Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 51/2012 du 29 mars 2012 Numéro du rôle : 5146 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 126, § 2, alinéa 1 er , 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il était applicable à l'ex La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 51/2012 du 29 mars 2012 Numéro du rôle : 5146 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 126, § 2, alinéa 1 er , 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il était applicable à l'ex La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 51/2012 van 29 maart 2012 Rolnummer 5146 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 126, § 2, eerste lid, 4°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing voor het aanslagjaar Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 51/2012 du 29 mars 2012 Uittreksel uit arrest nr. 51/2012 van 29 maart 2012
Numéro du rôle : 5146 Rolnummer 5146
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 126, § 2, In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 126, § 2, eerste
alinéa 1er, 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel qu'il lid, 4°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, zoals van
était applicable à l'exercice d'imposition 2008, posée par le Tribunal toepassing voor het aanslagjaar 2008, gesteld door de Rechtbank van
de première instance de Bruxelles. eerste aanleg te Brussel.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey et F. Daoût, assistée rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey en F.
du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 6 mai 2011 en cause de Frederik Naert et Katrien Bij vonnis van 6 mei 2011 in zake Frederik Naert en Katrien Decuypere
Decuypere contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof
greffe de la Cour le 19 mai 2011, le Tribunal de première instance de is ingekomen op 19 mei 2011, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te
Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 126, § 2, 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992, tel « Schendt de bepaling van artikel 126, § 2, 4°, van het Wetboek van de
qu'il était d'application pour l'exercice d'imposition 2008, inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing voor aanslagjaar 2008,
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'il instaure une différence de traitement entre, d'une part, les conjoints et cohabitants légaux dont un partenaire seulement recueille des revenus professionnels qui sont soumis aux impôts belges et, d'autre part, les conjoints et cohabitants légaux dont un partenaire seulement recueille des revenus professionnels mais est un fonctionnaire international dont les revenus exonérés conventionnellement s'élèvent à plus de 8.250 euros et n'interviennent pas pour le calcul de l'impôt afférent à ses autres revenus, ce conjoint/cohabitant légal ayant également recueilli des revenus professionnels qui sont soumis aux de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat het een verschil in behandeling invoert tussen, enerzijds, echtgenoten en wettelijk samenwonenden waarvan slechts één partner [...] beroepsinkomsten verwerft, die aan Belgische belastingen zijn onderworpen, en, anderzijds, echtgenoten en wettelijk samenwonenden waarvan slechts één partner beroepsinkomsten verwerft, maar die partner een internationaal ambtenaar is, wiens bij overeenkomst vrijgestelde inkomsten meer bedragen dan 8.250 EUR en niet in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op zijn andere inkomsten waarbij deze echtgenoot/wettelijk samenwonende tevens beroepsinkomsten heeft verworven die aan Belgische belastingen zijn onderworpen en voor het
impôts belges et les conditions de l'article 87 du CIR 1992 étant overige is voldaan is aan de voorwaarden van artikel 87 WIB 92,
remplies pour le surplus, dans la mesure où la première catégorie de inzoverre de eerste categorie van belastingplichtigen steeds van het
contribuables peut toujours bénéficier de l'avantage de l'article 87 voordeel van de bepaling van artikel 87 van hetzelfde Wetboek kunnen
du même Code, quelle que soit la hauteur des revenus et indépendamment genieten, ongeacht de hoogte van het inkomen en ongeacht of deze
du fait que ce conjoint ou cohabitant légal recueillant des revenus echtgenoot of wettelijke samenwonende kostverdiener in de loop van het
ait changé de travail durant la période imposable, alors que la belastbaar tijdperk van werk is veranderd, terwijl de tweede categorie
seconde catégorie est toujours exclue de l'application de l'article 87 steeds is uitgesloten van de toepassing van de bepaling van artikel 87
du même Code ? ». van hetzelfde Wetboek ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 126, § 2, alinéa B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 126, § 2, eerste lid, 4°,
1er, 4°, du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna WIB 1992),
1992), tel qu'il était applicable pour l'exercice d'imposition 2008. zoals van toepassing voor het aanslagjaar 2008.
B.1.2. L'article 126, §§ 1er et 2, du CIR 1992, tel qu'il a été B.1.2. Artikel 126, §§ 1 en 2, van het WIB 1992, zoals vervangen bij
remplacé par l'article 19, B, de la loi du 10 août 2001 portant artikel 19, B, van de wet van 10 augustus 2001 houdende hervorming van
réforme de l'impôt des personnes physiques, dispose : de personenbelasting, bepaalt :
« § 1er. En cas de mariage ou de cohabitation légale, une imposition « § 1. In geval van huwelijk of wettelijke samenwoning wordt een
commune est établie au nom des deux conjoints. Nonobstant cette gemeenschappelijke aanslag op naam van de beide echtgenoten gevestigd.
imposition commune, le revenu imposable de chaque conjoint est fixé Deze gemeenschappelijke aanslag belet niet dat het belastbare inkomen
séparément. van elke echtgenoot afzonderlijk wordt vastgesteld.
