← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 177/2011 du 10 novembre 2011 Numéro du rôle : 5200 En cause
: la demande de suspension totale ou partielle des articles 2, 4, 5, 6 et 9 de la loi du 13 août 2011
« modifiant le Code d'instruction criminelle et la loi du La Cour constitutionnelle, composée
des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 177/2011 du 10 novembre 2011 Numéro du rôle : 5200 En cause : la demande de suspension totale ou partielle des articles 2, 4, 5, 6 et 9 de la loi du 13 août 2011 « modifiant le Code d'instruction criminelle et la loi du La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...) | Uittreksel uit arrest nr. 177/2011 van 10 november 2011 Rolnummer 5200 In zake : de vordering tot gehele of gedeeltelijke schorsing van de artikelen 2, 4, 5, 6 en 9 van de wet van 13 augustus 2011 « tot wijziging van het Wetboek van strafvo Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 177/2011 du 10 novembre 2011 | Uittreksel uit arrest nr. 177/2011 van 10 november 2011 |
Numéro du rôle : 5200 | Rolnummer 5200 |
En cause : la demande de suspension totale ou partielle des articles | In zake : de vordering tot gehele of gedeeltelijke schorsing van de |
2, 4, 5, 6 et 9 de la loi du 13 août 2011 « modifiant le Code | artikelen 2, 4, 5, 6 en 9 van de wet van 13 augustus 2011 « tot |
d'instruction criminelle et la loi du 20 juillet 1990 relative à la | wijziging van het Wetboek van strafvordering en van de wet van 20 juli |
détention préventive afin de conférer des droits, dont celui de | 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, om aan elkeen die wordt |
consulter un avocat et d'être assistée par lui, à toute personne | verhoord en aan elkeen wiens vrijheid wordt benomen rechten te |
auditionnée et à toute personne privée de liberté », introduite par | verlenen, waaronder het recht om een advocaat te raadplegen en door |
Luc Lamine. | hem te worden bijgestaan », ingesteld door Luc Lamine. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De | samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de |
Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, | rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du | Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. |
greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, | Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la demande et procédure | I. Onderwerp van de vordering en rechtspleging |
Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 8 | Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 8 september |
septembre 2011 et parvenue au greffe le 9 septembre 2011, Luc Lamine, | 2011 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 9 |
demeurant à 3110 Rotselaar, Steenweg op Wezemaal 90, a introduit une | september 2011, heeft Luc Lamine, wonende te 3110 Rotselaar, Steenweg |
op Wezemaal 90, een vordering tot gehele of gedeeltelijke schorsing | |
demande de suspension totale ou partielle des articles 2, 4, 5, 6 et 9 | ingesteld van de artikelen 2, 4, 5, 6 en 9 van de wet van 13 augustus |
de la loi du 13 août 2011 « modifiant le Code d'instruction criminelle | 2011 « tot wijziging van het Wetboek van strafvordering en van de wet |
et la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention préventive afin | van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, om aan elkeen |
die wordt verhoord en aan elkeen wiens vrijheid wordt benomen rechten | |
de conférer des droits, dont celui de consulter un avocat et d'être | te verlenen, waaronder het recht om een advocaat te raadplegen en door |
assistée par lui, à toute personne auditionnée et à toute personne | hem te worden bijgestaan » (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad |
privée de liberté » (publiée au Moniteur belge du 5 septembre 2011). | van 5 september 2011). |
Par la même requête, la partie requérante demande également | Bij hetzelfde verzoekschrift vordert de verzoekende partij eveneens de |
l'annulation totale ou partielle des mêmes dispositions légales. | gehele of gedeeltelijke vernietiging van dezelfde wetsbepalingen. |
(...) | (...) |
II. En droit | II. In rechte |
(...) | (...) |
Quant aux dispositions attaquées | Ten aanzien van de bestreden bepalingen |
B.1.1. Le recours en annulation et la demande de suspension sont | B.1.1. Het beroep tot vernietiging en de vordering tot schorsing zijn |
dirigés en premier lieu contre l'article 6 de la loi du 13 août 2011 « | in de eerste plaats gericht tegen artikel 6 van de wet van 13 augustus |
modifiant le Code d'instruction criminelle et la loi du 20 juillet | 2011 « tot wijziging van het Wetboek van strafvordering en van de wet |
