← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 88/2011 du 18 mai 2011 Numéro du rôle : 5029 En cause : la
question préjudicielle relative à l'article 106, § 2, des lois sur la comptabilité de l'Etat,
coordonnées par arrêté royal du 17 juillet 1991, posée par le La
Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)"
Extrait de l'arrêt n° 88/2011 du 18 mai 2011 Numéro du rôle : 5029 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 106, § 2, des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par arrêté royal du 17 juillet 1991, posée par le La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) | Uittreksel uit arrest nr. 88/2011 van 18 mei 2011 Rolnummer 5029 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 106, § 2, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 17 juli 1991, gesteld door Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) |
---|---|
COUR CONSTITUTIONNELLE | GRONDWETTELIJK HOF |
Extrait de l'arrêt n° 88/2011 du 18 mai 2011 | Uittreksel uit arrest nr. 88/2011 van 18 mei 2011 |
Numéro du rôle : 5029 | Rolnummer 5029 |
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 106, § 2, | In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 106, § 2, van de |
des lois sur la comptabilité de l'Etat, coordonnées par arrêté royal | wetten op de Rijkscomptabiliteit, gecoördineerd bij koninklijk besluit |
du 17 juillet 1991, posée par le Tribunal de première instance de | van 17 juli 1991, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te |
Charleroi. | Charleroi. |
La Cour constitutionnelle, | Het Grondwettelijk Hof, |
composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De | samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de |
Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. | rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. |
Spreutels, T. Merckx-Van Goey et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y. | Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en F. Daoût, bijgestaan door |
Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, | de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. |
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : | Henneuse, wijst na beraad het volgende arrest : |
I. Objet de la question préjudicielle et procédure | I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging |
Par jugement du 8 septembre 2010 en cause de la Communauté française | Bij vonnis van 8 september 2010 in zake de Franse Gemeenschap tegen |
contre Anne-Marie Lecomte, dont l'expédition est parvenue au greffe de | Anne-Marie Lecomte, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is |
la Cour le 17 septembre 2010, le Tribunal de première instance de | ingekomen op 17 september 2010, heeft de Rechtbank van eerste aanleg |
Charleroi a posé la question préjudicielle suivante : | te Charleroi de volgende prejudiciële vraag gesteld : |
« L'article 106, § 2, des lois coordonnées sur la comptabilité de | « Schendt artikel 106, § 2, van de gecoördineerde wetten op de |
l'Etat viole-t-il le prescrit des articles 10 et 11 de la Constitution | Rijkscomptabiliteit het bepaalde in de artikelen 10 en 11 van de |
et les principes d'égalité et de non-discrimination en ce qu'il permet | Grondwet en de beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie in |
à la Communauté française, en cas de paiement indu, d'interrompre la | zoverre het de Franse Gemeenschap, in geval van onverschuldigde |
prescription de l'action en répétition par lettre recommandée et de | betaling, in staat stelt de verjaring van de terugvordering met een |
transformer la prescription quinquennale en prescription trentenaire | aangetekend schrijven te stuiten en de vijfjarige verjaring in een |
alors que l'action en répétition de l'employeur du secteur privé est | dertigjarige verjaring om te zetten, terwijl de terugvordering van de |
soumise à la prescription quinquennale établie par l'article 15 de la | werkgever uit de privésector onderworpen is aan de vijfjarige |
loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail et que cette | verjaring ingesteld bij artikel 15 van de wet van 3 juli 1978 |
betreffende de arbeidsovereenkomsten, die verjaring niet met een | |
prescription ne peut pas être interrompue par lettre recommandée et ne | aangetekend schrijven kan worden gestuit en niet in een dertigjarige |
