← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 13/2012 du 2 février 2012 Numéro du rôle : 5142 En cause : la
question préjudicielle concernant l'article 403, §§ 1 er et 2, du Code
des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première La
Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. La(...)"
| Extrait de l'arrêt n° 13/2012 du 2 février 2012 Numéro du rôle : 5142 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 403, §§ 1 er et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. La(...) | Uittreksel uit arrest nr. 13/2012 van 2 februari 2012 Rolnummer 5142 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 403, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg t Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) |
|---|---|
| COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
| Extrait de l'arrêt n° 13/2012 du 2 février 2012 | Uittreksel uit arrest nr. 13/2012 van 2 februari 2012 |
| Numéro du rôle : 5142 | Rolnummer 5142 |
| En cause : la question préjudicielle concernant l'article 403, §§ 1er | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 403, §§ 1 en 2, |
| et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal | van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de |
| de première instance de Bruxelles. | Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. |
| La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
| composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de |
| Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, assistée du | rechters L. Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels en P. Nihoul, |
| greffier F. Meersschaut, présidée par le président M. Bossuyt, | bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
| après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
| I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
| Par jugement du 15 avril 2011 en cause de la SPRL « Bouwgroep Probuild | Bij vonnis van 15 april 2011 in zake de bvba « Bouwgroep Probuild » |
| » contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la | tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof |
| Cour le 2 mai 2011, le Tribunal de première instance de Bruxelles a | is ingekomen op 2 mei 2011, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te |
| posé la question préjudicielle suivante : | Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
| « L'article 403, §§ 1er et 2, du Code des impôts sur les revenus (CIR | « Schendt de bepaling van artikel 403, § 1 en § 2 van het Wetboek van |
| 1992), tel qu'il était applicable pour l'exercice d'imposition 2007, | Inkomstenbelastingen (WIB92), zoals van toepassing voor aanslagjaar |
| avant l'entrée en vigueur de la loi-programme du 27 avril 2007, | 2007 vóór de inwerkingtreding van de Programmawet van 27 april 2007, |
| viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution et/ou l'article 1er | de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en/of artikel 1 van het Twaalfde |
| du Douzième Protocole à la CEDH en ce que cette disposition établit | Protocol bij het EVRM, doordat deze bepaling een verschil in |
| une différence de traitement entre, d'une part, les commettants et | behandeling invoert tussen, enerzijds, opdrachtgevers en aannemers die |
| entrepreneurs qui, pour les travaux visés à l'article 400, 1°, du CIR | voor de in artikel 400 1° WIB92 bedoelde werken beroep doen op een |
| 1992, font appel à un entrepreneur non enregistré établi en Belgique | niet-geregistreerde aannemer die is gevestigd in België en die zijn |
| et qui sont soumis à l'obligation, lors du paiement au sous-traitant, | |
| de retenir et de verser au fonctionnaire désigné par le Roi et selon | onderworpen aan de verplichting om bij betaling van de onderaannemer |
| les modalités qu'Il détermine 15 p.c. du montant dont il est redevable | 15 pct. van het door hem [lees : door hen] verschuldigde bedrag, |
| [lire : dont ils sont redevables], non compris la taxe sur la valeur | exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden en te |
| ajoutée, et, d'autre part, les commettants et entrepreneurs qui, pour | storten bij de door de Koning aan te wijzen ambtenaar volgens de door |
| Hem te bepalen modaliteiten en, anderzijds, opdrachtgevers en | |
| les travaux visés à l'article 400, 1°, font appel à un entrepreneur | aannemers die voor de in artikel 400, 1° bedoelde werken beroep doen |
| non enregistré établi dans un autre Etat membre de l'Union européenne | op een in een andere Lidstaat van de EU gevestigde, |
| niet-geregistreerde aannemer en die niet onderworpen kunnen worden aan | |
| et qui ne peuvent être soumis à cette obligation de par l'effet direct | deze verplichting ingevolge de directe werking in de interne |
| dans l'ordre juridique interne des actuels articles 56 et 57 du Traité | rechtsorde van het huidige artikel 56 en 57 van het Verdrag |
| sur le fonctionnement de l'Union européenne (CJCE, C-433/04, 9 | betreffende de werking van de Europese Unie (HJEU, C433/04, 9 november |
| novembre 2006) ? ». | 2006) ? ». |
| (...) | (...) |
| III. En droit | III. In rechte |
| (...) | (...) |
| B.1.1. La question préjudicielle concerne l'article 403, §§ 1er et 2, | B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 403, §§ 1 en |
| du Code des impôts sur les revenus (CIR 1992), tel qu'il s'appliquait | 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen (WIB 1992), zoals het |
| à l'exercice d'imposition 2007. | van toepassing was voor het aanslagjaar 2007. |
| L'article 403, §§ 1er et 2, du CIR 1992, disposait : | Artikel 403, §§ 1 en 2, van het WIB 1992, bepaalde : |
| « § 1er. Le commettant qui effectue le paiement de tout ou partie du | « § 1. De opdrachtgever die voor de in artikel 400, 1°, vermelde |
| prix de travaux visés à l'article 400, 1°, à un entrepreneur qui, au | werken, aan een aannemer die op het ogenblik van de betaling niet is |
| moment du paiement, n'est pas enregistré, est tenu, lors du paiement, | geregistreerd, een deel of het geheel van de prijs betaalt, is |
| de retenir et de verser 15 p.c. du montant dont il est redevable, non | verplicht bij die betaling 15 pct. van het door hem verschuldigde |
| compris la taxe sur la valeur ajoutée, au fonctionnaire désigné par le | bedrag, exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden |
| en te storten bij de door de Koning aan te wijzen ambtenaar volgens de | |
| Roi et selon les modalités qu'Il détermine. | door Hem te bepalen modaliteiten. |
| § 2. L'entrepreneur qui effectue le paiement de tout ou partie du prix | § 2. De aannemer die voor de in artikel 400, 1°, vermelde werken, aan |
| de travaux visés à l'article 400, 1°, à un sous-traitant, est tenu, | een onderaannemer een deel of het geheel van de prijs betaalt, is |
| lors du paiement, de retenir et de verser 15 p.c. du montant dont il | verplicht bij die betaling 15 pct. van het door hem verschuldigde |
| est redevable, non compris la taxe sur la valeur ajoutée, au | bedrag, exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden |
| fonctionnaire désigné par le Roi et selon les modalités qu'Il | en te storten bij de door de Koning aan te wijzen ambtenaar volgens de |
| détermine. | door Hem te bepalen modaliteiten. |
| L'entrepreneur est toutefois dispensé, selon les conditions et | De aannemer is evenwel, bij de door de Koning bepaalde voorwaarden en |
| modalités déterminées par le Roi, de l'obligation de retenue et de | modaliteiten, vrijgesteld van de verplichting tot inhouding en |
| versement visée à l'alinéa 1er si, au moment du paiement, le | storting als vermeld in het eerste lid, indien de onderaannemer op het |
| sous-traitant est enregistré comme entrepreneur ». | ogenblik van de betaling als aannemer is geregistreerd ». |
| B.1.2. L'article 404, § 1er, du CIR 1992, tel qu'il s'appliquait à | B.1.2. Artikel 404, § 1, van het WIB 1992, zoals het van toepassing is |
| l'exercice d'imposition 2007, disposait : | voor het aanslagjaar 2007, bepaalde : |
| « § 1er. Lorsque le versement prévu à l'article 403, § 1er, n'a pas | « § 1. Als de in artikel 403, § 1, bedoelde storting niet werden |
| été effectué, le montant dû est doublé et enrôlé à charge du | verricht, wordt het verschuldigde bedrag verdubbeld en binnen de in |
| commettant, à titre d'amende administrative, dans le délai prévu à | artikel 354 bedoelde termijn als administratieve boete ten name van de |
| l'article 354. | opdrachtgever ingekohierd. |
| Lorsque le versement prévu à l'article 403, § 2, n'a pas été effectué | Als de in artikel 403, § 2, bedoelde storting niet werd verricht en de |
| et que le sous-traitant n'était pas enregistré au moment de la | onderaannemer niet geregistreerd was op het ogenblik van het afsluiten |
| conclusion de la convention, le montant dû est doublé et enrôlé à | van de overeenkomst, wordt het verschuldigde bedrag verdubbeld en |
| charge de l'entrepreneur, à titre d'amende administrative, dans le | binnen de in artikel 354 bedoelde termijn als administratieve boete |
| délai prévu à l'article 354. | ten name van de aannemer ingekohierd. |
| Le Roi peut déterminer sous quelles conditions l'amende peut être | De Koning kan bepalen onder welke voorwaarden de boete kan worden |
| réduite ». | verminderd ». |
| B.2. La juridiction a quo interroge la Cour sur la compatibilité, avec | B.2. Het verwijzende rechtscollege vraagt het Hof of artikel 403, §§ 1 |
| les articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 403, §§ 1er et | en 2, van het WIB 1992 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
| 2, du CIR 1992 en ce qu'il opérerait une distinction entre les | Grondwet, in zoverre het een onderscheid zou maken tussen de Belgische |
| commettants et entrepreneurs belges selon qu'ils font appel, pour | opdrachtgevers en aannemers naargelang zij, voor de uitvoering van |
| exécuter les travaux visés à l'article 400, 1°, du CIR 1992, à un | werken zoals bedoeld in artikel 400, 1°, van het WIB 1992, een beroep |
| entrepreneur non enregistré en Belgique mais établi en Belgique ou à | zouden doen op een niet in België geregistreerde, maar wel in België |
| un entrepreneur non enregistré en Belgique et non établi en Belgique, | gevestigde aannemer of op een niet in België geregistreerde en in |
| seuls les premiers étant tenus, lors du paiement au sous-traitant, de | België gevestigde aannemer, waarbij alleen de eerstgenoemden bij de |
| retenir et de verser au Trésor public 15 % du montant dû par le | betaling van de onderaannemer verplicht zijn 15 % van het door de |
| commettant ou par l'entrepreneur, hors taxe sur la valeur ajoutée, | opdrachtgever of aannemer verschuldigde bedrag, exclusief de belasting |
| alors que les derniers peuvent s'y soustraire en raison de l'arrêt du | over de toegevoegde waarde, in te houden en door te storten aan de |
| Schatkist, terwijl de laatstgenoemden zich daaraan zouden kunnen | |
| 9 novembre 2006 (C-433/04) rendu par la Cour de justice de l'Union | onttrekken op grond van het arrest van 9 november 2006 (C-433/04) dat |
| européenne, qui a constaté la violation par la Belgique des | werd gewezen door het Hof van Justitie van de Europese Unie, dat de |
| obligations lui incombant en vertu du principe de la libre prestation | schending door België heeft vastgesteld van de verplichtingen waartoe |
| het was gehouden krachtens het beginsel van het vrij verrichten van | |
| des services, actuellement consacré par les articles 56 et 57 du | diensten dat thans is verankerd in de artikelen 56 en 57 van het |
| Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne (TFUE). | Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). |
| B.3.1. Dans l'arrêt précité du 9 novembre 2006, la Cour de justice a | B.3.1. In een arrest van 9 november 2006 heeft het Hof van Justitie |
| jugé : | geoordeeld : |
| « en obligeant les commettants et les entrepreneurs qui font appel à | « dat het Koninkrijk België, door opdrachtgevers en aannemers die een |
| beroep doen op een niet in België geregistreerde buitenlandse | |
| des cocontractants étrangers non enregistrés en Belgique à retenir 15 | aannemers te verplichten 15 % van het voor de uitgevoerde werken |
| % de la somme due pour les travaux effectués et en imposant aux mêmes | verschuldigde bedrag in te houden en hen hoofdelijk aansprakelijk te |
| commettants et entrepreneurs une responsabilité solidaire pour les | stellen voor de belastingschulden van die medecontractanten, niet |
| dettes fiscales de tels cocontractants, le Royaume de Belgique a | heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem rusten krachtens de |
| manqué aux obligations qui lui incombent en vertu des articles 49 CE | |
| et 50 CE » (point 42). | artikelen 49 EG en 50 EG » (punt 42). |
| B.3.2. La loi-programme du 27 avril 2007 a modifié les dispositions | B.3.2. De programmawet van 27 april 2007 heeft de voormelde bepalingen |
| précitées afin, selon l'exposé des motifs, « de répondre à l'arrêt | gewijzigd, teneinde, volgens de memorie van toelichting, « te |
| rendu par la Cour de Justice le 9 novembre 2006 » (Doc. parl., | beantwoorden aan het door het Hof van Justitie op 9 november 2006 |
| Chambre, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. 16). Cette loi ne fait | [gewezen arrest] » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. |
| cependant pas l'objet de la question préjudicielle. | 16). Die wet maakt echter niet het voorwerp uit van de prejudiciële |
| B.4. Parmi les motifs retenus par la Cour de justice pour constater le | vraag. B.4. Onder de door het Hof van Justitie in aanmerking genomen motieven |
| manquement de la réglementation belge relative à l'enregistrement des | teneinde de niet-nakoming van de Belgische reglementering in verband |
| entreprises en matière fiscale, figurait celui de la retenue | met de registratie van de bedrijven in fiscale aangelegenheden vast te |
| automatique, s'agissant des dettes fiscales, à effectuer par les | stellen, werd het motief vermeld dat, wat de belastingschulden |
| commettants et les entrepreneurs s'élevant à 15 % du prix facturé par | betreft, de opdrachtgevers en aannemers automatisch 15 % van de door |
| un prestataire de services non enregistré et non établi en Belgique : | een niet-geregistreerde en niet in België gevestigde dienstverrichter |
| gefactureerde prijs moeten inhouden : | |
| « 30. En l'espèce, le fait que, en application de l'article 403 du CIR | « 30. Dat een opdrachtgever of aannemer krachtens artikel 403 WIB 92 |
| 92, le commettant ou l'entrepreneur doivent retenir en faveur de | |
| l'administration belge une somme correspondant à 15 % du prix facturé | voor de Belgische administratie een bedrag van 15 % van de door een |
| par un prestataire non enregistré revient à priver ce prestataire de | niet-geregistreerde dienstverrichter gefactureerde prijs moet |
| la possibilité de disposer immédiatement d'une partie de ses revenus, | inhouden, komt er in casu op neer dat die dienstverrichter de |
| qu'il ne peut récupérer qu'au terme d'une procédure administrative | mogelijkheid wordt ontnomen om dadelijk te beschikken over een deel |
| van zijn inkomsten, dat hij slechts na een bijzondere administratieve | |
| spécifique. Les inconvénients que l'obligation de retenue représente | procedure kan recupereren. De ongemakken die voor niet-geregistreerde |
| pour les prestataires non enregistrés et non établis en Belgique sont, | en niet in België gevestigde dienstverrichters met de inhoudingsplicht |
| dès lors, susceptibles de les dissuader d'accéder au marché belge afin | gepaard gaan, kunnen hen derhalve ontmoedigen om op de Belgische markt |
| d'y fournir des services dans le secteur de la construction. | te komen ten einde daar in de bouwsector diensten te verrichten. |
| 31. De même, le fait que, en application de l'article 402 du CIR 92, | 31. Ook het feit dat een opdrachtgever of aannemer die een |
| le commettant ou l'entrepreneur qui contractent avec un prestataire | overeenkomst sluit met een niet in België geregistreerde |
| non enregistré en Belgique soient rendus solidairement responsables | dienstverrichter krachtens artikel 402 WIB 92 tot beloop van 35 % van |
| pour toutes les dettes fiscales de ce prestataire relatives à des | de prijs van de te verrichten werkzaamheden hoofdelijk aansprakelijk |
| périodes imposables antérieures, à concurrence des 35 % du prix des | is voor alle belastingschulden van deze dienstverrichter met |
| travaux à effectuer, est susceptible de dissuader ce commettant ou cet | betrekking tot voorafgaande belastbare tijdperken, kan die |
| entrepreneur de recourir aux services d'un prestataire non enregistré | opdrachtgever of aannemer ontmoedigen om een beroep te doen op een |
| et non établi en Belgique, fournissant légalement des services | niet-geregistreerde en niet in België gevestigde dienstverrichter die |
| identiques dans son Etat membre d'établissement. S'il est vrai que la | rechtmatig dezelfde diensten verricht in de lidstaat waar hij is |
| responsabilité solidaire s'applique indistinctement en cas de recours | gevestigd. Hoewel de hoofdelijke aansprakelijkheid zonder onderscheid |
| geldt wanneer een beroep wordt gedaan op een niet-geregistreerde | |
| à un prestataire non enregistré, que celui-ci soit établi en Belgique | dienstverrichter, ongeacht of deze in België of een andere lidstaat is |
| ou dans un autre Etat membre, il convient néanmoins de constater que, | gevestigd, moet toch worden vastgesteld dat de litigieuze bepaling het |
| sans priver les prestataires non établis et non enregistrés en | de niet in België gevestigde en niet-geregistreerde dienstverrichters |
| Belgique de la possibilité d'y fournir leurs services, la disposition | weliswaar niet onmogelijk maakt aldaar hun diensten aan te bieden, |
| litigieuse leur rend difficile l'accès au marché belge. | maar hun toegang tot de Belgische markt toch bemoeilijkt. |
| 32. L'obligation de retenue et la responsabilité solidaire constituent | 32. De inhoudingsplicht en de hoofdelijke aansprakelijkheid leveren |
| dès lors une restriction à la libre prestation des services. | dus een beperking van de vrijheid van dienstverrichting op. |
| [...] | [...] |
| 37. [...] la nécessité de combattre la fraude fiscale ne saurait | 37. De noodzaak van bestrijding van belastingfraude kan [...] niet |
| suffire à justifier l'application de l'obligation de retenue et de la | volstaan als rechtvaardiging voor de algemene en preventieve |
| responsabilité solidaire, de manière générale et préventive, à tous | toepassing van de inhoudingsplicht en de hoofdelijke aansprakelijkheid |
| les prestataires de services non établis et non enregistrés en | op alle niet in België gevestigde en niet-geregistreerde |
| Belgique, tandis qu'une partie d'entre eux n'est en principe pas | dienstverrichters, terwijl sommigen van hen die belastingen en |
| redevable des impôts, des précomptes et des taxes susvisés. | voorheffingen in beginsel niet verschuldigd zijn. |
| 38. S'appliquant de manière automatique et inconditionnelle, les | 38. Nu de litigieuze maatregelen automatisch en onvoorwaardelijk van |
| mesures litigieuses ne permettent pas de tenir compte de la situation | toepassing zijn, maken zij het niet mogelijk rekening te houden met de |
| individuelle des prestataires de services non établis et non | individuele situatie van dienstverrichters die niet in België |
| enregistrés en Belgique. | gevestigd en niet-geregistreerd zijn. |
| 39. S'agissant de l'obligation de retenue, un moyen moins restrictif | 39. Wat de inhoudingsplicht betreft, zou een minder restrictief middel |
| que de priver les prestataires de services de la possibilité de | dan het ontnemen aan de dienstverrichters van de mogelijkheid om |
| disposer immédiatement d'une partie non négligeable de leurs revenus | dadelijk over een niet onaanzienlijk deel van hun inkomsten te |
| aurait été de prévoir un système, basé sur l'échange des informations | beschikken, kunnen bestaan in een op de uitwisseling van informatie |
| entre les commettants et les entrepreneurs, les prestataires et | tussen opdrachtgevers, aannemers, dienstverrichters en de Belgische |
| l'administration fiscale belge, permettant, par exemple, aux | fiscus gebaseerd systeem dat de opdrachtgevers en aannemers |
| commettants et aux entrepreneurs de s'informer sur les éventuelles | bijvoorbeeld in staat zou stellen kennis te nemen van eventuele |
| dettes fiscales de leurs cocontractants ou instaurant une obligation | belastingschulden van hun medecontractanten, of in een verplichting om |
| d'informer l'administration fiscale belge de tout contrat conclu avec | de Belgische fiscus in te lichten over elke overeenkomst die wordt |
| des cocontractants non enregistrés ou de tout paiement opéré en leur | gesloten met niet-geregistreerde medecontractanten of elke aan hen |
| faveur. | verrichte betaling. |
| 40. De même, s'agissant de la responsabilité solidaire, afin de | 40. Ook wat de hoofdelijke aansprakelijkheid betreft, zou het ten |
| limiter l'effet dissuasif que celle-ci produit sur les commettants et | einde het ontradende effect ervan op de opdrachtgevers en aannemers |
| les entrepreneurs par rapport à tous les prestataires de services non | ten aanzien van alle niet-geregistreerde dienstverrichters te |
| enregistrés, qu'ils soient en principe redevables des impôts, des | beperken, ongeacht of zij de hiervoor bedoelde belastingen en |
| précomptes et des taxes susvisés ou non et qu'ils soient en règle en | voorheffingen verschuldigd zijn of aan hun fiscale of andere |
| ce qui concerne leurs obligations fiscales ou non, un moyen moins | verplichtingen hebben voldaan, minder restrictief zijn indien werd |
| restrictif aurait été de prévoir la possibilité, pour ces prestataires | voorzien in de mogelijkheid dat die dienstverrichters kunnen bewijzen |
| de services, de prouver la régularité de leur situation fiscale ou de | dat hun fiscale situatie in orde is of het de opdrachtgevers en |
| permettre aux commettants et aux entrepreneurs d'échapper à la | aannemers mogelijk werd gemaakt aan de hoofdelijke aansprakelijkheid |
| responsabilité solidaire s'ils ont effectué certaines formalités en | te ontsnappen wanneer zij bepaalde formaliteiten hebben vervuld om |
| vue de s'assurer de la régularité de la situation fiscale des | zich ervan te vergewissen dat de fiscale situatie van de |
| prestataires de services avec lesquels ils envisagent de contracter. | dienstverrichters waarmee zij een overeenkomst wensen te sluiten, in orde is. |
| 41. De plus, ainsi que M. l'avocat général l'a relevé au point 42 de | 41. Zoals de advocaat-generaal in punt 42 van zijn conclusie heeft |
| ses conclusions, le caractère disproportionné des mesures litigieuses | opgemerkt, wordt de onevenredigheid van de litigieuze maatregelen nog |
| est renforcé par leur application cumulative. | versterkt doordat zij cumulatief worden toegepast. |
| 42. Il convient dès lors de constater que, en obligeant les | 42. Derhalve moet worden vastgesteld dat het Koninkrijk België, door |
| commettants et les entrepreneurs qui font appel à des cocontractants | opdrachtgevers en aannemers die een beroep doen op niet in België |
| étrangers non enregistrés en Belgique à retenir 15 % de la somme due | geregistreerde buitenlandse aannemers te verplichten 15 % van het voor |
| pour les travaux effectués et en imposant aux mêmes commettants et | de uitgevoerde werken verschuldigde bedrag in te houden en hen |
| entrepreneurs une responsabilité solidaire pour les dettes fiscales de | hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de belastingschulden van die |
| tels cocontractants, le Royaume de Belgique a manqué aux obligations | medecontractanten, niet heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem |
| qui lui incombent en vertu des articles 49 CE et 50 CE ». | rusten krachtens de artikelen 49 EG en 50 EG ». |
| B.5.1. Le juge a quo estime que la différence de traitement entre les | B.5.1. De verwijzende rechter is van oordeel dat het verschil in |
| deux catégories de commettants et d'entrepreneurs mentionnées dans la | behandeling tussen de beide in de prejudiciële vraag vermelde |
| question préjudicielle ne peut être justifiée par une référence à la | categorieën van opdrachtgevers en aannemers niet kan worden |
| jurisprudence de la Cour de justice. Selon lui, le simple fait que la | verantwoord door een verwijzing naar de rechtspraak van het Hof van |
| Cour de justice a déclaré la législation visée incompatible avec le | Justitie. Volgens hem maakt het loutere feit dat het Hof van Justitie |
| droit de l'Union européenne dans la mesure où celle-ci impose des | de bedoelde wetgeving onverenigbaar heeft verklaard met het recht van |
| obligations aux ressortissants d'autres Etats membres de l'Union | de Europese Unie in zoverre verplichtingen worden opgelegd aan |
| européenne ne constitue pas de prime abord une telle justification | onderdanen van andere lidstaten van de Europese Unie prima facie geen |
| objective et raisonnable. | dergelijke objectieve en redelijke verantwoording uit. |
| B.5.2. La différence de traitement soulevée par le juge a quo découle | B.5.2. Het door de verwijzende rechter opgeworpen verschil in |
| des dispositions du TFUE mentionnées, qui s'appliquent exclusivement | behandeling vloeit voort uit de vermelde bepalingen van het VWEU, die |
| aux « ressortissants des Etats membres établis dans un Etat membre | uitsluitend van toepassing zijn op « onderdanen der lidstaten die in |
| autre que celui du destinataire de la prestation » (article 56, | een andere lidstaat zijn gevestigd dan dat, waarin degene is gevestigd |
| premier alinéa, du TFUE) et non aux situations qui relèvent | te wiens behoeve de dienst wordt verricht » (artikel 56, eerste |
| entièrement de l'ordre juridique interne. | alinea, van het VWEU) en niet op situaties die volledig binnen de |
| B.5.3. Etant donné que l'affaire pendante devant le juge a quo doit | interne rechtsorde vallen. |
| toutefois exclusivement être située dans l'ordre juridique interne, il | B.5.3. Aangezien de zaak die aanhangig is voor de verwijzende rechter, |
| n'y a pas lieu de la comparer avec les situations régies par le droit | evenwel volledig dient te worden gesitueerd binnen de interne |
| de l'Union européenne pour répondre à la question de savoir si la | rechtsorde, moet voor de beantwoording van de vraag of de in het |
| disposition en cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. B.6. La disposition en cause, telle qu'elle était applicable au moment des faits, opère une différence de traitement entre les personnes qui font appel à un entrepreneur établi en Belgique qui n'est pas enregistré et celles qui font appel à un entrepreneur enregistré établi en Belgique. Contrairement à ces dernières, les premières sont tenues d'effectuer la retenue prévue aux paragraphes 1er et 2 de l'article 403 précité. B.7.1. Comme la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (voy. | geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, die situatie niet worden vergeleken met situaties die door het recht van de Europese Unie worden beheerst. B.6. De in het geding zijnde bepaling, zoals ze op het ogenblik van de feiten van toepassing was, stelt een verschil in behandeling in tussen de personen die een beroep doen op een in België gevestigde aannemer die niet is geregistreerd en diegenen die een beroep doen op een in België gevestigde geregistreerde aannemer. In tegenstelling tot de laatstgenoemden zijn de eerstgenoemden gehouden tot de in de paragrafen 1 en 2 van het voormelde artikel 403 bedoelde inhouding. B.7.1. Zoals het Hof reeds bij herhaling heeft geoordeeld (zie onder |
| notamment les arrêts nos 46/2002, 126/2002, 188/2002, 86/2007, 56/2009 | meer in de arresten nrs. 46/2002, 126/2002, 188/2002, 86/2007, 56/2009 |
| et 124/2009), la disposition en cause fait partie d'un ensemble de | en 124/2009), maakt de in het geding zijnde bepaling deel uit van een |
| mesures visant à lutter, de manière plus efficace que dans le passé, | geheel van maatregelen ter bestrijding, op een meer doeltreffende |
| contre les pratiques frauduleuses des pourvoyeurs de main-d'oeuvre qui | |
| se traduisent, d'une part, par le non-paiement des cotisations de | wijze dan in het verleden, van de bedrieglijke praktijken van de |
| sécurité sociale, du précompte professionnel et de la TVA et, d'autre | koppelbazen, die, enerzijds, bestaan in het niet-betalen van sociale |
| part, par l'occupation d'un nombre important de postes de travail soit | bijdragen, de bedrijfsvoorheffing en de btw en, anderzijds, in het |
| par des personnes bénéficiant d'allocations sociales (pension, | bezetten van een belangrijk aantal werkplaatsen, hetzij door personen |
| allocations de chômage et indemnités AMI) et effectuant des | die sociale uitkeringen genieten (pensioenen, werkloosheidsuitkeringen |
| prestations en violation des règles qui régissent l'octroi de ces | en ZIV-uitkeringen) en wier prestaties in strijd zijn met de betrokken |
| allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce | uitkeringsreglementering, hetzij door buitenlanders die niet zijn |
| qui, dans un cas comme dans l'autre, a pour effet de réduire les | gemachtigd te werken. In beide gevallen is het effect een even grote |
| offres pour les demandeurs d'emploi réguliers (Doc. parl., Sénat, | vermindering van het aanbod voor de werknemers die een regelmatige |
| 1977-1978, n° 415-1, p. 36). | betrekking zoeken (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 36). |
| Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tend à garantir, au | Het stelsel van de registratie van de aannemers strekt ertoe door |
| moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci appliqueront | middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen van de |
| correctement la législation fiscale et sociale (ibid., p. 38). | fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (ibid., p. 38). |
| B.7.2. Selon les mêmes travaux préparatoires, ces mesures concernent | B.7.2. Luidens dezelfde parlementaire voorbereiding betreffen die |
| les secteurs de la législation fiscale, de la législation sociale, de | maatregelen de sectoren van de fiscale wetgeving, de sociale |
| la législation sur les marchés publics et de la législation relative | wetgeving, de wetgeving op de overheidsopdrachten en de wetgeving op |
| au registre du commerce. L'article 403, §§ 1er et 2, du CIR 1992 fait | het handelsregister. Artikel 403, §§ 1 en 2, van het WIB 1992 maakt |
| partie de la première catégorie de mesures. L'intention du législateur | deel uit van de eerste categorie van maatregelen. Het was de bedoeling |
| était d'en arriver à ce « que plus personne n'aura intérêt à recourir | van de wetgever ertoe te komen dat « niemand er nog belang zal bij |
| [aux services d'un entrepreneur non enregistré] » (ibid., p. 38). | hebben op [de] diensten [van de niet-geregistreerde aannemer] beroep te doen » (ibid., p. 38). |
| B.8.1. La différence de traitement entre les personnes visées en B.6 | B.8.1. Het verschil in behandeling tussen de in B.6 bedoelde personen |
| se fonde sur un critère objectif, à savoir la circonstance de faire | is gebaseerd op een objectief criterium, namelijk het feit of al dan |
| appel à un entrepreneur enregistré ou non. | niet een beroep wordt gedaan op een geregistreerde aannemer. |