1990 relative à la détention préventive afin de conférer des droits, | van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis, om aan elkeen |
dont celui de consulter un avocat et d'être assistée par lui, à toute | die wordt verhoord en aan elkeen wiens vrijheid wordt benomen rechten |
personne auditionnée et à toute personne privée de liberté ». Cette | te verlenen, waaronder het recht om een advocaat te raadplegen en door |
disposition insère dans le nouveau chapitre II/1 (« De l'ordonnance de | hem te worden bijgestaan ». Die bepaling voegt in het nieuwe hoofdstuk |
prolongation ») de la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention préventive un nouvel article 15bis, qui dispose : « Agissant sur réquisition du procureur du Roi ou intervenant d'office, le juge d'instruction peut prendre une ordonnance visant à prolonger le délai visé à l'article 1er, 1°, ou à l'article 2. La privation de liberté qui résulte de cette ordonnance ne peut, en aucun cas, excéder vingt-quatre heures, à compter de la signification de l'ordonnance. L'ordonnance est motivée et ne peut être prise qu'une seule fois. Elle mentionne les éléments qui justifient l'ouverture d'un nouveau délai, | II/1 (« Het bevel tot verlenging ») van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige hechtenis een nieuw artikel 15bis in, dat bepaalt : « De onderzoeksrechter, die handelt op vordering van de procureur des Konings of ambtshalve optreedt, kan een bevel verlenen tot verlenging van de in artikel 1, 1° of artikel 2 bedoelde termijnen. De vrijheidsbeneming die het gevolg is van dat bevel mag in geen geval langer duren dan vierentwintig uur te rekenen vanaf de betekening van het bevel. Het bevel is met redenen omkleed en kan slechts eenmaal verleend worden. Het vermeldt de gegevens die het ingaan van een nieuwe termijn |
à savoir : | verantwoorden, te weten : |
1° les indices sérieux de culpabilité relatifs à un crime ou à un | 1° de ernstige aanwijzingen van schuld aan een misdaad of een |
délit; | wanbedrijf; |
2° les circonstances particulières de l'espèce. | 2° de bijzondere omstandigheden van het voorliggende geval. |
Elle est signifiée à la personne concernée dans un délai de | Het wordt aan de betrokkene betekend binnen een termijn van |
vingt-quatre heures. Celui-ci commence à courir au moment déterminé | vierentwintig uren. Die termijn gaat in op het tijdstip dat wordt |
par l'article 1er, 2° ou 3°, ou par l'article 2, 5°. A défaut de | bepaald door artikel 1, 2° of 3°, of door artikel 2, 5°. Bij gebrek |
signification régulière dans le délai prescrit par la loi, la personne | aan een regelmatige betekening binnen de termijn die de wet bepaalt, |
est libérée. | wordt de persoon vrijgelaten. |
L'ordonnance de prolongation est communiquée immédiatement au | Het bevel tot verlenging wordt onmiddellijk meegedeeld aan de |
procureur du Roi. Elle n'est susceptible d'aucun recours. | procureur des Konings. Er kan geen rechtsmiddel tegen worden |
Durant la nouvelle période de vingt-quatre heures, la personne a le | ingesteld. Tijdens de nieuwe periode van vierentwintig uur heeft de persoon het |
droit de se concerter confidentiellement, pendant trente minutes, avec | recht gedurende dertig minuten vertrouwelijk overleg te plegen met |
son avocat ». | zijn advocaat ». |
B.1.2. En outre, le requérant demande la suspension et l'annulation | B.1.2. Daarnaast beoogt de verzoeker de schorsing en de vernietiging |
des articles 2, 4, 5 et 9, de la loi du 13 août 2011, fût-ce seulement | van de artikelen 2, 4, 5 en 9 van de wet van 13 augustus 2011, zij het |
dans la mesure où ceux-ci font référence à l'article 15bis précité. | slechts in zoverre daarin wordt verwezen naar het voormelde artikel |
B.2. La loi du 13 août 2011 tend à mettre la législation belge en | 15bis. B.2. De wet van 13 augustus 2011 heeft als doel de Belgische wetgeving |
conformité avec la « jurisprudence Salduz » de la Cour européenne des | in overeenstemming te brengen met de zogenaamde « Salduz -rechtspraak |
droits de l'homme. Selon cette jurisprudence, toute personne | » van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Volgens die |
interrogée par la police a droit à l'assistance d'un avocat dès la | rechtspraak heeft eenieder die wordt ondervraagd door de politie, |
première audition et, si ce droit est violé, aucune condamnation | recht op bijstand van een advocaat vanaf het eerste verhoor en mag, |
indien dat recht wordt geschonden, een strafrechtelijke veroordeling | |
pénale ne peut se fonder sur des aveux faits par l'inculpé pendant le | niet worden gebaseerd op bekentenissen die de verdachte tijdens het |