peut être transformée en prescription trentenaire et que toutes les | verjaring kan worden omgezet, en alle persoonlijke vorderingen |
actions personnelles sont soumises à une prescription décennale ? ». | onderworpen zijn aan een tienjarige verjaring ? ». |
(...) | (...) |
III. En droit | III. In rechte |
(...) | (...) |
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 106, § 2, des | B.1.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 106, § 2, van de |
lois coordonnées sur la comptabilité de l'Etat; l'article 106, §§ 1er | gecoördineerde wetten op de Rijkscomptabiliteit; artikel 106, §§ 1 en |
et 2, dispose : | 2, bepaalt : |
« § 1er. Sont définitivement acquises à ceux qui les ont reçues les | « § 1. Inzake wedden, voorschotten daarop en vergoeding of |
sommes payées indûment par l'Etat en matière de traitements, d'avances sur ceux-ci ainsi que d'indemnités ou d'allocations qui sont accessoires ou similaires aux traitements lorsque le remboursement n'en a pas été réclamé dans un délai de cinq ans à partir du premier janvier de l'année du paiement. Le délai fixé à l'alinéa 1er est porté à trente ans lorsque les sommes indues ont été obtenues par des manoeuvres frauduleuses ou par des déclarations fausses ou sciemment incomplètes. § 2. Pour être valable, la réclamation doit être notifiée au débiteur par lettre recommandée à la poste et contenir : 1° le montant total de la somme réclamée avec, par année, le relevé des paiements indus; 2° la mention des dispositions en violation desquelles les paiements ont été faits. | uitkeringen, die een toebehoren van de wedden vormen of ermede gelijkstaan, zijn de door de Staat ten onrechte uitbetaalde sommen voorgoed vervallen aan hen die ze hebben ontvangen, als de terugbetaling daarvan niet gevraagd is binnen een termijn van vijf jaar te rekenen van de eerste januari van het jaar van de betaling. De in het eerste lid vastgestelde termijn wordt tot dertig jaar opgevoerd, wanneer de onverschuldigde sommen zijn verkregen door bedrieglijke handelingen dan wel door valse of bewust onvolledige verklaringen. § 2. Om geldig te zijn moet deze aanvraag tot terugbetaling ter kennis van de schuldenaar gebracht worden bij een ter post aangetekend schrijven met vermelding van : 1° het totale bedrag van de teruggevraagde som met, per jaar de opgave van de ten onrechte uitgevoerde betalingen; 2° de bepalingen in strijd waarmede de betalingen zijn gedaan. |
A dater du dépôt de la lettre recommandée, la répétition de l'indu | Te rekenen vanaf de aangifte van de aangetekende brief kan het |
peut être poursuivie pendant trente ans ». | onverschuldigde bedrag gedurende dertig jaar worden teruggevorderd ». |
B.1.2. Ces dispositions sont issues de l'article 7, §§ 1er et 2, de la | B.1.2. Die bepalingen zijn ontstaan uit artikel 7, §§ 1 en 2, van de |
loi du 6 février 1970 relative à la prescription des créances à charge | wet van 6 februari 1970 betreffende de verjaring van schuldvorderingen |
ou au profit de l'Etat et des provinces, modifié par l'article 61, 1°, | ten laste van of ten voordele van de Staat en de provinciën, gewijzigd |
de la loi du 24 décembre 1976 relative aux propositions budgétaires | bij artikel 61, 1°, van de wet van 24 december 1976 betreffende de |
budgettaire voorstellen 1976-1977. Zij komen voortaan voor in artikel | |
1976-1977. Elles figurent désormais à l'article 114 de la loi du 22 | 114 van de wet van 22 mei 2003 houdende organisatie van de begroting |
mai 2003 portant organisation du budget et de la comptabilité de | en van de comptabiliteit van de federale Staat. Zij zijn ook vermeld |
l'Etat fédéral. Elles figurent aussi à l'article 16 de la loi du 16 | in artikel 16 van de wet van 16 mei 2003 tot vaststelling van de |
mai 2003 fixant les dispositions générales applicables aux budgets, au | algemene bepalingen die gelden voor de begrotingen, de controle op de |
contrôle des subventions et à la comptabilité des communautés et des | subsidies en voor de boekhouding van de gemeenschappen en de gewesten, |
régions, ainsi qu'à l'organisation du contrôle de la Cour des comptes. | alsook voor de organisatie van de controle door het Rekenhof. |
B.1.3. Il ressort du jugement par lequel la Cour est saisie que | B.1.3. Uit het vonnis waarbij de zaak bij het Hof aanhangig is |
