Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 139/2012 du 14 novembre 2012 Numéro du rôle : 5260 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2.6.2, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du territoire , p(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 139/2012 du 14 novembre 2012 Numéro du rôle : 5260 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2.6.2, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du territoire , p(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 139/2012 van 14 november 2012 Rolnummer 5260 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 2.6.2, § 2, derde lid, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening , gesteld door de R(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 139/2012 du 14 novembre 2012 Uittreksel uit arrest nr. 139/2012 van 14 november 2012
Numéro du rôle : 5260 Rolnummer 5260
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2.6.2, § In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 2.6.2, § 2, derde
2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du territoire
(coordination du 15 mai 2009), posées par le Tribunal de première lid, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (coördinatie van 15 mei
instance de Bruxelles. 2009), gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 18 novembre 2011 en cause de Micheline Dooms et autres Bij vonnis van 18 november 2011 in zake Micheline Dooms en anderen
contre la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de tegen het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof
la Cour le 30 novembre 2011, le Tribunal de première instance de is ingekomen op 30 november 2011, heeft de Rechtbank van eerste aanleg
Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld :
« 1. L'article 2.6.2, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement « 1. Schendt artikel 2.6.2, § 2, derde lid, van de Vlaamse Codex
du territoire viole-t-il les règles qui sont établies par la
Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer la compétence Ruimtelijke Ordening de regels die door of krachtens de Grondwet zijn
respective de l'Etat et des régions en matière de droit judiciaire, en vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de
ce qu'il sanctionne de la déchéance du droit à la réparation des Staat en de Gewesten inzake het gerechtelijk recht, doordat het de
dommages résultant de la planification spatiale le demandeur qui n'a eiser die niet binnen de zes maanden na de inleiding van de zaak de
pas déposé au greffe, dans les six mois de l'introduction de gevraagde staat ter griffie neerlegt, sanctioneert met het verval van
l'affaire, l'état demandé ? het recht op planschadevergoeding ?
2. L'article 2.6.2, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du 2. Schendt artikel 2.6.2, § 2, derde lid, van de Vlaamse Codex
territoire viole-t-il l'article 13 de la Constitution, combiné avec Ruimtelijke Ordening, artikel 13 van de Grondwet, gelezen in samenhang
l'article 6 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et met artikel 6 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de
des libertés fondamentales, en ce qu'il sanctionne de la déchéance du mens en de fundamentele vrijheden, doordat het de eiser die niet
droit à la réparation des dommages résultant de la planification binnen de zes maanden na de inleiding van de zaak de gevraagde staat
spatiale le demandeur qui n'a pas déposé au greffe, dans les six mois ter griffie neerlegt, sanctioneert met het verval van het recht op
de l'introduction de l'affaire, l'état demandé ? ». planschadevergoeding ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Wat de in het geding zijnde bepaling betreft
B.1.1. La section I du chapitre VI du titre II du Code flamand de B.1.1. Afdeling I van hoofdstuk VI van titel II van de Vlaamse Codex
l'aménagement du territoire règle l'indemnisation qui est accordée Ruimtelijke Ordening regelt de planschadevergoeding die wordt
pour les dommages résultant de la planification spatiale lorsque, sur toegekend wanneer een perceel op basis van een in werking getreden
la base d'un plan d'exécution spatial entré en vigueur, une parcelle ruimtelijk uitvoeringsplan niet meer in aanmerking komt voor een
n'entre plus en ligne de compte pour un permis de bâtir ou de lotir, vergunning om te bouwen of om te verkavelen, terwijl het de dag
alors qu'elle entrait en ligne de compte pour un tel permis la veille voorafgaand aan de inwerkingtreding van dat definitieve plan wel in
de l'entrée en vigueur de ce plan définitif. L'article 2.6.2 de ce aanmerking kwam voor een dergelijke vergunning. Artikel 2.6.2 van die
Code dispose : Codex bepaalt dienaangaande :
« § 1er. La moins-value entrant en ligne de compte pour une « § 1. De waardevermindering die voor de planschadevergoeding in
indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale doit aanmerking komt, dient te worden geraamd als het verschil tussen de
être estimée comme étant la différence entre la valeur du bien au waarde van dat goed op het ogenblik van de verwerving, geactualiseerd
moment de l'acquisition, actualisée jusqu'au jour de la naissance du tot op de dag van het ontstaan van het recht op schadevergoeding,
droit à l'indemnisation, majorée des charges et frais, avant l'entrée verhoogd met de lasten en kosten, vóór de inwerkingtreding van het
en vigueur du plan d'exécution spatial et la valeur de ce bien au ruimtelijk uitvoeringsplan en de waarde van dat goed op het ogenblik
moment de la naissance du droit à l'indemnisation après l'entrée en van het ontstaan van het recht op schadevergoeding na de
vigueur de ce plan d'exécution spatial. inwerkingtreding van dat ruimtelijk uitvoeringsplan.
Est pris en compte comme la valeur du bien au moment de l'acquisition, Als waarde van het goed op het ogenblik van verwerving wordt in
le montant qui a servi de base au prélèvement des droits aanmerking genomen, het bedrag dat als grondslag heeft gediend voor de
d'enregistrement ou de succession sur la pleine propriété du bien, ou, heffing van de registratie- of successierechten over de volle eigendom
à défaut de tel prélèvement, la valeur vénale du bien en pleine van het goed, of, bij ontstentenis van zulke heffing, de verkoopwaarde
propriété le jour de l'acquisition. van het goed in volle eigendom op de dag van de verwerving.
Est pris en compte comme valeur du bien au moment de la naissance du Als waarde van het goed op het ogenblik van het ontstaan van het recht
droit à l'indemnisation : 1° en cas de transfert ou d'apport du bien, le montant qui a servi de base au prélèvement des droits d'enregistrement sur la pleine propriété du bien ou, faute de tel prélèvement, la valeur vénale du bien en pleine propriété le jour de la cession de l'apport, et au moins la valeur convenue; 2° en cas de refus d'un permis de construire ou d'un permis de lotir, ou en cas d'autorisation urbanistique négative, la valeur vénale à ce moment-là. La valeur du bien au moment de l'acquisition est actualisée en la multipliant par l'indice des prix à la consommation du mois calendrier précédant celui pendant lequel l'indemnisation a été fixée et en divisant le nombre ainsi obtenu par l'indice moyen des prix à la consommation de l'année de l'acquisition par l'ayant droit de l'indemnité, le cas échéant, converti sur la même base que l'indice cité en premier lieu. La valeur ainsi obtenue est majorée des frais d'acquisition et des dépenses que l'ayant droit de l'indemnité a supportés en vue de la réalisation de l'affectation du bien au jour précédant l'entrée en vigueur du plan tel que visé au premier alinéa. Seule la moins-value découlant du plan, visée à l'article 2.6.1, § 2, op schadevergoeding wordt in aanmerking genomen : 1° in geval van overdracht of inbreng van het goed, het bedrag dat als grondslag heeft gediend voor de heffing van de registratierechten over de volle eigendom van het goed, of, indien zulke heffing ontbreekt, de verkoopwaarde van het goed in volle eigendom op de dag van de overdracht of de inbreng met als minimum de overeengekomen waarde; 2° in geval van weigering van een vergunning om te bouwen of een verkavelingsvergunning, of in geval van een negatief stedenbouwkundig attest, de verkoopwaarde op dat ogenblik. De waarde van het goed op het ogenblik van de verwerving wordt geactualiseerd door ze te vermenigvuldigen met het indexcijfer van de consumptieprijzen van de kalendermaand voorafgaand aan die waarin de schadevergoeding is vastgesteld en het zo bekomen getal te delen door het gemiddelde indexcijfer van de consumptieprijzen van het jaar van verwerving door de vergoedingsgerechtigde, in voorkomend geval, omgerekend op dezelfde basis als eerstgenoemd indexcijfer. De aldus
peut entrer en ligne de compte pour une indemnisation des dommages bekomen waarde wordt verhoogd met de kosten van verwerving en met de
résultant de la planification spatiale. uitgaven die door de vergoedingsgerechtigde zijn gedragen met het oog
Le droit à l'indemnisation des dommages résultant de la planification op de realisatie van de bestemming van het goed op de dag voorafgaand
spatiale naît soit lors de la cession du bien à titre onéreux, soit aan de inwerkingtreding van het plan, vermeld in het eerste lid.
lors de l'apport du bien dans une société, soit lors du refus d'un Enkel de waardevermindering voortvloeiend uit het plan, vermeld in
permis de construire ou d'un permis de lotir, soit lors de la artikel 2.6.1, § 2, kan in aanmerking komen voor planschadevergoeding.
délivrance d'une autorisation urbanistique négative. Het recht op planschadevergoeding ontstaat ofwel bij een overdracht
A l'issue d'un délai de cinq ans, à compter de la date d'entrée en onder bezwarende titel van het goed, ofwel bij inbreng van het goed in
vigueur du plan, le droit à l'indemnisation des dommages résultant de een vennootschap, ofwel bij de weigering van een vergunning om te
la planification spatiale ne peut plus se former. Ce délai de cinq ans est suspendu pendant cinq ans, dans le cas mentionné dans l'article 2.6.1, § 4, 1°, sauf si la décision d'expropriation expire ou est révoquée antérieurement. Le droit de réquisition s'éteint définitivement un an après le jour où le droit à l'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale est né. § 2. L'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale s'élève à quatre-vingts pour cent de moins-value. L'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale est réduite ou refusée lorsqu'il est établi que le requérant possède d'autres biens immeubles dans la Région ou qu'il détient des actions d'une société ayant pour objet principal la gestion de biens immeubles, qui tirent profit de l'entrée en vigueur d'un plan d'exécution spatial ou de travaux exécutés aux frais d'administrations publiques, à l'exception des biens immeubles pour lesquels une taxe sur les bénéfices résultant de la planification spatiale est payée conformément aux articles 2.6.4 jusque 2.6.18 inclus. Sous peine de déchéance définitive du droit à l'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale, tous les requérants doivent, dans les six mois suivant l'introduction du dossier et au plus tard avant le premier jugement sur le fond du dossier, déposer par lettre recommandée adressée au greffe du tribunal compétent, un état précisant si, la veille de l'entrée en vigueur du plan d'exécution spatial, ils étaient ou non en possession d'autres terrains bâtis ou non dans la Région ou s'ils détenaient des actions d'une société ayant pour objet principal la gestion de biens immeubles. Si tel est le cas, ils doivent aussi fournir une indication précise des données cadastrales de ces terrains et du nombre d'actions. Simultanément avec le dépôt au greffe, cet état est communiqué selon les mêmes modalités à la partie défenderesse et à son conseiller. L'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale n'est pas réduite pour les parcelles pour lesquelles le requérant a payé une taxe sur les bénéfices résultant de la planification spatiale. § 3. Il peut être satisfait à l'obligation d'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale, au plus tard dans les deux ans suivant un jugement ou un arrêt passé en force de chose jugée, et quel que soit le propriétaire, par l'établissement définitif d'un plan d'exécution spatial portant modification du plan existant, dans le but de doter le bien de la même destination qu'il avait la veille de l'entrée en vigueur du plan existant. Lorsque la décision portant établissement définitif du plan d'exécution spatial confère partiellement au bien en question la destination qu'il avait la veille de l'entrée en vigueur du plan d'exécution spatial existant, le paiement de l'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale sera calculé au prorata. § 4. Lorsque, en vertu d'un plan d'exécution spatial définitivement établi, une interdiction de construire peut être opposée à celui qui a acheté une parcelle dans un lotissement, la région, la province ou la commune peut se soustraire à l'obligation d'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale en rachetant, d'un commun accord, la parcelle à l'intéressé, à condition que le prix payé, majoré des charges et frais et actualisé sur la base de l'indice des prix à la consommation, lui soit remboursé. Lorsque la parcelle en question est le seul bien immeuble dont l'intéressé est propriétaire, il peut réclamer le rachat par la région, la province ou la commune, en faisant connaître sa volonté par lettre recommandée, à envoyer dans les douze mois suivant la publication du plan d'exécution spatial susmentionné. Dans ce cas, la parcelle doit être rachetée et payée dans les douze mois suivant la notification. Le Gouvernement flamand détermine les modalités du rachat ». bouwen of een verkavelingsvergunning, ofwel bij het afleveren van een negatief stedenbouwkundig attest. Na verloop van een termijn van vijf jaar, te rekenen vanaf de datum van de inwerkingtreding van het plan, kan het recht op planschadevergoeding niet meer ontstaan. Deze vijfjarentermijn wordt opgeschort gedurende vijf jaar, in het geval, vermeld in artikel 2.6.1, § 4, 1°, tenzij de onteigeningsbeslissing eerder zou vervallen of eerder zou worden herroepen. Het vorderingsrecht vervalt definitief een jaar na de dag waarop het recht op planschadevergoeding is ontstaan. § 2. De planschadevergoeding bedraagt tachtig percent van de waardevermindering. De planschadevergoeding wordt verminderd of geweigerd voorzover vaststaat dat de eiser in het Gewest andere onroerende goederen bezit of aandelen in een vennootschap die als hoofddoel het beheer van onroerende goederen heeft, die voordeel halen uit de inwerkingtreding van een ruimtelijk uitvoeringsplan of uit werken uitgevoerd op kosten van openbare besturen, behoudens de onroerende goederen waarvoor een planbatenheffing betaald wordt overeenkomstig artikel 2.6.4 tot en met 2.6.18. Op straffe van definitief verval van het recht op planschadevergoeding moeten alle eisende partijen binnen zes maanden na de inleiding van de zaak en uiterlijk vóór de eerste rechterlijke uitspraak over de grond van de zaak per aangetekende brief gericht aan de griffie van de bevoegde rechtbank een staat neerleggen met de vermelding op de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van het ruimtelijk uitvoeringsplan of zij al dan niet in het bezit zijn van andere, bebouwde of onbebouwde, gronden in het Gewest of aandelen in een vennootschap die als hoofddoel het beheer van onroerende goederen heeft. Als dat het geval is, moeten zij ook de precieze aanduiding geven van de kadastrale gegevens van die gronden en het aantal aandelen. Terzelfder tijd als de neerlegging ter griffie, wordt die staat op dezelfde wijze medegedeeld aan de verwerende partij en haar raadsman. De planschadevergoeding wordt niet verminderd voor de percelen waarvoor de eiser een planbatenheffing betaald heeft. § 3. Aan de verplichting tot planschadevergoeding kan, ten laatste binnen twee jaar na een in kracht van gewijsde gegaan vonnis of arrest, en ongeacht de eigenaar, voldaan worden door een definitieve vaststelling van een ruimtelijk uitvoeringsplan tot wijziging van het bestaande plan, met het doel aan het goed opnieuw de bestemming te geven die het had de dag vóór de inwerkingtreding van het bestaande plan. Indien het besluit houdende definitieve vaststelling van het ruimtelijk uitvoeringsplan voor een deel aan het goed de bestemming geeft die het had de dag vóór de inwerkingtreding van het bestaande ruimtelijk uitvoeringsplan, dan wordt de betaling van de planschadevergoeding pro rata berekend. § 4. Wanneer krachtens een definitief vastgesteld ruimtelijk uitvoeringsplan een bouwverbod kan worden tegengeworpen aan degene die een perceel in een verkaveling heeft aangekocht, kan het gewest, de provincie of de gemeente zich aan de verplichting tot planschadevergoeding onttrekken door dat perceel, in onderling akkoord, van de betrokkene terug te kopen, op voorwaarde dat hem de betaalde koopprijs, verhoogd met de lasten en kosten, en geactualiseerd aan de hand van het indexcijfer van de consumptieprijzen, wordt terugbetaald. Indien dat perceel het enige onroerende goed is waarvan de betrokkene eigenaar is, kan hij de terugkoop door het gewest, de provincie of de gemeente eisen door zijn wil te doen kennen bij aangetekende brief, te zenden binnen twaalf maanden na de bekendmaking van het bovenvermeld ruimtelijk uitvoeringsplan. In dat geval moet het perceel worden teruggekocht en betaald binnen twaalf maanden na de kennisgeving. De Vlaamse Regering bepaalt de nadere regelen inzake de terugkoop ».
B.1.2. L'article 2.6.2 du Code flamand de l'aménagement du territoire B.1.2. Artikel 2.6.2 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening stemt
correspond à l'article 85 du décret du 18 mai 1999 portant overeen met artikel 85 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de
organisation de l'aménagement du territoire. Au cours des travaux organisatie van de ruimtelijke ordening. In de parlementaire
préparatoires de ce décret, il a été observé, concernant le paragraphe 2 de cette disposition : voorbereiding van dat decreet wordt omtrent paragraaf 2 van die bepaling het volgende opgemerkt :
« L'alinéa 1er du paragraphe 2 confirme la déduction, qui existait « Het eerste lid van paragraaf 2 bevestigt de in de vroegere regeling
dans l'ancien système, de vingt pour cent de la moins-value, qui reste bestaande aftrek van twintig procent van de waardevermindering, welke
en tout état de cause à charge de la personne qui subit le dommage. in elk geval ten laste blijft van de schadelijder.
L'alinéa 2 du paragraphe 2 fixe la réduction ou prévoit le refus Het tweede lid van paragraaf 2 bepaalt de vermindering of de weigering
d'indemnisation si et pour autant qu'il soit établi que le demandeur van de vergoeding indien en voor zover vaststaat dat de eiser in het
possède dans la Région d'autres biens qui profitent de l'entrée en Gewest andere goederen bezit, die voordeel halen uit de
vigueur d'un plan d'exécution spatial ou de travaux exécutés aux frais inwerkingtreding van een ruimtelijk uitvoeringsplan of uit werken
d'administrations publiques. Sont toutefois visés ici non seulement uitgevoerd op kosten van openbare besturen. Het gaat hier echter niet
les biens immeubles mais également les actions dans les sociétés dites de patrimoine. Cette disposition a été ajoutée parce que les familles qui ont un patrimoine important créent souvent une société de patrimoine. Or, ce sont ces personnes qui possèdent un patrimoine immobilier important qui retirent des bénéfices et subissent des dommages du fait des plans d'aménagement spatiaux. [...] A cet égard, l'alinéa 3 de ce paragraphe impose aux parties demanderesses de collaborer au recensement de ces terrains, en les obligeant, sous peine de déchéance du droit à l'indemnité, à déposer un état, par lettre recommandée au greffe du tribunal compétent, déclarant qu'elles sont en possession ou non d'autres terrains bâtis ou non-bâtis dans la Région, la veille de l'entrée en vigueur du plan d'exécution spatial, ou d'actions dans une société de patrimoine et, dans l'affirmative, à indiquer avec précision les données cadastrales alleen om onroerende goederen maar eveneens over aandelen in de zogenaamde patrimoniumvennootschappen. Deze bepaling is toegevoegd omdat families met een groot patrimonium veelal een patrimoniumvennootschap oprichten. Het zijn echter die personen die een groot onroerend patrimonium bezitten die voordelen en nadelen uit ruimtelijke uitvoeringsplannen halen. [...] Dienaangaande verplicht het derde lid van deze paragraaf de eisende partijen hun medewerking te verlenen aan het opzoeken van dergelijke gronden door hen op straffe van verval van het recht op schadevergoeding te verplichten een staat neer te leggen, per aangetekend schrijven aan de griffie van de bevoegde rechtbank, met de vermelding al dan niet in het bezit te zijn van andere, bebouwde of onbebouwde gronden in het Gewest op de dag voorafgaand aan de inwerkingtreding van het ruimtelijk uitvoeringsplan of aandelen in een patrimoniumvennootschap, en in bevestigend geval de precieze aanduiding van de kadastrale gegevens van deze gronden of het aantal
de ces terrains ou le nombre d'actions. Même si elles ne possèdent pas aandelen. Ook indien de eisende partij(en) geen andere bebouwde of
d'autres terrains bâtis ou non-bâtis, la ou les parties demanderesses onbebouwde gronden in eigendom heeft/hebben, moet(en) zij hiervan een
doivent déposer un état sous la forme déterminée à l'alinéa 3 de ce staat neerleggen in de vorm bepaald in het derde lid van deze
paragraphe » (Doc. parl., Parlement flamand, 1998-1999, n° 1332/1, p. paragraaf » (Parl. St. Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1332/1, p.
47). 47).
Quant au fond Ten gronde
B.2. Il est demandé à la Cour si la disposition en cause est, d'une B.2. Het Hof wordt gevraagd of de in het geding zijnde bepaling,
part, conforme aux règles répartitrices de compétence et, d'autre enerzijds, in overeenstemming is met de bevoegdheidverdelende regels
part, compatible avec l'article 13 de la Constitution, combiné avec en, anderzijds, bestaanbaar is met artikel 13 van de Grondwet, in
l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme. samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
En ce qui concerne la première question préjudicielle rechten van de mens. Wat de eerste prejudiciële vraag betreft
B.3. La première question préjudicielle porte sur la conformité de la B.3. De eerste prejudiciële vraag betreft de verenigbaarheid van de in
disposition en cause aux règles qui sont établies par la Constitution het geding zijnde bepaling met de regels die door of krachtens de
ou en vertu de celle-ci pour déterminer la compétence respective de Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden
l'Etat, des communautés et des régions « en matière de droit bevoegdheid van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten « inzake
judiciaire », en ce que cette disposition prescrit le dépôt d'un état het gerechtelijk recht », doordat die bepaling het neerleggen van een
patrimonial sous peine de déchéance définitive du droit à la staat voorschrijft op straffe van definitief verval van het recht op
réparation des dommages résultant de la planification spatiale. planschadevergoeding.
B.4.1. En vertu de l'article 6, § 1er, I, 1°, de la loi spéciale du 8 B.4.1. Krachtens artikel 6, § 1, I, 1°, van de bijzondere wet van 8
août 1980 de réformes institutionnelles, les régions sont compétentes augustus 1980 tot hervorming der instellingen zijn de gewesten bevoegd
en matière d'urbanisme et d'aménagement du territoire. inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening.
B.4.2. Le Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils B.4.2. Voor zover zij er niet anders over hebben beschikt, hebben de
n'en disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux Grondwetgever en de bijzondere wetgever aan de gemeenschappen en de
régions toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières gewesten de volledige bevoegdheid toegekend tot het uitvaardigen van
qui leur ont été transférées. Sauf dispositions contraires, le regels die eigen zijn aan de hun toegewezen aangelegenheden. Behoudens
législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions andersluidende bepalingen heeft de bijzondere wetgever het gehele
l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées. beleid inzake de door hem toegewezen aangelegenheden aan de
B.4.3. Leur compétence en matière d'aménagement du territoire ne gemeenschappen en gewesten overgedragen.
permet pas aux régions d'édicter des règles relatives à la compétence B.4.3. De bevoegdheid inzake ruimtelijke ordening staat de gewesten
des juridictions ordinaires et à la procédure applicable devant niet toe regels uit te vaardigen met betrekking tot de bevoegdheid en
celles-ci. En vertu de ces articles 145 et 146 de la Constitution, de procedure voor de gewone rechtscolleges. Krachtens de artikelen 145
c'est au législateur fédéral seul qu'il appartient de définir les en 146 van de Grondwet behoort de omschrijving van de bevoegdheden van
compétences de ces juridictions. Le pouvoir de fixer les règles de die rechtscolleges tot de uitsluitende bevoegdheid van de federale
wetgever. Het vaststellen van procedureregels voor die rechtscolleges
procédure devant ces juridictions appartient à ce dernier en vertu de komt aan de federale wetgever toe op grond van zijn residuaire
sa compétence résiduelle. bevoegdheid.
B.5. L'article 2.6.2 du Code flamand de l'aménagement du territoire, B.5. Artikel 2.6.2 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, waarvan
dont la disposition en cause fait partie, règle en substance le mode de in het geding zijnde bepaling deel uitmaakt, regelt in hoofdzaak de
de calcul de l'indemnité pour les dommages résultant de la wijze waarop de planschadevergoeding wordt berekend. Dienaangaande
planification spatiale. A cet égard, l'article 2.6.2, § 2, alinéa 2, bepaalt artikel 2.6.2, § 2, tweede lid, dat « de planschadevergoeding
dispose que « l'indemnisation des dommages résultant de la wordt verminderd of geweigerd voorzover vaststaat dat de eiser in het
planification spatiale est réduite ou refusée lorsqu'il est établi que
le requérant possède d'autres biens immeubles dans la Région ou qu'il Gewest andere onroerende goederen bezit of aandelen in een
détient des actions d'une société ayant pour objet principal la vennootschap die als hoofddoel het beheer van onroerende goederen
gestion de biens immeubles, qui tirent profit de l'entrée en vigueur heeft, die voordeel halen uit de inwerkingtreding van een ruimtelijk
d'un plan d'exécution spatial ou de travaux exécutés aux frais uitvoeringsplan of uit werken uitgevoerd op kosten van openbare
d'administrations publiques, à l'exception des biens immeubles pour
lesquels une taxe sur les bénéfices résultant de la planification besturen, behoudens de onroerende goederen waarvoor een
spatiale est payée conformément aux articles 2.6.4 jusque 2.6.18 [du planbatenheffing betaald wordt overeenkomstig artikel 2.6.4 tot en met
même Code] inclus ». L'obligation de déposer un état patrimonial 2.6.18 [van die Codex] ». De verplichting om een staat neer te leggen
permet dès lors de juger du bien-fondé de l'action en paiement d'une maakt het bijgevolg mogelijk de gegrondheid van de vordering tot
indemnité pour des dommages résultant de la planification spatiale et betaling van een planschadevergoeding te beoordelen en de hoogte van
de calculer correctement la moins-value qui est due. de verschuldigde waardevermindering correct te berekenen.
B.6.1. Aux termes de la disposition en cause, toute partie B.6.1. Luidens de in het geding zijnde bepaling, moet elke eisende
demanderesse doit « sous peine de déchéance définitive du droit à partij « op straffe van definitief verval van het recht op
l'indemnisation des dommages résultant de la planification spatiale », planschadevergoeding » binnen zes maanden na de inleiding van de zaak
dans les six mois de l'introduction de l'affaire et en tout cas avant en uiterlijk vóór de eerste rechterlijke uitspraak over de grond van
le premier jugement sur le fond du dossier, déposer par lettre de zaak per aangetekende brief gericht aan de griffie van de bevoegde
recommandée adressée au greffe du tribunal compétent un état rechtbank een staat neerleggen met de vermelding of zij op de dag
patrimonial précisant si, la veille de l'entrée en vigueur du plan voorafgaand aan de inwerkingtreding van het ruimtelijk uitvoeringsplan
d'exécution spatial, elle était ou non en possession d'autres terrains al dan niet in het bezit is van andere, bebouwde of onbebouwde gronden
bâtis ou non dans la Région ou si elle détenait des actions d'une in het Gewest of aandelen in een vennootschap die als hoofddoel het
société ayant pour objet principal la gestion d'immeubles. beheer van onroerende goederen heeft.
B.6.2. Le manquement à l'obligation de déposer cet état patrimonial B.6.2. De niet-naleving van de verplichting om die staat neer te
est prescrit à peine de déchéance définitive du droit à la réparation leggen, wordt voorgeschreven op straffe van definitief verval van het
des dommages résultant de la planification spatiale. La disposition en recht op planschadevergoeding. De in het geding zijnde bepaling heeft
cause n'a dès lors pas pour conséquence d'éteindre l'action d'une bijgevolg niet tot gevolg dat de door één van de eisende partijen
partie demanderesse, mais implique que le droit à une indemnité ingestelde vordering vervalt, maar dat het recht op
disparaît. Ainsi, cette disposition a un effet analogue à celui de planschadevergoeding ophoudt te bestaan. Aldus heeft die bepaling een
l'article 2.6.2, § 1er, dernier alinéa, du Code flamand de gevolg dat analoog is aan dat van artikel 2.6.2, § 1, laatste lid, van
l'aménagement du territoire, qui dispose que le droit à la réparation de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, dat bepaalt dat het recht op
des dommages résultant de la planification spatiale ne peut plus se planschadevergoeding niet meer ontstaat na verloop van een termijn van
former à l'issue d'un délai de cinq ans à compter de la date d'entrée vijf jaar, te rekenen vanaf de datum van de inwerkingtreding van het
en vigueur du plan d'exécution spatial. Cette dernière disposition ruimtelijk uitvoeringsplan. Deze laatste bepaling maakt overigens een
établit par ailleurs une distinction nette entre, d'une part, le délai duidelijk onderscheid tussen, enerzijds, de termijn binnen welke het
dans lequel le droit à l'indemnité naît et, d'autre part, le délai recht op planschadevergoeding ontstaat en, anderzijds, de termijn
dans lequel l'action doit être intentée. binnen welke de vordering dient te worden ingesteld.
B.7. Enfin, il ressort des travaux préparatoires que ce n'est pas la B.7. Ten slotte blijkt uit de parlementaire voorbereiding dat niet de
disposition en cause mais bien l'article 2.6.3 du Code flamand de in het geding zijnde bepaling, maar artikel 2.6.3 van de Vlaamse Codex
l'aménagement du territoire, adopté sur la base de l'article 10 de la Ruimtelijke Ordening, aangenomen op grond van artikel 10 van de
loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, qui vise à bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen
régler la procédure devant le tribunal compétent (Doc. parl., beoogt de procedure voor de bevoegde rechtbank te regelen (Parl. St.,
Parlement flamand, 1998-1999, n° 1332/1, pp. 47-48). Vlaams Parlement, 1998-1999, nr. 1332/1, pp. 47-48).
B.8. Il résulte de ce qui précède que la disposition en cause ne règle B.8. Uit het voorgaande volgt dat de in het geding zijnde bepaling
pas la procédure devant les juridictions mais le droit à la réparation niet de procedure voor de rechtscolleges, maar wel het recht op
des dommages résultant de la planification spatiale. Ce régime planschadevergoeding regelt. Die regeling past in de bevoegdheid van
s'inscrit dans le cadre de la compétence régionale en matière de gewesten inzake stedenbouw en ruimtelijke ordening.
d'urbanisme et d'aménagement du territoire.
B.9. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden
En ce qui concerne la seconde question préjudicielle beantwoord. Wat de tweede prejudiciële vraag betreft
B.10. La seconde question préjudicielle porte sur la compatibilité de B.10. De tweede prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van de
la disposition en cause avec l'article 13 de la Constitution, combiné in het geding zijnde bepaling met artikel 13 van de Grondwet, in
avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
ce que cette disposition « sanctionne de la déchéance du droit à la rechten van de mens, doordat die bepaling « de eiser die niet binnen
réparation des dommages résultant de la planification spatiale le de zes maanden na de inleiding van de zaak de gevraagde staat ter
demandeur qui n'a pas déposé au greffe, dans les six mois de griffie neerlegt, sanctioneert met het verval van het recht op
l'introduction de l'affaire, l'état demandé ». planschadevergoeding ».
B.11. L'article 13 de la Constitution implique un droit d'accès au B.11. Artikel 13 van de Grondwet houdt een recht in op toegang tot de
juge compétent. Ce droit est également garanti par l'article 6.1 de la bevoegde rechter. Dat recht wordt eveneens gewaarborgd bij artikel 6.1
Convention européenne des droits de l'homme. van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
B.12. Le droit d'accès au juge serait vidé de tout contenu s'il B.12. Het recht op toegang tot de rechter zou inhoudsloos zijn indien
n'était pas satisfait aux exigences du procès équitable, garanti par niet voldaan is aan het recht op een eerlijk proces, zoals gewaarborgd
l'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme. Par bij artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
conséquent, lors d'un contrôle au regard de l'article 13 de la Bijgevolg dienen bij een toetsing aan artikel 13 van de Grondwet die
Constitution, il convient de tenir compte de ces garanties. waarborgen te worden betrokken.
B.13. Bien que le droit d'accès à un juge soit fondamental dans un B.13. Hoewel het recht op de toegang tot een rechter fundamenteel is
Etat de droit, celui-ci n'est cependant pas absolu et « il y a place, in een rechtsstaat, is het evenwel niet absoluut en « zijn, buiten de
en dehors des limites qui circonscrivent le contenu même de tout grenzen van de inhoud zelf van elk recht, beperkingen impliciet
droit, pour des limitations implicitement admises » (CEDH, 21 février toegestaan » (EHRM, 21 februari 1975, Golder t. Verenigd Koninkrijk, §
1975, Golder c. Royaume Uni, § 38). 38).
Le droit d'accès au juge peut être soumis à des conditions de Het recht op toegang tot de rechter kan worden onderworpen aan
recevabilité (CEDH, 19 juin 2001, Kreuz c. Pologne, § 54; CEDH, 11 ontvankelijkheidsvoorwaarden (EHRM, 19 juni 2001, Kreuz t. Polen, §
octobre 2001, Rodriguez Valin c. Espagne, § 22; CEDH, 10 janvier 2006, 54; EHRM, 11 oktober 2001, Rodriguez Valin t. Spanje, § 22; EHRM, 10
Teltronic CATV c. Pologne, § 47), pourvu qu'elles soient prévisibles januari 2006, Teltronic CATV t. Polen, § 47), voor zover ze
et qu'elles n'aient pas pour conséquence que ce droit s'en trouve voorspelbaar zijn en ze er niet toe leiden dat dit recht op zodanige
wijze wordt beperkt dat de kern ervan wordt aangetast en de
atteint dans sa substance même et que le justiciable ne puisse rechtsonderhorige wordt verhinderd gebruik te maken van een
utiliser une voie de recours disponible (CEDH, 12 novembre 2002, beschikbaar rechtsmiddel (EHRM, 12 november 2002, Zvolsky en Zvolská
Zvolsky et Zvolská c. République tchèque, § 47). t. Tsjechische Republiek, § 47).
B.14. En ce que la disposition en cause n'a pas pour effet que B.14. In zoverre de in het geding zijnde bepaling niet tot gevolg
l'action intentée par les parties demanderesses s'éteint, mais que heeft dat de door de eisende partijen ingestelde vordering vervalt,
leur droit à la réparation des dommages résultant de la planification maar dat hun recht op planschadevergoeding ophoudt te bestaan, beperkt
spatiale disparaît, celle-ci ne limite pas le droit d'accès au juge. ze het recht op toegang tot de rechter niet.
Par ailleurs, la partie demanderesse dispose de six mois à compter de Overigens beschikt de eisende partij over zes maanden te rekenen vanaf
l'introduction de l'affaire pour déposer l'état patrimonial visé. Les de inleiding van de zaak om de desbetreffende staat neer te leggen. De
données demandées, à savoir le fait que la partie demanderesse est ou gevraagde gegevens, namelijk of de eisende partij al dan niet in het
non en possession d'autres terrains bâtis ou non bâtis dans la Région bezit is van andere, bebouwde of onbebouwde gronden in het Gewest of
ou détient des actions d'une société qui a pour objet principal la aandelen in een vennootschap die als hoofddoel het beheer van
gestion d'immeubles et, le cas échéant, l'indication précise des onroerende goederen heeft, en in voorkomend geval de precieze
données cadastrales de ces terrains et du nombre d'actions ne sont pas aanduiding van de kadastrale gegevens van die gronden en het aantal
de nature à rendre particulièrement difficile, pour la partie aandelen, zijn niet van die aard dat het voor de eisende partij
demanderesse, le dépôt de ces données dans le délai imparti. bijzonder moeilijk is om ze binnen die termijn neer te leggen.
B.15. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. B.15. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
- L'article 2.6.2, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du - Artikel 2.6.2, § 2, derde lid, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke
territoire ne viole pas les règles qui sont établies par la Ordening schendt niet de regels die door of krachtens de Grondwet zijn
Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer les compétences vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de
respectives de l'Etat, des communautés et des régions. Staat, de gemeenschappen en de gewesten.
- La même disposition ne viole pas l'article 13 de la Constitution, - Dezelfde bepaling schendt niet artikel 13 van de Grondwet, in
combiné avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de
l'homme. rechten van de mens.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 14 novembre 2012. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 14 november 2012.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^