premier interrogatoire de police (CEDH, 27 novembre 2008, Salduz c. | eerste politieverhoor heeft afgelegd (EHRM, 27 november 2008, Salduz |
Turquie, § 55). La Cour européenne des droits de l'homme a précisé | t. Turkije, § 55). Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft |
ultérieurement que toute audition d'un inculpé privé de liberté qui | later verduidelijkt dat elk verhoor van een van zijn vrijheid beroofde |
s'est déroulée sans l'assistance d'un avocat, lorsque cette absence ne | verdachte zonder bijstand van een advocaat, wanneer die afwezigheid |
peut être justifiée par des motifs impérieux, constitue une violation | niet kan worden verantwoord door dwingende redenen, een schending |
des articles 6.1 et 6.3 de la Convention européenne des droits de | uitmaakt van de artikelen 6.1 en 6.3 van het Europees Verdrag voor de |
l'homme, même si l'inculpé a usé de son droit au silence lors de cette | rechten van de mens, zelfs indien de verdachte tijdens dat verhoor van |
audition (CEDH, 24 septembre 2009, Pishchalnikov c. Russie, § 81; | zijn zwijgrecht gebruik heeft gemaakt (EHRM, 24 september 2009, |
CEDH, 13 octobre 2009, Dayanan c. Turquie, § 33). La Cour a toutefois | Pishchalnikov t. Rusland, § 81; EHRM, 13 oktober 2009, Dayanan t. |
Turkije, § 33). Het Hof heeft wel gepreciseerd dat een | |
spécifié qu'une condamnation pénale reste possible dans ce cas, si | strafrechtelijke veroordeling in dat geval mogelijk blijft, indien die |
elle ne se fonde pas uniquement sur les aveux obtenus en l'absence de | niet louter is gebaseerd op de in afwezigheid van de advocaat |
afgelegde bekentenissen, maar op grond van andere elementen is | |
l'avocat mais sur d'autres éléments (CEDH, 21 décembre 2010, | aangetoond (EHRM, 21 december 2010, Hovanesian t. Bulgarije). Tot slot |
Hovanesian c. Bulgarie). Enfin, la Cour a souligné qu'une concertation | |
confidentielle préalable avec l'avocat ne suffisait pas, si celui-ci | verduidelijkte het Hof dat een voorafgaand vertrouwelijk overleg met |
n'était pas effectivement présent pendant l'audition qui s'en suit | de advocaat niet volstaat indien die laatste niet effectief tijdens |
(CEDH, 14 octobre 2010, Brusco c. France). | het daarop volgende verhoor aanwezig is (EHRM, 14 oktober 2010, Brusco |
t. Frankrijk). | |
B.3.1. A cette fin, l'article 4 de la loi du 13 août 2011 insère un | B.3.1. Daartoe voegt artikel 4 van de wet van 13 augustus 2011 een |
nouvel article 2bis dans la loi du 20 juillet 1990 relative à la | nieuw artikel 2bis in de wet van 20 juli 1990 betreffende de |
détention préventive. Cette disposition reconnaît à toute personne | voorlopige hechtenis in. Die bepaling kent aan eenieder die van zijn |
privée de liberté le droit de se concerter confidentiellement avec un | vrijheid is beroofd, een recht toe op vertrouwelijk overleg met een |
avocat, cette concertation devant avoir lieu avant le premier | advocaat, dat vooraf moet gaan aan het eerste verhoor. Indien de |
interrogatoire. Si l'inculpé ne fait pas appel à un avocat qu'il a | verdachte geen beroep doet op een zelf gekozen advocaat, dient een |
choisi lui-même, un avocat doit être désigné. L'avocat doit être | advocaat te worden aangesteld. De advocaat dient aanwezig te zijn |
présent dans les deux heures de la première prise de contact avec la | binnen twee uren na de eerste contactname met de permanentiedienst |
permanence organisée par les barreaux. La concertation confidentielle | georganiseerd door de balies. Het vertrouwelijke overleg mag maximaal |
peut durer au maximum trente minutes. Seule une personne majeure peut | 30 minuten duren. Afstand van dat recht kan enkel worden gedaan door |
renoncer à ce droit, après avoir eu un contact téléphonique | een meerderjarige en na vertrouwelijk telefonisch contact met de |
confidentiel avec la permanence. La renonciation est actée dans un | permanentiedienst. Van de afstand wordt akte genomen in een door de |
document daté et signé par l'inculpé. | verdachte gedateerd en ondertekend document. |
La même disposition, en son paragraphe 2, reconnaît à l'intéressé le | Dezelfde bepaling kent, in paragraaf 2 ervan, de betrokkene het recht |
droit d'être assisté de son avocat au cours des auditions qui suivent | toe op bijstand door zijn advocaat tijdens de verhoren die op het |
la concertation confidentielle précitée. Cette assistance a | voormelde vertrouwelijke overleg volgen. Die bijstand heeft |
exclusivement pour objet de permettre le contrôle du respect du droit | uitsluitend als doel toezicht mogelijk te maken op de eerbiediging van |
de la personne interrogée de ne pas contribuer à sa propre | het recht zichzelf niet te beschuldigen, op de wijze waarop de |