l'instance mue devant le juge a quo concerne une action intentée par | gemaakt, blijkt dat het geding voor de verwijzende rechter een door de |
la Communauté française, par laquelle cette partie demande la | Franse Gemeenschap ingestelde vordering betreft waarbij die partij de |
condamnation d'un enseignant pensionné au remboursement de | veroordeling van een gepensioneerde leerkracht vordert tot |
subventions-traitements indûment payées. | terugbetaling van ten onrechte uitbetaalde weddetoelagen. |
B.2. Le juge a quo demande à la Cour si la disposition en cause est | B.2. De verwijzende rechter vraagt aan het Hof of de in het geding |
compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce | zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de |
Grondwet, in zoverre zij een verschil in behandeling zou instellen | |
qu'elle instaurerait une différence de traitement entre les agents | tussen de personeelsleden die de bij de in het geding zijnde bepaling |
débiteurs des sommes visées par la disposition en cause et les | bedoelde sommen verschuldigd zijn en de bij artikel 15 van de wet van |
travailleurs du secteur privé visés par l'article 15 de la loi du 3 | 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten bedoelde werknemers |
juillet 1978 relative aux contrats de travail : l'action en répétition | uit de privésector : de rechtsvordering tot terugvordering van het |
de l'indu se prescrit par cinq ans dans les deux cas mais la | onverschuldigde bedrag verjaart in de beide gevallen na vijf jaar maar |
prescription peut, dans le seul premier cas, être interrompue par | in het eerste geval alleen kan de verjaring worden gestuit door het |
l'envoi d'une lettre recommandée qui a pour effet de porter le délai | versturen van een aangetekend schrijven dat tot gevolg heeft dat de |
de prescription à trente ans. | verjaringstermijn op dertig jaar wordt gebracht. |
Quant à la recevabilité de la question préjudicielle | Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de prejudiciële vraag |
B.3.1. Le Gouvernement de la Communauté française soutient que la | B.3.1. De Franse Gemeenschapsregering voert aan dat de prejudiciële |
question préjudicielle est irrecevable en ce qu'elle ne permet pas à | vraag onontvankelijk is in zoverre zij het Hof niet in staat stelt het |
la Cour d'établir la différence de traitement soumise à son contrôle, | aan zijn toetsing onderworpen verschil in behandeling te bepalen omdat |
faute de se référer à une catégorie de personnes auxquelles pourraient | zij niet verwijst naar een categorie van personen waarmee diegenen |
être comparées celles auxquelles la disposition en cause est | zouden kunnen worden vergeleken op wie de in het geding zijnde |
applicable. | bepaling van toepassing is. |
B.3.2. Bien que la question préjudicielle ne mentionne pas | B.3.2. Alhoewel de prejudiciële vraag niet uitdrukkelijk gewag maakt |
explicitement les catégories de personnes entre lesquelles une | van de categorieën van personen onder wie een verschil in behandeling |
différence de traitement serait établie, il apparaît tant de la | zou worden ingesteld, blijkt zowel uit de motivering van het vonnis |
motivation du jugement par lequel la question est posée que de la | waarbij de vraag wordt gesteld als uit de formulering van die vraag, |
formulation de celle-ci que le juge a quo interroge la Cour sur la | dat de verwijzende rechter aan het Hof het verschil in behandeling |
différence de traitement qui résulte de l'application respective des | voorlegt dat voortvloeit uit de toepassing van de onderscheiden |
délais de prescription prévus par la disposition en cause et par | verjaringstermijnen van de in het geding zijnde bepaling en van |
artikel 15 van de voormelde wet van 3 juli 1978. | |
B.3.3. De Franse Gemeenschapsregering voert aan dat de prejudiciële | |
vraag ook onontvankelijk is in zoverre zij uitgaat van een | |
l'article 15 de la loi du 3 juillet 1978 précitée. | interpretatie volgens welke artikel 15 van de wet van 3 juli 1978 van |
B.3.3. Le Gouvernement de la Communauté française soutient que la | toepassing is op de rechtsvordering tot terugvordering van lonen die |
question préjudicielle est aussi irrecevable en ce qu'elle procède | onrechtmatig aan de werknemer werden uitbetaald na het eindigen van de |
d'une interprétation selon laquelle l'article 15 de la loi du 3 | arbeidsovereenkomst, terwijl die bepaling slechts van toepassing is op |
juillet 1978 est applicable à l'action en répétition de rémunérations | de rechtsvorderingen « die uit een arbeidsovereenkomst ontstaan »; zij |
indues payées au travailleur après la cessation du contrat de travail, | doet gelden dat het Hof van Cassatie heeft beslist dat de |
alors que cette disposition n'est applicable qu'aux actions « naissant | rechtsvordering tot terugvordering van sommen die onrechtmatig aan een |
d'un contrat de travail »; il fait valoir que la Cour de cassation | |
décide que l'action en répétition de sommes payées indûment à un | werknemer werden uitbetaald na het eindigen van de overeenkomst, geen |
travailleur après la cessation de contrat n'est pas une action | rechtsvordering is die, in de zin van die bepaling, uit die |
naissant de celui-ci, au sens de cette disposition (Cass., 18 décembre | overeenkomst ontstaat (Cass., 18 december 2006, Arr. Cass., 2006, nr. |
2006, Pas., 2008, n° 658). | 658). |
B.3.4. L'article 15 de la loi du 3 juillet 1978 dispose : | B.3.4. Artikel 15 van de wet van 3 juli 1978 bepaalt : |
« Les actions naissant du contrat sont prescrites un an après la | « De rechtsvorderingen die uit de overeenkomst ontstaan, verjaren één |
cessation de celui-ci ou cinq ans après le fait qui a donné naissance | jaar na het eindigen van deze overeenkomst of vijf jaar na het feit |
à l'action, sans que ce dernier délai puisse excéder un an après la | waaruit de vordering is ontstaan, zonder dat deze termijn één jaar na |
cessation du contrat. | het eindigen van deze overeenkomst mag overschrijden. |
En cas d'application de l'article 39bis, l'action naissant du | In geval van toepassing van artikel 39bis verjaart de rechtsvordering |
non-paiement de l'indemnité de congé est prescrite un an après le | die uit de niet-betaling van de opzeggingsvergoeding ontstaat, één |
dernier paiement effectif d'une mensualité par l'employeur ». | jaar na de laatste effectieve maandelijkse betaling door de werkgever |
B.3.5. L'exception d'irrecevabilité invoquée par le Gouvernement de la | ». B.3.5. De door de Franse Gemeenschapsregering aangevoerde exceptie van |
Communauté française est fondée sur une critique de l'interprétation | onontvankelijkheid is gegrond op een kritiek van de interpretatie van |
par le juge a quo d'une disposition qu'il prend en compte pour | de verwijzende rechter van een bepaling waarmee hij rekening houdt om |
interroger la Cour. Il n'appartient pas aux parties de modifier une | een vraag te stellen aan het Hof. Het komt de partijen niet toe een |
telle interprétation. | dergelijke interpretatie te wijzigen. |
Quant au fond | Ten gronde |
B.4. L'article 15 de la loi du 3 juillet 1978 précitée fixe le délai | B.4. Artikel 15 van de voormelde wet van 3 juli 1978 stelt de |
de prescription à cinq ans à dater des faits qui donnent naissance à | verjaringstermijn vast op vijf jaar, te rekenen vanaf de feiten die |
l'action. Le législateur a cependant estimé qu'il n'était pas opportun | aanleiding geven tot de vordering. De wetgever was evenwel van oordeel |
dat het niet opportuun was de werknemer en de werkgever bloot te | |
d'exposer le travailleur et l'employeur « à des procès pouvant | stellen « aan gedingen die een aanvang zouden kunnen nemen vele jaren |
s'entamer de nombreuses années après que l'exécution du contrat aura | nadat de uitvoering van de overeenkomst een einde heeft genomen » |
cessé » (Pasin., 1900, p. 95; Doc. parl., Chambre, 1953, n° 543, p. 7; | (Pasin., 1900, p. 95; Parl. St., Kamer, 1953, nr. 543, p. 7; Parl. |
Doc. parl., Sénat, 1953-1954, n° 170, p. 12). Il a, pour cette raison, | St., Senaat, 1953-1954, nr. 170, p. 12). Hij heeft daarom een tweede |
fixé un second délai de prescription, qui expire un an après la | termijn vastgesteld, die één jaar na het eindigen van de overeenkomst |
cessation du contrat. | afloopt. |
B.5.1. Même si les différences essentielles entre les deux catégories | B.5.1. Zelfs indien het door de essentiële verschillen tussen beide in |
de travailleurs mentionnées en B.2 justifient qu'ils puissent être | B.2 vermelde categorieën van werknemers verantwoord is dat zij aan |
