Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 158/2011 du 20 octobre 2011 Numéro du rôle : 5032 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5 de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, posée pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 158/2011 du 20 octobre 2011 Numéro du rôle : 5032 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5 de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, posée pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) Uittreksel uit arrest nr. 158/2011 van 20 oktober 2011 Rolnummer 5032 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, gesteld door de Cor Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 158/2011 du 20 octobre 2011 Uittreksel uit arrest nr. 158/2011 van 20 oktober 2011
Numéro du rôle : 5032 Rolnummer 5032
En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5 de la loi In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5 van de wet van 4
du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de
l'exécution de leur travail, posée par le Tribunal correctionnel de uitvoering van hun werk, gesteld door de Correctionele Rechtbank te
Charleroi. Charleroi.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E.
Spreutels, T. Merckx-Van Goey et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en F. Daoût, bijgestaan door
Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R.
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : Henneuse, wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par jugement du 24 septembre 2010 en cause de l'auditeur du travail et Bij vonnis van 24 september 2010 in zake de arbeidsauditeur en R.S. en
de R.S. et la SA « Fortis Insurance Belgium », parties civiles, contre de nv « Fortis Insurance Belgium », burgerlijke partijen, tegen de nv
la SA « Sterigenics Belgium » et autres, dont l'expédition est « Sterigenics Belgium » en anderen, waarvan de expeditie ter griffie
parvenue au greffe de la Cour le 4 octobre 2010, le Tribunal van het Hof is ingekomen op 4 oktober 2010, heeft de Correctionele
correctionnel de Charleroi a posé la question préjudicielle suivante : Rechtbank te Charleroi de volgende prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 5 de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des « Schendt artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het
travailleurs lors de l'exécution de leur travail viole-t-il les welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk de artikelen
articles 12 et 14 de la Constitution qui consacrent le principe de 12 en 14 van de Grondwet, waarin het beginsel van de wettigheid van de
légalité de l'incrimination pénale, lu isolément ou en combinaison strafrechtelijke incriminatie verankerd is, al dan niet in samenhang
avec l'article 7.1 de la Convention européenne des droits de l'homme, gelezen met artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van
en ce que les termes employés par l'article 5, §§ 1er et 2, de la loi de mens, in zoverre de bewoordingen van artikel 5, §§ 1 en 2, van de
du 4 août 1996 et sanctionnés par l'article 81 de la même loi ne wet van 4 augustus 1996, waarop de sancties bepaald in artikel 81 van
permettraient pas aux justiciables de savoir, au moment où ils dezelfde wet van toepassing zijn, het de rechtsonderhorigen niet
mogelijk zouden maken om, op het ogenblik dat zij een gedrag aannemen,
adoptent un comportement, si celui-ci est ou non punissable ? ». te weten of dat gedrag al dan niet strafbaar is ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
Quant à la portée de la question préjudicielle Ten aanzien van de draagwijdte van de prejudiciële vraag
B.1.1. Il ressort des motifs de la décision de renvoi et du libellé de B.1.1. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing en de bewoordingen
la question préjudicielle que celle-ci porte sur la constitutionnalité van de prejudiciële vraag blijkt dat die betrekking heeft op de
de l'article 81, 1°, de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être grondwettigheid van artikel 81, 1°, van de wet van 4 augustus 1996
des travailleurs lors de l'exécution de leur travail en ce qu'il rend betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
pénalement punissable une infraction à l'article 5, §§ 1er et 2, de la werk, in zoverre het een inbreuk op artikel 5, § 1 en § 2, van
même loi. dezelfde wet strafbaar stelt.
B.1.2. Selon le Conseil des ministres, le juge a quo ne viserait pas, B.1.2. Volgens de Ministerraad zou de verwijzende rechter, ten aanzien
en ce qui concerne la prévention IV, tout l'article 5 de la loi van de tenlastelegging IV, niet het voormelde artikel 5 van de wet in
précitée mais seulement l'article 8 de l'arrêté royal du 27 mars 1998 zijn geheel beogen, maar alleen artikel 8 van het koninklijk besluit
relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de
l'exécution de leur travail, de sorte que la question préjudicielle, werknemers bij de uitvoering van hun werk, zodat de prejudiciële
ainsi entendue, n'appellerait pas de réponse. De même, s'agissant de vraag, aldus begrepen, geen antwoord zou behoeven. Evenzo zou de
la prévention I.D, la question préjudicielle ne saurait viser que prejudiciële vraag, ten aanzien van de tenlastelegging I.D, alleen
l'article 5, § 2, de la même loi. artikel 5, § 2, van dezelfde wet kunnen beogen.
B.1.3. Telle qu'elle est formulée dans la décision de renvoi, la B.1.3. Zoals die is geformuleerd in de verwijzingsbeslissing verwijst
de tenlastelegging I.D in het bijzonder naar artikel 5, § 2, van de
prévention I.D renvoie spécialement à l'article 5, § 2, de la loi du 4 wet van 4 augustus 1996, terwijl de tenlastelegging IV, volgens de
août 1996 tandis que la prévention IV vise, selon le juge a quo, «
l'article 5 de la loi, dans toutes ses dispositions, et reproche verwijzende rechter, « artikel 5 van de wet beoogt, in al zijn
concrètement une infraction à l'article 8 de l'arrêté royal du 27 mars bepalingen, en concreet een inbreuk op artikel 8 van het koninklijk
1998 relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn
l'exécution de leur travail ». Par ailleurs, après qu'il eut constaté van de werknemers bij de uitvoering van hun werk verwijt ». Overigens,
que la Cour s'était déjà prononcée par son arrêt n° 71/2006 du 10 mai nadat hij heeft vastgesteld dat het Hof zich reeds in zijn arrest nr.