incrimination, du traitement qui lui est réservé au cours de | ondervraagde persoon tijdens het verhoor wordt behandeld, inzonderheid |
l'audition, en particulier en ce qui concerne l'exercice manifeste de | op het al dan niet kennelijk uitoefenen van ongeoorloofde druk of |
pressions ou de contraintes illicites, et de la notification des | dwang, en op de kennisgeving van de rechten van verdediging aan de |
droits de la défense à l'inculpé. | verdachte. |
B.3.2. En vertu de l'article 2 de la loi du 13 août 2011, modifiant l'article 47bis du Code d'instruction criminelle, lors de l'audition dont il est question en B.3.1, toute personne entendue au sujet d'infractions qui peuvent lui être imputées doit être informée succinctement des faits sur lesquels elle sera entendue. En outre, il y a lieu de l'informer qu'elle ne peut être contrainte de s'accuser elle-même, qu'elle a le choix, après avoir décliné son identité, de faire une déclaration, de répondre aux questions qui lui sont posées ou de se taire et qu'elle a le droit de se concerter confidentiellement avec un avocat. | B.3.2. Krachtens artikel 2 van de wet van 13 augustus 2011, dat artikel 47bis van het Wetboek van strafvordering wijzigt, dient tijdens het verhoor waarvan sprake in B.3.1, aan elke persoon die wordt verhoord aangaande misdrijven die hem ten laste kunnen worden gelegd, op beknopte wijze kennis te worden gegeven van de feiten waarover hij zal worden verhoord. Tevens dient hem te worden meegedeeld dat hij niet kan worden verplicht zichzelf te beschuldigen, dat hij na de bekendmaking van zijn identiteit de keuze heeft om een verklaring af te leggen, de gestelde vragen te beantwoorden of te zwijgen, en dat hij recht heeft op een vertrouwelijk overleg met een advocaat. |
B.3.3. L'article 15bis de la loi du 20 juillet 1990 relative à la | B.3.3. Artikel 15bis van de wet van 20 juli 1990 betreffende de |
détention préventive, inséré par l'article 6 de la loi attaquée, | voorlopige hechtenis, ingevoegd bij artikel 6 van de bestreden wet, |
permet de prolonger de vingt-quatre heures la privation de liberté | maakt het mogelijk de in artikel 1, 1°, of de in artikel 2 van die wet |
visée à l'article 1er, 1°, ou à l'article 2 de ladite loi du 20 juillet 1990. | van 20 juli 1990 bedoelde vrijheidsberoving met 24 uren te verlengen. |
Ces derniers articles disposent : | Die laatste artikelen bepalen : |
« Article 1.L'arrestation en cas de flagrant crime ou de flagrant |
« Artikel 1.Voor de aanhouding bij op heterdaad ontdekte misdaad of |
délit est soumise aux règles suivantes : | op heterdaad ontdekt wanbedrijf gelden de volgende regels : |
1° la privation de liberté ne peut en aucun cas dépasser vingt-quatre | 1° de vrijheidsbeneming mag in geen geval langer duren dan |
heures; | vierentwintig uren; |
2° les agents de la force publique mettent immédiatement à la | 2° de agenten van de openbare macht stellen de verdachte van wie zij |
disposition de l'officier de police judiciaire toute personne | de vlucht hebben verhinderd, onmiddellijk ter beschikking van de |
soupçonnée dont ils ont empêché la fuite. Le délai de vingt-quatre | officier van gerechtelijke politie. De termijn van vierentwintig uren |
heures prévu au 1° prend cours à partir du moment où cette personne ne | waarvan sprake is in het 1°, gaat in op het ogenblik dat de verdachte, |
dispose plus, à la suite de l'intervention de l'agent de la force | ten gevolge van het optreden van de agent van de openbare macht, niet |
publique, de la liberté d'aller et de venir; | meer beschikt over de vrijheid van komen en gaan; |
3° tout particulier qui retient une personne prise en flagrant crime | 3° iedere particulier die iemand vasthoudt die bij een misdaad of |
ou en flagrant délit dénonce immédiatement les faits à un agent de la | wanbedrijf op heterdaad betrapt werd, geeft de feiten onverwijld aan |
force publique. Le délai de vingt-quatre heures prévu au 1° prend | bij een agent van de openbare macht. De termijn van vierentwintig uren |
cours à partir du moment de cette dénonciation; | waarvan sprake is in het 1°, gaat in op het ogenblik dat die aangifte |
wordt gedaan; | |
4° dès que l'officier de police judiciaire a procédé à une | 4° zodra de officier van gerechtelijke politie tot aanhouding is |
arrestation, il en informe immédiatement le procureur du Roi par les | overgegaan, deelt hij dit onverwijld mee aan de procureur des Konings |
moyens de communication les plus rapides. Il exécute les ordres donnés | door middel van de snelste communicatiemiddelen. Hij voert de bevelen |
par ce magistrat en ce qui concerne tant la privation de liberté que | van deze magistraat uit, zowel wat de vrijheidsbeneming als wat de uit |
les devoirs à exécuter; | te voeren plichten betreft; |
5° si l'infraction fait l'objet d'une instruction, l'information | 5° indien het misdrijf het voorwerp uitmaakt van een gerechtelijk |
prévue au 4° est communiquée au juge d'instruction; | onderzoek, wordt de in het 4° bedoelde mededeling gedaan aan de |
onderzoeksrechter; | |
6° il est dressé procès-verbal de l'arrestation. | 6° van de aanhouding wordt proces-verbaal opgemaakt. |
Ce procès-verbal mentionne : | Dit proces-verbaal vermeldt : |
a) l'heure précise de la privation de liberté effective, avec | a) het juiste uur van de effectieve vrijheidsbeneming, met nauwkeurige |
indication détaillée des circonstances dans lesquelles la privation de | opgave van de omstandigheden waarin de vrijheidsbeneming tot stand |
liberté s'est effectuée; | gekomen is; |
b) les communications faites conformément aux 4° et 5°, avec | b) de mededelingen gedaan overeenkomstig het 4° en het 5°, met opgave |
l'indication de l'heure précise et des décisions prises par le magistrat. | van het juiste uur en van de beslissingen genomen door de magistraat. |
Art. 2.Hors le cas de flagrant crime ou de flagrant délit, une |
Art. 2.Buiten het geval van op heterdaad ontdekte misdaad of op |
personne à l'égard de laquelle il existe des indices sérieux de | heterdaad ontdekt wanbedrijf, kan een persoon tegen wie ernstige |
culpabilité relatifs à un crime ou à un délit ne peut être mise à la | aanwijzingen van schuld aan een misdaad of een wanbedrijf bestaan, |
disposition de la justice, et pour une durée qui ne peut dépasser | slechts ter beschikking van de rechter worden gesteld, en voor een |
vingt-quatre heures, que dans le respect des règles suivantes : | termijn die niet langer duurt dan vierentwintig uren, met inachtneming van de volgende regels : |
1° la décision de privation de liberté ne peut être prise que par le | 1° de beslissing tot vrijheidsbeneming kan alleen worden genomen door |
procureur du Roi; | de procureur des Konings; |
2° si cette personne tente de fuir ou tente de se soustraire à la | 2° indien deze persoon poogt te vluchten of poogt zich te onttrekken |
surveillance d'un agent de la force publique, des mesures | aan het toezicht van een agent van de openbare macht, mogen bewarende |
conservatoires peuvent être prises en attendant que le procureur du | maatregelen worden getroffen in afwachting dat de procureur des |
Roi, informé immédiatement par les moyens de communication les plus | Konings, onverwijld door de snelste communicatiemiddelen op de hoogte |
rapides, prenne une décision; | gebracht, een beslissing neemt; |
3° la décision d'arrestation est immédiatement notifiée à l'intéressé. | 3° van de beslissing tot aanhouding wordt onverwijld kennis gegeven |
Cette notification consiste en une communication verbale de la | aan de betrokkene. Deze kennisgeving bestaat in het mondeling |
décision dans la langue de la procédure; | mededelen van de beslissing in de taal van de rechtspleging; |
4° il est dressé un procès-verbal qui mentionne : | 4° er wordt een proces-verbaal opgemaakt. Dit proces-verbaal vermeldt : |
a) la décision et les mesures prises par le procureur du Roi, et la | a) de beslissing van de procureur des Konings, de door hem getroffen |
manière dont elles ont été communiquées; | maatregelen en de wijze waarop deze zijn medegedeeld; |
b) l'heure précise de la privation de liberté effective, avec | b) het juiste uur van de effectieve vrijheidsbeneming, met nauwkeurige |
l'indication détaillée des circonstances dans lesquelles la privation | opgave van de omstandigheden waarin de vrijheidsbeneming tot stand |
de liberté s'est effectuée; | gekomen is; |
c) l'heure précise de la notification à l'intéressé de la décision | c) het juiste uur van de kennisgeving aan de betrokkene van de |
d'arrestation. | beslissing tot aanhouding. |
5° la personne arrêtée ou retenue est mise en liberté dès que la | 5° de aangehouden of vastgehouden persoon wordt in vrijheid gesteld |
mesure a cessé d'être nécessaire. La privation de liberté ne peut en | zodra de maatregel niet langer noodzakelijk is. De vrijheidsbeneming |
aucun cas dépasser vingt-quatre heures à compter de la notification de | mag in geen geval langer duren dan vierentwintig uren te rekenen van |
la décision ou, si des mesures conservatoires contraignantes ont été | de kennisgeving van de beslissing of, ingeval er bewarende |
prises, à compter du moment où la personne ne dispose plus de la | dwangmaatregelen zijn genomen, te rekenen van het ogenblik dat de |
liberté d'aller et de venir; | persoon niet meer beschikt over de vrijheid van komen en gaan; |