soumis à des systèmes différents, ils se trouvent néanmoins dans des | verschillende systemen kunnen worden onderworpen, bevinden zij zich |
situations comparables. Dans les deux cas, le remboursement de | niettemin in vergelijkbare situaties. In beide gevallen worden ten |
traitements indûment payés est demandé aux travailleurs concernés. | onrechte betaalde wedden teruggevorderd van de betrokken werknemers. |
B.5.2. Dans son mémoire, le Gouvernement de la Communauté française | B.5.2. In haar memorie doet de Franse Gemeenschapsregering gelden dat |
fait valoir que la disposition en cause n'établit pas de différence de | de in het geding zijnde bepaling geen verschil in behandeling instelt |
traitement entre l'Etat, la communauté ou la région et l'employeur | tussen de Staat, de gemeenschap of het gewest en de privéwerkgever, |
privé, l'un et l'autre pouvant, en cas d'interruption de la | aangezien zowel de ene als de andere, in geval van stuiting van de |
prescription, introduire une action en justice dans un délai illimité, | verjaring, een rechtsvordering kunnen instellen binnen een onbeperkte |
que la citation interrompt la prescription et que la décision qui | termijn, dat de dagvaarding de verjaring stuit en dat de beslissing |
statuerait sur cette action ouvre elle-même un nouveau délai de | waarbij uitspraak zou worden gedaan over die vordering, zelf een |
prescription, de sorte que le délai auquel l'action est soumise serait | nieuwe verjaringstermijn opent zodat de termijn waaraan de vordering |
sans incidence. | is onderworpen zonder weerslag zou zijn. |
B.5.3. Bien que la citation en justice interrompe la prescription et | B.5.3. Hoewel de dagvaarding voor het gerecht de verjaring stuit en |
qu'une décision judiciaire peut ouvrir un délai de prescription, il | een rechterlijke beslissing een verjaringstermijn kan openen, blijft |
reste que l'action ne pourra interrompre la prescription et ne sera | het feit dat de vordering de verjaring slechts zal kunnen stuiten en |
recevable que si elle est introduite dans les délais qui sont prévus à | slechts ontvankelijk zal zijn indien zij wordt ingesteld binnen de |
cet effet. Sans doute la disposition en cause et l'article 15 de la | termijnen die daartoe zijn bepaald. De in het geding zijnde bepaling |
loi du 3 juillet 1978 prévoient-ils un délai de cinq ans. Dans le | en artikel 15 van de wet van 3 juli 1978 voorzien weliswaar in een |
premier cas, il s'agit du délai au cours duquel l'action en répétition | termijn van vijf jaar. In het eerste geval betreft het de termijn die |
de l'indu exercée sur la base de l'article 15 de la loi du 3 avril | in de loop waarvan de op basis van artikel 15 van de wet van 3 april |
1978 doit être introduite. Dans le second cas, il s'agit en revanche du délai dans lequel l'envoi de la lettre recommandée visée par la disposition en cause ouvre un délai de trente ans pour exercer l'action en répétition de l'indu, de sorte que les personnes auxquelles ces deux dispositions s'appliquent sont traitées de manière différente. B.6. Bien qu'il puisse paraître souhaitable que les délais de prescription relatifs aux actions en répétition de l'indu soient harmonisés autant que possible, il ne pourrait y avoir de discrimination que si la différence de traitement résultant de l'application de ces différents délais de prescription allait de pair avec une limitation disproportionnée des droits des parties concernées. | 1978 uitgeoefende vordering tot terugvordering van het onverschuldigde bedrag moet worden ingesteld. In het tweede geval gaat het evenwel om de termijn waarbinnen de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde verzending van het aangetekend schrijven een termijn van dertig jaar opent om de vordering tot terugvordering van het onverschuldigde bedrag uit te oefenen, zodat de personen op wie die twee bepalingen van toepassing zijn, verschillend worden behandeld. B.6. Hoewel het wenselijk kan voorkomen dat de verjaringstermijnen inzake rechtsvorderingen tot terugvordering van het onverschuldigde bedrag zoveel als mogelijk worden geharmoniseerd, zou van discriminatie slechts sprake kunnen zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die verschillende verjaringstermijnen, gepaard zou gaan met een onevenredige beperking van de rechten van de daarbij betrokken partijen. |
B.7. Les travaux préparatoires de la loi du 6 février 1970, dont est | B.7. De parlementaire voorbereiding van de wet van 6 februari 1970, |
issue la disposition en cause, indiquent que la prescription | waaruit de in het geding zijnde bepaling is voortgekomen, geeft aan |
trentenaire qu'elle prévoit fut introduite pour épargner aux agents | dat de dertigjarige verjaring waarin die wet voorziet, werd ingevoerd |
qui seraient débiteurs de sommes indues le risque d'une saisie : | om de ambtenaren die schuldenaar zouden zijn van onverschuldigde |
sommen, het risico van een beslaglegging te besparen : | |
« En prévoyant, pour la répétition de l'indu, un délai qui peut, | « Door voor de terugvordering van het onverschuldigd betaalde een |
termijn te bepalen die door hernieuwing kan opgevoerd worden tot | |
moyennant renouvellement atteindre trente ans à dater du dépôt de la | dertig jaar te rekenen vanaf de datum van afgifte van het aangetekende |
lettre recommandée par laquelle le remboursement est réclamé, il est | schrijven, waarbij de terugbetaling wordt gevraagd, is ook het |
également remédié au caractère draconien des dispositions actuelles à | draconische karakter verholpen van de huidige bepalingen ten opzichte |
l'égard de débiteurs se trouvant dans l'impossibilité d'acquitter leur | van de schuldenaars die zich niet, ook zelfs niet op afkorting, van |
dette, même par acomptes, avant l'expiration du délai de déchéance de | hun schuld kunnen kwijten, vóór het verstrijken van de vervaltermijn |
5 ans, et qui de ce fait, risquaient la saisie » (Doc. parl., Chambre, | van vijf jaar, en die daardoor het risico van een beslaglegging liepen |
1964-1965, n° 971/1, p. 9). | » (Parl. St., Kamer, 1964-1965, nr. 971/1, p. 9). |
L'exigence d'un renouvellement quinquennal de la réclamation contenue | De in het oorspronkelijke ontwerp (ibid., p. 17) vervatte verplichting |
dans le projet initial (ibid., p. 17) fut ensuite supprimée pour | om de terugvordering om de vijf jaar te hernieuwen, werd vervolgens |
éviter d'aggraver la tâche administrative (ibid., 1966-1967, n° 408/5, | opgeheven om te vermijden de taak van het Bestuur te bezwaren (ibid., |
p. 12). | 1966-1967, nr. 408/5, p. 12). |
B.8.1. La prescription quinquennale prévue par la disposition en cause | B.8.1. De vijfjarige verjaring waarin is voorzien bij de in het geding |
est celle qui est généralement applicable aux actions en répétition de | zijnde bepaling is die welke op algemene wijze van toepassing is op de |
l'indu. La prescription trentenaire prévue par la même disposition | rechtsvorderingen tot terugvordering van het niet-verschuldigde. De |
dertigjarige verjaring waarin is voorzien bij dezelfde bepaling stemde | |
correspondait à la prescription de droit commun telle qu'elle | overeen met de gemeenrechtelijke verjaring zoals die gold toen die |
prévalait lorsque cette disposition fut adoptée. | bepaling werd aangenomen. |
B.8.2. La prescription trentenaire étant toutefois devenue une règle à | B.8.2. Terwijl de dertigjarige verjaring evenwel een regel van |
caractère résiduel plutôt que l'expression législative de ce que | residuële aard is geworden, veeleer dan de wettelijke uitdrukking van |
requiert l'intérêt général, le nouvel article 2262bis, § 1er, du Code | wat het algemeen belang vereist, bepaalt het nieuwe artikel 2262bis, § |
civil, inséré par la loi du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière de prescription, énonce que les actions personnelles sont prescrites par dix ans, à l'exception des actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité extra-contractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces actions se prescrivant en tout cas par vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. | 1, van het Burgerlijk Wetboek, ingevoegd bij de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring, dat de persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. |
B.8.3. De plus, l'article 114 de la loi du 23 mai 2003 portant | B.8.3. Bovendien hebben artikel 114 van de wet van 23 mei 2003 |
organisation du budget et de la comptabilité de l'Etat fédéral et | houdende organisatie van de begroting en van de comptabiliteit van de |
l'article 16 de la loi du 16 mai 2003 « fixant les dispositions | federale Staat en artikel 16 van de wet van 16 mei 2003 « tot |
générales applicables aux budgets, au contrôle des subventions et à la | vaststelling van de algemene bepalingen die gelden voor de |
comptabilité des communautés et des régions, ainsi qu'à l'organisation | begrotingen, de controle op de subsidies en voor de boekhouding van de |
du contrôle de la Cour des comptes » ont modifié l'article 7 de la loi | gemeenschappen en de gewesten, alsook voor de organisatie van de |
du 6 février 1970 précité pour réduire de trente à dix ans le délai durant lequel la répétition de l'indu peut être poursuivie à la suite de l'envoi de la lettre recommandée visée par cette disposition. B.8.4. Cette évolution ne permet plus de justifier la différence de traitement en cause : en permettant de réclamer pendant trente ans à un agent public des traitements qui lui ont été payés, comme en l'espèce, par erreur, alors qu'un travailleur contractuel échappe à toute réclamation après cinq, voire après un an, le législateur a pris, à l'égard du premier, une mesure qui n'est pas raisonnablement justifiée. B.8.5. Le délai de cinq ans prévu à l'article 15 de la loi du 3 avril 1978 peut certes être prolongé par le biais des actes interruptifs de la prescription que constituent la citation en justice, le commandement ou la saisie, de sorte que l'indu peut être répété au-delà du délai prévu par cette disposition. Toutefois, de tels actes constituent des formalités bien plus lourdes que l'envoi d'une simple | controle door het Rekenhof », het voormelde artikel 7 van de wet van 6 februari 1970 gewijzigd om de termijn gedurende welke het onverschuldigde bedrag kan worden teruggevorderd na het versturen van de in die bepaling bedoelde aangetekende brief, te verkorten van dertig tot tien jaar. B.8.4. Die evolutie maakt het niet langer mogelijk het in het geding zijnde verschil in behandeling te verantwoorden : door toe te laten gedurende dertig jaar van een openbaar ambtenaar wedden terug te vorderen die hem, zoals te dezen, per vergissing werden uitbetaald, terwijl een contractueel werknemer na vijf, en zelfs na één jaar, ontsnapt aan elke vraag tot terugbetaling, heeft de wetgever, ten aanzien van de eerste, een maatregel genomen die niet redelijkerwijs verantwoord is. B.8.5. De in artikel 15 van de wet van 3 april 1978 bepaalde termijn van vijf jaar kan weliswaar worden verlengd via verjaringstuitende handelingen zoals de dagvaarding voor het gerecht, het bevel tot betaling of het beslag, zodat het niet-verschuldigde kan worden teruggevorderd na de termijn waarin die bepaling voorziet. Dergelijke handelingen zijn echter heel wat zwaardere formaliteiten dan het verzenden van een eenvoudige aangetekende brief waarin de in het |
lettre recommandée prévu par la disposition en cause et la | geding zijnde bepaling voorziet, en de verlenging van de |
prolongation du délai de prescription est tributaire du renouvellement | verjaringstermijn is afhankelijk van de herhaalde hernieuwing van die |
répété de ces actes interruptifs. | stuitende handelingen. |
B.9. La question préjudicielle appelle une réponse positive. | B.9. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. |
Par ces motifs, | Om die redenen, |
la Cour | het Hof |
dit pour droit : | zegt voor recht : |
L'article 106, § 2, des lois sur la comptabilité de l'Etat, | Artikel 106, § 2, van de wetten op de Rijkscomptabiliteit, |
coordonnées par arrêté royal du 17 juillet 1991, viole les articles 10 | gecoördineerd bij het koninklijk besluit van 17 juli 1991, schendt de |
et 11 de la Constitution en ce qu'il prévoit que la répétition de | artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het bepaalt dat het |
l'indu peut être poursuivie pendant trente ans. | onverschuldigde bedrag gedurende dertig jaar kan worden |
teruggevorderd. | |
Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, | Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig |
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur | artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het |
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 18 mai 2011. | Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 18 mei 2011. |
Le greffier, | De griffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
Le président, | De voorzitter, |
R. Henneuse. | R. Henneuse. |