Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 81/2012 du 28 juin 2012 Numéros du rôle : 5160 et 5161 En cause : les recours en annulation du décret spécial de la Région wallonne du 9 décembre 2010 limitant le cumul de mandats dans le chef des députés du Parlement w La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 81/2012 du 28 juin 2012 Numéros du rôle : 5160 et 5161 En cause : les recours en annulation du décret spécial de la Région wallonne du 9 décembre 2010 limitant le cumul de mandats dans le chef des députés du Parlement w La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 81/2012 van 28 juni 2012 Rolnummers 5160 en 5161 In zake : de beroepen tot vernietiging van het bijzondere decreet van het Waalse Gewest van 9 december 2010 tot beperking van de cumulatie van mandaten in hoofde van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 81/2012 du 28 juin 2012 Uittreksel uit arrest nr. 81/2012 van 28 juni 2012
Numéros du rôle : 5160 et 5161 Rolnummers 5160 en 5161
En cause : les recours en annulation du décret spécial de la Région In zake : de beroepen tot vernietiging van het bijzondere decreet van
wallonne du 9 décembre 2010 limitant le cumul de mandats dans le chef het Waalse Gewest van 9 december 2010 tot beperking van de cumulatie
des députés du Parlement wallon, introduits par John Joos et par van mandaten in hoofde van de volksvertegenwoordigers van het Waalse
Fabien Palmans et autres. Parlement, ingesteld door John Joos en door Fabien Palmans en anderen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier F. Meersschaut, présidée par le président R. Henneuse, Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des recours et procédure I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging
Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la poste Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 21 juni
le 21 juin 2011 et parvenues au greffe le 22 juin 2011, des recours en 2011 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn ingekomen op 22
juni 2011, zijn beroepen tot vernietiging ingesteld van het bijzondere
annulation du décret spécial de la Région wallonne du 9 décembre 2010 decreet van het Waalse Gewest van 9 december 2010 tot beperking van de
limitant le cumul de mandats dans le chef des députés du Parlement cumulatie van mandaten in hoofde van de volksvertegenwoordigers van
wallon (publié au Moniteur belge du 22 décembre 2010, deuxième het Waalse Parlement (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 22
édition) ont été introduits respectivement par John Joos, demeurant à december 2010, tweede editie), respectievelijk door John Joos, wonende
7000 Mons, rue Belneux 13/2, et par Fabien Palmans, demeurant à 7190 te 7000 Bergen, rue Belneux 13/2, en door Fabien Palmans, wonende te
Ecaussinnes-d'Enghien, rue des Marguerites 22, Florence Van Hout, 7190 Ecaussinnes-d'Enghien, rue des Marguerites 22, Florence Van Hout,
demeurant à 7080 Frameries, rue F.D. Roosevelt 98, Florine Pary-Mille, wonende te 7080 Frameries, rue F.D. Roosevelt 98, Florine Pary-Mille,
demeurant à 7850 Petit-Enghien, Drève des Marguerites 73, et Jean-Paul wonende te 7850 Lettelingen, Magrietendreef 73, en Jean-Paul Wahl,
Wahl, demeurant à 1370 Jodoigne, rue des Gotteaux 52. wonende te 1370 Geldenaken, rue des Gotteaux 52.
Ces affaires, inscrites sous les numéros 5160 et 5161 du rôle de la Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5160 en 5161 van de rol van
Cour, ont été jointes. het Hof, werden samengevoegd.
(...) (...)
II. En droit II. In rechte
(...) (...)
Quant au décret attaqué Ten aanzien van het bestreden decreet
B.1.1. Les deux recours visent le décret spécial de la Région wallonne B.1.1. De twee beroepen zijn gericht tegen het bijzondere decreet van
du 9 décembre 2010 limitant le cumul de mandats dans le chef des het Waalse Gewest van 9 december 2010 tot beperking van de cumulatie
van mandaten in hoofde van de volksvertegenwoordigers van het Waalse
députés du Parlement wallon, qui dispose : Parlement, dat bepaalt :
«

Art. 1er.Le présent décret règle, en application des articles 39 et

«

Artikel 1.Dit decreet regelt overeenkomstig de artikelen 39 en 118,

118, § 2, de la Constitution et de l'article 24bis, § 3, de la loi § 2, van de Grondwet en artikel 24bis, § 3, van de bijzondere wet van
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, une matière 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, een materie bedoeld
visée à l'article 24bis de ladite loi spéciale. in artikel 24bis van deze bijzondere wet.

Art. 2.L'article 24bis de la loi spéciale de réformes

Art. 2.Artikel 24bis van de bijzondere wet tot hervorming der

institutionnelles du 8 août 1980 est complété par un § 6, rédigé comme instellingen van 8 augustus 1980 wordt aangevuld met een § 6, luidend
suit : als volgt :
' § 6. Pour les trois quarts des membres de chaque groupe politique, ' § 6. Voor drie vierde van de leden van elke politieke fractie is het
le mandat de membre du Parlement est incompatible avec un mandat au mandaat van lid van het Parlement onverenigbaar met een mandaat binnen
sein d'un collège communal. een gemeentecollege.
Au sens du présent paragraphe, par groupe politique, il faut entendre In de zin van deze paragraaf dient onder politieke fractie te worden
: le ou les membres du Parlement élu(s) sur une même liste lors des verstaan : het lid of de leden gekozen op eenzelfde lijst bij de
élections régionales. Le membre du Parlement qui, en cours de regionale verkiezingen. Het Parlementslid dat tijdens de legislatuur
législature, démissionne ou est radié de son groupe politique, est uit zijn politieke fractie aftreedt of wordt geschrapt, wordt voor de
considéré pour l'application de la présente disposition comme toepassing van deze bepaling beschouwd als steeds behorend tot de
appartenant toujours à son groupe politique d'origine. verlaten politieke fractie.
Pour l'application du plafond visé à l'alinéa 1er, tout nombre décimal Voor de toepassing van het maximum bedoeld in het eerste lid wordt elk
est porté à l'unité supérieure lorsque la décimale est supérieure à 5. decimaal getal opgetrokken tot het hoger volgende geheel getal als de
Le nombre décimal est toutefois automatiquement porté à l'unité decimaal hoger is dan 5. Het decimaal getal wordt evenwel automatisch
supérieure pour le groupe politique démocratique le moins nombreux au tot het hoger geheel getal opgetrokken voor de kleinste democratische
Parlement. politieke fractie in het Parlement.
Lors du renouvellement du Parlement wallon, est définie la liste des membres du Parlement auxquels ne s'applique pas l'incompatibilité visée à l'alinéa 1er. Il s'agit, dans chaque groupe, du quart des membres qui exercent un mandat dans un collège communal et qui ont obtenu le plus haut taux de pénétration lors des élections régionales. Le taux de pénétration se calcule en divisant le nombre de votes nominatifs obtenus par l'élu par le nombre de votes valables exprimés dans sa circonscription électorale. Un élu appelé à prêter serment en cours de législature, ne peut cumuler son mandat de membre du Parlement avec celui de membre d'un collège communal.'

Art. 3.Les dispositions du présent décret entrent en vigueur lors du prochain renouvellement intégral du Parlement wallon. Disposition transitoire

Art. 4.Jusqu'à l'entrée en fonction des collèges communaux résultant du renouvellement intégral des conseils communaux en 2018, les membres du Parlement qui en application de l'article 2 ne peuvent cumuler leur mandat parlementaire avec celui de membre d'un collège communal, peuvent se déclarer empêchés dans l'exercice de l'un ou de l'autre mandat. Le membre du Parlement qui décide d'exercer un mandat dans un collège communal se déclare empêché et cesse immédiatement de siéger au Parlement après, s'il échet, avoir prêté le serment prévu à l'article 62 de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles. Il reprend ses fonctions au sein du Parlement après avoir cessé celles qu'il exerçait au sein du collège communal. Le membre du Parlement empêché en application de l'alinéa précédent

Bij de vernieuwing van het Waals Parlement wordt de lijst van de Parlementsleden bepaald waarop de onverenigbaarheid bedoeld in het eerste lid niet van toepassing is. Het betreft binnen elke fractie het kwart van de leden die in een gemeentecollege een mandaat uitoefenen en die bij de regionale verkiezingen het hoogste penetratiepercentage hebben behaald. Het penetratiepercentage wordt berekend door het aantal naamstemmen behaald door de verkozene te delen door het aantal geldige stemmen uitgebracht in zijn kieskring. Een verkozene die tijdens de legislatuur de eed moet afleggen, mag zijn mandaat van Parlementslid niet cumuleren met een mandaat van lid van een gemeentecollege.'

Art. 3.De bepalingen van dit decreet treden in werking bij de eerstvolgende integrale hernieuwing van het Waalse Parlement. Overgangsbepaling

Art. 4.Tot het in functie treden van de gemeentecolleges voortvloeiend uit de integrale hernieuwing van de gemeenteraden in 2018 kunnen de Parlementsleden die overeenkomstig artikel 2 hun parlementair mandaat met hun mandaat van lid van een gemeentecollege niet mogen cumuleren, zich verhinderd verklaren in de uitoefening van het één of andere mandaat. Het Parlementslid dat beslist om een mandaat uit te oefenen in een gemeentecollege verklaart zich verhinderd en houdt onmiddellijk op zitting te hebben in het Parlement nadat hij, in voorkomend geval, de eed heeft afgelegd overeenkomstig artikel 62 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen. Hij kan weer zijn ambt bekleden in het Parlement nadat hij opgehouden heeft zijn ambt in het gemeentecollege uit te oefenen. Het Parlementslid dat overeenkomstig het vorig lid verhinderd is,

est immédiatement remplacé par le premier suppléant en ordre utile de wordt onmiddellijk vervangen door de eerste opvolger die in aanmerking
la liste sur laquelle il a été élu. Ce suppléant a le statut de membre komt op de lijst waarop hij verkozen werd. Deze opvolger heeft het
du Parlement. statuut van Parlementslid.
Si le membre du Parlement empêché cesse ses fonctions au sein du Indien het verhinderd Parlementslid ophoudt zijn ambt in het
collège communal, le membre du Parlement qui le remplaçait réintègre gemeentecollege uit te oefenen, neemt het Parlementslid dat hem
sa place de premier suppléant en ordre utile de la liste sur laquelle verving opnieuw zijn plaats op van eerste opvolger die in aanmerking
il a été élu ». komt op de lijst waarop hij verkozen werd ».
B.1.2. Le décret spécial attaqué crée, selon ses termes, une « B.1.2. Het bestreden bijzondere decreet voert volgens de bewoordingen
incompatibilité » entre le mandat de membre du Parlement wallon et un ervan een « onverenigbaarheid » in tussen het mandaat van lid van het
mandat au sein d'un collège communal. Cette « incompatibilité » Waals Parlement en een mandaat binnen een gemeentecollege. Die «
concerne les trois quarts des membres de chaque groupe politique au onverenigbaarheid » geldt voor driekwart van de leden van elke
sein du Parlement, un quart des membres pouvant cumuler les deux politieke fractie in het Parlement, waarbij een kwart van de leden de
mandats en cause. twee in het geding zijnde mandaten kan cumuleren.
Par cette mesure, le législateur décrétal wallon entend concilier deux Met die maatregel wil de Waalse decreetgever twee doelstellingen met
objectifs : « d'une part, la consécration d'un lien direct entre les elkaar verzoenen : « enerzijds, het verwezenlijken van een
réalités locales - les plus en contact avec les attentes de nos rechtstreeks verband tussen de plaatselijke werkelijkheid - die het
meest voeling heeft met de verwachtingen van onze medeburgers - en,
concitoyens - et, de l'autre, la volonté de donner à l'Assemblée anderzijds, de wil om aan de Waalse vergadering het niveau te geven
wallonne la hauteur nécessaire pour arbitrer entre les positionnements dat noodzakelijk is om zich te kunnen uitspreken over de plaatselijke
locaux, en évitant l'écueil dévastateur du sous-régionalisme » (Doc. standpunten, waarbij de vernietigende klip van het subregionalisme
parl., Parlement wallon, 2010-2011, n° 247/1, p. 2). En d'autres wordt omzeild » (Parl. St., Waals Parlement, 2010-2011, nr. 247/1, p.
2). Met andere woorden, « het decreet beoogt een evenwichtige
termes, « l'objectif en est une composition équilibrée du Parlement samenstelling van het Waals Parlement door de invoering van een
wallon par la création d'une incompatibilité » (Doc. parl., Parlement onverenigbaarheid » (Parl. St., Waals Parlement, 2010-2011, nr. 247/2,
wallon, 2010-2011, n° 247/2, p. 4). p. 4).
Quant à la recevabilité des recours Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de beroepen
B.2.1. Le décret spécial attaqué crée une limitation des possibilités B.2.1. Het bestreden bijzondere decreet beperkt voor de leden van het
de cumul des mandats dans le chef des membres du Parlement wallon. Les Waals Parlement de mogelijkheden om de mandaten te cumuleren. De
parties requérantes dans les deux affaires se prévalent de leur verzoekende partijen in de twee zaken voeren hun hoedanigheid van
qualité d'électeurs aux élections des membres du Parlement wallon et, kiezer bij de verkiezing van de leden van het Waals Parlement aan en,
pour certains d'entre eux, de membres de ce Parlement ou de futurs voor sommigen onder hen, hun hoedanigheid van lid van dat Parlement of
candidats aux élections de ce Parlement. van toekomstige kandidaat bij de verkiezingen van dat Parlement.
B.2.2. Le droit de vote est le droit politique fondamental de la B.2.2. Het kiesrecht is het fundamentele politieke recht in de
démocratie représentative. Tout électeur ou candidat justifie de representatieve democratie. Elke kiezer of kandidaat doet blijken van
l'intérêt requis pour demander l'annulation de dispositions het vereiste belang om de vernietiging te vorderen van bepalingen die
susceptibles d'affecter défavorablement son vote ou sa candidature. zijn stem of zijn kandidatuur ongunstig kunnen beïnvloeden.
B.2.3. Les recours sont recevables. B.2.3. De beroepen zijn ontvankelijk.
Quant aux moyens pris de la violation des règles répartitrices de Ten aanzien van de middelen afgeleid uit de schending van de
compétences bevoegdheidverdelende regels
B.3.1. Dans chacune des affaires jointes, le premier moyen est pris de B.3.1. In elk van de samengevoegde zaken is het eerste middel afgeleid
la violation des règles répartitrices de compétences entre l'Etat uit de schending van de bevoegdheidverdelende regels tussen de Staat,
fédéral, les communautés et les régions et, plus particulièrement, des de gemeenschappen en de gewesten en meer bepaald van de artikelen 39,
articles 39, 118, § 2, et 119 de la Constitution et des articles 24 et 118, § 2, en 119 van de Grondwet en de artikelen 24 en 24bis, § § 2ter
24bis, § § 2ter et 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes en 3, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der
institutionnelles. instellingen.
La partie requérante dans l'affaire n° 5160, dans la première branche De verzoekende partij in de zaak nr. 5160, in het eerste onderdeel van
du premier moyen, et les parties requérantes dans l'affaire n° 5161, het eerste middel, en de verzoekende partijen in de zaak nr. 5161, in
dans le premier moyen, soutiennent que le législateur décrétal wallon het eerste middel, voeren aan dat de Waalse decreetgever niet bevoegd
était incompétent pour adopter le décret spécial attaqué dès lors que was om het bestreden bijzondere decreet aan te nemen, aangezien dat
celui-ci ne crée pas en réalité une incompatibilité visant les membres laatste in werkelijkheid geen onverenigbaarheid voor de leden van het
du Parlement wallon mais règle plutôt la composition de ce Parlement. Waals Parlement invoert, maar veeleer de samenstelling van dat
Or, si le législateur décrétal wallon, agissant en vertu de l'article Parlement regelt. Hoewel de Waalse decreetgever, handelend krachtens
24bis, § 3, de la loi spéciale du 8 août 1980, a le pouvoir de créer artikel 24bis, § 3, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, de
des incompatibilités s'ajoutant aux incompatibilités établies par bevoegdheid heeft om onverenigbaarheden in te voeren naast die welke
l'article 119 de la Constitution et par les articles 23 et 24bis de la bij artikel 119 van de Grondwet en bij de artikelen 23 en 24bis van
même loi spéciale, il ne serait en revanche pas compétent pour régler dezelfde bijzondere wet zijn vastgesteld, zou hij daarentegen niet
la composition du Parlement. bevoegd zijn om de samenstelling van het Parlement te regelen.
B.3.2. Dans l'avis qu'elle a rendu au sujet de l'avant-projet de décret qui a donné lieu au décret spécial attaqué, la section de législation du Conseil d'Etat a considéré à cet égard : « Le décret en projet ne tend pas à modifier le nombre de parlementaires, ni à fixer une norme d'incompatibilité. En effet, une incompatibilité entre deux ou plusieurs fonctions suppose que celles-ci ne peuvent être exercées simultanément. Or, si l'avant-projet de décret devait être adopté, certains parlementaires wallons pourraient continuer à cumuler cette fonction avec celle de membre d'un collège communal. Les deux fonctions ne seraient donc pas incompatibles. L'avant-projet tend en réalité à établir une règle de composition équilibrée au sein du Parlement entre les membres qui exercent une fonction au sein d'un collège communal et ceux qui n'exercent pas une telle fonction. Une telle norme ne s'analyse pas comme une norme déterminant une incompatibilité supplémentaire, prévue par l'article 24bis, § 3, de la loi spéciale, mais bien comme une B.3.2. In het advies dat zij heeft gewezen over het voorontwerp van decreet dat tot het bestreden bijzondere decreet heeft geleid, heeft de afdeling wetgeving van de Raad van State in dat verband opgemerkt : « Het ontworpen decreet strekt niet ertoe het aantal parlementsleden te wijzigen, noch een norm van onverenigbaarheid vast te stellen. Immers, een onverenigbaarheid tussen twee of meerdere ambten veronderstelt dat die niet gelijktijdig kunnen worden uitgeoefend. Echter, indien het voorontwerp van decreet wordt aangenomen, zouden sommige Waalse parlementsleden dat ambt verder kunnen cumuleren met het ambt van lid van een gemeentecollege. Beide ambten zouden dus niet onverenigbaar zijn. Het voorontwerp strekt in werkelijkheid ertoe een regel vast te stellen inzake een evenwichtige samenstelling, in het Parlement, tussen de leden die een ambt binnen een gemeentecollege uitoefenen en diegenen die geen dergelijk ambt uitoefenen. Een dergelijke norm kan niet worden beschouwd als een norm die een bijkomende onverenigbaarheid invoert, zoals bepaald in artikel 24bis, § 3, van de bijzondere wet, maar wel als een regel inzake de
règle de composition du Parlement, sans rapport avec celles que le samenstelling van het Parlement, die volkomen losstaat van die welke
législateur peut, par décret spécial, établir en vertu de l'autonomie de wetgever, door middel van een bijzonder decreet, kan vaststellen
constitutive que lui accorde la loi spéciale. krachtens de constitutieve autonomie die de bijzondere wet hem
Le législateur wallon est donc incompétent pour adopter le décret en toekent. De Waalse wetgever is dus niet bevoegd om het voorontwerp van decreet
avant-projet » (Doc. parl., Parlement wallon, 2010-2011, n° 247/1, p. aan te nemen » (Parl. St., Waals Parlement, 2010-2011, nr. 247/1, p.
8). 8).
B.3.3. Le législateur décrétal a néanmoins adopté le décret, estimant B.3.3. De decreetgever heeft het decreet niettemin aangenomen,
pour sa part que « la section de législation du Conseil d'Etat stellende dat « de afdeling wetgeving van de Raad van State het door
[confondait] l'objectif poursuivi par le législateur et l'instrument de wetgever nagestreefde doel [verwarde met] het daartoe aangewende
mis en oeuvre pour le réaliser » : instrument » :
« L'objectif est d'établir une composition équilibrée du Parlement et « Het doel bestaat erin een evenwichtige samenstelling van het
l'instrument mis en oeuvre est une incompatibilité qui n'est sans Parlement tot stand te brengen en het daartoe aangewende instrument is
doute pas absolue, mais qui frappe de manière indiscutable des élus een onverenigbaarheid die weliswaar niet absoluut is, maar op
identifiés à la suite de la prise de connaissance des résultats de onbetwistbare wijze verkozenen treft die worden geïdentificeerd na de
l'élection » (ibid., p. 2). kennisname van de resultaten van de verkiezing » (ibid., p. 2).
B.4.1. L'article 24bis, § 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 dispose B.4.1. Artikel 24bis, § 3, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980
: bepaalt :
« Le Parlement wallon et le Parlement flamand peuvent, chacun pour ce « Het Vlaams Parlement en het Waals Parlement kunnen, ieder voor zich,
qui le concerne, déterminer par décret des incompatibilités supplémentaires ». bij decreet bijkomende onverenigbaarheden instellen ».
En application de l'article 35, § 3, de la même loi spéciale, les Met toepassing van artikel 35, § 3, van dezelfde bijzondere wet dienen
décrets visés à l'article 24bis, § 3, doivent être adoptés à la de in artikel 24bis, § 3, beoogde decreten te worden aangenomen met
majorité des deux tiers des suffrages exprimés. tweederdemeerderheid van de uitgebrachte stemmen.
B.4.2. En application de cette disposition, les législateurs décrétaux B.4.2. Met toepassing van die bepaling kunnen de decreetgevers, met
peuvent créer, à la majorité spéciale, des incompatibilités een bijzondere meerderheid, onverenigbaarheden invoeren die
applicables, respectivement, aux Parlements wallon et flamand. respectievelijk van toepassing zijn op het Waals Parlement en het
Vlaams Parlement.
B.5. Les travaux préparatoires de la loi spéciale du 16 juillet 1993 B.5. De parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 16 juli
visant à achever la structure fédérale de l'Etat, qui a introduit 1993 tot vervollediging van de federale staatsstructuur, die artikel
l'article 24bis dans la loi spéciale du 8 août 1980, ne comportent pas 24bis in de bijzondere wet van 8 augustus 1980 heeft ingevoegd,
de précisions sur ce qu'il faut entendre, au sens de cette disposition, par le terme « incompatibilité ». Plus particulièrement, rien ne permet de considérer que le législateur spécial, lorsqu'il a octroyé aux Parlements wallon et flamand une autonomie constitutive leur permettant notamment d'ajouter des incompatibilités à celles qui existaient déjà, a entendu limiter cette possibilité à la création d'incompatibilités visant de la même manière tous les membres de l'assemblée concernée. B.6. S'il est exact que, comme le relève la section de législation du Conseil d'Etat, la plupart des incompatibilités existantes visent l'ensemble des mandataires concernés, il ne saurait en être déduit que le législateur décrétal wallon, agissant dans le cadre de l'autonomie constitutive qui lui est reconnue par l'article 24bis, § 3, de la loi preciseert niet wat, in de zin van die bepaling, onder de term « onverenigbaarheid » moet worden begrepen. Meer bepaald maakt niets het mogelijk aan te nemen dat de bijzondere wetgever, wanneer hij aan het Waals Parlement en aan het Vlaams Parlement een constitutieve autonomie heeft toegekend waardoor zij met name onverenigbaarheden kunnen toevoegen aan die welke reeds bestonden, die mogelijkheid heeft willen beperken tot het invoeren van onverenigbaarheden die op dezelfde wijze alle leden van de betrokken vergadering beogen. B.6. Hoewel het juist is dat, zoals de afdeling wetgeving van de Raad van State opmerkt, de meeste van de bestaande onverenigbaarheden alle betrokken mandaathouders beogen, kan hieruit niet worden afgeleid dat de Waalse decreetgever, handelend in het kader van de constitutieve
spéciale du 8 août 1980, ne peut créer une incompatibilité qui ne vise autonomie die artikel 24bis, § 3, van de bijzondere wet van 8 augustus
1980 hem heeft toegekend, geen onverenigbaarheid mag invoeren die
qu'une partie des membres du Parlement wallon. enkel een deel van de leden van het Waals Parlement beoogt.
La circonstance que cette incompatibilité influence la composition De omstandigheid dat die onverenigbaarheid de algemene samenstelling
globale du Parlement wallon ne la prive pas de sa qualification van het Waals Parlement beïnvloedt, ontneemt haar niet de kwalificatie
d'incompatibilité au sens de l'article 24bis, § 3, de la loi spéciale van onverenigbaarheid in de zin van artikel 24bis, § 3, van de
du 8 août 1980. bijzondere wet van 8 augustus 1980.
Il en résulte qu'en vertu de cette disposition, le législateur Hieruit vloeit voort dat, krachtens die bepaling, de Waalse
décrétal wallon, agissant à la majorité spéciale, était compétent pour decreetgever, handelend met een bijzondere meerderheid, bevoegd was om
adopter le décret spécial attaqué. het bestreden bijzondere decreet aan te nemen.
B.7.1. Dans la seconde branche de son premier moyen, la partie B.7.1. In het tweede onderdeel van haar eerste middel voert de
requérante dans l'affaire n° 5160 allègue que le décret spécial du 9 verzoekende partij in de zaak nr. 5160 aan dat het bijzondere decreet
décembre 2010 contrevient à l'article 24bis, § 2ter, de la loi van 9 december 2010 artikel 24bis, § 2ter, van de bijzondere wet van 8
spéciale du 8 août 1980. augustus 1980 schendt.
B.7.2. L'article 24bis, § 2ter, précité dispose : B.7.2. Het voormelde artikel 24bis, § 2ter, bepaalt :
« Le mandat de membre du Parlement de la Communauté française, de « Het mandaat van lid van het Vlaams Parlement, van het Parlement van
membre du Parlement wallon et de membre du Parlement flamand ne peut de Franse Gemeenschap en van het Waals Parlement kan worden
pas être cumulé avec plus d'un mandat exécutif rémunéré. gecumuleerd met ten hoogste één bezoldigd uitvoerend mandaat.
Sont considérés comme mandats exécutifs rémunérés au sens de l'alinéa Als bezoldigde uitvoerende mandaten in de zin van het vorige lid
précédent : worden beschouwd :
1° les fonctions de bourgmestre, d'échevin et de président d'un 1° het ambt van burgemeester, van schepen en van voorzitter van een
conseil de l'aide sociale, quel que soit le revenu y afférent; raad voor maatschappelijk welzijn ongeacht het daaraan verbonden inkomen;
[...] ». [...] ».
B.8.1. Cette disposition, introduite dans la loi spéciale du 8 août B.8.1. Die bepaling, ingevoegd in de bijzondere wet van 8 augustus
1980 par la loi spéciale du 4 mai 1999 « visant à limiter le cumul du 1980 bij de bijzondere wet van 4 mei 1999 « tot beperking van de
mandat de membre du Conseil de la Communauté française, du Conseil cumulatie van het mandaat van lid van de Vlaamse Raad, van de Franse
régional wallon, du Conseil flamand et du Conseil de la Région de Gemeenschapsraad, van de Waalse Gewestraad en van de Brusselse
Bruxelles-Capitale avec d'autres fonctions », fait partie d'une série Hoofdstedelijke Raad met andere ambten », maakt deel uit van een reeks
de lois adoptées par le législateur fédéral en vue de concrétiser la « van wetten die de federale wetgever heeft aangenomen teneinde concreet
philosophie générale » d'un projet issu d'une réflexion globale menée gestalte te geven aan de « algemene filosofie » van een project dat
au sein des « Assises de la Démocratie » et exprimé par la formule : « voortvloeit uit het algemene denkwerk dat is gevoerd binnen de «
Staten-generaal van de Democratie », algemene filosofie die als volgt
on ne peut exercer que deux mandats » (Doc. parl., Sénat, 1997-1998, is verwoord : « men [kan] slechts twee mandaten uitoefenen » (Parl.
n° 1-984/4, pp. 5-6). St., Senaat, 1997-1998, nr. 1-984/4, pp. 5-6).
Elle vise dès lors essentiellement à limiter le nombre de mandats qui Zij strekt dus in wezen ertoe het aantal mandaten te beperken die
peuvent être exercés simultanément. Sa portée ne garantit toutefois tegelijkertijd kunnen worden uitgeoefend. De draagwijdte ervan
pas aux parlementaires régionaux et communautaires qu'ils pourront waarborgt de parlementsleden van de gewesten en de gemeenschappen
toujours cumuler leur mandat avec une fonction de bourgmestre, evenwel niet dat zij hun mandaat altijd zullen kunnen cumuleren met
d'échevin ou de président d'un conseil de l'aide sociale. een ambt van burgemeester, schepen of voorzitter van een raad voor
maatschappelijk welzijn.
B.8.2. En outre, l'article 24bis, § 2ter, de la loi spéciale du 8 août B.8.2. Bovendien kan artikel 24bis, § 2ter, van de bijzondere wet van
1980 ne saurait être interprété comme limitant la portée de l'article 8 augustus 1980 niet in die zin worden geïnterpreteerd dat het de
24bis, § 3, de la même loi spéciale, qui ne comporte aucune draagwijdte beperkt van artikel 24bis, § 3, van dezelfde bijzondere
restriction quant au pouvoir qu'il octroie aux législateurs décrétaux wet, dat geen enkele beperking inhoudt ten aanzien van de bevoegdheid
de créer de nouvelles incompatibilités. die het aan de decreetgevers toekent om nieuwe onverenigbaarheden in
B.9. Il en résulte qu'en adoptant le décret spécial attaqué, le te voeren. B.9. Hieruit vloeit voort dat de Waalse decreetgever, met het aannemen
législateur décrétal wallon n'a pas violé l'article 24bis, § 2ter, de van het bestreden bijzondere decreet, artikel 24bis, § 2ter, van de
la loi spéciale du 8 août 1980. bijzondere wet van 8 augustus 1980 niet heeft geschonden.
B.10. Le premier moyen dans l'affaire n° 5160 et le premier moyen dans B.10. Het eerste middel in de zaak nr. 5160 en het eerste middel in de
l'affaire n° 5161 ne sont pas fondés. zaak nr. 5161 zijn niet gegrond.
Quant aux moyens pris de la violation des articles 10 et 11 de la Constitution Ten aanzien van de middelen afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet
B.11.1. Le deuxième moyen dans chacune des affaires jointes est pris B.11.1. Het tweede middel in elk van de samengevoegde zaken is
de la violation des articles 10 et 11 de la Constitution, lus ou non afgeleid uit de schending van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet,
en combinaison avec l'article 3 du Premier Protocole additionnel à la al dan niet in samenhang gelezen met artikel 3 van het Eerste
Convention européenne des droits de l'homme. Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
Le troisième moyen dans l'affaire n° 5160 est pris de la violation des mens. Het derde middel in de zaak nr. 5160 is afgeleid uit de schending van
articles 10 et 11 de la Constitution. de artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.11.2. Ces moyens allèguent la violation du principe d'égalité et de B.11.2. In die middelen wordt de schending van het beginsel van
non-discrimination en ce que le décret spécial attaqué, d'une part, gelijkheid en niet-discriminatie aangevoerd, in zoverre het bestreden
porterait atteinte au droit de l'électeur à la prévisibilité de bijzondere decreet, enerzijds, afbreuk zou doen aan het recht van de
l'effet utile de son vote et, d'autre part, créerait des différences kiezer op de voorzienbaarheid van het nuttige effect van zijn stem en,
de traitement injustifiées entre électeurs et entre candidats à anderzijds, onverantwoorde verschillen in behandeling zou
l'élection au Parlement wallon, ainsi qu'entre élus à ce même teweegbrengen onder kiezers en onder kandidaten bij de verkiezing van
Parlement. het Waals Parlement, alsook onder verkozenen voor datzelfde Parlement.
Le Gouvernement flamand soutient également que le décret attaqué De Vlaamse Regering voert eveneens aan dat het bestreden decreet
comporte plusieurs violations des articles 10 et 11 de la verschillende schendingen inhoudt van de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, lus ou non en combinaison avec l'article 3 du Premier Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 3 van het
Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten
l'homme. van de mens.
En ce qui concerne l'effet utile du vote Wat het nuttige effect van de stem betreft
B.12. Par le deuxième moyen, première branche, dans l'affaire n° 5160 B.12. In het tweede middel, eerste onderdeel, in de zaak nr. 5160 en
et par le second moyen, première branche, dans l'affaire n° 5161, les in het tweede middel, eerste onderdeel, in de zaak nr. 5161 klagen de
parties requérantes dénoncent la violation des articles 10 et 11 de la verzoekende partijen de schending aan van de artikelen 10 en 11 van de
Constitution, lus en combinaison avec l'article 3 du Premier protocole Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 3 van het Eerste Aanvullend
additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, qui Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, dat
dispose : bepaalt :
« Les Hautes Parties contractantes s'engagent à organiser, à des « De Hoge Verdragsluitende Partijen verbinden zich om met redelijke
intervalles raisonnables, des élections libres au scrutin secret, dans tussenpozen vrije, geheime verkiezingen te houden onder voorwaarden
les conditions qui assurent la libre expression de l'opinion du peuple welke de vrije meningsuiting van het volk bij het kiezen van de
sur le choix du corps législatif ». wetgevende macht waarborgen ».
B.13. Cette disposition garantit des droits subjectifs, dont le droit B.13. Die bepaling waarborgt subjectieve rechten, waaronder het
stemrecht en het recht om zich kandidaat te stellen bij verkiezingen.
de vote et celui de se porter candidat à des élections. Ces droits Die rechten zijn van cruciaal belang voor het vestigen en het
sont cruciaux pour l'établissement et le maintien des fondements de la handhaven van de grondslagen van de democratie. Niettemin zijn die
démocratie. Néanmoins, ces droits ne sont pas absolus. Ainsi que le rechten niet absoluut. Zoals het Europees Hof voor de Rechten van de
juge la Cour européenne des droits de l'homme, « il y a place pour des Mens oordeelt, « is er plaats voor ' impliciete beperkingen ' en de
' limitations implicites ', et les Etats contractants doivent se voir verdragsluitende Staten moeten kunnen beschikken over een
accorder une marge d'appréciation en la matière », marge beoordelingsvrijheid ter zake », beoordelingsvrijheid die « ruim » is
d'appréciation qui est « large » (CEDH, 15 juin 2006, Lykourezos c. Grèce, § 51). (EHRM, 15 juni 2006, Lykourezos t. Griekenland, § 51).
B.14.1. Les dispositions visées au moyen n'empêchent pas que le B.14.1. De in het middel beoogde bepalingen beletten niet dat de
législateur apporte au principe de la liberté de vote, qui a pour wetgever het beginsel van de vrijheid van de stem, waaruit voortvloeit
corollaire que l'électeur puisse apprécier l'effet utile de son vote, dat de kiezer het nuttige effect van zijn stem kan inschatten, op
des limitations raisonnables en vue d'assurer le bon fonctionnement redelijke wijze beperkt teneinde de goede werking van de democratische
des institutions démocratiques. Il en est ainsi, notamment, des instellingen te verzekeren. Dat geldt met name voor de
incompatibilités qui obligent un candidat, après son élection, à onverenigbaarheden die een kandidaat, na zijn verkiezing, verplichten
choisir entre deux fonctions ou mandats incompatibles. En l'espèce, le te kiezen tussen twee onverenigbare ambten of mandaten. Te dezen
législateur décrétal wallon a pu juger qu'il était nécessaire vermocht de Waalse decreetgever te oordelen dat het noodzakelijk was
d'équilibrer la composition du Parlement wallon de façon à lui een evenwichtige samenstelling van het Waals Parlement tot stand te
permettre à la fois de conserver un lien direct avec les réalités brengen, opdat dat laatste een rechtstreekse band met de plaatselijke
locales et d'éviter l'écueil du sous-régionalisme (Doc. parl., werkelijkheid kan behouden en tegelijk de klip van het subregionalisme
Parlement wallon, 2010-2011, n° 247/1, p. 2). kan omzeilen (Parl. St., Waals Parlement, 2010-2011, nr. 247/1, p. 2).
B.14.2. Par son arrêt n° 73/2003 du 26 mai 2003, la Cour a annulé B.14.2. Bij het arrest nr. 73/2003 van 26 mei 2003 heeft het Hof
l'article 6 de la loi du 13 décembre 2002 portant diverses artikel 6 van de wet van 13 december 2002 houdende verschillende
modifications en matière de législation électorale parce que cette wijzigingen van de kieswetgeving vernietigd omdat die bepaling « van
disposition était « de nature à tromper l'électeur puisqu'il ne peut die aard [was] dat de kiezer kan worden misleid vermits hij het nuttig
pas apprécier l'effet utile de son vote » (B.16.3). En l'espèce, il s'agissait d'une disposition permettant à un candidat de se présenter en même temps à l'élection de la Chambre des représentants et à l'élection du Sénat dans le cadre d'élections qui se tiennent de manière simultanée. Tel n'est pas le cas en l'espèce puisque les élections concernées n'ont pas lieu de manière simultanée. B.15. Compte tenu du fait que l'électeur qui souhaite apporter sa voix à un candidat qui est déjà titulaire d'un mandat au sein d'un collège communal sait à l'avance qu'il y a un risque que ce candidat, s'il est élu, ne se trouve pas dans les conditions pour pouvoir cumuler les deux mandats, l'électeur votant dès lors en connaissance de cause, le législateur décrétal wallon n'a pas porté d'atteinte discriminatoire effect van zijn stem niet kan inschatten » (B.16.3). Te dezen ging het om een bepaling die het een persoon mogelijk maakte zich tegelijkertijd kandidaat te stellen bij de verkiezing van zowel de Kamer van volksvertegenwoordigers als de Senaat in het kader van verkiezingen die gelijktijdig worden gehouden. Dat is te dezen niet het geval, aangezien de betrokken verkiezingen niet gelijktijdig plaatshebben. B.15. Ermee rekening houdend dat de kiezer die zijn stem wenst uit te brengen voor een kandidaat die reeds houder is van een mandaat binnen een gemeentecollege, op voorhand weet dat het risico bestaat dat die kandidaat, indien hij wordt verkozen, niet voldoet aan de voorwaarden om beide mandaten te kunnen cumuleren, waarbij de kiezer dus met kennis van zaken stemt, heeft de Waalse decreetgever niet op discriminerende wijze afbreuk gedaan aan de rechten die zijn
aux droits garantis par l'article 3 du Premier Protocole additionnel à gewaarborgd bij artikel 3 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
la Convention européenne des droits de l'homme. Europees Verdrag voor de rechten van de mens.
B.16. Le deuxième moyen dans l'affaire n° 5160, en sa première B.16. Het eerste onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 5160
branche, et le second moyen dans l'affaire n° 5161, en sa première en het eerste onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 5161 zijn
branche, ne sont pas fondés. niet gegrond.
En ce qui concerne les différences de traitement entre électeurs et Wat betreft de verschillen in behandeling onder kiezers en onder
entre élus verkozenen
B.17. La seconde branche du deuxième moyen dans l'affaire n° 5160 et B.17. Het tweede onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 5160
la deuxième branche du second moyen dans l'affaire n° 5161 portent en het tweede onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 5161
toutes deux sur la proportion de trois quarts des membres de chaque hebben beide betrekking op de verhouding van driekwart van de leden
groupe politique qui ne pourront pas cumuler les mandats et d'un quart van elke politieke fractie dat de mandaten niet zal kunnen cumuleren
des membres de chaque groupe politique qui seront autorisés à le en van één kwart van de leden van elke politieke fractie dat dat wel
faire. Les parties requérantes estiment que cette proportion est zal mogen doen. De verzoekende partijen zijn van mening dat die
dépourvue de toute justification par rapport à l'objectif poursuivi verhouding geenszins verantwoord is ten aanzien van het door de
par le législateur décrétal, de sorte que les dispositions attaquées decreetgever nagestreefde doel, zodat de bestreden bepalingen
créeraient des différences de traitement injustifiées entre électeurs onverantwoorde verschillen in behandeling zouden teweegbrengen onder
et entre élus selon que ces derniers seraient autorisés à cumuler les kiezers en onder verkozenen naargelang die laatstgenoemden de mandaten
mandats ou ne le seraient pas. al dan niet zouden mogen cumuleren.
B.18. En créant une impossibilité de cumul des mandats dans le chef B.18. Door voor een deel van de leden van het Waals Parlement te
d'une partie des membres du Parlement wallon, le législateur décrétal voorzien in de onmogelijkheid om mandaten te cumuleren, wil de Waalse
wallon entend « consacrer une voie médiane permettant de tirer le decreetgever « een middenweg volgen teneinde het beste uit [...] twee
meilleur parti de [...] deux dimensions », à savoir permettre au dimensies te halen », namelijk het Parlement in staat stellen zowel
Parlement à la fois de conserver un lien direct avec les réalités een rechtstreekse band met de plaatselijke werkelijkheid te behouden
locales et éviter l'écueil du sous-régionalisme (Doc. parl., Parlement als de klip van het subregionalisme te omzeilen (Parl. St., Waals
wallon, 2010-2011, n° 247/1, p. 2). Parlement, 2010-2011, nr. 247/1, p. 2).
B.19. Pour atteindre cet objectif, il revient au législateur décrétal B.19. Om dat doel te bereiken, moet de Waalse decreetgever het aandeel
wallon de déterminer la proportion de membres du Parlement autorisés à vaststellen van leden van het Parlement die het gewestelijk mandaat en
cumuler le mandat régional et le mandat local. Dans le choix de cette het plaatselijk mandaat mogen cumuleren. In de keuze van dat aandeel
proportion, le législateur décrétal wallon jouit, ainsi qu'il a été geniet de Waalse decreetgever, zoals in B.13 eraan is herinnerd, een
rappelé en B.13, d'un large pouvoir d'appréciation lui permettant ruime beoordelingsbevoegdheid die hem met name toelaat een evenwichtig
notamment de rechercher un compromis équilibré entre les différentes compromis na te streven tussen de verschillende bestaande standpunten.
opinions en présence.
Il n'apparaît pas que la proportion de trois quarts/un quart qu'il a Het blijkt niet dat de verhouding driekwart/één kwart waarvoor hij
retenue serait manifestement injustifiée. heeft gekozen, kennelijk onverantwoord zou zijn.
B.20. Le deuxième moyen, en sa seconde branche, dans l'affaire n° 5160 B.20. Het tweede onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 5160
et le second moyen, en sa deuxième branche, dans l'affaire n° 5161 ne en het tweede onderdeel van het tweede middel in de zaak nr. 5161 zijn
sont pas fondés. niet gegrond.
B.21. Le troisième moyen dans l'affaire n° 5160 et le second moyen en B.21. Het derde middel in de zaak nr. 5160 en het derde onderdeel van
sa troisième branche dans l'affaire n° 5161 concernent le critère het tweede middel in de zaak nr. 5161 betreffen het door de Waalse
retenu par le législateur décrétal wallon pour départager les membres decreetgever gekozen criterium om een keuze te maken tussen de leden
du Parlement wallon qui seront autorisés à cumuler leur mandat avec un van het Waals Parlement die hun mandaat zullen mogen cumuleren met een
mandat au sein d'un collège communal et ceux qui ne seront pas mandaat binnen een gemeentecollege en diegenen die die mandaten niet
autorisés à cumuler les mandats. zullen mogen cumuleren.
Les parties requérantes estiment que ce critère est dépourvu de toute De verzoekende partijen zijn van mening dat dat criterium niet
pertinence par rapport à l'objectif poursuivi, qu'il est relevant is ten aanzien van het nagestreefde doel, dat het
discriminatoire dès lors qu'il favorise les mandataires élus dans les discriminerend is aangezien het de mandaathouders bevoordeelt die in
petites circonscriptions par rapport à ceux qui sont élus dans les kleine kieskringen zijn verkozen ten opzichte van diegenen die in de
grandes circonscriptions et qu'il comporte une discrimination grote kieskringen zijn verkozen en dat het een indirecte discriminatie
indirecte à l'égard des femmes élues au Parlement wallon. inhoudt ten aanzien van de in het Waals Parlement verkozen vrouwen.
B.22. En vertu de l'article 24bis, § 6, alinéas 4 et 5, de la loi B.22. Krachtens artikel 24bis, § 6, vierde en vijfde lid, van de
spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, introduit par bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen,
l'article 2 du décret spécial attaqué, dans chaque groupe politique, ingevoegd bij artikel 2 van het bestreden bijzondere decreet, valt,
le quart des membres qui exercent un mandat dans un collège communal binnen elke fractie, het kwart van de leden dat een mandaat binnen een
et qui ont obtenu le plus haut « taux de pénétration » lors des gemeentecollege uitoefent en bij de gewestverkiezingen het hoogste «
élections régionales ne sont pas concernés par l'incompatibilité créée penetratiepercentage » heeft behaald, niet onder de toepassing van de
entre le mandat de membre du Parlement wallon et un mandat au sein onverenigbaarheid die is ingevoerd tussen het mandaat van lid van het
d'un collège communal. Le « taux de pénétration » est calculé en Waals Parlement en een mandaat binnen een gemeentecollege. Het «
divisant le nombre de voix de préférence obtenues par l'élu par le penetratiepercentage » wordt berekend door het aantal door de
nombre de votes valables exprimés dans sa circonscription électorale. verkozene behaalde naamstemmen te delen door het aantal geldige
stemmen uitgebracht in zijn kieskring.
B.23. Si d'autres critères pour départager les membres du Parlement B.23. Hoewel wellicht andere criteria hadden kunnen worden gekozen om
autorisés à cumuler leur mandat avec un mandat au sein d'un collège een keuze te maken uit de leden van het Parlement die hun mandaat
communal pouvaient être choisis, le critère du taux de pénétration ne mogen cumuleren met een mandaat binnen een gemeentecollege, is het
manque pas de pertinence puisqu'il prend en considération la volonté criterium van het penetratiepercentage niet irrelevant, aangezien het
qu'ont eue les électeurs d'accorder à ces élus une confiance rekening houdt met de wil van de kiezers om aan die verkozenen een
particulièrement importante. bijzonder groot vertrouwen te geven.
B.24. Le requérant dans l'affaire n° 5160 soutient que le décret porte B.24. De verzoeker in de zaak nr. 5160 voert aan dat het decreet
atteinte à l'égalité entre les hommes et les femmes. Il ne peut être afbreuk doet aan de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Er kan niet
soutenu que le critère du taux de pénétration porterait atteinte à worden aangevoerd dat het criterium van het penetratiepercentage
cette égalité puisqu'il s'applique de manière identique à tous les afbreuk zou doen aan die gelijkheid, aangezien het op identieke wijze
élus. Une disparité entre le nombre d'élus masculins et féminins van toepassing is op alle verkozenen. Een verschil tussen het aantal
autorisés à un cumul ne pourrait provenir que du choix de l'électeur. mannelijke en vrouwelijke verkozenen die mogen cumuleren, zou alleen
B.25.1. Selon les parties requérantes, l'application du critère du kunnen voortvloeien uit de keuze van de kiezer.
taux de pénétration conduit à créer des différences de traitement entre élus et entre électeurs, selon qu'ils exercent leurs droits électoraux dans une petite ou dans une grande circonscription électorale. Elles soutiennent à cet égard qu'il serait plus facile d'atteindre un taux de pénétration élevé dans les petites circonscriptions que dans les grandes, parce que le nombre de candidats pouvant figurer sur une même liste est moins élevé dans les petites circonscriptions. B.25.2. Le taux de pénétration est exprimé par un rapport entre le nombre de voix de préférence obtenues par un élu et le nombre de votes valables exprimés dans sa circonscription électorale. Ce mode de calcul du critère retenu par le législateur décrétal pour départager les élus qui seront admis au cumul de ceux qui ne le seront pas, pourrait de prime abord avantager les élus qui se sont présentés dans les plus petites circonscriptions. B.25.1. Volgens de verzoekende partijen leidt de toepassing van het criterium van het penetratiepercentage ertoe verschillen in behandeling in te voeren onder verkozenen en onder kiezers naargelang zij hun kiesrechten uitoefenen in een kleine dan wel een grote kieskring. Zij voeren in dat verband aan dat het in de kleine kieskringen gemakkelijker zou zijn om een hoog penetratiepercentage te behalen dan in de grote, omdat het aantal mogelijke kandidaten op eenzelfde lijst minder groot is in de kleine kieskringen. B.25.2. Het penetratiepercentage wordt uitgedrukt door een verhouding tussen het aantal voorkeurstemmen dat een verkozene heeft behaald en het aantal in zijn kieskring uitgebrachte geldige stemmen. Die berekeningswijze van het door de decreetgever gekozen criterium teneinde een onderscheid te maken tussen de verkozenen die zullen mogen cumuleren en die welke dat niet zullen mogen, zou prima facie de verkozenen bevoordelen die zich kandidaat hebben gesteld in de kleinste kieskringen.
B.25.3. Il apparaît toutefois de la simulation de l'application du B.25.3. Uit de simulatie van de toepassing van het bestreden decreet
décret attaqué sur les résultats des élections pour le Parlement
wallon du 7 juin 2009, que le Gouvernement wallon a communiquée à la op de resultaten van de verkiezingen voor het Waals Parlement van 7
demande de la Cour, que l'application de ce critère ne conduit pas, en juni 2009, die door de Waalse Regering op vraag van het Hof werden
pratique, à des résultats sensiblement différents, en ce qui concerne meegedeeld, blijkt evenwel dat de toepassing van dat criterium in de
les candidats qui auraient été autorisés au cumul, selon la taille de praktijk niet leidt tot resultaten die, ten aanzien van de kandidaten
la circonscription dans laquelle ils ont été élus. die zouden mogen hebben cumuleren, aanzienlijk verschillen naar gelang
Il peut en être déduit que le comportement des électeurs et les van de grootte van de kieskring waarin zij zijn verkozen.
stratégies des partis politiques, notamment la concentration des voix Hieruit kan worden afgeleid dat het gedrag van de kiezers en de
de préférence sur un nombre réduit de candidats dans toutes les strategieën van de politieke partijen, met name de concentratie van de
circonscriptions, sont à même d'influencer suffisamment les voorkeurstemmen op een beperkt aantal kandidaten in alle kieskringen,
possibilités pour tous les candidats élus de se trouver dans les de mogelijkheden voor alle verkozen kandidaten om te voldoen aan de
conditions du cumul, même lorsqu'ils se présentent dans les plus voorwaarden van de cumulatie, voldoende kunnen beïnvloeden, zelfs
grandes circonscriptions. wanneer zij zich kandidaat stellen in de grotere kieskringen.
B.25.4. La disposition attaquée n'entraîne donc pas de conséquences B.25.4. De bestreden bepaling heeft bijgevolg geen onevenredige
disproportionnées pour les candidats élus dans les grandes gevolgen voor de kandidaten die in de grote kieskringen zijn verkozen,
circonscriptions, de sorte qu'elle n'est pas contraire aux zodat zij niet in strijd is met de in het middel beoogde bepalingen.
dispositions visées au moyen.
B.26. Le troisième moyen dans l'affaire n° 5160 et le second moyen B.26. Het derde middel in de zaak nr. 5160 en het derde onderdeel van
dans l'affaire n° 5161, en sa troisième branche, ne sont pas fondés. het tweede middel in de zaak nr. 5161 zijn niet gegrond.
Par ces motifs, Om die redenen
la Cour het Hof
rejette les recours. verwerpt de beroepen.
Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits,
langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op
janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 28 juin 2012. het Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 28 juni 2012.
Le greffier, De griffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse R. Henneuse
^