2006 sur l'article 5, § 1er, alinéas 1er et 2, i), considéré 71/2006 van 10 mei 2006 heeft uitgesproken over artikel 5, § 1, eerste
isolément, le juge a quo a estimé qu'il était tenu de saisir la Cour, lid en tweede lid, i), op zichzelf genomen, heeft de verwijzende
estimant que « les dispositions concernées ne sont pas les mêmes » et rechter geoordeeld dat hij ertoe gehouden was een vraag aan het Hof te
que « la Cour constitutionnelle s'est prononcée à l'égard de l'article stellen, daar hij meende dat « de betrokken bepalingen niet dezelfde
zijn » en dat « het Grondwettelijk Hof zich heeft uitgesproken ten
5, § 1er, alinéa 1er et alinéa 2, i), considéré isolément ». aanzien van artikel 5, § 1, eerste lid en tweede lid, i), op zichzelf
B.1.4. Même si l'une des préventions vise particulièrement l'article 8 genomen ». B.1.4. Ook al beoogt een van de tenlasteleggingen in het bijzonder
de l'arrêté royal du 27 mars 1998 précité, c'est l'article 5, § 3, artikel 8 van het voormelde koninklijk besluit van 27 maart 1998, het
lui-même de la loi du 4 août 1996 précitée qui donne au Roi le pouvoir is artikel 5, § 3, zelf van de voormelde wet van 4 augustus 1996 dat
de « préciser les principes généraux de prévention visés au § 1er et de Koning de bevoegdheid toekent om « de in § 1 bedoelde algemene
les élaborer de façon plus précise en application ou en prévision de preventiebeginselen nader [te] omschrijven en nader [uit te werken]
situations à risques spécifiques ». met toepassing van of ter voorkoming van specifieke risicosituaties ».
B.1.5. La Cour examine donc la question préjudicielle en ce qu'elle B.1.5. Het Hof onderzoekt de prejudiciële vraag dus in zoverre daarin
vise l'article 5 de la loi du 4 août 1996. artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 wordt beoogd.
Quant au fond Ten gronde
B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 81 de la B.2. Het Hof wordt gevraagd of artikel 81 van de voormelde wet van 4
loi du 4 août 1996 précitée avec le principe de la légalité en matière augustus 1996 bestaanbaar is met het wettigheidsbeginsel in
strafzaken, zoals het wordt gewaarborgd bij de artikelen 12, tweede
pénale, tel qu'il est garanti par les articles 12, alinéa 2, et 14 de lid, en 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met
la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 7.1 de artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in
la Convention européenne des droits de l'homme en ce que les termes employés par l'article 5 de la loi du 4 août 1996 ne permettent pas de savoir, au moment où un comportement ou son omission sont constatés, si ceux-ci sont ou non punissables. B.3.1. Le principe de légalité en matière pénale procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des comportements qu'elles répriment. La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du zoverre de bewoordingen van artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 het niet mogelijk maken om, op het ogenblik dat wordt vastgesteld dat een gedrag al dan niet wordt aangenomen, te weten of dat gedrag of de ontstentenis ervan al dan niet strafbaar is. B.3.1. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp
libellé de la disposition pertinente et, au besoin, à l'aide de son van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten welke
interprétation par les juridictions, quels actes et omissions engagent handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid
sa responsabilité pénale. meebrengen.
B.3.2. Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique B.3.2. Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het
qu'il est possible, en tenant compte des éléments propres aux mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven
infractions qu'elle entend réprimer, de déterminer si les termes die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde
généraux utilisés par le législateur sont à ce point vagues qu'ils algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het wettigheidsbeginsel in
méconnaîtraient le principe de légalité en matière pénale. strafzaken zouden schenden.
B.3.3. Le principe de légalité en matière pénale, dont la portée a été B.3.3. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken, waarvan de draagwijdte
rappelée en B.3.1, ne va pas jusqu'à obliger le législateur à régler in B.3.1 in herinnering is gebracht, gaat niet zover dat het de
lui-même chaque aspect de l'incrimination. wetgever ertoe zou verplichten elk aspect van de strafbaarstelling
Une délégation au Roi n'est pas contraire au principe de légalité en zelf te regelen. Een delegatie aan de Koning is niet in strijd met het
matière pénale pour autant que l'habilitation soit définie de manière wettigheidsbeginsel in strafzaken voor zover de machtiging voldoende
suffisamment précise et porte sur l'exécution de mesures dont les nauwkeurig is omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging
éléments essentiels sont fixés préalablement par le législateur. van maatregelen waarvan de essentiële elementen vooraf door de
B.4. L'article 81 de la loi du 4 août 1996 tel qu'il est applicable à wetgever zijn vastgesteld. B.4. Artikel 81 van de wet van 4 augustus 1996, zoals het van
l'espèce en cause dispose : toepassing is op de onderhavige zaak, bepaalt :
« Sans préjudice des dispositions des articles 82 à 87 sont punis d'un « Onverminderd de bepalingen van de artikelen 82 tot 87 worden
gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot één jaar en met
emprisonnement de huit jours à un an et d'une amende de 50 à 1.000 EUR geldboete van 50 tot 1.000 EUR of met één van die straffen alleen :
ou d'une de ces peines seulement :
1° l'employeur, ses mandataires ou préposés qui ont enfreint les 1° de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden die de bepalingen
dispositions de la présente loi et de ses arrêtés d'exécution; van deze wet of van de uitvoeringsbesluiten ervan hebben overtreden;
2° les personnes n'appartenant pas au personnel de l'employeur qui 2° de personen die niet behoren tot het personeel van de werkgever die
exécutent les missions qui leur sont confiées en application de la de opdrachten die hen in toepassing van deze wet worden toevertrouwd
présente loi, contrairement aux dispositions de la présente loi et de uitoefenen in strijd met de bepalingen van deze wet en de
ses arrêtés d'exécution ou qui n'exécutent pas ces missions uitvoeringsbesluiten ervan of die deze opdrachten niet uitoefenen
conformément aux conditions et modalités prescrites par la présente volgens de voorwaarden en nadere regels bepaald door deze wet en de
loi et ses arrêtés d'exécution ». uitvoeringsbesluiten ervan ».
