Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 115/2012 du 10 octobre 2012 Numéro du rôle : 5223 En cause : les questions préjudicielles relatives à la loi du 19 mars 1991 portant un régime de licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'ent La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 115/2012 du 10 octobre 2012 Numéro du rôle : 5223 En cause : les questions préjudicielles relatives à la loi du 19 mars 1991 portant un régime de licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'ent La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 115/2012 van 10 oktober 2012 Rolnummer 5223 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraden en in de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 115/2012 du 10 octobre 2012 Uittreksel uit arrest nr. 115/2012 van 10 oktober 2012
Numéro du rôle : 5223 Rolnummer 5223
En cause : les questions préjudicielles relatives à la loi du 19 mars In zake : de prejudiciële vragen betreffende de wet van 19 maart 1991
1991 portant un régime de licenciement particulier pour les délégués houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden
du personnel aux conseils d'entreprise et aux comités de sécurité, in de ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid
d'hygiène et d'embellissement des lieux de travail, ainsi que pour les en verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de
candidats délégués du personnel, posées par le Tribunal du travail de kandidaat-personeelsafgevaardigden, gesteld door de Arbeidsrechtbank
Huy. te Hoei.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président R. Henneuse, Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 12 octobre 2011 en cause de John Rooms contre la SA « Bij vonnis van 12 oktober 2011 in zake John Rooms tegen de nv « COME A
COME A CASA », dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le CASA », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op
14 octobre 2011, le Tribunal du travail de Huy a posé les questions 14 oktober 2011, heeft de Arbeidsrechtbank te Hoei de volgende
préjudicielles suivantes : prejudiciële vragen gesteld :
« - La loi de 19 mars 1991 est-elle conforme aux articles 10 et 11 de « - Is de wet van 19 maart 1991 in overeenstemming met de artikelen 10
la Constitution alors qu'elle interdit le licenciement d'un en 11 van de Grondwet doordat zij het ontslag verbiedt van een
travailleur protégé au sens de ses dispositions là où tout autre beschermde werknemer in de zin van de bepalingen ervan, terwijl iedere
travailleur protégé, en particulier le conseiller en prévention ou le andere beschermde werknemer, in het bijzonder een preventieadviseur of
délégué syndical, peut être licencié par son employeur (le cas échéant een vakbondsafgevaardigde, door zijn werkgever kan worden ontslagen
après une autorisation préalable) ? (in voorkomend geval na een voorafgaande machtiging) ?
- La loi de 19 mars 1991 est-elle conforme aux articles 10 et 11 de la - Is de wet van 19 maart 1991 in overeenstemming met de artikelen 10
Constitution alors qu'un travailleur licencié hors des cas qu'elle en 11 van de Grondwet doordat een werknemer die wordt ontslagen buiten
énumère peut prétendre à la réintégration ou à une indemnité pouvant de gevallen die zij opsomt, aanspraak kan maken op re-integratie of op
aller jusqu'à 8 ans de rémunération là où tout autre travailleur een vergoeding die kan oplopen tot acht jaar loon, terwijl iedere
protégé licencié pour les mêmes motifs n'aurait pas droit à une andere beschermde werknemer die om dezelfde redenen wordt ontslagen,
indemnité de protection ? ». geen recht zou hebben op een beschermingsvergoeding ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité avec les articles 10 B.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid met de
et 11 de la Constitution de la différence de traitement entre le artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het verschil in behandeling
candidat délégué du personnel non élu au conseil d'entreprise ou au tussen een niet-verkozen kandidaat-personeelsafgevaardigde voor de
comité pour la prévention et la protection au travail et les autres ondernemingsraad of voor het comité voor preventie en bescherming op
travailleurs protégés, notamment le délégué syndical ou le conseiller het werk en andere beschermde werknemers, met name een
en prévention, en ce qui concerne, d'une part, les motifs permettant vakbondsafgevaardigde of een preventieadviseur, wat betreft,
leur licenciement et, d'autre part, l'indemnité due par l'employeur en enerzijds, de mogelijke redenen voor hun ontslag en, anderzijds, de
cas de licenciement irrégulier. vergoeding die door de werkgever verschuldigd is bij een onregelmatig ontslag.
B.2.1. L'article 2 de la loi du 19 mars 1991 « portant un régime de B.2.1. Artikel 2 van de wet van 19 maart 1991 « houdende bijzondere
licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de
d'entreprise et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en
des lieux de travail [désormais : comité pour la prévention et la verfraaiing van de werkplaatsen [thans : het comité voor preventie en
protection au travail], ainsi que pour les candidats délégués du bescherming op het werk] alsmede voor de
personnel » dispose : kandidaat-personeelsafgevaardigden » bepaalt :
« § 1. Les délégués du personnel et les candidats délégués du « § 1. De personeelsafgevaardigden en de
personnel ne peuvent être licenciés que pour un motif grave kandidaat-personeelsafgevaardigden kunnen slechts worden ontslagen om
préalablement admis par la juridiction du travail ou pour des raisons een dringende reden die vooraf door het arbeidsgerecht aangenomen
d'ordre économique ou technique préalablement reconnues par l'organe werd, of om economische of technische redenen die vooraf door het
paritaire compétent.