6° lorsque le juge d'instruction est saisi, il exerce les compétences | 6° wanneer de zaak aanhangig is bij de onderzoeksrechter, oefent deze |
attribuées au procureur du Roi par le présent article ». | de bevoegdheden uit die dit artikel aan de procureur des Konings |
Le nouvel article 15bis a été présenté dans les travaux préparatoires | opdraagt ». Het nieuwe artikel 15bis werd in de parlementaire voorbereiding |
comme une conséquence nécessaire des nouvelles garanties procédurales. | voorgesteld als een noodzakelijk gevolg van de nieuwe procedurele |
Il ne serait pas possible de signifier un mandat d'arrêt dans un délai | waarborgen. Het zou niet mogelijk zijn een bevel tot aanhouding te |
de vingt-quatre heures si les procédures visées par le nouvel article | betekenen binnen een termijn van 24 uren, indien de procedures bedoeld |
47bis, § 2, du Code d'instruction criminelle et par le nouvel article | in het nieuwe artikel 47bis, § 2, van het Wetboek van Strafvordering |
2bis de la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention préventive | en in het nieuwe artikel 2bis van de wet van 20 juli 1990 betreffende |
étaient respectées. Le ministre de la Justice a exposé à ce sujet ce | de voorlopige hechtenis zouden worden nageleefd. De minister van |
qui suit : | Justitie zette hieromtrent het volgende uiteen : |
« Le délai d'arrestation de 24 heures est un délai court dans lequel | « De arrestatietermijn van 24 uren is een korte termijn waarbinnen |
beaucoup de choses doivent se passer. Dans la situation actuelle, ce | veel moet gebeuren. In de huidige situatie is het een termijn die al |
délai est déjà sous pression. | onder druk staat. |
Nonobstant les nouveaux droits qui, aux termes du projet de loi, | Niettegenstaande de nieuwe rechten die op basis van het wetsontwerp |
doivent être mis en oeuvre dans ce délai, il a pourtant été opéré le | binnen deze termijn ter uitvoering moeten worden gelegd, werd toch de |
choix fondamental de maintenir le délai de 24 heures, comme étant un | fundamentele keuze gemaakt tot het behoud van de termijn van 24 uur, |
principe important en matière de protection de la liberté des | als zijnde een belangrijk principe voor de bescherming van de vrijheid |
personnes. | van personen. |
Toutefois, il a également été tenu compte du fait que, compte tenu de | Nochtans was men ook niet blind voor het feit dat bij de invoering van |
l'instauration de l'assistance de l'avocat, le délai de 24 heures est, dans certains dossiers, difficilement tenable. Ce sera, par exemple, le cas lors d'instructions de grande envergure, dans lesquelles plusieurs personnes sont arrêtées, surtout lorsque celles-ci doivent être assistées par des interprètes. La proposition de loi prévoit qu'en présence d'indices sérieux de culpabilité de crime ou de délit et en cas de circonstances particulières, le juge d'instruction peut rendre une ordonnance motivée de prolongation. La privation de liberté qui résulte de cette ordonnance ne peut excéder vingt-quatre heures, à compter de la signification de l'ordonnance, qui doit avoir lieu dans le premier délai de | de bijstand van de advocaat de termijn van 24 uur in sommige dossiers moeilijk houdbaar wordt. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn bij grote onderzoeken, waarbij verschillende personen zijn aangehouden, zeker wanneer dezen moeten bijgestaan worden door tolken. Het wetsvoorstel bepaalt dat ingeval er ernstige aanwijzingen van schuld aan een misdaad of wanbedrijf zijn en ingeval er zich bijzondere omstandigheden voordoen, de onderzoeksrechter een met redenen omkleed bevel tot verlenging kan verlenen. De vrijheidsbeneming als gevolg van dit bevel, kan niet langer duren dan 24 uur te rekenen van de betekening van het bevel, die moet |
vingt-quatre heures » (Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC | gebeuren binnen de eerste termijn van 24 uren » (Parl. St., Kamer, |
53-1279/005, pp. 10-11). | 2010-2011, DOC 53-1279/005, pp. 10-11). |
Quant à l'intérêt du requérant | Ten aanzien van het belang van de verzoeker |
B.4.1. L'article 142 de la Constitution et l'article 2, 2°, de la loi | B.4.1. Artikel 142 van de Grondwet en artikel 2, 2°, van de bijzondere |
spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle imposent à | wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof vereisen dat iedere |
toute personne physique qui introduit un recours en annulation de | natuurlijke persoon die een beroep instelt, doet blijken van een |
belang om voor het Hof in rechte te treden. Het vereiste belang is | |
justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt requis que les | slechts aanwezig bij diegenen die door de bestreden norm rechtstreeks |
personnes dont la situation pourrait être affectée directement et | en ongunstig in hun situatie zouden kunnen worden geraakt. Daaruit |
défavorablement par la norme attaquée. Il s'ensuit que l'action | volgt dat de actio popularis niet toelaatbaar is. |
populaire n'est pas admissible. | B.4.2. De habeas corpus is in alle omstandigheden een dermate |
B.4.2. L'habeas corpus est un aspect à ce point essentiel de la | essentieel aspect van de vrijheid van de burger, dat iedere fysieke |
liberté du citoyen, en toute circonstance, que toute personne physique | persoon die zich op het Belgische grondgebied bevindt er voortdurend |
se trouvant sur le territoire belge possède un intérêt permanent à ce | belang bij heeft dat de regels betreffende de aanhouding en de |
que les règles relatives à l'arrestation et à la mise à disposition de | terbeschikkingstelling van het strafgerecht de individuele vrijheid |
la justice répressive garantissent la liberté individuelle. On ne | waarborgen. Men kan derhalve niet staande houden dat een wet |
saurait dès lors soutenir qu'une loi sur la détention préventive | betreffende de voorlopige hechtenis slechts die personen aanbelangt |
intéresse les seules personnes qui font ou ont fait l'objet d'une | die het voorwerp uitmaken of hebben uitgemaakt van een |
procédure répressive. Il n'est donc pas nécessaire d'examiner les | strafrechtelijke procedure. Het is dan ook niet nodig de door de |
éléments allégués par le requérant comme spécifiques à sa situation | verzoeker aangevoerde elementen betreffende zijn bijzondere |
personnelle. | persoonlijke toestand te onderzoeken. |
B.4.3. L'examen limité de la recevabilité du recours en annulation | B.4.3. Het beperkte onderzoek van de ontvankelijkheid van het beroep |
auquel la Cour a pu procéder dans le cadre de la demande de suspension | tot vernietiging waartoe het Hof in het kader van de vordering tot |
ne fait pas apparaître que le recours en annulation - et donc la | schorsing is kunnen overgaan, toont niet aan dat het beroep tot |
demande de suspension - doive être considéré comme irrecevable. | vernietiging - en dus de vordering tot schorsing - onontvankelijk moet |
worden geacht. | |
Quant aux conditions de la suspension | Ten aanzien van de voorwaarden van de schorsing |
B.5. Aux termes de l'article 20, 1°, de la loi spéciale du 6 janvier | B.5. Naar luid van artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari |
1989 sur la Cour constitutionnelle, deux conditions de fond doivent | 1989 op het Grondwettelijk Hof dient aan twee grondvoorwaarden te zijn |
être remplies pour que la suspension puisse être décidée : | voldaan opdat tot schorsing kan worden besloten : |
- des moyens sérieux doivent être invoqués; | - de middelen die worden aangevoerd moeten ernstig zijn; |
- l'exécution immédiate de la règle attaquée doit risquer de causer un préjudice grave difficilement réparable. Les deux conditions étant cumulatives, le constat que l'une de ces deux conditions n'est pas remplie conduit au rejet de la demande de suspension. En ce qui concerne le préjudice grave difficilement réparable B.6.1. La suspension par la Cour d'une disposition législative doit permettre d'éviter que l'application immédiate des normes attaquées cause à la partie requérante un préjudice grave, qui ne pourrait être réparé ou qui pourrait difficilement l'être en cas d'annulation de ces normes. | - de onmiddellijke uitvoering van de bestreden maatregel moet een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kunnen berokkenen. Daar de twee voorwaarden cumulatief zijn, leidt de vaststelling dat één van die voorwaarden niet is vervuld tot de verwerping van de vordering tot schorsing. Wat het moeilijk te herstellen ernstig nadeel betreft B.6.1. De schorsing van een wetsbepaling door het Hof moet het mogelijk maken te vermijden dat, voor de verzoekende partij, een ernstig nadeel voortvloeit uit de onmiddellijke toepassing van de bestreden normen, nadeel dat niet of moeilijk zou kunnen worden hersteld in geval van een eventuele vernietiging. |
B.6.2. Il ressort de l'article 22 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 | B.6.2. Uit artikel 22 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
sur la Cour constitutionnelle que, pour satisfaire à la deuxième | Grondwettelijk Hof blijkt dat, om te voldoen aan de tweede voorwaarde |
condition de l'article 20, 1°, de cette loi, la personne qui forme une | van artikel 20, 1°, van die wet, de persoon die een vordering tot |
demande de suspension doit exposer, dans sa requête, des faits | schorsing instelt, in zijn verzoekschrift concrete en precieze feiten |