B.5. L'article 5 de la loi du 4 août 1996 dispose : B.5. Artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 bepaalt :
« § 1. L'employeur prend les mesures nécessaires afin de promouvoir le « § 1. De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail. het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.
A cette fin, il applique les principes généraux de prévention suivants : Daartoe past hij de volgende algemene preventiebeginselen toe :
a) éviter les risques; a) risico's voorkomen;
b) évaluer les risques qui ne peuvent pas être évités; b) de evaluatie van risico's die niet kunnen worden voorkomen;
c) combattre les risques à la source; c) de bestrijding van de risico's bij de bron;
d) remplacer ce qui est dangereux par ce qui n'est pas dangereux ou d) de vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of
par ce qui est moins dangereux; minder gevaarlijk is;
e) prendre des mesures de protection collective par priorité à des e) voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven
mesures de protection individuelle; maatregelen inzake individuele bescherming;
f) adapter le travail à l'homme, en particulier en ce qui concerne la f) de aanpassing van het werk aan de mens, met name wat betreft de
conception des postes de travail, ainsi que le choix des équipements inrichting van de werkposten, en de keuze van de werkuitrusting en de
de travail et des méthodes de travail et de production, en vue werk- en produktiemethoden, met name om monotone arbeid en
notamment de rendre plus supportable le travail monotone et le travail tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor
cadencé et d'en atténuer les effets sur la santé; de gezondheid te beperken;
g) limiter, autant que possible, les risques compte tenu de l'état de g) zo veel mogelijk de risico's inperken, rekening houdend met de
l'évolution de la technique; ontwikkelingen van de techniek;
h) limiter les risques de lésion grave en prenant des mesures h) de risico's op een ernstig letsel inperken door het nemen van
matérielles par priorité à toute autre mesure; materiële maatregelen met voorrang op iedere andere maatregel;
i) planifier la prévention et exécuter la politique concernant le i) de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met
bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail en betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun
visant une approche de système qui intègre entre autres, les éléments werk met het oog op een systeembenadering waarin onder andere volgende
suivants : la technique, l'organisation du travail, les conditions de elementen worden geïntegreerd : techniek, organisatie van het werk,
vie au travail, les relations sociales et les facteurs ambiants au arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen en omgevingsfactoren op
travail; het werk;
j) donner des informations au travailleur sur la nature de ses j) de werknemer voorlichten over de aard van zijn werkzaamheden, de
activités, les risques résiduels qui y sont liés et les mesures visant daaraan verbonden overblijvende risico's en de maatregelen die erop
à prévenir ou limiter ces dangers : gericht zijn deze gevaren te voorkomen of te beperken :
1° au moment de l'entrée en service; 1° bij zijn indiensttreding;
2° chaque fois que cela s'avère nécessaire à la protection du 2° telkens wanneer dit in verband met de bescherming van het welzijn
bien-être; noodzakelijk is;
k) donner des instructions appropriées aux travailleurs et établir des k) het verschaffen van passende instructies aan de werknemers en het
mesures d'accompagnement afin de garantir d'une façon raisonnable vaststellen van begeleidingsmaatregelen voor een redelijke garantie op
l'observation de ces instructions. de naleving van deze instructies.
l) prévoir ou s'assurer de l'existence d'une signalisation de sécurité l) het voorzien in of het zich vergewissen van het bestaan van de
gepaste veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk, wanneer
et de santé au travail adaptée, lorsque les risques ne peuvent être risico's niet kunnen worden voorkomen of niet voldoende kunnen worden
évités ou suffisamment limités par les moyens techniques de protection beperkt door de collectieve technische beschermingsmiddelen of door
collective ou par des mesures, méthodes ou procédés d'organisation du maatregelen, methoden of handelswijzen in de sfeer van de
travail. werkorganisatie.
§ 2. L'employeur détermine : § 2. De werkgever bepaalt :
a) les moyens par lesquels et la façon selon laquelle la politique a) de middelen waarmee en de wijze waarop het in § 1 bedoelde beleid
relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk
travail visée au § 1er, peut être menée; kan worden gevoerd;
b) les compétences et responsabilités des personnes chargées b) de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de personen belast met
d'appliquer la politique relative au bien-être des travailleurs lors het toepassen van het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij
de l'exécution de leur travail. de uitvoering van hun werk.
L'employeur adapte sa politique du bien-être en fonction de De werkgever past zijn welzijnsbeleid aan in het licht van de opgedane
l'expérience acquise, de l'évolution des méthodes de travail ou des ervaring, de ontwikkeling van de werkmethoden of de
conditions de travail. arbeidsomstandigheden.
§ 3. Le Roi peut préciser les principes généraux de prévention visés § 3. De Koning kan de in § 1 bedoelde algemene preventiebeginselen
au § 1er et les élaborer de façon plus précise en application ou en nader omschrijven en nader uitwerken met toepassing van of ter
prévision de situations à risques spécifiques ». voorkoming van specifieke risicosituaties ».
B.6.1. L'article 5, § 1er, alinéa 1er, indique « que l'employeur doit B.6.1. Artikel 5, § 1, eerste lid, geeft aan « dat de werkgever de
prendre les mesures nécessaires à promouvoir le bien-être des nodige maatregelen moet treffen ter bevordering van het welzijn van de
travailleurs lors de l'exécution de leur travail ». Par conséquent, il werknemers bij de uitvoering van hun werk ». Bijgevolg « wordt
« insiste sur le fait que la responsabilité pour le bien-être des benadrukt dat de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de arbeid
travailleurs incombe à l'employeur », sur qui pèse toujours la bij de werkgever ligt », die steeds de eindverantwoordelijkheid
responsabilité finale « même quand il fait appel à des spécialistes », draagt, « ook wanneer hij beroep doet op deskundigen », vermits hij «
puisqu'il est « la personne qui exerce l'autorité dans l'entreprise ». de persoon [is] die het gezag uitoefent in de onderneming ». De in het
La disposition en cause « confirme un principe applicable depuis des geding zijnde bepaling bevestigt aldus « een principe dat reeds sedert
années en la matière » (Doc. parl., Chambre, 1995, n° 71/1, p. 9). jaren van toepassing is, in deze materie » (Parl. St., Kamer, 1995, nr. 71/1, p. 9).
Lorsqu'il prend les « mesures nécessaires », l'employeur ne doit pas « Wanneer hij de « nodige maatregelen » neemt, moet de werkgever « niet
uniquement tenir compte des principes de prévention de nature alleen [...] rekening [houden] met preventiebeginselen van technische
technique, mais également de ce qui peut être atteint dans aard, maar ook met wat haalbaar is voor de onderneming, onder meer op
l'entreprise (entre autres sur le plan économique, éthique et social), economisch, ethisch en sociaal vlak, zodat er steeds een
de sorte qu'il y aura toujours lieu de comparer et peser les intérêts belangenafweging zal plaatsvinden ». Hij heeft dus een « algemene
». Il a donc un « devoir général de prévoyance, qui doit être zorgvuldigheidsplicht die op een redelijke wijze moet geïnterpreteerd
interprété d'une façon raisonnable » (ibid. ). worden » (ibid. ).
B.6.2. L'article 5, § 1er, alinéa 2, contient « les principes généraux B.6.2. Artikel 5, § 1, tweede lid, bevat « de fundamentele algemene
et fondamentaux énumérés dans la directive-cadre européenne 89/691/CEE beginselen, zoals die in de Europese kaderrichtlijn 89/691/EEG [lees :
[lire : 89/391/CEE] du 12 juin 1989 » ainsi qu'« un certain nombre de 89/391/EEG] van 12 juni 1989 vervat zijn », alsook « een aantal
principes de prévention généralement acceptés par les experts preventiebeginselen [...] die algemeen aanvaard zijn bij
professionnels comme points de départ valables de la mise en oeuvre vakdeskundigen als valabele uitgangspunten voor het voeren van een
d'une politique de prévention ». Le législateur souhaite « ancrer ces preventiebeleid ». De wetgever wenst « deze beginselen te verankeren
principes dans la loi pour continuer à en imprégner la pratique avec in de wet om met meer moreel gezag deze principes door te drukken in
plus d'autorité morale ». Ces principes de prévention peuvent être de praktijk ». Die preventiebeginselen kunnen in drie categorieën
répartis en trois catégories. La première « rassemble les principes worden onderverdeeld. De eerste « omvat de principes die verband
qui traitent de la gestion du risque », la seconde les « principes houden met het risicobeheer », de tweede « de beginselen van de
d'ergonomie », et la troisième « est relative à l'approche globale de ergonomie » en de derde « betreft het globale opzet van het
la politique et de l'organisation » (ibid. ). preventiebeleid en de organisatie » (ibid. ).
B.7. L'article 6 de la directive 89/391/CEE du Conseil du 12 juin 1989 B.7. Artikel 6 van de richtlijn 89/391/EEG van de Raad van 12 juni
« concernant la mise en oeuvre de mesures visant à promouvoir 1989 « betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter
l'amélioration de la sécurité et de la santé des travailleurs au bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van
travail » dispose : de werknemers op het werk » bepaalt :
« 1. Dans le cadre de ses responsabilités, l'employeur prend les « 1. In het kader van zijn verantwoordelijkheden treft de werkgever de
mesures nécessaires pour la protection de la sécurité et de la santé nodige maatregelen voor de bescherming van de veiligheid en de
des travailleurs, y compris les activités de prévention des risques gezondheid van de werknemers, met inbegrip van de maatregelen ter
professionnels, d'information et de formation ainsi que la mise en preventie van beroepsrisico's, voor informatie en opleiding alsmede
place d'une organisation et de moyens nécessaires. voor de organisatie en de benodigde middelen.
L'employeur doit veiller à l'adaptation de ces mesures pour tenir De werkgever moet ervoor zorgen dat deze maatregelen worden aangepast,
compte du changement des circonstances et tendre à l'amélioration des ten einde rekening te houden met gewijzigde omstandigheden, en streven
situations existantes. naar verbetering van bestaande situaties.
2. L'employeur met en oeuvre les mesures prévues au paragraphe 1 2. Bij de tenuitvoerlegging van de in lid 1, eerste alinea, genoemde
premier alinéa sur la base des principes généraux de prévention maatregelen neemt de werkgever de volgende algemene preventieprincipes
suivants : in acht :
a) éviter les risques; a) risico's voorkomen;
b) évaluer les risques qui ne peuvent pas être évités; b) evalueren van risico's die niet kunnen worden voorkomen;
c) combattre les risques à la source; c) bestrijding van de risico's bij de bron;
d) adapter le travail à l'homme, en particulier en ce qui concerne la d) aanpassing van het werk aan de mens, met name voor wat betreft de
conception des postes de travail ainsi que le choix des équipements de inrichting van de arbeidsplaats en de keuze van werkuitrusting en
travail et des méthodes de travail et de production, en vue notamment werk- en productiemethoden, met name om monotone arbeid en
d'atténuer le travail monotone et le travail cadencé et de réduire les tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor
effets de ceux-ci sur la santé; de gezondheid te beperken;
e) tenir compte de l'état d'évolution de la technique; e) rekening houden met de ontwikkeling van de techniek;
f) remplacer ce qui est dangereux par ce qui n'est pas dangereux ou f) vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of
par ce qui est moins dangereux; minder gevaarlijk is;
g) planifier la prévention en visant un ensemble cohérent qui intègre g) planning van de preventie met het oog op een samenhangend geheel
dans la prévention la technique, l'organisation du travail, les dat de volgende aspecten in de preventie integreert : techniek,
conditions de travail, les relations sociales et l'influence des organisatie van het werk, arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen
facteurs ambiants au travail; en invloed van de omgevingsfactoren op het werk;
h) prendre des mesures de protection collective par priorité à des h) voorrang voor maatregelen inzake collectieve bescherming boven
mesures de protection individuelle; maatregelen inzake individuele bescherming;
i) donner les instructions appropriées aux travailleurs. i) verstrekken van passende instructies aan de werknemers.
3. Sans préjudice des autres dispositions de la présente directive, 3. Onverminderd de andere bepalingen van deze richtlijn moet de
l'employeur doit, compte tenu de la nature des activités de werkgever, rekening houdend met de aard van de activiteiten van het
l'entreprise et/ou de l'établissement : bedrijf en/of de inrichting :
a) évaluer les risques pour la sécurité et la santé des travailleurs, a) de risico's voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers
y compris dans le choix des équipements de travail, des substances ou evalueren, met inbegrip van de keuze van de werkuitrusting, de
préparations chimiques, et dans l'aménagement des lieux de travail. chemische stoffen of preparaten en de inrichting van de arbeidsplaatsen.
A la suite de cette évaluation, et en tant que de besoin, les Op grond van deze evaluatie en voor zover nodig moeten de
activités de prévention ainsi que les méthodes de travail et de preventieactiviteiten en de door de werkgever gebruikte werk- en
production mises en ouvre par l'employeur doivent : productiemethoden
- garantir un meilleur niveau de protection de la sécurité et de la - een betere bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de
santé de travailleurs; werknemers verzekeren;
- être intégrées dans l'ensemble des activités de l'entreprise et/ou - geïntegreerd worden in het geheel van de activiteiten van het
de l'établissement et à tous les niveaux de l'encadrement; bedrijf en/of de inrichting en betrekking hebben op alle niveaus;
b) lorsqu'il confie des tâches à un travailleur, prendre en b) wanneer hij een werknemer met de uitvoering van een taak belast, de
considération les capacités de ce travailleur en matière de sécurité bekwaamheid van de betrokken werknemer op het gebied van veiligheid en
et de santé; gezondheidsbescherming in aanmerking nemen;
c) faire en sorte que la planification et l'introduction de nouvelles c) ervoor zorgen dat over de planning en invoering van nieuwe
technologies fassent l'objet de consultations avec les travailleurs technologieën overleg wordt gepleegd met de werknemers en/of hun
et/ou leurs représentants en ce qui concerne les conséquences sur la vertegenwoordigers, wat betreft de gevolgen voor de veiligheid en de
sécurité et la santé des travailleurs, liées au choix des équipements, gezondheid van de werknemers van de keuzen inzake uitrusting, de
à l'aménagement des conditions de travail et à l'impact des facteurs arbeidsomstandigheden en de invloed van de omgevingsfactoren op het
ambiants au travail; werk;
d) prendre les mesures appropriées pour que seuls les travailleurs qui d) de nodige maatregelen nemen opdat alleen werknemers die passende
ont reçu des instructions adéquates puissent accéder aux zones de instructies hebben gekregen, tot de zones met ernstige en specifieke
risque grave et spécifique. gevaren toegang hebben.
4. Sans préjudice des autres dispositions de la présente directive, 4. Wanneer er werknemers van verschillende bedrijven op een zelfde
lorsque, dans un même lieu de travail, les travailleurs de plusieurs arbeidsplaats aanwezig zijn, moeten de werkgevers, onverminderd de
entreprises sont présents, les employeurs doivent coopérer à la mise andere bepalingen van deze richtlijn, samenwerken bij de uitvoering
en oeuvre des dispositions relatives à la sécurité, à l'hygiène et à van de maatregelen inzake veiligheid, hygiëne en gezondheid en,
la santé et, compte tenu de la nature des activités, coordonner leurs rekening houdend met de aard van de activiteiten, hun optreden
activités en vue de la protection et de la prévention des risques coördineren met het oog op de bescherming tegen en de preventie van
professionnels, s'informer mutuellement de ces risques et en informer beroepsrisico's en elkaar wederzijds alsmede hun werknemers en/of hun
leurs travailleurs respectifs et/ou leurs représentants. vertegenwoordigers van deze risico's op de hoogte stellen.
5. Les mesures concernant la sécurité, l'hygiène et la santé au 5. De maatregelen inzake de veiligheid, de hygiëne en de gezondheid op
travail ne doivent en aucun cas entraîner des charges financières pour het werk mogen in geen geval financiële lasten voor de werknemers met
les travailleurs ». zich brengen ».
L'article 3, d), de la directive 89/391/CEE définit la prévention Artikel 3, d), van de richtlijn 89/391/EEG definieert preventie als «
comme « l'ensemble des dispositions ou des mesures prises ou prévues à het geheel van bepalingen of maatregelen die zijn genomen of
tous les stades de l'activité dans l'entreprise en vue d'éviter ou de vastgesteld in alle stadia van de activiteit in de onderneming ten
diminuer les risques professionnels ». einde beroepsrisico's te voorkomen of te verminderen ».
B.8. L'article 4, paragraphe 3, deuxième alinéa, du Traité sur l'Union B.8. Artikel 4, lid 3, tweede alinea, van het Verdrag betreffende de
européenne dispose que les Etats membres prennent toute mesure Europese Unie, bepaalt dat de lidstaten alle algemene of bijzondere
générale ou particulière propre à assurer l'exécution des obligations maatregelen treffen welke geschikt zijn om de nakoming van de uit de
découlant des traités ou résultant des actes des institutions de l'Union. Selon la jurisprudence de la Cour de justice de l'Union européenne, les Etats membres sont tenus, sur la base de cette disposition, lorsque la réglementation concernée ne comporte aucune disposition spécifique prévoyant une sanction pour sa violation ou renvoie sur ce point aux dispositions nationales, de prendre toutes mesures propres à garantir la portée et l'efficacité du droit de l'Union européenne. A cet effet, les Etats membres doivent veiller à ce que les violations de ce droit soient sanctionnées dans des conditions, de fond et de Verdragen of uit de handelingen van de instellingen van de Unie voortvloeiende verplichtingen te verzekeren. Luidens de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie zijn de lidstaten, ingevolge die bepaling, wanneer de betrokken regeling geen specifieke sanctie stelt op de overtreding van de bepalingen ervan, of daarvoor verwijst naar nationale bepalingen, ertoe gehouden alle passende maatregelen te nemen om de doeltreffende toepassing van het recht van de Europese Unie te verzekeren. Daartoe dienen de lidstaten erop toe te zien dat overtredingen van dat recht
procédure, qui soient analogues à celles applicables aux violations du onder gelijke materiële en formele voorwaarden worden bestraft als
droit national d'une nature et d'une importance similaire. A cet vergelijkbare en even ernstige overtredingen van het nationaal recht.
égard, ils sont certes libres dans leur choix des sanctions à infliger Zij zijn daarbij weliswaar vrij in hun keuze van de op te leggen
mais celles-ci doivent avoir un caractère effectif, proportionné et sancties, doch deze moeten hoe dan ook doeltreffend, evenredig en
dissuasif (voy., entre autres, CJCE, 21 septembre 1989, Commission c. afschrikkend zijn (zie o.m. HvJ, 21 september 1989, Commissie t.
Grèce, 68/88, Rec., 1989, p. 2965; CJCE, 10 juillet 1990, Hansen, Griekenland, 68/88, Jur., 1989, p. 2965; HvJ, 10 juli 1990, Hansen,
C-326/88, Rec., 1990, I, p. 2911; CJCE, 27 février 1997, Ebony C-326/88, Jur., 1990, I, p. 2911; HvJ, 27 februari 1997, Ebony
Maritime, C-177/95, Rec., 1997, I, p. 1111). Maritime, C-177/95, Jur., 1997, I, p. 1111).
Le législateur a donc le choix, parmi les mesures qu'il adopte, de De wetgever heeft wat betreft de maatregelen die hij aanneemt de keuze
prévoir des sanctions pénales, mais la circonstance qu'il donne om strafsancties te bepalen, maar de omstandigheid dat hij uitvoering
exécution à une directive européenne ne le dispense pas de respecter geeft aan een Europese richtlijn ontslaat hem niet van de verplichting
le principe de légalité dans la formulation des infractions qu'il om het wettigheidsbeginsel in acht te nemen bij de omschrijving van de
instaure. misdrijven die hij instelt.
B.9.1. Le « bien-être » au sens de l'article 5, § 1er, alinéa 1er et B.9.1. Het « welzijn » in de zin van artikel 5, § 1, eerste lid en
alinéa 2, de la loi du 4 août 1996 constitue, selon l'article 3, § 1er, tweede lid, van de wet van 4 augustus 1996 vormt, volgens artikel 3, §
1°, de cette loi, « l'ensemble des facteurs concernant les conditions 1, 1°, van die wet, « het geheel van factoren betreffende de
dans lesquelles le travail est effectué, tels qu'ils sont visés à omstandigheden waarin arbeid wordt verricht zoals bedoeld in artikel
l'article 4, alinéa 2 », de la même loi. 4, tweede lid », van dezelfde wet.
L'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 4 août 1996, tel qu'il a Artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 4 augustus 1996, zoals
été modifié par l'article 27 de la loi du 7 avril 1999, disposait, gewijzigd bij artikel 27 van de wet van 7 april 1999, bepaalde, vóór
avant sa modification par l'article 3 de la loi du 11 juin 2002 : de wijziging ervan bij artikel 3 van de wet van 11 juni 2002 :
« Le bien-être est recherché par des mesures qui ont trait à : « Het welzijn wordt nagestreefd door maatregelen die betrekking hebben op :
1° la sécurité du travail; 1° de arbeidsveiligheid;
2° la protection de la santé du travailleur au travail; 2° de bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk;
3° la charge psycho-sociale occasionnée par le travail; 3° de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk;
4° l'ergonomie; 4° de ergonomie;
5° l'hygiène du travail; 5° de arbeidshygiëne;
6° l'embellissement des lieux de travail; 6° de verfraaiing van de arbeidsplaatsen;
7° les mesures prises par l'entreprise en matière d'environnement, 7° de maatregelen van de onderneming inzake leefmilieu, wat betreft
pour ce qui concerne leur influence sur les points 1° à 6° ». hun invloed op de punten 1° tot 6° ».
Selon les travaux préparatoires, cette définition du « bien-être » est Volgens de parlementaire voorbereiding is die definitie van het «
« une définition fonctionnelle qui est la résultante des domaines welzijn » « een functionele definitie die de resultante is van de
classiques et plus neufs qui concernent la protection du travail » : klassieke en van de nieuwere domeinen die tot de arbeidsbescherming behoren » :
« [...] Traditionnellement, il s'agit de : « [...] Traditioneel gaat het over :
1° la sécurité du travail, c'est-à-dire la discipline qui a pour objet 1° de arbeidsveiligheid namelijk de discipline die tot doel heeft
de prévenir les accidents du travail. Cette sécurité implique des arbeidsongevallen te voorkomen. Daarbij gaat het om de veiligheid van
interactions entre les installations techniques et le travailleur; de arbeid wat interacties tussen de technische installatie en de werknemer impliceert;
2° la médecine du travail, c'est-à-dire la discipline qui a pour objet 2° de arbeidsgeneeskunde namelijk de discipline die tot doel heeft
de prévenir les maladies professionnelles. La relation entre le beroepsziekten te voorkomen. Daarbij staat vooral de persoon van de
travailleur et son environnement de travail est ici fondamentale; werknemer centraal in zijn verhouding tot zijn werkomgeving;
3° l'hygiène du travail, c'est-à-dire la discipline qui a pour objet 3° de arbeidshygiëne namelijk de discipline die tot doel heeft
de lutter contre les influences néfastes liées à la nature de schadelijke invloeden te weren die verbonden zijn aan de aard van het
l'activité, par exemple en prévoyant des systèmes de ventilation et bedrijf door bijvoorbeeld te voorzien in ventilatiesystemen en
des installations sanitaires. sanitaire installaties.
Ces trois disciplines ont évolué au fil des années. De ce fait, il est Deze drie disciplines hebben de loop der jaren een evolutie gekend
également important d'adapter le travail à l'homme. C'est ce dont se waardoor het ook belangrijk is het werk aan te passen aan de mens. Dit
préoccupe l'ergonomie. La médecine du travail met aujourd'hui gebeurt in de ergonomie. De arbeidsgeneeskunde legt thans meer de
davantage l'accent sur les mesures préventives, de sorte qu'il a paru nadruk op preventieve maatregelen, zodat het beter leek dit begrip te
préférable d'abandonner cette notion et parler de protection de la verlaten en te spreken over de bescherming van de gezondheid van de
santé des travailleurs au travail. De plus, il y a également lieu de werknemers op het werk. Bovendien is het ook de bedoeling rekening te
tenir compte du stress au travail et de l'influence de l'environnement houden met de stress op het werk en de invloed van het leefmilieu op
sur les conditions de travail. Compte tenu de ces évolutions, il a de arbeidsomstandigheden. Rekening houdend met deze evoluties was het
paru préférable de définir un nouveau terme englobant à la fois les beter een nieuwe overkoepelende term te bepalen die beter weergeeft
domaines traditionnels et les domaines nouveaux. Le terme ' bien-être wat zowel onder de traditionele als de nieuwere domeinen valt. Daarbij
' paraissait le plus adéquat. Dans le cadre des domaines et is het begrip welzijn de meest adequate gebleken. Het gebruik van het
disciplines énumérées à l'article 4, le terme ' santé ' tel que défini begrip gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie geeft binnen het
par l'Organisation mondiale de la santé rend insuffisamment compte de kader van de in artikel 4 opgesomde domeinen en disciplines
la particularité des mesures qui fait l'objet de la loi en projet » onvoldoende de eigenheid weer van de maatregelen die het voorwerp zijn
(Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 71/7, pp. 17-18). van deze wet » (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. 71/7, pp. 17-18).
B.9.2. L'article 2, § 1er, alinéa 2, 1°, §§ 2 et 4, de la loi du 4 B.9.2. Artikel 2, § 1, tweede lid, 1°, §§ 2 en 4, van de wet van 4
août 1996 indique quels sont les « travailleurs » qui sont visés par augustus 1996 geeft aan welke « werknemers » worden beoogd door
l'article 5 de la loi. L'article 2, § 3, habilite le Roi à étendre le artikel 5 van de wet. Artikel 2, § 3, machtigt de Koning ertoe het
champ d'application de la loi à d'autres travailleurs. toepassingsgebied van de wet tot andere werknemers uit te breiden.
B.10. Dans son arrêt n° 71/2006 du 10 mai 2006, la Cour a dit pour B.10. In zijn arrest nr. 71/2006 van 10 mei 2006 heeft het Hof voor
droit que l'article 81, 1°, de la loi du 4 août 1996 précitée viole recht gezegd dat artikel 81, 1°, van de voormelde wet van 4 augustus
les articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, en ce qu'il rend 1996 de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet schendt in
pénalement punissable une infraction à l'article 5, § 1er, alinéas 1er zoverre het een inbreuk op artikel 5, § 1, eerste lid en tweede lid,
et 2, i), de la même loi, « considéré isolément ». i), van dezelfde wet, « op zichzelf genomen », strafbaar stelt.
En outre, comme le relève le juge a quo, les dispositions concernées Bovendien, zoals de verwijzende rechter opmerkt, zijn de bepalingen
par l'affaire au fond ne sont pas les mêmes. waarop de zaak ten gronde betrekking heeft, niet dezelfde.
B.11. En vertu de l'article 33 de la loi précitée du 4 août 1996, B.11. Krachtens artikel 33 van de voormelde wet van 4 augustus 1996 is
chaque employeur a l'obligation de créer un service interne de elke werkgever verplicht een interne dienst voor preventie en
prévention et de protection au travail. Chaque employeur doit disposer bescherming op het werk op te richten. Iedere werkgever moet ten
d'au moins un conseiller en prévention; dans les entreprises de moins minste over één preventieadviseur beschikken; in de ondernemingen met
de vingt travailleurs, l'employeur peut remplir lui-même la fonction minder dan twintig werknemers mag de werkgever zelf de functie van
de conseiller en prévention. Le service de prévention et de protection preventieadviseur vervullen. De dienst voor preventie en bescherming
au travail assiste l'employeur et les travailleurs lors de op het werk staat de werkgever en de werknemers bij in de toepassing
l'application des mesures visées aux articles 4 à 32, en ce qu'elles van de in de artikelen 4 tot 32 bedoelde maatregelen, in zoverre zij
ont trait au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur betrekking hebben op het welzijn van de werknemers bij de uitvoering
travail. Il peut être fait appel, en complément, à un service externe van hun werk. Aanvullend kan een beroep gedaan worden op een erkende
agréé de prévention et de protection au travail. Le Roi fixe les dienst voor preventie en bescherming op het werk. De Koning bepaalt de
modalités de fonctionnement, les compétences requises et les missions nadere regels betreffende de werking, de vereiste bekwaamheden en de
du service interne de prévention et de protection au travail, ce qui a opdrachten van de interne dienst voor preventie en bescherming op het
été fait par l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif au Service interne werk, wat is gebeurd met het koninklijk besluit van 27 maart 1998
pour la Prévention et la Protection au Travail. betreffende de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het
Les conseillers en prévention, qui doivent satisfaire à certaines werk. De preventieadviseurs, die aan bepaalde opleidingseisen moeten
exigences de formation, et qui, pendant leur formation, sont voldoen, en die gedurende hun opleiding vertrouwd worden gemaakt met
familiarisés avec les exigences inscrites à l'article 5 de la loi, de eisen vervat in het voormelde artikel 5 van de wet, vervullen hun
remplissent leur mission en toute indépendance vis-à-vis de opdracht in volledige onafhankelijkheid ten opzichte van de werkgever
l'employeur et des travailleurs et ne peuvent subir de préjudice en
raison de leurs activités en tant que conseiller en prévention en de werknemers en zij mogen geen nadeel ondervinden van hun
(article 43 de la loi du 4 août 1996). activiteiten als preventieadviseur (artikel 43 van de wet van 4
augustus 1996).
Les entreprises qui occupent généralement en moyenne au moins 50 Ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld ten minste 50 werknemers
travailleurs doivent disposer d'un comité de prévention et de tewerkstellen, moeten beschikken over een comité voor preventie en
protection au travail, conformément au prescrit des articles 49 et bescherming op het werk, conform het bepaalde in de artikelen 49 en
suivants. La compétence du comité, qui a essentiellement pour mission volgende. De bevoegdheid van het comité, dat hoofdzakelijk als
de rechercher et de proposer tous les moyens et de contribuer opdracht heeft alle middelen op te sporen en voor te stellen en actief
activement à tout ce qui est entrepris pour favoriser le bien-être des bij te dragen tot alles wat wordt ondernomen om het welzijn van de
travailleurs lors de l'exécution de leur travail (article 65), est werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen (artikel 65),
précisée dans l'arrêté royal du 3 mai 1999 relatif aux missions et au is nader omschreven in het koninklijk besluit van 3 mei 1999
fonctionnement des comités pour la prévention et la protection au betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie
travail. en bescherming op het werk.
L'habilitation au Roi conférée par l'article 5, § 3, précité de la De machtiging die het hiervoor aangehaalde artikel 5, § 3, van
même loi est justifiée par la circonstance que « l'état de la dezelfde wet aan de Koning verleent, wordt verantwoord door het
technique et des sciences exerçant une influence sur le bien-être des gegeven dat « de stand van de techniek en de wetenschappen die een
travailleurs lors de l'exécution de leur travail sont continuellement invloed uitoefenen op het welzijn van de werknemers bij de uitvoering
en évolution ». Sont notamment visés par cette disposition les « van hun werk voortdurend in evolutie zijn ». Door die bepaling worden
principes spécifiques [...] adoptés à l'occasion des directives met name beoogd : « specifieke beginselen die naar aanleiding van de
européennes spécifiques, en application de la directive-cadre, tels bijzondere Europese richtlijnen, in uitvoering van de kaderrichtlijn,
que les agents biologiques ou cancérigènes, le port manuel de charges worden aangenomen zoals, bij biologische of carcinogene agentia,
et les écrans de visualisation », ces « situations » pouvant « donner manueel hanteren van lasten en beeldschermen », waarbij die «
lieu à des risques spécifiques » (Doc. parl., Chambre, 1995, n° 71/1, situaties [...] aanleiding [kunnen] geven tot bijzondere risico's »
p. 11). (Parl. St., Kamer, 1995, nr. 71/1, p. 11).
Le Roi a réglé de manière plus détaillée les exigences posées par De Koning heeft de eisen gesteld door artikel 5 van de wet van 4
l'article 5 de la loi du 4 août 1996 dans l'arrêté royal du 27 mars augustus 1996 nader gepreciseerd in het koninklijk besluit van 27
1998 relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers
bij de uitvoering van hun werk, besluit waarvan de schending van
l'exécution de leur travail, arrêté dont la violation de l'article 8 artikel 8 aan de oorsprong ligt van de tenlastelegging IV en waarvan
est à l'origine de la prévention IV et dont la violation des articles
7, 8, 9 et 13, alinéas 1er et 2, 6° et 7°, est à l'origine de la de schending van de artikelen 7, 8, 9 en 13, eerste lid en tweede lid,
prévention I.C. L'article 5 doit être lu sous cet éclairage. 6° en 7°, aan de oorsprong ligt van de tenlastelegging I.C. Artikel 5
moet in dat licht worden gelezen.
B.12. Eu égard à ce qui précède, l'article 5 de la loi du 4 août 1996, B.12. Gelet op wat voorafgaat, is het bepaalde in artikel 5 van de wet
lu en combinaison avec l'article 81, 1°, n'est pas incompatible avec van 4 augustus 1996, in samenhang gelezen met artikel 81, 1°, niet
le principe de légalité en matière pénale, d'autant que cette onbestaanbaar met het wettigheidsbeginsel in strafzaken, te meer daar
disposition, en ce qu'elle est appliquée dans un contexte pénal, ne die bepaling, in zoverre zij in een strafrechtelijke context wordt
saurait s'interpréter que de manière stricte. toegepast, alleen op strikte wijze kan worden uitgelegd.
Les mesures visées en B.11 sont de nature telle qu'un employeur De in B.11 bedoelde maatregelen zijn van die aard dat een normaal
normalement diligent peut savoir de manière suffisamment précise ce zorgvuldige werkgever op voldoende precieze wijze kan weten wat van
qu'on attend de lui et savoir ainsi, au moment où il adopte un hem wordt verlangd en hij aldus kan weten, op het ogenblik dat hij een
comportement, si ce comportement est répréhensible ou non, de sorte gedrag aanneemt of dat gedrag al dan niet strafbaar is, zodat,
que, d'une part, celui qui commet les faits peut évaluer préalablement enerzijds, degene die de feiten begaat, vooraf op zekere wijze kan
de manière certaine quelle peut être la conséquence pénale de ses inschatten wat het strafrechtelijk gevolg van zijn daden kan zijn en,
actes et que, d'autre part, il n'est pas accordé au juge de pouvoir anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid
d'appréciation trop important. wordt gelaten.
B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 81, 1°, de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des Artikel 81, 1°, van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn
travailleurs lors de l'exécution de leur travail ne viole pas les van de werknemers bij de uitvoering van hun werk schendt de artikelen
articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, en ce qu'il rend 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet niet, in zoverre het een inbreuk
punissable une infraction à l'article 5 de la même loi, tel qu'il a op artikel 5 van dezelfde wet, zoals nader bepaald in het koninklijk
été précisé par l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif à la politique besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn
du bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail. van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, strafbaar stelt.
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 20 octobre 2011. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 20 oktober 2011.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président, De voorzitter,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^