Pour l'application du présent article, est considéré comme bevoegd paritair orgaan werden erkend.
licenciement : Voor de toepassing van dit artikel geldt als ontslag :
1° toute rupture du contrat de travail par l'employeur, avec ou sans 1° elke beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever,
indemnité, avec ou sans respect d'un préavis, notifiée pendant la gedaan met of zonder vergoeding, al dan niet met naleving van een
opzegging, die ter kennis wordt gebracht gedurende de periode bedoeld
période visée aux §§ 2 ou 3; in de §§ 2 of 3;
2° toute rupture du contrat de travail par le travailleur en raison de 2° elke beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werknemer
faits qui constituent un motif imputable à l'employeur; wegens feiten die een reden uitmaken die ten laste van de werkgever
kan gelegd worden;
3° le non-respect par l'employeur de l'ordonnance du président du 3° het niet in acht nemen door de werkgever van de beschikking van de
voorzitter van de arbeidsrechtbank, genomen met toepassing van artikel
tribunal du travail prise en application de l'article 5, § 3, décidant 5, § 3 en waarin besloten wordt tot de voortzetting van de uitvoering
de la poursuite de l'exécution du contrat de travail pendant la van de arbeidsovereenkomst tijdens de procedure voor de arbeidsgerechten.
procédure en cours devant les juridictions du travail. § 2. De personeelsafgevaardigden genieten het voordeel van de
§ 2. Les délégués du personnel bénéficient des dispositions du § 1er bepalingen van § 1 gedurende een periode die loopt vanaf de dertigste
pendant une période allant du trentième jour précédant l'affichage de dag voorafgaand aan de aanplakking van het bericht dat de
l'avis fixant la date des élections, jusqu'à la date d'installation verkiezingsdatum vaststelt, tot de datum waarop de bij de volgende
des candidats élus lors des élections suivantes. verkiezingen verkozen kandidaten worden aangesteld.
Lorsque l'effectif minimum du personnel prévu pour l'institution d'un Wanneer de minimumpersoneelsbezetting voorzien voor de oprichting van
conseil ou d'un comité n'est plus atteint et que, dès lors, il n'y a een raad of een comité niet meer is bereikt en er bijgevolg geen
plus lieu à renouvellement de ces organes, les candidats élus lors des aanleiding is tot hernieuwing van deze organen, genieten de bij de
élections précédentes continuent à bénéficier des dispositions du vorige verkiezingen verkozen kandidaten verder het voordeel van de
présent paragraphe pendant six mois, à dater du premier jour de la bepalingen van deze paragraaf gedurende zes maanden, te rekenen vanaf
période des élections fixée par le Roi. Il en est de même lorsque de de eerste dag van de door de Koning vastgestelde periode der
verkiezingen. Dit is eveneens het geval wanneer er geen nieuwe
nouvelles élections ne sont pas organisées à défaut des candidatures verkiezingen moeten georganiseerd worden bij ontstentenis van de
nécessaires. vereiste kandidaturen.
Le bénéfice des dispositions du présent paragraphe n'est plus accordé Het voordeel van de bepalingen van deze paragraaf wordt niet meer
aux délégués du personnel qui atteignent l'âge de soixante-cinq ans, toegekend aan de personeelsafgevaardigden die de leeftijd van
sauf s'il est de pratique constante dans l'entreprise de maintenir en vijfenzestig jaar bereiken, behoudens wanneer de onderneming de
service la catégorie de travailleurs à laquelle ils appartiennent. gewoonte heeft de categorie van werknemers, waartoe zij behoren in
dienst te houden.
§ 3. Les candidats-délégués du personnel, présentés lors des élections § 3. De kandidaat-personeelsafgevaardigden die bij de verkiezingen van
des représentants du personnel dans les conseils et les comités, qui de vertegenwoordigers van het personeel voor de raden en voor de
réunissent les conditions d'éligibilité, bénéficient des dispositions comités worden voorgedragen en aan de voorwaarden van verkiesbaarheid
des §§ 1er et 2 lorsqu'il s'agit de leur première candidature. voldoen, genieten het voordeel van de bepalingen van de §§ 1 en 2 zo
het hun eerste kandidatuur betreft.
Les candidats délégués du personnel au sens de l'alinéa premier De kandidaat-personeelsafgevaardigden als bedoeld in het eerste lid
bénéficient des dispositions des §§ 1er et 2 pendant une période genieten het voordeel van de bepalingen van de §§ 1 en 2 gedurende een
allant du trentième jour précédant l'affichage de l'avis fixant la periode die loopt vanaf de dertigste dag voorafgaand aan de
date des élections et se terminant deux ans après l'affichage du aanplakking van het bericht dat de datum van de verkiezingen vastlegt,
résultat des élections lorsqu'ils ont déjà été candidats et qu'ils en een einde neemt twee jaar na de aanplakking van de uitslag der
n'ont pas été élus à l'occasion des élections précédentes. verkiezingen zo zij reeds kandidaat waren en niet werden verkozen bij
de vorige verkiezingen.
[...] ». [...] ».
B.2.2. Les articles 3 à 13 de la même loi mettent sur pied une B.2.2. De artikelen 3 tot 13 van dezelfde wet stellen een bijzondere
procédure spéciale applicable au licenciement du délégué du personnel procedure in voor het ontslag van een personeelsafgevaardigde om een
pour motif grave ou pour raison d'ordre économique ou technique. dringende reden of om economische of technische redenen.
B.2.3. L'article 16 de la même loi dispose : B.2.3. Artikel 16 van dezelfde wet bepaalt :
« Lorsque le travailleur ou l'organisation qui a présenté sa « Wanneer de werknemer of de organisatie die zijn kandidatuur heeft
candidature n'a pas demandé sa réintégration dans les délais fixés à voorgedragen, zijn reïntegratie niet heeft aangevraagd binnen de bij
l'article 14, l'employeur est tenu de lui payer, sauf dans le cas où artikel 14 vastgestelde termijnen, moet de werkgever hem, uitgezonderd
la rupture a eu lieu avant le dépôt des candidatures sans préjudice du in het geval dat de verbreking heeft plaatsgehad voor de indiening van
droit à une indemnité plus élevée due en vertu du contrat individuel, de kandidaturen, onverminderd het recht op een hogere vergoeding,
d'une convention collective de travail ou des usages et à tous autres verschuldigd op grond van de individuele of collectieve
arbeidsovereenkomst of van de gebruiken en op elke andere
dommages et intérêts pour préjudice matériel ou moral, une indemnité schadevergoeding wegens materiële of morele schade, een vergoeding
égale à la rémunération en cours correspondant à la durée de : betalen gelijk aan het lopende loon dat overeenstemt met de duur van :
- deux ans lorsqu'il compte moins de dix années de service dans l'entreprise; - twee jaar zo hij minder dan tien dienstjaren in de onderneming telt;
- trois ans lorsqu'il compte de dix à moins de vingt années de service - drie jaar zo hij tien doch minder dan twintig dienstjaren in de
dans l'entreprise; onderneming telt;
- quatre ans lorsqu'il compte vingt années de service ou plus dans - vier jaar zo hij twintig of meer dienstjaren in de onderneming telt
l'entreprise ». ».
B.3.1. Il ressort des faits de la cause que le litige pendant devant B.3.1. Uit de feiten van de zaak blijkt dat het voor de verwijzende
le juge a quo concerne le licenciement d'un candidat délégué du personnel non élu au comité pour la prévention et la protection au travail qui n'a pas sollicité sa réintégration et qui compte près de huit années d'ancienneté au sein de l'entreprise concernée. La Cour ne peut examiner des comparaisons de personnes insuffisamment précises; elle limite son examen à la comparaison entre, d'une part, les délégués et candidats délégués au comité pour la prévention et la protection au travail et, d'autre part, les délégués syndicaux et les conseillers en prévention. B.3.2. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, ces catégories de travailleurs sont suffisamment comparables au regard de l'objectif poursuivi par la loi en cause. En effet, il s'agit à chaque fois de travailleurs au profit desquels le législateur a institué une protection contre le licenciement. B.4. Les dispositions légales protégeant contre le licenciement les délégués et les candidats délégués du personnel au comité pour la prévention et la protection au travail procèdent de l'idée qu'un tel licenciement est suspect et le soumettent donc à un régime d'autorisation conditionnée qui diffère suivant que cette autorisation est fondée sur le motif grave ou sur un motif d'ordre économique ou technique, tout autre motif de licenciement étant prohibé, sans rechter hangende geschil betrekking heeft op het ontslag van een niet-verkozen kandidaat-personeelsafgevaardigde voor het comité voor preventie en bescherming op het werk, die niet heeft verzocht om zijn re-integratie en die bijna acht jaar anciënniteit heeft binnen de betrokken onderneming. Het Hof, dat slechts kan ingaan op een vergelijking tussen voldoende gespecifieerde categorieën van personen, beperkt zich tot de vergelijking tussen, enerzijds, de personeelsafgevaardigden en kandidaat-personeelsafgevaardigden voor de comités voor preventie en bescherming op het werk en, anderzijds, de vakbondsafgevaardigden en de preventieadviseur. B.3.2. In tegenstelling tot wat de Ministerraad beweert, zijn die categorieën van werknemers voldoende vergelijkbaar in het licht van het doel van de in het geding zijnde wet. Het gaat immers telkens om werknemers voor wie de wetgever in een ontslagbescherming heeft voorzien. B.4. De wettelijke bepalingen inzake ontslagbescherming van de personeelsafgevaardigden en kandidaat-personeelsafgevaardigden in het comité voor preventie en bescherming op het werk komen voort uit het idee dat zulk een ontslag verdacht is, en onderwerpen het bijgevolg aan een regeling van voorwaardelijke toestemming die verschilt naargelang die toestemming gegrond is op een dringende reden of op een economische of technische reden, waarbij elke andere reden voor ontslag verboden is, onverminderd de gevallen bedoeld in artikel 2, §
préjudice des hypothèses visées à l'article 2, § 6, de la loi en 6, van de in het geding zijnde wet. Een onregelmatig ontslag van een
cause. Le licenciement irrégulier d'un de ces travailleurs donne lieu van die werknemers geeft aanleiding tot de betaling van aanzienlijke
au paiement d'importantes indemnités à charge de l'employeur, définies vergoedingen ten laste van de werkgever, die zijn vastgesteld in
à l'article 16 de la loi en cause. artikel 16 van de in het geding zijnde wet.
Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de déterminer la Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever om de
portée de la protection accordée aux travailleurs qui participent ou souhaitent prendre part à l'exercice des missions du comité pour la prévention et la protection au travail. Toutefois, lorsqu'une protection particulière contre le licenciement est accordée à une catégorie déterminée de travailleurs, il relève de la compétence de la Cour de vérifier si cette protection n'est pas refusée sans justification raisonnable à une catégorie comparable de travailleurs. Quant à la comparaison entre la protection contre le licenciement d'un candidat délégué du personnel au comité pour la prévention et la protection au travail et celle d'un délégué syndical draagwijdte te bepalen van de bescherming die wordt verleend aan de werknemers die deelnemen of wensen deel te nemen aan de uitoefening van de opdrachten van het comité voor preventie en bescherming op het werk. Wanneer aan een bepaalde categorie van werknemers een bijzondere ontslagbescherming wordt verleend, behoort het evenwel tot de bevoegdheid van het Hof om na te gaan of die bescherming niet zonder redelijke verantwoording aan een vergelijkbare categorie van werknemers wordt onthouden. Ten aanzien van de vergelijking tussen de ontslagbescherming van een kandidaat-personeelsafgevaardigde voor het comité voor preventie en bescherming op het werk en die van een vakbondsafgevaardigde
B.5.1. Contrairement à ce qui est le cas pour le comité pour la B.5.1. In tegenstelling tot wat het geval is voor het comité voor
prévention et la protection au travail, la protection contre le preventie en bescherming op het werk, wordt de bescherming tegen
licenciement de la délégation syndicale n'est pas réglée par la loi ontslag van de vakbondsafvaardiging niet bij wet geregeld, maar bij
mais par une convention collective de travail conclue au sein du een collectieve arbeidsovereenkomst die wordt gesloten binnen de
Conseil national du travail, pour laquelle aucune des parties n'a Nationale Arbeidsraad, waarvoor geen enkele partij een uitbreiding van
demandé l'extension de la force obligatoire (CCT n° 5 du 24 mai 1971 de bindende kracht heeft gevraagd (cao nr. 5 van 24 mei 1971
concernant le statut des délégations syndicales du personnel des betreffende het statuut van de syndicale afvaardigingen van het
personeel der ondernemingen). Die collectieve arbeidsovereenkomst is
entreprises). Cette convention collective de travail est interprofessioneel en laat het aan de paritaire comités van de
interprofessionnelle et laisse aux commissions paritaires des verschillende bedrijfstakken over de samenstelling en de bevoegdheid
différentes branches d'activités le soin de préciser la composition et van de vakbondsafvaardiging te preciseren en te kiezen tussen een
la compétence de la délégation syndicale et de choisir entre une samenstelling via aanwijzing of via verkiezing. De bescherming van de
composition par désignation ou par élection. La protection des vakbondsafgevaardigden is eveneens volledig vastgesteld bij
délégués syndicaux est, elle aussi, entièrement fixée par convention, overeenkomst, zonder enige interventie vanwege de overheid.
sans aucune intervention de l'autorité. Hoewel tijdens de parlementaire voorbereiding van de in het geding
Ainsi, bien qu'il fut proposé au cours des travaux préparatoires de la zijnde wet werd voorgesteld haar toepassingsgebied uit te breiden tot
loi en cause d'étendre son champ d'application « aux membres de la « de leden van de syndicale afvaardiging » (Parl. St., Senaat,
délégation syndicale » (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 1105-3, p. 1; 1990-1991, nr. 1105-3, p. 1; Parl. St., Kamer, 1990-1991, nr. 1471/3,
Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1471/3, p. 13), la volonté du p. 13), is de bedoeling van de wetgever aldus duidelijk gebleven : de
législateur est demeurée claire : le soin de régler cette matière est zorg om die aangelegenheid te regelen, wordt overgelaten aan de
laissé à l'autonomie collective des partenaires sociaux (Doc. parl., collectieve autonomie van de sociale partners (Parl. St., Senaat,
Sénat, 1990-1991, n° 1105-2, p. 12; Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1990-1991, nr. 1105-2, p. 12; Parl. St., Kamer, 1990-1991, nr. 1471/3,
1471/3, p. 21). p. 21).
B.5.2. L'article 18 de cette convention collective dispose : B.5.2. Artikel 18 van die collectieve overeenkomst bepaalt :
« Les membres de la délégation syndicale ne peuvent pas être licenciés « De leden van de syndicale afvaardiging mogen niet worden afgedankt
pour des motifs inhérents à l'exercice de leur mandat. om redenen die eigen zijn aan de uitoefening van hun mandaat.
L'employeur qui envisage de licencier un délégué syndical, pour De werkgever die voornemens is een syndicale afgevaardigde om gelijk
quelque motif que ce soit, sauf pour motif grave, en informe welke reden, met uitzondering van dringende reden, af te danken,
préalablement la délégation syndicale ainsi que l'organisation syndicale qui a présenté la candidature de ce délégué. Cette information se fera par lettre recommandée sortant ses effets le troisième jour suivant la date de son expédition. L'organisation syndicale intéressée dispose d'un délai de sept jours pour notifier son refus d'admettre la validité du licenciement envisagé. Cette notification se fera par lettre recommandée; la période de sept jours débute le jour où la lettre envoyée par l'employeur sort ses effets. L'absence de réaction de l'organisation syndicale est à considérer comme une acceptation de la validité du licenciement envisagé. verwittigt voorafgaandelijk de syndicale afvaardiging evenals de syndicale organisatie die de kandidatuur van deze afgevaardigde heeft voorgedragen. Deze verwittiging gebeurt bij aangetekend schrijven dat uitwerking heeft op de derde dag, volgend op de datum van de verzending. De betrokken syndicale organisatie beschikt over een termijn van zeven dagen om mee te delen dat zij de geldigheid van de voorgenomen afdanking weigert te aanvaarden. Deze mededeling zal gebeuren bij aangetekend schrijven; de periode van zeven dagen neemt een aanvang op de dag waarop het door de werkgever toegezonden schrijven uitwerking heeft. Het uitblijven van reactie van de syndicale organisatie moet beschouwd worden als een aanvaarding van de geldigheid van de voorgenomen afdanking.
Si l'organisation syndicale refuse d'admettre la validité du Indien de syndicale organisatie weigert de geldigheid van de
licenciement envisagé, la partie la plus diligente a la faculté de voorgenomen afdanking te aanvaarden, heeft de meest gerede partij de
soumettre le cas à l'appréciation du bureau de conciliation de la mogelijkheid het geval aan het oordeel van het verzoeningsbureau van
commission paritaire; l'exécution de la mesure de licenciement ne het paritair comité voor te leggen; de maatregel tot afdanking mag
pourra intervenir pendant la durée de cette procédure. niet worden uitgevoerd gedurende de duur van deze procedure.
Indien het verzoeningsbureau tot geen eenparige beslissing is kunnen
Si le bureau de conciliation n'a pu arriver à une décision unanime komen binnen de dertig dagen van de aanvraag tot tussenkomst, zal het
dans les trente jours de la demande d'intervention, le litige geschil betreffende de geldigheid van de redenen die door de werkgever
concernant la validité des motifs invoqués par l'employeur pour worden ingeroepen om de afdanking te verantwoorden, aan de
justifier le licenciement sera soumis au tribunal du travail ». arbeidsrechtbank worden voorgelegd ».
L'article 20 de la même convention collective dispose : Artikel 20 van dezelfde collectieve overeenkomst bepaalt :
« Une indemnité forfaitaire est due par l'employeur dans les cas « Een forfaitaire vergoeding is door de werkgever verschuldigd in
suivants : navolgende gevallen :
1° s'il licencie un délégué syndical sans respecter la procédure 1° Indien hij een syndicale afgevaardigde afdankt, zonder de in
prévue à l'article 18 ci-dessus; voornoemd artikel 18 bepaalde procedure na te leven;
2° si, au terme de cette procédure, la validité des motifs du 2° Indien, op het einde van deze procedure, de geldigheid van de
licenciement, au regard de la disposition de l'article 18, alinéa 1er redenen van afdanking, rekening houdend met de bepaling van artikel
ci-dessus, n'est pas reconnue par le bureau de conciliation ou par le 18, lid 1, door het verzoeningsbureau of door de arbeidsrechtbank niet
tribunal du travail; wordt erkend;
3° si l'employeur a licencié le délégué pour motif grave et que le 3° Indien de werkgever een afgevaardigde heeft ontslagen wegens
tribunal du travail a déclaré le licenciement non fondé; dringende reden en de arbeidsrechtbank het ontslag ongegrond heeft
4° si le contrat de louage de travail a pris fin en raison d'une faute verklaard; 4° Indien de arbeidsovereenkomst werd beëindigd wegens zware fout van
grave de l'employeur, qui constitue pour le délégué un motif de de werkgever die voor de afgevaardigde een reden is tot onmiddellijke
résiliation immédiate du contrat. beëindiging van de overeenkomst.
L'indemnité forfaitaire est égale à la rémunération brute d'un an, De forfaitaire vergoeding is gelijk aan de brutobezoldiging van een
sans préjudice de l'application des articles 22 et 24 de la loi du 10 jaar, onverminderd de toepassing van de artikelen 22 en 24 van de wet
mars 1900 sur le contrat de travail et des articles 20 et 21 des lois van 10 maart 1900 op de arbeidsovereenkomst en van de artikelen 20 en
coordonnées relatives au contrat d'emploi. 21 van de gecoördineerde wetten betreffende het bediendencontract.
Cette indemnité n'est pas due lorsque le délégué syndical bénéficie de Deze vergoeding is niet verschuldigd, wanneer de syndicale
l'indemnité prévue par l'article 21, § 7 de la loi du 20 septembre afgevaardigde de vergoeding ontvangt bepaald in artikel 21, § 7 van de
1948 portant organisation de l'économie et par l'article 1bis, § 7 de wet van 20 september 1948 houdende organisatie van het bedrijfsleven
la loi du 10 juin 1952 concernant la santé et la sécurité des en in artikel 1bis, § 7 van de wet van 10 juni 1952 betreffende de
travailleurs ». gezondheid en de veiligheid van de werknemers ».
B.5.3. La différence de traitement évoquée par le juge a quo trouve B.5.3. Het door de verwijzende rechter opgeworpen verschil in
son explication dans la nature juridique du statut de la délégation syndicale, le statut des délégués du personnel au comité pour la prévention et la protection au travail étant réglé par la loi alors que le statut des délégués syndicaux a été réglé par convention entre les délégués des employeurs et les délégués des travailleurs au sein de la commission paritaire. En outre, leur mode de désignation diffère totalement. Le législateur ne peut raisonnablement se voir reprocher de ne pas avoir prévu, au profit des délégués ou candidats délégués du personnel au comité pour la prévention et la protection au travail, une protection contre le licenciement identique à celle que les partenaires sociaux ont élaboré au profit des délégués syndicaux. Quant à la comparaison entre la protection contre le licenciement d'un candidat délégué du personnel au comité pour la prévention et la protection au travail et celle d'un conseiller en prévention B.6. Le juge a quo interroge encore la Cour sur la différence entre behandeling kan worden verklaard door de juridische aard van het statuut van de vakbondsafvaardiging, doordat het statuut van de personeelsafgevaardigden in het comité voor preventie en bescherming op het werk wettelijk is geregeld, terwijl het statuut van de vakbondsafgevaardigden is geregeld bij overeenkomst tussen de afgevaardigden van de werkgevers en de afgevaardigden van de werknemers binnen het paritair comité. Bovendien is de wijze waarop ze worden aangewezen volkomen verschillend. De wetgever kan redelijkerwijs niet worden verweten dat hij niet heeft voorzien, voor de personeelsafgevaardigden of kandidaat-personeelsafgevaardigden in het comité voor preventie en bescherming op het werk, in een ontslagbescherming die identiek is aan die welke de sociale partners hebben uitgewerkt voor de vakbondsafgevaardigden. Ten aanzien van de vergelijking tussen de ontslagbescherming van een kandidaat-personeelsafgevaardigde voor het comité voor preventie en bescherming op het werk en die van een preventieadviseur B.6. De verwijzende rechter stelt het Hof nog een vraag over het
les régimes de protection contre le licenciement applicables au verschil tussen de regeling voor ontslagbescherming die van toepassing
candidat délégué du personnel au comité pour la prévention et la is op een kandidaat-personeelsafgevaardigde voor het comité voor
protection au travail, d'une part, et au conseiller en prévention, preventie en bescherming op het werk, enerzijds, en die welke van
d'autre part. toepassing is op een preventieadviseur, anderzijds.
B.7.1. L'article 3 de la loi du 20 décembre 2002 « portant protection B.7.1. Artikel 3 van de wet van 20 december 2002 « betreffende de
des conseillers en prévention » dispose : bescherming van de preventieadviseurs » bepaalt :
« L'employeur ne peut rompre le contrat du conseiller en prévention, « De werkgever kan de overeenkomst met de preventieadviseur enkel
mettre fin à l'occupation statutaire du conseiller en prévention ou beëindigen, een einde stellen aan de statutaire tewerkstelling van de
l'écarter de sa fonction que pour des motifs qui sont étrangers à son preventieadviseur of hem verwijderen uit zijn functie om redenen die
indépendance ou pour des motifs qui démontrent qu'il est incompétent à vreemd zijn aan zijn onafhankelijkheid of om redenen waaruit blijkt
exercer ses missions et pour autant que les procédures visées par la dat hij niet bekwaam is om zijn opdrachten uit te oefenen en voor
présente loi soient respectées ». zover hij de procedures als bedoeld in deze wet naleeft ».
B.7.2. L'article 4 de la même loi dispose : B.7.2. Artikel 4 van dezelfde wet bepaalt :
« Les procédures déterminées par la présente loi ne s'appliquent pas : « De procedures bepaald in deze wet zijn niet van toepassing :
1° en cas de licenciement pour motif grave; 1° in geval van ontslag om dringende reden;
2° en cas de fermeture d'entreprise; 2° in geval van sluiting van onderneming;
3° en cas d'un licenciement collectif auquel s'appliquent les 3° in geval van collectief ontslag waarop de procedures vastgesteld
procédures fixées en vertu du chapitre VIII de la loi du 13 février krachtens hoofdstuk VIII van de wet van 13 februari 1998 houdende
1998 portant des dispositions en faveur de l'emploi; bepalingen tot bevordering van de tewerkstelling van toepassing zijn;
4° lorsque le conseiller en prévention met lui-même fin au contrat; 4° wanneer de preventieadviseur zelf de overeenkomst beëindigt;
5° lorsque la durée pour laquelle le contrat a été conclu est arrivée 5° wanneer de termijn waarvoor de overeenkomst gesloten werd,
à son échéance; verstreken is;
6° pendant la période d'essai ». 6° tijdens de proefperiode ».
B.7.3. L'article 10 de la même loi dispose : B.7.3. Artikel 10 van dezelfde wet bepaalt :
« Dans les cas suivants, l'employeur est tenu de payer au conseiller « De werkgever is aan de preventieadviseur wiens overeenkomst wordt
en prévention une indemnité en raison de la rupture du contrat : beëindigd een vergoeding verschuldigd in de volgende gevallen :
1° lorsque l'employeur ne respecte pas les procédures prescrites en 1° wanneer de werkgever de krachtens deze wet voorgeschreven
vertu de la présente loi; procedures niet volgt;
2° lorsque le tribunal du travail ou la cour du travail reconnaît, 2° wanneer de arbeidsrechtbank of het arbeidshof, in het kader van de
dans le cadre de la procédure visée à l'article 6, alinéa 2, qu'il a procedure als bedoeld in artikel 6, tweede lid, erkent dat er afbreuk
été porté atteinte à l'indépendance du conseiller en prévention ou que is gedaan aan de onafhankelijkheid van de preventieadviseur of dat de
les motifs invoqués en ce qui concerne l'incompétence à exercer ses aangevoerde redenen betreffende de onbekwaamheid om zijn opdrachten
missions ne sont pas prouvés; uit te oefenen niet bewezen zijn;
3° lorsque l'employeur met fin au contrat en violation de l'article 9. 3° wanneer de werkgever de overeenkomst in strijd met de bepaling van
artikel 9 beëindigt.
Cette indemnité est égale à la rémunération normale ou aux honoraires Deze vergoeding is gelijk aan het normale loon of honorarium over een tijdvak van :
normaux en cours correspondant à une période de : 1° twee jaar, indien de preventieadviseur in de hoedanigheid van
1° deux ans lorsque le conseiller en prévention compte moins de 15 preventieadviseur minder dan 15 jaar dienst heeft;
années de prestations en cette qualité; 2° drie jaar, indien de preventieadviseur in de hoedanigheid van
2° trois ans lorsque le conseiller en prévention compte 15 années de preventieadviseur 15 of meer jaren dienst heeft.
prestations ou plus en cette qualité. De dienstjaren worden berekend over het aantal kalenderjaren dat de
preventieadviseur de functie van preventieadviseur bij de werkgever
Ces années de prestations se calculent en fonction du nombre d'années heeft vervuld indien het de interne dienst voor preventie en
civiles pendant lesquelles le conseiller en prévention a exercé sa bescherming op het werk betreft en over het aantal kalenderjaren dat
fonction auprès de l'employeur, s'il s'agit d'un service interne pour de preventieadviseur verbonden is geweest aan de externe dienst voor
la prévention et la protection au travail ou en fonction du nombre preventie en bescherming op het werk, indien het een externe dienst
d'années civiles pendant lesquelles le conseiller en prévention a été voor preventie en bescherming op het werk betreft.
attaché à un service externe pour la prévention et la protection au Indien de preventieadviseur bij de werkgever, naast de functie van
travail, s'il s'agit d'un tel service externe. preventieadviseur ook nog een andere functie uitoefent, stemt het
Si le conseiller en prévention exerce, outre cette fonction, une autre normale loon op basis waarvan deze vergoeding wordt berekend overeen,
fonction auprès de l'employeur, la rémunération normale qui sert de met het gedeelte van het normale loon van de functie van
base au calcul de l'indemnité est égale à la partie de la rémunération preventieadviseur dat overeenstemt met de duur van zijn prestaties als
normale de la fonction de conseiller en prévention qui correspond à la preventieadviseur bij de werkgever.
durée pendant laquelle l'intéressé a exercé des prestations en tant De vergoeding als bedoeld in het tweede lid kan niet gecumuleerd
que conseiller en prévention auprès de l'employeur.
L'indemnité visée à l'alinéa 2 ne peut pas être cumulée avec d'autres worden met andere bijzondere vergoedingen voor bescherming tegen
indemnités spécifiques de protection contre le licenciement, fixées en ontslag vastgesteld in toepassing van andere wetten en besluiten
application d'autres lois et arrêtés relatifs à la relation de travail betreffende de arbeidsverhouding ».
». B.8.1. La disposition en cause a été justifiée, au cours des travaux B.8.1. De in het geding zijnde bepaling werd tijdens de parlementaire
préparatoires, de la manière suivante : voorbereiding als volgt verantwoord :
« Le projet a pour objet d'assurer une protection équilibrée, où les « Het ontwerp streeft naar een evenwichtige bescherming waarbij de
délégués du personnel ne soient discriminés ni dans un sens positif ni personeelsafgevaardigden niet positief en evenmin negatief worden
dans un sens négatif. Ils sont protégés de manière fonctionnelle gediscrimineerd. Zij worden functioneel beschermd tegen ontslagen,
contre les licenciements du fait de l'exercice d'un mandat syndical. geïnspireerd door de uitoefening van hun syndicaal mandaat. Daarom
Le projet prévoit dès lors la possibilité d'un licenciement pour motif wordt bepaald in welke gevallen ontslag mogelijk is nl. dringende
grave et pour des raisons d'ordre technique ou économique » (Doc. redenen en technische en economische redenen » (Parl. St., Senaat,
parl., Sénat, 1990-1991, n° 1105-2, p. 59). 1990-1991, nr. 1105-2, p. 59).
« Le but du projet est non pas d'infliger des sanctions, mais « Het doel van het ontwerp is niet sancties op te leggen maar
d'empêcher que des sanctions doivent être infligées et de prévenir les voorkomen dat er sancties moeten worden opgelegd en onterechte
licenciements injustifiés. L'obligation de payer l'indemnité, même ontslagen vermijden. Dat de schadevergoeding moet worden betaald, ook
lorsque le travailleur ne demande pas sa réintégration, peut être wanneer de werknemer de reïntegratie niet vraagt, kan worden beschouwd
considérée comme un compromis entre deux points de vue divergents. als een compromis tussen twee uiteenlopende standpunten. Sommigen
Certains trouvent que les sanctions doivent être alourdies, parce que vinden dat de sancties moeten worden verhoogd omdat al te veel
de trop nombreux employeurs passent outre à l'obligation de réintégrer werkgevers de verplichting tot reïntegratie naast zich neerleggen.
le travailleur. D'autres estiment que le travailleur doit avoir le Anderen zijn van oordeel dat de werknemer het recht moet hebben de
droit de choisir entre sa réintégration et une indemnisation reïntegratie of de onmiddellijke schadevergoeding te vragen. Hem
immédiate. En obligeant le travailleur à demander sa réintégration
dans tous les cas, l'on pourrait inciter l'employeur à tenter de altijd verplichten de reïntegratie te vragen zou de werkgever ertoe
licencier le travailleur dans toutes les circonstances sans prendre de kunnen aanzetten in alle omstandigheden en zonder te grote financiële
trop grands risques financiers » (ibid., p. 69). risico's te proberen de werknemer te ontslaan » (ibid., p. 69).
« Le risque que court l'employeur qui ne respecterait pas les règles
de se voir infliger le paiement rapide d'une indemnité est néanmoins « Het feit dat de werkgever het risico loopt reeds snel een vergoeding
de nature à limiter le recours au licenciement et à freiner cette te moeten betalen als hij de regels niet naleeft, houdt wel enige
pratique » (ibid., p. 18). beperking en een rem in » (ibid., p. 18).
B.8.2. Le maintien d'une protection contre le licenciement équivalente B.8.2. Het behoud van een equivalente ontslagbescherming voor de
au profit des candidats délégués du personnel non élus fut justifié de niet-verkozen kandidaat-personeelsafgevaardigden werd als volgt
la manière suivante : verantwoord :
« La nécessité de protéger également les candidats contre le « Dat ook kandidaten moeten worden beschermd tegen ontslagen om reden
licenciement en raison de leur engagement syndical est apparue dès les van hun syndicaal engagement bleek reeds bij de allereerste sociale
toutes premières élections sociales en 1950. verkiezingen in 1950.
En effet, à l'époque, les membres du conseil d'entreprise étaient
seuls protégés. Les candidats ne l'étaient pas. Il s'ensuivit des Toen waren immers nog uitsluitend de leden in Ondernemingsraad
licenciements en masse. Le législateur se vit, dès lors, dans beschermd en niet de kandidaten. Gevolg : massale ontslagen. Dit
l'obligation d'accorder aussi aux candidats, rétroactivement, une noodzaakte de wetgever om retroactief ook de kandidaten een bijzondere
protection spéciale contre le licenciement par la loi du 18 mars 1950 ontslagbescherming te geven via de wet van 18 maart 1950 (Belgisch
(Moniteur belge du 31 mars 1950) » (ibid., p. 11). Staatsblad van 31 maart 1950) » (ibid., p. 11).
B.8.3. En adoptant la disposition en cause, le législateur a donc usé B.8.3. Met de in het geding zijnde bepaling heeft de wetgever dus zijn
de la large marge d'appréciation qui est la sienne en matière ruime beoordelingsmarge in sociaaleconomische aangelegenheden
socio-économique et élaboré une solution équilibrée quant à la aangewend en een evenwichtige oplossing uitgewerkt voor de bescherming
protection à reconnaître aux travailleurs qui, en raison de leurs die moet worden toegekend aan de werknemers die, wegens hun taken van
tâches de représentants du personnel au sein du comité pour la personeelsvertegenwoordiger binnen het comité voor preventie en
prévention et la protection au travail, risquent d'être l'objet de bescherming op het werk, het risico lopen van represaillemaatregelen
mesures de représailles de la part des employeurs. Il a étendu cette vanwege de werkgevers. Hij heeft die bescherming uitgebreid tot de
protection au bénéfice des candidats non élus, lesquels pouvaient niet-verkozen kandidaten, die eveneens het voorwerp kunnen uitmaken
également faire l'objet de mesures de représailles de la part de van represaillemaatregelen vanwege de werkgever.
l'employeur. A cet égard, la Cour accorde une importance particulière à la In dat verband kent het Hof bijzonder gewicht toe aan de omstandigheid
circonstance qu'aucune solution en la matière n'a pu être dégagée par dat de sociale partners op dat gebied geen enkele oplossing hebben
les partenaires sociaux et que c'est à leur demande que la législation kunnen vinden en dat het op hun verzoek is dat de in het geding zijnde
en cause a été adoptée (Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1471/3, pp. wetgeving is aangenomen (Parl. St., Kamer, 1990-1991, nr. 1471/3, pp.
14 et 18). 14 en 18).
B.9.1. S'il est vrai que les travailleurs visés par la disposition en B.9.1. Hoewel het juist is dat de werknemers die door de in het geding
cause bénéficient d'une protection contre le licenciement plus étendue zijnde bepaling worden beoogd een ruimere ontslagbescherming genieten
que celle qui est reconnue aux conseillers en prévention, une telle
différence de traitement n'apparaît pas comme dépourvue de toute dan de preventieadviseurs, lijkt zulk een verschil in behandeling niet
justification raisonnable eu égard aux différences entre les fonctions zonder redelijke verantwoording gelet op de verschillen tussen elk van
exercées par chacune de ces catégories de travailleurs. door die categorieën van werknemers uitgeoefende functies.
Les délégués du personnel au comité pour la prévention et la De personeelsafgevaardigden in het comité voor preventie en
protection au travail sont élus par l'ensemble des travailleurs de bescherming op het werk worden door alle werknemers van de onderneming
l'entreprise et en assurent la représentation. Ils assument, en verkozen en staan in voor hun vertegenwoordiging. Zij nemen, in
collaboration avec le chef d'entreprise ou ses délégués, des fonctions samenwerking met het ondernemingshoofd of diens afgevaardigden,
importantes afin de favoriser le bien-être des travailleurs lors de belangrijke functies waar om het welzijn van de werknemers bij de
l'exécution de leur travail. Ce comité émet notamment des avis et uitvoering van hun werk te bevorderen. Het comité brengt onder meer
formule des propositions sur la politique du bien-être des adviezen uit en formuleert voorstellen omtrent het beleid inzake het
travailleurs lors de l'exécution de leur travail, sur le plan global welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, omtrent het
de prévention et le plan annuel d'action établis par l'employeur, globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan opgesteld door de
leurs modifications, leur exécution et leurs résultats. Il est werkgever, de wijzigingen, de uitvoering en de resultaten ervan. Het
également associé à la gestion et aux activités du département chargé wordt eveneens betrokken bij het beheer en de werkzaamheden van het
de la surveillance médicale du service interne. A défaut de conseil departement belast met het medisch toezicht van de interne dienst. Bij
d'entreprise, le comité est également chargé de certaines missions ontstentenis van een ondernemingsraad wordt het comité eveneens belast
d'information au sein de l'entreprise. met bepaalde informatieopdrachten binnen de onderneming.
En revanche, le conseiller en prévention n'est pas élu par les Een preventieadviseur wordt daarentegen niet door de werknemers
travailleurs et n'a pas pour mission de représenter leurs intérêts, verkozen en heeft niet als opdracht hun belangen te vertegenwoordigen,
mais a essentiellement pour mission de veiller, en toute indépendance, maar dient hoofdzakelijk, in alle onafhankelijkheid, te waken over een
à la correcte application de la législation sur le bien-être au correcte toepassing van de wetgeving betreffende het welzijn op het
travail. Son mandat est, du reste, incompatible avec le statut de werk. Zijn mandaat is voor het overige onverenigbaar met het statuut
représentant du personnel au sein du comité pour la prévention et la van personeelsvertegenwoordiger in het comité voor preventie en
protection au travail. bescherming op het werk.
B.9.2. En outre, et contrairement à ce que soutient la partie B.9.2. Bovendien, en in tegenstelling tot hetgeen de verwerende partij
défenderesse devant le juge a quo, le législateur a pu, sans voor de verwijzende rechter beweert, kon de wetgever, zonder het
méconnaître le principe d'égalité et de non-discrimination, offrir au beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie te schenden, de
candidat délégué du personnel non élu une protection contre le niet-verkozen kandidaat-personeelsafgevaardigde een ontslagbescherming
licenciement similaire à celle du candidat élu. bieden die vergelijkbaar is met die van een verkozen kandidaat.
La Cour relève de surcroît que la protection contre le licenciement Het Hof wijst bovendien erop dat de ontslagbescherming die aan een
reconnue au candidat non élu présente certaines spécificités qui sont niet-verkozen kandidaat wordt toegekend, bepaalde specifieke kenmerken
précisément destinées à prendre en compte le fait qu'il n'exerce pas vertoont die precies bestemd zijn om rekening te houden met het feit
une fonction au sein du comité pour la prévention et la protection au dat hij geen functie uitoefent binnen het comité voor preventie en
travail. Ainsi est-il justifié que la suspension par l'employeur du bescherming op het werk. Zo wordt verantwoord dat de schorsing, door
candidat délégué du personnel ne doive pas faire l'objet d'une de werkgever, van een kandidaat-personeelsafgevaardigde niet het
autorisation judiciaire puisque, comme le relèvent les travaux voorwerp moet uitmaken van een rechterlijke toestemming omdat er,
préparatoires de la loi en cause, et à l'inverse de ce que soutient la zoals wordt opgemerkt in de parlementaire voorbereiding van de in het
geding zijnde wet en in tegenstelling tot hetgeen de verwerende partij
partie défenderesse devant le juge a quo, « la suspension [du candidat voor de verwijzende rechter aanvoert, « bij de schorsing van [een niet
délégué du personnel non élu] n'engendre aucun risque de démantèlement verkozen kandidaat-personeelsafgevaardigde] geen gevaar is voor de
immédiat du système de participation des travailleurs » (Doc. parl., onmiddellijke ontmanteling van de inspraak van de werknemers » (Parl.
Sénat, 1990-1991, n° 1105-2, p. 55). St., Senaat, 1990-1991, nr. 1105-2, p. 55).
B.10. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. B.10. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
Les articles 2 et 16 de la loi du 19 mars 1991 « portant un régime de De artikelen 2 en 16 van de wet van 19 maart 1991 « houdende
licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de
d'entreprise et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en
des lieux de travail, ainsi que pour les candidats délégués du verfraaiing van de werkplaatsen alsmede van de
personnel » ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. kandidaat-personeelsafgevaardigden » schenden de artikelen 10 en 11
van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 10 octobre 2012. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 10 oktober 2012.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse R. Henneuse
^