concrets et précis qui prouvent à suffisance que l'application | moet uiteenzetten waaruit voldoende blijkt dat de onmiddellijke |
immédiate des dispositions dont elle demande l'annulation risque de | toepassing van de bepalingen waarvan hij de vernietiging vordert, hem |
lui causer un préjudice grave difficilement réparable. | een moeilijk te herstellen ernstig nadeel kan berokkenen. |
Cette personne doit notamment faire la démonstration de l'existence du | Die persoon moet met name het bestaan van het risico van een nadeel, |
risque de préjudice, de sa gravité et de son lien avec l'application | de ernst ervan en het verband tussen dat risico en de toepassing van |
des dispositions attaquées. | de bestreden bepalingen aantonen. |
B.7.1. Le requérant fait référence au fait qu'il a été condamné en | |
2008 à une peine d'emprisonnement de douze mois et qu'il est pour | B.7.1. De verzoeker verwijst naar het feit dat hij in 2008 tot een |
cette raison particulièrement vulnérable, en ce sens qu'il pourrait être à nouveau arrêté. Il renvoie à cet égard à l'état « non conforme à la dignité humaine » des cellules et à la pression qui pourrait être exercée sur lui lors d'un interrogatoire. Selon le requérant, ces éventuels inconvénients ne peuvent pas être compensés par une indemnisation ultérieure. B.7.2. Le préjudice invoqué par le requérant est hypothétique, en particulier s'il ne commet pas d'actes punissables. S'il commettait de tels actes ou s'il était quand même privé de sa liberté, par exemple parce qu'il serait considéré à tort comme suspect, il n'est pas encore certain que la disposition attaquée serait appliquée à son cas, puisque le juge d'instruction ne peut l'appliquer que si les conditions imposées par cette disposition sont remplies, à savoir l'existence d' « indices sérieux de culpabilité | gevangenisstraf van twaalf maanden is veroordeeld en dat hij daardoor bijzonder kwetsbaar is, in de zin dat hij opnieuw zou kunnen worden opgepakt. Hij verwijst in dat opzicht naar de « mensonwaardige » toestand van de politiecellen en de druk die ter gelegenheid van een ondervraging op hem zou kunnen worden uitgeoefend. Volgens de verzoeker kunnen die eventuele nadelen niet ongedaan worden gemaakt door een schadevergoeding achteraf. B.7.2. Het door de verzoeker aangevoerde nadeel is hypothetisch, inzonderheid indien hij geen strafbare feiten pleegt. Indien hij dergelijke feiten wel zou plegen of indien hij, bijvoorbeeld omdat hij verkeerdelijk als verdachte zou worden beschouwd, toch van zijn vrijheid zou worden beroofd, is het nog niet zeker dat de bestreden bepaling op hem zou worden toegepast, nu de onderzoeksrechter ze slechts kan toepassen indien aan de daarin uiteengezette voorwaarden is voldaan, te weten het bestaan van « ernstige aanwijzingen van schuld aan een misdaad of een wanbedrijf » |
relatifs à un crime ou à un délit » et l'existence de « circonstances | en het bestaan van « bijzondere omstandigheden van het voorliggende |
particulières de l'espèce ». | geval ». |
Dans ce cas, l'assistance d'un avocat au cours de l'audition a | In dat geval heeft de bijstand van een advocaat tijdens het verhoor, |
précisément pour objet, comme le garantit le nouvel article 2bis, § 2, | zoals dat wordt gewaarborgd door het nieuwe artikel 2bis, § 2, derde |
alinéa 3, 2°, de la loi du 20 juillet 1990 relative à la détention | lid, 2°, van de wet van 20 juli 1990 betreffende de voorlopige |
préventive, de contrôler « le traitement qui est réservé à la personne | hechtenis, precies als doelstelling dat wordt toegezien op « de wijze |
interrogée au cours de l'audition, en particulier en ce qui concerne | waarop de ondervraagde persoon tijdens het verhoor wordt behandeld, |
l'exercice manifeste de pressions ou contraintes illicites ». | inzonderheid op het al dan niet kennelijk uitoefenen van ongeoorloofde |
B.8. Etant donné que l'une des conditions requises par l'article 20, | druk of dwang ». B.8. Aangezien niet is voldaan aan één van de voorwaarden die zijn |
1°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle | vereist bij artikel 20, 1°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 |
n'est pas remplie, la demande de suspension ne peut être accueillie. | op het Grondwettelijk Hof, kan de vordering tot schorsing niet worden ingewilligd. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
rejette la demande de suspension. | verwerpt de vordering tot schorsing. |
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, | Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 10 novembre 2011. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 10 november 2011. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |