Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 104/2012 du 9 août 2012 Numéro du rôle : 5222 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 52, 11°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il était applicable aux dettes nées avant le 17 octobre 199 La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 104/2012 du 9 août 2012 Numéro du rôle : 5222 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 52, 11°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il était applicable aux dettes nées avant le 17 octobre 199 La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 104/2012 van 9 augustus 2012 Rolnummer 5222 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 52, 11°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing op schulden ontstaan vóór 17 oktober 199 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 104/2012 du 9 août 2012 Uittreksel uit arrest nr. 104/2012 van 9 augustus 2012
Numéro du rôle : 5222 Rolnummer 5222
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 52, 11°, du In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 52, 11°, van het
Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il était applicable aux Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing op
dettes nées avant le 17 octobre 1995, posée par la Cour d'appel de schulden ontstaan vóór 17 oktober 1995, gesteld door het Hof van
Gand. Beroep te Gent.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président M. Bossuyt, Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt du 4 octobre 2011 en cause de Patrick Staelraeve et Bij arrest van 4 oktober 2011 in zake Patrick Staelraeve en Emilienne
Emilienne Van Haecke contre l'Etat belge, Service public fédéral Van Haecke tegen de Belgische Staat, Federale Overheidsdienst
Financiën, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen
Finances, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 13 op 13 oktober 2011, heeft het Hof van Beroep te Gent de volgende
octobre 2011, la Cour d'appel de Gand a posé la question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 52, 11°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel « Schendt artikel 52, 11° WIB 92, zoals van toepassing op schulden
qu'il était applicable aux dettes nées avant le 17 octobre 1995 et qui
dispose que ' constituent notamment des frais professionnels (...) les ontstaan vóór 17 oktober 1995, en dat bepaalt dat ' inzonderheid als
intérêts effectivement payés de dettes contractées auprès de tiers par beroepskost worden aangemerkt (...) de door de bestuurders en werkende
des administrateurs et des associés actifs en vue de la souscription vennoten werkelijk betaalde interest van schulden aangegaan bij derden
ou de l'acquisition d'actions ou parts représentatives d'une fraction voor het inschrijven op, of het verkrijgen van aandelen die een
du capital social d'une société résidente dont ils perçoivent fractie van het maatschappelijk kapitaal van een binnenlandse
périodiquement des rémunérations au cours de la période imposable vennootschap vertegenwoordigen waarvan zij in het belastbare tijdperk
(...) ', viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que periodiek bezoldigingen ontvangen (...) ', de artikelen 10 en 11 van
les administrateurs/associés actifs qui, en raison de la déclaration
de faillite de la société, voient cesser le paiement de leurs de Grondwet doordat de bestuurders/werkende vennoten die wegens de
rémunérations périodiques n'ont plus droit à la déduction d'intérêts faillietverklaring van de vennootschap hun periodieke bezoldigingen
visée ? ». zien stopgezet, geen recht meer hebben op bedoelde interestaftrek ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la disposition en cause Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling
B.1.1. La question préjudicielle concerne la compatibilité de B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel 52, 11°, van het
l'article 52, 11°, du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992).
CIR 1992) avec les articles 10 et 11 de la Constitution. In de redactie zoals van toepassing op het bodemgeschil, bepaalt de in
Dans sa version applicable au litige au fond, la disposition en cause prévoit : het geding zijnde bepaling :
« Sous réserve des dispositions des articles 53 à 66, constituent « Onder voorbehoud van het bepaalde in de artikelen 53 tot 66 worden
notamment des frais professionnels : inzonderheid als beroepskosten aangemerkt :
[...] [...]
11° les intérêts effectivement payés de dettes contractées auprès de 11° de door bestuurders en werkende vennoten werkelijk betaalde
tiers par des administrateurs et des associés actifs en vue de la interest van schulden aangegaan bij derden voor het inschrijven op, of
souscription ou de l'acquisition d'actions ou parts représentatives het verkrijgen van aandelen die een fractie van het maatschappelijk
d'une fraction du capital social d'une société résidente dont ils kapitaal van een binnenlandse vennootschap vertegenwoordigen waarvan
perçoivent périodiquement des rémunérations au cours de la période zij in het belastbare tijdperk periodiek bezoldigingen ontvangen;
imposable; [...] ». [...] ».
B.1.2. Selon le juge a quo, l'article 52, 11°, prévoit, s'agissant de B.1.2. Volgens de verwijzende rechter voorziet artikel 52, 11°, in
la déductibilité des intérêts qui y sont visés, des conditions bijkomende voorwaarden, wat de aftrekbaarheid van de daarin bedoelde
supplémentaires par rapport aux conditions générales de déductibilité interesten betreft, ten opzichte van de algemene
formulées à l'article 49 du CIR 1992, qui dispose : aftrekbaarheidsvoorwaarden, geformuleerd in artikel 49 van het WIB
« A titre de frais professionnels sont déductibles les frais que le 1992, dat bepaalt : « Als beroepskosten zijn aftrekbaar de kosten die de
contribuable a faits ou supportés pendant la période imposable en vue belastingplichtige in het belastbare tijdperk heeft gedaan of gedragen
d'acquérir ou de conserver les revenus imposables et dont il justifie om de belastbare inkomsten te verkrijgen of te behouden en waarvan hij
la réalité et le montant au moyen de documents probants ou, quand cela de echtheid en het bedrag verantwoordt door middel van bewijsstukken
n'est pas possible, par tous autres moyens de preuve admis par le of, ingeval zulks niet mogelijk is, door alle andere door het gemeen
droit commun, sauf le serment. recht toegelaten bewijsmiddelen, met uitzondering van de eed.
Sont considérés comme ayant été faits ou supportés pendant la période Als in het belastbare tijdperk gedaan of gedragen worden beschouwd, de
imposable, les frais qui, pendant cette période, sont effectivement kosten die in dat tijdperk werkelijk zijn betaald of gedragen of het
payés ou supportés ou qui ont acquis le caractère de dettes ou pertes karakter van zekere en vaststaande schulden of verliezen hebben
certaines et liquides et sont comptabilisés comme [tels] ». verkregen en als zodanig zijn geboekt ».
Quant à la recevabilité de la question préjudicielle Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag
B.2.1. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle ne B.2.1. Volgens de Ministerraad zou de prejudiciële vraag niet
serait pas recevable parce qu'elle porterait en réalité sur ontvankelijk zijn, omdat zij in werkelijkheid betrekking zou hebben op
l'opportunité de la mesure en cause. de opportuniteit van de in het geding zijnde maatregel.
B.2.2. La question préjudicielle n'a pas pour objet l'opportunité de B.2.2. De prejudiciële vraag heeft geen betrekking op de opportuniteit
la mesure en cause, mais porte sur sa compatibilité avec le principe van de in het geding zijnde maatregel, maar op de bestaanbaarheid
d'égalité et de non-discrimination. ervan met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie.
L'exception est rejetée. De exceptie wordt verworpen.
Quant au fond Ten gronde
B.3. La juridiction a quo demande à la Cour si la disposition en cause B.3. Het verwijzende rechtscollege vraagt het Hof of de in het geding
viole le principe d'égalité et de non-discrimination en ce que les zijnde bepaling het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie
administrateurs et associés actifs qui ne perçoivent plus schendt, in zoverre de bestuurders en de werkende vennoten die wegens
périodiquement des rémunérations pendant la période imposable en de faillietverklaring van de vennootschap geen periodieke
raison de la déclaration de faillite de la société ne peuvent plus bezoldigingen in het belastbare tijdperk meer ontvangen, de interesten
déduire à titre de frais professionnels les intérêts des dettes van de schulden, aangegaan voor het inschrijven op, of het verkrijgen
contractées en vue de la souscription ou de l'acquisition de parts van aandelen in de vennootschap waarvan zij vóór het faillissement
dans la société dont ils percevaient périodiquement des rémunérations periodieke bezoldigingen ontvingen, niet meer als beroepskosten kunnen
avant la faillite. aftrekken.
B.4.1. La déductibilité, à titre de frais professionnels, des intérêts B.4.1. De aftrekbaarheid, als beroepskosten, van interesten van
de certaines dettes était à l'origine réglée par l'article 26 de la bepaalde schulden werd oorspronkelijk geregeld door artikel 26 van de
loi du 7 décembre 1988 portant réforme de l'impôt sur les revenus et wet van 7 december 1988 houdende hervorming van de inkomstenbelasting
modification des taxes assimilées au timbre.
Il ressort des travaux préparatoires de cette loi que la possibilité en wijziging van de met het zegel gelijkgestelde taksen.
de déduire les intérêts de dettes sur des revenus mobiliers a été Uit de parlementaire voorbereiding van die wet blijkt dat de
supprimée afin d'éviter les abus des contribuables. « Pour ne pas mogelijkheid om interesten van schulden op roerende inkomsten af te
entraver l'activité économique », le législateur a toutefois prévu la trekken, werd opgeheven om misbruiken van de belastingplichtigen te
déductibilité, à titre de charges professionnelles, des « intérêts de voorkomen. « Om de economische activiteit niet te hinderen » werd
dettes contractées en vue de la constitution, de l'augmentation du evenwel voorzien in de aftrekbaarheid, als beroepskosten, « van de
interesten van schulden aangegaan om een Belgische vennootschap op te
richten, om haar kapitaal te verhogen of om ze over te nemen bij wijze
capital et de la reprise d'une société belge par l'acquisition des van het verwerven van de aandelen of deelbewijzen van die vennootschap
actions ou parts de cette société », à condition que « les intéressés », op voorwaarde dat « de betrokkenen een activiteit uitoefenen die
exercent une activité productive d'une rémunération » (Doc. parl., met een bezoldiging vergoed wordt » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr.
Sénat, S.E. 1988, n° 440-1, p. 22). 440-1, p. 22).
B.4.2. L'article 26 de la loi du 20 juillet 1990 portant des B.4.2. Bij artikel 26 van de wet van 20 juli 1990 houdende economische
dispositions économiques et fiscales a ajouté à la réglementation en fiscale bepalingen werd aan de vroegere regeling de voorwaarde
antérieure la condition selon laquelle le contribuable concerné doit toegevoegd dat in het belastbare tijdperk door de betrokken
avoir perçu périodiquement des rémunérations au cours de la période belastingplichtige periodieke bezoldigingen werden ontvangen.
imposable. L'objectif du législateur était précisé comme suit dans les travaux De doelstelling van de wetgever werd in de parlementaire voorbereiding
préparatoires : als volgt toegelicht :
« Il s'avère [...] que le texte actuel comporte un certain nombre de « Het blijkt [...] dat de huidige tekst, benevens een aantal leemten
lacunes qui, dans une certaine mesure, rendent illusoire la lutte die in een zekere mate de strijd tegen de misbruiken denkbeeldig
maken, ook onnauwkeurigheden bevat die van aard zijn om, zowel voor de
contre les abus, ainsi que des imprécisions susceptibles de créer un belastingplichtige als voor de Administratie, een klimaat van
climat d'insécurité juridique tant pour le contribuable que pour rechtsonzekerheid te scheppen » (Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr.
l'Administration » (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° 1218/1, p. 14). 1218/1, p. 14).
En ce qui concerne la périodicité des rémunérations, il est mentionné Wat de periodiciteit van de bezoldigingen betreft, vermeldt de memorie
ce qui suit, dans l'exposé des motifs : van toelichting :
« Par ailleurs, l'article 305 de la loi du 22 décembre 1989 a « Overigens voert artikel 305 van de wet van 22 december 1989 een
introduit une exigence de périodicité dans le paiement des vereiste in van periodiciteit voor de betaling van de bezoldigingen
rémunérations que le contribuable perçoit de la société dont il die de belastingplichtige ontvangt van de vennootschap waarvan hij
détient les titres et dont il est administrateur ou associé. effecten bezit en waarin hij bestuurder of vennoot is.
L'occasion des présentes modifications est saisie pour préciser que, De huidige wijzigingen geven de gelegenheid om te verduidelijken wat
par ' périodiquement ', il faut entendre au moins une fois par an, eu onder ' periodiciteit ' moet worden verstaan; dit beduidt minstens één
maal per jaar, rekening houdend met het jaarlijks karakter van de
égard aux principes de [l'annalité] de l'impôt et de l'article 44 belasting en met het artikel 44 [thans artikel 49] van het WIB.
[actuellement l'article 49] du CIR.
Il est encore indiqué que les rémunérations payées annuellement Er wordt benadrukt dat de bezoldigingen die jaarlijks worden betaald
doivent présenter une relation normale avec la hauteur des sommes in een normale verhouding moeten staan met de omvang van de geleende
empruntées » (ibid.). sommen » (ibid.).
B.5. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur de décider à B.5. Het behoort tot de beoordelingsbevoegdheid van de wetgever te
quelles conditions les intérêts de certaines dettes sont déductibles beslissen onder welke voorwaarden de interesten van bepaalde schulden
ou non à titre de frais professionnels. al dan niet als beroepskosten aftrekbaar zijn.
B.6. Aux termes de l'article 49 du CIR 1992, constituent des frais B.6. Luidens artikel 49 van het WIB 1992 worden als beroepskosten
professionnels « les frais que le contribuable a faits ou supportés aangemerkt « de kosten die de belastingplichtige in het belastbare
pendant la période imposable en vue d'acquérir ou de conserver les tijdperk heeft gedaan of gedragen om de belastbare inkomsten te
revenus imposables ». verkrijgen of te behouden ».
Cette disposition, dans laquelle sont formulées les conditions Die bepaling, waarin de algemene aftrekbaarheidsvoorwaarden worden
générales de déductibilité, ne permet pas, en principe, de déduire des geformuleerd, laat in beginsel niet toe kosten af te trekken die niet
frais qui ne correspondent pas à des prestations réelles. aan werkelijke prestaties beantwoorden.
Selon l'article 52, 11°, en cause, du même Code, constituent des frais Volgens het in het geding zijnde artikel 52, 11°, van hetzelfde
professionnels « les intérêts effectivement payés de dettes Wetboek worden als beroepskosten aangemerkt « de door bestuurders en
contractées auprès de tiers par des administrateurs et des associés werkende vennoten werkelijk betaalde interest van schulden aangegaan
actifs en vue de la souscription ou de l'acquisition d'actions ou bij derden voor het inschrijven op, of het verkrijgen van aandelen die
parts représentatives d'une fraction du capital social d'une société een fractie van het maatschappelijk kapitaal van een binnenlandse
résidente dont ils perçoivent périodiquement des rémunérations au vennootschap vertegenwoordigen waarvan zij in het belastbare tijdperk
cours de la période imposable ». periodiek bezoldigingen ontvangen ».
B.7. Il ressort des travaux préparatoires cités en B.4 que la mesure B.7. Uit de in B.4 aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt dat
en cause a été adoptée dans le but de lutter contre les abus des de in het geding zijnde maatregel werd aangenomen om misbruiken van de
contribuables. Pour atteindre cet objectif, il a été prévu une belastingplichtigen tegen te gaan. Om dat doel te bereiken, wordt in
périodicité des rémunérations au cours de la période imposable. Ceci een periodiciteit van de bezoldigingen, in het belastbare tijdperk,
permet d'éviter que les intérêts des dettes contractées puissent être voorzien. Aldus kan worden vermeden dat de interesten van de aangegane
déduits à titre de frais professionnels pour plusieurs périodes schulden als beroepskosten zouden kunnen worden afgetrokken voor
imposables, même dans le cas où, par exemple, la société n'aurait meerdere belastbare tijdperken, zelfs in het geval bijvoorbeeld dat de
octroyé qu'à une seule occasion un montant limité en guise de vennootschap slechts eenmalig een beperkt bedrag aan bezoldiging aan
rémunération au contribuable concerné. de betrokken belastingplichtige zou hebben toegekend.
B.8. Le fait qu'en cas de circonstances indépendantes de la volonté du B.8. Het feit dat in het geval van omstandigheden buiten de wil van de
contribuable, telles que la faillite d'une société, des rémunérations belastingplichtige, zoals een faillissement van een vennootschap, niet
ne soient plus versées au contribuable concerné, de sorte qu'il n'est langer bezoldigingen aan de betrokken belastingplichtige worden
plus satisfait à la condition de périodicité, n'énerve pas le uitbetaald, zodat niet meer aan de voorwaarde van de periodiciteit is
caractère justifié de la mesure en cause. voldaan, ontkracht het verantwoorde karakter van de in het geding
zijnde maatregel niet.
Il découle de ce qui précède que l'article 52, 11°, du CIR 1992 n'est Uit het voorgaande volgt dat artikel 52, 11°, van het WIB 1992 niet
pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. onbestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 52, 11°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il Artikel 52, 11°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992,
était applicable aux dettes nées avant le 17 octobre 1995, ne viole zoals van toepassing op schulden ontstaan vóór 17 oktober 1995,
pas les articles 10 et 11 de la Constitution. schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 9 août 2012. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 augustus 2012.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^