← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 122/2012 du 18 octobre 2012 Numéro du rôle : 5294 En cause :
la question préjudicielle relative à l'article 36 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier
1973, posée par le Conseil d'Etat. La Cour const composée des présidents
M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Dery(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 122/2012 du 18 octobre 2012 Numéro du rôle : 5294 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 36 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat. La Cour const composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Dery(...) | Uittreksel uit arrest nr. 122/2012 van 18 oktober 2012 Rolnummer 5294 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 36 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door de Raad van State. Het Grondwet samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerma(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 122/2012 du 18 octobre 2012 | Uittreksel uit arrest nr. 122/2012 van 18 oktober 2012 |
| Numéro du rôle : 5294 | Rolnummer 5294 |
| En cause : la question préjudicielle relative à l'article 36 des lois | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 36 van de wetten |
| sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le | op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door |
| Conseil d'Etat. | de Raad van State. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de |
| Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, | rechters L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en P. |
| assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président M. | Nihoul, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder |
| Bossuyt, | voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par arrêt n° 217.226 du 16 janvier 2012 en cause de Remi Zeeuws contre | Bij arrest nr. 217.226 van 16 januari 2012 in zake Remi Zeeuws tegen |
| la Région de Bruxelles-Capitale, dont l'expédition est parvenue au | het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, waarvan de expeditie ter griffie |
| greffe de la Cour le 24 janvier 2012, le Conseil d'Etat a posé la | van het Hof is ingekomen op 24 januari 2012, heeft de Raad van State |
| question préjudicielle suivante : | de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « L'article 36 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat viole-t-il | « Schendt artikel 36 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State |
| les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation selon | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de interpretatie dat het aan |
| laquelle il ne permet pas à la partie requérante à la requête de | de verzoekende partij op wier vordering reeds een dwangsom werd |
| laquelle une astreinte a déjà été imposée de demander d'imposer une | opgelegd, niet de mogelijkheid biedt om het opleggen van een |
| astreinte supplémentaire ou d'augmenter l'astreinte imposée au cas où | bijkomende dwangsom of het verhogen van de reeds opgelegde dwangsom te |
| vorderen in het geval de overheid in gebreke blijft uitvoering te | |
| l'autorité reste en défaut d'exécuter l'arrêt d'annulation, alors | geven aan het vernietigingsarrest, terwijl het aan de overheid die een |
| qu'il permet à l'autorité qui s'est vu imposer une astreinte de | dwangsom opgelegd kreeg, de mogelijkheid biedt om de opheffing van |
| demander d'annuler cette astreinte, d'en suspendre l'échéance ou de la | deze dwangsom of de opschorting van de looptijd of de vermindering |
| ervan te vorderen in geval van blijvende of tijdelijke of | |
| diminuer en cas d'impossibilité permanente ou temporaire ou partielle | gedeeltelijke onmogelijkheid voor deze overheid om aan de |
| pour cette autorité de satisfaire à la condamnation principale ? ». | hoofdveroordeling te voldoen ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1. L'astreinte est un moyen de coercition pour obtenir l'exécution | B.1. De dwangsom is een dwangmiddel om de uitvoering van een |
| d'une décision de justice qui consiste en une obligation de faire, de | rechterlijke uitspraak die bestaat in een verplichting om te doen, |
| ne pas faire ou de donner une chose. | niet te doen of om een zaak te geven, te verkrijgen. |
| Par l'article 5 de la loi du 17 octobre 1990 modifiant les lois sur le | Bij artikel 5 van de wet van 17 oktober 1990 tot wijziging van de |
| Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, et la loi du 5 avril | wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, en van |
| 1955 relative au traitement des titulaires d'une fonction au Conseil | de wet van 5 april 1955 inzake de wedden van de ambtsdragers bij de |
| d'Etat, le Conseil d'Etat s'est vu attribuer la compétence d'imposer | Raad van State, werd aan de Raad van State de bevoegdheid toegekend om |
| une astreinte en vue d'assurer une exécution efficace de ses arrêts | een dwangsom op te leggen teneinde een efficiënte uitvoering van zijn |
| d'annulation. | annulatiearresten te verzekeren. |
| Selon l'exposé des motifs : | Luidens de memorie van toelichting |
| « [l]'instauration d'une astreinte dans ce contentieux s'impose, car | « [dringt] het invoeren van een dwangsom in dit contentieux [...] zich |
| la recherche scientifique révèle que l'efficacité d'un recours devant | op daar uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de effectiviteit van |
| le Conseil d'Etat est de plus en plus compromise par le fait qu'un bon | het beroep bij de Raad van State meer en meer in het gedrang begint te |
| nombre d'arrêts ne sont pas exécutés par les autorités. Une situation | komen aangezien een aantal arresten door de overheid niet worden |
| dans laquelle l'administration - [considérant] comme étant légal ce | uitgevoerd. Het beginsel zelf van de administratieve rechter wordt |
| que le juge administratif a jugé illégal - ne tient pas compte de | aldus genegeerd, indien het bestuur - voor wettig houdend wat de |
| l'arrêt, constitue la négation du principe même du juge administratif | administratieve rechter onwettig heeft geacht - zich aan het arrest |
| (Conseil d'Etat, 18 octobre 1978, Van Vuchelen, n° 19.197) » (Doc. | niet stoort (Raad van State van 18 oktober 1978, Van Vuchelen, nr. |
| parl., Sénat, 1989-1990, n° 984-1, p. 8). | 19.197) » (Parl. St., Senaat, 1989-1990, nr. 984-1, p. 8). |
| B.2. L'article 36 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat dispose : | B.2. Artikel 36 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State bepaalt : |
| « § 1er. Lorsque le rétablissement de la légalité signifie que | « § 1. Wanneer het herstel van de wettigheid inhoudt dat de |
| l'annulation d'un acte juridique comme mentionné à l'article 14, doit | vernietiging van een rechtshandeling als bedoeld in artikel 14 gevolgd |
| être suivie d'une nouvelle décision des autorités ou d'un nouvel acte | moet worden door een nieuwe overheidsbeslissing of overheidshandeling |
| des autorités, la personne à la requête de laquelle l'annulation est | kan, bij ingebreke blijven van de overheid, de persoon op wiens |
| prononcée, peut, si l'autorité ne remplit pas ses obligations, | verzoek de nietigverklaring is uitgesproken, de Raad van State |
| demander au Conseil d'Etat d'imposer une astreinte à l'autorité en | verzoeken aan de betrokken overheid een dwangsom op te leggen. Wanneer |
| question. Lorsqu'il ressort d'un arrêt en annulation une obligation | uit een vernietigingsarrest voor de administratieve overheid een |
| d'abstention vis-à-vis de certaines décisions pour l'autorité | onthoudingsplicht ten aanzien van bepaalde beslissingen volgt, kan de |
| administrative, la personne à la requête de laquelle l'annulation est prononcée peut demander au Conseil d'Etat d'ordonner à l'autorité sous peine d'une astreinte, de retirer les décisions qu'elle aurait prises en violation de l'obligation d'abstention découlant de l'arrêt d'annulation. Cette requête n'est recevable que si le requérant a enjoint à l'autorité, par une lettre recommandée à la poste, de prendre une nouvelle décision et qu'au moins trois mois se sont écoulés depuis la notification de l'arrêt en annulation. L'astreinte ne peut être encourue avant que l'arrêt qui la fixe ne soit notifié. § 2. Le Conseil peut fixer l'astreinte soit à un montant global soit à un montant par unité de temps ou par infraction. Dans les deux derniers cas, le Conseil peut également fixer un montant au-delà duquel aucune astreinte n'est encourue. § 3. La chambre qui a prononcé l'astreinte, peut, à la requête de l'autorité condamnée, annuler l'astreinte, en suspendre l'échéance pendant un délai à fixer par elle ou diminuer l'astreinte en cas d'impossibilité permanente ou temporaire ou partielle pour l'autorité condamnée de satisfaire à la condamnation principale. Pour autant que l'astreinte soit encourue avant cette impossibilité, la chambre ne peut ni l'annuler ni la diminuer. § 4. Les dispositions de la cinquième partie du Code judiciaire qui ont trait à la saisie et à l'exécution, sont également applicables à l'exécution de l'arrêt imposant une astreinte. § 5. L'astreinte visée au § 1er est exécutée à la demande du requérant et à l'intervention du Ministre de l'Intérieur. Elle est affectée à un | persoon op wiens verzoek de vernietiging is uitgesproken, de Raad van State vragen de overheid het bevel te geven, op verbeurte van een dwangsom, de beslissingen in te trekken die ze zou hebben genomen met schending van de uit het annulatiearrest volgende onthoudingsverplichting. Het verzoek is slechts ontvankelijk wanneer verzoeker de overheid bij een ter post aangetekende brief tot het nemen van een nieuwe beslissing heeft aangemaand en ten minste drie maanden vanaf de kennisgeving van het vernietigingsarrest verlopen zijn. De dwangsom kan niet worden verbeurd alvorens het arrest waarbij zij is vastgesteld, wordt betekend. § 2. De Raad kan de dwangsom hetzij op een bedrag ineens, hetzij op een bedrag per tijdseenheid of per overtreding vaststellen. In de laatste twee gevallen kan de Raad eveneens een bedrag bepalen waarboven geen dwangsom meer verbeurd wordt. § 3. De kamer die de dwangsom heeft opgelegd kan op vordering van de veroordeelde overheid de dwangsom opheffen, de looptijd ervan opschorten gedurende een door haar te bepalen termijn of de dwangsom verminderen in geval van blijvende of tijdelijke of gedeeltelijke onmogelijkheid voor de veroordeelde overheid om aan de hoofdveroordeling te voldoen. Voor zover de dwangsom verbeurd was voordat de onmogelijkheid intrad, kan de kamer haar niet opheffen of verminderen. § 4. De bepalingen van het vijfde deel van het Gerechtelijke Wetboek die op het beslag en de tenuitvoerlegging betrekking hebben, zijn van overeenkomstige toepassing op de tenuitvoerlegging van het arrest waarbij een dwangsom is opgelegd. § 5. De dwangsom bedoeld in § 1 wordt ten uitvoer gelegd op vraag van de verzoeker en met tussenkomst van de Minister van Binnenlandse Zaken. Zij wordt toegewezen aan een begrotingsfonds in de zin van de |
| fonds budgétaire au sens de la loi organique du 27 décembre 1990 | organieke wet van 27 december 1990 houdende oprichting van |
| créant des fonds budgétaires. Ce fonds est dénommé ' Fonds de gestion | begrotingsfondsen. Dit fonds wordt genoemd ' Fonds voor het beheer van |
| des astreintes '. | de dwangsommen '. |
| Les moyens attribués à ce fonds sont utilisés pour la modernisation de | De middelen die aan dit fonds worden toegewezen, worden gebruikt voor |
| l'organisation de la jurisprudence administrative et l'affectation de | de modernisering van de organisatie van de administratieve rechtspraak |
| ces moyens fera l'objet d'un arrêté royal délibéré en Conseil des | en worden aangewend bij een in Ministerraad overlegd koninklijk |
| ministres ». | besluit ». |
| B.3. L'application de l'article 36 des lois coordonnées sur le Conseil | B.3. Voor de toepassing van artikel 36 van de gecoördineerde wetten op |
| d'Etat suppose que le Conseil d'Etat ait au préalable rendu un arrêt | de Raad van State is vereist dat de Raad van State voorafgaandelijk |
| d'annulation. Ce n'est que dans les cas où le rétablissement de la | een vernietigingsarrest heeft gewezen. Enkel in de gevallen waarbij |
| het herstel van de wettigheid inhoudt dat de vernietiging van een | |
| légalité implique que l'annulation d'un acte, visée à l'article 14 des | rechtshandeling als bedoeld in artikel 14 van de gecoördineerde wetten |
| lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, soit suivie d'une nouvelle | op de Raad van State moet worden gevolgd door een nieuwe |
| décision d'une autorité ou d'un acte d'une autorité, ou dans les cas | overheidsbeslissing of een overheidshandeling of waarbij uit een |
| où une obligation d'abstention à l'égard de certaines décisions résulte, pour l'autorité administrative, d'un arrêt d'annulation, qu'une astreinte peut être imposée. Le Conseil d'Etat ne peut décider d'imposer une astreinte qu'à la demande de la personne sur la requête de laquelle l'annulation a été prononcée et après avoir suivi une procédure particulière. La demande d'astreinte ne peut être formulée en même temps que l'introduction d'un recours en annulation; le Conseil d'Etat ne peut pas non plus imposer lui-même une astreinte dans l'arrêt d'annulation. La demande n'est recevable que lorsque la partie requérante a, par courrier recommandé à la poste, sommé l'autorité de prendre une nouvelle décision et lorsqu'au moins trois mois se sont écoulés à compter de la notification de l'arrêt d'annulation. Contrairement à ce qui est le cas en droit commun (article 1385quater du Code judiciaire), l'astreinte n'est pas acquise à la partie qui a obtenu la condamnation mais est affectée à un fonds budgétaire spécialement créé à cet effet. B.4. L'autorité qui s'est vu imposer une astreinte peut demander au Conseil d'Etat l'annulation, la suspension ou la diminution de cette astreinte lorsqu'il lui est impossible de satisfaire à la condamnation principale. La personne à la requête de laquelle l'astreinte a été imposée ne peut demander l'augmentation de l'astreinte ou l'imposition d'une astreinte supplémentaire lorsque l'autorité reste en défaut d'exécuter l'arrêt d'annulation. Cette différence de traitement fait l'objet de la question préjudicielle. B.5. Selon le Conseil des ministres, la demande introduite par l'autorité en vue d'obtenir l'annulation, la suspension ou la diminution de l'astreinte imposée, en cas d'impossibilité de satisfaire à la condamnation principale, ne peut être comparée à la demande introduite par la partie requérante en vue d'obtenir l'augmentation de l'astreinte imposée ou l'imposition d'une astreinte supplémentaire lorsque l'autorité publique reste en défaut d'exécuter l'arrêt d'annulation. Il ne faut cependant pas confondre différence et non-comparabilité. Les effets différents recherchés par les auteurs d'une action en justice peuvent certes constituer un élément dans l'appréciation d'une différence de traitement, mais ils ne suffisent pas pour conclure à la non-comparabilité, sous peine de priver de sa substance le contrôle qui est exercé au regard du principe d'égalité et de non-discrimination. B.6. Le droit à une exécution effective des décisions de justice | vernietigingsarrest voor de administratieve overheid een onthoudingsplicht ten aanzien van bepaalde beslissingen volgt, kan een dwangsom worden opgelegd. De Raad van State kan slechts beslissen een dwangsom op te leggen op verzoek van de persoon op wiens verzoek de nietigverklaring is uitgesproken en nadat een afzonderlijke procedure is doorlopen. Het verzoek tot opleggen van een dwangsom kan niet gelijktijdig met het indienen van een beroep tot nietigverklaring worden gevraagd; evenmin kan de Raad van State reeds in het vernietigingsarrest zelf een dwangsom opleggen. Het verzoek is slechts ontvankelijk wanneer de verzoekende partij de overheid bij een ter post aangetekende brief tot het nemen van een nieuwe beslissing heeft aangemaand en ten minste drie maanden vanaf de kennisgeving van het vernietigingsarrest zijn verlopen. Anders dan in het gemeen recht het geval is (artikel 1385quater van het Gerechtelijk Wetboek), komt de dwangsom niet toe aan de partij die de veroordeling heeft verkregen, maar wordt zij toegewezen aan een speciaal daartoe opgericht begrotingsfonds. B.4. De overheid die een dwangsom opgelegd kreeg, kan bij de Raad van State een vordering instellen tot opheffing, opschorting of vermindering van die dwangsom in geval van onmogelijkheid om aan de hoofdveroordeling te voldoen. De verzoekende partij op wier vordering de dwangsom werd opgelegd, kan geen vordering instellen tot verhoging van de dwangsom of tot het opleggen van een bijkomende dwangsom indien de overheid in gebreke blijft uitvoering te geven aan het vernietigingsarrest. Dat verschil in behandeling vormt het voorwerp van de prejudiciële vraag. B.5. Volgens de Ministerraad is de vordering van de overheid tot opheffing, opschorting of vermindering van de opgelegde dwangsom in geval van onmogelijkheid om aan de hoofdveroordeling te voldoen, niet vergelijkbaar met de vordering van de verzoekende partij tot verhoging van de opgelegde dwangsom of tot het opleggen van een bijkomende dwangsom indien de overheid in gebreke blijft uitvoering te geven aan het vernietigingsarrest. Verschil en niet-vergelijkbaarheid mogen evenwel niet worden verward. De verschillende gevolgen die door de instellers van een rechtsvordering worden beoogd, kunnen weliswaar een element zijn in de beoordeling van een verschil in behandeling, maar zij kunnen niet volstaan om tot de niet-vergelijkbaarheid te besluiten, anders zou de toetsing aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie van elke inhoud worden ontdaan. B.6. Het recht op een daadwerkelijke uitvoering van rechterlijke |
| constitue l'un des éléments fondamentaux d'un Etat de droit. | uitspraken behoort tot de fundamentele grondslagen waarop een |
| rechtsstaat is gebaseerd. | |
| L'exécution d'une décision de justice revêt une importance | De uitvoering van een rechterlijke uitspraak is inzonderheid van |
| particulière dans le contexte du contentieux administratif. En | belang in het administratief contentieux. Door het instellen van een |
| introduisant un recours en annulation, le requérant vise à obtenir non | annulatieberoep beoogt de verzoeker niet alleen de vernietiging van de |
| seulement la disparition de l'acte administratif litigieux, mais aussi | bestreden bestuurshandeling maar ook de opheffing van de gevolgen |
| la levée de ses effets. Une protection juridique effective et le | ervan. Een effectieve rechtsbescherming en het herstel van de |
| rétablissement de la légalité impliquent l'obligation pour | wettigheid vereisen dat de administratie zich neerlegt bij de |
| l'administration de se plier à la décision du juge. L'obligation | uitspraak van de rechter. De verplichting tot uitvoering is niet |
| d'exécution ne se limite pas au dispositif; le fond de la décision | beperkt tot het beschikkend gedeelte; ook de grond van de uitspraak |
| doit aussi être respecté et appliqué. Si l'administration refuse ou | moet worden nageleefd en toegepast. Wanneer het bestuur weigert of |
| omet de s'exécuter, ou encore tarde à le faire, les garanties dont | nalaat uit te voeren of talmt met de uitvoering, zouden de waarborgen |
| bénéficie le justiciable au cours de la procédure perdent toute raison | die de rechtsonderhorige tijdens het verloop van de procedure geniet |
| d'être (CEDH, 19 mars 1997, Hornsby c. Grèce, § 41; CEDH, 18 novembre | elke betekenis verliezen (EHRM, 19 maart 1997, Hornsby t. Griekenland, |
| 2004, Zazanis c. Grèce, § 37; CEDH, 9 juin 2009, Nicola Silvestre c. | § 41; EHRM, 18 november 2004, Zazanis t. Griekenland, § 37; EHRM, 9 |
| Italie, § 59). | juni 2009, Nicola Silvestre t. Italië, § 59). |
| B.7. La possibilité d'imposer une astreinte, prévue par la disposition | B.7. De mogelijkheid tot het opleggen van een dwangsom, waarin de in |
| en cause, a été jugée nécessaire par le législateur pour garantir le | het geding zijnde bepaling voorziet, werd door de wetgever |
| rétablissement de la légalité et une protection juridique effective. | noodzakelijk geacht om het herstel van de wettigheid en een effectieve |
| Lorsqu'il en définit les conditions, le législateur ne peut porter une | rechtsbescherming te waarborgen. Wanneer hij de mogelijkheid tot het |
| atteinte discriminatoire, au détriment de la partie à la requête de | opleggen van een dwangsom aan voorwaarden onderwerpt, mag de wetgever |
| laquelle l'astreinte a été prononcée, au droit à une exécution | evenwel niet op discriminerende wijze afbreuk doen, ten nadele van de |
| effective de l'arrêt d'annulation. | partij op wier vordering de dwangsom werd opgelegd, aan het voormelde |
| Dès lors, si l'autorité peut introduire une demande en vue d'obtenir | recht op een daadwerkelijke uitvoering van een vernietigingsarrest. |
| l'annulation, la suspension ou la diminution de l'astreinte imposée en | Wanneer de vordering van de overheid tot opheffing, opschorting of |
| cas de circonstance nouvelle, et plus précisément en cas | vermindering van de opgelegde dwangsom wordt toegestaan wanneer er |
| d'impossibilité de satisfaire à la condamnation principale, il n'est | sprake is van een nieuwe omstandigheid, meer bepaald de onmogelijkheid |
| pas raisonnablement justifié que la partie requérante ne puisse, de | om aan de hoofdveroordeling te voldoen, is het derhalve niet redelijk |
| son côté, introduire une demande en vue d'obtenir l'augmentation de l'astreinte imposée ou l'imposition d'une astreinte supplémentaire lorsque l'autorité reste en défaut d'exécuter l'arrêt d'annulation. B.8. Il est certes exact, comme le fait valoir la Région de Bruxelles-Capitale, que le Conseil d'Etat, lorsqu'il fixe le montant de l'astreinte, a déjà tenu compte de la résistance prévisible de l'autorité publique quant à l'exécution de l'arrêt d'annulation, mais cet élément ne repose nécessairement que sur une estimation et non sur des faits avérés. L'imprévisible persistance de l'autorité dans l'inexécution peut donc également être considérée comme une circonstance nouvelle. L'existence d'autres solutions que celle de l'exécution d'un arrêt d'annulation, à laquelle le Conseil des ministres fait référence, ne | verantwoord dat de vordering van de verzoekende partij tot verhoging van de opgelegde dwangsom of tot het opleggen van een bijkomende dwangsom niet wordt toegestaan wanneer de overheid in gebreke blijft uitvoering te geven aan het vernietigingsarrest. B.8. Het is weliswaar juist, zoals het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest aanvoert, dat de Raad van State bij het bepalen van het bedrag van de dwangsom reeds rekening heeft gehouden met de verwachte weerstand van de overheid bij de uitvoering van het vernietigingsarrest, maar die factor berust noodzakelijkerwijze slechts op een inschatting en betreft geen vaststaand gegeven. Het onverwacht volharden van de overheid inzake het niet uitvoeren kan derhalve eveneens als een nieuwe omstandigheid worden beschouwd. |
| constitue pas non plus une justification satisfaisante de la | Ook het bestaan van alternatieven voor de uitvoering van een |
| différence de traitement en cause. La possibilité d'introduire, devant | vernietigingsarrest, waaraan de Ministerraad refereert, kan geen |
| le Conseil d'Etat, un nouveau recours en annulation, dirigé contre la | afdoende verantwoording bieden voor het in het geding zijnde verschil |
| conduite contraire à l'arrêt d'annulation adoptée par l'autorité et | in behandeling. De mogelijkheid om een nieuw vernietigingsberoep in te |
| fondé sur la violation de l'autorité de chose jugée dudit arrêt, ainsi que la possibilité de demander au juge civil d'ordonner que soit posé un acte administratif déterminé constituent, pour la partie requérante, des obstacles procéduraux supplémentaires qui limitent de manière disproportionnée son droit à une exécution effective d'une décision de justice. Une action en réparation devant le juge ordinaire risque de n'aboutir la plupart du temps qu'à une exécution par équivalent, ce qui est précisément le défaut auquel le législateur entendait remédier en instaurant l'astreinte. B.9. La disposition en cause n'est par conséquent pas compatible avec | stellen voor de Raad van State, gericht tegen het optreden van de overheid in strijd met het vernietigingsarrest en gebaseerd op de schending van het gezag van gewijsde van dat vernietigingsarrest, alsook de mogelijkheid om voor de burgerlijke rechter een bevel tot het stellen van een bepaalde bestuurshandeling te vorderen, vormen voor de verzoekende partij bijkomende procedurele drempels die haar recht op een daadwerkelijke uitvoering van een rechterlijke uitspraak op onevenredige wijze beperken. Een vordering tot schadevergoeding voor de gewone rechter kan meestal slechts een uitvoering bij equivalent inhouden, hetgeen precies het euvel is dat de wetgever met de invoering van de dwangsom beoogde te verhelpen. B.9. De in het geding zijnde bepaling is derhalve niet verenigbaar met |
| les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elle ne permet pas à | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij de verzoekende |
| la partie requérante à la requête de laquelle une astreinte a déjà été | partij op wier vordering reeds een dwangsom werd opgelegd, niet de |
| mogelijkheid biedt om het opleggen van een bijkomende dwangsom of het | |
| imposée de demander d'imposer une astreinte supplémentaire ou | verhogen van de reeds opgelegde dwangsom te vorderen in het geval dat |
| d'augmenter l'astreinte imposée au cas où l'autorité reste de manière | de overheid op volhardende wijze in gebreke blijft uitvoering te geven |
| persistante en défaut d'exécuter l'arrêt d'annulation, alors qu'elle | aan het vernietigingsarrest, terwijl zij aan de overheid die een |
| permet à l'autorité qui s'est vu imposer une astreinte de demander | dwangsom opgelegd kreeg, de mogelijkheid biedt om de opheffing van die |
| d'annuler cette astreinte, d'en suspendre l'échéance ou de la diminuer | dwangsom of de opschorting van de looptijd of de vermindering ervan te |
| en cas d'impossibilité permanente ou temporaire ou partielle pour | vorderen in geval van blijvende of tijdelijke of gedeeltelijke |
| cette autorité de satisfaire à la condamnation principale. | onmogelijkheid voor die overheid om aan de hoofdveroordeling te |
| B.10. Dès lors que cette lacune est située dans le texte soumis à la | voldoen. B.10. Nu die leemte zich bevindt in de aan het Hof voorgelegde tekst, |
| Cour, il appartient au juge a quo de mettre fin à | komt het de verwijzende rechter toe een einde te maken aan de door het |
| l'inconstitutionnalité constatée par celle-ci, ce constat étant | Hof vastgestelde ongrondwettigheid, vermits die vaststelling is |
| exprimé en des termes suffisamment précis et complets pour permettre | uitgedrukt in voldoende precieze en volledige bewoordingen om toe te |
| que la disposition en cause soit appliquée dans le respect des | laten dat de in het geding zijnde bepaling wordt toegepast met |
| articles 10 et 11 de la Constitution, en appliquant par analogie les | inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, door de |
| articles 20 à 24 de l'arrêté royal du 2 avril 1991 déterminant la | artikelen 20 tot 24 van het koninklijk besluit van 2 april 1991 tot |
| procédure devant la section d'administration du Conseil d'Etat en | regeling van de rechtspleging voor de afdeling bestuursrechtspraak van |
| matière d'astreinte. | de Raad van State inzake de dwangsom, bij analogie toe te passen. |
| B.11. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. | B.11. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 36 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier | Artikel 36 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 |
| 1973, viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne | januari 1973, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre |
| permet pas à la partie requérante à la requête de laquelle une | het de verzoekende partij op wier vordering reeds een dwangsom werd |
| astreinte a déjà été imposée de demander d'imposer une astreinte | opgelegd, niet de mogelijkheid biedt om het opleggen van een |
| supplémentaire ou d'augmenter l'astreinte imposée au cas où l'autorité | bijkomende dwangsom of het verhogen van de reeds opgelegde dwangsom te |
| reste de manière persistante en défaut d'exécuter l'arrêt | vorderen in het geval dat de overheid op volhardende wijze in gebreke |
| blijft uitvoering te geven aan het vernietigingsarrest, terwijl het | |
| d'annulation, alors qu'il permet à l'autorité qui s'est vu imposer une | aan de overheid die een dwangsom opgelegd kreeg, de mogelijkheid biedt |
| astreinte de demander d'annuler cette astreinte, d'en suspendre | om de opheffing van die dwangsom of de opschorting van de looptijd of |
| l'échéance ou de la diminuer en cas d'impossibilité permanente ou | de vermindering ervan te vorderen in geval van blijvende of tijdelijke |
| temporaire ou partielle pour cette autorité de satisfaire à la | of gedeeltelijke onmogelijkheid voor die overheid om aan de |
| condamnation. | hoofdveroordeling te voldoen. |
| Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 18 octobre 2012. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 18 oktober 2012. |
| Le greffier, | De griffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Bossuyt | M. Bossuyt |