Etaamb.openjustice.be
Vue multilingue de Arrêt du --
← Retour vers "Extrait de l'arrêt n° 138/2010 du 9 décembre 2010 Numéro du rôle : 4912 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 11 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat. La Cour con composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, et, conformément à l'article 60bis de(...)"
Extrait de l'arrêt n° 138/2010 du 9 décembre 2010 Numéro du rôle : 4912 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 11 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat. La Cour con composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, et, conformément à l'article 60bis de(...) Uittreksel uit arrest nr. 138/2010 van 9 december 2010 Rolnummer 4912 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 11 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door de Raad van State. Het Grondw samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter, en, overeenkomstig artikel 60bis van (...)
COUR CONSTITUTIONNELLE GRONDWETTELIJK HOF
Extrait de l'arrêt n° 138/2010 du 9 décembre 2010 Uittreksel uit arrest nr. 138/2010 van 9 december 2010
Numéro du rôle : 4912 Rolnummer 4912
En cause : la question préjudicielle relative à l'article 11 des lois In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 11 van de wetten
sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door
Conseil d'Etat. de Raad van State.
La Cour constitutionnelle, Het Grondwettelijk Hof,
composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, et, samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter, en,
conformément à l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989
sur la Cour constitutionnelle, du président émérite M. Melchior, et op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Melchior, en de
des juges J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey rechters J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey
et P. Nihoul, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le en P. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder
juge E. De Groot, voorzitterschap van rechter E. De Groot,
après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : wijst na beraad het volgende arrest :
I. Objet de la question préjudicielle et procédure I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging
Par arrêt n° 202.433 du 29 mars 2010 en cause de Marcel de Chaffoy Bij arrest nr. 202.433 van 29 maart 2010 in zake Marcel de Chaffoy
contre la SA « SNCB Holding », dont l'expédition est parvenue au tegen de nv « NMBS Holding », waarvan de expeditie ter griffie van het
greffe de la Cour le 6 avril 2010, le Conseil d'Etat a posé la Hof is ingekomen op 6 april 2010, heeft de Raad van State de volgende
question préjudicielle suivante : prejudiciële vraag gesteld :
« L'article 11 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, interprété « Schendt artikel 11 van de gecoördineerde wetten op de Raad van
en ce sens qu'aucun délai de prescription particulier ne s'applique, State, zo gelezen dat geen bijzondere verjaringstermijn geldt binnen
dans lequel l'intéressé doit entamer auprès de l'administration la dewelke de betrokkene de hierin bepaalde procedure tot het verkrijgen
procédure fixée par cet article pour obtenir les indemnités relatives van een herstelvergoeding wegens buitengewone schade bij het bestuur
à la réparation d'un dommage exceptionnel, viole-t-il les articles 10 dient in te stellen, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat
et 11 de la Constitution en ce qu'il prive l'autorité administrative zij aan de administratieve overheid elke bevrijdende verjaring
de toute prescription extinctive, tandis qu'une demande en réparation ontzegt, terwijl een vordering tot vergoeding van buitencontractuele
d'un dommage extracontractuel se prescrit par l'écoulement d'un délai schade verjaart door het verloop van een bepaalde termijn, die
déterminé, qui est défini, en droit commun, à l'article 2262bis, § 1er, gemeenrechtelijk is vastgesteld in artikel 2262bis, § 1, tweede en
alinéas 2 et 3, du Code civil ? ». derde lid, van het Burgerlijk Wetboek ? ».
(...) (...)
III. En droit III. In rechte
(...) (...)