| B.8.2. Ce critère de distinction est pertinent par rapport au but de | B.8.2. Dat criterium van onderscheid is relevant ten aanzien van het |
| la mesure, mentionné en B.7.1 et B.7.2. Le système de l'enregistrement | in B.7.1 en B.7.2 vermelde doel van de maatregel. Het systeem van |
| est un moyen adéquat pour déterminer la fiabilité d'un entrepreneur : | registratie is een geschikt middel om de betrouwbaarheid van een |
| il incite les personnes qui veulent contracter avec un entrepreneur à | aannemer te bepalen : het zet de personen die willen contracteren |
| s'assurer préalablement que celui-ci est enregistré. | ertoe aan zich voorafgaandelijk ervan te vergewissen of die aannemer |
| is geregistreerd. | |
| B.8.3. Compte tenu de l'objectif du législateur et de ce que celui-ci | B.8.3. Rekening houdend met de doelstelling van de wetgever en met het |
| peut prendre les mesures propres à prévenir la fraude dans les | feit dat hij maatregelen kan nemen om fraude te voorkomen in de |
| secteurs où il a constaté que cette fraude est considérable, il n'est | sectoren waarin hij heeft vastgesteld dat die fraude aanzienlijk is, |
| pas disproportionné d'assortir le régime de l'enregistrement des | is het niet onevenredig de regeling inzake registratie van aannemers |
| entrepreneurs de dispositions telles que les cocontractants sachent, | te koppelen aan zodanige bepalingen dat medecontractanten zullen weten |
| s'ils souhaitent conclure un contrat avec un entrepreneur qui ne | |
| serait pas enregistré, qu'ils auront l'obligation de retenir et de | dat, indien zij een overeenkomst willen sluiten met een aannemer die |
| verser au Trésor public 15 % du montant de la facture, hors TVA. S'ils négligent de le faire, l'article 404, §§ 1er et 2, dispose qu'une amende administrative leur sera imposée, à concurrence du double du montant dû. En outre, ils risquent d'être partiellement tenus au paiement des dettes fiscales dont cet entrepreneur serait redevable. L'on vise ainsi à ce que nul n'ait intérêt à faire appel à un entrepreneur non enregistré (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-1, p. 39). B.9. Il convient enfin d'observer que, comme elle était applicable à l'ensemble des commettants et entrepreneurs établis en Belgique, la disposition en cause ne pouvait créer un obstacle à la libre | niet zou zijn geregistreerd, zij de verplichting zullen hebben 15 % van het factuurbedrag, exclusief btw, in te houden en door te storten aan de Schatkist. Laten zij na dit te doen, dan bepaalt artikel 404, §§ 1 en 2, dat een administratieve geldboete aan hen zal worden opgelegd, ten bedrage van het dubbele van het verschuldigde bedrag. Bovendien lopen zij het risico gedeeltelijk te zijn gehouden tot betaling van de belastingschulden welke die onderaannemer verschuldigd zou zijn. Zo wil men bereiken dat niemand er belang bij heeft een beroep te doen op de diensten van niet-geregistreerde aannemers (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 38). B.9. Ten slotte dient te worden opgemerkt dat, aangezien de in het geding zijnde bepaling toepasbaar was op alle in België gevestigde opdrachtgevers en aannemers, zij geen belemmering kon vormen voor het |
| prestation des services sur le marché belge. | vrij verrichten van diensten op de Belgische markt. |
| B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative. | B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. |
| Par ces motifs, | Om die redenen, |
| la Cour | het Hof |
| dit pour droit : | zegt voor recht : |
| L'article 403, §§ 1er et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, | Artikel 403, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen |
| tel qu'il était applicable à l'exercice d'imposition 2007 et avant sa | 1992, zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2007 en vóór |
| modification par la loi-programme du 27 avril 2007, ne viole pas les | de wijziging ervan bij de programmawet van 27 april 2007, schendt de |
| articles 10 et 11 de la Constitution. | artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. |
| Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
| conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
| la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 2 février 2012. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 2 februari 2012. |
| Le greffier, | De griffier, |
| F. Meersschaut. | F. Meersschaut. |
| Le président, | De voorzitter, |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |