Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 181/2011 du 1 er décembre 2011 Numéro du rôle : 5092 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 221, § 1 er , de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arr La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 181/2011 du 1 er décembre 2011 Numéro du rôle : 5092 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 221, § 1 er , de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arr La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 181/2011 van 1 december 2011 Rolnummer 5092 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 221, § 1, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, g Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 181/2011 du 1er décembre 2011 Uittreksel uit arrest nr. 181/2011 van 1 december 2011
Numéro du rôle : 5092 Rolnummer 5092
En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 221, § 1er, In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 221, § 1, van de
de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arrêté algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk
royal du 18 juillet 1977, posées par le Tribunal correctionnel besluit van 18 juli 1977, gesteld door de Correctionele Rechtbank te
d'Anvers. Antwerpen.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F.
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet des questions préjudicielles et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging
Par jugement du 23 décembre 2010 en cause du ministère public et de Bij vonnis van 23 december 2010 in zake het openbaar ministerie en de
l'Etat belge, partie civile, contre H.S. et autres, dont l'expédition Belgische Staat, burgerlijke partij, tegen H.S. en anderen, waarvan de
est parvenue au greffe de la Cour le 3 février 2011, le Tribunal expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 3 februari 2011,
correctionnel d'Anvers a posé les questions préjudicielles suivantes : heeft de Correctionele Rechtbank te Antwerpen de volgende prejudiciële
vragen gesteld :
« 1. L'article 221, § 1er, de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 « 1. Schendt artikel 221, § 1, van het koninklijk besluit van 18 juli
portant coordination des dispositions générales relatives aux douanes 1977 tot coördinatie van de Algemene bepalingen inzake Douane en
et accises viole-t-il le principe de légalité et dès lors les articles Accijnzen het legaliteitsbeginsel, en mitsdien de artikelen 12, tweede
12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, ainsi que l'article 7 de la lid en 14 van de Grondwet, alsmede artikel 7 van het Europees Verdrag
Convention européenne des droits de l'homme et l'article 15 du Pacte voor de bescherming van de rechten van de mens en artikel 15 van het
international relatif aux droits civils et politiques, si cet article Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, in
221, § 1er, de la LGDA est interprété en ce sens que le juge pénal qui de mate waarin dit artikel 221, § 1, AWDA aldus wordt gelezen dat de
prononce la confiscation sur la base de cet article peut ou doit en strafrechter die de verbeurdverklaring op grond van dit artikel
outre prononcer la condamnation au paiement, à titre de sanction uitspreekt, daarnaast de veroordeling kan of moet uitspreken tot de
pénale, de la contre-valeur des marchandises confisquées, en cas de betaling, bij wijze van strafsanctie, van de tegenwaarde van de
non-représentation de celles-ci ? verbeurd verklaarde goederen bij niet wederoverlegging ervan ?
2. L'article 221, § 1er, de l'arrêté royal du 18 juillet 1977 portant 2. Schendt artikel 221, § 1, van het koninklijk besluit van 18 juli
coordination des dispositions générales relatives aux douanes et 1977 tot coördinatie van de Algemene bepalingen inzake Douane en
accises, combiné avec les articles 1382 et 1383 du Code civil, Accijnzen, samen gelezen met de artikelen 1382 en 1383 van het
viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il Burgerlijk Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in de mate
habilite le juge pénal à condamner au paiement de la contre-valeur des het de strafrechter de bevoegdheid geeft om personen die wegens een
marchandises non retenues, en cas de non-représentation de celles-ci, inbreuk op dit artikel strafrechtelijk worden veroordeeld tot de
les personnes qui sont condamnées pénalement, pour cause d'infraction verbeurdverklaring van de niet aangehaalde goederen, te veroordelen
à cet article, à la confiscation de ces marchandises, alors qu'en tot de betaling van de tegenwaarde van deze goederen, bij niet
droit pénal commun, le juge pénal n'est pas compétent pour condamner wederoverlegging ervan, terwijl in het gemeen strafrecht de
au paiement de la contre-valeur de l'instrument ou de l'objet du strafrechter niet de bevoegdheid heeft om personen die hij op basis
délit, en cas de non-représentation de ceux-ci, les personnes qu'il van de artikelen 42, 1°, en 43, eerste lid, van het Strafwetboek
condamne pénalement, sur la base des articles 42, 1°, et 43, alinéa 1er, strafrechtelijk veroordeelt tot de verbeurdverklaring van het
du Code pénal, à la confiscation de cet instrument ou de cet objet ? instrument of het voorwerp van het misdrijf, te veroordelen tot de
tegenwaarde van dit instrument of dit voorwerp, bij niet
». wederoverlegging ervan ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. Avant sa modification par la loi du 21 décembre 2009 portant B.1.1. Vóór de wijziging ervan bij de wet van 21 december 2009
des dispositions fiscales et diverses, l'article 221, § 1er, de la loi houdende fiscale en diverse bepalingen, bepaalde artikel 221, § 1, van
générale sur les douanes et accises, coordonnée par l'arrêté royal du de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij
18 juillet 1977 (ci-après : « LGDA ») disposait : koninklijk besluit van 18 juli 1977 (afgekort : « AWDA ») :
« Dans les cas prévus par l'article 220, les marchandises seront « In de bij artikel 220 bepaalde gevallen, worden de goederen in
saisies et confisquées, et les contrevenants encourront une amende beslag genomen en verbeurd verklaard, en de overtreders lopen een
égale au décuple des droits fraudés, calculée d'après les droits les boete op van tienmaal de ontdoken rechten, berekend volgens de hoogste
plus élevés de douanes ou d'accises ». douane- en accijnsrechten ».
Depuis sa modification par la loi précitée, l'article 221, § 1er, de Sedert de wijziging ervan bij de voormelde wet, luidt artikel 221, §
la LGDA est rédigé comme suit : 1, van de AWDA :
« Dans les cas prévus par l'article 220, les marchandises seront « In de bij artikel 220 bepaalde gevallen, worden de goederen in
saisies et confisquées, et les contrevenants encourront une amende beslag genomen en verbeurd verklaard, en de overtreders lopen een
comprise entre cinq et dix fois les droits fraudés, calculée d'après geldboete op van vijf- tot tienmaal de ontdoken rechten, berekend
les droits les plus élevés de douanes ou d'accises ». volgens de hoogste douane- en accijnsrechten ».
Les questions préjudicielles portent toutefois sur le premier membre De prejudiciële vragen hebben evenwel betrekking op de eerste zinsnede
de phrase de la disposition, qui est le même dans les deux versions. van de bepaling, die in beide versies hetzelfde luidt.
B.1.2. L'article 220 de la LGDA, auquel la disposition précitée B.1.2. Artikel 220 van de AWDA, waarnaar in de voormelde bepaling
renvoie, est libellé ainsi : wordt verwezen, luidt :
« § 1er. Tout capitaine de navire, tout batelier ou patron d'une « § 1. Elke kapitein van een zeeschip, elke schipper of patroon van om
embarcation quelconque, tout voiturier, conducteur, porteur, et tous 't even welk vaartuig, elke voerman, geleider, drager, en alle andere
autres individus, qui, à l'entrée ou à la sortie, tenteraient d'éviter personen, die, bij invoer of bij uitvoer, pogen, hetzij op het eerste,
de faire, soit au premier, soit à tout autre bureau où cela devrait hetzij op elk ander daartoe aangewezen kantoor, de vereiste aangiften
avoir lieu, les déclarations requises, et chercheraient ainsi à te ontgaan en die aldus trachten de rechten van de Schatkist te
frauder les droits du Trésor, tout individu chez lequel on aura trouvé ontduiken, elke persoon bij wie een door de van kracht zijnde wetten
un dépôt prohibé par les lois en vigueur, seront punis d'un verboden opslag wordt gevonden, worden gestraft met een
emprisonnement de quatre mois au moins et d'un an au plus. gevangenisstraf van ten minste vier maanden en ten hoogste een jaar.
§ 2. En cas de récidive, l'emprisonnement sera de huit mois au moins § 2. Bij herhaling beloopt de gevangenisstraf ten minste acht maanden
et de deux ans au plus; et pour toute récidive ultérieure, de deux ans en ten hoogste twee jaar; voor elke verdere herhaling ten minste twee
au moins et de cinq ans au plus ». jaar en ten hoogste vijf jaar ».
B.1.3. Van belang voor het toepassingsgebied van de in het geding
B.1.3. L'article 224 de la LGDA revêt également une importance pour zijnde bepaling is ook artikel 224 van de AWDA, dat bepaalt :
déterminer le champ d'application de la disposition en cause; il
dispose : « Les dispositions des articles 220, 221 et 222 s'appliquent à la « Het bepaalde in de artikelen 220, 221 en 222 vindt toepassing op het
circulation des marchandises transportées sans document valable dans verkeer van goederen, die zonder geldig document in de tolkring worden
le rayon, et, en outre, à celle de toutes marchandises à l'égard vervoerd, en bovendien, op het vervoer van alle goederen, waarvan om
desquelles on pourra établir d'une manière quelconque qu'elles ont été
soustraites à la déclaration prescrite relativement à l'importation, 't even hoe kan worden bewezen dat ze de voorgeschreven aangifte
l'exportation, le transit ou le transport, sauf cependant que, pour ce betreffende invoer, uitvoer, doorvoer of vervoer ontgaan zijn; voor
qui concerne les marchandises d'accises, les amendes et peines accijnsgoederen echter zullen alleen de door de speciale wetten
statuées par les lois spéciales seront seules applicables dans ceux gestelde boeten en straffen worden toegepast in de door die wetten
des cas prévus par ces lois qui ne se rapporteront pas à l'importation bepaalde gevallen, die geen verband houden met sluikinvoer of
ou à l'exportation frauduleuse ». sluikuitvoer ».
Quant à la première question préjudicielle Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag
B.2. La première question préjudicielle porte sur le point de savoir B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter van
si l'article 221, § 1er, de la LGDA viole le principe de légalité en het Hof te vernemen of artikel 221, § 1, van de AWDA het
matière pénale s'il « est interprété en ce sens que le juge pénal qui strafrechtelijke wettigheidsbeginsel schendt in zoverre het « aldus
prononce la confiscation sur la base de cet article peut ou doit en wordt gelezen dat de strafrechter die de verbeurdverklaring op grond
outre prononcer la condamnation au paiement, à titre de sanction van dit artikel uitspreekt, daarnaast de veroordeling kan of moet
pénale, de la contre-valeur des marchandises confisquées, en cas de uitspreken tot de betaling, bij wijze van strafsanctie, van de
tegenwaarde van de verbeurd verklaarde goederen bij niet
non-représentation de celles-ci ». wederoverlegging ervan ».
B.3. Le Conseil des ministres critique la manière dont le juge a quo B.3. De Ministerraad bekritiseert de wijze waarop de verwijzende
interprète la disposition en cause dans la question préjudicielle. rechter de in het geding zijnde bepaling in de prejudiciële vraag
Cette interprétation ne correspondrait pas à l'interprétation de la interpreteert. Die interpretatie zou niet overeenstemmen met de
Cour de cassation, selon laquelle la condamnation précitée ne interpretatie van het Hof van Cassatie volgens welke de voormelde
constitue pas une peine mais la conséquence civile de la condamnation veroordeling geen straf is, maar het burgerrechtelijke gevolg van de
pénale à la confiscation.
Les prévenus devant le juge a quo sont en revanche d'accord avec strafrechtelijke veroordeling tot verbeurdverklaring.
l'interprétation contenue dans la question préjudicielle. Ils De beklaagden voor de verwijzende rechter zijn het daarentegen eens
soutiennent qu'une condamnation au paiement de la contre-valeur des met de interpretatie die in de prejudiciële vraag is vervat. Zij
marchandises confisquées, en cas de non-représentation de celles-ci, betogen dat een veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de
verbeurdverklaarde goederen, bij niet-overlegging van die goederen,
constitue une peine au sens des articles 12, alinéa 2, et 14 de la een straf is in de zin van de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de
Constitution et de l'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme. La condamnation précitée ne comporte, à leur avis, aucune réparation du dommage découlant de l'infraction pénale dont le juge répressif est saisi mais a un caractère général, préventif et répressif, étant donné qu'elle se substitue à une autre sanction pénale lorsque celle-ci ne peut être exécutée. La Cour examine, en règle, la disposition en cause dans l'interprétation que lui en donne le juge a quo. S'il s'avère que, dans cette interprétation, la disposition viole la Constitution, la Cour peut examiner si elle est compatible avec la Constitution dans une autre interprétation. B.4. L'article 12, alinéa 2, de la Constitution dispose que nul ne peut être poursuivi que dans les cas prévus par la loi et dans la Grondwet en van artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. De voormelde veroordeling houdt naar hun opvatting geen vergoeding in van de schade die voortvloeit uit een bij de strafrechter aanhangig gemaakt strafbaar feit, maar heeft een algemeen, preventief en repressief karakter, doordat zij in de plaats komt van een andere strafsanctie wanneer die niet kan worden uitgevoerd. In de regel onderzoekt het Hof de in het geding zijnde bepaling in de interpretatie die de verwijzende rechter eraan geeft. Indien blijkt dat de bepaling, in die interpretatie, de Grondwet schendt, dan vermag het Hof na te gaan of ze in een andere interpretatie bestaanbaar is met de Grondwet. B.4. Artikel 12, tweede lid, van de Grondwet bepaalt dat niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen die de wet bepaalt en in de vorm
forme qu'elle prescrit. L'article 14 de la Constitution dispose que die zij voorschrijft. Artikel 14 van de Grondwet bepaalt dat geen
nulle peine ne peut être établie ni appliquée qu'en vertu de la loi. straf kan worden ingevoerd of toegepast dan krachtens de wet.
L'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme et Artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en
l'article 15 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques garantissent également le principe de légalité en matière pénale. Il découle des dispositions précitées que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de connaître, au moment où il adopte un comportement, si ce comportement est punissable ou non et la peine éventuellement encourue. Les principes de légalité et de prévisibilité sont applicables à l'ensemble de la procédure pénale. Ces dispositions entendent ainsi exclure tout risque d'intervention arbitraire de la part du pouvoir exécutif ou du pouvoir judiciaire dans l'établissement et l'application des peines. artikel 15 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten waarborgen eveneens het wettigheidsbeginsel in strafzaken. Uit die bepalingen vloeit voort dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is en de mogelijkerwijs op te lopen straf kan kennen. De beginselen van wettigheid en voorspelbaarheid zijn van toepassing op de hele strafrechtspleging. De voormelde bepalingen willen aldus elk risico van willekeurig optreden vanwege de uitvoerende of de rechterlijke macht uitsluiten bij het vaststellen en toepassen van de straffen.
B.5. En l'espèce, ce n'est pas la légalité de l'incrimination ou de la B.5. In het geding is te dezen niet de wettigheid van de
procédure pénale qui est en cause mais celle de la peine. strafbaarstelling of van de strafrechtspleging, maar van de straf.
La Cour doit par conséquent examiner si l'article 14 de la Het Hof dient derhalve te onderzoeken of artikel 14 van de Grondwet,
Constitution, combiné avec les dispositions conventionnelles in samenhang gelezen met de voormelde verdragsbepalingen, zich ertegen
précitées, s'oppose à ce que le juge pénal, lorsque les marchandises verzet dat de strafrechter, wanneer de verbeurdverklaarde goederen
confisquées ne sont pas représentées, puisse infliger le paiement de niet worden overgelegd, de betaling van de geldwaarde ervan vermag op
la valeur vénale de ceux-ci, sans y avoir été expressément habilité te leggen, zonder dat hij daartoe uitdrukkelijk door de wetgever is
par le législateur. gemachtigd.
B.6. La confiscation des marchandises est une peine prévue B.6. De verbeurdverklaring van de goederen is een straf waarin de in
expressément par la disposition en cause. Dans le cas d'infractions à het geding zijnde bepaling uitdrukkelijk voorziet. De
la législation en matière de douanes et accises notamment, l'exécution tenuitvoerlegging van die straf wordt met name in het geval van
de cette peine est souvent rendue difficile par la mobilité des inbreuken op de douane- en accijnswetgeving vaak bemoeilijkt door de
marchandises sur lesquelles des droits de douane ou d'accise sont dus. mobiliteit van de goederen waarop douane- en accijnsrechten
La nécessité d'une sanction effective et égale en matière verschuldigd zijn. De nood aan een effectieve en gelijke bestraffing
d'infractions douanières fait obstacle à ce que, lorsque l'auteur se inzake douanemisdrijven staat eraan in de weg dat, wanneer de dader
défait des marchandises concernées, il puisse échapper à la peine zich van de betrokken goederen ontdoet, hij de bijkomende straf van de
supplémentaire de la confiscation. verbeurdverklaring zou kunnen ontlopen.
Par conséquent, il découle de la nature même de cette peine que, dans Uit de aard zelf van die straf vloeit derhalve voort dat elke dader in
les cas visés par l'article 220 de la LGDA, tout auteur peut de bij artikel 220 van de AWDA bedoelde gevallen redelijkerwijze
raisonnablement s'attendre à ce que s'il néglige de représenter les vermag te verwachten dat, wanneer hij nalaat de verbeurdverklaarde
marchandises confisquées, le juge pénal lui infligera le paiement de goederen over te leggen, de strafrechter de betaling van de geldwaarde
leur contre-valeur. ervan zal opleggen.
B.7. Il résulte de ce qui précède que si la mesure en cause est B.7. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat, indien de in het geding zijnde
entendue, selon l'interprétation du juge a quo, comme une sanction maatregel, in de interpretatie van de verwijzende rechter, als een
pénale, il est satisfait aux exigences de l'article 14 de la strafsanctie wordt beschouwd, aan de vereisten van artikel 14 van de
Constitution, étant donné que chacun peut savoir, au moment où il Grondwet is voldaan in zoverre eenieder, op het ogenblik waarop hij
adopte un comportement, quelle est la sanction encourue si ce een gedrag aanneemt, de op te lopen sanctie kan kennen wanneer dat
comportement est punissable. gedrag strafbaar is.
La première question préjudicielle appelle une réponse négative. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Quant à la seconde question préjudicielle Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag
B.8. La seconde question préjudicielle porte sur le point de savoir si B.8. Met de tweede prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter van
la disposition en cause viole le principe d'égalité et de het Hof te vernemen of de in het geding zijnde bepaling het beginsel
non-discrimination en ce que, dans l'interprétation du juge a quo, van gelijkheid en niet-discriminatie schendt in zoverre zij, in de
elle conférerait au juge répressif le pouvoir de « condamner au interpretatie van de verwijzende rechter, de strafrechter de
paiement de la contre-valeur des marchandises non retenues, en cas de bevoegdheid zou verlenen « om personen die wegens een inbreuk op dit
non-représentation de celles-ci, les personnes qui sont condamnées artikel strafrechtelijk worden veroordeeld tot de verbeurdverklaring
pénalement, pour cause d'infraction à cet article, à la confiscation van de niet aangehaalde goederen, te veroordelen tot de betaling van
de ces marchandises, alors qu'en droit pénal commun, le juge pénal de tegenwaarde van deze goederen, bij niet wederoverlegging ervan,
n'est pas compétent pour condamner au paiement de la contre-valeur de terwijl in het gemeen strafrecht de strafrechter niet de bevoegdheid
l'instrument ou de l'objet du délit, en cas de non-représentation de heeft om personen die hij op basis van de artikelen 42, 1°, en 43,
ceux-ci, les personnes qu'il condamne pénalement, sur la base des eerste lid, van het Strafwetboek strafrechtelijk veroordeelt tot de
articles 42, 1°, et 43, alinéa 1er, du Code pénal, à la confiscation verbeurdverklaring van het instrument of het voorwerp van het
de cet instrument ou de cet objet ». misdrijf, te veroordelen tot de tegenwaarde van dit instrument of dit
voorwerp, bij niet wederoverlegging ervan ».
B.9. En vertu de l'article 42, 1°, du Code pénal, la confiscation B.9. Krachtens artikel 42, 1°, van het Strafwetboek wordt bijzondere
spéciale s'applique « aux choses formant l'objet de l'infraction et à verbeurdverklaring toegepast « op de zaken die het voorwerp van het
celles qui ont servi ou qui ont été destinées à la commettre, quand la misdrijf uitmaken, en die welke gediend hebben of bestemd waren tot
het plegen van het misdrijf, wanneer zij eigendom van de veroordeelde
propriété en appartient aux condamnés ». L'article 43, alinéa 1er, du zijn ». Artikel 43, eerste lid, van hetzelfde Wetboek bepaalt dat bij
même Code dispose que la confiscation spéciale s'appliquant aux choses misdaad of wanbedrijf de bijzondere verbeurdverklaring, toepasselijk
visées aux 1° et 2° de l'article 42 est toujours prononcée pour crime op de zaken bedoeld in artikel 42, 1° en 2°, altijd wordt
ou délit. uitgesproken.
Les prévenus devant le juge a quo font en outre référence à l'article De beklaagden voor de verwijzende rechter wijzen daarnaast op artikel
43bis, alinéa 2, du même Code. Certes, cette disposition permet que, 43bis, tweede lid, van hetzelfde Wetboek. Die bepaling staat weliswaar
si les choses ne peuvent être trouvées dans le patrimoine du condamné, toe dat, indien de zaken niet kunnen worden gevonden in het vermogen
la confiscation porte sur une somme d'argent équivalente à van de veroordeelde, de verbeurdverklaring betrekking heeft op het
l'évaluation monétaire de ces choses, mais elle ne s'appliquerait bedrag dat overeenstemt met de geraamde geldwaarde van de goederen,
qu'aux choses visées à l'article 42, 3°, du même Code, à savoir les maar dat zou enkel gelden voor de zaken bedoeld in artikel 42, 3°, van
avantages patrimoniaux tirés directement de l'infraction, les biens et hetzelfde Wetboek, zijnde de vermogensvoordelen die rechtstreeks uit
valeurs qui leur ont été substitués et les revenus de ces avantages investis. La même possibilité n'existerait dès lors pas pour les choses visées à l'article 42, 1° (l'objet ou l'instrument de l'infraction) et à l'article 42, 2° (les choses qui ont été produites par l'infraction). Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, il existe dès lors une différence de traitement entre deux catégories de personnes. B.10. L'appréciation du caractère plus ou moins grave d'une infraction et de la sévérité avec laquelle cette infraction peut être punie relève du jugement d'opportunité qui appartient au législateur. La Cour empiéterait sur le domaine réservé au législateur si, en s'interrogeant sur la justification des différences qui existent entre les nombreux textes législatifs portant des sanctions pénales, elle het misdrijf zijn verkregen, de goederen en waarden die ervan in de plaats zijn gesteld en de inkomsten uit de belegde voordelen. Dezelfde mogelijkheid zou derhalve niet bestaan ten aanzien van de zaken bedoeld in artikel 42, 1°, (het voorwerp of instrument van het misdrijf) en in artikel 42, 2°, (de zaken die uit het misdrijf voortkomen) van hetzelfde Wetboek. In tegenstelling tot wat de Ministerraad opwerpt, is er derhalve sprake van een verschil in behandeling van twee categorieën van personen. B.10. De vaststelling van de ernst van een misdrijf en van de zwaarwichtigheid waarmee dat misdrijf kan worden bestraft, behoort tot het opportuniteitsoordeel van de wetgever. Het Hof zou zich op het aan de wetgever voorbehouden domein begeven indien het bij de vraag naar de verantwoording van verschillen in de talrijke wetteksten houdende strafrechtelijke sancties telkens een afweging zou maken op grond van
émettait chaque fois une appréciation sur la base d'un jugement de een waardeoordeel over de laakbaarheid van de betrokken feiten ten
valeur concernant le caractère répréhensible des faits en cause par opzichte van andere strafbaar gestelde feiten. Wat de strafmaat en de
rapport à d'autres faits punissables. S'agissant de l'échelle des burgerrechtelijke gevolgen ervan betreft moet de beoordeling van het
peines et des conséquences civiles de celle-ci, l'appréciation de la Hof beperkt blijven tot die gevallen waar de keuze van de wetgever
Cour doit se limiter aux cas dans lesquels le choix du législateur dermate onsamenhangend is dat ze leidt tot een kennelijk onredelijk
contient une incohérence telle qu'elle aboutit à traiter de manière verschil in behandeling tussen vergelijkbare misdrijven.
manifestement déraisonnable des infractions comparables. B.11. De in het geding zijnde bepaling maakt deel uit van de
B.11. La disposition en cause fait partie de la réglementation sur le regelgeving over het invorderen van douane- en accijnsrechten, die
recouvrement des droits de douane et d'accise, qui tend à lutter ertoe strekt de omvang en frequentie van de fraude te bestrijden in
contre l'ampleur et la fréquence des fraudes en cette matière deze bijzonder technische en grensoverschrijdende materie, die mede
particulièrement technique, relative à des activités souvent door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. Het gegeven
transfrontalières et régie également par une abondante réglementation dat de wetgever in die specifieke aangelegenheid is afgeweken van het
européenne. Le fait que le législateur ait dérogé au droit pénal gemeen strafrecht, is op zich niet discriminerend.
commun dans cette matière spécifique n'est pas discriminatoire en soi.
La différence de traitement entre des personnes poursuivies dans une Het verschil in behandeling tussen personen die in een zaak van douane
affaire de douanes et accises et les personnes poursuivies dans une en accijnzen en in een zaak van gemeen strafrecht worden vervolgd,
affaire de droit pénal commun repose sur la nature des infractions berust op de aard van de bij de wet omschreven misdrijven. De
définies par la loi. La condamnation au paiement de la contre-valeur veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de verbeurdverklaarde
des marchandises confisquées, en cas de non-représentation de goederen, in geval van niet-overlegging daarvan, is een relevante
celles-ci, constitue une mesure pertinente au regard de l'objectif maatregel ten aanzien van de voormelde doelstelling van doeltreffende
précité de répression efficace de la fraude et du souci de protéger fraudebestrijding en de zorg om de rechten van de Schatkist te
les droits du Trésor. vrijwaren.
Il y a toutefois lieu d'examiner si la disposition en cause porte Er moet evenwel worden nagegaan of de in het geding zijnde bepaling op
atteinte de manière disproportionnée aux droits des personnes onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van de personen die
condamnées du chef d'infractions à la LGDA. Les prévenus devant le worden veroordeeld wegens inbreuken op de AWDA. De beklaagden voor de
juge a quo observent en particulier que, dans la mesure où la verwijzende rechter merken inzonderheid op dat, in zoverre de in het
disposition en cause emporte déjà de lourdes sanctions, la geding zijnde bepaling reeds zwaarwichtige sancties inhoudt, de
condamnation supplémentaire au paiement de la contre-valeur des bijkomende veroordeling tot betaling van de tegenwaarde van de niet
marchandises confisquées et non représentées est manifestement overgelegde verbeurdverklaarde goederen kennelijk onevenredig is met
disproportionnée à l'objectif poursuivi par le législateur. het door de wetgever nagestreefde doel.
B.12. Afin de « prendre en compte un certain nombre d'arrêts de la B.12. Teneinde « tegemoet te komen aan een aantal arresten van het
Cour constitutionnelle » (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC Grondwettelijk Hof » (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2310/001, p.
52-2310/001, p. 13), le législateur, par l'article 26, 1°, de la loi 13) heeft de wetgever bij artikel 26, 1°, van de wet van 21 december
du 21 décembre 2009 portant des dispositions fiscales et diverses, a 2009 houdende fiscale en diverse bepalingen het vaste bedrag van «
remplacé le montant fixe égal au « décuple des droits fraudés », prévu tienmaal de ontdoken rechten » in de in het geding zijnde bepaling
dans la disposition en cause, par une amende comprise entre « cinq et vervangen door een geldboete van « vijf- tot tienmaal de ontdoken
dix fois les droits fraudés », ce qui permet un échelonnement entre la rechten », hetgeen de mogelijkheid biedt van een spreiding tussen de
peine prévue auparavant, comme peine maximale, et une peine minimale. vroeger vastgestelde straf als maximumstraf en een minimumstraf.
En outre, par l'article 37 de la même loi, le législateur a inséré dans la LGDA un article 281-2 qui autorise le juge répressif à imposer, en cas de circonstances atténuantes, une amende inférieure au minimum légal. La disposition en cause n'a dès lors pas d'effets disproportionnés. B.13. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour dit pour droit : L'article 221, § 1er, de la loi générale sur les douanes et accises, Bovendien heeft de wetgever bij artikel 37 van dezelfde wet in de AWDA artikel 281-2 ingevoegd, dat de strafrechter toestaat om, wanneer er verzachtende omstandigheden bestaan, een geldboete op te leggen die lager is dan het wettelijke minimum. De in het geding zijnde bepaling doet derhalve geen onevenredige gevolgen ontstaan. B.13. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof zegt voor recht : Artikel 221, § 1, van de algemene wet inzake douane en accijnzen,
coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 1977, ne viole pas les gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, schendt de
articles 10, 11, 12 et 14 de la Constitution. artikelen 10, 11, 12 en 14 van de Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 1er décembre 2011. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 1 december 2011.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^