B.1.1. La question préjudicielle porte sur l'article 11 des lois B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 11 van de
coordonnées sur le Conseil d'Etat, qui dispose : gecoördineerde wetten op de Raad van State, dat bepaalt :
« Dans le cas où il n'existe pas d'autre juridiction compétente, la « Als geen ander rechtscollege bevoegd is, doet de afdeling
section du contentieux administratif se prononce en équité par voie bestuursrechtspraak naar billijkheid en met inachtneming van alle
d'arrêt, en tenant compte de toutes les circonstances d'intérêt public et privé, sur les demandes d'indemnité relatives à la réparation d'un dommage exceptionnel, moral ou matériel, causé par une autorité administrative. La demande d'indemnité ne sera recevable qu'après que l'autorité administrative aura rejeté totalement ou partiellement une requête en indemnité, ou négligé pendant soixante jours de statuer à son égard ». B.1.2. Le Conseil d'Etat demande si cette disposition viole le principe d'égalité et de non-discrimination, dans l'interprétation selon laquelle elle prive l'autorité administrative de toute prescription extinctive, parce qu'elle ne fixe pas de délai dans lequel l'intéressé doit soumettre à l'administration la requête en indemnité, alors qu'une demande en réparation d'un dommage extracontractuel se prescrit par l'écoulement des délais fixés à l'article 2262bis, § 1er, alinéas 2 et 3, du Code civil, à savoir cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ou en tout cas vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. B.2. La Cour doit donc examiner la différence de traitement entre les autorités administratives qui sont confrontées à une demande d'indemnité au sens de la disposition en cause et les autorités administratives qui sont confrontées à une demande fondée sur la responsabilité extracontractuelle de droit commun. Contrairement à ce que fait valoir le Conseil des ministres, les deux catégories d'autorités administratives sont comparables. En effet, elles sont omstandigheden van openbaar en particulier belang, bij wege van arrest uitspraak over de eisen tot herstelvergoeding voor buitengewone, morele of materiële schade, veroorzaakt door een administratieve overheid. De eis tot herstelvergoeding is niet ontvankelijk dan nadat de administratieve overheid een verzoekschrift om vergoeding geheel of gedeeltelijk heeft afgewezen of gedurende zestig dagen verzuimd heeft daarop te beschikken ». B.1.2. De Raad van State vraagt of die bepaling het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie schendt, in de interpretatie dat zij aan het bestuur elke bevrijdende verjaring ontzegt, doordat zij geen termijn bepaalt waarbinnen de betrokkene het verzoekschrift om herstelvergoeding aan het bestuur dient voor te leggen, terwijl een vordering tot vergoeding van buitencontractuele schade verjaart door het verloop van de termijnen bepaald in artikel 2262bis, § 1, tweede en derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, namelijk vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, of in ieder geval twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. B.2. Het Hof dient dus het verschil in behandeling te onderzoeken tussen de administratieve overheden die worden geconfronteerd met een eis tot herstelvordering in de zin van de in het geding zijnde bepaling, en de administratieve overheden die worden geconfronteerd met een vordering op grond van de gemeenrechtelijke buitencontractuele aansprakelijkheid. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn beide categorieën van administratieve overheden vergelijkbaar. Zij worden immers allebei aangesproken voor een vergoeding tot herstel
toutes les deux mises en cause pour obtenir la réparation d'un dommage van een schade als gevolg van vaststaande feiten die door de eiser
dû à des faits établis qui doivent être démontrés par le demandeur. dienen te worden aangetoond.
B.3. Par la disposition en cause, le législateur a institué une B.3. Met de in het geding zijnde bepaling beoogde de wetgever te
indemnisation sur la base de motifs d'équité (Doc. parl., Sénat, S.E. voorzien in een schadeloosstelling op basis van billijkheidsmotieven
1939, n° 80, pp. 34-36), dans le respect de la répartition (Parl. St., Senaat, B.Z. 1939, nr. 80, pp. 34-36), met inachtneming
constitutionnelle des compétences entre le pouvoir judiciaire et le van de grondwettelijke bevoegdheidsverdeling tussen de rechterlijke
Conseil d'Etat. (ibid., pp. 28-29). macht en de Raad van State (ibid., pp. 28-29).
B.4. Eu égard à cette répartition constitutionnelle des compétences, le recours prévu par la disposition en cause est nécessairement de nature résiduaire. Le demandeur devant généralement attendre l'issue d'une procédure civile ou d'une procédure devant une autre juridiction administrative, il n'est pas déraisonnable que, contrairement à ce qui est prévu en cas de responsabilité de droit commun des pouvoirs publics, le législateur ait décidé de ne pas prévoir de délai de prescription courant à compter des faits. En effet, la durée de la procédure civile ne dépend pas du demandeur. B.4. Gelet op die grondwettelijke bevoegdheidsverdeling is de procedure vervat in de in het geding zijnde bepaling noodzakelijkerwijze residuair van aard. Aangezien de eiser veelal de uitkomst van een burgerrechtelijke procedure of een procedure voor een ander administratief rechtscollege dient af te wachten, is het niet onredelijk dat de wetgever ervoor heeft geopteerd om, in tegenstelling tot de gemeenrechtelijke overheidsaansprakelijkheid, niet te voorzien in een verjaringstermijn die begint te lopen op het ogenblik van de feiten. De duur van de burgerrechtelijke procedure is immers niet afhankelijk van de eiser. B.5.1. Het Hof dient evenwel nog te onderzoeken of het gebrek aan
B.5.1. La Cour doit toutefois encore examiner si l'absence de délai de vervaltermijn na de uitputting van de andere rechtsmiddelen
prescription, après épuisement des autres voies de recours, peut redelijkerwijze kan worden verantwoord. Krachtens de in het geding
raisonnablement se justifier. En vertu de la disposition en cause, la zijnde bepaling is de eis tot herstelvergoeding pas ontvankelijk nadat
demande d'indemnité n'est recevable qu'après que « l'autorité « de administratieve overheid een verzoekschrift om vergoeding geheel
administrative aura rejeté totalement ou partiellement une requête en of gedeeltelijk heeft afgewezen of gedurende zestig dagen verzuimd
indemnité, ou négligé pendant soixante jours de statuer à son égard ». heeft daarop te beschikken ».
En vertu de l'article 4 de l'arrêté du Régent du 23 août 1948 Krachtens artikel 4 van het besluit van de Regent van 23 augustus 1948
déterminant la procédure devant la section du contentieux tot regeling van de rechtspleging voor de afdeling bestuursrechtspraak
administratif du Conseil d'Etat, les demandes d'indemnité « sont van de Raad van State verjaart de eis tot herstelvordering « zestig
prescrites soixante jours après la notification du rejet de la requête dagen na de schriftelijke kennisgeving van de beslissing houdende
en indemnité », ou, si l'autorité administrative néglige de statuer, « afwijzing van het verzoekschrift tot vergoeding », of, indien de
administratieve overheid verzuimt een beslissing te nemen, « drie jaar
trois ans à dater de cette requête ». te rekenen van de datum van dat verzoekschrift ».
Par contre, il n'est pas fixé de délai dans lequel, après l'écoulement Daarentegen is er geen termijn bepaald waarbinnen, na afloop van de
de la procédure civile ou de la procédure devant d'autres juridictions burgerrechtelijke procedure of de procedure voor andere
administratives, le requérant doit introduire sa requête en indemnité administratieve rechtscolleges, de verzoeker zijn verzoekschrift om
auprès de l'autorité administrative. vergoeding dient in te dienen bij de administratieve overheid.
B.5.2. Cette absence de délai de prescription se justifie en ce que B.5.2. Dat gebrek aan vervaltermijn is verantwoord doordat dergelijke
ces demandes ne concernent pas un droit subjectif, de sorte qu'il n'y verzoeken geen subjectief recht betreffen, zodat er geen noodzaak is
a pas de nécessité de pouvoir mener utilement une défense concernant om nuttig verweer te kunnen voeren betreffende een fout die de
une faute qui serait reprochée à l'autorité administrative. En outre, administratieve overheid zou worden verweten. Bovendien kan de Raad
le Conseil d'Etat, qui statue sur la demande d'indemnité « en tenant van State, die over de eis tot herstelvordering uitspraak doet « met
compte de toutes les circonstances d'intérêt public et privé », peut inachtneming van alle omstandigheden van openbaar en particulier
prendre en compte l'absence de réaction du requérant ainsi que la belang », het stilzitten van de verzoeker, alsook de oorzaak daarvan,
raison qui la justifie (CE, 12 mars 2007, Van Eeckhout, n° 168.782). in aanmerking nemen (RvSt, 12 maart 2007, Van Eeckhout, nr. 168.782).
Enfin, l'écoulement du temps peut avoir des conséquences Bovendien zou het tijdsverloop nadelige gevolgen kunnen hebben voor de
préjudiciables pour le requérant en indemnité, telle que la difficulté verzoeker, zoals de moeilijkheid om het bewijs te leveren van het
de prouver le lien causal entre l'acte non fautif et le dommage. oorzakelijk verband tussen de niet-foutieve handeling en de schade.
B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord.
Par ces motifs, Om die redenen,
la Cour het Hof
dit pour droit : zegt voor recht :
L'article 11 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat, interprété en Artikel 11 van de gecoördineerde wetten op de Raad van State, zo
ce sens qu'il ne prévoit aucun délai de prescription dans lequel gelezen dat er geen verjaringstermijn geldt binnen welke de betrokkene
l'intéressé doit entamer auprès de l'autorité administrative la de hierin bepaalde procedure tot het verkrijgen van een
procédure fixée par cet article pour obtenir une indemnité relative à herstelvergoeding wegens buitengewone schade bij de administratieve
la réparation d'un dommage exceptionnel, ne viole pas les articles 10 overheid dient in te stellen, schendt de artikelen 10 en 11 van de
et 11 de la Constitution. Grondwet niet.
Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig
conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het
la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 9 décembre 2010. Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 9 december 2010.
Le greffier, De griffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
Le président f.f., De wnd. voorzitter,
E. De Groot. E. De Groot.
^