à disposition de l'eau en water op grond van het beginsel dat de vervuiler betaalt, zoals
vertu du principe du pollueur-payeur tel que le prévoit l'article 228 bepaald in artikel 228 van het Milieuwetboek, dat het Waterwetboek
du Code de l'environnement constituant le Code de l'eau, partie inhoudt, decretaal gedeelte, van 27 mei 2004 van het Waals Parlement,
décrétale, du 27 mai 2004 du Parlement wallon publié le 23 septembre bekendgemaakt op 23 september 2004, gelet op de gewestbevoegdheden
2004 eu égard aux compétences régionales prévues par la Constitution, waarin de Grondwet, de wetten tot hervorming der instellingen en de
les lois de réformes institutionnelles et les lois de financement ? ». financieringswetten voorzien ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. L'article D.228 du « Livre II du Code de l'Environnement : Eau », B.1. Artikel D.228 van « Boek II van het Milieuwetboek : Water »,
modifié par l'article 69 du décret-programme du 22 juillet 2010 « gewijzigd bij artikel 69 van het programmadecreet van 22 juli 2010 «
portant des mesures diverses en matière de bonne gouvernance, de
simplification administrative, d'énergie, de logement, de fiscalité, houdende verschillende maatregelen inzake goed bestuur, bestuurlijke
d'emploi, de politique aéroportuaire, d'économie, d'environnement, vereenvoudiging, energie, huisvesting, fiscaliteit, werkgelegenheid,
d'aménagement du territoire, de pouvoirs locaux, d'agriculture et de luchthavenbeleid, economie, leefmilieu, ruimtelijke ordening,
travaux publics », dispose : plaatselijke besturen, landbouw en openbare werken », bepaalt :
« En vertu du principe du pollueur-payeur, il est instauré une « Krachtens het principe van vervuiler-betaler wordt een eenvormige
tarification uniforme de l'eau applicable aux consommations comportant watertarifering ingevoerd die toepasselijk is op het verbruik waarvoor
une redevance annuelle par compteur, qui peut être anticipative, een mogelijkerwijs vooraf betaalbare jaarlijkse heffing per meter
destinée à rétribuer l'avantage procuré par la mise à disposition de betaald wordt die dient voor de betaling van het voordeel gebonden aan
l'eau indépendamment de l'existence ou non de consommation et trois de terbeschikkingstelling van water ongeacht of er al dan niet
verbruik is. De tarifering bestaat uit drie tranches opgedeeld naar
tranches réparties en volumes de consommations annuels, calculés selon gelang van de jaarlijkse verbruiksvolumes berekend volgens
la structure suivante : onderstaande formule :
Redevance : (20 x C.V.D.) + (30 x C.V.A.) Heffing : (20 x C.V.D.) + (30 x C.V.A.)
Consommations : Verbruik :
première tranche de 0 à 30 m3 : 0.5 x C.V.D. eerste tranche van 0 tot 30 m3 : 0.5 x C.V.D.
deuxième tranche de 30 à 5.000 m3 : C.V.D. + C.V.A. tweede tranche van 30 tot 5 000 m3 : C.V.D. + C.V.A.
troisième tranche plus de 5.000 m3 : (0.9 x C.V.D.) + C.V.A. derde tranche boven 5 000 m3 : (0.9 x C.V.D.) + C.V.A.
La contribution au Fonds social de l'eau s'ajoute au présent tarif sur De bijdrage in het Sociaal Waterfonds wordt op het grondgebied van het
le territoire de langue française. Franse taalgebied aan dit tarief toegevoegd.
Le C.V.D. est déterminé par le distributeur sur la base d'une De C.V.D. wordt door de verdeler bepaald op grond van een meerjarige
projection pluriannuelle et prospective élaborée au départ d'une en toekomstgerichte projectie uitgewerkt op basis van een gekende
situation comptable connue et établie dans le respect des règles boekhoudtoestand en vastgesteld met inachtneming van de
d'évaluation fixées au plan comptable uniformisé arrêté par le evaluatieregels bepaald in het geuniformiseerde boekhoudplan dat door
Gouvernement. Le Gouvernement peut déterminer la méthode et la forme de Regering is vastgelegd. De Regering kan de methode en de vorm van
de calcul du C.V.D. berekening van de C.V.D. bepalen.
Le C.V.A. est déterminé, pour l'ensemble du territoire wallon, par la De C.V.A. wordt voor het gezamenlijke Waalse grondgebied door de
S.P.G.E., en application du contrat de gestion qui la lie au S.P.G.E. bepaald krachtens de beheersovereenkomst die ze met de
Gouvernement. Regering gesloten heeft.
Un même distributeur ne pourra appliquer qu'un seul tarif sur le Dezelfde verdeler mag slechts één enkel tarief toepassen op het
territoire d'un sous-bassin hydrographique tel que prévu à l'article grondgebied van een hydrografisch onderbekken zoals bepaald bij
7. artikel 7.
Le tarif appliqué peut s'écarter de la structure tarifaire ci-avant Het toegepaste tarief kan van bovenbedoelde tariefstructuur afwijken
pour les volumes de consommations annuels situés au-delà de 25.000 m3 voor jaarlijkse verbruikvolumes boven 25 000 m3 maar mag geenszins
mais ne peut en aucun cas être inférieur à (0.50 x C.V.D.) + C.V.A. lager zijn dan (0.50 x C.V.D.) + C.V.A.
Le prix de l'eau distribuée fait l'objet d'un rapport d'évaluation De distributiewaterprijs is het voorwerp van een tweejarig
bisannuel. Ce rapport, après avis du comité de contrôle de l'eau, est evaluatierapport. Dat rapport wordt na advies van het comité voor
transmis par le Gouvernement au Conseil régional wallon pour le 31 watercontrole de oneven jaren uiterlijk 31 maart door de Regering aan
mars les années impaires, d'une part, sur la base des données het Waalse Parlement overgemaakt, enerzijds, op grond van de gegevens
transmises par les distributeurs pour le C.V.D. et, d'autre part, sur verstrekt door de verdeler wat de C.D.V. betreft, en, anderzijds, op
la base des données transmises par la Société publique de gestion de grond van de gegevens verstrekt door de ' S.P.G.E. ' wat de C.V.A.
l'eau pour le C.V.A. ». betreft ».
B.2. Il ressort des motifs de la décision de renvoi que la Cour est B.2. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing blijkt dat het Hof
wordt verzocht zich uit te spreken over de verenigbaarheid, met
invitée à statuer sur la conformité à l'article 6, § 1er, II, alinéa 1er, artikel 6, § 1, II, eerste lid, 1°, van de bijzondere wet van 8
1°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles de augustus 1980 tot hervorming der instellingen, van artikel D.228 van «
l'article D.228 du « Livre II du Code de l'Environnement : Eau », en Boek II van het Milieuwetboek : Water », in zoverre die bepaling een «
ce que cette disposition crée une « redevance annuelle par compteur ». jaarlijkse heffing per meter » invoert.
B.3.1. L'article 39 de la Constitution dispose : B.3.1. Artikel 39 van de Grondwet bepaalt :
« La loi attribue aux organes régionaux qu'elle crée et qui sont « De wet draagt aan de gewestelijke organen welke zij opricht en welke
composés de mandataires élus, la compétence de régler les matières samengesteld zijn uit verkozen mandatarissen de bevoegdheid op om de
aangelegenheden te regelen welke zij aanduidt met uitsluiting van die
qu'elle détermine, à l'exception de celles visées aux articles 30 et bedoeld in de artikelen 30 en 127 tot 129 en dit binnen het gebied en
127 à 129, dans le ressort et selon le mode qu'elle établit. Cette loi op de wijze die zij bepaalt. Deze wet moet worden aangenomen met de
doit être adoptée à la majorité prévue à l'article 4, dernier alinéa ». meerderheid bepaald in artikel 4, laatste lid ».
L'article 6, § 1er, II, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes Artikel 6, § 1, II, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot
institutionnelles, remplacé par l'article 2, § 1er, de la loi spéciale hervorming der instellingen, vervangen bij artikel 2, § 1, van de
du 16 juillet 1993 visant à achever la structure fédérale de l'Etat, bijzondere wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale
dispose : staatsstructuur, bepaalt :
« Les matières visées à l'article 107quater [actuellement : 39] de la « De aangelegenheden bedoeld in artikel 107quater [thans : 39] van de
Constitution sont : Grondwet zijn :
[...] [...]
II. En ce qui concerne l'environnement et la politique de l'eau : II. Wat het leefmilieu en het waterbeleid betreft :
1° La protection de l'environnement, notamment celle du sol, du 1° De bescherming van het leefmilieu, onder meer die van de bodem, de
sous-sol, de l'eau et de l'air contre la pollution et les agressions ondergrond, het water en de lucht tegen verontreiniging en aantasting,
ainsi que la lutte contre le bruit; alsmede de strijd tegen de geluidshinder;
2° La politique des déchets; 2° Het afvalstoffenbeleid;
3° La police des établissements dangereux, insalubres et incommodes 3° De politie van de gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke bedrijven
sous réserve des mesures de police interne qui concernent la onder voorbehoud van de maatregelen van interne politie die betrekking
protection du travail; hebben op de arbeidsbescherming;
4° La production et la distribution d'eau, en ce compris la 4° De waterproduktie en watervoorziening, met inbegrip van de
réglementation technique relative à la qualité de l'eau potable, technische reglementering inzake de kwaliteit van het drinkwater, de
l'épuration des eaux usées et l'égouttage. zuivering van het afvalwater en de riolering.
L'autorité fédérale est toutefois compétente pour : De federale overheid is echter bevoegd voor :
1° L'établissement des normes de produits; 1° Het vaststellen van de produktnormen;
2° La protection contre les radiations ionisantes, en ce compris les 2° De bescherming tegen ioniserende stralingen, met inbegrip van het
déchets radioactifs; radioactief afval;
3° Le transit des déchets ». 3° De doorvoer van afvalstoffen ».
La matière régionale visée à l'article 6, § 1er, II, alinéa 1er, 4°, De gewestelijke aangelegenheid bedoeld in artikel 6, § 1, II, eerste
de la loi spéciale du 8 août 1980 comprend « la réglementation de la lid, 4°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 omvat « de
vente de l'eau [...] captée » (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, n° 434/1, reglementering van de verkoop van het [...] gecapteerde water » (Parl.
p. 20). St., Senaat, 1979-1980, nr. 434/1, p. 20).
B.3.2. L'article 170 (anciennement : 110), § 2, de la Constitution dispose : B.3.2. Artikel 170 (vroeger : 110), § 2, van de Grondwet bepaalt :
« Aucun impôt au profit de la communauté ou de la région ne peut être « Geen belasting ten behoeve van de gemeenschap of het gewest kan
établi que par un décret ou une règle visée à l'article 134. worden ingevoerd dan door een decreet of een in artikel 134 bedoelde
La loi détermine, relativement aux impositions visées à l'alinéa 1er, regel. De wet bepaalt ten aanzien van de in het eerste lid bedoelde
les exceptions dont la nécessité est démontrée ». belastingen, de uitzonderingen waarvan de noodzakelijkheid blijkt ».
L'article 2, § 2, de la loi du 23 janvier 1989 « relative à la Artikel 2, § 2, van de wet van 23 januari 1989 « betreffende de in
compétence fiscale visée à l'article 110, §§ 1er et 2, de la artikel 110, §§ 1 en 2, van de Grondwet bedoelde belastingsbevoegdheid
Constitution », inséré par l'article 356 de la loi ordinaire du 16 », ingevoegd bij artikel 356 van de gewone wet van 16 juli 1993 tot
juillet 1993 visant à achever la structure fédérale de l'Etat, dispose vervollediging van de federale staatsstructuur, bepaalt :
: « L'Etat et les communautés ne sont pas autorisés à lever des impôts « De Staat en de gemeenschappen zijn niet gemachtigd om belastingen te
en matière d'eau ni de déchets, à percevoir des centimes additionnels heffen op de in artikel 6, § 1, II, eerste lid, van de bijzondere wet
van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen bedoelde materies
aux impôts et perceptions sur ces matières, à accorder des remises sur water en afval, noch opcentiemen te heffen op belastingen en heffingen
ceux-ci ». op deze materies, noch kortingen hierop toe te staan ».
B.3.3. L'article 173 de la Constitution dispose : B.3.3. Artikel 173 van de Grondwet bepaalt :
« Hors les provinces, les polders et wateringues et les cas « Behalve voor de provincies, de polders en wateringen en de gevallen
formellement exceptés par la loi, le décret et les règles visées à uitdrukkelijk uitgezonderd door de wet, het decreet en de regelen
l'article 134, aucune rétribution ne peut être exigée des citoyens bedoeld in artikel 134, kan van de burgers geen retributie worden
qu'à titre d'impôt au profit de l'Etat, de la communauté, de la gevorderd dan alleen als belasting ten behoeve van de Staat, de
région, de l'agglomération, de la fédération de communes ou de la gemeenschap, het gewest, de agglomeratie, de federatie van gemeenten
commune ». Une rétribution est la rémunération d'un service accompli par l'autorité au bénéfice du redevable considéré isolément. Elle n'a qu'un caractère indemnitaire, de sorte qu'un rapport raisonnable doit exister entre le coût ou la valeur du service fourni et le montant dû par le redevable. B.4.1. La disposition en cause trouve sa source dans l'article 16 du décret du 12 février 2004 relatif à la tarification et aux conditions générales de la distribution publique de l'eau en Wallonie. of de gemeente ». Een retributie is de vergoeding van een dienst die de overheid presteert ten voordele van de heffingsplichtige individueel beschouwd. Zij heeft een louter vergoedend karakter, zodat er een redelijke verhouding moet bestaan tussen de kostprijs of de waarde van de verstrekte dienst en het bedrag dat de heffingsplichtige verschuldigd is. B.4.1. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in artikel 16 van het decreet van 12 februari 2004 betreffende de tarifering en de algemene voorwaarden van de openbare waterdistributie in het Waalse Gewest.
Née du constat de la présence en Région wallonne de « septante-trois Ontstaan uit de vaststelling dat er in het Waalse Gewest «
distributeurs publics d'eau par canalisation », de « grandes drieënzeventig openbare verdelers van water via leidingen » zijn, dat
divergences dans la tarification de l'eau » et de l'application de « er « grote verschillen in de tarifering van het water » bestaan en dat
cinquante [à] quatre-vingt tarifs différents [...] dont plusieurs « vijftig tot tachtig verschillende tarieven [...], met meerdere
variations possibles chez certains distributeurs », la disposition en mogelijke variaties bij sommige verdelers » worden toegepast, heeft de
cause a pour but de « rendre homogène la structure tarifaire de l'eau in het geding zijnde bepaling tot doel « de tariefstructuur van het
», dans le cadre de l'adoption de « règles impératives relatives au water homogeen te maken », in het kader van de aanneming van «
dwingende regels in verband met de openbare dienst inzake
service public de distribution d'eau » (Doc. parl., Parlement wallon, watervoorziening » (Parl. St., Waals Parlement, 2003-2004, nr. 645/1,
2003-2004, n° 645/1, pp. 2, 3, 5 et 27; ibid., n° 645/7, pp. 4 et 7). pp. 2, 3, 5 en 27; ibid., nr. 645/7, pp. 4 en 7).
B.4.2. La redevance prévue par la disposition en cause est « destinée B.4.2. De heffing waarin de in het geding zijnde bepaling voorziet, «
à rétribuer l'avantage procuré par la mise à disposition de l'eau ». dient voor de betaling van het voordeel gebonden aan de terbeschikkingstelling van water ».
B.4.3. Si cette redevance est considérée comme un impôt au sens de B.4.3. Indien die heffing wordt beschouwd als een belasting in de zin
l'article 170 de la Constitution et de l'article 2 de la loi du 23 van artikel 170 van de Grondwet en van artikel 2 van de wet van 23
janvier 1989, le législateur régional wallon est compétent sur la base januari 1989, dan is de Waalse decreetgever bevoegd op grond van
de l'article 170, § 2, de la Constitution. artikel 170, § 2, van de Grondwet.
Si cette redevance est considérée comme une rétribution au sens de Indien die heffing wordt beschouwd als een retributie in de zin van
l'article 173 de la Constitution, le législateur régional wallon est artikel 173 van de Grondwet, dan is de Waalse decreetgever bevoegd op
compétent sur la base de cette disposition, lue en combinaison avec grond van die bepaling, in samenhang gelezen met artikel 6, § 1, II,
l'article 6, § 1er, II, alinéa 1er, 4°, de la loi spéciale du 8 août eerste lid, 4°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 (in zoverre
1980 (en ce qu'il concerne la « distribution d'eau »), et non avec het betrekking heeft op de « watervoorziening ») en niet met artikel
l'article 6, § 1er, II, alinéa 1er, 1°, de la même loi (en ce qu'il 6, § 1, II, eerste lid, 1°, van dezelfde wet (in zoverre het
concerne la « protection de l'environnement »). betrekking heeft op de « bescherming van het leefmilieu »).
B.5. Il résulte de ce qui précède que la disposition en cause est B.5. Uit hetgeen voorafgaat, vloeit voort dat de in het geding zijnde
bepaling in overeenstemming is met artikel 170, § 2, van de Grondwet
conforme à l'article 170, § 2, de la Constitution et à l'article 173 en met artikel 173 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel
de la Constitution, lu en combinaison avec l'article 6, § 1er, II, alinéa 1er, 4°, de la loi spéciale du 8 août 1980. 6, § 1, II, eerste lid, 4°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.6. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
En ce qu'il crée une « redevance annuelle par compteur », l'article In zoverre het een « jaarlijkse heffing per meter » invoert, schendt
D.228 du « Livre II du Code de l'Environnement : Eau » ne viole ni artikel D.228 van « Boek II van het Milieuwetboek : Water » noch
l'article 170, § 2, de la Constitution, ni l'article 173 de la artikel 170, § 2, van de Grondwet, noch artikel 173 van de Grondwet,
Constitution, lu en combinaison avec l'article 6, § 1er, II, alinéa 1er, in samenhang gelezen met artikel 6, § 1, II, eerste lid, 4°, van de
4°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 28 février 2013. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 28 februari 2013.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse R. Henneuse
^