§ 2. Le § 1er n'est pas applicable dans les cas suivants : § 2. In de volgende gevallen is § 1 niet van toepassing :
1° pour l'année du mariage ou de la déclaration de cohabitation 1° voor het jaar van het huwelijk of de verklaring van wettelijke
légale; samenwoning;
2° à partir de l'année qui suit celle au cours de laquelle une 2° vanaf het jaar na dat waarin de feitelijke scheiding heeft
séparation de fait est intervenue, pour autant que cette séparation plaatsgevonden, voor zover die scheiding in het belastbare tijdperk
soit effective durant toute la période imposable; niet ongedaan is gemaakt;
3° pour l'année de la dissolution du mariage ou de la séparation de 3° voor het jaar van de ontbinding van het huwelijk of van de
corps, ou de la cessation de la cohabitation légale; scheiding van tafel en bed of van de beëindiging van de wettelijke
4° lorsqu'un conjoint recueille des revenus professionnels pour un samenwoning; 4° wanneer een echtgenoot beroepsinkomsten heeft van meer dan 6.700
montant supérieur à 6.700 EUR qui sont exonérés conventionnellement et EUR die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking
qui n'interviennent pas pour le calcul de l'impôt afférent à ses autres revenus. komen voor de berekening van de belasting op zijn andere inkomsten.
Le § 1er reste toutefois applicable pour l'année au cours de laquelle Voor het jaar waarin de wettelijk samenwonenden met elkaar in het
les cohabitants légaux contractent mariage, sauf si la déclaration de huwelijk treden, blijft § 1 echter van toepassing tenzij de verklaring
cohabitation légale a été faite la même année. van wettelijke samenwoning tijdens hetzelfde jaar is afgelegd.
Dans le cas visé à l'alinéa 1er, 2°, les deux impositions sont portées In het geval bedoeld in het eerste lid, 2°, worden de twee aanslagen
au rôle au nom des deux conjoints ». op naam van beide echtgenoten ingekohierd ».
Pour l'exercice d'imposition 2008, le montant visé à l'article 126, § Voor het aanslagjaar 2008 beloopt het bedrag bepaald in artikel 126, §
2, alinéa 1er, 4°, du CIR 1992 s'élève, après indexation, à 8.720 2, eerste lid, 4°, van het WIB 1992 na indexatie 8.720 euro (Belgisch
euros (Moniteur belge, 25 janvier 2007, deuxième édition). Staatsblad, 25 januari 2007, tweede editie).
B.2.1. L'article 87 du CIR 1992 dispose : B.2.1. Artikel 87 van het WIB 1992 bepaalt :
« Lorsqu'une imposition commune est établie et qu'un seul des « Wanneer een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd en slechts
conjoints bénéficie de revenus professionnels, une quote-part en est één van de echtgenoten beroepsinkomsten heeft verkregen, wordt een
imputée à l'autre conjoint, sauf si l'imposition s'en trouve majorée. deel daarvan toegerekend aan de andere echtgenoot, behalve wanneer
daardoor de aanslag wordt verhoogd.
Cette quote-part est égale à 30 p.c. de ces revenus sans pouvoir Dat deel bedraagt 30 pct. van die inkomsten, doch mag niet hoger zijn
excéder 6.700 EUR ». 6.700 EUR ».
Pour l'exercice d'imposition 2008, le montant maximum des revenus Voor het aanslagjaar 2008 beloopt het maximumbedrag van de
professionnels qui peut ainsi être imputé à l'autre conjoint s'élève, beroepsinkomsten dat aldus mag worden toegerekend aan de andere
après indexation, à 8.720 euros (Moniteur belge, 25 janvier 2007, echtgenoot na indexatie 8.720 euro (Belgisch Staatsblad, 25 januari
deuxième édition). 2007, tweede editie).
B.2.2. Si un des deux conjoints n'a pas recueilli de revenus B.2.2. Indien één van de echtgenoten geen beroepsinkomsten heeft
professionnels, une quote-part des revenus professionnels de l'autre
conjoint lui est imputée par suite de l'article 87 précité du CIR verkregen, wordt, ten gevolge van het voormelde artikel 87 van het WIB
1992, ce qui est communément appelé « quotient conjugal ». Cette 1992, aan hem een deel van de beroepsinkomsten van de andere
echtgenoot toegerekend, het zogenaamde huwelijksquotiënt. Dat deel is
quote-part est égale à 30 % du revenu professionnel de l'autre gelijk aan 30 pct. van de beroepsinkomsten van de andere echtgenoot,
conjoint, sans toutefois pouvoir excéder, pour l'exercice d'imposition zonder evenwel in het aanslagjaar 2008 hoger dan 8.720 euro te mogen
2008, 8.720 euros. Un revenu professionnel est ainsi fixé pour chaque zijn. Aldus wordt voor elke echtgenoot een beroepsinkomen vastgesteld.
conjoint. Le calcul de l'imposition se fait séparément pour chaque De berekening van de belasting gebeurt per belastingplichtige
contribuable. afzonderlijk.
B.3. Aux termes de la disposition en cause, il n'est pas établi B.3. Luidens de in het geding zijnde bepaling wordt er geen
d'imposition commune lorsqu'un conjoint a, au cours de l'année gemeenschappelijke aanslag gevestigd wanneer een echtgenoot in het
rattachée à l'exercice d'imposition 2008, recueilli des revenus jaar verbonden aan het aanslagjaar 2008 beroepsinkomsten heeft van
professionnels dépassant 8.720 euros qui sont exonérés meer dan 8.720 euro die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet
conventionnellement et qui n'interviennent pas pour le calcul de in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op zijn andere
l'impôt afférent à ses autres revenus. Etant donné qu'aux termes de inkomsten. Vermits luidens artikel 87 van het WIB 1992 het
l'article 87 du CIR 1992, le quotient conjugal est octroyé au conjoint huwelijksquotiënt wordt toegerekend aan een echtgenoot die geen
qui n'a pas recueilli de revenus professionnels « lorsqu'une beroepsinkomsten heeft verkregen « wanneer een gemeenschappelijke
imposition commune est établie », il en découle que lorsque le aanslag wordt gevestigd », vloeit hieruit voort dat wanneer de
conjoint qui est seul à avoir recueilli des revenus professionnels a echtgenoot die als enige beroepsinkomsten heeft verkregen, meer dan
des revenus professionnels dépassant 8.720 euros qui sont exonérés 8.720 euro beroepsinkomsten heeft die bij overeenkomst zijn
conventionnellement et qui n'interviennent pas pour le calcul de vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de berekening van de
l'impôt afférent à ses autres revenus, ses revenus imposables ne belasting op zijn andere inkomsten, zijn belastbare inkomsten niet,
peuvent, par application de l'article 87 du CIR 1992, être imputés à met toepassing van artikel 87 van het WIB 1992, kunnen worden
l'autre conjoint qui n'a pas de revenus professionnels. La juridiction toegerekend aan de andere echtgenoot die geen beroepsinkomsten heeft.
a quo demande si cette situation est compatible avec les articles 10 Het verwijzende rechtscollege vraagt of dat bestaanbaar is met de
et 11 de la Constitution. artikelen 10 en 11 van de Grondwet.
B.4. Il apparaît de la question préjudicielle et du jugement de renvoi B.4. Uit de prejudiciële vraag en uit het verwijzingsvonnis blijkt dat
que le conjoint qui a des revenus professionnels dépassant 8.720 de echtgenoot die meer dan 8.720 euro beroepsinkomsten heeft die bij
euros, qui sont exonérés conventionnellement et qui n'interviennent overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de
pas pour le calcul de l'impôt afférent à ses autres revenus, est un berekening van de belasting op zijn andere inkomsten, een ambtenaar is
fonctionnaire du Conseil de l'Union européenne. La Cour limite son van de Raad van de Europese Unie. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot
examen à cette hypothèse. die hypothese.
B.5.1. La Cour est invitée à comparer deux catégories de contribuables B.5.1. Het Hof wordt gevraagd twee categorieën van gehuwde
mariés dont un seul conjoint a des revenus professionnels : d'une belastingplichtigen van wie slechts één echtgenoot beroepsinkomsten
part, les contribuables mariés dont le conjoint qui est l'unique heeft, met elkaar te vergelijken : enerzijds, de gehuwde
bénéficiaire de revenus professionnels a uniquement des revenus belastingplichtigen van wie de echtgenoot die als enige
imposables en Belgique et, d'autre part, les contribuables mariés dont beroepsinkomsten heeft, enkel in België belastbare inkomsten heeft en,
le conjoint qui est l'unique bénéficiaire de revenus professionnels a anderzijds, de gehuwde belastingplichtigen van wie de echtgenoot die
des revenus imposables en Belgique et recueille des revenus als enige beroepsinkomsten heeft, zowel in België belastbare inkomsten
professionnels dépassant 8.720 euros qui sont exonérés heeft als meer dan 8.720 euro beroepsinkomsten heeft die bij
conventionnellement et qui n'interviennent pas pour le calcul de overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de
l'impôt afférent à ses autres revenus. berekening van de belasting op zijn andere inkomsten.
B.5.2.1. Selon le Conseil des ministres, les catégories de personnes B.5.2.1. Volgens de Ministerraad zijn de in de prejudiciële vraag
mentionnées dans la question préjudicielle ne sont pas comparables vermelde categorieën van personen niet vergelijkbaar omdat ambtenaren
parce que les fonctionnaires d'organismes internationaux établis en van in België gevestigde internationale instellingen vrijgesteld zijn
Belgique sont exonérés des impôts belges. van Belgische belastingen.
B.5.2.2. La simple circonstance qu'un contribuable qui a des revenus B.5.2.2. Het loutere feit dat een belastingplichtige die in België
imposables en Belgique ait en outre, en tant que fonctionnaire belastbare inkomsten heeft, daarnaast nog als internationaal ambtenaar
international, des revenus professionnels qui sont exonérés beroepsinkomsten heeft die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en die
conventionnellement et qui n'interviennent pas pour le calcul de niet in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op zijn
l'impôt afférent à ses autres revenus n'a pas pour conséquence qu'il andere inkomsten, leidt er niet toe dat hij niet zou kunnen worden
ne puisse être comparé à un contribuable ayant uniquement des revenus vergeleken met een belastingplichtige die enkel in België belastbare
imposables en Belgique. inkomsten heeft.
B.6. Il apparaît des travaux préparatoires de la disposition en cause B.6. Uit de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde
que l'article 126, § 2, alinéa 1er, 4°, du CIR 1992 reprend la bepaling blijkt dat artikel 126, § 2, eerste lid, 4°, van het WIB 1992
disposition de l'article 128, alinéa 1er, 4°, du même Code (Doc. de bepaling overneemt van artikel 128, eerste lid, 4°, van datzelfde
parl., Chambre, 2000-2001, DOC 50-1270/001, p. 16). L'article 128, Wetboek (Parl. St., Kamer, 2000-2001, DOC 50-1270/001, p. 16). Artikel
alinéa 1er, 4°, du CIR 1992 reprend à son tour la disposition de 128, eerste lid, 4°, van het WIB 1992 neemt op zijn beurt de bepaling
l'article 21 de la loi du 28 décembre 1990 relative à diverses over van artikel 21 van de wet van 28 december 1990 betreffende
dispositions fiscales et non fiscales. verscheidene fiscale en niet-fiscale bepalingen.
B.7. Avant la loi du 28 décembre 1990, les pouvoirs publics et B.7. Vóór de wet van 28 december 1990 werd door de overheid en de
l'Administration des contributions admettaient que les fonctionnaires belastingadministratie aanvaard dat de internationale ambtenaren, die
internationaux qui ne bénéficient pas de l'exception de domicile niet de exceptie van fiscale woonplaats genieten en die bijgevolg in
fiscal et sont donc soumis en principe à l'impôt des personnes beginsel zijn onderworpen aan de personenbelasting in België, maar van
physiques en Belgique mais dont la rémunération est exonérée en vertu wie het loon krachtens internationale verdragen is vrijgesteld zonder
de conventions internationales, sans réserve de progressivité, progressievoorbehoud, het huwelijksquotiënt konden genieten indien hun
puissent bénéficier du quotient conjugal lorsque leur conjoint perçoit echtgenoot inkomsten ontvangt die in de personenbelasting belastbaar
des revenus soumis à l'impôt des personnes physiques (Q. & R., zijn (Vr. en Antw., Kamer, 1989-1990, p. 8832; Circ. nr. Ci.D.
Chambre, 1989-1990, p. 8832; Circ. n° Ci.D. 19/402.192 du 28 septembre 19/402.192 van 28 september 1990; Bulletin der Belastingen, 1990, nrs.
1990; Bulletin des contributions, 1990, pp. 2607 et s.). 2709 e.v.).
B.8.1. L'article 21 de la loi du 28 décembre 1990 a supprimé le B.8.1. Artikel 21 van de wet van 28 december 1990 heeft het voordeel
bénéfice du quotient conjugal pour cette catégorie de personnes. Dans van het huwelijksquotiënt voor die categorie van personen afgeschaft.
l'exposé des motifs du projet de loi qui a abouti à cette disposition, In de memorie van toelichting van het wetsontwerp dat tot die bepaling
celle-ci a été justifiée comme suit : heeft geleid, werd ze als volgt verantwoord :
« Les revenus des fonctionnaires internationaux sont, selon les dispositions des conventions concernées, soit totalement exonérés d'impôt, soit exonérés sous réserve de progressivité, c'est-à-dire que les revenus interviennent uniquement dans la détermination du taux d'imposition applicable aux autres revenus. Déjà actuellement, le ménage dans lequel un des conjoints bénéficie de revenus exonérés avec réserve de progressivité, alors que l'autre conjoint a des revenus professionnels imposables normalement, est considéré comme un ménage à deux revenus, de sorte que le quotient conjugal ne peut, en principe, pas lui être accordé. Par contre, lorsqu'il s'agit d'un ménage dans lequel un des conjoints « De inkomsten van de internationale ambtenaren zijn, naargelang het bepaalde in de desbetreffende overeenkomsten, ofwel volledig vrijgesteld van belasting, ofwel vrijgesteld onder progressievoorbehoud, dat wil zeggen dat de inkomsten enkel in aanmerking komen voor het vaststellen van de aanslagvoet die op de andere inkomsten van toepassing is. Thans is het reeds zo dat het gezin waarin één der echtgenoten vrijgestelde inkomsten met progressievoorbehoud geniet, terwijl de andere echtgenoot gewone belastbare bedrijfsinkomsten heeft, als een twee-inkomensgezin wordt beschouwd, zodat het huwelijksquotiënt in beginsel niet wordt toegekend. Wanneer het daarentegen gaat om een gezin waarin één echtgenoot
bénéficie de revenus professionnels exonérés sans réserve de vrijgestelde inkomsten zonder progressievoorbehoud en de andere
progressivité et l'autre conjoint bénéficie de revenus professionnels echtgenoot gewone belastbare bedrijfsinkomsten geniet, wordt het
imposables normalement, le quotient conjugal est accordé lorsqu'aucun huwelijksquotiënt toegekend indien geen van beide echtgenoten geniet
des conjoints ne bénéficie de l'exception de domicile fiscal. van de exceptie van fiscale woonplaats.
L'attribution du quotient conjugal dans ce cas n'a certainement pas De toekenning van het huwelijksquotiënt in dit geval is zeker nooit de
été l'intention du législateur (loi du 7 décembre 1988). bedoeling van de wetgever (wet van 7 december 1988) geweest.
C'est pourquoi il est proposé de considérer comme un isolé le Vandaar dat thans wordt voorgesteld om als een alleenstaande te
contribuable dont le conjoint perçoit des revenus professionnels beschouwen, de belastingplichtige waarvan de echtgenoot
supérieurs à 270 000 F exonérés par convention qui n'interviennent pas bedrijfsinkomsten heeft van meer dan 270 000 F die bij overeenkomst
dans le calcul de l'impôt sur les autres revenus du ménage. Cette zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de berekening
mesure permettra de ne plus octroyer le quotient conjugal dans van de belasting op de andere inkomsten van het gezin. Door deze
l'exemple cité ci-dessus et le conjoint ayant des revenus maatregel zal in het laatste voorbeeld geen huwelijksquotiënt meer
professionnels imposables sera, pour sa part, considéré comme un isolé worden verleend, doch de echtgenoot met belastbare bedrijfsinkomsten
zal anderzijds als alleenstaande worden beschouwd en zodoende recht
et aura droit, de ce fait, à un revenu exempté d'impôt de 165 000 F hebben op een belastingvrije som van 165 000 F (zonder indexatie) in
(hors indexation) au lieu de deux fois 130 000 F pour le ménage » plaats van tweemaal 130 000 F voor het gezin » (Parl. St., Kamer,
(Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1366/1, p. 12). 1990-1991, nr. 1366/1, p. 12).
Au Sénat, il fut ajouté : In de Senaat werd daar nog het volgende aan toegevoegd :
« Les fonctionnaires dont les rémunérations sont exonérées sans « Internationale ambtenaren waarvan de bezoldigingen zonder
progressievoorbehoud vrijgesteld zijn, krijgen in bepaalde gevallen
réserve de progressivité peuvent, dans certains cas, bénéficier du toch het huwelijksquotiënt. Dit is onder meer het geval voor een gezin
quotient conjugal. C'est notamment le cas d'une famille dont le mari waarvan de man ambtenaar is bij de E.E.G., zijn fiscale woonplaats
est un fonctionnaire C.E.E., qui avait déjà en Belgique son domicile reeds in België had en wiens vrouw in België belastbare
fiscal et dont l'épouse bénéficie de revenus professionnels imposables bedrijfsinkomsten geniet. De toekenning van een huwelijksquotiënt in
en Belgique. L'octroi du quotient conjugal dans ce cas n'a dit geval is zeker niet de bedoeling geweest van de wetgever in de wet
certainement pas été l'intention du législateur dans la loi du 7 van 7 december 1988.
décembre 1988. Pour éviter cela, la loi prévoit maintenant qu'est également considéré Om dit te vermijden wordt thans wettelijk bepaald dat eveneens als
comme un isolé, le contribuable dont le conjoint bénéficie de revenus alleenstaande wordt beschouwd, de belastingplichtige waarvan de
professionnels supérieurs à 270 000 francs exonérés par convention qui echtgenoot bedrijfsinkomsten heeft van meer dan 270 000 frank die bij
n'interviennent pas dans le calcul de l'impôt sur les autres revenus du ménage. overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de
Cette mesure permettra de ne plus octroyer le quotient conjugal dans berekening van de belasting op de andere inkomsten van het gezin.
l'exemple cité ci-dessus au fonctionnaire C.E.E. belge qui bénéficie Door deze maatregel zal de in het voorbeeld vermelde Belgische
E.E.G.-ambtenaar die vrijgestelde inkomsten zonder
de revenus exonérés sans réserve de progressivité de plus de 270 000 progressievoorbehoud heeft van meer dan 270 000 frank, niet meer de
francs. Son conjoint bénéficiant de revenus professionnels ' normaux ' huwelijksquotiënt kunnen genieten. Zijn echtgenote die gewone
sera, pour sa part, considéré comme un isolé ayant, de ce fait, droit belastbare bedrijfsinkomsten heeft zal anderzijds als alleenstaande
à un revenu exempté d'impôt de 165 000 francs (au lieu de deux fois worden beschouwd die aldus recht heeft op een belastingvrije som van
130 000 francs pour le ménage) (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 165.000 frank (in plaats van tweemaal 130.000 frank voor het gezin »
1166-2, pp. 7-8). (Parl. St., Senaat, 1990-1991, nr. 1166-2, pp. 7-8).
B.8.2. Interrogé sur le point de savoir si cette règle ne donnerait B.8.2. Ondervraagd over het feit of die regel geen aanleiding zou
pas lieu à des contestations devant la Cour de justice de l'Union geven tot betwistingen voor het Hof van Justitie van de Europese Unie,
européenne, le secrétaire d'Etat compétent a répondu que : antwoordde de bevoegde staatssecretaris dat
« le législateur n'a certainement jamais eu l'intention d'accorder, à « het gewis nooit de bedoeling is geweest van de wetgever om diegenen
ceux dont le conjoint recueille des revenus exonérés en tant que wier echtgenoot of echtgenote als EG-ambtenaar vrijgestelde inkomsten
fonctionnaire européen, le bénéfice du quotient conjugal sur leurs geniet het voordeel van het huwelijksquotiënt toe te kennen op hun
propres revenus imposables » (Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° eigen belastbare inkomsten » (Parl. St., Kamer, 1990-1991, nr. 1366/6,
1366/6, p. 46). p. 46).
B.9. La règle du quotient conjugal a pour but d'améliorer la situation B.9. De regel van het huwelijksquotiënt heeft tot doel de fiscale
fiscale des couples mariés. Le législateur ne pourrait en priver une situatie van gehuwden te verbeteren. De wetgever zou die slechts aan
catégorie de contribuables que si cette mesure était raisonnablement een categorie van belastingplichtigen kunnen ontzeggen indien die
justifiée. maatregel redelijk is verantwoord.
B.10.1. Il doit en outre tenir compte de l'article 13 du Protocole du B.10.1. Daarbij dient hij tevens rekening te houden met artikel 13 van
8 avril 1965 « sur les privilèges et immunités des Communautés het Protocol van 8 april 1965 « betreffende de voorrechten en
immuniteiten van de Europese Gemeenschappen » dat, zoals van
européennes », qui disposait, tel qu'il était applicable au moment des toepassing op het ogenblik van de feiten voor het verwijzende
faits soumis à la juridiction a quo : rechtscollege, bepaalde :
« Dans les conditions et suivant la procédure fixée par le Conseil « Onder de voorwaarden en volgens de procedure welke door de Raad op
statuant sur proposition de la Commission, les fonctionnaires et voorstel van de Commissie worden vastgesteld, worden de ambtenaren en
autres agents des Communautés sont soumis au profit de celles-ci à un overige personeelsleden van de Gemeenschappen onderworpen aan een
impôt sur les traitements, salaires et émoluments versés par elles. belasting ten bate van de Gemeenschappen op de door hun betaalde
Ils sont exempts d'impôts nationaux sur les traitements, salaires et salarissen, lonen en emolumenten. Zij zijn vrijgesteld van nationale belastingen op de door de
émoluments versés par les Communautés ». Gemeenschappen betaalde salarissen, lonen en emolumenten ».
B.10.2. Interrogée sur le point de savoir si la disposition en cause B.10.2. Ondervraagd over de bestaanbaarheid van de in het geding
était compatible avec l'article 13 précité, la Cour de justice de zijnde bepaling met het voormelde artikel 13, heeft het Hof van
l'Union européenne a jugé ce qui suit : Justitie van de Europese Unie het volgende geoordeeld :
« 25. Si le droit communautaire s'oppose à ce qu'un fonctionnaire soit « 25. Ofschoon het gemeenschapsrecht zich ertegen verzet, dat een
ambtenaar zwaarder wordt belast over zijn niet-vrijgestelde inkomsten
imposé plus lourdement quant à ses revenus non exonérés du fait qu'il omdat hij een salaris van de Gemeenschap ontvangt [...], verplicht
perçoit un traitement de la Communauté [...], l'article 13 du protocole ne fait toutefois pas obligation aux Etats membres d'accorder aux fonctionnaires les mêmes subventions qu'aux bénéficiaires définis selon les dispositions nationales applicables. Cet article exige seulement que, lorsqu'une telle personne est soumise à certaines taxes, elle puisse bénéficier de tout avantage fiscal normalement ouvert aux assujettis, afin d'éviter qu'elle soit soumise à une charge fiscale plus élevée [...], sans pour autant imposer un traitement privilégié. 26. Il en résulte que les conditions donnant droit à un avantage fiscal doivent s'appliquer de manière non discriminatoire aux ayants artikel 13 van het protocol de lidstaten niet, aan ambtenaren dezelfde subsidies toe te kennen als aan rechthebbenden in de zin van de betrokken nationale wettelijke bepalingen. Artikel 13 verlangt enkel dat, wanneer de daarin bedoelde personen aan bepaalde belastingen zijn onderworpen, zij in aanmerking moeten komen voor elk belastingvoordeel waarop belastingplichtigen normaal recht hebben, om te vermijden dat zij zwaarder zouden worden belast [...], doch deze bepaling schrijft geen voorkeursbehandeling voor. 26. Hieruit volgt, dat de voorwaarden die recht geven op een belastingvoordeel, op niet-discriminerende wijze moeten worden
droit des fonctionnaires communautaires comme à tous autres toegepast zowel op de rechthebbenden van gemeenschapsambtenaren als op
contribuables (voir, en ce sens, arrêt du 3 juillet 1974, Brouerius alle overige belastingplichtigen (zie in deze zin arrest van 3 juli
van Nidek, 7/74, Rec. p. 757, point 14). Dans la mesure où les 1974, Brouerius van Nidek, 7/74, Jurisp., blz. 757, punt 14). Voor
fonctionnaires remplissent les conditions de la législation nationale, zover ambtenaren aan de voorwaarden van de nationale wetgeving
voldoen, moeten zij ook in aanmerking kunnen komen voor de
ils doivent pouvoir bénéficier des avantages fiscaux y prévus; par belastingvoordelen waarin de nationale wetgeving voorziet; derhalve
conséquent, l'article 13 du protocole s'oppose au refus du droit à un verzet artikel 13 van het protocol zich ertegen, dat het recht op een
tel avantage au seul motif de la qualification comme fonctionnaire non dergelijk voordeel aan iemand onthouden blijft op de enkele grond dat
soumis à l'impôt des personnes physiques [...]. hij een niet aan de personenbelasting onderworpen ambtenaar is [...].
27. Il ressort toutefois des dispositions applicables dans l'affaire 27. Uit de in het hoofdgeding van toepassing zijnde bepalingen volgt
au principal que la législation fiscale belge soumet l'octroi du echter, dat de Belgische belastingwetgeving aan de toekenning van het
bénéfice du quotient conjugal à la condition objective que le conjoint voordeel van het huwelijksquotiënt de objectieve voorwaarde verbindt,
de l'assujetti ne dispose d'aucun revenu professionnel, ou de revenus dat de echtgenoot van de belastingplichtige geen of slechts geringe
professionnels faibles, avec un maximum de 270.000 BEF, indexé. En cas beroepsinkomsten geniet, tot een geïndexeerd maximumbedrag van 270 000
de revenus professionnels plus élevés, le bénéfice du quotient BEF. Bij hogere beroepsinkomsten kan het voordeel van het
conjugal ne peut pas être accordé et les conjoints seront soumis au huwelijksquotiënt niet worden toegekend en worden de echtgenoten
système d'imposition séparée de leurs revenus. afzonderlijk belast over hun inkomsten.
28. Même si le législateur belge a introduit en 1990 une fiction selon 28. Dat de Belgische wetgever sinds 1990 de fictie hanteert, dat
laquelle les conjoints doivent être considérés comme des isolés gehuwden als alleenstaanden zijn aan te merken indien een der
lorsque l'un d'eux recueille des revenus professionnels exonérés par echtgenoten krachtens het protocol vrijgestelde beroepsinkomsten heeft
le protocole supérieurs à 270 000 BEF, ceci ne revient pas pour autant die hoger zijn dan 270 000 BEF, betekent niet, dat een extra
à l'introduction d'une condition supplémentaire contraire à l'article
13 du protocole. La cause de l'exclusion du bénéfice réside, en effet, voorwaarde is ingevoerd die in strijd is met artikel 13 van het
protocol. De reden voor uitsluiting van het voordeel is immers niet
non pas dans le fait d'être fonctionnaire communautaire percevant un gelegen in de hoedanigheid van gemeenschapsambtenaar met een salaris
salaire supérieur à 270 000 BEF, mais découle de la condition van meer dan 270 000 BEF; die uitsluiting vloeit voort uit de algemene
voorwaarde die zonder onderscheid geldt zowel voor gehuwden wier
générale, qui s'applique de manière non discriminatoire aux conjoints echtgenoot ambtenaar is, als voor iedere andere belastingplichtige,
dont l'un est fonctionnaire comme à tout autre contribuable, quant au namelijk de hoogte van de inkomsten die bepalend is voor het recht op
montant des revenus ouvrant droit au bénéfice en cause. Cette het betrokken voordeel. Is aan die voorwaarde voldaan, dan kan de
condition remplie, le conjoint du fonctionnaire communautaire pourrait echtgenoot van de gemeenschapsambtenaar dus evengoed als ieder ander
dès lors, le cas échéant, tout comme toute autre personne assujettie à aan de Belgische belastingwet onderworpen persoon voor dit
la loi fiscale belge, bénéficier de cet avantage fiscal » (CJCE, 14 belastingvoordeel in aanmerking komen » (HvJ, 14 oktober 1999,
octobre 1999, C-229/98, Vander Zwalmen et Massart). C-229/98, Vander Zwalmen en Massart).
B.11.1. Lorsqu'un conjoint est seul à avoir recueilli des revenus B.11.1. Wanneer een echtgenoot als enige beroepsinkomsten heeft
professionnels et qu'il a des revenus professionnels inférieurs à
8.720 euros qui sont exonérés conventionnellement et qui verkregen en hij minder dan 8.720 euro beroepsinkomsten heeft die bij
n'interviennent pas pour le calcul de l'impôt afférent à ses autres overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de
revenus, ses revenus imposables peuvent, par application de l'article berekening van de belasting op zijn andere inkomsten, kunnen zijn
87 du CIR 1992, être imputés à l'autre conjoint qui n'a pas de revenus belastbare inkomsten, met toepassing van artikel 87 van het WIB 1992,
worden toegerekend aan de andere echtgenoot die geen beroepsinkomsten
professionnels. heeft.
B.11.2. En revanche, lorsque les revenus professionnels exonérés B.11.2. Wanneer de bij overeenkomst vrijgestelde beroepsinkomsten,
conventionnellement dépassent 8.720 euros, les revenus imposables ne daarentegen, meer dan 8.720 euro bedragen, kunnen, in dat geval, de
peuvent, dans cette hypothèse, être imputés à l'autre conjoint qui n'a belastbare inkomsten niet worden toegerekend aan de andere echtgenoot
pas de revenus professionnels. die geen beroepsinkomsten heeft.
B.11.3. De la sorte, le conjoint qui est l'unique bénéficiaire de B.11.3. Aldus wordt de echtgenoot die als enige beroepsinkomsten heeft
revenus professionnels et qui bénéficie de revenus professionnels
dépassant 8.720 euros qui sont exonérés conventionnellement et qui en die meer dan 8.720 euro beroepsinkomsten heeft die bij overeenkomst
n'interviennent pas pour le calcul de l'impôt afférent à ses autres zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de berekening
revenus se voit privé d'un avantage fiscal dont bénéficie le conjoint van de belasting op zijn andere inkomsten, een belastingvoordeel
qui est l'unique bénéficiaire de revenus professionnels, qui a les ontzegd dat de echtgenoot geniet die als enige beroepsinkomsten heeft,
mêmes revenus imposables mais qui ne bénéficie pas de revenus die dezelfde belastbare inkomsten heeft, maar die niet meer dan 8.720
professionnels dépassant 8.720 euros qui sont exonérés euro beroepsinkomsten heeft die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en
conventionnellement et qui n'interviennent pas pour le calcul de die niet in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op
l'impôt afférent à ses autres revenus. Cette exclusion de l'avantage zijn andere inkomsten. Die uitsluiting van dat belastingvoordeel
fiscal ne repose donc pas sur la hauteur des revenus, mais sur la berust derhalve niet op de hoogte van de inkomsten, maar op de
qualité de l'intéressé, en l'occurrence la qualité de fonctionnaire du hoedanigheid van de betrokkene, te dezen de hoedanigheid van ambtenaar
Conseil de l'Union européenne. van de Raad van de Europese Unie.
B.11.4. Dans la mesure où les conditions qui donnent droit à un B.11.4. In zoverre hierdoor de voorwaarden die recht geven op een
avantage fiscal sont ainsi appliquées de manière discriminatoire aux belastingvoordeel, op discriminerende wijze worden toegepast op de
fonctionnaires du Conseil de l'Union européenne, il découle de la ambtenaren van de Raad van de Europese Unie, vloeit uit de voormelde
jurisprudence précitée de la Cour de justice de l'Union européenne que rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie voort dat
cette situation n'est pas compatible avec l'article 13 précité du dit niet bestaanbaar is met het voormelde artikel 13 van het Protocol
Protocole du 8 avril 1965 « sur les privilèges et immunités des van 8 april 1965 « betreffende de voorrechten en immuniteiten van de
Communautés européennes ». Europese Gemeenschappen ».
B.12. Il ressort en outre des travaux préparatoires cités en B.8 que B.12. Bovendien blijkt uit de in B.8 aangehaalde parlementaire
le législateur entendait éviter que, lorsqu'un seul conjoint bénéficie voorbereiding, dat de wetgever beoogde te verhinderen dat wanneer één
de revenus exonérés sans réserve de progressivité et l'autre de echtgenoot vrijgestelde inkomsten zonder progressievoorbehoud en de
revenus professionnels imposables, une quote-part des revenus de ce andere echtgenoot belastbare bedrijfsinkomsten geniet, een deel van de
dernier soit imputée au premier par application de l'article 87 du CIR 1992. Le législateur souhaitait ainsi éviter qu'un ménage dont chaque conjoint dispose de revenus professionnels soit considéré comme un ménage dont un seul conjoint recueille des revenus professionnels du fait que les revenus de l'autre sont exonérés conventionnellement. Dans l'hypothèse décrite en B.4 à laquelle la Cour limite son examen, un seul conjoint a recueilli des revenus professionnels exonérés dépassant 8 720 euros. B.13. La différence de traitement mentionnée en B.5.1 n'est pas raisonnablement justifiée. inkomsten van die laatste met toepassing van artikel 87 van het WIB 1992 aan de eerste zou worden toegerekend. De wetgever wenste aldus te vermijden dat een gezin waarin elk van de twee echtgenoten over beroepsinkomsten beschikken, zou worden beschouwd als een gezin waarin slechts één van de echtgenoten beroepsinkomsten heeft verkregen door het feit dat de inkomsten van de andere echtgenoot bij overeenkomst zijn vrijgesteld. In het in B.4 beschreven geval waartoe het Hof zijn onderzoek beperkt, heeft slechts één van de echtgenoten voor meer dan 8.720 euro aan vrijgestelde beroepsinkomsten verkregen. B.13. Het in B.5.1 vermelde verschil in behandeling is niet redelijk verantwoord.
B.14. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. B.14. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord.
B.15. Eu égard à ce qui précède, les questions préjudicielles B.15. Gelet op het voorgaande dienen de door de verzoekende partijen
soulevées par les parties requérantes devant la juridiction a quo ne voor het verwijzende rechtscollege opgeworpen prejudiciële vragen aan
doivent pas être posées à la Cour de justice de l'Union européenne. het Hof van Justitie van de Europese Unie niet te worden gesteld.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 126, § 2, alinéa 1er, 4°, du Code des impôts sur les revenus Artikel 126, § 2, eerste lid, 4°, van het Wetboek van de
1992, tel qu'il était applicable pour l'exercice d'imposition 2008, inkomstenbelastingen 1992, zoals van toepassing voor het aanslagjaar
viole les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que, lorsque le 2008, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre,
conjoint qui est l'unique bénéficiaire de revenus professionnels a des wanneer de echtgenoot die als enige beroepsinkomsten heeft verkregen,
revenus professionnels de plus de 8 720 euros qui sont exonérés meer dan 8.720 euro beroepsinkomsten heeft die bij overeenkomst zijn
conventionnellement et qui n'interviennent pas pour le calcul de vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de berekening van de
l'impôt afférent à ses autres revenus, ses autres revenus belasting op zijn andere inkomsten, zijn andere belastbare
professionnels imposables ne peuvent pas, par application de l'article
87 du même Code, être imputés à l'autre conjoint qui n'a pas de beroepsinkomsten niet, met toepassing van artikel 87 van hetzelfde
Wetboek, kunnen worden toegerekend aan de andere echtgenoot die geen
revenus professionnels. beroepsinkomsten heeft.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 29 mars 2012. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 29 maart 2012.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^